ORGANIZACJA CFMU

mgr J. GOBEK

Celem (misj) CFMU jest jak najlepsze wykorzystanie przestrzeni nad Europ oraz zrwnowaenie potrzeb przewonikw lotniczych poprzez oferowanie im odpowiedniej: przepustowoci przestrzeni powietrznej i optymalnych profili lotw.

Ze wzgldu na szeroki zakres oferowanych usug oraz zada wynikajcych z realizowanej misji, CFMU posiada funkcjonaln struktur organizacyjn i jest perfekcyjnie zarzdzana. Struktura CFMU obejmuje sze gwnych jednostek organizacyjnych, natomiast kada jednostka skada si z okrelonej liczby komrek. CFMU dziaa zgodnie z koncepcji ICAO, ktra zakada i zaleca scentralizowan organizacj zarzdzania przepywem ruchu.

W myl tych zalece zakada si istnienie centralnej jednostki ATFM, wspieranej przez lokalne stanowiska zarzdzania przepywem ruchu lotniczego, zlokalizowane w kadym cywilnym centrum kontroli obszaru (ACC). Dziaalno CFMU wspierana jest przez komrki poszczeglnych krajw - Stanowiska Zarzdzania Przepywem Ruchu Lotniczego (FMP). CFMU jest organem nadrzdnym dla wszystkich innych tego typu sub w Europie oraz ponosi odpowiedzialno za wszystkie jednostki regionalne (FMP).

W CFMU funkcjonuje kilka wyspecjalizowanych jednostek organizacyjnych. Kada z tych jednostek skada si z komrek organizacyjnych (dziaw, zespow, stanowisk), ktre realizuj okrelone zadania na rzecz danej jednostki, a w konsekwencji na rzecz wszystkich klientw CFMU.

Gwnymi jednostkami realizujcymi zadania zwizane z zarzdzaniem przepywem ruchu lotniczego s: Wydzia Obsugi Danych Lotu (FDOD) oraz Wydzia Zarzdzania Przepywem Ruchu Lotniczego (FMD) - stanowi one pion operacyjny.

Klientami CFMU s uytkownicy statkw powietrznych oraz organy kontroli ruchu lotniczego. Wymiana informacji pomidzy ATC a CFMU odbywa si za porednictwem stanowisk FMP, zlokalizowanych w kadym centrum kontroli obszaru.

Operatorzy statkw powietrznych (AOs) przedkadaj ( wysyaj) do pionu operacyjnego swoje plany lotw - moe si to odbywa bezporednio lub za porednictwem biur odpraw zag (ARO - Aitr Traffic Services Reporting Office).

Przyjmowaniem, przetwarzaniem i dystrybucj planw lotw zajmuje si FDOD. Przetworzone plany lotw kierowane s do Wydziau Zarz-dzania Przepywem Ruchu Lotniczego, gdzie powstaje dzienny plan przepywu ruchu lotniczego - ADP (ATFM Daily Plan), a nastpnie obliczane s sloty i/lub alternatywne rasy.

Stosowanie mechanizmw regulacyjnych w postaci slotw i alternatywnych tras odbywa si w fazie taktycznej. Informacje o przydzielonych sotach/alternatywnych trasach przekazywane s, z wykorzystaniem odpowiednich depesz, do AOs i ATC. Uytkownicy statkw powietrznych mog prowadzi negocjacje z FMD, za porednictwem komrki cznoci z operatorami lotniczymi (AO Liaison Cell), w sytuacji gdy uznaj, e naoone restrykcje na ich statki powietrzne s wiksze ni restrykcje zastosowane wobec innych operatorw lub te zaistniaa potrzeba wykonania lotu o szczeglnym znaczeniu.

STRUKTURA OPERACYJNA CFMU

FMD powiadamia FMP o planowanym obcieniu sektorw w fazie przedtaktycznej. Odbywa si to z wykorzystaniem terminala CFMU. Planowane obcienie sektorw prezentowane jest w postaci tabelarycznej oraz wykresw supkowych. Organy kontroli ruchu lotniczego maj obowizek przesya informacje o zmianach pojemnoci sektorw, kiedy tylko zamiana taka nastpi lub przewidywane jest zmniejszenie przepustowoci sektorw albo konfiguracji sektorw. Sytuacja w sektorach monitorowana jest na bieco, zarwno przez FMP jaki FMD.

