lucier, p. (2001) « le devoir de comprendre »

Upload: chaire-fernand-dumont-sur-la-culture

Post on 04-Apr-2018

217 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/29/2019 Lucier, P. (2001) Le devoir de comprendre

    1/2

    Fmji~b Gb~ajahHr`lax vr~ dj frdxr~bUib~~b Drfib~ : hb > >55:

    Drfib~$ Uib~~bDb hbwli~ hb fl`u~bah~b

    Alxbv ulr~ d/jddlfrxila u~lalafb uj~ @lavibr~ Uib~~b Drfib~$ u~vihbax hb d/Raiwb~vix hrZrnbf$ d/lffjvila hb dj flddjxila hbv o~jhbv hb d/Raiwb~vix hr Zrnbf ^i`lrvki$ ^i`lrvki$ db >5 lfxln~b >55:!

    @lavibr~ db ^bfxbr~$@jhj`b dj U~vihbaxb hr Flavbid$@bvhj`bv dbv Hurxbv$@lavibr~ db @ji~b$@bvhj`bv bx @bvvibr~v hb dj hi~bfxila$ hr fl~uv u~lgbvvl~jdbx hr ub~vlaabd hb d/Raiwb~vix hr Zrnbf ^i`lrvki$Fmb~v flddorbv hb d/Jvvb`ndb hbv olrwb~abr~v bx hbdj hi~bfxila hb d/Raiwb~vix hr Zrnbf$@bvhj`bv bx @bvvibr~v dbv hiud`v hb fb clr~$@bvhj`bv bx @bvvibr~v$

    xlrx vbioabr~ xlrx mlaabr~ 3 cb gdifixb h/bax~b hb cbr fbddbv bx fbr} hlax ra hiud`bflr~laab jrclr~h/mri db fmb`iab`bax hb gl~`jxila! Wlrv wlrv xbv iawbvxiv hjav hbvh`j~fmbv hlax alrv `bvr~lav niba dbv jvu~ixv fl``b dbv clibv$ dbv `l`baxv hb hlrxbfl``b dbv mbr~bv h/baxmlrvijv`b! Gdifixjxilav jrvvi fbddbv bx fbr}$ uj~baxv$ j`iv$u~lgbvvbr~v$ ub~vlaabd hb d/RZJ^$ zri wlrv lax jffl`ujoav bx vlrxbarv$ bx zri$ d/lffjvila$lax ur gji~b dj higg~bafb bax~b db hflr~job`bax bx dj ~bdjafb$ bax~b d/jnjahla bx dj ~bu~ivb hrflddib~! Gdifixjxilav* Bx `b~fi h/iawbvxi~ jiavi hjav alx~b jwbai~ xlrv!

    Rab clr~ab fl``b fbddbfi$ zri `j~zrb ra `l`bax fdbg hb x~javixila l~ibax wb~v d/jwbai~$fl``bax ab ujv alrv iaxb~~lob~ crvxb`bax vr~ fbx jwbai~ hjav dbzrbd wlrv wlrv baojobs$ fmb~vhiud`v$ bx u~lulv hrzrbd dbv wab`baxv `lahijr} jfxrbdv lax fl``baf h/n~jadb~xlrxbv alv fb~xixrhbv$ ubrxx~b jrvvi$ mdjv$ fb~xjiabv hb alv flagijafbv< Fb zri vb ujvvbjfxrbddb`bax$ ba bggbx$ a/xjix ujv i`u~wivindb ba xlrv uliaxv$ `jiv dbv vrixbv bx dbvflavzrbafbv$ bddbv$ db vlax jvvr~`bax! Db `lahb dri``b a/j vjav hlrxb ujv fmjao vlrvd/bggbx h/ra vbrd wab`bax! F/bvx udrxx dj flavfibafb zrb alrv ba jwlav zri$ fb :: vbuxb`n~b$j gjix ra vjrx u~lu~b`bax zrjdixjxig$ bvvbaxibddb`bax uj~fb zrb d/jn~i hb uji} bx hb vfr~ix h/lid alrv xjix dlivindb h/lnvb~wb~ dbv `iv~bv bx dbv hvzridin~bv udjaxji~bv bx h/l uj~xi~wbaxrbddb`bax ulr~ lbrw~b~ dbr~ vlrdjob`bax$ fbx jn~i bx fbx ljviv a/b}ivxbax udrv! Alrvvl``bv hl~ajwjax$ alrv jrvvi$ xlrxbv fmlvbv xjax ojdbv uj~ jiddbr~v$ vr~ dj ``b udjaxbzrb fbv `iddilav h/iahiwihrv jggj`v bx hfl`uxv ulr~ zri dj ~job bx db hvbvuli~ vlaxhbwbarv ~jivlav hb wiw~b! Gl~fb alrv bvx jiavi hb flavxjxb~ fl``b Mj`dbx zrb zrbdzrbfmlvb ab wj ujv jr ~lyjr`b hr Hjab`j~k bx$ ubrxx~b ulr~ dj u~b`i~b gliv fl``bfl``rajrx flaxiabaxjdb$ h/ba u~lrwb~ ubr~ bx jaolivvb!

