1LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

Wat doen we zélf?

8EUROPA

6

Tips voor nieuwe raadsleden

AAN DE SLAG

Hannie Bruinsma-Kleijwegt

12OUDE GLORIE

2

Column Jacqueline Kalk

Maak werk met energie

10DUURZAAM

NIEUW IN DE RAAD

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 38 nummer 5Mei 2014

AKKOORDENMOE

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

4

2

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar.

Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

UITGAVECentrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam.ISSN: 0167-0980

38e jaargang no. 5

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming.

REDACTIEAukelien Jellema (voorzitter), Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Jacqueline Kalk, Antoine van Lune, Ingrid Wolsing, Lobke Zandstra.De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

EINDREDACTIEJan de Roos

SECRETARIAATLeonie WildemanPostbus 13101000 BH Amsterdam Tel. 020-55 12 205e-mail: clb@pvda.nl

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMERHarriët van Domselaar, Jacqueline Kalk (column), Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Marit Maij (Afgevaardigde), Chris Peeters, Timothy Schelhaas (cartoon), Rolf Steenwinkel, Kirsten Verdel, Leonie Wildeman (CLB-tweets)

BASISLAYOUTStan Wagter / Ronald Koopmans

VORMGEVINGJos B. Koene, Amsterdam

PRODUCTIE EN DRUKOpmeer DrukkerijDen Haag

ABONNEMENTENGratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 020-55 12 205.

INTERNETLokaal Bestuur is ook te raad-plegen op internet: http://www.lokaalbestuur.nl

twitter.com/lokaalbestuur

KOPIJReacties en bijdragen naar:jdroos@pvda.nl

LOKAAL BESTUUR

colofon

1LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

Wat doen we zélf?

8EUROPA

6

Tips voor nieuwe raadsleden

AAN DE SLAG

Hannie Bruinsma-Kleijwegt

12OUDE GLORIE

2

Column Jacqueline Kalk

Maak werk met energie

10DUURZAAM

NIEUW IN DE RAAD

LOKAAL BESTUUR

Jaargang 38 nummer 5Mei 2014

AKKOORDENMOE

Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

4

Omslagfoto

Eind maart werden de nieuwe raadsleden geïnstalleerd. Deze jongen toont

belangstelling voor de digitale kant van het raadswerk in Utrecht.

Foto Novum/WFA

Foto Bert Beelen

JACQUELINE KALK secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

Kalk

AKKOORDENMOEFoto Nationale Beeldbank

Waar zijn de tijden gebleven dat we leefden in de wereld van het regeerakkoord? Of - op gemeentelijk niveau - het coalitieakkoord? Akkoorden waarin de compromissen werden verwoord tussen de partijen die samen de rege-ring of het college gingen vormen, die bereid waren over en weer water bij de wijn te doen om samen het land of de gemeente/provincie/het waterschap te besturen.Blijkbaar past dat niet meer in deze tijd. We leven nu in de wereld van de andere akkoorden: het zorgakkoord, het sociaal akkoord, het woonakkoord, het pensioenakkoord en nu al weer het nieuwe zorgakkoord, en dan heb ik er ongetwijfeld nog een aantal vergeten. Het streven naar een zo breed mogelijk draagvlak onder al deze akkoorden is prijzenswaardig, maar de vraag dient zich wel aan hoe we door de bomen het bos nog kunnen blijven zien. Ook lokaal zien we de behoefte aan het sluiten van ak-koorden groeien. Misschien is het een reflex op de man-netjesputterij waarmee het regeerakkoord is gemaakt. Een heel kleine groep mannen die in plaats van compro-missen te zoeken, kaartjes uitruilden. Een soortement Pokémon maar dan voor gevorderden. Maar Pokémon evolueerde naar volgende levels en had om dat te kun-nen doen, zijn omgeving nodig. Een beetje vergelijkbaar met de wereld van nu, waar zoveel partners nodig zijn om elke keer weer die akkoorden te kunnen sluiten en überhaupt een stap verder te kunnen komen. En vervol-gens claimt iedereen die bij de vorming van het akkoord betrokken is, dit als zijn eigen persoonlijke succes. Lokaal gaat het in een aantal gemeenten net weer even

wat anders. Daar beginnen gemeenteraden, soms onder leiding van ‘onafhankelijke’ informateurs, met het opstel-len van raadsprogramma’s. Met alle betrokkenen worden over zoveel mogelijk onderwerpen afspraken gemaakt waarin iedereen zich kan vinden en die mensen binden. In plaats van met een kleine groep, doen we het nu met z’n allen. Het klinkt bijna idyllisch, maar dat is het niet. Dergelijke werkwijzen schieten geheel naar de andere kant door. Misschien zijn ze heel erg modern en bestuur-lijk vernieuwend, maar ze zijn tegelijkertijd ook kleurloos, saai en weinig inspirerend. In plaats van mannetjes-putters zien we hier een gebrek aan durf om keuzes te maken en daar later verantwoording over te willen afleg-gen. Dergelijke werkwijzen maken een volgende gang naar de stembus overbodig. Als je lokaal niet je nek durft uit te steken voor een goed coalitieakkoord op basis van een onderhandelingsresultaat van partijen die het gaan doen met elkaar en die daar over vier jaar op afgerekend kunnen worden, waarom zou je dan nog kiezen? En met welke opgave stuur je het college dan op pad? Het lijkt misschien wel heel modern, maar een beetje meer dui-delijkheid is toch wel gewenst. Anders kom je in een vergelijkbare wereld als die van de landelijke akkoorden. Maar nu niet geboren uit de noodzaak voor draagvlak, maar uit noodzaak om keuzes door de politiek te vermij-den en over te laten aan de uitvoeringspartners in het maatschappelijk middenveld. Nee, dan toch maar liever het coalitieakkoord tussen politieke partijen. Dan maar ouderwets.

http://www.lokaalbestuur.nl

3LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

ogenblik bestaat zij uit acht per-sonen. Aukelien Jellema (tot de verkiezingen fractievoorzitter in Den Helder) is voorzitter. Voorts Manon Fokke (Tweede Kamer-lid), Ruud Fokkens (Statenlid Drenthe), Cathrijn Haubrich (lid dagelijks bestuur waterschap Rivierenland), Jacqueline Kalk (secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur), Antoine van Lune (tot voor kort raadslid in Maastricht), Ingrid Wolsing (wethouder in Montferland) en Lobke Zandstra (was raadslid in Den Haag). Er wordt momenteel nog gezocht naar een redactielid uit de kring van burgemeesters. Eindredac-teur is Jan de Roos. De redactie werkt overigens op basis van een redactiestatuut. Als er een vaca-ture ontstaat, maken we daar in dit blad melding van.

Reacties welkomGraag nodigen we je hierbij uit ook zelf een bijdrage aan ons blad te leveren. Dat kan door ergens op te reageren of door een artikel te schrijven. We zijn vooral blij met opiniërende stuk-ken. Heb je een idee, neem dan contact op met de redactie. Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Zorg er dan voor

dat je mailtje uiterlijk maandag 12 mei in ons bezit is, dan kun-nen wij het in het juninummer plaatsen. Alle andere kopij moet uiterlijk woensdag 7 mei binnen zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: jdroos@pvda.nl. De sluitingsdatum voor het ge-combineerde juli-augustusnum-mer is maandag 2 juni.

Tot slotDit blad bestaat al heel lang: 107 jaar om precies te zijn. Daarmee is Lokaal Bestuur veruit het oud-ste bestuurdersblad in ons land. Het werd in 1907 opgericht door twee bekende sociaaldemocra-ten: F.M. Wibaut en P.L. Tak. Toen heette het blad nog De Gemeen-te. Die titel werd in de jaren ’70 van de vorige eeuw veranderd in Lokaal Bestuur. We hopen dat we de rijke traditie ook in de komende jaren in stand kunnen houden. En vooral hopen we dat het blad je veel leesplezier geeft en steun en inspiratie biedt bij je werk als raadslid!

WELKOM NIEUWE LEZERS!BUITENGEWOON LID

Helaas zijn veel PvdA’ers door het grote verlies bij de verkiezin-gen niet in de raad gekomen of teruggekeerd. Anderen besloten zelf een punt te zetten achter hun raadslidmaatschap of wet-houderschap. Als dit ook voor jou geldt, maar je toch betrokken wilt blijven bij de PvdA en de lokale politiek, kun je je opgeven als buitengewoon lid van het CLB. Dat geldt ook voor iedereen die op de kandidatenlijst van de PvdA stond bij de raadsverkie-zingen maar niet verkozen werd. Maak deze kandidaat-raadsleden er op attent dat ook zij zich kunnen aanmelden bij het CLB! Als buitengewoon lid ontvang je voor 30 euro per jaar Lokaal Be-stuur plus onze digitale Nieuws-brief. Je kunt je opgeven via onze website www.lokaalbestuur.nl, zie onderaan de homepage.

COLLEGEVORMING

In een van de volgende nummers gaan we in op de collegevor-ming. Bij het afsluiten van dit nummer (medio april) waren in iets meer dan 100 gemeenten college-akkoorden afgesloten. Te weinig om daar nu al conclu-sies aan te kunnen verbinden. Daarom graag nog even geduld.

Vaste onderdelenBehalve artikelen over actuele onderwerpen, bevat Lokaal Be-stuur een aantal vaste onderde-len. Hiernaast staat bijvoorbeeld de maandelijkse column van Jac-queline Kalk, de secretaris van het CLB. Nieuws uit de Tweede Kamer dat relevant is voor pro-vincie, gemeente en waterschap krijgt een plaats in de rubriek ’Uit de Kamer’, die verzorgd wordt door Ton Langenhuyzen, be-leidsmedewerker van de Tweede Kamerfractie. Daarnaast is er elke maand een column van één van de PvdA-Tweede Kamerleden. Dit keer is dat Marit Maij. Iedere maand is er ook een Dilemma of Stelling, waarop je kunt reageren. Incidenteel verschijnt de rubriek ‘In de keuken van’. Daarin neemt een raadslid, Statenlid of water-schapper een kijkje bij de buren, waar het er soms heel anders toegaat. De rubriek ‘Initiatief van de maand’ gaat over inspire-rende acties en voorstellen van PvdA-fracties die navolging verdienen. Heb je zelf iets, kom ermee, wij geven het graag door! ‘Intussen op Twitter’ bevat een selectie van tweets die te maken hebben met de activiteiten van het CLB. En op de achterpagina

vind je onze serie Oude Glorie/Jong Talent: interviews met voormalige PvdA-bestuurders (>75) en met jonge politici (<30) die nog aan het begin van hun carrière staan.

Digitaal lezenLokaal Bestuur is ook digitaal te raadplegen. De digitale versie staat ruim een week voordat het blad in de bus ligt al op onze website www.lokaalbestuur.nl. Klik bovenaan de homepage op Lokaal Bestuur. Je komt dan bij de pdf van het laatst verschenen nummer en bij de losse artike-len in dat nummer. Ook zie je het digitale archief, waarin alle pdf’s vanaf 2006 staan. Zo kun je bijvoorbeeld de themanum-mers over het Woonakkoord (april 2013), Burgerparticipatie (september 2013), Werk (februari 2014) en de twee nummers over de gemeenteraadsverkiezingen (maart en april 2014) raadplegen. Wil je Lokaal Bestuur alleen digi-taal lezen en niet meer per post ontvangen, stuur ons dan een mail: clb@pvda.nl.

