levende bodem
DESCRIPTION
Presentatie van Natasja Poot (productmanager Bodemgezondheid) tijdens de Expertdagen 2013 'Omdat de bodem de baas is'. Naast chemische en fysische bodemkwaliteit is bodemleven erg belangrijk. Bodemleven is essentieel voor de nutriëntenlevering, bodemstructuur en bodemweerbaarheid. Ondanks het vele onderzoek blijft het voor telers zoeken naar praktische maatregelen waar ze iets mee kunnen. Daarnaast dringt ook steeds meer het gevaar van schadelijk bodemleven, zoals aaltjes, door in de sector. Er is echter nog een wereld te winnen!TRANSCRIPT
LEVENDE BODEM
1
Natasja Poot
Introductie
Biologische bodemkwaliteit wordt steeds belangrijker
Meer belangstelling en bewustzijn onder telers
Wet- en regelgeving
Minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten
Beperkte aanvoer van nutrieumlnten
Bodem is de basis
Opbouw en afbraak organische stof
Nutrieumlnten leveren vasthouden
Bodemstructuur
Waterregulatie
Ziekte- en plaagwering
Bodemvoedselweb Tro
fisch n
iveau
Bodemweerbaarheid
Algemene ziektewering
Divers en actief bodemleven
Concurrentie om ruimte en voedsel
Specifieke ziektewering
Predatie parasitisme
Uitscheiden van giftige stoffen of antibiotica
Indirecte ziektewering
Weerstandsverhoging plant door het op scherp zetten van de verdedigingsmechanismen
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Introductie
Biologische bodemkwaliteit wordt steeds belangrijker
Meer belangstelling en bewustzijn onder telers
Wet- en regelgeving
Minder gewasbeschermingsmiddelen toegelaten
Beperkte aanvoer van nutrieumlnten
Bodem is de basis
Opbouw en afbraak organische stof
Nutrieumlnten leveren vasthouden
Bodemstructuur
Waterregulatie
Ziekte- en plaagwering
Bodemvoedselweb Tro
fisch n
iveau
Bodemweerbaarheid
Algemene ziektewering
Divers en actief bodemleven
Concurrentie om ruimte en voedsel
Specifieke ziektewering
Predatie parasitisme
Uitscheiden van giftige stoffen of antibiotica
Indirecte ziektewering
Weerstandsverhoging plant door het op scherp zetten van de verdedigingsmechanismen
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselweb Tro
fisch n
iveau
Bodemweerbaarheid
Algemene ziektewering
Divers en actief bodemleven
Concurrentie om ruimte en voedsel
Specifieke ziektewering
Predatie parasitisme
Uitscheiden van giftige stoffen of antibiotica
Indirecte ziektewering
Weerstandsverhoging plant door het op scherp zetten van de verdedigingsmechanismen
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemweerbaarheid
Algemene ziektewering
Divers en actief bodemleven
Concurrentie om ruimte en voedsel
Specifieke ziektewering
Predatie parasitisme
Uitscheiden van giftige stoffen of antibiotica
Indirecte ziektewering
Weerstandsverhoging plant door het op scherp zetten van de verdedigingsmechanismen
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Bacterieumln
Belangrijk voor het verteren en vasthouden van simpele componenten
Verhogen specifieke en algemene ziektewering
Snel aanpassingsvermogen en vermenigvuldigen snel onder goede omstandigheden
Lysobacter bacterieumln remmen de groei van Pythium
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Schimmels
Verteren complexe componenten
Kunnen slecht tegen zuurstofloze condities en intensieve grondbewerking
Pathogenen goede en slechte schimmels
Mycorrhiza
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Protozoa
Belangrijke rol in nutrieumlntencyclus
Beheersen bacteriepopulaties
Hoger CN ratio dan bacterieumln
Indicator voor N-mineralisatie (ammonium)
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Belangrijk in nutrieumlntencyclus
Waardevolle bio-indicator voor bodemkwaliteit Aanwezig in alle niveaus van het
bodemvoedselweb
Minder gevoelig voor vocht en temperatuur fluctuaties
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse
