Örtü altı sektöründe mesleki dermatolojik...
TRANSCRIPT
Mesleki DermatozlarUzm. Dr. Aslı AYTEKİN
Mesleki Dermatozlar
Bir mesleğin uygulanması esnasında maruz kalınan etkenlere bağlı çok sayıda deri hastalığı ortaya çıkmaktadır.
Mesleki deri hastalıkları tüm meslek hastalıklarının %10-30’undan sorumludur.
Gelişmiş ülkelerde bu oran %1’e kadar düşmekte ve işçi sağlığına verilen önemin bir göstergesi kabul edilmektedir.
Mesleki Dermatozların Tanımı
Deri, mukoza veya deri eklerinde mesleksel aktiviteler veya iş yerinde bulunan ajanlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak oluşan veya varolan hastalığı alevlendiren hastalıklar olarak tanımlanmaktadır.
An. Bras. Dermatol. Mar./Apr. 2010Occupational dermatosis
Mesleki dermatozların epidemiyolojisi
Sıklığı →% 10-60 Endüstriyel toplumlarda↑ En sık bildirilen işle ilişkili hastalık Gelişmekte olan ülkelerde sıklığı
az Bilinmemesi, tanı konulamamasıİşçilerin hekime başvurmaması (iş
kaybı korkusu)
Mesleki Dermatozların Sınıflandırılması
1-Kontakt Dermatitlerİrritan Kontakt DermatitlerAllerjik Kontakt Dermatitler
2-Kontakt Ürtiker
3-Deri KanserleriUV’ye bağlıİyonizan radyasyona bağlıKimyasallara bağlı
4-Foliküler Hastalıklar
5-Pigmentasyon bozukluklarıHipopigmentasyonHiperpigmentasyon
6-EnfeksiyonlarViralBakteriyelFungal
7-Otoımmun konnektif doku hastalıklarıSkleroderma (silika)Skleroderma benzerleri (vinil klorid, organik çözücüler)Vibrasyona bağlı
Mesleki Dermatozların Etyopatogenezi1-Direk faktörler
Kimyasal: organik /inorganik Mekanik: sürtünme, basınç,
vibrasyonFiziksel: sıcak, soğuk,
radyasyonBiyolojik: virusler, bakteriler,
funguslar, parazitler
Mesleki Dermatozların Etyopatogenezi2-İndirek /predispozan faktörler
Genç yaş Siyah ırk Erkek /Kadın: 4/1 Atopi öyküsü + Başka bir dermatoz + Çevresel faktörler (ısı yüksekliği,
nem) Sık el yıkama alışkanlığı, titizlik
Mesleki Dermatozların Görülme Sıklığı
%80 Kontakt dermatit %9,5Kontakt ürtiker %2,1 Deri kanserleri %1 Enfeksiyonlar %1 Travma %6,4 Diğer
Notification of occupational skin diseases by dermatologists in The NetherlandsOccup Med 2009;59:38-43
I-) Mesleki Kontakt Dermatitler
*Mesleki deri hastalıklarının en sık nedeni kontakt dermatitlerdir (%80-90).
*Ortalama yaş: 30 *Erkeklerde sık*En sık ellerde yerleşir*Yılda 50-190/100 000 çalışan
Mesleki Kontakt Dermatitlerin En Sık Görüldüğü Meslek Grupları Metal işçileri Sağlık çalışanları Makine operatörleri Yiyecek hizmeti çalışanları Kuaförler Oto bakım ve tamircileri İnşaat işçileri Boyacılar Çiçekçiler Dental personel
MKD'ler iki grupta incelenir
İrritan MKD → en yaygın görülen tip kimyasal ajanlara kronik ve birikici maruziyet
Alerjik MKD → duyarlandırıcılara karşı gelişen gecikmiş /Tip 4 hipersensitivite reaksiyonu
Mesleki İrritan Kontakt Dermatitler
MKD’lerin %70-80 ‘i
Duyarlanma gerekmez, alerjik değil
Deriyi tahriş eden nedenler Temas bölgesine sınırlı Eritem, sulantı, veziküller Atopi, kuru cilt ve ileri yaş Tanı: Yama testi
Mesleki irritanlar
Su, Sabun,deterjanlar Dezenfektan
maddeler Alkali ve asitler Toz Makine yağları Mekanik travma Hamur, un Et ve balık ürünleri Meyve suları, alkol Formaldehit
Mesleki Alerjik Kontakt Dermatitler
Tip 4 hipersensitivite reaksiyonun ile gelişir.
