Mašine za obradu rezanjem

Seminarski rad

Mašine za izradu zupčanika

Paljanin Mufid

Telalovid Ermin

Sadržaj

Metode izrade

Izrada cilindričnih zupčanika glodanjem

Izrada cilindričnih zupčanika rendisanjem

Izrada koničnih zupčanika

Izrada zupčanika provlačenjem

Završna obrada zupčanika

Literatura

Metode izrade• U zavisnosti od zahtjevanog kvaliteta izrade

zupčanika metode izrade se djele u dvije grupe i to metode: prethodne obrade ( glodanje, rendisanje,

provlačenje itd.) završne obrade ( brušenjem, poliranjem itd.)• Metodama prethodne obrade se formira oblik

zuba zupčanika rezanjem iz punog materijala.• Metodama završne obrade se otklanjaju toplotne

deformacije nastale prethodnom obradom kao i defektni sloj, i obezbjeđuje se visoka tačnost i kavalitet obrađene površine.

Izrada cilindričnih zupčanika glodanjem

• Za izradu cilindričnih zupčanika glodanjem koriste se dvije metode i to: pojedinačnim rezanjem ( zub po zub ), relativnim kotrljanjem. Izrada zupčanika pojedinačnim rezanjem• Metode pojedinačne izrade koriste se samo u

nedostatku specijalnih mašina. Ova izrada je moguda na univerzalnim, horizontalnim ili vertikalnim glodalicama uz primjenu podionog aparata ( prostog ili univerzalnog ).

• Na slici 1. je prikazano pojedinačno rezanje zuba zupčanika modulnim glodalom:

• a) izrada zuba zupčanika koturastim modulnim glodalom• b) izrada zuba zupčanika vretenastim modulnim glodalom

• Sa prethodne slike vidimo da kao alat se koriste modulna vretenasta odnosno koturasta glodala. Profil alata odgovara profilu međuzublja zuba zupčanika. Nakon izrade jednog međuzublja predmet obrade se pod sredstvom podinonog aparata zaokrede za jedan korak. U praksi se za određeni dijapazon brojeva zuba zupčanika, pri istoj vrijednosti modula koristi jedno glodalo.

Izrada zupčanika relativnim kotrljanjem

• Za serijsku i masovnu proizvodnju zupčanika koriste se specijalne mašine, koje rade na principu relativnog kotrljanja, između alata i predmeta obrade. Ovaj princip obezbejeđuje vedu tačnost izrade, bolji kvalitet kao i vedu produktivnost izrade zupčanika. Obrada se ostvaruje odvalnim glodalom kao reznim alatom koje je prikazano na sl.2. Odvalno glodalo je u obliku puža.

U procesu izrade odvalno glodalo izvodi lagano glavno obrtno kretanje uz istovremeno

pravolinijsko pomočno kreatnje paralelno osi zupčanika koji se izrađuje, što se vidi sa slike.

• Sa slike takođe vidimo da predmet koji se izrađuje izvodi pomodno obrtno kretanje, koje je u funkciji glavnog kretanja kako bi dobili željeni broj zuba zupčanika. Ova glodala se izrađuju od najčešde brzoreznog čelika, a kao mašine koriste se glodalice tipa Pfauter.

Izrada cilindričnih zupčanika rendisanjem

• Izrada cilindričnih i koničnih zupčanika rendisanjem predstavlja postupak koji odlikuje veda tačnost izrade u odnosu na glodanje, ali i manja produktivnost.

Izrada zupčanika relativnim kotrljanjem

• U serijskoj i masovnoj proizvodnji se koriste metode zasnovane na principu relativnog kotrljanja i to uglavnom: Felouz i Mag metoda.

• Felouz ( Fellows ) postupak izrade cilindričnih zupčanika sa pravim zubima je postupak relativnog kotrljanja kod koga se kao alat koristi kružni zupčasti nož (sl.3a), koji predstavlja višeprofilni alat u vidu zupčanika.

