NC (NUMERİCAL CONTROL)

Sayısal kontrol (NC –Numerical Control), takım tezgahlarının sayı harf vb. sembollerden meydana gelen ve belirli bir mantığa göre kodlanmış komutlar yardımıyla işletilmesidir.Komutlar ilgili takım tezgahına veri blokları şeklinde yüklenir. Her veri bloğu tezgahın anlayabileceği bir dizi komuttan meydana gelir.

Sayısal kontrol, metal ve metal olmayan her türlü

malzemelerin talaş kaldırmak suretiyle işlenmesinde kullanılan tüm takım tezgahlarında kullanılır.

CNC (COMPUTER NUMERİCAL CONTROL)

Bilgisayarlı Sayısal Kontrol(CNC- Computer Numerical Control), takım tezgahlarının sayısal komutlarla bilgisayar yardımıyla kontrol edilmesidir.

CNC Tezgahlarda, NC tezgahlardan farklı olarak bir bilgisayarlı kontrol ünitesi bulunur.Böylece NC programları ,kesicilerle ilgili bazı teknik ve ofset bilgileri kalıcı olarak tezgah hafızasında saklanabilir. Ayrıca imalatın her aşamasında programa müdahale edilir ve programda istenilen değişiklikler yapılır.

CNC (COMPUTER NUMERİCAL CONTROL) Bilgisayardaki programda ,tezgahların hareketlerini kontrol etmek için

harfler ve sayılardan oluşan komutlar kullanılır.(G ve M harfleri)

Mesela programda G00 kodu ,takımın talaş kaldırmadan ,koordinatları belirtilen noktaya gitmesini sağlamak için kullanılır.Aynı şekilde M03;takımın bağlı bulunduğu mili ,saat yönünde harekete başlatır ve belirli bir devirde dönmesini sağlar. M05 kodu ise ,takımın bağlı bulunduğu milin durmasını sağlar.

Endüstride kullanılan tüm CNC tezgahlarında, G ve M kodları olarak ifade edilen bu özel kodlar ISO (Uluslararası Standartlar Kuruluşu)tarafından standartlaştırılmıştır.

İlk CNC freze tezgahından günümüze NC teknolojisi hemen her alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.Bu uygulamalardan bazıları şunlardır; tornalama, frezeleme, delme, taşlama, alevle kesme, bükme, form verme, üç boyutlu ölçme, elektro erozyon ve robot uygulamaları.

CNC TEZGAHLARININ AVANTAJLARI Programların

kaydedilmesi: CNC tezgahların en önemli özelliği, yazılan parça programlarının kontrol ünitesinin belleğinde depolanabilmesidir.Bu program bellekten çağrılarak defalarca kullanılabilir. Parça programları elektrik kesildiğinde ya da tezgahın enerjisi kapatıldığında da bellekte kalacaktır.

CNC TEZGAHLARININ AVANTAJLARI Düzenleme: Bellekteki bir parça programının üzerine

değişiklik yapılması, bir hatanın düzeltilmesi yada bir programda yeni eklemeler ve düzenlemeler yapılması son derece kolaydır.

Çevrim fonksiyonu: Sık kullanılan çeşitli uygulamalar ( silindirik, alın ve konik tornalama, vida açma, dikdörtgen cep boşaltma vb.) bellekte kayıtlıdır. Çevirim fonksiyonu parça programlarının yazılımını önemli ölçüde kısaltır .

Alt programlar:Bir programın içinde iş parçasının değişik kısımlarında uygulanacak olan tekrar işlemleri olabilir.Aynı programın , farklı koordinatlar için tekrar yazılması yerine , bunun için bir alt program yazılır ve istenilen yerde çağrılarak uygulanır.Bu ise yazılacak parça programını kısaltacaktır.

CNC TEZGAHLARININ AVANTAJLARI Kesici telafisi:Kesici takımların uzunluk , çap

ve takım ucu yarıçapı değerleri birbirinden farklıdır. CNC tezgahlarda kesici bilgileri kontrol ünitesine girilir.Kontrol ünitesi bu bilgilere göre gerekli hesaplamaları yaparak kesici telafilerini yerine getirir. İş parçasının tam ölçüsünde çıkması için kesicilerin boyut farklarını matematiksek olarak hesaplayarak ölçülere ekler yada çıkarır.Böylece iş parçaları programda ve teknik resimde verilen değerlerde işlenmiş olur.

CNC TEZGAHLARININ AVANTAJLARI

İdeal işleme koşulu:Üretim anında kesme şartları sürekli olarak kontrol ünitesi tarafından izlenir ve gerekli düzenlemeler anında yapılır. Örneğin torna tezgahında bir alın tornalama işleminde kesici, dış çaptan merkeze doğru hareket ederken aynanın devri de otomatik olarak artacaktır.

Simülasyon: Yazılan programın üretimine geçilmeden

önce bu program kontrol ünitesinde bulunan ekranda grafik olarak işlenir, yani simüle edilir. Bu simülasyon sonucu parçanın üretimine geçilmeden önce yazılan programın doğruluğu test edilmiş olur.

CNC TEZGAHLARININ AVANTAJLARI Arızanın bulunması: CNC Tezgahında bir arıza olduğunda,

elektronik aksam kontrol ünitesine test ettirilebilir. Kontrol ünitesi, arızanın hangi birimde olduğunu tespit ettikten sonra bu bilgiyi grafik ekranda görüntüler.