Jeeli ktrakolwiek ze stron stwierdzi jakiekolwiek nieprawidowoci, ktre mog spowodowa powane zakcenia w przepywie ruchu lotniczego, ma obowizek informowa drug stron. Monitorowanie ruchu lotniczego w sektorach kontroli pozwala na informowanie drugiej strony o zmniejszeniu przepustowoci sektorw, ktra spowodowana moe by rnymi czynnikami zakcajcymi, np. awari urzdze CNS/ATM, warunkami pogodowymi, operacjami lotnictwa wojskowego.

Ma to na celu podjcie dziaa regulacyjnych przez FMD. Dziaania te polegaj na ograniczaniu dopywu statkw powietrznych do sektorw, w ktrych wystpiy problemy z utrzymaniem odpowiedniej przepustowoci.

CFMU jest jednostk autonomiczn i w peni zautomatyzowan. Jej funkcjonowanie oparte jest o wykorzystanie komputerw o bardzo duych moliwociach obliczeniowych. Ludzie monitoruj prac urzdze, nie mniej jest wiele problemw, ktrych nie da si rozwiza bez udziau czynnika ludzkiego. Std te dopuszcza si prowadzenie negocjacji z klientami, prowadzi si biec koordynacj, a ostatnio wprowadzono mechanizm wszechstronnego wypracowywania decyzji - CDM (Collaborative Decision Making Process)

CDM jest tym narzdziem, ktre umoliwia wszechstronne konsultacje w sprawach zwizanych z zarzdzaniem przepywem ruchu lotniczego na wszystkich poziomach zarzdzania. Ma to szczeglne znacznie przy ustalaniu dziennego planu przepywu ruchu lotniczego i jego modyfikacji.

W procesie wypracowywania decyzji, w ramach CDM, najistotniejsz rol odgrywaj telekonferencje, ktre organizowane s w okrelone dni tygodnia o staych godzinach. Do udziau w telekonferencjach uprawnione s FMP, ktre mog zgasza uwagi do opracowanego ADP lub propozycje w celu usprawnienia przepywu ruchu lotniczego.

Ewolucja systemu ATMFW opinii specjalistw ATM, obecny system zarzdzania przepywem ruchu lotniczego jest postrzegany jako zbyt sztywny w swoim dziaaniu, a wic nie posiadajcy elastycznoci potrzebnej do sprostania dynamice wzrostu ruchu lotniczego. Za najwaniejsze niedostatki systemu ATFM uznaje si:

brak spjnoci i konsekwencji midzy rodkami ATFM stosowanymi w odniesieniu do statkw powietrznych a dziaaniami regulacyjnymi sub kontroli ruchu lotniczego;trudnoci w oszacowaniu rzeczywistych potrzeb uytkownikw przestrzeni powietrznej, powodowane przez pne dostarczanie informacje o lotach;trudnoci w oszacowaniu przepustowoci, ktra oparta jest na deklarowanym obcieniu sektorw zamiast na rzeczywistym;wpyw zmiany scenariuszy trasowych na zoono ruchu i przepustowo sektorw oraz obcienie prac kontrolerw ATC;

brak elastycznoci w organizacji sektorw i zarzdzaniu tymi sektorami;trudnoci w dokonywaniu oceny, przez operatorw statkw powietrznych, wpywu ogranicze ATC na oglny przepyw ruchu lotniczego;sztywne naoenie ogranicze na ruch lotniczy poprzez kanalizowanie go w drogach lotniczych;nieprzewidywalno zdarze w lotnictwie i brak moliwoci zarzdzania tymi zdarzeniami;brak dostatecznej informacji o biecej sytuacji w ruchu lotniczym.

Dlatego te wyzwaniem jest przeksztacenie systemu ATFM w bardziej sprawny, elastyczny i pozbawiony istniejcych ogranicze i niedostatkw system ATFCM.Dokonywane przez EUROCONTROL przeksztacenia systemu zarzdzania przepywem ruchu lotniczego maj na celu:uproszczenie struktur europejskiej przestrzeni powietrznej i zoptymalizowanie jej uytkowania;dostosowanie przepustowoci przestrzeni powietrznej do potrzeb uytkownikw;wzmocnienie wiadomoci i wspodpowiedzialnoci za procesy zachodzce w europejskim ruchu lotniczym;

osignicie, w jak najwikszym stopniu, zbienoci midzy planowaniem ruchu lotniczego a realnie wykonywanymi operacjami lotniczymi, dziki wykorzystaniu danych pochodzcych z wielu rde, w tym bezporednio z pokadw statkw powietrznych;zacienienie wsppracy cywilno-wojskowej;zwikszenie zakresu wsppracy pomidzy wszystkimi elementami procesu zarzdzania (suby ruchu lotniczego, suby portw lotniczych) w celu zminimalizowania ujemnych skutkw ogranicze na transport lotniczy

Przeksztacenie zarzdzania przepywem ruchu lotniczego w zarzdzanie przepywem i przepustowoci jest przedsiwziciem majcym zapewni punktualno lotw i elastyczno w uytkowaniu przestrzeni powietrznej poprzez jak najlepsze wykorzystanie wszystkich mechanizmw zarzdzania operacjami na ziemi i w powietrzu.