Allerjenle daha önce duyarlanmış olan hastada yeniden temastan 24-48 saat sonra dermatit tablosu gelişir
Temas bölgesinden uzak alanlarda da görülebilir.
En sık görülen mesleki alerjenler
Metaller (Nikel) Lastik ürünleri Epoksi reçineleri Aromatik aminler Kromatlar
1-)Nikel
Mesleksel olarak en sık görülen alerjen Bütün meslek kollarında en sık görülen
alerjen
Metal sanayi işçileri (dökümcü, kaynakçı, metal kaplama işçiliği )
Kuaförler (saç boyaları ve ruj, far vb gibi kozmetikler)
Diş teknisyenleri
2-)Lastik ürünleri1-Thiuram Mix: Lastik ürünlerine bağlı dermatitlerin en önemli nedeniTemizlik işçilerinde, inşaat işçilerinde ve ıslak işte
çalışanlarda lastik eldivenler nedeni ile thiuram duyarlılığı sık
2- Black rubber mixLastik fabrikaları,araba tamir atölyeleri
3-Merkapto mixLastik ayakkabı ve eldivenler, çamaşır lastikleri,Çoraplar, yüzücü bone ve gözlükleri
4- 2-MerkaptabenzotiazolAmputasyon protezleri, foley kateterler,Elastik bandajlar.
3-) Epoksi reçineleri: Plastikler
Yüzey kaplamada, boyalarda, yapıştırıcılarda,
İnşaat sanayiinde betondaki çatlakların tamirinde,
Uçak gövdeleri kaplama Karayolları ve köprülerin yüzeylerini
kaplama Alışveriş merkezlerinde zemin
kaplama Elektriksel yalıtkanlarda
Endüstrideki yaygın kullanımları nedeni ile mesleksel AKD’in de en önemli nedeni
4- Aromatik aminler
p-phenylenediamine base %0.5 epoksi sertleştiricileri içinde,
boyalarda, cila çıkarıcılarda, çeşitli lastik ürünlerde ve
antifrizlerde
5-)Kromatlar
Potasyum dikromat En sık nedenini çimento ve
harç ile temas oluşturur. Duvarcı, sıvacı, beton vb
yapılarla uğraşan inşaat işçileri Elekroliz yoluyla kaplama
malzemeleri Endüstriyel yağlar Paslanmayı önleyici bileşikler
Airborne Dermatoz?Toz
SpreyPolen
Uçucu kimyasalların duman ve/veya partikülleri
↕havayolu aracılığı ile deriye
teması↓
Airborne Dermatoz
Airborne dermatozlarda“Dooms-Goosens” sınıflaması
1. Alerjik airborne kontakt dermatit2. İrritan airborne kontakt dermatit3. Airborne fotoallerjik reaksiyonlar4. Airborne fototoksik reaksiyonlar5. Airborne kontakt ürtiker
Mesleksel ABKD’lerin Epidemiyolojik Özellikleri
dezenfektanlar, ilaçlar, bitki ve ağaç ürünleriplastikler, lastikler, yapıştırıcılar,pestisidler, metaller
Airborne MKD’lerin Kinik Bulgular
Hava ile direk temas eden “giysi ile örtülü olmayan” vücut alanları
↓yüz, boyun, göğsün üst kısmı,
eller, el bilekleri ve ön kollar
Her iki üst göz kapakları,nasolabial sulkuslar,çene altı tutulumu
↓“Wilkinson üçgeni”
Mathias Kriterleri: MKD’lerin tanısında kullanılan anket1-Klinik görünüm kontakt dermatitle uyumlu mu?2-Olası irritan veya alerjik maddelerle iş yerinde temas
var mı?3-Lezyonların yerleşim yeri ile mesleksel maruziyetle
uyumlu mu?4-Lezyonların başlangıcı ile maruziyet arasındaki ilişki
kontakt dermatit ile uyumlu mu?5- İş yerinde diğer çalışanlarda benzer ekzema var mı?6-İş yerinden uzaklaştığında lezyonlarda gerileme
oluyor mu?7-Deri yama testleri ile olası bir alerjen/ irritan
saptandı mı?
