krishi jagran marahti magazine november 2015

70
'ksrd&;kalkBh gksaMkps 2 uos iailsV WB15X WB15X WS20X 'ksrd&;kalkBh gksaMkps 2 uos iailsV deh rsy [kpZ] #i;s 21 çrh rkl ik.kh lgt mapkoj iksgksporkr IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVr IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVr IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVr S>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË` S>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË` S>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË` fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVr S>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË` fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh www.krishijagran.com o"kZ 2 vad 11 uoEcj 2015 é. 35/- ISSN 2455-1090 ^‘ksrdjh] oSKkfud o O;olkf;d ,d= ,dk eapkoj* ^‘ksrdjh] oSKkfud o O;olkf;d ,d= ,dk eapkoj*

Upload: krishi-jagran

Post on 24-Jul-2016

239 views

Category:

Documents


4 download

DESCRIPTION

As you know for the last nineteen years, Krishi Jagran, India's No.1 and the only Hindi Agricultural Family Magazine with a circulation of above 309071 copies in Hindi, 68084 copies in Punjabi, 40138 copies in Gujarati and 35000 copies in Marathi has been a guide and counselor for the Indian farmers in every sphere of life. Our presence in 13 states such as UP, Uttarakhand, Haryana, MP, Chhattisgarh, Rajasthan, Bihar, Jharkhand, HP, Punjab, Maharashtra and J&K.

TRANSCRIPT

Page 1: Krishi jagran marahti magazine november 2015

'ksrd&;kalkBh gksaMkps 2 uos iailsV

WB15XWB15X WS20X

'ksrd&;kalkBh gksaMkps 2 uos iailsV

deh rsy [kpZ] #i;s 21 çrh rkl ik.kh lgt mapkoj iksgksporkr

IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrIVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrIVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrS>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË`S>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË`S>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË`fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV

'ksrd&;kus Lor cukos daiuh 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh

IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrS>mqi~ CËnmXZmV nrH$~XbmVyZ gmVË`fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV

'ksrd&;kus Lor cukos daiuh

www.krishijagran.como"kZ 2 vad 11 uoEcj 2015

é.35/-

ISSN 2455-1090

^‘ksrdjh] oSKkfud o O;olkf;d ,d= ,dk eapkoj*^‘ksrdjh] oSKkfud o O;olkf;d ,d= ,dk eapkoj*

Page 2: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 3: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 4: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 5: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 6: Krishi jagran marahti magazine november 2015

AZwH«$_{UH$m

^maVmMo AJ«oga H$m¡Qw>§{~H$ _m{gH$ H¥$fr OmJaU

o’kZ 2 vad 11 uoEcj 2015] :i;s 35

www.krishijagran.comAZwH«$_{UH$m

laiknd ,e-lh- Mksfefudlapkyd 'kkbuh bekuqoy ,e-th- okludk;Zdkjh laiknd Mk- ds-Vh- pkaMh jfoUnz rsofr;k pUnzeksgulaikndh; leUo;d lat; dqekjfoi.ku eq[kh ih-,l- lSuhegkO;oLFkkid Qjgk [kkuofj"B laoknnkrk :ch tSui=dkj vfudsr dqekj dfudk pkSgku bejku [kkuO;oLFkkid ds-ts- ljU;k lkjk [kkufoi.ku lgk;d es?kk 'kekZ vQlkuk efyd pqaxh HkwfV;k iwue fo'odekZ xhrk jkor fjadh iqUMhj lksfu;k egktu f”kQkyh egktu y{eh ik.Ms iwue iz/kku ,Xul eSjh jspy >sfo;j gsek 'kekZ fizrh pkSgku dapu flag fjfrdk jktw tSusV tkWulu jtuh dqekjh fodkl R;kxh forjd izeq[k fu”kkar VkWdlgk;d O;oLFkkid pUnj nso HkV~V lqtkrk xkSre iou vktxs ujsaæ “ksjrkVs vkj-,u- pkScs Ñ".kk fcgkjh f”kodkUr mikè;k; jkgqy flag vt; dqekj lqdqekj nykbZ vCnql len gjeuizhr flag daxys[kkiky ds-ch- bafnjkfMtkbfuax /kesZUnz dqekj ;ksxs'k dqekj fdj.k xksjysdk;kZy; lgk;d nsosUnz flag izse dqekj jatu

06 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Subscribe

Krishi Jagran

Magazine

Marathi, Gujarati Hindi,

Punjabi, Kannada,

Telugu, Bengali & English

Nishant Taak

09953756433

dqy ist 70

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud

,e-,-lh- Ñ"kh tkxj.k % 60@9 frljk etyk] ;wlqQ ljk; ekdZsV] xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku toG] uoh fnYyh&110016 }kjk

,p-Vh- ehfM;k izslch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½

*lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA;k if=dsr çdkf'kr ys[k vkf.k fopkj ys[kdkaPks O;fDrxr

vkgsr- çdk'kd@laiknd R;kyk tokcnkj ukghr-

, 45503170

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud

,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016

ds }kjk ,p-Vh- ehfM;k izslch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½

*lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhAbl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA

çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

Ñ"kh ckrE;k------10

daiuh ckrE;k----18

lgt ukgh dekork ukgh ;sr uko ..-------28

deh eqíykr tkLr mRiUukus vf/kd ykHk% MkW flokp-29

'ksrd&;kus Lor cukos daiuh-------30

Amamo½¶Xm¶r eodJm.................32

Ivo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVr.................34

noê$Mr {_S>mo Am°M©S> nÜXVrZo cmJdS>................38

S>mqi~ CËnmXZmVnrH$~XbmVyZ gmVË`................41

eodJm bmJdS>.......44

Vya (IPCH 2740 d ‘méVr)...........49

fMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV---------49

Qgckx ykxoM djrkuk ?;ko;kphdkGth--------------52

B‘w eoVH$è`m§Zm CËnÝZdmT>rgmR>rEH$ ZdrZ n`m©`....56

P°ÝW°Z qS>H$mMo {d{dY CÚmoJmVrb ‘hÎd.................59

thMhihpk ,d Vddk Ñ"kh {k=s klkBh okijyk tkok% MkW [kks[kj--60

ImZm-IOmZm......62

amOH$maU .................................64

H«$sS>m {df¶H$.........66

{gZo‘m-{gZo‘m......67

Page 7: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 8: Krishi jagran marahti magazine november 2015

laikndh;

& ,e-lh- MksfefudEmail: [email protected]

[kjhQ ekSle esa ty&lja{k.k dks izkFkfedrk nhft,

laikndh; www.krishijagran.com

jr gk ,d —f"kç/kku ns'k vkgs- 'ksrd&;kphesgur gk ,d vlk m|ksx vkgs ts rhu ?kVdkaoj

vk/kkfjr vkgsr& fc;k.ks] cktkj vkf.k cpr- 'ksrd&;kyk ^vUunkrk* EgVys tkrs- rks /kj.khP;k xHkkZrwu vUu fidorks- th çR;sdkph eqyHkwr xjt vkgs-

flapu {ks=kr /kkU;kph nksu çeq[k fida vkgsr] rh Eg.kts xgw vkf.k rkanwG- ;k fidkaps mRiknu ok<o.;klkBh fidkauk jksxkiklwu okpfo.;kdfjrk pkaxY;k çrhps /kkU; feG.;klkBh mUur tkrhps fc;k.ks fodflr dj.;kr vkys vkgs- xgw o rkanqGkf'kok; eksBs /kkU;] MkGh] rsyfc;k rlsp QG&HkkT;kaP;k çxr tkrh r;kj >kY;k vkgsr- v'kh fc;k.ka 'ksrd&;kalkBh miyC/k Ogkohr] ;k fn'ksr ;ksX; ç;Ru gksr vkgs] ek= pkaxys fc;k.ks dqBs vkgs\

euqLe`rhe/;s lkafxrys xsys vkgs dh&

v{ks=s cht eqRlw"VeUrjSo fou';frA

vchtdefi {ks=a dsoy LFkUMhya HkosA

lqchtew lq{ks=s tk;rs lao/kZrsAmi;ksxh ulysY;k tfeuhr fc;k.ks isjY;kus u"V

gksrs vkf.k vcht vFkkZr xq.koÙkkghu fc;k.ks 'ksrkr mxkp ok;k tkrs- dsoG lqcht vFkkZr pkaxys fc;k.ks mÙke ekrhrwu Hkjiwj mRiknu nsÅ 'kdrs-

pkaxys fc;k.ks gh 'ksrd&;kph xjt vkgs- pkaxY;k fc;k.;kyk vkf.k R;kP;k brj mRiknukyk pkaxyk cktkj feGkok-

;ank ikÅl deh >kY;kus ;ko"khZ 2015&16 e/;s MkGhaps mRiknu vkdqafpr gksÅu 1-2 dksVh Vu jkg.;kpk vankt vkgs- ekxP;k o"khZP;k rqyusr gs nksu yk[k Vuis{kk deh vkgs- fg'ksc ykoY;kl rs y{kkr ;srs dh MkGhaps mRiknu fuOoG 12 VDD;kauh ?kVys vkgs- rj ex fderh 'kaHkj VDds dk ok<Y;k\

ekxP;k pkGhl o"kkaZr MkGhP;k mRiknukr okf"kZd ,d VDdk ;k osxkus ok< >kyh] rj ;k njE;ku yksdla[;sr nksu VDD;kaph ok< uksanoyh xsyh- ekUlwups çek.k deh >kY;kus MkGhP;k mRiknukyk QVdk clyk-

vkiyh dsoG iUukl VDds tehu flapu lk/kukauh ;qä vkgs- MkGhps ihd ?ks.kk&;k 'ksrd&;kalkBh dsoG ngk VDds tfeuhoj flapu lqfo/kk miyC/k vkgs- R;keqGs tsOgk&tsOgk ekUlwu deh ;srks] rsOgk MkGhaps Hkko HkMdrkr- ekxph nksu o"ksZ lkrR;kus ekUlwu #lysyk vkgs- R;k dkj.kkeqGs [kjhikr mRiknhr gks.kk&;k rqjMkG] mMhn vkf.k eqxkP;k 'ksrhyk QVdk 'ku djkok ykxrks- ekxP;k FkaMhP;k ekslekr vdkGh ikÅl vkf.k cQZo`"VheqGs jCchr isj.;kr vkysY;k p.kk o elwj MkGhps eksBs uqdlku >kys gksrs-

;k nq[kn fLFkrhps ewG dkj.k /kksj.kkRed dedqori.kk vkgs- MkGhps mRiknu vkf.k foØh ;kaP;knjE;ku vlysyh njh lkrR;kus #ankors vkgs- mRiknu ok<fo.;klkBh dks.krsgh xaHkhj ç;Ru dsys tkr ukghr- jCch fidkP;k fdeku [kjsnh Hkkokph ?kks"k.kk c&;kp osGkus dj.;kr vkyh- rh ns[khy viqjh vkgs- dk;e T;k mRiknukoj vLly Qk;nk O;kikjh oxZ dekorks] 'ksrd&;kpk ?kke ok;k tkrks-

ljdkju s fidkyk geh H k ko ns.;klkscr flapukph mÙke lks; djkoh- mRikndrk ok<fo.;klkscr vf/kd mRiknu ns.kkjh fc;k.ks r;kj dj.ks vkf.k pkaxY;k dhVduk'kdkaph lks; miyC/k d:u ns.;kr vf/kd fnjaxkbZ d: u;s-

fc;k.ks pkaxys vlsy rj mRiknu ok< sy- cktkjkyk fn'k k fnY;kl 'ksrd&;kP;k xkBh'kh pkj iSls jkgrhy vkf.k R;kP;k esgurhph ;ksX; fdaer feGsy-

AGRICULTURE W RLD(Portal for Agri Commodities, Research Reports, Prices & News)the pulse of global commodity market

www.kjcommoditynews.comwww.kjcommoditynews.com

The Pulse of Agri-World

www.krishijagran.com

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170 Email: [email protected] Web: www.krishijagran.com � �

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroDThe Pulse of Rural India

কৃিষ জাগরণকৃিষ জাগরণకృ� ిజ�గర�కృ� ిజ�గర�

fc;k.ks] cktkj cpr vkf.k Hkk

08 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 9: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 10: Krishi jagran marahti magazine november 2015

x xq: jkenso ;kaph daiuh iratyh fgyk eksBs vkOgku feGw 'kdrs- dkj.k egkjk"Vª ljdkjus vkiY;k oU; mRiknukus r;kj vk;qos Zfnd vkS"k/ks vkf.k gcZy mRiknukaph foØh lq: dsyh vkgs- jkT; ljdkjus Þou&/ku&tu&/ku ;kstusraxZr ukxiwje/;s vyhdMsp vkiys ifgys nqdku m?kMys vkgs- nqdkukr e/k] tWe] vkoGk ikoMj- e/kqesguk'kd ikoMj] T;ksfr"kekVh rsy] ljcra bR;knh vusd i)rhph mRiknua miyC/k vkgsr- gs nqdku [kqys >kY;kuarj efgU;kHkjkrp nksu yk[kis{kk vf/kd mRiknukaph foØh >kyh vkgs-

;kikl wu mRlkfgr jkT;

Ñf"k lekpkj www.krishijagran.com

ljdkj vkrk egkjk"VªkP;k loZ foekurG vkf.k jsYos LFkkudkaoj ;kçdkjph nk su n qdku s lq: dj.;kpk fopkj vkgs - jkT; ljdkjP;k vf/kdk&;kaps Eg.k.ks vkgs dh] tj jkenso ckck vk;qosZfnd cktkjkoj rkck feGow 'kdrkr] R;kaph mRiknus vkeP;k taxykrhy mRiknukaiklwu r;kj gksrkr- rj ex vkEgh mRiknua dk ukgh r;kj d: 'kdr\ egkjk"Vªkps ouea=h lq/khj e quxaVhokj ;k auh EgVys dh vkfnoklh yksdkauk >kM&jksikaph pkaxyh ekfgrh vlrs- dkj.k R;kauk gs Kku fi<îkufi<îk feGkysys vlrs- ek= R;kaps nLrkosthdj.k >kys ukgh- vkEgh vkfnoklhaP;k ;k ikjaifjd