Proef bodemvoedselweb Relaties met fysische en chemische
kengetallen
Verloop door het seizoen heen
Neem monsters onder soortgelijke omstandigheden
0
50
100
150
200
250
1 2 3 4
Schimmels
0
200
400
600
800
1 2 3 4
Bacterieumln
bouwland 1
bouwland 2
mais 1
mais 2
0
500
1000
1500
2000
2500
1 2 3 4
Dauerlarven
Mrt Apr Mei Jun
Mrt Apr Mei Jun Mrt Apr Mei Jun
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemvoedselwebanalyse wat kan ik ermee
Nog geen vertaling van bodemvoedselweb naar praktisch advies
Slechte plek of perceel analyseren en vergelijken
Bodemvoedselweb monitoren
Verschillende behandelingen vergelijken
Niet-kerende grondbewerking
Bodemverbeteraars
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheid verhogen
Organische stof aanvoeren
Compost
Stabiel organische stof
Rijk aan divers bodemleven (algemene en specifieke ziektewering)
Kwaliteit varieert sterk
Let oa op geur pH en CN ratio
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheid verhogen
Vruchtwisseling
Bodemstructuur en organische stof
Onderdrukken ziekteverwekkers
Groenbemesters
Bodemstructuur organische stof nutrieumlnten vasthouden
Groenbemester als bestrijdingsmaatregel
Effect verschilt per organisme
Weten welke ziektenplagen in je bodem zitten
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Aaltjeschemanl
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheid verhogen
Chitine
Hoofbestanddeel van de huid van ongewervelden
Bepaalde aaltjes (bv cystenaaltje) en schimmels (bv wratziekte)
Stimuleert schimmels en bacterieumln welke chitine afbreken specifieke ziektewerking
Specifieke antagonisten
Versnelling specifieke ziektewering
Sterk afhankelijk van de fysisch-chemische toestand van de bodem
In vollegrond onvoorspelbaar door grote variatie in bodems
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheid verhogen
Kerende bodembewerking
Gerelateerd aan afname schade door wortelrot (beter ontwikkeld wortelstelsel)
Schadelijk voor belangrijke bodemorganismen (oa schimmels pendelaars)
Minimale grondbewerking
Aanwijzingen voor hogere ziektewerendheid
Meer antagonostische bacterieumln en mycorrhiza
Braak
Bestrijding tegen bv Meloidogyne en Pratylenchus
Regelmatige bodembewerking
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Meer-jarige veldproef sinds 2006
Natuurlijke besmetting met oa
Pratylenchus penetrans
Trichodoriden
Verticillium dahliae
Vier verschillende gewasrotaties
10 verschillende technieken
om bodemgezondheid te verbeteren
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Behandelingen
Braak
Tagetes
Grasklaver
Compost
Chitine
Biologische grondontsmetting
Biofumigatie
Chemische grondontsmetting
Fysische grondontsmetting
Combinatie (Tagetes + Chitine + Compost)
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
def
a a
b
ccd
cde
efgfg
g
0
100
200
300
400
500
Pra
tyle
nci
dae
(n
10
0m
l gro
nd
)
G Korthals PPO AGV
Effect op P penetrans
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Bodemgezondheidsproef PPO Vredepeel
aa a a ab
bc c c
d
0
10
20
30
40
50
60
70
op
bre
ngs
t (t
on
ha)
d
G Korthals PPO AGV
Netto aardappelopbrengst
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Projecten bodemleven
Landelijk Meetnet Bodemkwaliteit (LMB)
BOBI
Verschillende praktijknetwerken
BASIS
Sinds 2009
Mais No-till ridge till
Sinds 2009
Bodemkwaliteit op zandgrond
Sinds 2011 (1988)
Bodemgezondheid
Sinds 2006
Bodemkwaliteit Veenkolonieumln
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder
Conclusie
Ziektewering is een gevolg van goede chemische fysische en biologische bodemkwaliteit
Zorg goed voor het bodemleven
Aanvoer organisch materiaal
Bodemstructuur op orde
Minimale verstoring
Praktisch advies onderweg
Veel lopende onderzoeken
Optimale verhoudingen verschilt per situatie
Meettechnieken worden beter en betaalbaarder