nov10 intro ontology_development

36
แแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแ แแแแ (Introduction to Ontology Development) แแ.แแแแแ แแแแแแแ 1 แแแ แ.แแแแ แแ แแแแแ 2 1 แแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแ แแแแแแแแแแแแแแแแแแแ (NECTEC) 2 แแแแแแแแแแแแแแ แ.แแแแแแแ แแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแแ แแแแแแแแแ 10 แแแแแแแแแ 2553 แ. แแแแแแแแแแแแแแแแแแแ

Upload: doae-initiative

Post on 13-Dec-2014

1.231 views

Category:

Education


4 download

DESCRIPTION

 

TRANSCRIPT

Page 1: Nov10 intro ontology_development

แนะน��ขั้��นตอนก�รพั�ฒน�ออนโทโลยี�(Introduction to Ontology Development)

ดร.ม�ร�ต บู�รณร�ช1 และ อ.นพัดล ชลอธรรม21 ศู�นยี�เทคโนโลยี�อ!เล"กทรอน!กส์�และคอมพั!วเตอร�แห่&งช�ต! (NECTEC)

2 คณะเภส์�ชศู�ส์ตร� ม.ศู!ลป�กร ว!ทยี�เขั้ตพัระร�ชว�งส์น�มจั�นทร�ว�นพั�ธท�+ 10 พัฤศูจั!ก�ยีน 2553

ณ. กรมส์&งเส์ร!มก�รเกษตร

Page 2: Nov10 intro ontology_development

ขั้��นตอนก�รพั�ฒน�ออนโทโลยี�

1) ก��ห่นดส์�ขั้� และขั้อบูเขั้ต (domain and scope)

2) ก��ห่นดมโนท�ศูน� (concept)

3) ก��ห่นดคว�มส์�มพั�นธ�ระห่ว&�งมโนท�ศูน�แบูบู”จั�ดเป.น” (IS-A)

4) ก��ห่นดค�ณส์มบู�ต!ขั้องมโนท�ศูน� (property)

2

Page 3: Nov10 intro ontology_development

1) ก��ห่นดส์�ขั้� และ ขั้อบูเขั้ต (domain and scope) ออนโทโลยี�ท�+ส์ร/�งขั้0�นจัะครอบูคล�มเน1�อห่�ในส์�ขั้�ใด?

เช&น กล/วยีไม/, ขั้/�ว ออนโทโลยี�น��จัะน��ไปใช/ง�นอะไร (ว�ตถุ�ประส์งค�)?

เช&น ส์น�บูส์น�นก�รส์&งออก, เพั�ะปล�ก, ควบูค�มค�ณภ�พั, จั��ห่น&�ยี ออนโทโลยี�น��ช&วยีตอบูค��ถุ�มอะไร ?

เช&น กล/วยีไม/ท�+ด�ม�ล�กษณะอยี&�งไร?, กล/วยีไม/พั�นธ��ใดอยี�&ในส์�ยีพั�นธ��เด�ยีวก�บูพั�นธ��ค�ทล�ยี�บู/�ง?, กล/วยีไม/ค�ทล�ยี�เห่ม�ะก�บูง�นพั!ธ�แต&งง�นห่ร1อไม&?, กล/วยีไม/พั�นธ��ไห่นเห่ม�ะท�+จัะน��ม�ท��พัวงม�ล�ยีบู/�ง? , ฤด�ร/อนเห่ม�ะจัะปล�กกล/วยีไม/พั�นธ��ไห่น?, พั�นธ�ใดปล�กได/ด�ท�งภ�คเห่น1อ?, ฯลฯ

3

Page 4: Nov10 intro ontology_development

2) ก��ห่นดมโนท�ศูน� (Concept)

มโนท�ศูน� เป.นกล�&มขั้องส์!+งท�+ม�ค�ณส์มบู�ต!เห่ม1อนๆก�น

ก��ห่นด มโนท�ศูน� ท�+ส์��ค�ญในส์�ขั้�ขั้องเร� เช&น ดอกไม/ กล/วยีไม/ กระถุ�งต/นไม/ ล�กค/� ฯลฯ

4

Page 5: Nov10 intro ontology_development

3) คว�มส์�มพั�นธ�ระห่ว&�งมโนท�ศูน�แบูบู”จั�ดเป.น” (IS-A)

ก��ห่นดคว�มส์�มพั�นธ�ระห่ว&�งมโนท�ศูน�แบูบู IS-A

ต�วอยี&�งคว�มส์�มพั�นธ�ระห่ว&�งมโนท�ศูน�แบูบู IS-A เช&น “แอปเป8� ล” จั�ดเป.น “ผลไม/” “ขั้/�วเห่น�ยีว” จั�ดเป.น “ขั้/�ว” “แอปเป8� ลก�ล�” จั�ดเป.น “แอปเป8� ล”