Kkukpk mi;ksx dj.;kpk fu.kZ; ?ksryk vkgs- T;keqGs R;kaP;k}kjs cufo.;kr vkysY;k mRiknukaph foØh dsyh tkbZy- R;keqGs dsoG yksdkapk Qk;nk gks.kkj ukgh rj vkfnoklh yksdkauk jkstxkj feGsy- vyhdMs Þou&/ku tu&/kuß nqdkukr 45 fofo/k oLrwaph foØh dsyh tkrs;-

'kkrhy turk egkxkbZus cstkj >kY;kus R;kauk fnyklk ns.;klkBh jkeVsd rglhy] ukxiwj ftYáke/;s ljdkjh js'ku nqdkukae/kwu deh fdaerhoj rwj vkf.k p.kk MkGhph foØh dsyh tkr vkgs- mifoHkkxh; vf/kdkjh jke tks'kh vkf.k rglhynkj çlkn ers ;kaP;k ekxZn'kZukuqlkj ;kpk 'kqHkkjaHk >kyk- rwjMkG 130 #i;s rj p.kkMkG 62 #i;s çrh fdyks ;k njkus fodyh tkr vkgs- rjhgh MkG [kjsnh xfjckaP;k vkokD;kckgsj vkgs- fdjk.kk nqdkukae/;s rwjMkG 170 rs 180 #i;s fdyksus fodyh tkrs vkgs- R;keqGs vf/kd Qk;nk dekfo.;kdfjrk ljdkjh js'ku nqdkukae/khy MkG [kqY;k cktkjisBsr iksgksp.;kph 'kadk O;ä dsyh tkrs vkgs- Hkfo";kr laHko vlysY;k dkG~;k cktkjkoj rglhy ç'kklukus djMh utj Bsoyh vkgs-

gkjk"Vªkr 'ksrd&;ka}kjs vkiY;k'ksrkr pkyfo.;kr ;s.kk&;k tqU;k

iaikapk dk;kikyV gksbZy- lqekjs 40 yk[k iai dk<wu iq<P;k rhu o"kkZe/;s uohu mtkZ l{ke ¼,uthZ ,Qhf'k;aV½ iai cloys tkrhy- T;keqGs ,dw.k fotsph 30 rs 40 VDds cpr gksÅ 'kdrs-

;k egÙokdka{kh çdYikyk ,uthZ ,Q h' k h; a V l fo Zl sl fy feV sM ¼bZbZ,l,y½ daiuh}kjs iw.kZ dsys tkbZy- ;k ;kstusoj lqekjs 12000 dksVh #i;s [kpZ dj.;kr ;srhy- bZbZ,l,y ns'kHkjkr ,ybZMh cYcP;k forj.kkr

O;Lr vkgs- jkT;kps mtkZea=h paæ'ks[kj ckoudqGs ;kauh lkafxrys dh] dsaæh; ea=h fi;q"k xks;y ;kaP;klkscr >kysY;k cSBdhr R;kauh gk fu.kZ; ?ksryk- lq#okrhyk ,d yk[k —"kh iai cny.;kpk fopkj dj.;kr vkyk gksrk- ek= R;kuarj rks jí d:u laiw.kZ jkT;krhy iai cny.;kpk fu.kZ; >kyk- dsaæh; mtkZ ea=ky;kus ia- nhun;ky mik/;k; xzke T;ksrh ;kstusdfjrk 2200 dksVh #i;s eatwj dsys vkgsr- rj ,dh—r mtkZ fodkl ;kstusdfjrk 2800 dksVh #i;s eatwj dj.;kr vkys-

vk;qosZfnd mRiknus fod.kkj ljdkj ;ks

LoLr rwj vkf.k p.kk MkG miyC/k ns

40 yk[kkaP;k iaikpk gks.kkj dk;kikyV e

10 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 11: Krishi jagran marahti magazine november 2015

gksaMk fl;y Mh>sy iEi

izR;sd Fksackr

ns’kkpk iai

gksaMk fl;y Mh>sy iEi

izR;sd Fksackr

iailap

lknj v

kgs

'kfä'kkyh baftu deh otu us&vk.k lksih

20% deh rsy [kpZ*20% tkLr cpr#

3 o"kkaZe/;s fdaer olwy tkLr ik.kh

900 fyVj çrhfefuV

cktkjkr miyC/k - lkekU; iaikP;k rqyusr

vkarfjd ifj{k.kkoj vk/kkfjr

Honda Office: Honda Siel Power Products Ltd., Ph.: 0120-2341050-59

Missed Call — 18002004007

'ksrkae/;s fgjokbZpk uok dk� le`¼hpk

Page 12: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Ñf"k lekpkj www.krishijagran.com

g k j k " V ª k r h y d i k ' k hO;kik&;kaP;k vuqlkj pkyw

l=kr dik'khps mRiknu lqekjs 20 VDD;kagwu vf/kd gksbZy- rj egkjk"Vª jkT; dkiwl mRiknd ljdkjh egkla?kku s vuqeku ykoysY;k vkdMîkuqlkj ;ko"khZ dkilkps mRiUu 350 rs 380 yk[k fDoaVy njE;ku jkghy- ekxP;k l=kr 300 yk[k fDoaVy dkilkps mRiknu >kys gksrs-

j k T; kr [ k klx h dki wl O;kik&;kauh [kjsnh lq: dsyh vkgs- ekxP;k vkBoMîkr lq: >kysY;k [kjsnhe/;s vkrki;aZr 4]150 rs 4]450

#i;s çrh fDoaVy njkus 1-5 yk[k fDoaVy dkiwl [kjsnh dj.;kr vkyh vkgs- gk nj dsaæ ljdkj}kjs fuf'pr fdeku geh Hkko 4]100 #i;s çrh fDoaVyis{kk vf/kd vkgs- egkjk"Vª jkT; dkiwl mRiknd lgdkjh egkla?kkps v/;{k ,u- ih- fgjkuh ;kauh i=dkj ifj"knsr lkafxrys dh] dkilkpk Hkko mPp Lrjkoj vkgs- dkj.k uos l= dPP;k dkilkP;k fujarj çokgklkscr [kqys gks.kkj vkgs- jkT;kr dkilkph lokZf/kd 'ksrh fonHkkZr gksrs- dkiwl mRiknukP;k dkj.kkeqGs jkT;kph xzkeh.k —"kh vFkZO;oLFkk eksBîk çek.kkoj çHkkfor

dikl esa fdlkuksa dks equkQk

>kyh vkgs- vk'kk vkgs dh] ;kosGh mRiknu vf/kd >kys vlys rjh dki wl 'k srd&;k au k R;k a P;k mRiknukpk ;ksX; Hkko feGsy- ;keqGs fo'ks"k d:u fonHkkZrhy 'ksrdjh le`) gksrhy-

e

,,lvkjch vxzhdYpj lkbaVhLVfjØwVesaV cksMZP;k 42 O;k LFkkiuk

fnolkP;k dk;ZØekps v/;{k [kr jkT;ea=h galjkt xaxkjke vfgj ;kauh lkafxrys dh] ;qfj;kpk 'ksrhf'kok; okij gks.;koj vVdko dsyk ikfgts- R;klkBh ljdkj ,dk çLrkokoj dke djrs vkgs- T;k varxZr 'ksrd&;kaph lR;rk iMrkGY;kuarj [krkaph foØh dsyh tkbZy- ea=h Eg.kkys dh] dsoG 'ksrd&;kauk ;qfj;k foØhP;k lanHkkZr ik;yV çdYi lq: dj.;kr ;sbZy- ;qfj;koj Hkjiwj vuqnku fnys tkrs] dkj.k 'ksrd&;kalkBh rs LoLr njkr miyC/k gksÅ 'kdsy- ;kpk mi;ksx

dsoG 'ksrd&;kalkBh >kyk ikfgts- ijarq] vkt&dky dks.khgh ;qfj;kph [kjsnh d: 'kdrks- ex rks 'ksrdjh vlks fdaok brj dq.kh! ;qfj;k dsoG 'ksrd&;kalkBh miyC/k >kys ikfgts vls vkEgkyk okVrs- ;qfj;kpk okij 'ksrhf'kok; gksr vlY;kP;k ?kVuk vkeP;kleksj vkysY;k vkgsr- vkEgkyk gs iw.kZi.ks Fkkacok;ps vkgs- vfgj iq<s vlsgh Eg.kkys dh] ljdkj ;qfj;kpk vf/kdkf/kd okij Fkkacfo.;kP;k fn'ksus ikÅys mBors vkgs- dkj.k R;keqGs ekrhP;k vkjksX;koj foijhr ifj.kke gksrks-

,

|ksx eaMG vlkspWeP;k ,dkloZ~gs{k.kkuqlkj tj Hkkjrkr

MkGhaP;k fderhaoj fu;a=.k Bsok;ps vlsy rj dsaæ ljdkjyk ,d dksVh Vu MkGhph vk;kr djkoh ykxsy- fjiksVZ vuqlkj ekx.kh vkf.k iqjoBk ;kaP;kr vlysY;k njhyk deh

dj.;klkBh o ok<R;k fderhaoj vadq'k Bso.;kdfjrk eksBîk çek.kkoj MkGhaph vk;kr dj.ks vko';d vkgs- gs ckc y{kkr ?ks.;ktksxh vkgs dh] 2014& 15 e/;s Hkkjrkus 44 yk[k Vu MkGhph vk;kr dsyh- tkxfrd Lrjkoj i qjoBîkrhy varjkr vly s Y ; k vMp . k h e q G s g h ekx.kh&iqjoBk njh Hk:u dk<.ks dBh.k vlsy- fjiksVZ dk; Eg.krks\

vankt vkgs dh ;ko"khZ ikÅl

deh vlY;kus MkGhaP;k mRiknukr ?kV gksÅu rs 1-7 dksVh Vu jkghy- 2014& 15e/;s rs 1-72 dksVh Vu brds gksrs- R;kf'kok; ekx.kh ok<Y;kus 1-01 dksVh Vu MkG vk;kr dj.;kph vko';drk vkgs- · egkjk"Vª& 24-9 VDds

· dukZVd& 13-5 VDds

· jktLFkku& 13-2 VDds

· e/; çns'k& 10 VDds

· mÙkj çns'k& 8-4 VDds

nky vk;kr djus ij gh ?kVsaxh dher

m

dik'khr 'ksrd&;kapk Qk;nk

MkG vk;kr dsY;keqGs deh gksbZy Hkko

'ksrd&;kaph lR;rk vfuok;Z & vfgj

12 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 13: Krishi jagran marahti magazine november 2015

CNH baMflVª tsU;wvu ikV~ZlmRre izn'kZu & nh?kZ vk;q";

(CAPF P;k lsok/kkjd vf.k ekthlsok/kkjdkalkBh lhihlh- e/;s miyC/k)

Vksy Ýh u-% 18004190124

izxrh rqeph] ra=Kku vkeps

U;w gkWyaM 35 HP 90 HP i;ZrphvR;k/kqfud VªSDVj Js.kh &

izR;sd izxfr'khy 'ksrd&;kph ilarh

Page 14: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Ñf"k lekpkj www.krishijagran.com

'kkr MkGhaph th derjrkvkgs rh ikgwu vxzslj jk"Vªh;

la'kks/ku laLFkk HkkHkk v.kq'käh la'kks/ku dsaækus fofo/k MkGhaP;k lqekjs 19 tkrh r;kj dsY;k vkgsr- T;kaps mRiknu tj 'ksrd&;kauh dsys rj dkgh o"kkaZe/;s MkGhaP;k ladVkoj rkck feGork ;sbZy-

HkkHkk v.kq'käh la'kks/ku dsaækr ra=Kku gLrkarj.k vkf.k la;kstu foHkkxkps v/;{k vkf.k ofj"B oSKkfud M‚- 'kjn dkGs ;kaP;k vuqlkj ;k laLFksr MkGhaps mRiknu ok<.;klkBh 1960 P;k n'kdkiklwu dke gksrs vkgs-

vkrki;aZr rwjMkGhP;k ikp] eqx vkB] mMhn ikp o poGhph ,d tkr r;kj dj.;kr vkY;k vkgsr- tk tkrh eksBîk çek.kkoj r;kj d:u R;k auk —"kh fo|kihBkai;aZr iksgkspoys tkrs vkgs- R;keqGs dsoG MkGhaps mRiknu ok<.kkj ukgh rj ns'kkr gks.kkjh MkGhaph VapkbZ ns[khy nwj gksbZy- R;kuarj 'ksrdjh MkGhaps mRiknu eksBîk çek.kkoj ?ksÅ 'kdrhy- M‚- dkGs lkaxrkr dh] HkkjrkP;k rqyusr ;qjksikr çrh gsDVj mRiknu nksu rs vMhp VDD;kai;aZr ok<ys vkgs- dkj.k frFkY;k tfeuhr tSfod dkcZups çek.k nksu rs rhu VDD;kai;aZr gksrs- Hkkjrkr dsoG 1-2 fdaok 1-3

/; phuP;k gqvku çkarkryqIrçk; Js.khrhy 1300 o"ksZ tqus

>kM lkiMys vkgs- lnkcgkj çtkrhps gs >kM VsDlkl phusalhl

1300 o"kZ tqus >kM lkiMys

VDds ,o<k tSfod dkcZu tfeuhr vk<Grks-

okLrfod dsaæk}kjs r;kj dj.;kr vkysY;k fc;k.kkaps O;kolkf;d mRiknu dsaæ Lor: d: 'kdr ukgh- R;kdfjrk rs —"kh fo|kihBkyk fctksRiknu dj.;klkBh vFkok [kklxh {ks=krhy fo'oklkgZ daiU;kalkscr Hkkxhnkjh dj.;kpk lYyk nsrkr- M‚- 'kjn dkGs Eg.krkr dh] 'ksrd&;kauk Hkkr vkf.k xgw dki.khuarj R;k 'ksrkae/;s MkGhaps mRiknu dj.;kdfjrk çksRlkgu ns.ks vko';d vkgs-

ns

> k M ; k s a x > k s Å ' k g j k P ; k 'kqugqvkax'ku jk"Vªh; ou ikdkZr feGkys- ;kph ykach 35 ehVj vkf.k ijh?k 2-2 ehVj vkgs- ;kP;k ekxs&iq<s nksu NksVh >kMs vkgsr- phuph ljdkjh laokn lferh f'kUgqvk vuqlkj ;k frUgh >kMkauk LFkkfud xkod&;kauh pkaxY;kçdkjs laof/kZr dsys vkgs- VsDlkl phusalhl ,d yqIrçk; jksi vkgs] ts 25 yk[k

