Paranın Tanımı ve İşlevleri (TL)

201233032 Tuğba Güneydaş

201238022 Serhan Tokgöz

Para nedir ?

Para mal ve hizmetlerin satın alınmasında kullanılan genel kabul görmüş her şeye denir.

İlk Kim Buldu ? Tarihçilerin bildirdiğine göre, altın ve gümüş paraları yaygın olarak kullanan en eski

millet,  Türkiye’nin batısında, Ege bölgesinde Lidyalılar olmuştur. M.Ö. 7. yüzyıldan kalma bu paralar Anadolu’da Lidya Kralı Gyges tarafından, yanları hafifçe yassıtılmış yumurta şeklinde birbirine eşit altın ve gümüşten külçeler olarak bastırılmıştır. Paraların bir yüzünde kralı simgeleyen aslan ve boğa motifi, öteki yüzünde de değerini gösteren işaretler vardı.

Paranın Tarihçesi

Para icat edilmeden önce deniz kabuğundan kıymetli metallere kadar çeşitli mallar değişim aracı olarak kullanılmıştır. Tarihi kayıtlara göre, M.Ö. 118 yılında Çinliler deri para kullanmıştır.

İlk kağıt para ise M.S. 806 yılında yine Çin’de ortaya çıkmıştır.

Amerika’da 1690 lı yıllarda Massechusetts Hükümeti tarafından;

Avrupa’da ise yine 1690 lı yıllarda İngiltere'de "Goldsmiths" ler tarafından basılmıştır.

Paranın İşlevleri

Hesap Birimi: Mal ve hizmetlerin fiyatlarının belirlenmesinde, borçların değerlerinin belirlenmesinde, muhasebe işlemlerinde hesap birimi olarak kullanılır.

Mübadele Aracı ( Değişim Aracı): Mal ve hizmetlerin alım ve satımında kullanılır.

Değer Saklama Aracı: Para, tasarruf amaçlı olarak da kullanılabilir.

Para SistemleriÇift Metal Para Sistemi

Altın ve gümüşün birlikte kullanılmasının nedeni altın stoklarının az olmasıdır. Burada amaç likidite sorununu ortadan kaldırmaktır. Bu sistemde hem altın, hem gümüş para stokunu belirler. Her iki madenden yapılan paralar arasında yasal bir oran belirlenir. Genelde küçük alışverişler için gümüş, büyük alışverişler için ise altın kullanılır.

Temsili Para Sistemi

Temsili paralar, gerektiğinde altın veya gümüşe çevrilebilecek ödeme araçlarıdır. Örnegin; altın ve gümüş karşılıklı banknotlar. Mal para sisteminin kullanıldığı dönemlerde insanlar altın ve gümüşlerini saklamaları için sarraflara emanet etmiş, karşılıgında bunları temsil eden makbuzlar almış ve ödemelerinde bu makbuzları kullanmışlardır. Daha sonra altın karşılıgı makbuz verme işini bankalar yapmaya başlamış ve bankaların altın karşılıgı çıkardıkları kağıt paraya banknot adı verilmiştir.

Kağıt Para Sistemi

Kağıt para sisteminde kağıt para altına dönüştürülemez. Bu sistem, paranın tekelci üretimini gerektirir. Bu sisteme göre, paranın yapıldığı madenin önemi yoktur, önemli olan sözü edilen paranın fiyatıdır. Bu durumda, para kağıttan da olabilir. Kağıdın mal olarak değeri neredeyse sıfırdır ancak bir mübadele aracı olarak kullanılması ve kanuni ödeme aracı olarak kabul edilmesi hükümet tarafından ilan edildiği için değerlidir.

Banka Parası Sistemi

Kağıt para sadece merkez bankaları tarafından üretilebilirken, ticari bankalar kaydi para üretebilirler. Kaydi para, üzerine yazılan çeklerle başkalarına transfer edilen hesap tutarlarını gösterir.