Mesleki Kontakt Dermatit Tanısı
Hikaye Klinik bulgular Deri Yama testleri sonucu
Avrupa standart deri yama testleri (28 alerjen)
Standart testler toplumdaki kontaktanları %50-80 doğrulukla belirler
Test pozitif ise: Alerjik MKDTest negatif ise: İrritan MKD
Deri Yama Testleri
Alerjenler finn chamberlar içeren flasterler ile sırtın üst kısmına ve kılsız alana uygulanır
Test sonuçları 48, 72 ve 96. saatte değerlendirilir.
Eritem:+ Eritem ve endürasyon: + + Endürasyon ve vezikül: + + Endürasyon ve bül: + + + +
Avrupa Standart Patch Test Serisi Potassium dichromate %0.5 p-phenylenediamine base %0.5 Thiuram mix %1 Neomycin sulphate %20 Cobalt chloride %1 Benzocaine %5 Nickel sulphate %5 Quinoline mix %6 Colophony %20 Paraben mix %15 Black rubber mix %0.1 Wool alcohols %30
Mercapto mix %2 Epoxy resin %1 Quarternium 15 %2 Balsam of Peru %25 p-tert-Butylphenol formaldehyde %1 Mercaptobenzothiazole %2 Formaldehyde %1 Fragrance mix %8 Sesquiterpene lactone mix %0.1 Quarternium 15 %1 Primin %0.01 Cl+Me isothiazolinone (Kathon CG)
%0.01
Mesleki Alerjenleri /İrritanları Belirlemede Deri Yama Testleri Dental seri Matbaacı serisi Kesme yağları serisi Epoksi resin serisi Isosiyanat serisi Metal serisi Bitki serisi Kuaför serisi Hastanın iş yerinden
getirdiği maddelerile hazırlanan deri yama testleri
II-Mesleki Kontakt Ürtiker
İrrittan / alerjik maddelerle temasla meydana gelebilir.
Atopi öyküsü olanlarda sık İmmünolojik ve immünolojik
olmayan Tanı: prick test
Klinik:Temas bölgesinde ürtikerial deri
lezyonlarıHapşırık Gözlerde kaşıntı, sulanmaAnjioödemAstım
Mesleki İmmünolojik Kontakt Ürtiker
Tip 1 hipersensitivite rxn –spesifik IgE
Eritem+kaşıntı → Anaflaksi 10- 60 dk başlar → 2-3
saatte kaybolur
Mesleki nedenler: En sık latex Amonyum persulfat
(kuaförler) Kozmetikler Topikal ilaçlar
Mesleki İmmünolojik OlmayanKontakt Ürtiker
Duyarlanma yok - herkeste olabilir PG gibi vasoaktif maddelerin direkt
salınımı Mesleki Nedenler: En sık ısırgan otu Kozmetikler İlaç ve gıda endüstrisinde koruyucu,
tatlandırıcı, koku olarak kullanılan kimyasal maddeler
III-) Mesleki Deri KanserleriÖykünün sağlıklı alınamaması,
Kronik maruziyetlerin belirlenmesindeki güçlük
İş değişiklikleriİleri yaş vb nedenlerle
↓Deri kanserleri ile meslek ilişkisini kurmak
zor
III-) Mesleki Deri Kanserleri
1-) Fiziksel Nedenler:
Ultraviyole Gün ışığı çalışanları İyonize radyasyonPlastiklerin kurutulması
Yiyecek ve ilaçların sterilizasyonu
Radyoloji çalışanları Travmalar
2-)Kimyasal Nedenler: ArsenikSeramik sırlama,bakır
dökümü, havai fişek imalatı, altın saflaştırma, hayvan postu doldurma