LVªsfy;krhy oSKkfudkaP;k,dk nykus tknqbZ jksikrwu

vlk thu 'kks/kwu dk<yk vkgs tks v a r f j { k k r [ k k | i n k F k Z mRiknukdfjrk enr djsy- eaxG x z g k l f g r x g u v a r j h { k la'kks/kuknjE;ku ;kpk okij ok<sy- DohUly¡M ; q fuOgfl ZVh v‚Q VsDuksy‚thr jksi vuqokaf'kdh foKku çksQslj ihVj o‚VjgkÅl ;kauh thuP;k 'kks/kkr v‚LVªsfy;krhy çkphu rack[kw jk sikpk Eg.kts fudksVh;kuk csUFkkfe;kukpk 'kks/k

o"kkaZiklwu vfLrRokr vkgs- ;ke/kwu dkgh fc;k fu?krkr- gs jksi dsoG xje vkf.k vksY;k tkxsoj ok<rs- ;k >kMkaiklwu VsDlksy feGfo.;kdfjrk R;kaph eksBîk çek.kkoj dki.kh gksrs- VsDlksypk mi;ksx ddZjksxkP;k mipkjkr dsyk tkrks- eksBîk çek.kkoj dki.kh >kY;kus ;k >kMkaph la[;k brdh deh >kyh vkgs dh rs yqIrçk; >kMkaP;k ;knhr lekfo"V >kys-

e

?ksryk- vkfnoklh yksd ;k jksikyk fiVtqjh Eg.krkr-

R;kauh gs la'kks/ku fiVtqjh jksikpk bfrgkl tk.kwu ?ksrkuk dsys- ;kpk okij vuqokaf'kd fo"kk.kw vkf.k ylhP;k ijh{k.kklkBh ,d e‚Msy jksikP;k #ikr djrkr- R;kauh lkafxrys dh] T;kçdkjs jksikP;k ifj{k.kklkBh ç;ksx'kkGsr manjkapk okij dsyk tkrks] R;kpçdkjs jksikaP;k ifj{k.kklkBh ç;ksx'kkGsr jksikapk okij gksrks- gs jksi U;wM ekÅl ¼fcxj çfrj{kk ra=kpk manhj½ P;k cjkscjhps

vkgs gs vkEgh 'kks/kys- ;kpk okij fpfdRldh; la'kks/kukr gksrks- jksikus vkiys çfrj{kk ra= gjoys vkgs vkf.k rs dehr deh ikolkr Qqyrs-

fc;k.kkaeqGs nwj gksbZy MkGhaph VapkbZ

tknwbZ jksikP;k thupk 'kks/k v‚

14 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 15: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 16: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Ñf"k lekpkj www.krishijagran.com

ykps Hkko ok<o.ks gs 'ksrd&;kaP;kfgrkps vlrs- R;keqGs 'ksrdjh jch

lhtue/;s eksgjh isj.kh ok<fo.;kr mRlkfgr vlrhy- gh xks"V dsaæh; —"kh jkT;ea=h latho ckfy;ku ;kauh —"kh oSKkfud fuoM eaMGkP;k 42 O;k LFkkiuk fno'kh lekjaHkkps v/;{kin Hkw"korkuk ekaMyh-

ckfy;ku Eg.kkys dh] Hkko ok<oY;kus 'ksrd&;kauk FkksMk Qk;nk gksrks- egkxkbZP;k lanHkkZr vki.k gs ikfgys ikfgts dh] 'ksrd&;kaP;k

'kkP;k mRiknd eaM;kae/;se;kZnhr foØhrwu dkGh fejhP;k

fderhr va'kr: etcqrh ikgk;yk feGkyh- ;sR;k dkGkr ihd detksj jkfgY;kus fderh vk.k[kh ok<w 'kdrkr- lokZr eksBk mRiknd eaMbZ dksPphe/;s dkG~;k fejhpk Hkko 10

æ ljdkjP;k vUu ea=ky;kus Ål 'ksrd&;kauk ns.;kr ;s.kkjsvuqnku FksV R;kaP;k [kkR;kr tek dj.;kph laiw.kZ r;kjh

dsyh- ;k lanHkkZrhy ekfgrh vuqlkj gk çLrko dWchusV lacaf/kr ea=ky;kuk ikBoyk xsyk- yodjp R;koj dWchusVP;k cSBdhr fu.kZ; gksÅ 'kdrks-

çLrkokP;k vuqlkj Ål 'ksrd&;kauk 47-50 #i;s çrh fDoaVy vuqnku ns.;kr ;sbZy- l/;kP;k fLFkrh varxZr lk[kj dkj[kkU;kauk dsaæ ljdkj}kjs Bjfo.;kr vkysY;k Qs;j v¡M fjE;qujsVhOg çkbZt Eg.kts ,Qvkjih njkoj 'ksrd&;kadMwu [kjsnh dj.;kr vkysY;k Ålkph fdaer pqdokoh ykxrs- l/;k Ålkph ,Qvkjih 230 #i;s çrh fDoaVy vkgs] th lk[kj dkj[kkU;kauk pqdok;ph vkgs- uO;k ;kstusraxZr dsaæ ljdkj ;k 230 #i;kaiSdh 47-50 #i;kaps vuqnku FksV Ål 'ksrd&;kaP;k [kkR;kr tek djsy-

ns[khy dkgh xjtk vlrkr- eksgjhP;k rsykps Hkko ihdkoj iMysY;k çfrdwy ifj.kkekaP;k osGh ok<.;kl lq#okr gksrs- ;ko"khZ e k p Z & , f ç y e / ; s > k y s Y ; k fcxj&eksleh ikolkeqGs eksgjhP;k fidkps [kwi uqdlku >kys- 2014&15 e/;s eksgjhps mRiknu 20 VDD;kauh ?kl:u 63 yk[k Vu jkfgys- eksgjhph 'ksrh eq[;r: gfj;k.kk] jktLFkku] iatkc vkf.k e/;çns'kkr jCch gaxkekr gksrs-

rs

lk[kj dkj[kkU;kauk gh [kkrh m?kMwu |koh ykxrhy-

moZfjr jDde Eg.kts 182-50 ji;s çrh fDoaVy lk[kj dkj[kkU;kauk pqdokoh ykxsy- vUu ea=ky;kP;k ;k çLrkokoj tj dWchusVph eksgj ykxyh rj ;k gaxkekiklwu 'ksrd&;kauk vuqnku feG.;kl lq#okr gksbZy-

#i;s ok<wu 655 rs 660 #i;s çfrfdyks >kys vkgs- rj dukZVdP;k eaMbZ;ksX;rsuqlkj dkGh fejh 640 rs 645 #i;s çrhfdyks njE;ku jkfgyh-

fdjk.kk cktkjkr dkGh fejh 20 rs 25 #i;kiklwu ok<wu 680&685 #i;s çfrfdyks fodyh tkrs vkgs- ekxP;k gaxkekr ns'kkr dkGh fejhps mRiknu 48 gtkj Vu >kys gksrs] ek= ;k ekslekr ok<wu 65 gtkj Vu gks.;kpk vankt vkgs- okLrfod vuqekukP;k foijhr mRiknu deh gks.;kph 'kadk O;ä dsyh tkrs- ek=

vkrk gs Li"V ukgh dh] lq: gks.kk&;k gaxkekr mRiknu fdrh deh gksbZy- l/;k elkyk cksMkZP;k uO;k vkdMîkuqlkj foÙkh; o"kZ 2015&16 P;k lq#okrhyk 635-90 dksVh #i;s fderhph 10750 Vu dkG~;k fejhph fu;kZr >kyh- R;kiwohZ foÙk o"kkZP;k dkyko/khr ;kps fu;kZr çek.k 4335 Vu >kys- T;keqGs 211-37 dksVh #i;kaps mRiUu >kys- R;keqGs vlk vankt orZoyk tkÅ 'kdrks dh] ;sR;k gaxkekr Hkkokr ok< gksÅ 'kdrs-

ns

Hkko ok<foY;keqGs 'ksrd&;kauk Qk;nk & ckfy;ku

Ål 'ksrd&;kaP;k [kkR;kr vuqnku

dsa

dkGh fejh gks.kkj etcwr

16 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 17: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 18: Krishi jagran marahti magazine november 2015

dEiuh lekpkj www.krishijagran.com

. k r s g h p k a x y s i h d ? k s . ; kd f jr k p k a x Y; k fc;k.kkaph vko';drk vlrs- tj fc;k.ksp pkaxys ulsy rj 'ksrdjh vkuanh jkgw 'kd.kkj ukgh- R;keqGs vki.k lok Zr vk/kh pk axY;k fc; k . k k a p h fuoM dj.; kp h vko';drk vlrs- dkj.k tj 'ksrd&;kauh vkjksX;nk;h fc;k.kkaph fuoM dsyh rj R;kyk vkjksX;iw.kZ QG vkf.k jksia feGrhy- v'kkp vkjksX;iw.kZ vkf.k pkaxY;k fc;k.kkaps mRiknu vkf.k vk;kr&fu;kZr f'kçk lhM~lrQsZ dsys tkrs- f'kçk lhM daiuhps eWusftax Mk;jsDVj t; çdk'k feJk ;kauh lkafxrys dh f'kçk lhM~lus ekxP;k 10o"kkaZe/;s vkiyh lsok iksgkspoyh vkgs vkf.k vkiY;k xzkgdkaph xjt ikgwu mRiknukauh fo'okl lkFkZ Bjoyk vkgs-

f'kçk lhM~l] lqck lhM~lP;k lkFkhus dke djr vkgs- daiuhP;k

vk/kqfud la'kks/ku dsaæ lksuhir vkf.k caxGw:e/;s vkgs- dksfFkachj vkf.k e y b Z x o r f c ; k . k k a P ; k vk;kr&fu;kZr vkf.k foi.kukr gh daiuh Hkkjrkr vusd ek sBîk ikrG~;k aoj dke djr vkgs - ;kf'kok; daiuh HkkT;k] pkjk vkf.k /kkU; fc;k.kkaps mRiknu] vk;kr o foi.ku djrs- T;ke/;s eq[; Lo#ikr dkjyh& ckyh] iÙkkdksch& fxUuh 65 vyhZ& 92 Qqydksch& OgkbZV xksYM] cUuh] fejphr 'kksyk vkf.k Tokyk] okaxhr xaxk] dksfFkachjhr xzhu csyk] bVkfy;u oaMj] pk&;kr eybZxor vkf.k HksaMhr xzhu jsatj eq[; vkgs- R;kf'kok; f'kçk fc;k.kkaph ,d eksBh psu ekdsZVe/;s vkgs- ns'kkP;k lqekjs loZ jkT;kae/;s xqtjkr] iatkc] gfj;k.kk] egkjk"Vª] jktLFkku] dukZVd] vka/kzçns'k vkf.k mÙkj çns'kkr eq[; #ikr ,dk eksBîk forjd usVodZlkscr çxr Lo#ikph

gk;czhM fc;k.kkapk iqjoBk gksrks- daiuh}kjs fc;k.ks jktLFkku] xqtjkr] iatkc vkf.k mÙkj çns'kkr r;kj dsys tkrs- R;kf'kok; daiuh fc;k.kkaph vk;kr bVyh] dksfj;k] tiku vkf.k vesfjdk rlsp fu;kZr ckaxykns'k] usikG vkf.k brj ns'kkr djrs- daiuh yodjp tkxfrd Lrjkoj vkiys dk;kZy; m?kM.kkj vkgs-

daiuhps ,e- Mh- t; çdk'k feJk ;kaP;k vuqlkj daiuh gk;czhM fc;k.kkaoj vf/kd y{k nsr vkgsr- dkj.k gk;czhM fc;k.ks xq.koÙkk;qä mRiknu vkf.k ihd tk sekr mxfo.;kr l{ke gksrs- daiuhpk ,dek= mís'k vkgs dh] pkaxys vkf.k xq.koÙkkiw.kZ fc;k.kkaps mRiknu d:u 'ksrd&;kai;aZr iksgksporkr- f'kçk lhM~l vkt fc;k.ks cktkjisBsrhy ,d eksBs uko cuys vkgs-

lksuk&1 ps 'ksrd&;kauh dsys dkSrqd

vls eM 'ksdj vkgs- R;keqGs fp[kykr vxnh lgt R;kaps pyu&oyu gksrs- R;kf'kok; vf/kd [kksy VªsM ts uje ekrhr ?kê idM fuekZ.k djrkr- rlsp ;ke/;s vf/kd y¡M ,fj;k vlY;kus eksBîk çek.kkoj fLFkjrk nsrkr- gs Vk;j vkt 'ksrd&;kaps fo'oklkrhy mRiknu cuys vkgs- esGkO;kr ts- ds- Vk;jP;k çn'kZu fBdk.kh 'ksrd&;kauh eksBîk la[;sus mifLFkrh ykoyh-

ds- Vk;j daiuhus vyhdMs gfj;k.kkP;k fgLlkje/;s vk;ksftr ̂—"kh n'kZu ,Dliks* e/;s Hkkx ?ksryk] T;ke/;s daiuhP;k çn'kZu LFkGkoj eksBîk la[;sus 'ksrd&;kauh Vk;jps MsI;qVh çksMDV eustj fpjatho flag ;kauh —"kh tkxj.kyk lkafxrys dh] vusd 'ksrd&;kauh ts- ds- Vk;lZ daiuhP;k Vk;jcíy ekfgrh ?ksryh- R;kauh gs ns[khy lkafxrys dh] 'ksrd&;kaP;k njE;ku lokZf/kd lksuk& 1 Vk;j yksdfç; vkgs- ;k Vk;jcíy cksyrkuk R;kauh lkafxrys dh] ;ke/;s vfHkuo

'ksrd&;kaP;k fo'oklkoj [kjk % f'kçk lhM

dks

ts-

18 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 19: Krishi jagran marahti magazine november 2015

foyx] dk;Z'khy] mtkZoku js.kw

cgqi;ksxh i'kq[kk| iqjd100% uSlfxZd vkS"k/kh; çdYi L=ksr

tSfod {khj

R

fo"keqä

mÙke nqX/k mRiknu mÙke vkjksX;

^bdksxksYM* ck;ks{khjps Qk;nsÛ nqX/k mRiknu ok<ors ¼1-5 fyVj rs 2-0 fyVj çrh xk; çrh fyVj½