5

Page 6: Nov10 intro ontology_development

คว�มส์�มพั�นธ�ระห่ว&�งมโนท�ศูน�แบูบู”จั�ดเป.น” (IS-A) (2)

Middlelevel

Toplevel

Bottomlevel

6

Page 7: Nov10 intro ontology_development

4) ค�ณส์มบู�ต!ขั้องมโนท�ศูน� (property)

ค�ณส์มบู�ต!ขั้องมโนท�ศูน� เช&น “ไวน�” ม�ค�ณส์มบู�ต! ค1อ ส์�, เปอร�เซ็"นขั้องแอลกอฮอล�,

ผ�/ผล!ต เป.นต/น ประเภทขั้องค�ณส์มบู�ต!

ค�ณส์มบู�ต!ท�+ม�ม�แต&ก��เน!ด (intrinsic) เช&น กล!+น และ ส์�ขั้องไวน�

ค�ณส์มบู�ต!ท�+ได/ม�ภ�ยีห่ล�ง (extrinsic) เช&น ช1+อ และ ร�ค�ขั้องไวน�

7

Page 8: Nov10 intro ontology_development

ก�รส์1บูทอดค�ณส์มบู�ต!ขั้องมโนท�ศูน�

เช&น ห่�ก “ไวน�” ม�ค�ณส์มบู�ต!ค1อ ส์� และ กล!+น “ไวน�แดง” ก"ต/องม�ค�ณส์มบู�ต! ค1อ ส์� และ กล!+นด/วยี เน1+องจั�ก “ไวน�แดง” จั�ดเป.น “ไวน�” ชน!ดห่น0+ง

8

Page 9: Nov10 intro ontology_development

จั��นวนค�ณส์มบู�ต!ท�+ม�ได/ (cardinality)

จั��นวนค�ณส์มบู�ต!ท�+ม�ได/ อ�จัแบู&งเป.น จั��นวนท�+ม�ได/อยี&�งม�กท�+ส์�ด (Maximum

cardinality) เช&น “คน”ม�บู!ด�ได/อยี&�งม�กท�+ส์�ด “1” จั��นวนท�+ม�ได/อยี&�งน/อยีท�+ส์�ด (Minimum

cardinality) เช&น “คน”ม�บู�ตรได/อยี&�งน/อยีท�+ส์�ด “0”

9

Page 10: Nov10 intro ontology_development

ส์ร�ปชน!ดคว�มส์�มพั�นธ�ระห่ว&�งมโนท�ศูน�

คว�มส์�มพั�นธ�ชน!ด”จั�ดเป.น” (IS-A) คว�มส์�มพั�นธ�ชน!ดค�ณส์มบู�ต! ห่ร1อ ”เป.นส์&วนห่น0+ง

ขั้อง” (part-of)

10

Page 11: Nov10 intro ontology_development

คว�มส์�มพั�นธ�ชน!ด”จั�ดเป.น” (IS-A)

A

B

“B จั�ดเป.นชน!ดห่น0+ง ขั้อง A”

11

Page 12: Nov10 intro ontology_development

คว�มส์�มพั�นธ�ชน!ดค�ณส์มบู�ต!แบูบู ”เป.นส์&วนประกอบูขั้อง” (part-of)

A

Bp/o

“B จั�ดเป.นส์&วนประกอบู (ค�ณส์มบู�ต!) ขั้อง A”

12

Page 13: Nov10 intro ontology_development

คว�มส์�มพั�นธ�ชน!ดค�ณส์มบู�ต! แบูบู ”เป.นค�ณล�กษณะขั้อง” (attribute-of)

13

A

ขั้/อม�ลแบูบูต�วเลขั้ห่ร1อขั้/อคว�มa/o

“B จั�ดเป.นค�ณล�กษณะ (ค�ณส์มบู�ต!) ขั้อง A”

Page 14: Nov10 intro ontology_development

ต�วอยี&�งทดส์อบูคว�มเขั้/�ใจั (1)

14

เล่�นกอล่�ฟ

งานอดิ�เรก

ภั�ตตาคาร

โรงแรม

มน�ษย์� สั�ตว์�เล่��ย์งล่�กดิ�ว์ย์นม

ย์��เป็ ง ป็ระเพณี�ล่อย์กระทง

Page 15: Nov10 intro ontology_development

ต�วอยี&�งทดส์อบูคว�มเขั้/�ใจั (2)

15

พล่าสัต�ก

ถ้�ว์ย์น&�า

ผู้��เล่�นต&าแหน�งม�ดิฟ)ล่ดิ�

ท�มฟ�ตบอล่

ล่�น�กสั� คอมพ�ว์เตอร�

เห+ดิ ต�มย์&า

Page 16: Nov10 intro ontology_development

ท�+อยี�&

16

ท�+อยี�& ท�+อยี�&

part-of relation

Is-a relation

Class (concept)

