newsletter (georgian)

2
აააააააააა აა აააააააა აააააააა ააააა ააააააა ააა ააააა ააააააა (ააააააა1946 აააა 14 ააააააააა) ააააააააა ააააააა აა აააააააა. აა აააააააა აააააა ააააააა ააააააააა ააააა აააა აააააააააა აააააააა ააააააააა აააააა აა ააააააა ააააააააა აააააა აააააა აააააააააა. აააააააა ააააააა Celera genomics, The Institute for Genomic Research (TIGR) აა J. Craig Venter Institute (JCVI). ააააააა ააააააა JCVI-აა ააააააააა აააააააააა აააააააააააა ააააააააააა. 2007 აა 2008 აააა აააააა Time -აა ააააააა ააააააააააააა აააააააა 100 ააააააა ააააააააა ააააააააა ააააა. 2010 აააა აააააააა აააააა New Statesman-აა ააააააა აა-14 ააა 2010 აააა აააააააა ააააააა ააააააააა ააააააააა ააააა. აა ააააააა აააააააა აააააააააააა აა აააააააააა აააააააააა ააააააააა აააააა ააააა. „ეეე-ეეეე ეეეეე ეეეეე ეეეეეეე ეეეეეეეე ეეეე ეეეეეე ეეეეეე ეეეეეე ეე ეეეეე ეეეეეეეე ეეეეეეეეეეეე ეეეეეეეე ეე ეეეეე ეეეეე ეეეეეეეეე ეეეეეე ეეეეეე“ აააააა ააა აააააა TED TALKS-აა ააააააააააა. ააააააა ააააააააა ააააა. ააააა ააააა ააააააააააა აააააა ააააააააააააა ააააააააააა, ააააააააა აააააა აა აააააა ააააააა, აააააააა, ააააააააააა, ააააააა, ააააა ააააააააა ააააააააა აა ააააააააა აააააა აა ააააააა ააააააააა აააააააააა. აააა ააააააააა ააააააააა აააააააააა ააააააააააა. აააააააააააა? აააააააა www.tedtalks.com აა აააააააააა აააააააააა: აააა აააააა ააააა ააააააააა? ააა აააა ააააა ააააააა? აა აააა აააა? აააააააა 1 ეეეეე ეეეეეეეე ეეეეე „ეეეეეეეე ეეეეეეეეე„ „ჩჩჩჩჩ ჩჩჩჩჩჩ ჩჩჩჩჩ ჩჩჩჩჩჩჩჩჩ ჩჩ ჩჩჩჩ! „ ჩჩჩ ჩჩჩჩჩჩ ააააააააააა აააა 3, აააააა აააააა ააააა #18 აააააააა 2013

Upload: dally-aburjania

Post on 27-Jun-2015

180 views

Category:

Documents


2 download

TRANSCRIPT

Page 1: Newsletter (georgian)

ადამიანები და გენეტიკა

გაიცანით კრეიგ ვენტერი

ჯონ კრეიგ ვენტერი (დაიბადა1946 წლის 14 ოქტომბერს) ამერიკელი ბიოლოგი და მეწარმეა. ის ცნობილია როგორც პირველი ადამიანთა შორის ვინც წარმატებით გაშიფვრა ადამიანის გენომი და პირველი სინთეზური უჯრედი შექმნა გენომისგან. ვენტერმა დააარსა Celera genomics, The Institute for Genomic Research (TIGR) და J. Craig Venter Institute (JCVI). ამჟამად მუშაობს JCVI-ში სინთეზური ბიოლოგიური ორგანიზმების შესაქმნელად.2007 და 2008 წლის ჟურნალ Time -ში ვენტერი მოხსენიებულია მსოფლიოს 100 ყველაზე გავნელიან ადამიანთა შორის. 2010 წელს ბრიტანულ ჟურნალ New Statesman-ში ვენტერი მე-14 იყო 2010 წლის მსოფლიოს ყევლაზე გავლენიან ადამიანთა სიაში. ის გახლავთ ამერიკის მეცნიერებისა და ინჟინერიის ფესტივალის მრჩეველთა საბჭოს წევრი.

„ერთ-ერთი ხერხი ჩვენი გენების შეცვლისა არის ახალის შექმნა როგორც ეს კრეიგ ვენტერმა შესანიშნავად გვიჩვენა და ასევე ჩვენი ცხოვრების სტილის შეცვლა“ ამბობს დინ ორნიში TED TALKS-ში გამოსვლისას.

შეცვალე ცხოვრების სტილი. თავის არიდე ჩვეულებრივი საეჭვო ნივთიერებების მოხმარებისა, როგორიცაა შაქარი და ნაჯერი ცხიმები, ნიკოტინი, ნარკოტიკები, კოკაინი, ჭარბი ალკოჰოლის მოხმარება და ქრონიკული სტრესი და სიბერის პროცესსაც შევანელებთ. ჩვენ

ფაქტიურად შეგვიძლია უკუვაქციოთ დაავადებები.

დაინტერესდით? გვიყურეთ www.tedtalks.com

ამ გამოცემაში წაიკითხავთ:

არის გენები ჩვენი ბედისწერა?

ვინ არის კრეიგ ვენტერი?

რა არის გენი?