Û nqX/ktU; fLuX/krk ok<ors ¼3-3 esn rs 3-8 fdaok 3-8 rs 4-3½

Û i'kqaP;k ,dw.k vkjksX;kr lq/kkj.kk-

Û tukojkauk uSlfxZd m".kpØkr lgHkkxh gks.;kl lkádkjd-

Û uSlfxZd —ehuk'kd@vWUVhgsyfeuhVhd-

Û tSfod nqX/k mRiknukP;k fn'ksus ifgys ikÅy-

vkEgh ,taV]

vk;krnkj] forjdkauk

vkeaf=r djr vkgksr-

;keqGs esa<h] cd&;k] MqDdj] cSy b- loZçdkjP;k tukojkaps otu ok<wu vfrfjä ekal mRiknu 'kD;-

'kgjkuqlkj Mhyj'khi vko';d —i;k laidZ lk/kk-

Page 20: Krishi jagran marahti magazine november 2015

'kkrhy frljh lokZr eksBh VªWDVj fuekZ.k daiuh lksukfydk baVjuW'kuy VªWDVlZ fyfeVsM daiuhus dqYywe/;s vk;k sftr dj.;kr vkysY;k nljk esGkO;kr uohu lq/kkfjr xkMZu VªWdvkf.k vkj,Dl 30 ckxoku lqij VªWDVj lknj dsys- QG ykxoMhps ekGh o eksBîk ckxekydkaP;k ¼lQjpan] æk{ks] iibZ o MkGhac½ o vksGhc) i)rhus yko.;kr ;s.kk&;k dkiwl] Ål vkf.k HkqbZewx ;kalkj[;k fidkaP;k 'ksrhP;k fof'k"V xjtk y{kkr ?ksÅu ;k VªWDVlZph fufeZrh dsyh xsyh vkgs- dqYyw nljk esGkO;kr ykxysY;k lksukfydk LV‚yoj vkysY;k fgekpy çns'kkrhy 'ksrd&;kauh ;k VªWDVlZ ckcrhr vkiyh ilarh O;ä dsyh-

gs VªWDVlZ ra=KkukP;k –"Vhus vR;ar vk/kqfud vkgsr- R;kr Øe'k% 26 ,pih vkf.k 30 ,pihP;k vR;ar rkdnoku baftukapk okij dsyk xsyk vkgs- ;kcjkscj ;kar i‚oj LVhvfjax vkf.k gk;Mª‚fyd flLVe

lkscr v‚VkseWVhd MsIFk vkf.k Mªk¶V daVªksy ¼,MhMhlh½ ns[khy vkgs- ;keqGs 'ksrd&;kaps dke [kwip lksis gksrs- ba/ku cprhP;k –"Vhus ;ksX; vlysys gs VªWDVlZ cjkp dkG fujarj dke d: 'kdrkr- gs etcwr VªWDVlZ vkdkjkus NksVs vkgsr- gs pkj Oghy MªkbZo e/;s miyC/k vkgsr- ;keqGs VªWDVjph idM o rkdn pkaxyh gksrs- ;krhy çR;sd Hkkx gsohMîqVh r;kj dsyk xsyk vlY;kus VªWDVlZ [kwi dkGki;aZr pkyw 'kdrkr- gs 'ksrh] LçsbZax] jksVkosVj] Vª‚yh o vU; dkekalkBh vxnh mi;qä vkgsr-

lksukfydk baVjuW'kuy VªWDVlZ fyfeVsMps lgk;d mik/;{k ¼lsYl½ Jh foosd xks;y ;kauh lkafxrys dh]

Þ vkeP;k uohu lq/kkfjr xkMZu VªWd 26 vkf.k vkj,Dl 30 ckxoku lqij V ª W DVj c kxd ke dj. k k&; k 'ksrd&;kalkBh Qk;ns'khj Bjrhy- ;k nksUgh VªWDVlZph fufeZrh vktP;k dkGkph xjt y{kkr BsÅu fodflr dsyh xsyh vkg s - lk sukfydk baVjuW'kuy VªWDVlZ fyfeVsM lokZr ifgyh gsoh MîqVh VªWDVj fuekZ.k daiuh vkgs th 20 ,pih rs 120 ,pih i;aZrps rkdnoku vkf.k lokZr tkLr fodY;k tk. k k&;k VªWDVlZph fufeZrh djrs- vkt lksukfydk gh cktkjkrhy frljh lokZr eksBh daiuh vkgs vkf.k gh Hkkjrkrhy lokZr tkLr fodkl dj.kkjh daiuh vkgs- daiuhps 80 is{kk tkLr ns'kkar 6 yk[kkagwu vf/kd xzkgd vkgsr R;kar vesfjdk] ;qjksi] vkfÝdk vkf.k vkf'k;k&ç'kkar lgHkkxh vkgsr-

djrkuk vls lkafxrys dh] ;k la;a=keqGs mPp xq.koÙksps —"kh jlk;u miyC/k dsys tkbZy o R;keqGs efgaæk vWxzh fc>uslps LoIu ^bafM;k QkeZVsd ç‚LisjhVh* iw.kZ gksbZy- efgaæk vWxzh v‚ijs'ku vkfÝdk vkf.k lkÅFk vkf'k;kps v/;{k v'kksd 'kekaZuh lkafxrys dh ;k la;a=kus xq.koÙkk vlysY;k jlk;ukaP;k mRiknukeqGs fidkps laj{k.k dj.;kr enr gksbZy T;kpk Qk;nk pkj yk[kkis{kk tkLr 'ksrd&;kauk feGsy- R;kauh vls ns[khy lkafxrys dh] efgaæk vWxzh fc>uslP;k LoIukP;k ek/;ekrwu vkiyh opuiwrhZ djr vkgs- ;kçlaxh efgaæk vWxzh fc>uslps mik/;{k foØe iqjh ns[khy mifLFkr gksrs-

fgaækus ,d egÙokps ikÅy mpyrxqtjkre/khy vadys'oj ;sFks ihd

laj{k.k —"kh jlk;u la;a=kph lq#okr dsyh vkgs- ;k la;a=kps mn~?kkVuegsaæk

vkf.k egsaækps dk;Zdkjh lapkyd M‚- iou xks;adk;kauh dsys- vR;k/kqfud lqfo/kkauh ifjiw.kZ vlysY;k ;k la;a=kph fufeZrh mPp çrhP;k —"kh laj{k.k jlk;ukaP;k mRiknuklkBh dj.;kr vkyh vkgs la;a=kr bZ-lh-] bl-lh- vkf.k MCY;wih ra=Kkukuqlkj dhVduk'kd] cqj'khuk'kd vkf.k r . k u k ' k d k p s m R i k n u dj.;klkBhP;k loZ lqfo/kk vkgsr-

M‚ xks;adkauh lHksyk lacksf/kr

e

ckxdke dj.;klkBh lksukfydkpk xkMZu VªWd 26 vkf.k vkj,Dl 30 ckxoku lqij

ns

efgaækus lq# dsys Ñ"kh jlk;u la;a=

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

20 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 21: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 22: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Iyk¡Vck;ksfVDl tSfod ra=Kku {ks=krhy eqacbZP;k vxz.kh daiuh tk;V sDl ck;k sV sd çk;Og sV fyfeVsMus fd.ou o lw{e tSokf.od laca/kh dlc çkIr d:u oL=ks|ksx] [kk|] lkSan;Zçlk/ku rlsp iks"kd vkS"k/k v'kk fofo/k {ks=kr egÙoiw.kZ Hkwfedk ikj ikMwu tSfod ra=Kku {ks=kr Lor:yk Bkei.ks fl) dsys vkgs- Iyk¡V ck;ksVhDlps ewyHkwr rRoKku pkaxys çn'kZu] pkaxyk fodkl gkp vlrks tks Qk;ns'khj] pkaxY;k o fVdkÅ 'ksrhP;k fn'ksus egÙoiw.kZ lq#okr d:u vkiys ;ksxnku nsr vkgs-

tk;VsDldMs vk/k qfud o tkxfrd Lrjkojhy fuekZ.k o ijh{k.k lqfo/kk flyoklk o oMksnjk ;sFks vkgs] th ISO 9000, GMP o FA M I Q S ç e k f . k r v k g s - tk;VsDlph la'kks/ku ç;ksx'kkGk Hkkjr ljdkj o Mhvk;,lvkj }kjk lk{kkafdr vkgs- IykaV ck;ksVhDle/;s vls ekuys tkrs dh ouLirh o lw{e

thok.kw ikjLikfjd thoukP;k çR;sd {ks=kr vR;ar toG vlrkr- Eg.kwu gs ouLirh txrkr çksck;ksfVDl vkgs- Iyk¡Vck;ksVhDlps mRiknu çHkkoh] i;kZoj.kj{kd o iSlkolwy dj.kkjs vkgsr IykaV ck;ksVhDl —"kh lYyk çnku dj.kkjh daiuh vkgs th çeq[k lw{e tSokf.od vk/kkfjr ihd laj{k.k] fidkpk laiw.kZ fodkl o ekrhpk dl lq/kkj.kk&;k mRiknuklkBh opuc) vkgs- rh uohu lqjf{kr o fVdkÅ tSfod mik;kaoj fo'okl Bsors- ;keqGs 'ksrd&;kaps thoueku mapko.ks 'kD; vkgs-

Mh th ,e- M‚- vfer f=ikBh ;kauh lkafxrys dh] Iyk¡Vck;ksVhDlps mRiknu egkjk"Vªkrhy ukf'kd {ks=kr çxrh'khy o vxz.kh QGs&HkkT;k mRiknd 'ksrd&;kauh O;kid Lo#ikr xsY;k nksu o"kkZr ikj[kwu vkf.k riklwu ?ksrys vkgsr- vkrk Iyk¡V ck;ksVhDlP;k mPp xq.koÙkk vl.kk&;k tSfod iks"k.k] tSfod fu;a=.k rlsp e`nk dl lao/kZukph mRiknus 'ksrdjh cka/kokalkBh egkjk"Vª] xqtjkr] e/;çns'k o NÙkhlxM ;sFks r;kj vkgsr- Iyk¡Vck;ksVhDl] tSfod —"kh {ks=kr mRiknu fodkl] e`nk dl lq/kkj rlsp jksx fu;a=.k –"Vîk tSfod mik;] mRiknu o uohu la'kks/kuklkBh opuc) vkgs-

Iyk¡Vck;ksfVDlps gs ewyHkwr rRoKku ;k lewgkuqlkj mÙke ra=Kku] mÙke fodkl gsp vkgs tks Qk;ns'khj o fVdkÅ 'ksrhP;k fn'ksus egÙoiw.kZ lq#okr d:u vkiys ;ksxnku nsr vkgs- fuf'pri.ks IykaV ck;ksVhDl tSfod vk/kkfjr Hkfo";krhy —"kh{ks=kP;k –"Vhus ,d egÙokps ikÅy vkgs- tSfod mRiknu] mik; rlsp R;kaP;k ç;ksxkP;k —rhP;k foLr`r ekfgrhlkBh www.plantbioti.com ;k ladsr LFkGkyk HksV-

u 1972 e/;s Jh ih ds tSu;kaP;k ç;Rukauh lq# dsyh

xsysyh v‚VkseWV baMLVªht çk;OgsV fyfeVsM ,d v'kh laLFkk vkgs th txHkjkr Lor:pk ykSfdd tiwu vkgs- ;kps eq[; dk;kZy; fnYyh ;sFks vkgs- ;k leqgkr 1200 is{kk tkLr yksd dke djrkr vkf.k Hkkjrkr vusd fBdk.kh gh daiuh dk;Zjr vkgs- tyflapuklkBh mi;ksxkr vk.kys tk.kkjs fLiaDylZ] 'kks/ku ;a= vkf.k [kr Qokj.kh dj.kkjh ;a=s o vU; tyflapu lk/kukaph fufeZrh dj.;klkBh vksG[kyh tk.kkjh v‚VkseWV baMLVªht ,d vxz.kh daiuh vkgs- gYyhp daiuhus fLiaDyjP;k

ekfydsr uohu mRiknu cVj¶yk; ek;Øks fLiaDyj cktkjkr vk.kyk vkgs-

350 is{kk vf/kd tyflapu mRiknukcjkscjp 80 is{kk vf/kd ns'kkar daiuhus Lor:ph vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs- v‚VkseWVus vkarjjk"Vªh; cktkjkr Lor:yk fl) dj.;klkBh vkiyh ckaf/kydh iw.kZi.ks tiyh vkgs- daiuh ewY;k adu] fdaer fuf'prh o txHkjkr mRiknu iksVZQksfyvkse/;s fofo/k [kjsnhnkjkaP;k xjtk iw.kZ djr vkgs- tkxfrd vFkZO;oLFksr xq.koÙkk o fo'oklkgZrsykp ;'kkpk ik;k ekuys tkrs frFks v‚VkseWVus

vU; mRikndkaP;k LiFksZr Lor:yk vxz.kh fl) dsys vkgs- ;kp cjkscj uohu mRiknukph fufeZrh ns[khy daiuh osGk so sGh djr vlrs- daiuhP;k fujarj ç;RukaeqGs uos miØe] fodkl] mRiknu] fuekZ.k vkf.k mRiknukapk iqjoBk osGksosGh fofo/k çek.kkr dsyk tkrk s - ,dkfRed Kku] d q'kyrk o baftfuvjhaxP;k fofHkUu {ks=krhy lk/kukalkscrp fo'oklkgZ mRiknukauk fodflr dj.ks vkf.k çfrLi/khZ xqaro.kwd mik;kauh çeq[k daiU;kae/;s vkiys LFkku fuekZ.k dj.;kpk ç;Ru dj.ks ghp daiuhph eksBh rkdn vkgs-