RedactieDe redactie van Lokaal Bestuur is breed samengesteld. Op dit

Als je nieuw bent in de gemeenteraad, krijg je Lokaal Bestuur deze maand voor het eerst in de bus. Vanaf deze plaats van harte gefeliciteerd met je benoeming en welkom als abonnee! Omdat je Lokaal Bestuur nog niet kent, geven we je hierbij wat informatie over het blad.

4

Foto Novum/FWA

In Amsterdam werden eind maart behalve de nieuwe raadsleden ook de leden van de gebiedscommissies geïnstalleerd, die in de plaats zijn gekomen van de stadsdeelraden.

VAN DE WACHTKAMER NAAR DE RAAD

HARRIËT VAN DOMSELAARFREELANCE JOURNALIST

van mijn kinderen. Dat werk boeit me. Bovendien speel ik al jarenlang amateurtoneel, dus ben ik ook niet bevreesd om op een podium te staan en te spreken. Misschien ook wel handig in de politiek.’ ‘Het voelde niet echt als in de wachtkamer zitten hoor. Voor mijn betrokkenheid bij de ge-meentepolitiek maakte het ook niet uit. Het gaat namelijk niet om mij, maar om onze partij. We bereiden altijd alles in gezamen-lijkheid voor en dat zal zo blijven. Ik ging altijd al naar elke verga-dering. Samen met Angelique van Wissen - zij is tegelijk met mij ingestapt en nummer vier op

onze lijst - zat ik altijd al op de publieke tribune. We vormen een hecht team. Want los van het feit dat we hetzelfde doel en dezelfde uitgangspunten hebben, kunnen we het ook persoonlijk prima met elkaar vinden.’‘Van de Wibaut-leergang voor beginnende raads- en commis-sieleden heb ik veel opgestoken. Als het niet was gelukt om in het college te komen, zou dat voor Theo best lastig zijn geweest. Het kan in de oppositie heel handig zijn als je van de hoed en de rand weet, maar persoonlijk voelt dat misschien toch anders. Daarom zijn we extra blij dat Theo terugkeert als wethouder.’

‘Ja, het was erg spannend. De uitkomst van de college-on-

derhandelingen heeft voor mijzelf natuurlijk ook gevolgen, maar dat is van secundair belang. Het is voor Someren (18.000 inwoners) prachtig dat we weer in het col-lege komen. De afgelopen vier jaar heeft Theo als wethouder

dermate veel kennis van zaken opgebouwd, dat het ‘kapitaalver-nietiging’ zou zijn als hij geen tweede termijn gekregen zou hebben. Het zou bovendien erg raar zijn geweest als het niet was gelukt: wel - als één van de weinige PvdA-fracties in het land - van één naar twee zetels gaan, maar niet aan het college mogen deelnemen.’ ‘Hoewel ik het erg jammer had gevonden als ik niet in de raad was gekomen, was ik ook in dat geval natuurlijk wel alles blijven volgen. Dat deed ik vóór de verkiezingen ook al als fractie-ondersteuner. Ik ben geboren en getogen in Someren. De ge-meentepolitiek heeft al lange tijd mijn belangstelling. In oktober vroeg Theo me of ik burgercom-missielid wilde worden en dat vond ik meteen al interessant. Vervolgens werd me gevraagd of ik op een verkiesbare plaats op de lijst wilde. Daar heb ik niet lang over na hoeven te denken. Het meedenken en meebeslis-sen ligt me wel. Ik heb in mijn vorige werkkring tien jaar in de ondernemingsraad gezeten en ben nu lid van de medezeg-genschapsraad van de school

In Someren ging de PvdA van één naar twee zetels. Medio april, bij het afsluiten van deze editie, waren de college-on-derhandelingen in volle gang. Daarom was nog niet duidelijk of de zittende wethouder Theo Maas zou terugkeren. Vandaar dat we zowel met hem spraken als met het (eventueel) nieuwe raadslid Mariska Verheijen. Op de valreep werd bekend dat Theo wethouder blijft en Mariska raadslid wordt en dus aanschuift naast de al zittende fractievoor-zitter Hans van Maris.

De verkiezingsuitslag was in veel plaatsen dramatisch voor de PvdA, maar er waren ook plekken waar zetelwinst werd geboekt. Lokaal Bestuur ging praten met nieuwkomers in Westerveld (Drenthe) en Dongen (Noord-Brabant), waar we van twee naar drie zetels gingen, en Someren (ook Noord-Brabant), waar het zeteltal verdubbelde.

In de wachtkamer van SomerenMariska Verheijen (39)

‘Het formatieproces duurde lang. Sterker nog: we wa-

ren begin april weer opnieuw be-gonnen… De onderhandelingen

liepen stuk en op 8 april is er een ‘commissie van goede diensten’ ingesteld, bestaande uit onafhan-kelijke mensen. Die commissie moest duidelijkheid gaan schep-pen. Er leek na de eerste ronde namelijk een uitkomst te komen waar niemand blij mee was.’‘De winst - een verdubbeling van het aantal zetels, noem ik het trots - van onze partij is hoofdza-kelijk te danken aan de enthousi-aste uitstraling van ons campag-neteam. Men kent ons en komt ons tegen, bij de supermarkt, op school, bij een vereniging. En we komen bij de mensen aan huis. Met canvassen hebben we heel veel mensen gesproken Soms waren dat korte gesprekjes, maar vaak ook heel persoonlijke. We merkten dat men dat echt waar-deert, dus dat blijven we doen.’‘Ja, ik weet natuurlijk wel dat

Wethouder of toch raadslid?Theo Maas (52)

5LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

PROSTITUTIEWETet in 2011 door de Tweede Kamer aangenomen wetsvoorstel ‘regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche’ heeft de behandeling in de Eerste Kamer niet ongeschonden doorstaan. De senatoren legden de behandeling van het wets-

voorstel stil in afwachting van een novelle. Dat is een aanpassing van het wetsvoorstel waarmee de minister van Veiligheid en Justitie aan de wensen van de Eerste Kamer tegemoet komt. In dit concrete geval wil de Eerste Kamer - inclusief de PvdA-fractie - dat het wetsvoorstel op twee punten wordt gewijzigd. Zo voorzag dat wetsvoorstel in een registratieplicht voor alle prostituees en een plicht voor klanten om zich er van te vergewissen dat de prostituee geregistreerd is. Het doel hiervan was de greep op misstanden in de sector te verstevigen. De Eerste Kamer vreest echter aantasting van de privacy van de pros-tituees en het juist uit het zicht verdwijnen van de misstanden. De novelle stelt dan ook voor om die registratie- en vergewisplichten te schrappen. Dit voorstel moet eerst weer langs de Tweede Kamer. Die moet dan weer instemmen met wijzigingen op een wetsvoorstel waar zij zelf eerder voor heeft gestemd. Marith Rebel heeft in de schrif-telijke ronde onder andere vragen gesteld over de speelruimte die gemeenten hebben om zelf eisen ten aanzien van de registratie van prostituees te stellen. In sommige gemeenten gebeurt dit al. En wat zijn de risico’s voor een waterbedeffect als de ene gemeente wel een relatief streng beleid voert en een andere gemeente niet? Verder zet Rebel grote vraagtekens bij het strafbaar stellen van een prostituee die jonger dan de wettelijk toegestane leeftijd van 21 jaar haar beroep uitoefent. Daarmee worden vrouwen die mogelijk slachtoffer zijn van mensenhandel gecriminaliseerd en zouden dergelijke slachtoffers vanwege de straf die hen boven het hoofd hangt weleens kunnen afzien van het doen van aangifte. Verder betreurt Rebel het dat, door het vervallen van de registratieplicht, de mogelijkheid verdwijnt om prostituees tijdens de contactmomenten bij de registratie te infor-meren over hun rechten. Tenslotte verwijst zij naar de zorgen van de VNG die bevreesd is dat er teveel toezichttaken bij de gemeenten komen te liggen terwijl de politie zich terugtrekt.

GEMEENTEN EN MENSENRECHTENls het in de Tweede Kamer over mensenrechten gaat, zijn dat meestal mensenrechten in andere landen. Naar aanleiding van onder andere de jaarrapportage van het College voor de Rech-ten van de Mens en het Nationaal Actieplan Mensenrechten

van de regering werd onlangs voor het eerst specifiek over mensen-rechten in Nederland gesproken. Daarbij ging het om uiteenlopende thema’s: discriminatie, rechtsbijstand, migratie en asiel, privacy, (toegang tot) zorg, lichamelijke en geestelijke integriteit, mensen-handel en onderwijs. Keklik Yücel vroeg ook specifiek aandacht voor gemeentelijk beleid. Ook op lokaal niveau worden dagelijks afwegin-gen gemaakt tussen mensenrechten met potentieel grote impact op hun inwoners. Yücel dacht daarbij aan openbare orde en veiligheid (prostitutie), onderwijs, zorg en sociale zekerheid. Zij kreeg van minis-ter Plasterk de toezegging dat hij het waarborgen van grondrechten en mensenrechten actief op de agenda zet in zijn gesprekken met het lokaal bestuur. Daarbij vroeg Yücel specifiek nog aandacht voor het feit dat te veel (migranten) vrouwen niet eens over de elementaire vrijheid van het zelfbeschikkingsrecht beschikken.

KLOKKENLUIDERSp grond van de Ambtenarenwet hebben gemeenten de plicht een procedure vast te stellen voor het omgaan met een ver-moeden van een misstand. De ambtenaar die een misstand meldt - een klokkenluider - mag daarvan geen nadelige gevol-

gen voor zijn rechtspositie ondervinden. Uit antwoord op schriftelijke vragen van Mei Li Vos en John Kerstens blijkt dat veel gemeenten weliswaar een specifieke klokkenluidersregeling kennen, maar dat in lang niet al gevallen die regeling op een (openbare) intranetsite te vin-den is. Het plaatsen op intranet is naar de mening van minister Plas-terk het belangrijkste. Maar omdat hij net zoals de Kamer veel waarde hecht aan openheid en transparantie in het openbaar bestuur, zeker als het om onderwerpen als integriteit en de regelingen op dit terrein gaat, zal hij dat bij het bestuurlijk overleg met de VNG betrekken.

uit de kamer

TON LANGENHUYZENBELEIDSMEDEWERKER TWEEDE KAMERFRACTIE TEL. 070-3182792, T.LANGENHUYZEN@TWEEDEKAMER.NLFoto Jan de Roos

H

A

O

ik daar als wethouder ook een steentje aan heb bijgedragen. Ik had het hele sociale domein in portefeuille en ik hoop in het diepst van mijn hart dat ik daar mee door kan gaan. Vooral nú, met alle veranderingen voor de boeg, is de ervaring die ik heb opgedaan van groot belang. Het wethouderschap helpt doelen te realiseren. Bovendien ben ik nog lang niet klaar. Het hele voortraject van de transities is bewandeld, het fundament is gelegd… en nu wil ik verder bouwen. Los van mijn persoon-lijke wensen, gaat het ook over bestuurlijke continuïteit. Het ligt heel complex allemaal. Ook voor de regionale samenwerking is de samenstelling van het college van groot belang.’‘Mijn wethouderschap van de afgelopen vier jaar was het resul-taat van mijn eerdere raadswerk. Mijn hele carrière heb ik te ma-ken gehad met zorg en welzijn, dus ik durf gerust te zeggen dat ik weet waar ik het over heb. Maar om nou te zeggen dat mijn politieke leven staat of valt met het wel of geen wethouder wor-den? Nee hoor. Ik weet dat de politiek nu eenmaal zo in elkaar zit. Als mijn wethouderschap geen vervolg had gekregen, dan zou er nog de mooie taak als raadslid zijn geweest. Maar nu kan Mariska aan de slag gaan in de raad. We hebben haar inzet en ambitie - en die van Angelique - in commissies al heel goed kunnen gebruiken. Beide vrou-wen zorgen voor vernieuwing, verjonging en elan in onze partij.’

