leesfragment ouderlingenblad feb 2013

OuderlingenBlad, februari 2013, nummer 1034 1

Pastoraat en Gemeenteopbouw

Februari 2013 - nummer 1034 - Jaargang 90

Thema

Tussen zeggen en zwijgen

2e Landelijke

Pastorale Dag

13-04-2013

(Zie pag. 24)

BWob-februari gecorr.indd 1 1/24/13 11:00 AM

2

Redactioneel

Eén van de drempels om bezoekwerk namens de kerk te gaan doen is de gedachte, dat een bezoeker vooral iets te zeggen moet hebben. Over de kerk, over het geloof of over God. Alleen die gedachte al kan mensen in verlegenheid brengen. Wat moet ik zeggen, als iemand me vertelt over de ramp die hem of haar trof in het sterven van een kind? Wat moet ik zeggen als iemand me vraagt waarom de goede God het toelaat dat mensen elkaar zo veel kwaads aandoen of waarom het kwaad zo volstrekt willekeurig mensen overkomt? Wat moet ik zeggen als ik niets weet te zeggen? Als ik met stomheid geslagen ben? Tijdens de laatste bijeenkomst van de pastoraatsgroep stonden we als bezoekers naar aanleiding van een van de laatste themanummers van het Ouderlingenblad uitvoerig bij deze vragen stil. Ze werden door alle deelnemers herkend. Ervaringen werden gedeeld. Iemand vertelde hoe goed het had gedaan, dat een bezoeker haar destijds juist niet met woorden had proberen te troosten in haar verdriet, maar haar juist zonder woorden zo nabij geweest was. Iemand vertelde van een dominee die bij een intrieste gebeurtenis nauwelijks iets gezegd had maar wel met tranen in de ogen intense betrokkenheid had getoond. Pastoraat voltrekt zich in zeggen en zwijgen. Het hangt zo sterk van de situatie af of en wat er gezegd kan worden en of

zwijgen misschien niet bij uitstek de pastorale houding is. Precies dát maakt bezoekwerk zo boeiend en inspirerend. Dat je als bezoeker niet weet wat je te wachten staat als je op bezoek gaat. Dat je alleen maar je open oren en je open hart hoeft mee te nemen. En dat je zelfs het liefst je koffer met mogelijke antwoorden op vragen en opmerkingen maar thuis laat. Ieder mens is immers uniek. En de manier waarop mensen reageren op wat hen overkomt is zo verschillend. In het pastorale werk komt het aan op een openheid die ruimte schept aan degene die bezocht wordt. In die ruimte komen niet alleen koetjes en kalfjes voorbij, maar kan gevonden en verwoord worden wat zich op een diepere laag van het bestaan bevindt aan angst en verlangen, vreugde en verdriet, geloof, hoop en liefde. Een kleine tien jaar geleden alweer schreef Gerben Heitink onder de titel Tussen zeggen en zwijgen, een mooi boek over wat er in ontmoetingen tussen mensen kan gebeuren. De woorden

van de titel typeren volgens hem het geloofsgesprek binnen de huidige cultuur. ‘Haperend en tastend en met de nodige twijfels zijn mensen op zoek naar wat ‘meer’ is dat zij zelf, noem het ‘God’’. (pg 7). Het themanummer met dezelfde titel gaat op dit spoor door. En de tweede pastorale dag op 13 april 2013 geeft veel gelegenheid tot verdieping en ontmoeting rond wat er gebeurt tussen zeggen en zwijgen. Richard Vissinga

OuderlingenBlad, februari 2013, nummer 1034



In dit nummerVolgend nummer

Tussen zeggen en zwijgenInleiding op een speciaal themanummer over pastorale

mogelijkheden en vragen – Erica Hoebe-de Waard en

Nelleke Boonstra

Alice in het konijnenholOver pastoraat als zorg voor de ziel – Jean-Jacques

Suurmond

Op gesprekWanneer is een gesprek een pastoraal gesprek?

– Roelof de Wit

‘Pastoraat’: Wat is dat ...?!Een veranderde situatie vraagt om een andere

benadering– Mathilde de Graaff

4

7

11

15

Over de drempelBezoekmedewerkers, hun aarzelingen en verwachtingen

– Gerry Kramer-Hasselaar

Stilte als pastorale vorm Over de moeite èn het belang van stiltes in het pastorale

gesprek – Jan Bodisco Massink

Pastoraat met toekomstNieuwe vormen voor pastoraat in een veranderende

samenleving – Nelleke Boonstra en Erica Hoebe-de

Waard

Redactioneel

Boeken

Aankondiging 2e Pastorale Dag

Prikbord

20

25

29

2192433

Alledaagse spiritualiteitMeditatieve bijdrage

In vergadering bijeenAchtergronden en inzichten

Verlies van werkOp bezoek bij wie z’n baan verloor

Een nieuwe kerk bouwenBericht uit de praktijk van het kerkelijk leven

Verstandelijk beperktenBijeenkomsten vanuit de gemeente

Rondom PasenInspiratie voor elkaar


Tijdens Pastorale Dag van 13 april a.s. is er door middel van lezingen, workshops en andere activiteiten volop gelegenheid om elkaar te ontmoeten, ideeën uit te wisselen en inspiratie op te doen. Ook de schrijvers van de artikelen over pastoraat in dit nummer van het Ouderlingenblad kunt u daar aantreffen en er is gelegenheid om met hen in gesprek te gaan.