Iyk¡Vck;ksfVDl tSfod ra=Kkukr vxz.kh & tk;VsDl ck;ksVsd

v‚VkseWVus vk.kyk cVj¶yk; ek;Øks fLiaDyj

l

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

22 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 23: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 24: Krishi jagran marahti magazine november 2015

iksaVusyqfefo;k vkj-, lkscrvtsa ZVhuk ;sFks dhVduk'kd

mipkjklkBh uohu dhVduk'kd vk.kwu lks;kchu fc;k.ks cktkjkr ços'k dsyk- daiuhps gs mRiknu çHkko'kkyh] LoLr vkf.k deh fo"kkjh vlY;kus Qk;ns'khj vkgs- MqiksaVus vlk nkok dsyk vkgs dh gs fdMîkaP;k fu;a=.kklkBh çHkko'kkyh vkgs- lk s;kchuyk ykx.kk&;k fdMîkaeqGs fuekZ.k gks.kkjh leL;k loZlk/kkj.ki.ks vtsaZVhukP;k mÙkj

lks;kchu mipkj ds fy, MqiksaV dk dhVuk'kd

if'pesyk HksMlkors- daiuhus ;sFks xsY;k lgk o"kkaZiklwu mRiknukr foLr`r ç;ksx dsys vkgsr-

dhVduk'kd o cht mipkjkps foØh O;oLFkkid xqLrkoks ikjksnhauh lkafxrys dh ;k mRiknukP;k fufeZrheqGs ;k {ks=kr [kGcG fuekZ.k g k s b Z y - g h c k t k j k l k B h lek/kkukcjkscjp çxrh'khy ckc n s [ k h y v k g s - g s m R i k nu i;kZoj.kklkBh vuqdwy vkgs ;k xks"Vhoj daiuhus çdk'k Vkdyk-

; k P ; k f o " k k p h r h o z r k t s okrkoj.kklkBh deh /kksdknk;d vlrkr v'kk ykHkdkjd fdMîkauk ftoar Bsors- cktkjkr miyC/k vl.kk&;k dks.kR;kgh mRiknukP;k rqyusr ;kph ek=k çrh gsDVj rhuiV deh ykxrs-

ch-,-,l-,Q- Ø‚i çksVsD'ku ihd laj{k.k] cht mipkj vkf.k tSfod fu;a=.k ;kcjkscjp iks"kd rRokaps O;oLFkkiu vkf.k jksikaP;k lq/kkj.ksoj mik; çnku djrs- ;k aP;k iksVZQksfyvkse/;s fgjoG vkf.k ltkoVhph jksis] fdMs fu;a=.k vkf.k lkoZtfud LokLF; mRiknukapk lekos'k vkgs- ch-,-,l-,Q- Ø‚i çksVsD'ku fidkph iSnkl ok<fo.ks vkf.k mPp çrhP;k [kk|inkFkkaZP;k mRiknukr uohuhdj.k dj.kkjh ,d

çeq[k daiuh vkgs- daiuh mRikndkauk ikBhack nsrs dkj.k mRiknd Lor:ps thoueku mapko.;kcjkscjp vkiY;k dqVqackps o lektkps thou ns[khy pkaxys cuow 'kdrkr-

daiuhus xsY;k dkgh fnolkar vkjestksu çks r.kuk'kd cktkjkr vk.kys vkgs ts vksY;k vkf.k lqD;k nksUgh çdkjP;k r.kkps fu;a=.k dj.;kr l{ke vkgsr- vkjestksu çks xor vkf.k ygku fc;k vl.kk&;k #an ikukP;k r.kklkBh çHkkoh r.kuk'kd vkgs- ;kpk mi;ksx

dsY;kus osG vkf.k iS'kkph cpr gksrs- ;k ar vl.kkj s Vk sijkestk su o MkbZehFksukfeM&ih r.kkps fu;a=.k dj.;kr egÙokph Hkwfedk ikj ikMrs- ;kp dkj.kkeqGs ;kpk fidk'kh etcwr laidZ vkY;kus vkf.k R;kP;k fof'k"V çn'kZukeqGs edk mRikndkapk fo'okl R;kauh laiknu dsyk vkgs- ; ke qG s n ql&;k a n k Qo kj. k h dj.;kP;k fparsrwu R;kaph eqärk >kyh vkgs-

ikuP;k VksfdVk lhM~lpk mís'k HkkT;kaP;k uohu xq.koÙkk;qä çtkrhapk fodkl dj.ks gk vkgs- VksfdVk lhM~lph bVkfy;u

lgk;d daiuh] VksfdVk flesaVkbZ bVkfy;kus ;qjksih; cktkjkr VkseWVksP;k ek/;ekrwu vkiys vfLrRo fl) d:u daiuhpk foLrkj dsyk vkgs- gs VkseWVks

lujsxkyks ukokus cktkjkr vk.kys vkgsr- R;kpk vkdkj vkyqcq[kkj lkj[kk vlwu rs vR;ar pfo"V vkgsr-

VksfdVk flesaVkbZ bVkfy;kP;k xzsxksfj;ks iknqykauh lkafxrys dh] vkEgh bVyhP;k uohu cktkjkar vkf.k ;qjksie/;s fu;kZrhlkBh dke djr vkgksr- HkwrdkGkr vkepk czhfMax çksxzke tikue/;s dk; fodys

tkrs ;koj vk/kkfjr pkyoyk tkr gksrk - vkEgkyk ;qjksih; cktkjkr dke djk;ph la/kh feGkyh] gk vxnh osxGk vuqHko vkgs- iknqyk ;kauh vls EgVys dh] gs ,sdk;yk FkksMs fofp= okVsy i.k vkEgh NksVîk cktkjkyk eksBk djk;P;k ç;Rukr vkgksr- vkEgh vkeP;k fof'k"V çtkrhalkBh cktkjkr o`)hph vis{kk djr vkgksr-

t

lks;kchuP;k chtksipkjklkBh MqiksaVps dhVduk'kd

Mq

;qjksih; cktkjklkBh VksfdVk VkseWVks

ch-,-,l-,Q- Ø‚i çksVsD'kupsvkjestksu çks

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

24 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 25: Krishi jagran marahti magazine november 2015

www.ashirvad.com

MAHARASHTRA : 9881302258

Page 26: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Mk eksVj daiuh tikuph nq¸;e daiuh gksaMk fl;y i‚oj ç‚MDV~l fyfeVsMus gYyhp 'ksrd&;kalkBh WS20X o WB15X isVªksy iaiph uoh ekfydk cktkjkr vk.kyh vkgs- daiuhus ;kps ukedj.k cprhpk ckn'kgk vls dsys vkgs- y{kkr Bsok dh gksaMk eksVj daiuh iksVsZcy tujsVlZ] o‚Vj iaIl] loZlk/kkj.ki.ks okijys tk.kkjs baVjuy dEc'ku baftu] y‚u eksolZ] cz'k dVlZ vkf.k VhylZps mRiknu vkf.k foØh ;kalkBh opuc) vkgs- Hkkjrh; cktkjisBsr daiuhph pkaxyh vksG[k vkgs- o rh vkiY;k i;kZoj.kklkBh vuqdwy mRiknukP;k loZJs"B xq.koÙkslkBh ukoktyh tkrs- daiuh vk;,lvks 9000%2000 vkf.k vk;,lvks 14001 çek.ki=kus lk{kkafdr vkgs-

daiuhps foØh lgk¸;d egkO;oLFkkid Jh clar dqekj ;kauh lkafxrys dh] tutkrhP;k 'ksrd&;kaP;k xjtk y{kkr ?ksÅu gksaMkus isVªksy o‚Vj iai e‚Msy WS20X o WB15X cktkjkr vk.kys vkgsr& WB15X lsYQ çk;feax o‚Vj iai /kkU;] HkkT;k] QGs&Qqys o ckxsrhy jksikaP;k tyflapuklkBh okijyk tkrks- rj gksaMk WS20X ifgyk u‚u lsYQ çk;feax iai vkgs tks Hkkjrh; cktkjisBsr ifgY;kankp vk.kyk xsyk vkgs- fo'ks"kd:u ák iaikph fufeZrh iwohZP;k ;k {ks=kP;k cktkjkyk y{kkr ?ksÅu dsyh

xsyh vkgs- R;kauh lkafxrys dh ;kar 4 LVªksd] 2 ,pih] vks,poh o ,vjdqYM isVªksy baftu okijys xsys vkgsr- ;kpcjkscj ;kar deh Hkkj vl.kkjs u‚u lsYQ çk;feax lD'ku &2 o Mhysojh &2 flLVepk mi;ksx dsyk xsyk vkgs- iaikph ik.kh Qokj.;kph {kerk 520 fy@ehVj Eg.ktsp 31200 çrh yhVj çrh rkl vkgs- ;kpk iq<pk Hkkx 16 ehVj ykacoj ik.kh Qsd.;klkBh l{ke vkgs-

R;kauh gs ns[khy uewn dsys dh] gk iai vU; iaikaP;k rqyusr [kwi LoLr vkgs vkf.k rks 40 VDD;kai;aZr tkLr ba/ku cpr djrks- ;k iaikP;k enrhus 'ksrdjh 3 o"kkZP;k vkr 'ksrhlkBh okijysys eqíy olwy d: 'kdrkr- Eg.kwup gk cprhpk ckn'kgk vkgs- gk pkyfo.;kpk [kpZ ns[khy tkLr ukgh- ;k iaikeqGs dsoG 21 #i;s@rkl ,o<sp ba/ku [kpZ gksrs- fidkP;k vko';drsuqlkj 'ksrdjh ;kph ik.kh Qokj.kh {kerk fuf'pr d: 'kdrkr- iai lq# dj.;klkBh jhd‚bZy flLVe fnyh xsyh vkgs- iaikph ba/ku {kerk 1-5 fyVj vkgs vkf.k R;kyk vusd rkl fujarj lq# Bsork ;srs& WS20X vkiY;k Js.khrhy lokZr gydk iai vkgs T;kps otu dsoG 22 fdyks vkgs- vU; iaikaP;k rqyusr ;kps otu 33 VDD;kauh deh vkgs- ;kp dkj.kkeqGs ;kyk ,dk fBdk.kkgwu nql&;k fBdk.kkgwu ?ksÅu tk.ks lksis gksrs- Vîwcyj ÝseeqGs gk lqjf{kr] larqfyr] lgti.ks ,dk fBdk.kkgwu nql&;k fBdk.kh okgwu us.ks vkf.k fLFkji.ks dke dj.;klkBh deh daiu ;kph Xokgh nsrks- ;kph fdaer 15150 #i;s vkgs- tutkrhP;k 'ksrd&;kalkBh gk fe= cuwu vkyk vkgs- ;k çlaxh gksaMk fl;y i‚oj ç‚MDV~lps v/;{k o lhbZvks ;ks'khQqeh fyMk o mik/;{k lsYl v¡M ekdsZfVax oh-ds-mijrh mifLFkr gksrs-

tsaVk —"kh {ks=kr O;kikjdj.kkjh ns'kkrhy vxz.kh

daiuh vkgs ftps —"kh mRiknu ns'kHkjkr yksdfç; vkgsr- l/;k daiuh rsyaxk.kk jkT;krhy —"kh O;oLFkk o jkT;krhy vkiyh fLFkrh etcwr dj.;kcjkscjp LFkkfud cktkjkoj vkiyh idM teo.;kP;k ekxkZoj vkgs-

fltsaVkps dk;Zdkjh lapkyd fcihu lksGadhauh vls lkafxrys dh

daiuh rsyaxk.kkr vk/khiklwup dk;Zjr vkgs ijarq ;kosGh jkT;krhy 75 gtkj 'ksrd&;kaP;k xjtk iw.kZ dj.;klkBh daiuh opuc) vkgs- daiuhph ladjhr fids Tokjh] lw;ZQwy rkanwG vk f. k H k kT;k ap h fc;k. k s j kT;krhy 'ksrd&;kae/;s yksdfç; vkgsr- daiuhP;k nf{k.k vkf'k;k {ks=kps çeq[k vlysY;k fcihu lksGadhaP;k erkuqlkj daiuhus rsyaxk.kkP;k yksdkauk uohu ra=Kku ns.;klkBh la'kks/ku vkf.k fodklkP;k –"Vhus xqaro.kwd lq# dsyh vkgs- ;keqGs jkT;krhy mRiknd] QqVdG foØsrs vkf.k xzkgdkapk Hkjiwj Qk;nk gksbZy- daiuhus gSækckn ;sFks >kysY;k vkBO;k uW'kuy lhM d‚axzsl e/;s Hkkx ?ksÅu Lor:P;k uohu ra=Kkukps çn'kZu dsys-

fltsaVkph rsyaxk.kke/;s xqaro.kwd lq#

fl

WS20X o WB15X

cprhpk ckn'kgk gksaMk WS20X WB15X o

cprhpk ckn'kgk gksaMk

gksa

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

26 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 27: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Bksl vkd"kZd ,d lkj[ka]vyhZ tknw@rstph ghp vkgs vksG[k Bksl vkd"kZd ,d lkj[ka]vyhZ tknw@rstph ghp vkgs vksG[k

SOMANI KANAK SEEDZ PVT LTDC-91/7, SECOND FLOOR, WAZIRPUR INDUSTRIAL AREA , NEW DELHI - 110 052

Ph- 011 47503925, 011 47505228

Page 28: Krishi jagran marahti magazine november 2015

?k"kZ gsp thoukps uko vkgs gh

Eg.k lkFkZ vkgs- xjt gh v k f o "d k j k p h tuu h v k g s - tsOgk&tsOgk euq";kyk ,[kk|k xks"Vhph vko';drk vlrs rsOgk rks fryk feGfo.;klkBh vkiys ikÅy iq<s djrks- iatkce/khy ,dk NksVîk xkokr tUeysY;k xq#çhr flag mQZ xksyw eku ;kauh dkghls vlsp dsys vkgs- xq#çhr vkiY;k dqVqackr o;kus lokZr ygku vkgs- xq#çhr dcMMh [ksGkMw ns[khy gksrs-

vR;kf/kd vknZrk vlY;kus tfeuhr xkMY;k tk.kk&;k dEckbZu gkjosLVjP;k tkxsoj uos ra=Kku r;kj d:u xq#çhr ;kauh ,d mnkgj.k r;kj dsys vkgs- R;kauh ,d vlk dEckbZu gkjosLVj cuoyk T;keqGs 4-4 pkjgh Vk;juh vks<rk ;sbZy- tehu [kp.;kP;k dkj.kkeqGs 'ksrd&;kauk fidkph dki.kh egkx iMrs- gh leL;k ikgrk xq#çhrus dEckbZu cuo.;k&;k daiU;kuk gs cufo.;kpk lYyk fnyk- ek= R;kauk

www.krishijagran.com

dks.khp ikBcG fnys ukgh- R;kauh fu.kZ; ?ksryk dh] vkrk ?kjhp rs ;kph fufeZrh djrhy-

xq#çhr ;kauh vkiY;k nksu fe=kaP;k enrhus ?kjhp midj.kkP;k Hkkxkaph fufeZrh dsyh- dEckbZuP;k iq<P;k vkf.k ekxP;k Vk;jyk ,d= d:u vkiY;k ç;ksxkyk 2008 e/;s ;'k feGkys-

gh xks"V 2008 lkykryh vkgs- vyhdMsp ,d vkf.k —"kh midj.k jk sVkosVjP;k uO;k ra=Kkukph fufeZrh dsyh- ;k uO;k ra=KkukP;k jksVkosVjyk ,dk fQjdhP;k tkxsoj nksu fQjD;k ykowu lknj dsys- ckxsr r.kuk'kd fu;a=.kklkBh [kwi mÙke vkgs- R;keqGs 'ksrd&;kapk osG vkf.k fM>sy ;kaph cpr gksbZy- ;k uO;k jksVkosVjP;k lkákus 'ksrdjh t s dke n k s un k djk;pk rs vkrk ,dk nekr gk sb Zy- ;k jksVkosVjph ykach 7 QwV vkf.k maph 14 bap vkgs-