გამოცემა 1

კრეიგ ვენტერის წიგნი „ცხოვრება გაშიფრული„

„ჩვენი გენები ჩვენი ბედისწერა არ არის! „ დინ ორნიში

გრიშაშვილის ქუჩა 3, ბათუმი

საკარო სკოლა #18

ნოემბერი 2013

Page 2: Newsletter (georgian)

ადამიანები და გენეტიკაგამოცემა 1ნოემბერი 2013

მეცნიერული აღმოჩენებიჯანმრთელობის ეროვნულ ინსტიტუტში ყოფნისას ვენტერმა შეისწავლა უჯრედში არსებული მატრიცული რნმ-ის mRNAs სწრაფი ამოცნობის ტექნიკა, რათა ადამიანის ტვინის გენების ამოცნობისთვის გამოეყენებინა. ამ გზით აღმოჩენილი კომპლიმენტარული დნმ-ს cDNA ეწოდება expressed sequence tags (ESTs), ტერმინი რომელიც გენომური კვლევის ინსტიტუტიდან ანტონი კერლავიგმა გამოიყენა. ჯანმრთელობის ეროვნულმა ინსტიტუტმა ტავიდანვე სცადა დაეპატენტებინა ეს გენის ფრაგმენტები, რომელშიც ვენტერი შემთხვევით და მრავლისმთქმელად ჩაერთო. მოგვიანებით ჯანმრთელობის ეროვნულმა ინსტიტუტმა უარი თქვა დაპატენტებაზე საზოგადოების პროტესტის გამო. სასამართლო პროცესებზე, რომელიც ამ მოვლენებს მოყვა გამოცხადდა, რომ EST დაპატენტებას არ ექვემდებარება.

2000 წელს ვენტერმა და ფრანსის კოლინსმა, ასევე National Institute of Health და US Public Genome Project -მა ერთობლივი განცხადება გააკეთა ადამიანის გენომის გაშიფვრის თაობაზე.

2001 წლის 15 თებერვალს Human Genome Project-კონსორციუმმა პირველად გამოაქვეყნა ადამიანის გენომი ჟურნალ Nature-ში და ერთი დღის შემდეგ Celera-ის გამომცემლობამ- Science-ში. მიუხედავად ზოგიერთის მტკიცებისა რომ თანმიმდევრობის განსაზღვრა ეგრეთწოდებული შოთგანის მეთოდით გარკვეულწილად არაზუსტია ვიდრე clone-by-clone მეთოდი, მისი გამოყენების ტექნიკა მეცნიერების მიერ ფართოდ იქნა მიღებული და დღემდე დე ფაქტო სტანდარტად ითვლება.

გრიშაშვილის ქუჩა 3, ბათუმი

საჯარო სკოლა #18

დნმ ორმაგი დაგრეხილი მოლეკულა რომლის შემადგენლობაში შედის : შაქარი, ფოსფატი და 4 განსხვავებული ფუძე ა (ადენინი), თ (თიმინი), ც (ციტოზინი) და გ (გუანინი)

რას ვიზიარებთ სხვა სახეობებთან?

სხვადასხვა სახეობებს ქრომოსომების განსხვავებული რაოდენობა აქვთ. ადამიანს ჩვეულებრივ 46 ქრომოსომა აქვს რომელიც 23 წყვილ ქრომოსომას შეიცავს, შიმპანზეს აქვს 24 წყვილი, რეზუს მაიმუნს 21 წყვილი, ძროხას 30 წყვილი, ქათანს 39, ბუზს 4 წყვილი მაშინ როცა ბანანს აქვს 11 წყვილი ქრომოსომა.

ამრიგად დნმ_ის რადენი % გვაქვს საზიარო სხვა სახეობებთან? რეზუს მაიმუნებთან 93% ჩვენს მეგობარ შიმპანზესთან 98,5% და სხვა ადამიანებთან 99,5%.

რა არის გენი?ჩვენი სხეული შედგება 50 ტრილიონი უჯრედისგან რომლებსაც გააჩნიათ სხვადასხვა ფუნქციები. თითქმის ყველა უჯრედში მოთავსებულია ნუკლეოტიდი რომელიც შეიცავს გენების 99.9% _ს და ასევე მიტოქონდრია რომელი რამოდენიმე გენს შეიცავს. ჩვენ გვაქვსს დაახლოებიტ 20,000 გენი. გენი არის დიდი მოლეკულა დნმ_ის (დეზოქსირიბო ნუკლეინისს მჟავა) პატარა ნაწილი. თუ ერთ სიგრძეზე განვალაგებთ ერთი ადამიანის ყველა დნ_ს თავისი გენებით ის 6 ფუტის ტოლი იქნება მაგრამ იმდენად მჭიდროდ არის დაგორგლილი რომ ეტევა 1 ნუკლეოტიდის უჯრედში. დნმ არის ორმაგი დაგრეხილი მოლეკულა რომლის შემადგენლობაში შედის : შაქარი, ფოსფატი და 4 განსხვავებული ფუძე ა (ადენინი), თ (თიმინი), ც (ციტოზინი) და გ (გუანინი). ფუძეებს გააჩნიათ მათი ენა რომელიც აგრეთვე ცნობილია როგორც გენეტიკური კოდი მათი რაოდეობა და ბრძანება განსაზღვრავს მაგალითად იქნები შიმპანზე, ძროხა, ბანანი თუ ადამიანი.