Ook in Dongen ging de PvdA van twee naar drie zetels.

Tonny kwam samen met Maurice IJpelaar in de raad, naast het zit-tende raadslid Eline van Boxtel-Pullens.‘Ik ben PvdA-lid geworden toen er in onze gemeente problemen ontstonden met het leerlingen-vervoer. Dat was kil en zakelijk georganiseerd. Ik heb daar-over contact opgenomen met de PvdA-fractie en heb er ook over ingesproken bij een raads-vergadering. Als je eenmaal je betrokkenheid toont, weten ze je al gauw te vinden voor andere dingen. Ik ben gevraagd me te kandideren voor een verkiesbare plaats. Vervolgens heb ik in de steunfractie geholpen met het schrijven van moties. Ik kreeg er steeds meer aardigheid in. Ik heb de Schaper-leergang voor aankomende raadsleden gevolgd en kwam op de lijst terecht.’‘De afgelopen vier jaar heb-ben we alle wijken en dorpen bezocht. Je merkt dat mensen

hun persoonlijke ongerustheid met je willen delen over dingen als ‘wat moet er met mijn oude moeder gebeuren?’ of ‘wanneer wordt het fietspad naar school eindelijk verlicht?’ Mensen zijn niet geïnteresseerd in algemene verhaaltjes die ze ook al op tv of op de radio horen. Ze zoeken antwoorden op hun eigen vragen. Daarom is luisteren en mensen serieus nemen belangrijk.’‘Onze gemeente telt 25.000 inwoners, waarvan er een paar duizend in de dorpen om Dongen heen wonen. We hebben onze verkiezingsfolders op de hele gemeente afgestemd. Met her-kenbare dingen erin. Ook voor de kleinste kernen. Daarvoor hebben we zelfs een speciale folder laten maken. En dan niet alleen met de doelen die we willen bereiken, maar vooral ook met voorbeelden van wat we al bereikt hebben als PvdA-fractie. Daarom is het ook zo belangrijk dat je niet alleen in verkiezingstijd met bewoners gaat praten. Blijf in gesprek, zorg dat de mensen je (her)kennen en weten wat ze aan je kunnen heb-ben. Onderscheid je van andere partijen, val op. Want kiezers zien vaak door de bomen het bos niet meer. De schuld daarvan ligt meestal bij de partijen zelf.’‘Samenwerking is ook een belangrijk item. Bij de grote thema’s, zoals jeugdzorg, wordt in regionaal verband gewerkt. In de regio Hart van Brabant is alle knowhow aanwezig, waar we allemaal gebruik van kunnen maken. Maar ook leden van de voormalige SP-fractie hebben meegedacht over ons verkie-zingsprogramma. Wie weet heeft dat ook nog iets geholpen om van twee naar drie zetels te groeien.’

In Westerveld ging de PvdA van twee naar drie zetels, zodat

Henk in de raad plaats kon ne-men naast de geroutineerde Jan Puper en Erik van Schelven.‘Na een erg onrustige periode hebben we de afgelopen raads-periode vooral ingezet op rust in de gelederen. Tijdens de voor-laatste periode was er namelijk een bestuurscrisis, waarbij het college sneuvelde, inclusief de wethouder. Bij de daaropvol-gende verkiezingen heeft deze oud-wethouder een eigen - lokale - partij opgericht, wat ons drie zetels kostte. Onze grootste uitdaging was nu dus: vertrou-wen terugwinnen! Daar is de afgelopen vier jaar met de twee zittende raadsleden en enkele steunfractieleden heel hard aan gewerkt. Zowel binnen als buiten de raad. We hebben werkbe-zoeken afgelegd, inloopcafés georganiseerd, en zijn gesprek-ken aangegaan met burgers en organisaties. We hebben echt alles uit de kast gehaald, onder-steund door een goede website, een wekelijkse nieuwsbrief en steeds met de focus op ‘lokaal’. Dat heeft mede tot deze prach-tige winst van twee naar drie zetels geleid!’‘In de campagne hebben we ui-teraard zoveel mogelijk van onze 26 kernen bezocht. Wij zijn qua oppervlakte bijna de grootste van Nederland, maar behoren wat inwonertal betreft - 19.000 - tot de wat kleinere gemeenten. Dat vraagt om een goede spreiding van activiteiten.’

‘We hebben allemaal een training social media gevolgd. Door Face-book en Twitter bereikten we ook veel jongeren, die we nu, waar nodig, bij onze activiteiten kun-nen betrekken. Het verlies van de vorige keer was voor een groot deel te wijten aan het gebrek aan contact met de kiezers. Er wordt te vaak in onbegrijpelijke taal gesproken en geschreven. Die afstand tussen bevolking en poli-tiek wordt erg onderschat. Daar moeten we alerter op zijn.’‘Mijn persoonlijke betrokken-heid komt van huis uit. Ik kan gerust zeggen dat ik een sociaal bewogen iemand ben. Mijn opa, vader en oom hebben zich ook altijd al ingezet voor ‘mensen die het moeilijk hebben’. Met hen als voorbeeld ben ik ook actief in het verenigingsleven: van muziek tot historie en van sport tot de

medezeggenschapsraad op mijn werk bij justitie. Ik sta met beide benen in de maatschappij. Ik durf te zeggen dat ik weet wat er leeft.’‘Meer dan twaalf jaar geleden, voorafgaand aan de herindeling van Drenthe, zat ik in de raad van Diever. Daar heb ik ervaren hoe belangrijk het is om zaken van meerdere kanten te bekij-ken. Zoek contact met mensen en laat je informeren. Mijn opa zei altijd al “doe niet alleen, wat je samen kunt doen”. Dat geldt ook voor de politiek. Je moet het met elkaar zien te klaren. En als je eerlijk bent zijn er - zeker lokaal - meer overeenkomsten met andere partijen dan je denkt. Wij hebben hier nu vier partijen met drie zetels. De lokale partij had iets meer stemmen, dus die is de onderhandelingen gestart. Ik verwacht dat men wel snel tot een college zal komen. Wij heb-ben zelf maar liefst twee wethou-derkandidaten.’

Nieuw in de raad van WesterveldHenk Siebering (56)

Nieuw in de raad van DongenTonny Dijck (47)

6

ZO KUN JE HET DOEN…

Als raadslid sta je in het begin voor een aantal fundamentele keuzes in je persoonlijke leven. Als je echt een excellent raadslid wilt worden, zit er niets anders op dan je part-ner, kinderen, huisdieren en vrienden van de hand te doen. Je verscheurt je seizoen-kaart van Ajax en huurt of koopt een appartement. Je richt een werkkamer in met de modernste digitale apparatuur, je gaat korter werken en volgt een cursus snellezen. Je begint te werken aan een POP, een Persoonlijk Ontwikkelings Plan, en huurt een coach in. Daarnaast loop je het hele introductieprogramma van de griffi e af, je bereidt met je coach alle vijftien voorlichtingsbijeenkomsten voor. Want je wilt natuurlijk alleen maar de goede vragen stellen. Op advies van je coach heb je een doorlopende rekening ge-nomen bij de slijter, die je ook in de avond mag bellen als de drank op is. Je huisarts is bereid je slaappillen en peppillen te geven en iedere ochtend ga je hardlopen. Als je dat allemaal hebt gedaan, ben je er klaar voor en heb je de eerste periode zinvol besteed.

…MAAR HET KAN OOK ANDERS

Je kunt natuurlijk ook besluiten op een andere manier een excellent raadslid te worden. Je vindt je partner, kinderen, huisdieren en vrienden toch te belangrijk om hen aan jouw ambitie op te offeren. Je vindt dat je alleen maar een excellent raadslid kunt worden als je een balans in je leven weet te vinden die het je mogelijk maakt weer-stand te bieden aan de zuigkracht van de politiek. Je besluit dat je niet altijd overal bij hoeft te zijn, dat je gaat voor de kwaliteit en niet voor de kwantiteit. Je kiest voor collegialiteit en niet voor zelfpromoting. Je besluit het eerst allemaal eens rustig over je heen te laten komen. Je gaat op zoek naar gelijkgestemden en bekijkt samen hoe

je al dat papier te lijf kunt gaan, welke envelop je niet opent en welke wel, naar welke vergadering je wel gaat en naar welke niet. Je gaat in je eerste honderd dagen op zoek naar de manier die het beste bij jou past om een excellent raadslid te worden. Als je dat allemaal hebt gedaan, heb je de basis gelegd in je persoonlijke leven die nodig is om in de raad resultaten te bereiken. Want in de politiek gaat het om resultaten. Debatteren is leuk, in de gemeenteraad of in de fractie, maar praatjes vullen geen gaatjes. Om het met het legendarische Amsterdamse raadslid/wethouder Jan Schaefer te zeggen: ‘In geouwehoer kun je niet wonen’.

WAT WIL JE BEREIKEN?

Het is dan ook zaak om na je feestelijke installatie als raadslid niet alleen na te denken over de nieuwe balans in je persoonlijke leven maar je ook één cruciale vraag te stellen: wat wil ik de komende vier jaar bereiken? Wat wil ik over vier jaar tegen de kiezers en tegen mezelf kunnen zeggen als de vraag gesteld wordt: ‘En, wat heb je de afgelopen vier jaar bereikt? Wat heb je voor de gemeente, voor de inwoners voor elkaar gekre-gen?’ Het beantwoorden van die cruciale vraag is niet zo eenvoudig. Het is goed om hiervoor de tijd te nemen en er met fractiegenoten, partijgenoten en anderen over te praten. Bezint eer ge begint. Maar na honderd dagen moet je een antwoord op hoofd-lijnen geformuleerd hebben. De overige 1.350 dagen van het raadslidmaatschap heb je de tijd om je geformuleerde doelstellingen te realiseren.