Paramızı Nelere Harcıyoruz ? (Tüik 2012)

Konut ve Kira; 25.8; 27%

Gıda ve Alkolsüz İçecek-ler; 19.6; 20%

Alkol-Sigara; 4.2; 4%Giyim-Ayakkabı; 5.4; 6%

Ev Eşyası; 6.7; 7%

Kültür-Eğlence; 3.2; 3%

Eğitim; 2.3; 2%

Otel-Lokanta; 5.8; 6%

Sağlık; 1.8; 2%

Haberleşme; 3.9; 4%

Ulaştırma; 17.8; 18%

Hane Halkı Başına Ortalama Harcama ( Aylık )

2011 20120

500

1000

1500

2000

2500

3000

2120

2366

26422856

17411866

Ortalama Kentsel Kırsal

Merkez Bankacılığı

Merkez bankası bir ülkenin ya da ülkeler grubunun para politikasından sorumlu kurumdur. Merkez bankasının temel amacı para biriminin ve para arzının istikrarının sürdürülmesidir.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 1715 sayılı yasa ile 15 Haziran 1930 yılında kurulmuştur.

Temel amacı, fiyat istikrarını sağlamaktır. Banka, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını kendisi belirler.

Para politikasını uygulamada tek başına yetkilidir ancak temel amacı ile çelişmemek kaydıyla hükümetin büyüme ve istihdam politikalarını da destekler.

TCMB’nin Temel Görevleri

Açık piyasa işlemleri yapmak.

Hükümetle birlikte Türk Lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak.

Bankalara avans işlemleri yapmak.

Ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek.

Finansal sistemde istikrarı sağlayıcı ve para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyici tedbirleri almak.

Mali piyasaları izlemektir.

Merkez Bankası Başkanı

Başkan 5 yıllığına Bakanlar Kurulu kararı ve Cumhurbaşkanı’nın onayı ile atanır.

Yüksek öğrenim görmüş, iktisat, maliye ve bankacılık alanlarında bilgi ve tecrübe olması şartı aranıyor.

Erdem Başçı ( 1966 , Ankara )

14.04.2011 - ..

Elektrik Elektronik Müh. ( ODTÜ )

İşletme Yüksek Lisans ( Bilkent )

John Hopkins Uni - İktisat ( ABD )

İktisat Doktoru (1995-Bilkent)

TCMB Başkanı mı olsak ?

İmam

Hemşir

ePo

lis

Savc

ı

Genelku

rmay

Baş

kanı

Başba

kan

Mille

tvek

ili

Cumhu

rbaş

kanı

TCMB B

aşka

nı0

10000

20000

30000

40000

50000

2130 2383 30488132

11700 14500 15000

26800

45800

MaaşMaaş

TÜRK LİRASI

Lira adını taşıyan ilk Türk parası 5 Ocak 1843’te  Sultan Abdülmecid tarafından bastırıldı. O zamanlar karşımıza Türk Lirası olarak değil de, Osmanlı Lirası adıyla çıkıyor. Bu Osmanlı altın parasının halk arasındaki adı Sarı Lira, ağırlığı ise 7,20 gramdı. 

İlk Türk Parası Merkez Bankası’nın kurulması ile para basma yetkisi de Osmanlı Bankası’ndan Merkez

Bankası’na geçmiştir. Merkez Bankası’nın piyasaya sunduğu ikinci emisyon kağıt paralar sadece Türkçe Latin harfli olarak tasarlanmış ve 15 Ekim 1937 tarihinde piyasaya sürülen 5 liralık banknot Türkiye Cumhuriyeti’nin Latin harfleriyle basılan ilk kağıt banknotu olmuştur.

1 Türk Lirasıyla ;

1930 yılında toplam 883 kg ekmek , 142 kg et , 400 kg süt

1953 yılında 296 kg ekmek , 24 kg et , 166 kg süt

1963 yılında 104 kg ekmek , 12 kg et , 63 kg süt

1985 yılında 1 kg ekmek , 100 gr et , 750 gram süt

1991 yılında ise 1 kutu kibrit alınabiliyordu.