ต��บูล อ��เภอ จั�งห่ว�ด

ต��บูล

อ��เภอ

จั�งห่ว�ด

1

1

1

Page 17: Nov10 intro ontology_development

ทศูพั!ธร�ชธรรม

17

ทศูพั!ธร�ชธรรม ทศูพั!ธร�ชธรรม

part-of relation

Is-a relation

Class (concept)

ท�น

ศู�ล

คว�มซ็1+อตรง

ท�นศู�ลคว�มซ็1+อตรง

1

1

1

Page 18: Nov10 intro ontology_development

มโนท�ศูน� “จั�กรยี�น”

18

part-of relation

ล/อ

เบู�ะน�+ง

เท/�ถุ�บู

ม1อจั�บู

ต�วรถุ

Class (concept)

จั�กรยี�น

1

1

1

1

2

Page 19: Nov10 intro ontology_development

มโนท�ศูน� “จั�กรยี�น”(ต&อ)

19

จั�กรยี�น

จั�กรยี�นขั้นส์&ง จั�กรยี�นภ�เขั้�

จั�กรยี�นเส์1อห่มอบูจั�กรยี�นพั�เท�+ยีว

จั�กรยี�นช�ยีห่�ด จั�กรยี�น BMX

Is-a relation

Class (concept)

Page 20: Nov10 intro ontology_development

Is-a relation

มโนท�ศูน� “จั�กรยี�น”(ต&อ)

20

จั�กรยี�น

จั�กรยี�นขั้นส์&ง จั�กรยี�นภ�เขั้�

จั�กรยี�นเส์1อห่มอบูจั�กรยี�นพั�เท�+ยีว

จั�กรยี�นช�ยีห่�ด จั�กรยี�น BMX

Class (concept)

Page 21: Nov10 intro ontology_development

Part-of relation

มโนท�ศูน� “จั�กรยี�น”(ต&อ)

21ล/อ

เบู�ะน�+ง

เท/�ถุ�บู

ม1อจั�บู

ต�วรถุ

Class (concept)

Is-a relation

จั�กรยี�นขั้นส์&ง

จั�กรยี�นภ�เขั้�

จั�กรยี�นเส์1อห่มอบู

จั�กรยี�นพั�เท�+ยีว

จั�กรยี�นช�ยีห่�ด

จั�กรยี�น BMX

จั�กรยี�น

1

1

1

1

2

Page 22: Nov10 intro ontology_development

ภัาคป็ฏิ�บ�ต� : การพ�ฒนาออนโทโล่ย์�เพ/�อสัน�บสัน�นห�ว์งโซ่�อ�ป็ทานกล่�ว์ย์ไม� พั�ฒน�ออนโทโลยี�ในห่�วขั้/อต&อไปน��

(1) การเพาะป็ล่�กกล่�ว์ย์ไม�- สัว์นกล่�ว์ย์ไม�, ต�นกล่�ว์ย์ไม�, โรงเพาะกล่�ว์ย์ไม�, โรงเร/อน, พ�นธุ์��กล่�ว์ย์ไม�

2( ) ผู้ล่�ตภั�ณีฑ์�กล่�ว์ย์ไม�- พาหนะขนสั�งกล่�ว์ย์ไม�, สั�นค�ากล่�ว์ย์ไม�, ผู้��ซ่/�อสั�นค�ากล่�ว์ย์ไม�, การตล่าดิสั&าหร�บกล่�ว์ย์ไม� (3) โรค/ศั�ตร�พ/ชของกล่�ว์ย์ไม�

- โรคกล่�ว์ย์ไม�, ว์�ชพ/ชกล่�ว์ย์ไม�

22

Page 23: Nov10 intro ontology_development

โปรแกรมช&วยีพั�ฒน�ออนโทโลยี� Hozo (1) พั�ฒน�โดยีมห่�ว!ทยี�ล�ยีโอซ็�ก� (Osaka

University) แห่&งประเทศูญ�+ป�<น http://www.hozo.jp/

23

Page 24: Nov10 intro ontology_development

24

Page 25: Nov10 intro ontology_development

25

Page 26: Nov10 intro ontology_development

File > new File …Project > new Project …

26

Page 27: Nov10 intro ontology_development

27

Page 28: Nov10 intro ontology_development

28

Page 29: Nov10 intro ontology_development

29

Page 30: Nov10 intro ontology_development

Right click > add Node …

30

Page 31: Nov10 intro ontology_development

31

Page 32: Nov10 intro ontology_development

32

Page 33: Nov10 intro ontology_development

33

Page 34: Nov10 intro ontology_development

Right click > add Slot > part-of

34

Page 35: Nov10 intro ontology_development

35

Page 36: Nov10 intro ontology_development

36