PAPIERBAK BELANGRIJKST

Waarom is het zo belangrijk in het begin van je raadslidmaatschap doelen te formule-ren? Het grote gevaar dat ieder raadslid bedreigt, is meegezogen te worden in de da-gelijkse stroom van op het eerste oog belangrijke dingen. Als raadslid word je dagelijks overspoeld door informatie. Never a dull moment. Het college produceert een constante

Je bent gekozen in de gemeenteraad en hebt de ambitie een excellent raadslid te worden. Je wilt je kiezers niet teleurstellen en de komende vier jaar iets betekenen voor je gemeente. Een goed begin is het halve werk. Wat moet je al bij aanvang doen om echt succesvol te worden? Je volgt natuurlijk de Wibautleergang, waar je veel nuttig informatie opdoet. Hierbij nog wat extra tips van enkele door de wol geverfde PvdA’ers. En zittende raadsleden lezen natuurlijk even mee…

TIPS VOOR NIEUWE RAADSLEDEN

Zet meteen je persoonlijke

doelstellingen op een A-4tje

Cartoon Timothy Schelhaas

RUTGER ZWART EN ALARD BECK RAADSLID EN EX-RAADSLID IN NIJMEGEN

7LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

stroom van beleidsstukken, verantwoordingen en rapportages. Organi saties en instellingen overladen het raadslid met jaarverslagen, problemen en gevaren. De brievenbus en het postvak van het raadslid puilen altijd uit, om van de mailbox maar te zwijgen. Het bureau van het raadslid is al gauw bedolven onder stapels papier. Op het eerste oog is alles belangrijk: de krant, de nota van de pro-vincie, de kadernotitie van het college, het opinieartikel in de krant, de vragen van collega’s van andere facties. Wie niet focust, loopt het gevaar met alles bezig te zijn en hierdoor niets te realiseren. Want het boeken van concrete resultaten vraagt om volharding, doorzettings-vermogen en soms ook: oogkleppen. De papierbak is het belangrijkste stuk meubilair in de werkkamer van het raadslid.

WEG LEREN KENNEN

In het begin is het helemaal niet erg als je met de stroom meegaat. Je moet nog kennismaken met de werkwijze van de raad en je fractie. Je moet de weg leren kennen in het gemeentehuis en wennen aan je nieuwe rol in de gemeente. In deze ‘snuffelperiode’ is focussen nog niet nodig en kun je geleidelijk tot je selectie van te bereiken resultaten komen. Het selecteren van doelstellingen is niet een louter individuele aangelegenheid. In de eerste plaats is het verkiezingspro-

gramma van je partij het inhoudelijke kader waarbinnen je activi-teiten als raadslid zich bewegen. Verder is het van groot belang tot welke prioriteiten de fractie heeft besloten. Dit proces voltrekt zich ook in de beginperiode. Het resultaat hiervan is een werkplan van de fractie, waarin de inhoudelijke prioriteiten en de manier waarop de fractie deze doelen globaal denkt te bereiken, zijn opgenomen. Uiteraard moeten de individuele prioriteiten van het raadslid, ook die van jou dus, aansluiten bij die van de fractie. Je zit immers niet in de raad om je eigen doelstellingen te realiseren, maar om een bijdrage te leveren aan het bereiken van de partij- en fractiedoelen.

AFSTEMMING

Er moet dus een goede afstemming zijn tussen de doelstellingen van jou en je collega’s en die van de fractie als geheel. Dat betekent dat niet ieder fractielid zijn eigen ‘hobby’ zal kunnen uitoefenen. Inte-gendeel, er moeten ook vervelende klussen gedaan worden. Het kan voorkomen dat geen enkel fractielid voorkeur heeft voor het realiseren van een bepaald doel dat de fractie heeft geformuleerd. Maar dat doel zal toch moeten worden verwezenlijkt. Het kiezen van prioriteiten is dus niet een volstrekt individueel proces, maar moet in nauw over-leg met je collega’s in de fractie gebeuren. Het is wel goed als je als raadslid een sterke persoonlijke drive hebt bij de doelstelling die je nastreeft. Persoonlijke drive zorgt ervoor dat je gemotiveerd bent om je doelen te realiseren. Zonder die persoonlijke motivatie is het erg moeilijk resultaat te boeken. Zelfonderzoek staat dus wel degelijk aan de basis van het proces dat leidt tot selectie van prioriteiten.

PERSOONLIJKE DOELEN

Als de persoonlijke doelen in overleg met de fractie zijn geselecteerd, is het van belang deze ook op schrift te stellen. Maak een korte notitie – uiteraard niet langer dan één A4 – waarin je persoonlijke doelstellin-gen zijn geformuleerd. Zo’n document geeft je houvast. Elke maand lees je voor jezelf de notitie nog eens door. Dan wordt het vanzelf duidelijk of je goed bezig bent. Aarzel niet om het roer om te gooien als blijkt dat je nog weinig bent opgeschoten bij het realiseren van je persoonlijke doelstellingen. Soms zijn rigoureuze maatregelen nodig. Stel je bij iedere uitnodiging voor een vergadering of bijeenkomst de vraag of die activiteit een nuttige bijdrage levert aan het realiseren van je doelstelling. Dit kan heel bevrijdend werken. In de notitie ga je ook globaal in op de manier waarop je je doelstellingen denkt te realiseren. Als je bijvoorbeeld als prioriteit formuleert ‘het tegengaan van voortijdige schooluitval’ moet je op hoofdlijnen weten wat je voor het bereiken van dit doel gaat doen. Je kunt de nadruk leggen op het controleren van het beleid zoals dat in de gemeente gevoerd wordt, je kunt nieuwe initiatieven nemen, bijvoorbeeld op basis van goede ervaringen in andere gemeenten, of je kunt er juist voor kiezen om te gaan praten met voortijdige schoolverlaters of hun ouders. De keuze van de aanpak heeft alles te maken met je persoonlijke voorkeuren en met je inschatting welke werkwijze het effectiefst is. In het plan van aanpak geeft je globaal aan welke aanpak je voor ogen staat.

NAAR BUITEN TREDEN

Het is belangrijk om de prioriteiten die je hebt geformuleerd niet voor jezelf te houden. Het is verstandig al in een vroeg stadium met een doelstelling naar buiten te treden. Als je bijvoorbeeld als doelstelling hebt de schooluitval terug te dringen, kun je hierover in de plaatselij-ke krant of het afdelingsblad een artikeltje schrijven. Het is belangrijk dat de mensen in de stad die met dit onderwerp te maken hebben, weten dat jij je hiervoor wilt inzetten. Het gaat dan onder andere om de wethouder, de specialisten van de andere fracties, de ambtenaren die zich met het onderwerp bezighouden en uiteraard de scholen zelf. Iedereen in je gemeente moet weten dat jij je met dit onderwerp wilt bezighouden en je doelstellingen wilt realiseren. Dat betekent dus oriënterende gesprekken voeren met de belangrijkste partijen in de gemeente. Het is altijd verstandig die gesprekken niet alleen te voeren, maar een collega-fractielid mee te nemen. Het resultaat van deze oriënterende ronde is dat iedereen die bij het onderwerp betrok-ken is, weet dat je hiermee bezig bent en hierover aangesproken kan worden. Deze oriëntatieronde leidt ertoe dat je een globaal inzicht hebt in het lokale speelveld rond je prioriteiten. Het is duidelijk welke doelstel-lingen er liggen, wat het beleid van het college is en wat de cruciale succes- en faalfactoren zijn. Hiermee ben je klaar voor je rol in de

komende jaren. Je zit in de startpositie om je kaderstel-lende, controlerende en volksvertegenwoordigende rol-len te spelen. Vanaf dit moment heb je je eigen agenda, los van de waan van de dag. Regelmatig koppel je je actuele bevindingen terug in de fractie en zonodig komt je in de raad met een initiatiefvoorstel, stel je vragen aan de wethouder of kom je met een actuele motie.

EIGEN AGENDA

Aan het eind van de eerste honderd dagen heb je je eigen agenda klaar. Je weet wat je de komende jaren te doen staat: het zoveel mogelijk realiseren van de doel-stellingen die je zelf hebt geformuleerd. Het hebben van zo’n eigen agenda heeft grote voordelen. Je weet wat je wilt bereiken en wat je hiervoor moet doen. En nog belangrijker: je weet wat je mag láten. En dat is heel veel. Natuurlijk doen zich van tijd tot tijd in je gemeente zulke cruciale vraagstukken voor, dat je hieraan aan-dacht moet besteden. Maar dat gebeurt toch maar een paar keer per raadsperiode. Bij heel veel andere onder-werpen kun je volstaan met een globale behandeling. Vertrouw op de inschatting van je collega-fractieleden, op die van specialisten uit andere fracties of – zeker als je partij in het college vertegenwoordigd is – op het oordeel van de wethouder. Niet omdat je goedgelovig bent of omdat je lui bent aangelegd, maar omdat je re-sultaten wilt boeken. En daarvoor is zoals gezegd focus nodig en dat betekent automatisch ook loslaten.

ACTUALISEREN

De eigen agenda die je na honderd dagen hebt gefor-muleerd, is van tijd tot tijd aan actualisering toe. De wereld staat immers na die eerste honderd dagen niet stil. Je gemeente krijgt te maken met nieuwe proble-men die met voorrang aangepakt moeten worden, je eigen prioriteiten boeten aan belang in of de prioriteiten van de fractie veranderen. Het is daarom belangrijk om jaarlijks de geformuleerde doelstellingen te evalueren. Zijn de beoogde resultaten geboekt? Zijn de prioritei-ten nog actueel? Zijn de doelstellingen wel realistisch gebleken? Passen de doelen nog in de strategie van de fractie? Ieder raadslid doet deze evaluatie individueel, maar zeker ook in samenhang met de fractie-evaluatie. Ook het werkplan van de fractie moet immers jaarlijks geactualiseerd worden. Op deze manier wordt de kans vergroot dat je na vier jaar resultaten hebt geboekt. En daar gaat het uiteindelijk allemaal om.

Denk vooral niet dat je je

overal mee moet bezighouden

TIPS VAN GUUSJEGuusje ter Horst, oud-minister van Binnenlandse Zaken en oud-burge mees-ter van Nijmegen, formuleerde ooit de volgende tips die nog altijd nuttig zijn:

1. Bedenk in het eerste half jaar vier dingen

die je in de vier jaar dat je raadslidmaat-schap duurt, wilt bereiken. Doe je dat niet, dan word je geregeerd door de waan van de dag.

2. Neem niet te veel hooi op je vork. Hoe minder vergaderen op het gemeentehuis hoe beter.

3. Kies voor burgers boven organisaties.4. Lees de eerste en de laatste bladzijde van

de stukken die het college stuurt. Gooi de rest in de prullenbak.

5. Volg een cursus debating en lees je bijdrage in commissie en raad niet voor maar gebruik trefwoorden.

6. Zelfs een fantastisch plan sneeft bij gebrek aan steun. Zoek er steun voor bij fractiegenoten of andere fracties (in die volgorde).

7. Je zit in de raad om standpunten te ver-woorden, niet om vragen te stellen.

8. Kies voor een commissie die op het eer-ste gezicht niet bij je past: dus vrouwen geen volksgezondheid, allochtonen geen minderhedenbeleid, homo’s geen eman-cipatiebeleid enzovoorts.

9. Zorg dat je de mensen die ertoe doen in je gemeente kent en dat ze jou kennen (politici, ambtenaren, ondernemers, bur-gers).