Pastoraat Pastoraat is een van de basistaken van gemeente-zijn. Hoewel het in alle kerken gebeurt en de term dikwijls in de mond genomen wordt, is het toch lastig om pastoraat te definiëren. De een spreekt pas over pastoraat als het gaat om het contact tussen een voorganger en een gemeentelid, waarbij de een de professional is. Voor de ander is pastoraat elk contact waarin naar elkaar wordt omgezien. Daarom is het van belang om in de eigen gemeente met elkaar na te gaan wat je onder pastoraat verstaat en wié er allemaal pastoraat doén en ontvangen. Alleen dan kun je

met elkaar in gesprek over pastoraat, omdat je dan dezelfde taal spreekt.

Het staat buiten kijf dat pastoraat draait om ontmoeting. Hierbij staat de ander, met zijn of haar verhaal, centraal. Daarnaast speelt in het pastoraat altijd het verhaal van God met mensen een rol, soms heel direct, soms verborgen.

Dat maakt een pastoraal bezoek dus anders dan enkel het drinken van een kop koffie met elkaar waarbij je vraagt hoe het gaat. Misschien lijkt het op het eerste gezicht of je alleen maar koffie drinkt en met elkaar het dagelijks leven bespreekt, maar er gebeurt bij pastoraat meer. Bij een pastoraal bezoek kom je niet alleen namens jezelf: je neemt God en de gemeente mee. Dat betekent niet dat ze altijd ter sprake komen, maar ze zijn wel verbonden met je komst. Je komt niet alleen als ‘buurvrouw’, of ‘kennis’, maar ook als gemeentelid en gelovige. Pastoraat betreft dus het verhaal van mensen én het verhaal van God. Daarbij is het altijd ingebed in de gemeente van Christus, plaatselijk en wereldwijd.

Erica Hoebe-de

Waard en Nelleke

Boonstra

Mw. drs. E.J.

Hoebe-de Waard

is als predikant

verbonden aan

de Protestantse

Gemeente in

Wageningen.

Mw. drs. C.A.

Boonstra is

predikant in

algemene dienst

voor de kerk in

haar geheel, voor

de werkbegeleiding

van predikanten en

kerkelijk werkers.

Beiden zijn lid van

de redactie van het

Ouderlingenblad

Dit themanummer is verbonden met de tweede Pastorale Dag van de Protestantse Kerk in Nederland. Op 13 april komen ouderlingen, bezoekmedewerkers en pastorale werkers samen in Gouda om zich te bezinnen over het pastoraat anno 2013.

Tussen zeggen en zwijgen

4 OuderlingenBlad, februari 2013, nummer 1034



De artikelen Het artikel van Jean Jacques Suurmond is een opstap naar de openingslezing van de pastorale dag. Hij spreekt over pastoraat als zielzorg en daarmee raakt hij de kern van de zaak. In een pastoraal gesprek gaat het over de ziel. Het is zoiets als naar een diepere laag zinken. Tussen zeggen en zwijgen gebeurt het allemaal.

Roelof de Wit gaat in op de betekenis van het pastorale gesprek. Wat maakt dat een gesprek pastoraal genoemd kan worden? Hij bepleit dat gebed en Bijbellezen een volwaardige plek kunnen hebben in het pastorale gesprek. Hij brengt een suggestie voor een kerkelijke gemeente: de

Hoé de ontmoeting wordt ingevuld, is heel verschillend. Daar zijn geen regels voor, behalve dat het verhaal van de ander centraal staat. Bij de ene ontmoeting zal veel gesproken worden, bij de andere zijn er momenten van stilte, omdat er niet altijd woorden zijn. Vaak gebeurt er iets tussen zeggen en zwijgen. Ontstaat er ruimte, van woorden en stilte, ruimte waarin je jezelf kunt zijn, waarin je de ander, maar ook dé Ander ontmoet. Je deelt iets, zo vertrouwelijk, nauwelijks in woorden te vatten. Dat dat kan gebeuren is pastoraat. En daarover gaat dit themanummer. Daarover willen we met u in gesprek op 13 april.

Pastoraat

draait om

ontmoeting


OuderlingenBlad, februari 2013, nummer 10346

doorgeefsteen met als doel een ontmoeting ‘van hart tot hart’.

Mathilde de Graaff wijst ons op het binnenkerkelijk taalgebruik. Vanuit haar ervaring dat dertigers niet (meer) weten wat pastoraat is komt zij tot bezinnende opmerkingen over de kracht van pastoraat. En deze kracht, ‘om niet’ een luisteraar zijn voor een ander mens, zouden wij weer meer moeten promoten in de samenleving, bepleit zij. Ze stelt u vragen zodat u na kunt denken over de rol van pastoraat in uw eigen gemeente.

Mensen die namens de kerk op bezoek gaan bij anderen, moeten ook toegerust worden tot dit werk. Gerry Kramer-Hasselaar spreekt over schuldgevoel en verlangen bij de bezoekers. Ze vertelt ons iets over moeiten die mensen hebben om deze taak op zich te nemen, neemt ons mee met de thema’s die aan de orde kunnen komen en geeft handvaten hoe er in

het pastoraat mee om te gaan.In de stilte die ontstaat tussen

zeggen en zwijgen kan veel gebeuren. Jan Bodisco Massink blijft stilstaan bij de vruchtbare momenten die in de stilte van het gesprek kunnen ontstaan. Hij geeft ideeën hoe een pastorale luisteraar actief de vruchtbare stilte kan laten gebeuren.

Er zijn op het gebied van pastoraat ook allerlei nieuwe bewegingen waar te nemen. Nieuwe vormen van pastoraat ontstaan. Groepspastoraat, sociale media, individuele ontmoetingen op bijzondere momenten, Nelleke Boonstra en Erica Hoebe-de Waard noemen enkele voorbeelden uit de praktijk. π

Tussen zeggen en zwijgen, een

themanummer waar u mee aan de

slag kunt!

Pastoraat

als zorg

voor de ziel


leesfragment ouderlingenblad feb 2013

Documents