Zmiany skupiaj si na przejciu od systemu zarzdzania przepywem opartego obecnie na mechanizmach regulacyjnych, do funkcji wsplnego zarzdzania przepywem i przepustowoci opartego na wszechstronnym procesie wypracowywania decyzji (CDM). Ewolucja zarzdzania przepywem i przepustowoci lub rwnowaenia zapotrzebowania i przepustowoci, z obecnego systemu jest identyfikowana przez pi kluczowych trendw. Trzy z nich odnosz si bezporednio do zarzdzania potrzebami i moliwociami", a dwa pozostae dotycz zada realizowanych przez ATC.

Regulacje majce wpyw na przepustowo systemu kontroli ruchu lotniczego i operacje uytkownikw statkw powietrznych obejmuj:stworzenie mechanizmw umoliwiajcych wikszy udzia wszystkich elementw systemu ATM we wsplnym zarzdzaniu przepywem i przepustowoci;popraw elastycznoci w planowaniu operacji lotniczych;przeniesienie nacisku z zarzdzania przepywem ruchu lotniczego na zarzdzanie przepustowoci sektorw.

Polepszenie wykorzystania moliwoci sektorw ATC (przepustowoci) mona uzyska poprzez lepsze kierowanie ruchem w powietrzu, objcie zarzdzaniem wszystkich faz ruchu lotniczego, zgodnie z koncepcj gate-to-gate" oraz wykorzystanie tzw. wolnych okien, ktrych istota polega na biecym udostpnianiu kadego czasowo zwolnionego elementu przestrzeni powietrznej. Dotyczy to zwaszcza tych elementw przestrzeni, ktre uytkuje lotnictwo wojskowe.

Na ogln popraw pynnoci przepywu ruchu lotniczego i przepustowoci sektorw istotny wpyw maj te takie przedsiwzicia, jak: zamiany w procedurach planowania i rozszerzenie zakresu dziaania organw ATC.

Zgodnie z oglnymi tendencjami zwizanymi z ewolucj zarzdzania przepywem ruchu lotniczego na poziom ATFCM ulega te zmianie struktura CFMU i procedury zarzdzania. S one determinowane zmianami w europejskim transporcie lotniczym, zmienion konwencj EUROCONTROL oraz przyjciem przez ministrw transportu ECAC Strategii 2000+", Stwarza to nowe warunki do rozwoju europejskiego systemu ATM. Rozwj ten jest okrelony w Programie zarzdzania europejskim ruchem lotniczym", ktrego menaderem jest EUROCONTROL.

W nowej strukturze, w miejsce Wydziau Zarzdzania Przepywem Ruchu Lotniczego (FMD) oraz Wydziau Obsugi Planw Lotu (FDOD) powstaje Wydzia Operacji (OPSD - Operations Division). Nowymi elementami s: Biuro Informacji Lotniczej i Europejska Baza Danych AIS (Aeronautical Information Service) oraz Komrka Bezpieczestwa, Jakoci i Ochrony Danych (SQS-Safety Quality & Security).

Spord wszystkich jednostek CFMU najwaniejsze funkcje w zarzdzaniu przepywem ruchu lotniczego realizuj Wydzia Operacji oraz Biuro Europejskiej Bazy Danych Suby Informacji Lotniczej. Pozostae komrki organizacyjne speniaj funkcje pomocnicze (zabezpieczajce).

Wydzia Operacji (OPSD) jest odpowiedzialny przed Dyrektorem CFMU za dostarczanie partnerom usug ATCFM, zgodnie z decyzjami wadz EUROCONTROL. W szczeglnoci, OPSD jest odpowiedzialny za:zapewnienie funkcjonowania zintegrowanego systemu wstpnego przetwarzania planw lotu (iFPS), systemu rodowiska (ENV) oraz innych systemw CFMU;zbieranie, przechowywanie, przetwarzanie i dostarczanie danych na temat operacji lotniczych i infrastruktury nawigacyjnej, zgodnie z wymaganiami ustalonymi dla narodowych systemw ATM i CFMU w rnych fazach operacji zarzdzania przepywem i przepustowoci ruchu lotniczego;

planowanie, koordynacj i wykonywanie strategicznych, przedtaktycznych i taktycznych przedsiwzi ATFCM w obszarze odpowiedzialno! CFMU;identyfikacj, promowanie i doskonalenie zakresu usug ATFCM;ocen procedur wykorzystywanych przez OPSD lub jego partnerw oraz dbanie o rozwj usug ATFCM, tak w wymiarze jakociowym, jak i ilociowym;prowadzenie szkolenia nowego personelu