10. Vergeet niet dat je mensen altijd weer tegenkomt.

Bonus tip: Hou op tijd op - acht jaar raadslidmaatschap is meer dan genoeg.

in memoriam

Onze partijgenoot en bovenal vriend Eric Hageman is ons ontvallen. Wij zijn hier bijzonder verdrietig om, maar realiseren ons dat de klap voor zijn directe familie en naasten nog veel groter is. Wij wensen hen daarom heel veel sterkte toe bij het verwerken van dit grote verlies.Eric was ruim 30 jaar een actief lid van de Partij van de Arbeid in Middelburg en later ook in heel Zeeland. In het gewestelijk bestuur verrichtte hij eerst als algemeen bestuurslid en later als secretaris veel werk voor de partij. Zijn scherpe geest en politieke ambitie maakten dat hij vanaf 2003 als lid van Provinciale Staten aan de slag ging. Eric was wars van bekrompenheid en rigide grenzen. Hij was een vrijdenker die op basis van rationele afwegingen tot een vergelijk met andere partijen probeerde te komen. Eric was op vrijwel alle beleidsterreinen inzetbaar, maar zijn hart lag toch het meest bij het sociale domein, cultuur en sport. Eric spande zich tot het einde toe in om een verbindingsofficier voor de gezondheidszorg in Zeeland aan te stellen in navolging van de mede door hem in het leven geroepen succesvolle Zeeuwse onderwijsautoriteit. Het ziet er naar uit

dat deze verbindingsofficier zorg er gaat komen.Met Eric reisden wij door de provincie en het land. Van bijeenkomsten met inwoners van Zeeland, via scholingsdagen in Utrecht tot aan overleggen met Groningse collega’s. Eric was oprecht betrokken bij hoe het ging met mensen. Altijd had hij het over zijn studenten bij de Hogeschool Zeeland. Hij liet zich graag verrassen door nieuwe inzichten van jonge mensen en vertelde enthousiast over de onderzoeken die hij met hen uitvoerde. Dat Eric ons vaak uitnodigde om bij hem thuis langs te komen getuigde van zijn gastvrijheid, maar ook van trots om ons kennis te laten maken met de mensen die hem het meest aan het hart lagen. Zijn dochters Gemma en Veerle waren zijn oogappels. Na zijn scheiding hervond Eric de liefde met Mina. Zij waren nog maar zo kort bij elkaar, maar wat hebben zij samen genoten van het leven.‘Vrienden, somber niet!’, zou Eric hebben gezegd. Door onze tranen van verdriet zien wij de wereld die Eric zag. Een wereld met zoveel zorgzame en boeiende mensen om van te houden.

PvdA-Statenfractie Zeeland

Eric Hageman 1960 – 2014

Statenlid in Zeeland

8

Foto Nationale Beeldbank

Nederlanders gaan massaal goedkoop tanken in Duitsland, tot groot ongenoegen van Nederlandse pomphouders in de grensstreek.

BRUSSEL IS GEEN BOEMAN (2)

KIRSTEN VERDELFREELANCE JOURNALIST

Welke kansen biedt Europa aan waterschappen, provincies en gemeenten, vroegen we vorige maand aan Paul Sneijder, de nummer vijf op de PvdA-kandidatenlijst voor de Europese verkiezingen van 22 mei. Dit keer draaien we het om: hoe kijken PvdA’ers uit die drie bestuurslagen zelf naar Europa? Wat merken zij eigenlijk van Brussel? En: merkt Brussel ook iets van hén?

op. Sowieso vanuit die kennis, maar ook omdat een gebundelde aanvraag bij Brussel meer kans op succes heeft.’ Flevoland staat bekend als provincie die altijd veel geld van Europa heeft weten te krijgen.‘Ja, Flevoland is beslist geen netto-betaler. Nederland is überhaupt geen nettobetaler als je er goed naar kijkt. Ons land exporteert per jaar voor 120 miljard euro naar Europa, we betalen maar 4,5 miljard belas-ting en daar krijgen we ook nog eens 1 miljard van terug. We zijn

een rijk land. Ik vind dat je die rijkdom kunt delen met landen als Griekenland, Ierland, Spanje, Portugal en Cyprus, die het op dit moment veel moeilijker hebben om in de Europese economie te acteren.’ Maar Flevoland zelf?‘Flevoland is binnen Nederland een arme provincie, met relatief weinig werkgelegenheid. Veel mensen werken buiten de pro-vincie. En het is een jonge pro-vincie, er moet simpelweg veel ontwikkeld worden. In het begin kregen we vrijwel al het Europe-se geld dat beschikbaar was, nu delen we dat in P4-verband. In de afgelopen periode zijn we van 67 miljoen euro per jaar naar 7 miljoen per jaar gegaan. Wat ook speelt, is dat Flevoland weinig

eigen middelen heeft en maar 15 miljoen aan de verkoop van nuts-bedrijven heeft overgehouden, terwijl Gelderland bijvoorbeeld 4 miljard op de bankrekening kreeg. We zijn gewoon niet zo rijk. Wouter Bos probeerde dat in evenwicht te krijgen, maar daar gingen de andere provincies niet mee akkoord en daar voelen we nu nog de gevolgen van.’ Waar krijgt Flevoland geld voor?‘In de komende periode ver-wachten we vooral geld voor techniek en innovatie, bijvoor-beeld voor precisielandbouw met satellietnavigatie. Voor de bepaling van het programma zit een managementautoriteit in Rotterdam en een uitvoerend bu-reau in Lelystad. Flevoland heeft van oudsher de meeste kennis als het specifiek over Europese regels gaat.’ Wat zijn do's en don'ts?‘Houd rekening met risico’s. Het overgrote deel van de aanvragen en projecten slaagt. Een deel dus ook niet. Zet daar een risicopotje voor apart. Kijk ook goed of je doelstellingen wel passen bij wat Europa vraagt of aanbiedt en zorg voor goede banden met be-drijfsleven, onderwijs en kennis-instellingen.’

Joost van den DonkStatenlid in Flevoland

Als je de krachten bundelt, maak je meer kans op geld uit Europese fondsen

en Utrecht. Vier provincies, maar qua inwoneraantal heb je dan half Nederland te pakken. Op dit moment wordt het nieuwe beleid voor Horizon 2020 gemaakt, daar proberen we invloed op uit te oefenen, zodat we er maximaal van kunnen profiteren.’

Wat is Horizon 2020?‘Het grootste Europese research- en innovatiefonds, dat voor de periode 2014-2020 maar liefst

70 miljard euro beschikbaar heeft. Daarnaast kunnen we ook aanspraak maken op geld uit een programma voor economie en ruimtelijke ordening en op ESF-gelden, het sociale fonds. Horizon 2020 betekent innovatie in samenhang met regionale ontwikkeling. Een individuele kennisinstelling of een innovatief bedrijf kan niet meer zo maar aanspraak maken op gelden uit dat fonds. Daarvoor moet je vol-doen aan doelstellingen en goed samenwerken met overheden, het onderwijs, andere kennisin-stellingen en het bedrijfsleven.’ Dat is een Europese eis?‘Daar komt het in veel program-ma’s wel op neer ja. Brussel wil graag dat innovatieve bedrijven en kennisinstellingen samenwer-ken met steden en regio’s over de landsgrenzen heen, zodat er echt één Europa ontstaat. Regio-nale visies opstellen, stedenban-den aangaan en dergelijke helpt dus ook. Flevoland heeft bijvoor-beeld een samenwerkingsver-band met Nordrhein Westfalen. Als je met hen kennis deelt, levert dat een hoger rendement

Je hebt Europa in je porte-feuille als PvdA-Statenlid. Wat doet Flevoland met Europa?‘We hebben een Werkgroep Eu-ropa, waarin zes leden zitten uit de twaalf partijen in de Staten. Die werkgroep probeert het Brusselse beleid naar provinciale gevolgen te vertalen en zelf ook het beleid te beïnvloeden. Daar-toe wordt veel afgestemd in P4- verband, dat wil zeggen samen met Noord-Holland, Zuid-Holland

9LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

e PvdA legt zich niet neer bij de status quo van dit Europa en staat voor een ander en socialer Europa, dat zekerheid biedt aan mensen. De veel geprezen interne markt is voor de PvdA geen doel op zichzelf, maar moet de welvaart van mensen

dienen. Binnen het sociale Europa van de PvdA speelt het provinciale en lokale bestuur een grote rol: zij zitten het dichtst op de mensen en kunnen zo abstracte regels vertalen in concrete dingen. De rol van het lokale bestuur komt duidelijk naar voren in het Euro-pese subsidiariteitsbeginsel. Dat beginsel betekent dat beslissingen moeten worden genomen op het laagst mogelijke bestuurlijke niveau. Een principe waar ook de PvdA zeer aan hecht en waar Europa ook de ruimte voor moet geven. Het lokaal bestuur wordt veelal direct geconfronteerd met de uitwerkingen van Europees beleid. Het vrij verkeer van goederen, diensten en personen bijvoorbeeld, biedt ener-zijds veel kansen voor Nederland en voor lokale economieën. Er zijn echter ook praktische uitdagingen voor de gemeenten of provincies. Een instroom van nieuwe arbeiders kan een impuls zijn voor bedrij-ven in de landbouwsector. Diezelfde instroom kan ook weer problemen opleveren met oneerlijke concurrentie door de risico’s op uitbuiting en problemen in wijken door overbewoning van huizen. Europa wordt niet sterker, noch wordt het draagvlak voor Europa breder als we onze ogen sluiten voor deze problemen. Juist door met een open vizier zaken op te pak-ken, kunnen we de aanzienlijke voordelen van de Europese samen-werking voor iedereen verzekeren. Het aanspreken van werkgevers op gelijke beloning voor gelijk werk, het tegengaan van huisjesmel-kers die teveel mensen in een woning plaatsen of het aanpakken van schimmige schijnconstructies door nationale arbeidsinspecties beter te laten samenwerken zijn daarvan tastbare voorbeelden. De PvdA staat voor deze aanpak en ziet dat we door samen te werken in Europa juist verder kunnen komen.De PvdA staat ook voor een Europa dat de economie aanjaagt om banen te scheppen. Europa kan banen creëren door te investeren in onderzoek en innovatie, door landen te helpen hun economie te hervormen of door met handelsakkoorden nieuwe markten aan te bo-ren. Maar bovenal kan Europa door te investeren in de infrastructuur de regionale economie zo ondersteunen dat bedrijven weer kansen zien en willen investeren. Europa levert al een reële bijdrage aan de Nederlandse economie: de Nederlandse regio’s ontvangen ongeveer een miljard aan structuurfondsen uit Europa.Daarmee worden concrete projecten gefinancierd die nieuwe banen opleveren. Ook van de sociale fondsen komt een groot deel bij de gemeenten terecht als aanvulling op en ondersteuning van de uit-voering van de Participatiewet. Hiermee kunnen gemeenten mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk helpen. In bredere zin pleit de PvdA voor een grotere rol van de Europese investeringsbank om projecten te financieren met extra aandacht voor regio’s waar de werkloosheid het hoogst is. Op deze wijze wordt Europa een project dat zekerheid biedt aan mensen en waar de wel-vaart voor iedereen kan stijgen.Een sociaal Europa biedt dus zekerheid en kansen voor mensen. Het sociale Europa is het Europa waar de PvdA voor staat en waar het lokale bestuur een grote rol heeft. De PvdA werkt graag samen met het lokaal bestuur aan een beter Europa. De PvdA kiest niet voor de wensbeelden van dagdromers of de angstbeelden van doemdenkers. Wij kiezen voor een sterker en socialer Europa dat problemen aanpakt op het juiste niveau: lokaal als het lokaal kan, landelijk als het natio-naal moet en Europees als problemen onze landsgrenzen ontstijgen. Zo kiezen wij voor een Europa dat weer werkt voor mensen en dat is onze inzet voor de verkiezingen op 22 mei.

afgevaardigde

Op 22 mei gaan we naar de stembus om het nieuwe Europees Parlement te kiezen. Een stembusgang na vijf turbulente jaren in Europa. Het zijn geen gewone verkiezingen, want de vraag waar we heen gaan met de Europese samenwerking dringt zich steeds sterker op.