• Alat izvodi glavno pravolinijsko kretanje u vertikalnom pravcu uz istovremeno pomidno obrtno kretanje. Predmet obrade izvodi kontiualno obrtno kretanje uz periodično pravolinijsko kretanje sa ciljem primicanja odnosno odmicanja predmeta obrade prije početka povratnog hoda (sl 3b).

Izrada zupčanika sa pravim zubiam- kružni zupčasti nož. Slika 3a

• Kod izrade zupčanika sa zavojnim zubima primjenjuju se zupčasti noževi sa zavojnim zubima( sl.3b). I vrijedi još napomenuti da se zupčanici sa unutrašnjim ozubljenjem izrađuju analogno kao i sa spoljašnjim.

• Mag (Maag) metoda je metoda izrade cilindričnih zupčanika sa pravim zubima relativnim kotrljanjem primjenom pravog zupčastog noža oblika zupčaste letve. Na slici 4 je prikazana izrada zupčanika metodom Mag.

Izrada koničnih zupčanika• Dva osnovna postupka izrade koničnih zupčanika

su postupci izrade:

Glodanjem,

Rendisanjem.

Izrada koničnih zupčanika glodanjem

• Konični zupčanici sa pravim zubima pojedinačnim rezanjem se izrađuju na horizontalnim glodalicama primjenom podionog aparata. Profil zuba glodala, čija je širina jednaka minimalnoj širini međuzublja, odgovara srednjem presjeku međuzublja zuba zupčanika.

• Metode serijske izrade koničnih zupčanika realtivnim kotrljanjem se djele prema tipu mašine na:

• Klingelnberg ( jedna od tačnijih metoda i bazira se na principu relativnog kotrljanja gdje se kao alat koriste dva glodala sa umetnutim zubima koji naizmjenično izrađuju jednu i drugu bočnu površinu zuba zupčanika sl.5)

• Glizon,

• Fiat-Mamano,

• Oerlikon i sl.

• Slika 5 Klingelnberg metoda izrade koničnih zupčanika sa pravim zubima.

Izrada koničnih zupčanika rendisanjem

• Metode izrade koničnih zupčanika rendisanjem se najčešde djele na metode:

kopiranje po šablonu i

relativno kotrljanje, ali se mogu razvrstati i prema tipu mašine na: Oerlikon, Billgram, Glizon metode i dr. Na slici 6a i 6b su date Oerlikon ( metoda kopiranja) i Glizon ( metoda kotrljanja) metoda izrade koničnih zupčanika.

Oerlikon metoda Glizon metoda

Izrada zupčanika provlačenjem

• Provlačenje je rijeđe primjenjiv postupak izrade zupčanika, zbog složenosti alata koji nemaju univerzalnu primjenu, i koristi se eventualno kod velikih serija.

• Pošto međuzublje predstavlja otvorenu konturu to se pri izradi zupčanika primjenjuju metode i postupci spolješnjeg provlačenja.

Završna obrada zupčanika

• Završna obrada zupčanika se izvodi nakon obrade ( glodanjem, rendisanjem ili provlačenjem), i termičke obrade.

Obrada zupčanika brušenjem

• Brušenje se uglavnom koristi kao metod završne obrade cilindričnih zupčanika sa pravim i kosim zubima, rijetko i koničnih zupčanika. I metoda brušenja se djeli u dvije grupe i to: metoda kotrljanja i kopiranja.

Obrada zupčanika poliranjem

• Poliranje je postupak završne obrade zupčanika koji se ne obrađuju brušenjem nakon termičke obrade ili brušenih zupčanika, u cilju dobivanja visokog kvaliteta bičnih strana zuba zupčanika.Izvodi se relativnim kotrljenjem dva spregnuta zupčanika, uz neophodna dodatna kretanja, kao i dodatno sredstvo najčešde tednosti sa abrazivom.

Literatura: Knjiga proizvodne tehnologije,

Članci sa interneta,

www.eirsa.com

HVALA NA PAŽNJI!!!

Imate mahanje!!!