    Fmb~v hiud`v$ wlrv db vjwbs$ wlrv iajror~bs wlv fj~~i~bv hjav ra `lahb zri a/bvx ujv baxlrx uliax ~io vr~ dj crvxifb bx db nla vbav! Iacrvxb bx iavbavb$ ba bggbx$ rab l~ojaivjxila hr`lahb zri a/j~~iwb ujv uj~xjob~ dj ~ifmbvvb$ dj vjax$ d/hrfjxila$ dj zrjdix hb wib bx$ hlaf$rdxi`b`bax$ dj hioaix hb dj wib mr`jiab bx zri b}fdrx hbv ulurdjxilav baxi~bv hbv nagifbvzri ba hflrdbax! Fb `lahb$ wlrv db ~bfbwbs fl``b ba m~ixjob! Ba xlrx fjv$ wlx~b ob`lyba alrv iaxb~hix v~b`bax hb wlrv ba jxx~inrb~ dj gjn~ifjxila! @jiv wlrv y bax~bs$ fl``b fmjzrb oa~jxila$ ulr~ db u~bah~b ba fmj~ob$ jwbf d/al~`b ~bvulavjnidix bx d/b}jdxjax hgihb db fmjaob~ bx hb gji~b `ibr}! Fbddbv bx fbr} zri lax uj~xifiu ~fb``bax dj vli~b hb

  • 7/29/2019 Lucier, P. (2001) Le devoir de comprendre

    2/2

    Fmji~b Gb~ajahHr`lax vr~ dj frdxr~bUib~~b Drfib~ > hb > >55:

    Gl~fbv Jwbai~$ l dbv xrhijaxbv bx dbv xrhijaxv hb d/Raiwb~vix hr Zrnbf ^i`lrvki vb vlaxvioajdv$ lax vjav hlrxb vbaxi fl``b `li zrb xlrv dbv bvuli~v vlax ub~`iv fbx oj~h! baxbah~b fbxxb xrhijaxb b}udizrb~ fjd`b`bax bx vb~biab`bax fl``bax la fmjaob db `lahb bafmjaobjax zrbdzrb fmlvb jrxlr~ hb vli$ la vb hix zrb$ lri$ hbv fmlvbv ubrwbax x~b ~b`ivbv d/bah~lix!

    Zrbd zrb vlix wlx~b hl`jiab uj~xifrdib~ hb gl~`jxila$ wlv xrhbv hliwbax wlrv jwli~ jihv jajdyvb~ bx fl`u~bah~b fb zrb alrv wiwlav jfxrbddb`bax! Lm$ niba v~$ hjav d/i``hijx$ idgjrx jddb~ jr udrv u~bvvjax bx x~jwjiddb~ vxluub~ fbxxb b}udlvila hb xb~~br~ bx h/i~~jxilajdix! Bxid a/bvx ujv zrbvxila hb ujfxivb~ jwbf hbv ~oi`bv bx hbv o~lrubv zri jvvb~wivvbax bx xrbax dbr~vu~lu~bv ulurdjxilav bx zri `bajfbax fb zrb d/mr`jaix j gjix hb `ibr}! F/bvx d hr alaaolfijndb! Alrv ab ulrwlav hlaf ujv clrb~ dbv jajdyvxbv hivxjaxv zrjah dbv vldihj~ixv dbvudrv d`baxji~bv alrv vlddifixbax bx zrjah$ hb xlrxb gjla$ alrv fl`uxlav niba alrv``bvu~lgixb~ wbaxrbddb`bax hbv vfr~ixv ~bx~lrwbv! @jiv f/bvx db u~lu~b h/rab gl~`jxilaraiwb~vixji~b$ wli~b hb dj `ivvila h/iaxbddiobafb f~ixizrb hb d/raiwb~vix$ h/jddb~ jrhbd hbvjuuj~bafbv lr hbv wihbafbv! Alrv jwlav nbvlia hb fl`u~bah~b fb zri vb ujvvb jfxrbddb`bax$dbv jaxfhbaxv bx dbv ~jfiabv hbv wab`baxv$ dbr~ vioaigifjxila vlfijdb$ frdxr~bddb$flal`izrb bx uldixizrb$ dj ul~xb jaxm~luldloizrb hbv hivflr~v xbarv bx hb dbr~v ~g~bafbv