EU SOCIAAL=LOKAAL

D

MARIT MAIJ LID PVDA-FRACTIE TWEEDE KAMER

BRUSSEL IS GEEN BOEMAN (2)

Sjraar CoxBurgemeester van Sittard-Geleen

Wat hebben jullie aan Europa?‘Allereerst móeten we best veel van Europa. Er zijn veel richtlijnen waar we mee te maken hebben, bijvoorbeeld over zwemwater, over overstro-mingsrisicio’s en er is natuurlijk de Kaderrichtlijn Water, die over waterkwaliteit gaat. Waterkwali-teit was lange tijd een onderge-schoven kindje. Door de komst van de richtlijn is hier structurele aandacht voor, en dat is positief. Bepaalde waterlichamen (meren en plassen, red.) moeten aan specifieke normen voldoen. Dat geldt dus niet voor ál het water, waardoor de neiging ontstaat om alleen te investeren in water dat als waterlichaam is aangewezen. De grotere waterlichamen zijn wel opgenomen in de richtlijn, de kleinere niet. Een slootje komt uit in een groter water, dus dat zou eigenlijk ook meegenomen moeten worden.’ Wat wíllen jullie van Europa?‘Europa biedt ook nieuwe kan-sen. Zo is het Europese Gemeen-schappelijk Landbouwbeleid onlangs herzien. Eén van de pijlers in dat beleid is agrarisch natuurbeheer. Vanaf 2016 komt budget beschikbaar voor het ‘vergroenen’ van de landbouw. Samenwerkende agrariërs die willen investeren in een mi-lieuvriendelijkere landbouw en agrarisch natuurbeheer kunnen subsidie aanvragen voor groene

maatregelen, zoals de aanleg van natuurvriendelijke oevers. De waterschappen leveren een bijdrage, maar er komt ook veel geld voor vanuit Europa.’ Hoe bereiden jullie je daarop voor?‘Als waterschap kijken we nu al waar die groenere landbouw goed zou kunnen bijdragen aan de doelen die wij hebben. Tegen die tijd kunnen wij de agrariërs dan zo goed mogelijk helpen met subsidieaanvragen, zodat die ook bijdragen aan bijvoorbeeld een betere waterkwaliteit.’ Zijn er zaken die nog niet Europees geregeld zijn?‘Er is al veel geregeld, maar dat is allemaal nog wel vrij sectoraal. De Natura 2000 richtlijn over biodiversiteit en de Kaderricht-lijn Water spreken elkaar soms tegen, dat zou beter geïntegreerd kunnen worden. Wat we ook zouden willen is een betere aanpak van vervuiling van water. Chemische stoffen, medicijnen en microplastics in het water komen ergens vandaan. De bron wordt nog onvoldoende aan-gepakt, mede door gebrek aan regelgeving.’ Krijgen waterschappen veel geld van Europa?‘De Stichtse Rijnlanden heeft bijvoorbeeld subsidie gekregen voor een proefproject met een natuurvriendelijk zuiveringsfil-

ter in Leidsche Rijn. Ook voor sommige uitvoeringsprojecten ontvangt het waterschap Euro-pees geld.’ Zijn er binnen het waterschap ambtenaren die zich specifiek met Europa bezig houden?‘Ja, het waterschap is actief in een ‘dossierteam’, waarin de nieuwste Europese ontwikkelin-gen worden besproken. Daardoor is het waterschap goed op de hoogte van nieuwe regelgeving. Het team levert ook inhoudelijke ondersteuning aan Bureau Brus-sel, de gezamenlijke vertegen-woordiging van de Unie van Waterschappen en de VEWIN in Brussel.’

Laten de waterschappen nog kansen in Europa liggen?‘Misschien wel. Paul Sneijder zei in de vorige Lokaal Bestuur ook al dat de huidige mogelijkheden voor waterschappen beperkt zijn, omdat zoiets als dijkversteviging niet onder de drie huidige pijlers valt. We zouden daar creatiever in kunnen zijn, al is het maar in research and development. Daarnaast is samenwerking met andere Europese landen interes-sant voor uitwisseling van kennis en ervaring. Op het vlak van research en development zijn er zeker kansen, bijvoorbeeld in het nieuwe Horizon 2020 program-ma. Daar moeten we mee aan de slag.’

Jikke BalkemaLid Algemeen Bestuur Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden

Europees geld maakt groenere landbouw en betere waterkwaliteit mogelijk

Wat móeten gemeenten van Europa?‘Dat is meteen de moeilijkste vraag. Ik denk dat veel zaken waar burgers tegenaan lopen in Brussel geregeld worden. Veel daarvan komt via Den Haag weer bij ons terug. Het is daardoor soms lastig te herkennen of iets Brussels of Haags beleid is.’

Hoe herken je dat?‘Die 3 procent-discussie rond het financieringstekort is duidelijk. Want dat is groot in het nieuws en we krijgen direct met de bezuinigingen te maken die daar een gevolg van zijn. Maar wij kijken dus minder snel naar Brus-sel, eerder naar Den Haag. Zeker als het om dat ‘moeten’ gaat.’

En de kansen die Europa biedt? Gaat dat wel recht-streekser?‘Jazeker. Daar zitten we boven-op. Zeeland, Brabant en Limburg zijn bezig een agenda op te stellen. Daarin bekijken we hoe we gezamenlijk met gemeenten, bedrijven en kennisinstellingen op het terrein van innovatie gebruik kunnen maken van de middelen die in Brussel aanwe-zig zijn. We proberen daarbij aan te sluiten bij de Haagse agenda, omdat dat vaak ook betekent dat je dan beter aansluit bij de eisen die Brussel stelt.’

Zijn jullie lang met zo’n lobby bezig?‘Er moet veel geregeld worden. Je moet kijken wat er landelijk

gebeurt, welke andere regio’s wellicht met hetzelfde bezig zijn, waar je de accenten legt, en je moet de landelijke prioritering in de gaten houden. Het is dus belangrijk dat je gezamenlijk optrekt. Naast het grootbedrijf betrekken wij dus ook het MKB erbij, en naast universiteiten ook HBO’s en ROC’s. Al met al ben je al snel anderhalf tot twee jaar bezig. Maar we zijn nu wel goed in staat gemeenschappelijke ac-tiviteiten uit te voeren en ervoor

te zorgen dat onze verzoeken aansluiten bij de politieke priori-teiten die ze in Brussel - of Den Haag! - geformuleerd hebben.’

Wat biedt Europa nog niet wat jullie wel zouden willen als gemeente?‘Duitsland en België liggen op tien kilometer afstand van ons. We merken dagelijks dat we in een internationale regio liggen. Dan zijn er veel kleine punten die mensen bezighouden en waar gezamenlijk beleid voor nodig is. Ik constateer al vanaf 1982 dat er eigenlijk weinig voortgang ge-boekt is in dat soort zaken. Neem de accijnzen op de motorrijtui-genbelasting. Die hebben directe gevolgen voor mensen die bij de grens wonen. Tankstations

Sinds 1982 is er eigenlijk maar weinig vooruitgang geboekt

verliezen klandizie. Veel mensen shoppen ook meteen over de grens. Een ander voorbeeld is vuurwerk. In Den Haag hebben ze niet in de gaten dat je op 2,5 kilometer afstand behalve garna-len ook alles wat hier verboden is kunt kopen in de Aldi. Veel zaken zijn dus niet afgestemd. Sociale zekerheid is ook zo’n probleem. Los nou eens op dat je makkelij-ker in het buitenland kunt gaan werken.’

Lobbyen jullie daar zelf ook voor?‘Van de week hadden we toeval-lig een congres hier samen met de G32 over de macht van de EU-regio’s. Op initiatief van Sittard-Geleen werd gekeken naar wat er gebeurt op het ter-rein van OV, onderwijs, veelta-ligheid, et cetera. We hebben Kamerleden opgeroepen er zorg voor te dragen dat Duits ver-plicht gesteld wordt in het MBO. En we willen een informatieser-vice opzetten op het gebied van werken, wonen en recreëren over de grens heen.’

Hebben jullie lobbyisten in Brussel?‘Wij schuiven vanuit de provin-cie aan, niet als gemeente zelf. Ook daar is samenwerking dus van belang. Op termijn is een individuele gang naar Brussel zinloos. Onze les is wel geweest dat je heel concreet problemen moet benoemen en aandragen. Niet denken dat iemand het wel oppikt als je een probleem in glo-bale termen adresseert. Je moet er actief en heel persoonlijk aan sleutelen, niet alleen in Brussel, maar ook in Den Haag. Het blijft mensenwerk.’

10

Foto Nationale Beeldbank

Energiezuinige huizen met zonnepanelen in Egmond aan den Hoef.

MAAK WERK MET ENERGIE

CHRIS PEETERS EN ROLF STEENWINKELPVDA DUURZAAM

windmolens mogen worden ge-plaatst, zijn zeer streng. Daarbij moeten we als PvdA verant-woordelijkheid nemen voor de problemen met aardgaswinning in Groningen. Het is onwenselijk dat we afhankelijk zijn van het gas van Poetin.Het draagvlak voor windmolens neemt sterk toe als burgers er be-ter bij worden betrokken. Overal blijkt dat als mensen zelf profi jt hebben van windmolens (doordat ze in hun eigen energie voorzien, of aandelen kunnen kopen) de steun veel groter wordt. De wind-molen in Medemblik is wat dat betreft een heel slecht voorbeeld. De inwoners zijn opgescheept met een reusachtige windmolen midden in hun blikveld, terwijl topbankiers fors aan het project verdienden. Zo moet het dus niet! Laat de molens dus niet bouwen door grote (buitenlandse) inves-teerders, maar laat het over aan lokale energiecoöperaties. Zonnepanelen maken het veel burgers mogelijk om zelf ener-gie op te wekken. Zo krijg je meer draagvlak voor duurzaam-heid! In het energieakkoord zijn (moeizame) pogingen gedaan om burgers ook de mogelijkheid te geven op daken van scholen en bedrijven panelen te plaat-sen. Samen met andere partijen bepleit de PvdA in Eerste en Tweede Kamer een ruime inter-pretatie van het akkoord, maar minister Kamp lijkt nog niet van zins toe te geven uit angst voor verlies aan belastinginkomsten.

Doe het zelf-democratieNaast de elementen die te vinden zijn in het energieakkoord zijn er natuurlijk veel meer mogelijkhe-den voor gemeenten om duur-zame energie te steunen. Je kunt de installatie van warmtepompen ondersteunen, werken aan een

infrastructuur voor elektrische auto’s of een stadsdistributiesys-teem opzetten. Het is duidelijk dat er veel moet gebeuren, wil een gemeente in 2050 helemaal energieneutraal zijn. Dat gaat al-leen lukken door intensief samen te werken met bewoners. Er zijn al in ongeveer 110 gemeenten energiecoöperaties, waarbij inwo-ners allerlei vormen van duurza-me energie aan elkaar koppelen. Texel streeft er bijvoorbeeld naar om op energiegebied helemaal zelfvoorzienend te worden. Nijmegen heeft een alomvattend plan ontwikkeld (Power2Nijme-gen) om in 2045 100 procent ener-gie- en klimaatneutraal te zijn. Zo’n plan heeft PvdA-wethouder Baldewsingh ook voor Den Haag opgesteld. In de hoofdstad is een energie coöperatie, Amsterdam Energie, aan de slag gegaan. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft net een rapport gepubli-ceerd over de mogelijkheden voor zulke coöperaties. Hier liggen veel mogelijkheden voor fracties om coalities met inwoners aan te gaan! OndersteuningDe VNG wil gemeenten zo goed mogelijk ondersteunen bij de uit-voering van het Energieakkoord. Ook PvdA Duurzaam is graag bereid met fracties die daar behoefte aan hebben, te overleg-gen over mogelijkheden om het energieakkoord vorm te geven.