Kesicilerin otomatik değişimi: CNC tezgahlarda üretim yüksek hassasiyette gerçekleştirilir ve üretilen parçaların tamamı birbirinin özdeşidir. Bu ise sanayinin en fazla gereksinim duyduğu aynı tolerans değerlerine sahip özdeş parçaların seri üretimini sağlar. CNC tezgahlarının yukarıda bahsedilen böylesine avantajlarının yanı sıra birkaç dezavantajlarından söz edilebilir. Bunlar; tezgahın ilk alım fiyatının yüksek olması, bakımının daha masraflı olması ve daha eğitimli tezgah operatörüne gereksinim duyulmasıdır.

CNC TEZGAHLARINDA KESİCİ TAKIMLAR

CNC tezgahlarda işleme süresini ve işleme kalitesini en fazla etkileyen faktörlerin başında kesici takımlar ve bunların bağlanma sistemleri gelir. Bu tezgahlarda kullanılacak kesici uç ve takımların şu özelliklere sahip olması gerekir.

Kesici uç kolayca değiştirilebilir. Çıkan talaşları kırma özelliği olmalıdır. Kesici takım sağlam ve dengeli bağlanabilmelidir. Kesici uç hassas olarak bağlana bilmelidir. Kesici takım değişimi kolay ve hızlı olmalıdır. Kesici uç yüksek sıcaklıkta sertliğini kaybetmemelidir. Kesici Takım Gereçleri: CNC tezgahlarında kullanılan kesiciler; HSS kesiciler ve sert metal uç kesicilerdir.

CNC TEZGAHLARINDA TAKIM MAGAZİNİ CNC tezgahlarında birden fazla kesici takım

kullanılır. Bu kesiciler, magazin olara adlandırılan bir takımlıkta bulunur ve programda yer alan sıraya göre buradan değiştirilerek iş parçasından talaş kaldırırlar. Bu takımlık torna tezgahlarında taret olarak adlandırılır.

Takım magazini tezgahın yapısına göre hidrolik, pnömatik yada servo motor tahrikiyle çalışır. Magazin dönerek pozisyona gelmesini sağlayan komutu kontrol ünitesinden alır. Bu ünite takımın bağlandığı istasyonun pozisyona gelip gelmediğini de denetler.

CAD/CAM SİSTEMLERİ CAD/CAM sistemi, işletmelerdeki verimliliği

arttırmak için tasarım ve imalat sürecinin bilgisayar ortamında birleştirilmesi işlemidir. CAD/CAM kullanıcısı, tasarım ve üretim yazılımlarını kullanarak; önce ürünün teknik resmini ve modellemesini gerçekleştirir. Daha sonra bu çizimden yararlanarak parça üretimi için gerekli olan NC kodlarını bilgisayar yardımıyla üretir.

CAD/CAM sistemleri ayrıca üç boyutlu modellerin

montajını görme ve analiz etme kolaylığı sağlar böylece, iş parçasının, üretimine geçilmeden önce güvenirliği ve dayanıklılığı test edilerek olası hatalar baştan düzeltilebilir.

CNC TEZGAHLARININ ÇEŞİTLERİ CNC Köprü Tipi Dik İşleme Merkezi

CNC Seri Delik Delme ve Kılavuz Çekme

CNC Silindirik Taşlama Tezgahı

CNC Tel Erozyon

CNC Dalma Erozyon

CNC Torna ve Dik Torna

CNC Dik İşleme Merkezi

CNC Beş Eksen İşleme Merkezi

CNC Köprü Tipi Dik İşleme Merkezi

CNC Seri Delik Delme ve Kılavuz Çekme

CNC Silindirik Taşlama Tezgahı

CNC Tel Erozyon

CNC Dalma Erozyon

CNC Torna ve Dik Torna

CNC Dik İşleme Merkezi

CNC Beş Eksen İşleme Merkezi

CNC tezgahlarının çalışması için gerekli kodlar vardır. Bunlar genel anlamda G ve M kodlarıdır.

Bu kodlar;

G00 Talaş kaldırmadan verilen koordinatlara hızlı olarak ilerlemesi.

G01 Verilen koordinatlara talaş kaldırarak ve yavaş ilerlemesi

G02 Saat yönünde yani (-) talaş kaldırarak hareket etmesi.

G03 Saat yönünün tersi yani (+) yönde talaş kaldırarak ilerlemesi.

G17-18-19 XYZ düzlemlerinin seçilmesi.

G20-21 Ölçü sistemi seçimi. G54-55-56-57 Parçanın orijin seçimi. (Orijin sayısına göre artar.) G73-74-76-80-81-82-83 Delik delme çevrimleri. G90-91 Mutlak veya artışlı ilerleme seçimi. G94-95 Dakikada ve devir başına ilerleme seçimi. M00 Programı şartsız durdurma. M01 İsteğe bağlı durdurma. M02 Program sonu. M03 Fener milini saat ibresi yönünde döndürme. M04 Fener milini saat ibresinin tersi yönünde döndürme. M05 Fener mili durdurma.

M06 Takım değiştirme komutu.

M08-09 Soğutma sıvısı kontrolü.

M26 İş mili içinde hava üflemeyi açma komutu.

M30 Programı sonlandırıp başa döndürme komutu.

M98-99 Alt program kontrolü.

N… Satır numaraları.

CNC ROGRAMININ ÇALIŞMASI

Örnek bir CNC İşleme merkezi programlaması; N10 G54 G90; N50 G01 Y65.; N15 M06 T0101; N55 G02 X85. Y80. R15.; N20 M03 S2000; N60 G01 X30.; N25 M08; N65 G01 X0. Y65.; N30 G00 X0. Y0.; N70 G01 Y0.; N35 G01 Z-3.; N75 G01 Z5.; N40 G01 X80.; N80 G00 Z100.; N45 G03 X100. Y20. R20.; N85 M30;