    dj x~javfbahjafb! Ba gjix$ f/bvx xlrxbv dbv hivfiudiabv zri vlax flawibv jr hfmigg~job hbv`lrwb`baxv jfxrbdv! -Fl``b raiwb~vixji~b ivvr hr `lahb hb dj umidlvlumib bx hbv vfibafbvhb dj ~bdioila$ cb `b hiv zrb fbr} zri fdj`jibax ajor~b dj gia hb fbv vjwli~v a/jwjibax ujv wrx~v dlia!!!)

    Id alrv gjrx fl`u~bah~b fb zri vb ujvvb ulr~ ab ujv xlrx `ivb~ hjav hbv vldrxilav zri a/bavb~jibax ujv w~ji`bax! Bx ab vb~jibax ai vjxivgjivjaxbv ai lu~jaxbv hbv vldrxilav zri abv/jxxjzrb~jibax ujv jr} ~jfiabv hb fb zrb alrv wiwlav$ zrbdzrb uj~x hr fx hbv hvzridin~bvzri fj~jfx~ivbax alx~b l~ojaivjxila hr `lahb bx hb~~i~b fbxxb hviawldxr~b jwbf djzrbddb lalffrdxb vi jddo~b`bax fbv hi`bavilav hb d/b}u~ibafb mr`jiab j}bv vr~ dj ~bfmb~fmb hr vbavbx b}u~i`bv hjav dbv vioabv hbv frdxr~bv bx hbv ~bdioilav! Id alrv gjrh~j niba ~bflaajx~b zrbalv gjlav hb wiw~b bx alv wjdbr~v ab vlax ai dbv vbrdbv ulvvindbv ai dbv vbrdbv xlxjdb`baxvjxivgjivjaxbv bx gflahbv ulr~ dj wib mr`jiab!

    Cb ab vriv ujv wlrv gji~b zrbdzrb udjihlyb~ ba gjwbr~ hb d/mvixjxila! D/mvixjxila bvx~j~b`bax ul~xbrvb$ ba bggbx! Bx uriv alrv ab vb~ilav ujv crvxigiv hb hlrxb~ hbv wjdbr~v zrbalrv croblav dbv udrv v~bv bx hioabv h/x~b gj~lrfmb`bax hgbahrbv$ xbdv db ~bvubfx hbv h~lixvmr`jiav$ dj dinb~x dinb~x hb ubavb~$ h/joi~$ h/bax~bu~bah~b$ hb v/jvvlfib~ $ dj uji}$ djvfr~ix$ dj gli hjav dj vfibafb bx d/iaalwjxila$ d/bvxi`b hb dj ub~gl~`jafb$ bxf! @jiv id alrvgjrx oj~hb~ ra bvujfb ulr~ db ~bfrd f~ixizrb h/rab flavfibafb zri jffbuxb dbv ~b`ivbv bazrbvxila bx h/rab xmizrb zri ~bflaajx dj afbvvix hb fb~xjiabv flawb~vilav!

    Jr `l`bax l wlrv wlrv baojobs hjav wlv fj~~i~bv bafl~b xlrxbv abrwbv$ cb wlrv vlrmjixb

    hb `j~fmb~ h~lix vr~ fbv wlibv zri ~bvvb`ndbax hb udrv ba udrv hbv dioabv hb f~xb bx b}iobaxhv dl~v hbv zridin~bv higgifidbv bax~b dj flagijafb bx dj wioidjafb$ bax~b d/jggi~`jxilaflawjiafrb bx dj fjujfix hb hivxjafb f~ixizrb! Cb wlrv vlrmjixb hb x~lrwb~ jru~v hb wlvu~lfmbv bx hb wlv fl``rajrxv h/juuj~xbajafb$ fl``b wlrv d/jwbs b}u~i`bax jr flr~v hbwlv xrhbv$ d/ba~jfiab`bax bx d/juuri hlax alrv jwlav xlrv nbvlia ulr~ ~jylaab~ bx ulr~fmjaob~ db `lahb! Nlaab ~lrxb xlrv!