Heb je belangstelling voor onze werkgroep, wil je onder-steuning, wil je dat wij een werkgroep rond dit thema opzetten voor fracties of heb je verdere suggesties, stuur dan een mail aan maarten.pvdaduurzaam@gmail.com.

Bedrijven moeten een belang-rijke rol spelen bij het halen van de energiebesparingsdoelstel-lingen. Ze zijn verplicht om maatregelen door te voeren die ze in vier (!) jaar terugverdienen. Dit is overigens een al bestaande afspraak, die echter vrijwel niet werd nageleefd en gehandhaafd. Het Rijk komt nu met een lijst van verplichte maatregelen, waardoor handhaving veel een-voudiger wordt. Belangrijk is wel dat gemeenten niet bezuinigen op hun regionale milieudiensten, anders ontstaan er scheve con-currentieverhoudingen tussen bedrijven.

Rol gemeentenDe gemeenten dienen het voor-touw te nemen met een energie-besparingsprogramma voor de gebouwen die ze zelf beheren of waar ze invloed op hebben, zoals schoolgebouwen, sportaccom-modaties en wijkcentra. Op basis van de maatregelenlijst kunnen gemeenten lokale afspraken ma-ken met (vastgoed)partijen.In veel gemeenten zijn ook warmtebronnen aanwezig die goed te gebruiken zijn. Dat

vereist de aanleg van een lokaal warmtenet, waarbij een belang-rijke rol is weggelegd voor de gemeente.

Windmolens en zonne-energieDe bouw van windmolens vormt een belangrijk onderdeel van het energieakkoord. Door windmolens opgewekte stroom is niet veel duurder dan fossiele stroom. Het kabinet heeft begin april na over-leg met de provincies in de struc-tuurvisie Windenergie op land elf gebieden aangewezen waar grote windmolenparken (meer dan 100 MW) mogen komen. In deze gebieden moet de helft komen van de 6000 MW windenergie op land die er voor 2023 moet zijn. De provincies bepalen nog in welke gebieden kleine windenergiepar-ken mogen komen. De rol van lokale PvdA-fracties bij het realiseren van windener-gie is cruciaal. Wij hebben begrip voor de reserves die veel mensen hebben bij windmolens. Een goede milieueffectrapportage (MER) is daarom onontbeerlijk. Voorkomen moet worden dat we spoken gaan najagen. De gezondheidsrisico’s zijn weten-schappelijk onderzocht en de wettelijke kaders waarbinnen

In het akkoord is veel nadruk ko-men te liggen op de doelstelling om energie te besparen. Alles wat je bespaart hoef je immers niet meer op te wekken. De nadruk ligt daarbij op warmtebesparing, want een groot deel van de ener-gie die we in Nederland gebrui-ken, is bestemd voor verwarming van woningen en gebouwen.In het akkoord is afgesproken dat woningcorporaties fors gaan investeren in energiebesparings-programma’s. Voor ons sociaal-democraten is dat belangrijk, want de energierekening maakt een steeds groter deel van de woonlasten uit. Het is daarom van groot belang dat gemeen-ten prestatieafspraken maken over duurzaam renoveren met woningcorporaties. Ook voor mensen met een koopwoning heeft het Rijk de mogelijkheid geschapen om heel goedkoop geld te lenen voor energiebe-sparingsmaatregelen, waarmee ook zij gemakkelijk geld kunnen besparen. Voor ons als PvdA telt natuurlijk dat energiebespa-ring (lokale) werkgelegenheid oplevert. De werkloosheid in de bouw is nog steeds heel hoog.

In september 2013 is een landelijk energieakkoord afgesloten onder leiding van de SER met als doel een fl inke vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen. Gemeenten spelen een belangrijke rol bij het halen van de doelstellingen. Het netwerk PvdA Duurzaam vindt het akkoord een belangrijke stap naar een duurzaam Nederland. Het netwerk gaat de uitvoering nauwlettend volgen en roept alle PvdA-gemeenteraadsfracties op ook met het akkoord aan de slag te gaan (www.energieakkoordser.nl).

In Heerlen geeft onze partijgenoot Louis Hiddes, directeur van Mijnwater BV, leiding aan een

prachtig project om vraag en aanbod van warmte en koude op elkaar af te stemmen. Het

Mijnwaterproject in Heerlen toont aan dat plaatselijk beschikbare, laagwaardige energiebronnen geschikt

zijn voor verwarming en koeling van gebouwen. In 2015 zal in totaal 510.000 m2 vloeroppervlak worden verwarmd of gekoeld, met als gevolg

65% minder CO2-uitstoot. Het project gebruikt bio-wkk, opgewekte zonne-energie en industriële

restwarmte. Bij voldoende belangstelling willen wij graag een excursie naar Heerlen organiseren.

11LOKAAL BESTUUR / MEI 2014

en die teleurstelling is de reden van deze verkiezingsnederlaag. Herbezin je op het wenselijke landelijke profiel van de PvdA en laat zien dat je solidariteit tussen de onderklasse en de midden-klasse kunt bewerkstelligen. Met canvassen alleen halen we de teleurgestelde kiezers niet terug.

Astrid Dijkstra, fractievoorzitter in Zwartewaterland

Eerlijk gezegd had alleen een wonder-middel kunnen zorgen voor een positief verkiezingsresultaat. Onze regeringsdeelname en het optreden van de Tweede Kamer-fractie hebben een negatieve invloed gehad op de uitslag. Geen enkel campagnemiddel had dat in positieve zin kunnen ombuigen. Een wondermiddel is canvassen niet. Bij ons in Zwar-tewaterland heeft het canvassen in ieder geval wel veel positieve reacties opgeroepen. Zowel bij de mensen die we bezochten als op ons zelf. We hebben veel po-sitieve en interessante gesprek-ken gevoerd. Ook mijn eigen enthousiasme voor het politieke werk is door het canvassen weer toegenomen. Persoonlijk contact werkt toch het best. En met een permanente campagne en een voortdurende inzet, moet dat bij de volgende verkiezingen toch weer tot een positief resultaat leiden.

Marije Eleveld, wethouder in Ede

Ik ben ervan over-tuigd dat canvassen wél effectief is. Wel denk ik dat het nodig is om dit niet alleen in verkiezingstijd maar juist ook daarbuiten te doen om daarmee een structurele betrokkenheid bij de wijken in je gemeente te ontwikkelen. Daarbij is terugkop-peling van wat je met resultaten doet van cruciaal belang. En ook al is het niet effectief, het is wel de ultieme manier om de volksvertegenwoordigende taak uit te oefenen: door te horen wat er leeft in je gemeente en écht in contact te komen met men-sen. Dat moet iedere politicus aanspreken!

Maarten de Bok, fractievoorzitter en voormalig lijsttrekker in Franekeradeel

De stelling dat can-vassen geen effectief campag-nemiddel is, is moeilijk met ja of nee te beantwoorden. Wij hebben het nu en tijdens de afgelopen raadsperiode gedaan. We hebben alle dorpen in de gemeente en buurten in Frane-ker ten minste één keer bezocht en hebben tijdens de afgelopen campagne de mensen een brief bezorgd met de resultaten van

de canvascampagne en wat wij er mee gedaan hebben. We hebben één van onze drie zetels verloren. Je kunt zeggen dat canvassen niet effectief is. Maar het kan ook zijn dat we door te canvassen het verlies beperkt hebben. We hadden nu meer dan twee keer de kiesdeler en op een paar stemmen een restzetel. Om een duidelijk antwoord te geven, zou je bij volgende verkiezingen een onderzoek kunnen doen: 25 afdelingen die structureel niet canvassen en 25 wel en dan de verschillen in de uitslag bekijken.PS: De herindelingsverkiezingen in Leeuwarden en Heerenveen lieten een veel beter beeld zien voor de PvdA. Zou dat kunnen komen omdat er totaal geen lan-delijke media-aandacht was en die verkiezingen in betrekkelijke luwte verliepen en canvassen in die context heel goed uitpakt?

Marga de Brauwer, nu fractieassistent en tot maart jl. raadslid in Middelburg

Naar mijn idee is canvassen een prima middel om kiezers te bereiken. Ik ben het dus echt oneens met de stel-ling. Het verkiezingsresultaat laat volgens mij vooral zien dat men onvoldoende prestaties ziet in Den Haag. Omdat de PvdA in Den Haag niet in staat is de problemen op te lossen, is het vertrouwen in de lokale PvdA ook gedaald. Ik vind canvassen een goed middel om mensen te bereiken en te vragen naar hun leefomstandigheden. In dat korte moment aan de deur hoor je over de problemen van mensen: hun zoektocht naar werk, de zorg om ouderen enzovoorts. Het per-soonlijke contact met inwoners is van groot belang voor het ver-trouwen in de politiek. Mensen willen graag zien wie de stad bestuurt en in verkiezingstijd willen zij weten op wie ze zullen gaan stemmen. De reactie van de mensen is duidelijk: vertrou-wen in de politiek bereik je door persoonlijke aandacht.

CANVASSEN NIET EFFECTIEF

Peggy Wijntuin, raadslid in Rotterdam

Ik ben het niet eens met deze stelling omdat ik vind dat als er regel-matige huis-aan-huisgesprekken plaatsvinden, het wél een ef-fectief campagnemiddel kan zijn. Als je canvassen inzet als middel om een duurzame band met de burger op te bouwen, kweek je vertrouwen. Je gaat vaker langs om te horen wat er speelt en of ingezette acties ook effect heb-ben. Ook al heb je niet altijd een oplossing voor hun problemen, burgers voelen zich dan toch ge-kend. De winst daarvan vertaalt zich bij verkiezingen.Canvassen is een uitstekend middel om met de burger in ge-sprek te komen. Als je het eens in de vier jaar doet, dus vooral tij-dens verkiezingstijd, dan verliest het zijn kracht. De klacht van de burger dat we alleen langskomen wanneer er verkiezingen zijn, ligt dan op de loer. Wat ditmaal helaas ook veelvuldig is gebeurd. Dus: canvassen? Ja! Maar ga vooral regelmatig het huis-aan-huisgesprek aan!

Rolf Klant, raadslid in Schagen

Kijkend naar de uitslag lijkt de stelling juist. Volgens mij moeten wij ons hier niet door laten afschrik-ken. Canvassen is leuk, brengt ons dichter bij onze kiezers en help ons problemen die leven in de samenleving beter te leren kennen.