; k u O ; k jksVkosVjP;k vkryh fQjdhr baxzth lh vk|k{kjkuqlkj ikrs y k o .; k r v ky h v k g s r - t q U ; k jk sVko sVje/;s ,y v kd k j kp h i k r h vlY;kus VªWDVjoj v f r ' k ; r k . k iMk;pk- gk jksVkosVj

25 o 35 ,p-ihP;k VªWDVjoj pkyrks- 'ksrd&;kaP;k ekx.khuqlkj 4 rs 12 QqVkP;k jksVkosVjyk cufo.;kr vkys vkgs- T;keqGs 'ksrd&;kapk cjkp Qk;nk gksÅ 'kdrks- ,d rj VªWDVjoj rk.k deh iMsy vkf.k fM>sy [kpkZr dikr gksbZy- ;k uO;k ra=KkukP;k jksVkosVjyk cktkjkr Hkjiwj ilarh feGrs vkgs-

dfudk pkSgkui=dkj

Ñ"kh tkxj.kb&Z eys % [email protected]

ek-s % 09953 746 033

la/kh

lgt ukgh dekork ukgh ;sr uko

la

28 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 29: Krishi jagran marahti magazine november 2015

xOgk'kh rqyuk dsY;koj R;kauh vls lkafxrys dh] gokekukrhy QjdkeqGs xOgkP;k tkrhr Qjd iMrks- R;kauh lh 306 vf}rh; vlY;kps lkafxrys-

M‚- flokp ;kauh vls lkafxrys dh] vkEgh ygku o ljgíhtoGhy 'ksrd&;kalkBh Le‚y vWaM ekthZuy QkeZj flLVe e‚Msy fodflr dsys vkgs T;keqGs dkgh 'ksrd&;kaph feGdr 1]40]000 #i;s brdh uewn dsyh xsyh vkgs- osGsP;k xjtsuqlkj deh eqíykr tkLr uQk ;k fopkjkus vkEgh dke dsys- —"kh {ks=kr Hkjiwj cny >kys vkgsr- baVjØ‚fiax lq# >kys] R;kuarj ystj ysofyax ra=Kku okijr vk.kys xsys- Mk;jsDV lhM jkbZl ¼Mhblvkj½ eqGs FkksMs deh mRiUu feGrs ijarq vkiY;kyk tj ykac iY;kpk ?kksMk cuk;ps vlsy rj Hkfo";klkBh ik.;kP;k cprhlkj[ks brjgh dkgh Qk;ns cf?krys ikfgtsr- [kkld:u MkGhalkBh fdeku leFkZuh; ewY; vktrkxk;r fuf'pr gksÅ 'kdys ukgh- tj v'khp ifjfLFkrh dk;e jkfgyh rj vkiY;koj mik'kh jgkos ykx.;kph osG Qkj nwj ukgh- R;kauh vls er ns[khy O;ä dsys dh] MkGhae/;s xfjek vkf.k lruk loZJs"B tkrh vkgsr- —"kh tkxj.k if=dsekQZr R;kauh 'ksrd&;kalkBh gk lans'k fnyk vkgs dh] 'ksrd&;kus dsoG uqdlku gksbZy vlk fopkj dj.ks lksMwu fnyk ikfgts- R;kauh ;ksX; osGh ;ksX; ihd ?ksrys rj R;kapkp Qk;nk gksbZy-

rd&;kauk deh eqíykr tkLr mRiUukus vf/kd ykHk feGkok gk vkepk mís'; vkgs] ijarq osGsoj ;ksX; çek.kkr ikÅl u iM.ks] ihd deh ;s.ks v'kk vusd leL;kaeqGs 'ksrd&;kauk uqdlku lgu djkos ykxrs- rjhns[khy dkgh 'ksrd&;kaps uqdlku >kys ukgh- ;k dkGkr iatkc vkf.k gfj;k.kkyk OgkbZV ¶yk;ph leL;k HksMlkor vkgs-;keqGs 'ksrd&;kaps [kwi uqdlku >kys vkgs vkf.k loZ ihd u"V >kys vkgs vls er gfj;k.kk —"kh fo|ky; ¼,p , ;w½ ps la'kks/ku lapkyd M‚- lqjsaæ flag flokp ;kauh —"kh tkxj.kP;k lewgk'kh fo'ks"k eqyk[krh njE;ku O;ä dsys-

M‚ flokp ;kauh vls EgVys dh] OgkbZV ¶yk;ph leL;k ikfdLrkuis{kk Hkkjrkr tkLr vkgs dkj.k ;k o"khZ twu efgU;kr vR;kf/kd ikÅl iMyk T;keqGs vknZzrk ok<yh- ;kp dkj.kkeqGs Hkkjrkr OgkbZV ¶yk;pk çdksi >kyk vkgs- vknZzrsr >kysyh ok< gsp OgkbZV ¶yk;P;k ok<hps eq[; dkj.k vkgs- ,udkf'kZ;k çtkrhps fdMs OgkbZV ¶yk;yk u"V djrkr-

M‚ flokp ;kauh vls ns[khy lkafxrys dh] lkekU; çtkrh fdaok ladjhr i)rhe/;s vesfjdu <se';kojhy vGhlkBh chVh thupk okij dsyk tkrks ijarq jl'kks"kd fdMîkalkBh vkti;aZr dks.krkgh çfrjks/kd çdkj vfLrRokr ukgh- vkEgh ,p , ;w e/;s xOgkP;k fujfujkG~;k tkrhaoj dke djr vkgksr T;kr MCY;w,p 1105 loksZÙke vkgs dkj.k R;kr fioG~;k vGhaph leL;k ulY;kus R;kps ihd tkLr ;srs- ;k çdkjP;k tkrhps mRiknu çrh gsDVj 50&65 fDoaVy brds ;srs- M‚- flokp ;kauh vls uewn dsys dh] xOgkP;k nksu fo'ks"k tkrh vkgsr- ,dkr deh ik.kh vlrs o nql&;kar ik.;kps çek.k tkLr vlrs- ;kp cjkscj 1142] 1124] 296] 297 iwlk 3036 ;kalk[;k dkgh tkrh pkaxY;k çrhP;k vkgsr- rlsp ;kar ns[khy fioG~;k vGhaph leL;k ;sr ukgh- ;keqGsp tj 'ksrd&;kus oj funsZf'kr ;k tkrhP;k fidkaP;k fc;k.kkapk okij dsyk rj R;kauk pkaxys ihd feGsy o R;kaps dks.kR;kgh çdkjps uqdlku gks.kkj ukgh- e/;çns'kkrhy

de ykxr esa T;knk iSnkokj ls vf/kd equkQk % MkW- flokp

lnjhdj.k#ch tSu] bejku [kku

eks- 9999142633] 9582957538Email: [email protected], [email protected]

www.krishijagran.comeyk[kr

deh eqíykr tkLr mRiUukus vf/kd ykHk% M‚ flokp

'ks

29H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 30: Krishi jagran marahti magazine november 2015

fdyksehVj nwj vl.kk&;k xqycxkZ ;sFks lu 2011 e/;s dsyh xsysyh t; fdlku d‚ijsfVOg gs ;kpsp ,d mnkgj.k vkgs- ,Q-ih-vks P;k LFkkiusr osn çdk'k 'kekZ] M‚- paæk vkf.k foosd pdksrs ;kapk eksykpk okVk vkgs- ;k ,Q-ih-vks P;k lnL; 'k srd&;k auhp dk;Zdrk Z cuwu xkoksxkoh tkÅu ns.kX;k xksGk dsY;k vkf.k Lor:p ,Q-ih-vks ph fufeZrh dsyh- 'ksrd&;kaP;k çf'k{k.kkph lks; d:u —"kh foKku dsaækus ns[khy R;kauk enr dsyh- osn çdk'k 'kekaZP;k Eg.k.;kuqlkj lq#okrhpk lgk efgU;kapk dkG FkksMk d"Vkpk gksrk ijarq orZekukr t; fdlku e/;s 50 lewg vkgsr T;keqGs toGikl 1000 is{kk tkLr 'ksrdjh R;kaP;k'kh tksMys xsys vkgsr- t; fdlku d‚ijsfVOge/;s 2 VªWDVj vkf.k vU; —"kh ;a= miyC/k vkgsr T;keqGs rsFkhy LFkkfud 'ksrd&;kauk R;kaps ihd o vU; mRiknu ,dk fBdk.kkgwu nql&;k fBdk.kh okgwu us.;klkBh vkrk lk/kukaph lks; vlY;kus R;kaP;k osGkph o iS'kkph cpr gksr vkgs- ;kpcjk scj t; fdlku lewg 'ksrd&;kalkBh feGdrhpk ,d uok ekxZ cuyk vkgs- ;k la?kVusP;k lnL;kaiSdh ,d eq[; lnL; uhydaB o foosd pdksrs ;kauh MkGhae/;s

eq[;r: rqjhP;k mRiknukph lq#okr d:u LFkkfud 'k srd&;kalkBh pkaxY;k xq.koÙksph fc;k.ks miyC/k d:u fnyh vkgsr- ;k laLFksr e q [ ; r: p k a x Y ; k ç r h P ; k f ct k s R i knu k P; k x q . k o Ù k s P ; k ijh{k.kkuarjp rh 'ksrd&;kalkBh miyC/k dsyh tkrkr- t; fdlku lewgkP;k ek/;ekrwu vf/kd ykHk feGkok ;klkBh 'ksrd&;kauk 'ksrhP;k vk/kqfud i)rhaps çf'k{k.k fnys tkrs- 'ksrhr mi;ksx dsY;k tk.kk&;k lsafæ; [krkaph vkf.k ?kjsyw dhVuk'kdkaph fufeZrh dj.;kps çf'k{k.k rlsp mRiUu dsysY;k ekykph cktkjkr foØh dj.;ki;aZph enr ns[khy dsyh tkrs- ;k çfØ;sr laLFksP;k lnL;kae/khy lkeatL; [kwi egÙokps vkgs- vktP;k dkGkr t; fdlku ,Q-ih-vks dMs ljdkj o [kktxh {ks=kaP;k lg;ksxkus MkG fxj.;k] 'ksrdjh o[kkj] ,d e'khu o midj.k lsaVj vkf.k O;kikjh ekykP;k O;olk;klkBh ,d ,dj ifjlj miyC/k vkgs- t; fdlku lewgkus MkGhaP;k {ks=kr Økarh d:u rqjhP;k 'ksrhr ,dy fc;k.k jksi.k ç.kkyh ¼flaxy lhM Mhofyax½ ph lq#okr dsyh T;keqGs ykHk >kyk- MkG fxj.;kaP;k ek/;ekrwu t; fdlku

/kh vfro`"Vh rj d/kh nq"dkG v'kk ifjfLFkrheqGs grk'k >kysY;k 'ksrd&;kdMs vfr Dys'k lgu dj.ks fdaok 'ksrh lksMwu ns.ks ;k O;frfjä brj dks.krkp ekxZ mjyk ukgh - v'k k ifj fLF krhr tj 'ksrd&;kus 'ksrh dj.ks lksMwu fnys rj dk; gksbZy ;kpk fopkj djk- ikÅl vkf.k dtZ ;kaeqGs cstkj 'ksrdjh Lor:yk vxfrd letw ykxyk vkgs- ;keqGs ukbZyktkus rks th xaHkhj ikoys mpyr vkgsr rh lektkyk gknjowu Vkdr vkgsr- ;keqGs vktP;k dkGkr 'ksrd&;kaP;k f od kl kl kB h rl sp R; k a P ; k mRiknukyk ;ksX; Hkko feGkok fdaok gokekukeqGs gks.kk&;k uqdlkukiklwu j{k.k feGkos ;klkBh Hkkjr ljdkjus dkgh Bksl ikoys mpyyh vkgsr- Hkkjr ljdkjph ,l-,Q-,-lh ¼y?kq —"kd —"kh O;kikjh la?k½ ;k laLFksus 'ksrd&;kalkBh lQy ;kstuk ,Q-ih-vks- ¼'ksrdjh mRiknd daiuh½ lq# dj.;kpk ç;Ru dsyk vkgs- Hkkjr ljdkus ns[khy vkrk ,Q-ih-vks yk daiuhpk ntkZ çnku dsyk vkgs vkf.k R;kP;k ;'kkph dkgh mnkgj.ks fnlwu ;sÅ ykxyh vkgsr-