Pestisidler Polisiklik aromatik
hidrokarbonlar (kurum, kömür katranı/yağı)
Nitrozaminler (kesme sıvıları)
3-) BiyolojikNedenler: HPV
FollikülitYağ teması veya yağlanmışkıyafetlerle temas sonucuÜst ekstremite ve uyluk
yerleşimliAçık komedonlar, püstüllerKatran teması olan işçiler, petrol
rafinerisi çalışanları, asfalt işçileri, lastik imalatı ve çatı imalatında çalışanlar
IV-) Foliküler hastalıklar
KlorakneHalojenli kimyasallara kutanöz /
sistemik maruziyetYanaklar, alın, boyunÇok sayıda kapalı komedonlar ve
soluk sarı renkli kistler
HiperpigmentasyonBitkilerde bulunan psoralenlerAğır metaller (arsenik, kurşun,
civa)Pb - Burton çizgisi, tırnaklarda
renk değişikliği
V-) Pigmentasyon bozuklukları
LökodermaFenoller/katekoller; sülfidriller;
arsenik, Temas bölgelerinde
hipo/depigmentasyonLastik ürün üretiminde,
hastane çalışanlarındaKaynakçılar
1-)BakteriyelStaph / strep (İmpetiginizasyon, furonkülozis,
paronişi)Mikobakteriler (M. tuberculosis)Atipik mikobakteriler (M. Marinum)Brucellozis (Brucella)Şarbon (Bacillus anthracis)Erizipeloid (Erysipelothrix rhusiopathiae)
VI-) İnfeksiyonlar
2-ViralHerpes simplex virusu: dişçiler, hemşireler ve
doktorlar ve yoğun bakım personelikasaplar ve mezbaha çalışanlarında
Verrucalar (HPV):Orf Sütçü nodülü
3- FungalKandida (paronişya)DermatofitlerDerin fungal enf. (kromoblastomikoz, miçetoma) Sporotrikozis
Mekanik sebeple oluşan Mesleki dermatozlar
SürtünmeKallus
BülAbrazyon
Likenifikasyon
BasınçBül
AtrofiNekroz
VibrasyonVibrasyon sendromu
Raynaud fen.
Fiziksel sebeple oluşan MDH
SıcakYanıklarMiliaryaİntertrigo
SoğukSoğuk ısırığı
PernioRaynoud fen.
RadyasyonKeratozlar
Güneş yanığıRadyodermatitisFotosensitivite
Mesleki dermatozlardan Korunma
İş yeri koşullarının düzenlenmesi →ısı, nem, aspirasyon mekanizmaları
Uygun ekipman ve örtücü kıyafet ve toz maskesi kullanımı
Nemlendirici ve bariyer krem kullanımı →epidermisin iyileşme sürecini hızlandırmairritan ve/veya alerjen maddenin deri ile temasını kesmeyaşam kalitesinde artış
“Kuaternium-18 bentonit “ gibi doğal kil içeren kremler içeren kremler
Kişisel Koruyucu Donanımlar Çalışanın çalışma koşullarına göre
düzenlenmeli ve çalışma süresi boyunca uygulanmalı
Meslekte çalışma süresi uzadıkça eldiven kullanma sıklığı azalıyor
Eldiven → nitril yapıda olması ve pamuk astarla kaplı olması
Çalışma süresi boyunca derinin açıkta kalan yerlerin mesleğe uygun iş elbisesi ile örtülmesi kontakt duyarlılıkta ↓
Tozlu iş yerlerinde çalışanlar kendi kıyafetleri ile çalıştıklarında üzerilerinde biriktirdikleri alerjen/ irritanları gündelik yaşamlarına taşımakta bu da duyarlılıkta ↑
Teşekkür Ederim