Europejska Baza Danych Suby Informacji Lotniczej (EAD - European AIS Database) zostaa utworzona przez oddzia EATM EUROCONTROL, a nastpnie przekazana do CFMU. Obecnie dziaa jako Biuro ds. Suby Informacji Lotniczej (EAB and Aeronautical Information Bureau). Wacicielem EAD jest EUROCONTROL. Organizacja ta zarzdza europejsk baz danych w imieniu pastw czonkowskich. EAB dostarcza uytkownikom europejskiej bazy danych AIS efektywnej informacji lotniczej z pastw czonkowskich ECAC i praktycznie z caego wiata.

Jest odpowiedzialna za rozwj i prawidowe funkcjonowanie systemu EAD zgodnie z oczekiwaniami klientw. Organy sub informacji lotniczej z wielu pastw ECAC ju utrzymuj i zarzdzaj wasnymi danymi w systemie EAD. Europejska Baza Danych AIS to scentralizowany system komputerowy do kompleksowego zarzdzania informacjami o charakterze lotni-czym, weryfikowania i zarzdzania jakoci informacji lotniczych oraz zarzdzana produktami sub informacji lotniczej. EAD wprowadzia zunifikowany standard prezentacji danych oraz globaln sie pocze dziki temu informacje lotnicze s dostpne praktycznie wszdzie.

Dziki utworzeniu EAD nastpia znaczca obnika cen zakupu zoonych systemw AIS. Rozwizany zosta problem czstych zmian oprogramowania na skutek zmian w przepisach lotniczych, a przede wszystkim uatwiono zaogom statkw powietrznych dostp do kompleksowej informacji o ograniczeniach.Aplikacje EAD obsuguj:biura NOTAM i biura odpraw zag;zespoy tworzce AIP (Aeronoutical Information Pubication) oraz e-AIP;zespoy tworzce mapy i e-mapy.

Porwnujc zasady funkcjonowania CFMU przed i po przeksztaceniach dochodzimy do wniosku, e wystpuj midzy nimi do istotne rnice. Przejawiaj si one gwnie w tym, e objto zarzdzaniem operacje w portach lotniczych zgodnie z koncepcj gate-to-gate ". Na wyszy poziom podniesiono te wspprac pomidzy Wydziaem Operacji (OPSD) a Centrum Zarzdzania Przestrzeni Powietrzn (AMC).

AMC, oprcz wydzielania drg warunkowych kategorii drugiej (CDR 2), powinna informowa OPSD o dostpnoci przestrzeni powietrznej i drg lotniczych wydzielonych, w wyniku biecej koordynacji. Blisza te jest wsppraca midzy organami kontroli ruchu lotniczego a Wydziaem Operacji.

Aby osign zaoone cele strategii ATFCM, zostay okrelone kierunki zmian (DfC - Direction for Change) zawarte w dokumencie zatytuowanym: Poprawa zarzdzania przepywem i przepustowoci ruchu lotniczego". Ten kierunek zmian ma na celu zapewnienie lepszego dopasowania moliwoci systemu ATM do potrzeb uytkownikw przestrzeni powietrznej oraz osignicia wikszej wydajnoci suby ATFCM w rwnowaeniu potrzeb i moliwoci przestrzeni powietrznej (przepustowoci ATC). Ustalone kierunki zmian obejmuj:

rozwijanie zakresu i metod zarzdzania przepustowoci;popraw zarzdzania przepywem ruchu;rozbudow sieci zarzdzania;zapewnienie odpowiedniej jakoci usug.

CFMU stworzyo plan rozwoju, ktry zawiera pene szczegy dotyczce dalszego rozwoju systemu CFMU w cigu nastpnych 5 lat i ktre stanowiy bazowy dokument rdowy dla wszystkich zainteresowanych. Zosta te opracowany nowy zestaw dokumentw, ktry ma uszczegowi dziaania CFMU (nowa wersja Planu rozwoju CFMU, zwana Programem roboczym CFMU") oraz dziaania ATFCM.