,l-,Q-, -lh } kj k mÙ kj dukZVdkrhy fcnj ftYg;kiklwu 20

www.krishijagran.comLis'ky LVksjh

'ksrd&;kus Lor cukos daiuh 'ksrd&;kus Lor cukos daiuh d

30 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 31: Krishi jagran marahti magazine november 2015

www.krishijagran.comLis'ky LVksjhlewgkus rqjhph MkG foØh lq# dsyh- fujarj pkaxys çn'kZu dsY;kus vkrk [kk| o dhVduk'kd daiU;kP;k ,tUlh ns[khy t; fdlku ,Q ih vks 'kh tksMY;k xsY;k vkgsr- daiuhps vf/kdkjh ns[khy Bjkfod osGh HksVh n sÅu ' k s rd&; k a u k R; k a P ; k mRiknukP;k ç;ksxkaph ekfgrh nsr vlrkr R;keqGs 'ksrd&;kauk tkLr Qk;nk feGr vkgs- eq[; d:u ;k ,Q ih vks us —"kh {ks=kr vk/kqfud ;a=kaP;k okijkoj Hkj fnyk vkgs R;keqGs R;k {ks=krhy 'ksrd&;kauk deh eqíykr vk/kqfud —"kh ;a= okij.;klkBh feGr vkgsr- 'ksrkr tyflapuklkBh ik.;kph ;ksX; lqfo/kk feGkoh ;klkBh ;k ,Q ih vks P;k ek/;ekrwu ikolkps ik.kh lkBfo.;klca/khps çf'k{k.k 'ksrd&;kauk fnys tkrs-t; fdlku ,Q ih vks 'ksrd&;kae/;s m t s Z c j k s c j p v k R e f o ' o k l tkxfo.;kpk ç;Ru djr vkgs- ;k dk;kZyk ikfBack Eg.kwu ljdkjph Hkwfedk vktP;k dkGkr egÙoiw.kZ vkgs- t; fdlku ,Q ih vks ;kps ftoar mnkgj.k vkgs- dukZVdkr eq[;Ros MkGh aP;k mRiknukeqGs 'ksrd&;kauk vkfFkZd LFkS;Z çkIr >kys vkgs- t; fdlkups lnL; mMhn] ewx] lks;kchu] rwj bR;knh ihd ?ksÅu vf/kd ykHk feGor vkgsr- mRiknu vkf.k xq.koÙksr ns[khy mÙkj dukZVd jkT; lokZr vxzslj vkgs- jkT;krhy laLFkk o ICRISAT ns[khy ;kphuksan ?ksryh vkgs-—"kh {ks=k=hy ukoktysys O;fäeRo M‚- bl , ikVhy ¼Hkk-—-v-l ps ekth lapkyd½ o vks lh ih eksjksDdks ;kaps ns[khy fo'ks"k lgdk;Z çkIr >kys vkgs-

'ksrdjh eky daiuh d'kh fuekZ.k djkoh

dks.kR;kgh jkT;krhy 'ksrdjh ,desdkaP;k lgdk;kZus ,Q ih vks

¼ F a r m e r P r o d u c e r Organization½ ph fufeZrh d: 'kdrkr T;keqGs 'ksrd&;kauk vkfFkZd –"Vîk l'kä gks.;klkBh enr feGw 'kdrs o Hkfo";kr uos ekxZ feGw 'kdrkr- ,dk {ks=krhy lk/kkj.k 10&15 xkokrhy 'ksrd&;kaP;k lewgkus ,d= ;sÅu dke dj.;kph Hkkouk eukr tkxfo.ks xjtsps vkgs- loZçFke xkokr lewg teok- vusd lewgkaps v/;{k ,d= ;sÅu ,dk daiuhph fufeZrh d: 'kdrkr- R;krwu dk;Zdkjh eaMGkph LFkkiuk djk- dks.kR;kgh ,Q ih vks ph LFkkiuk dj.;klkBh çFke R;k ,Q ih vks ps uko o vkiY;k lewgklkBh ,d dk;Z{ks= fuf'pr djk- loZlaerhuqlkj fdaok fuoM.kqdk ?ksÅu vkiY;k lnL;kaps in fuf'pr djk- ;keqGs loZ lnL; vkiY;k dkekr ikjn'kZdrk vk.kw 'kdrhy - vktP;k dkGkr ;kph [k wi vko';drk vkg s - dks.kR;kgh daiuhP;k fufeZrhe/;s lnL;kaph ikjn'kZd Hkwfedk egÙokph vlrs- ;keqGs dkgh daiU;k ;'kkP;k f'k[kjkoj iksgkspY;kps fnlwu ;srs-

v'khp xjt dks.kR;kgh 'ksrdjh eky daiuhP;k lnL;kae/;s vl.ks vko';d vkgs rjp ;ksX; ,Q ih vks ph fufeZrh gksÅ 'kdsy o 'ksrdjh vkRefo'oklkus —"kh {ks=kr iq<s ;sÅ 'kdsy- v'kk ,Q ih vks e/;s eq[;Ros d:u dsY;k tk.kk&;k dk;kZph ekfgrh iq<s fnyh vkgs &

loZçFke xko ikrGhoj 'ksrdjh lewgkps la?kVu djk-

lewgkr dehr deh 15 lnL; vlys ikfgtsr-

�lewgkr cpr djk- �lewgkP;k v/;{kkauh feGwu ,d

eksBh ,Q ih vks fuekZ.k djk- �,Q ih vks ps uko fuf'pr djk o

inkf/kdkjh fuoMk- �,Q ih vks ps fu;e o

dk;Zç.kkyh r;kj djk- 3 o"kkaZph O;kikj ;kstuk r;kj

djk- ,Q ih vks P;k lnL;kauk

Hkkx/kkjd cuok- daiuhP;k 'ksvlZps ,d=hdj.k

djk- —"kh {ks=krhy fodkl o vk/kqfud

ra=KkukP;k ç;k sxklkBh o ekfgrhlkBh ekfld cSBd

ikjn'khZ dkjHkkj —"kh o 'ksrdjh fodklkyk

çk/kkU; fnys xsys ikfgts-

'ksrd&;kauk vkfFkZd –"Vîk l{ke gks.;klkBh vusd jkT;kar [kktxh o dsaæ ljdkjP;k laLFkk ,l ,Q , lh ¼y?kq —"kd —"kh O;kikj la?k½ ps dk;Zdkjh lapkyd ços'k 'kekZ ;kaP;k çksRlkgukus vusd ,Q ih vks ;'kkps mnkgj.k vkgsr- Hkkjrkrhy 29 jkT;kar vktikosrks 927 ,Q ih vks vkgsr T;kiSdh 592 uksan.kh—r vkgsr o 335 ph uksan.kh çfØ;k lq# vkgs rlsp 898169 'ksrdjh ,Q ih vks 'kh lacaf/kr vkgsr- ;k fn'ksus 'ksrd&;kus iq<s okVpky djkoh o lewgkph fufeZrh djkoh o Lor:P;k ,Q ih vks e/;s iq<hy dkgh rÙokaps fo'ks"k d:u ikyu djkos –

�jktdkj.k d: u;s- �iS'kkapk xSjO;ogkj vlw u;s- �yksdkauh vf/kdkjkpk xSjokij

dj.ks fuf"k) vlkos- �lk/kukapk xSjokij gksrk dkek

u;s-

vktph ifjfLF krh c?krk ns'kkrhy 'ksrd&;kauh ,d= ;sÅu Lor:p ,Q ih vks ph fufeZrh dj.ks lk s; hp s vkg s dkj.k R;ke qG s ' k s rd&;k a P; k dkg h e wyH k w r vMp.khaoj rksMxk fu?kw 'kdsy- lewgkP;k lnL;kauh ,d= ;sÅu nql&;k xkokrhy 'ksrd&;kauk ns[khy lewg fuekZ.k dj.;klkBh çsfjr dsys ikfgts- ns'kkr vewy Msvjh uarj ns[khy vusd mÙke mnkgj.ks vkgsr- ,Q ih vks fufeZrhlkBh bPNqd 'ksrd&;kauh eqYd uwj d‚ijsVhOg] okjaxy vka/kzçns'k ;sFks uDdhp HksV fnyh ikfgts-

vfudsr flUgk tuZfyLV] Ñ"kh tkxj.k

eks-% 989 133 54 60bZ&esy % [email protected]

31H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 32: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Amamo½¶Xm¶r eodJm www.krishijagran.com

OmñV AgVo.Vo e|Jm§‘Ü`o 9.80 J«°‘ Va {haì`m nmZm§‘Ü`o 0.90 J«°‘ Am{U dmiboë`m nmZm§‘Ü`o 19.20 J«°‘ V§Vy‘` nXmW© AgVmV. `m V§Vy‘` nXmWmª‘wio nMZ{H«$`m Mm§Jë`m àH$mao hmoÊ`mg ‘XV hmoVo. I{ZOm§Mm {dMma Ho$ë`mg eoJm§‘Ü`o 2.0 J«°‘ à‘mU AgVo. Va nmZm§‘Ü`o 2.30 J«°‘ à‘mU {XgyZ ̀ oVo. AÞm‘YyZ bmoh earamV OmñV OmUo JaOoMo Amho, H$maU Ë`m‘wio aº$dmT> hmoÊ`mg ‘XV hmoVo. e|Jm§‘Ü`o bmohmMo à‘mU 530 {‘br J«°‘, {haì`m nmZm§‘Ü`o 7.00 {‘br J«°‘ Va dmiboë`m nmZm§‘Ü`o 28.2 {‘br J«°‘ bmoh Agë`mMo {ZX©eZmg Ambo Amho. `m ~amo~aM OrdZgÎd A Mo à‘mUhr e|Jm§‘Ü`o 0.11 {‘br J«°‘, {haì`m nmZm§‘Ü`o 6.80 {‘br J«°‘ Va dmiboë`m nmZm§‘Ü`o 16.3 {‘br J«°‘ {XgyZ `oVo. `m‘wio S>moio Mm§Jbo amhÊ`mg ‘XV hmoVo. Aem àH$maÀ`m {d{dY KQ>H$m§~amo~aM H°$pëeA‘, ‘°¾ o{eA‘, ’°mñ’$ag ^anya à‘mUmV Agë`mZo Amhma Am{U Amamo½`mÀ`m Ñ{ï>Zo `mbm AZÝ` gmYmaU ‘hÎd Amho. åhUyZM eod½`mbm Amhma Am{U Amamo½`mÀ`m Ñ{ï>Zo AÞKQ>H$m§Mo ^m§S>ma åhQ>bo OmVo. VgoM H°$pëeA‘ d ’°mñ’$ag ‘moR>çm à‘mUmV {‘iVmo. eod½`mÀ`m e|Jm§‘wio ‘Y‘mem nmbZ Mm§Jë`m àH$mao H$aVm ̀ oVo. eod½`mÀ`m H$modù`m e|Jm§Mr ^mOr ’$maM M{dï> Am{U Amamo½`mÀ`m Ñ{ï>Zo Cn`wº$ AgVo. eod½`mMo ‘Ü`‘ n¹$ nmZo g°mg Am{U H$moqe~rargmR>r dmnaVmV. ^mOrbm ’$moS>Ur XoVmZm, VgoM nmoir Am{U ^mH$ar ~ZqdVmZm

dJm åhUOo Amnbo nma§nm[aH$ nrH$. XoemV gd©M ^mJmV eod½`mMr bmJdS> hmoVo. {deofV… X{jU ^maVmV ho nrH$ ‘moR>çm à‘mUmV KoVbo OmVo. ‘hmamf«²Q>mMm {dMma Ho$ë`mg g§nyU© amÁ`m§‘Ü`o `mMo ì`mnmar CËnmXZ KoVm `oVo. 25 Vo 35 S>rJ«r g|Q>rJ«oS> Vmn‘mZmV ̀ mMr dmS> Mm§Jbr hmoVo. Amamo½`mÀ`m Ñï>rZo {dMma Ho$ë`mg AË`§V ‘hÎdmMo nrH$ Amho. eod½`mMo AZoH$ Cn`moJ Agbo Varhr eod½`mÀ`m e|Jm ^mOr åhUyZ ImUo hoM AmOhr àMbrV Amho. na§Vy eod½`mÀ`m e|Jm§~amo~aM nmZo, ’w$bo `m§Mmhr AmhmamV Mm§Jbm dmna hmoVmo. eod½`mÀ`m e|Jm§nojm nmZm§‘Ü`o Cn`wº$ AÞÐì`o AgVmV. 100 J«°‘ e|Jm Am{U nmZm§Mm {dMma Ho$ë`mg,Amnë`m bjmV ̀ oB©b {H$, e|Jm§‘Ü`o à{WZm§Mo à‘mU 2.5 J«°‘ AgVo, Va VoM {haì`m nmZm§‘Ü`o 6.7 J«°‘ AgVo.dmiboë`m nmZm§‘Ü`o 27.1 J«°‘ à{WZo AgVmV. à{WZm§Mm dmna eara ~m§YZrgmR>r VgoM earamMr dmT> hmoÊ`mgmR>r hmoVmo. ’°$Q> åh‘OoM pñZ½Y nXmW© `mMohr à‘mU e|Jm§‘Ü`o 0.10 J«°‘, Va hoM à‘mU {haì`m nmZm§‘Ü`o 1.70 J«°‘ AgVo, Am{U dmiboë`m nmZm§‘Ü`o 2.30 J«°‘ AgVo. ̀ m‘wio earambm CîUVm {‘iVo. H$m~m}XHo$ hm AmhmamVrb EH$ ‘hÎdmMm KQ>H$ AgyZ Ë`m‘wio earamg CîUVm {‘iV AgVo. `mMo à‘mU e|Jm§‘Ü`o 3.70 J«°‘ AgVo, na§Vy hoM à‘mU nmZm§‘Ü`o 13.70 J«°‘ Va dmiboë`m nmZm§‘Ü`o 38.20 J«°‘ EdT>çm ‘moR>çm à‘mUmV AgVo. V§Vy‘` nXmWm©Mo à‘mU ‘mÌ e|Jm§‘Ü`o

Amamo½¶Xm¶rAmamo½¶Xm¶reodJmeodJm

Amamo½¶Xm¶reodJmàm. Eg. ~r. gmVnwVo

‘{dà g‘mOmMo H$‘©`moJr Xw.{g. nmQ>rb H¥$fr ‘hm{dX`mb`, Zm{eH$

eo

32 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 33: Krishi jagran marahti magazine november 2015

www.krishijagran.com

Ord-O§Vy§Mm Zme H$aÊ`mMr j‘Vm Agë`mZo nmÊ`m‘Yrb Ord-O§VyMm ‘mabo OmVmV. VgoM JTy>i nmUrhr ewÔ hmoVo. VgoM eod½`mÀ`m ~r`mnmgyZ Vobhr H$mT>Vm `oVo. ~r`m§‘Ü`o 40 Q>¸o$ Vob AgVo. `m VobmMm dmna ImÊ`mgmR>r, gwJ§Yr Ðì`o V`ma H$aÊ`mgmR>r VgoM KS>çmimÀ`m qH$dm BVa bhmZ ‘{eZ‘Ü`o d§JZ åhUyZ dmnabo OmVo. Aem àH$mao eodJm hm ‘ m Z d r A m h m a d Amamo½`mÀ`m Ñ{ï>Zo ’$maM ’ $ m`X oe ra Amh o . O o eoVH$ar `mo½` nÕVrZo nrH$ ì`dñWmnZ Am{U {d{H«$ ì`dñWm H$ê$ eH$VmV Ë`m§Zm edJm ho nrH$ daXmZM R>aUma Amho. H$maU H$‘r IMm©V, H$‘r nmÊ`mV, H$‘r H$ï>mV Am{U H$‘r ‘miamZmVhr CËnmXZ XoÊ`mMr emœVr eodJm `m nrH$m‘Ü`o Amho.