Frans Szablewski, raadslid in Breda

Ik wil aan de stelling een woord toevoegen, dan ben ik het met die stelling eens: ‘...dat canvas-sen ALLEEN geen effectief cam-pagnemiddel is.’ Wij hebben deze gemeenteraadsverkiezingen te maken gehad met een PvdA die, door haar landelijke politieke pro-fiel, een ander beeld uitstraalde dan wat de kiezer van ons had verwacht. Onze kiezers hadden na de Tweede Kamerverkiezin-gen het geloof dat de PvdA het verschil zou gaan maken en dat is in die ruim 1,5 jaar regerings-deelname (nog) niet gelukt. Onze kiezers hebben het voor hun kiezen gekregen door de te lang durende financieel-economische crisis en hebben niet gekregen wat zij verwachtten van de PvdA. Ik hoorde aan de deuren veel sympathie voor lokale kandi-daten maar vooral veel mensen die óf niet gingen stemmen óf op de SP gingen stemmen. Met sympathie kun je dus geen zetels winnen, dat is gebleken. Ik geloof in het canvassen als middel om kiezers aan je te binden. Dat lukt echter niet als mensen ons teleurgesteld de rug toekeren

stelling

Volgende maand dit dilemma:

Mail je reactie (max 150 woorden) en foto naar jdroos@pvda.nl

Na tien jaar wethouderschap heb je een punt gezet achter je politieke carrière. Vrij snel na de verkiezingen word je benaderd door een organisatie met de vraag of je de komende twee jaar fulltime voor ze wilt komen werken. ‘We kunnen je weliswaar maar voor 50 procent uitbetalen, maar omdat je salaris toch wordt aangevuld met wachtgeld heeft dat voor jou verder geen financiële consequenties.’ Een prachtige kans om er in deze lastige tijden weer tussen te komen, de banen liggen ook voor oud-wethouders niet voor het opscheppen. Ga je op het aanbod in?

Elke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je voor. Vorige keer was dat:

We kregen de volgende reacties:

Het verkiezingsresultaat van de PvdA bewijst dat canvassen geen effectief campagnemiddel is.

INTUSSEN OPVerzameld door Leonie Wildeman

12

de achterkant

Beetsterzwaag is de parel van de gemeente Opsterland, even onder Drachten. Sweag, zoals de Friezen zeggen, telt tientallen prachtige rijksmonumenten, die vroeger door de adel werden bewoond. In 2007 werd de rust in dit ‘Wassenaar van het noorden’ verstoord door een horde journalisten, toen Wouter Bos, André Rouvoet en Jan-Peter Balkenende op het landgoed Lauswolt het kabinet-Balkenende IV in elkaar timmerden.Op deze mooie lentedag in april 2014 herinnert niets meer aan de politieke hectiek van toen. Ik bel aan bij een bungalow in een rustig straatje aan de rand van het dorp. Hier woont oud-politica Hannie Bruinsma-Kleijwegt, samen met haar man Jasper, een gepensioneerd huisarts. Hannie was vijf jaar raadslid in Oostdongeradeel, zeventien jaar Statenlid, waarvan tien jaar gedeputeerde, in Fryslân en ruim vier en een half jaar burgemeester van Zaanstad

BestuurdersfamilieHannie is niet de enige uit de familie die werkzaam is geweest in het openbaar bestuur: haar jongere broer Corstiaan was burgemeester van Sliedrecht, Hellevoetsluis en waarnemer in Goeree-Overflakkee, haar jongere zus Dineke was burgemeester van Assen en haar oom Cors zat jarenlang in de Tweede Kamer. Allemaal voor de PvdA. ‘Ik kom uit een echt rood gezin. Mijn ouders, die tot de Nederlands-Hervormde kerk behoorden, waren sociaaldemocraten in hart en nieren. Zelf beschouw ik mij als een sociaaldemocraat met een liberale inslag.’ Bruinsma’s vader was hoofd van de hervormde lagere school in Nij Beets, moeder was onderwijzeres. ‘Toen ik tien jaar was, verhuisden we naar Velsen-Noord, waar mijn vader hoofd van de hervormde school werd. Na de middelbare school en een opleiding tot chemisch analist heb ik enkele jaren op laboratoria gewerkt. In 1963 verhuisde ik met mijn man naar Friesland. Jasper kon in Ee (bij Dokkum) een apotheekhoudende huisartsenpraktijk overnemen. Als doktersvrouw heb ik achttien jaar lang full time meegewerkt in die praktijk.’

Kritisch geluidEind jaren zestig dringt de politiek haar leven binnen. ‘Ik werd pas lid van de PvdA in 1968, toen ik 32 was. Dat had te maken met mijn pacifistische inslag. Toen ik in 1964 voor het eerst mocht stemmen, koos ik nog voor de PSP. Maar het optreden van Joop den Uyl sprak me erg aan, daarom ben ik bij de PvdA gegaan. In mijn gemeente Dongeradeel zat er in die tijd één PvdA’er in de raad, S. van Meekeren. Toen de verkiezingen van 1970 naderden, zei hij op de afdelingsvergadering: ‘Ik word 65 jaar en had gedacht dat mevrouw het maar eens moest gaan doen.’ Zo ben ik lijsttrekker en raadslid geworden. Omdat ik nog van niks wist, heb ik allerlei cursussen gedaan. “Nou nou, een vrouw in de raad”, was de reactie toen ik mijn debuut maakte. De raad bestond geheel uit mannen: acht van de ARP, vier van de CHU.’ Raadslid Hannie Bruinsma staat al snel bekend om haar kritische geluid. Haar constatering dat er in de raadzaal ‘geen werkstoelen staan maar erestoelen, waarop

de raadsleden eens per maand plaats nemen om ja te knikken op de voorstellen van B&W’ zet kwaad bloed. Haar verweer: ‘Wat je van iets vindt, dat moet je ook zeggen.’ Dat doet ze ook als de burgemeester opmerkt, dat de raadzaal niet de plek is om politieke hobby’s te bedrijven. ‘De dwaasheid ten top’, aldus Hannie. Hoe kun je nu de sociale omstandigheden van mensen verbeteren zonder politiek te bedrijven? Geen geleuter, niet overal ja en amen op zeggen, recht op je doel af gaan, ook kritisch durven zijn op partijgenoten, zo gaat ze te werk.

De vrouw van 500 miljoenNa vijf jaar wordt Hannie Statenlid. In 1981 treedt ze aan als gedeputeerde van volksgezondheid, ouderenbeleid, sociaal-cultureel werk en emancipatie. ‘Er moesten in die tijd heel wat bejaardenhuizen worden gesloten. Dat kon ook, want een derde van de bewoners hoorde in een verpleeghuis en een derde kon wel zelfstandig wonen. Ik kreeg de PvdA-Statenfractie tegen me, zij wilden met een bus naar Den Haag om te protesteren. Toen heb ik gezegd: “Als jullie dat doen, ga ik voor die bus liggen”.

Veel gedoe was er ook over de bouwstop voor ziekenhuizen en de beddenreductie. Maar in Leeuwarden verrees juist een nieuw Medisch Centrum Leeuwarden. ‘Ik wist staatssecretaris Joop van der Reijden ervan te overtuigen, dat door de bouw van het MCL veel bouwvakkers aan het werk konden blijven, dat scheelde enorme bedragen aan uitkeringen.’ Dit succes levert haar de bijnaam ‘de vrouw van 500 miljoen’ op. In haar tweede periode als gedeputeerde krijgt ze waterstaat in haar portefeuille. ‘Erg leuk om te doen. Ik ben een echt bootjesmens en kende de vaarwegen als mijn broekzak. Waterstaat moet je ook niet laten doen door iemand die niet eens weet dat hij nat wordt als hij in het water valt.’ In de periode-Bruinsma wordt het Prinses Margrietkanaal verbreed en verdiept. Elk schip moest voortaan een hulpmotor hebben, zodat je niet van het laveren afhankelijk bent. ‘En brugwachters liet ik meevaren op schepen, zodat ze zelf konden zien welke problemen een schipper soms had.’

Burgemeester van ZaanstadNa tien jaar houdt Hannie Bruinsma het voor gezien in het provinciale bestuur. Ze wordt lid van een klein adviesgroepje van minister Hedy d’Ancona van Cultuur. ‘Eind 1991 vroeg Frits Niessen, de burgemeesterslobbyist van de PvdA, of ik wilde solliciteren naar het burgemeesterschap in Zaanstad. Eigenlijk had ik er niet zo veel zin in, maar ik heb het na de nodige druk toch gedaan. Ik heb veel plezier beleefd aan het burgemeesterschap. Je staat dicht bij de burgers. Bij het bedrijfsleven lag ik goed, die houden wel van doorpakken. Bestuurlijk was het soms wel moeilijk.’ Als voorbeeld noemt zij de bouw van het Zaantheater. ‘Daarvoor wist ik 7 miljoen gulden aan sponsorbijdragen binnen te halen. De gemeenteraad geloofde dat niet, maar ik had door een notaris alles zwart-op-wit laten zetten.’ De burgemeester schilt ook een appeltje met haar ‘eigen’ PvdA. ‘Ik kwam erachter, dat de B&W-stukken in achtvoud naar het PvdA-bestuur gingen. Dat kan natuurlijk niet, daar heb ik een einde aan gemaakt.’Iedereen die lang werkzaam is in het openbaar bestuur, loopt wel een kras of deuk op. Zo ook Hannie Bruinsma. In 1995 ontstaat een rel als zij zich tegenover een journalist laat ontvallen dat de vertrekkende hoofdcommissaris A.J. van Es er ‘geen hout van kan’. ‘Dat was natuurlijk een beetje stom van mij.’ In de pers verschijnen artikelen over de ‘eigenzinnige, botte en afstandelijke juffrouw Ooievaar’. Een alias dat in haar Friese periode is ontstaan tijdens het ambtenarencabaret op het provinciehuis. Het deert haar niet, want ‘in een ooievaar schuilt toch helemaal niets slechts?’ De gemeenteraad keurt haar uitspraak over de politiechef af, maar ze hoeft niet weg. Er komt wel een uitgebreid onderzoek. Conclusie: het gehele bestuursapparaat van Zaanstad is verrot. Een jaar later zet Hannie Bruinsma er zelf een punt achter en keert terug naar het Friese platteland. De PvdA is ze altijd trouw gebleven. ‘Ik ben het lang niet met alles eens, de aanschaf van de JSF is daar een voorbeeld van. Maar ik kan er rázend om worden als mensen die namens de PvdA functies hebben bekleed, hun lidmaatschap opzeggen. Dat doe je niet.’

Johanna (Hannie) Bruinsma-Kleijwegt Geboren op 14 juli 1936 te Nij Beets Opleiding en werk: Christelijk Lyceum te Haarlem (1948-1954), hbo-opleiding chemisch analist aan de VU, daarna werkzaam bij Mekog Velsen-Noord en Caltex Central Laboratories in Pernis/Rotterdam, werkzaam in apotheekhoudende dokterspraktijk van haar man in Ee (1963-1981)Politiek: raadslid in Oostdongeradeel (1970-1975), Statenlid en fractievoorzitter in Fryslân (1974-1991), gedeputeerde (1981-1991), lid diverse adviescommissies op landelijk niveau, burgemeester Zaanstad (1992-1996), afdelingsvoorzitter PvdA in Dongeradeel en Opsterland Hobby’s: zeilen en golfen

Hellevoetsluis en waarnemer in Goeree-Overflakkee,

onderwijzeres. ‘Toen ik tien jaar was, verhuisden we

ga ik voor die bus liggen”.

HANNIE BRUINSMA- KLEIJWEGT (77)

Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst.

TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS

< Oude Glorie Jong Talent >

Bij haar installatie als gedeputeerde op 7 mei 1981 met CDA-collega Douwe van der Til. Foto Friesch Dagblad