Amamo½¶Xm¶r eodJm

Ë`mMm nmbm dmnaVmV.PmS>m§Mr H$modir ’y$Q> Am{U e|S>çm§Mm dmnahr ^mOrgmR>r hmoVmo. hrM nmZo gmdbr‘Ü`o dmidyZ Ë`mMr nmdS>a H$ê$Z R>odmdr. bhmZ ‘wbo, JamoXa {ó`m VgoM ~mi§VrZ ~mB©bm hr nmdS>a XaamoO {Xë`mg Ë`mMm Ë`m§À`m Amhma -Amamo½`mda Mm§Jbm n[aUm‘ hmoVmo. eod½`mÀ`m nmë`mMr nmdS>a eº$sdY©H$ AgyZ amoJà{VH$ma j‘Vm dmT>{dÊ`mg ‘XV hmoVo. 1 Vo 3 df} d`mÀ`m ‘wbm§Zm 8 J«°‘ VgoM {ó`m§Zm 20 Vo 25 J«°‘ nmdS>a XaamoO {Xë`mg H°$pëeA‘, bmoh, OrdZgÎd-A,~,H$ ‘moR>çm à‘mUmV {‘iVmV. eod½`mÀ`m nmZm§Mm J«rZ Q>r ‘Ü`ohr dmna H$aVmV. eod½`mÀ`m e|Jm dmië`mZ§Va Ë`m‘Yrb ~r H$mTy>Z Ë`mMr nmdS>a H$aVmV. hr nmdS>a H$mnS>m‘Ü`o ~m§YyZ Ë`mMr nany§S>r V`ma H$ê$Z Vr nmÊ`m‘Ü`o ~yS>dyZ R>odmdr. ~r`m§‘Ü`o

33H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 34: Krishi jagran marahti magazine november 2015

^wg^werV da§ã¶mV Zo‘Ho$ nmUr XoV am{hë¶mg dm’$gm gmYbm OmVmo.dm’$gm pñWVr amhʶmH$[aVm Zo‘H$m nmUrnwadR>m O{‘Zrg nmUrnwadR>m EdT>m

hdm, H$s da§ã¶mVrb ‘mVr hmVmV KoVë¶mg hmVmg Jmi bmJy Z¶o. VrM ‘mVr

Xm~ë¶mda {VMm Jmoim V¶ma Pmbm nm{hOo. EdT>m nmUrnwadR>m dm’$emH$[aVm ¶mo½¶ AgVmo. Oa XmoZ B§MmImbrb ‘mVr hmVmV KoD$Z Xm~ë¶mg {VMm Jmoim V¶ma Pmbm Zmhr Va nmUr H$‘r Amho Ago g‘Omdo. Jmoim V¶ma H$aVmZm ˶m ‘mV[Mm Jmi V¶ma hmoD$Z Vmo hmVmbm ‘mIbm Va OmXm nmUr Amho Ago g‘Omdo. ¶mo½¶ Amobmdm da§ã¶mV gVV df©^a Agmdm. hm Amobmdm da§ã¶mV AS>rM ’y$Q> é§XrV d nyU© da§~m^a bm§~rV AgbmM nm{hOo, VaM ~mJ nyU© j‘VoZo d XO}Xma Ðmj CËnmXZ Xoʶmg ¶mo½¶ R>aVo. {d{dY àH$maÀ¶m O{‘Zrg dm’$gm amhʶm¶mo½¶ nmUrnwadR>m* ‘wa‘mS> O‘rZ : Á¶m O{‘ZrV darb EH$m ’w$Q>mV nyU© ‘wé‘

Amho, H$mir ‘mVr Zmhr qH$dm Agë¶mg A˶ën Amho, Aem O{‘Zrg ‘wa‘mS> ‘wa‘mR> O‘rZ åhUVmV. Aem O{‘ZrV gVV dm’$gm amhʶmH$[aVm CÝhmù¶mV amoO nmUrnwadR>m hmoUo JaOoMo AgVo, Va {hdmù¶mV OmXm W§S>rÀ¶m H$mbmdYrV EH$ {XdgmAmS> nmUrnwadR>m {Xbm nm{hOo.

* ‘ܶ‘ O‘rZ : Á¶m O{‘ZrV darb EH$ Vo XmoZ ’w$Q>mn¶ªV H$mir ‘mVr d Imbr ‘wé‘, MwZIS>r, IS>H$ Amho Aem O{‘Zrg ‘ܶ‘ àVrMr O‘rZ g‘Omdo. Aem O{‘Zrg gVV dm’$gm amhʶmH$[aVm CîU hdm‘mZmV EH$ {XdgmAmS> nmUr {Xbo nm{hOo, Va {hdmù¶mV OmXm W§S>rÀ¶m H$mimV XmoZ {Xdgm§AmS> nmUr {Xbo nm{hOo.

* ^mar H$mir O‘rZ : nyU© H$mir ‘mVr Agbo¶m O{‘Zrg ̂ mar H$mir O‘rZ åhUVmV. Aem O{‘ZrMr ObYmaUj‘Vm OmñV Agë¶m‘wio Vr nmUr OmñV bmdyZ YaVo. åhUyZ CîU hdm‘mZmV XmoZ {Xdgm§AmS> nmUrnwadR>m ¶m àH$maÀ¶m O{‘Zrg H$amdm, Va OmXm W§S>rÀ¶m H$mimV JaOoZwgma dm’$emÀ¶m n[apñWVrZwgma nmM Vo ghm {Xdgm§Z§Vahr nmUrnwadR>m H$aUo ¶mo½¶ R>aVo, Ago à¶moJmA§Vr à¶moJ n[admamÀ¶m bjmV Ambo Amho.

S´>rnaMr g§»¶m à˶oH$ O{‘ZrMr nmUr AmS>do ngaʶmMr j‘Vm doJdoJir

XO}Xma CËnmXZmH$[aVm Ðmj~mJoV amgm¶{ZH$ IVm§Mm Zo‘H$m dmna H$aUo ‘hÎdmMo AgVo.

VgoM dmT>rÀ¶m H$moU˶m AdñWoV H$moUVo IV {Xbo nm{hOo hogwÕm ‘hÎdmMo AgVo. ˶mZ§Va gdm©V ‘hÎdmMo åhUOo {Xboë¶m amgm¶{ZH$ IVm§n¡H$s OmñVrV OmñV IVo CMbyZ KoʶmH$[aVm O{‘ZrMr ¶mo½¶ n[apñWVr Agmdr bmJVo. hm ‘wÔmM AZoH$ eoVH$è¶m§Zm ‘mhrV Zgmdm, qH$dm ‘mhrV Agbm Var ˶mbm ‘hÎd {Xbo OmV Zmhr. ˶mMo ¶mo½¶ ì¶dñWmnZ Ho$bo OmV Zmhr. ¶m boImV ¶m gd© ‘wX²Úm§Mm AmnU {dMma H$aUma AmhmoV.amgm¶{ZH$ IVm§Mm nwaonya dmna hmoʶmMr ¶mo½¶ n[apñWVr gd©gmYmaUnUo O{‘ZrV amgm¶{ZH$ IVo {Xbr åhUOo Vr CMbbr OmVmVM Agm g‘O AgVmo, qH$dm O{‘ZrV IVo JmS>br åhUOo Amnbo H$m‘ g§nbo Agm AW© KoVbm OmVmo. ho AY©g˶ Amho. O{‘ZrV {Xboë¶m amgm¶{ZH$ IVm§n¡H$s OmñVrV OmñV IVo ÐmjdobrZo CMbyZ KoʶmH$[aVm O{‘ZrV O{‘{ZV da§ã¶mV dm’$gm pñWVr AgUo A˶§V ‘hÎdmMo Amho. ho à¶moJ n[admamMo lr. A. Xm^moiH$a ¶m§Zr ‘hmamï´>mbmM Zìho Va Xoembm g‘OyZ gm§{JVbo Amho. Amnë¶m XoemVrb AZoH$ VÁkm§Zrhr dm’$gm AdñWoMo ‘hÎd g‘OmdyZ gm§{JVbo Amho. ‘hmamï´> amÁ¶ Ðmj ~mJm¶VXma g§KmZo 20 OmZodmar 1998 amoOr ‘hmamï´>mVrb ÐmjeoVrMm Aä¶mg H$aʶmgmR>r BòmBb XoemVyZ S>m°. boìhr d S>m°. Am¶P°H$ ³brZ ¶m emókm§Zm nmMmaU Ho$bo hmoVo. ˶m§Zr nyU© amÁ¶^a {’$ê$Z Oo {ZîH$f© H$mT>bo ˶mVrb ‘hÎdmMm åhUOo dm’$emH$S>o ZrQ> bj Z {Xë¶mZo ÐmjmÀ¶m XOm©V d CËnmXZmV ‘moR>çm à‘mUmV KQ> {XgVo Amho. åhUyZ O{‘ZrÀ¶m dm’$emH$S>o {deof bj Úmdo, Ago gm§{JVbo OmVo.˶mMà‘mUo X{jU Am{’«$Ho$Vrb S>m°. Aë~Q>© hqÎm½O ¶m emókm§Zr Zm{eH$‘‘ܶo ì¶m»¶mZ XoVmZm ÐmjmÀ¶m CËnmXZmMm XOm© dmT>{dʶmH$[aVm O{‘ZrV dm’$gm amIʶmMo ‘hÎd à{Vnm{XV Ho$bo hmoVo.‘wir, O‘rZ, nmUr d dm’$gm pñWVr g§~§Y Ðmj~mJoVrb da§~m H$S>H$ Z hmoVm ^wg^werV R>odUo dm’$gm amhʶmH$[aVm ‘hÎdmMo AgVo. åhUyZ ~mJoV H$m‘ H$aVmZm da§~m VwS>dbm OmUma Zmhr, ¶mH$S>o bj {Xbo nm{hOo. ~mJoV N>mQ>Ur H$aVmZm nS>boë¶m H$mS>çm da§ã¶mda Q>mH$ë¶m, ~mJoV JdV dmT>dyZ Vo da§ã¶mda Q>mH$bo Va da§ã¶mda AmÀN>mXZ V¶ma hmoVo. Ago AmÀN>mXZ XmoZ Vo Mma B§M OmS>rMo Pmbo Va da§~m ^wg^werV amhʶmg ’$maM ‘XV hmoVo. åhUyZ Ago H$aUo JaOoMo Amho. Aem

IVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrIVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrIVo XoVodoir Aä¶mgm O{‘ZrMr pñWVrwww.krishijagran.comIVo XoVodoir

34 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 35: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Q>mH$br Va ˶mMm Cn¶moJ hmoV Zmhr. Vr hdoV CSy>Z OmVmV. ho H$mhr A§er ~amo~a Amho. ‘mÌ, {R>~H$ qgMZ g§M gwê$ H$ê$Z ˶mMo nmUr OoWo nS>Vo ˶mÀ¶m ZD$ B§M Jmob é§XrV Oa IV ngê$Z Q>mH$bo Va {R>~H$‘YyZ nS>Umè¶m nmʶmZo nwT>rb Aܶm© VmgmV IV nyU© {daKiVo. Vo ngê$Z ‘mVrV ‘wim§À¶m H$joV OmVo d ˶mMm OmñVrV OmñV dmna hmoVmo. ˶mVrb ZÌmMm A§e hdoV CSy>Z OmD$ eH$Vmo. nmʶmV {daKiyZ O{‘ZrV Jobo Va ‘mÌ CSy>Z OmV Zmhr. VgoM ZÌmgh Aݶ IVo ˶m àH$mao IV {Xë¶mZo Imobhr OmV ZmhrV d ˶m§Mm H$m¶©j‘ dmna hmoVmo. amgm¶{ZH$ IVm§À¶m ‘mÌoV ¶m nÕVr‘wio ~MV hmoVo. ‘mbmMm XOm© d CËnmXZmVhr dmT> hmoVo. ¶m àH$mao IVo ngê$Z XoʶmMr nÕV Amåhr 1986 nmgyZ åhUOo 28 dfmªnmgyZ dmnaV AmhmoV. ˶m‘wio d à¶moJ n[adma nÕVrVrb Aݶ n[apñWVr‘wio amgm¶{ZH$ IVm§À¶m ‘mÌoV 60 Vo 70% n¶ªV ~MV gmV˶mZo hmoV Amho. Aem nÕVr‘wio {dH«$‘r, XO}Xma åhUOo EH$ar 16 Vo 18 Q>Zm§n¶ªV CËnmXZ AZoH$ df}, AZoH$ eoVH$è¶m§H$S>o {‘iV Amho. ‘mÌ, N>mQ>UrÀ¶m gwédVrg XoV Agbobo gwna ’$m°ñ’o$Q> d ˶m~amo~aMo gë’o$Q> ho ‘mVrV {‘lU H$ê$Z Úmdo. gwna ’$m°ñ’o$Q> ho H$‘r ngaVo, åhUyZ ‘mVrV {‘lU H$ê$Z Úmdo qH$dm e³¶Vmo eoUIVmV {‘lU H$ê$Z Úmdo. ’$m°ñ’o$Q>¶w³V IVo ‘mVrV XoʶmEodOr eoUIVmV {‘lU H$ê$Z {Xë¶mg XmoZ Vo VrZ nQ>rZo OmXm bmJy nS>VmV. J§YH$ (gë’$a) ‘mVrV {‘lU H$aʶmMm CÔoe åhUOo Vo ‘mVrV {‘gië¶mZo ‘mVrMm gm‘y (nrEM) H$‘r H$aVo.

AgVo. nyU© j‘VoZo CËnmXZ {‘iʶmH$[aVm da§ã¶mVrb AS>rM Vo VrZ ’y$Q> OmJm é§XrV Amobr Pmbr nm{hOo d O{‘ZrV da§ã¶mV ZD$ B§M Vo EH$ ’w$Q>mn¶ªV nmUr Imob Jobo nm{hOo. nmʶmÀ¶m H$m¶©j‘ dmnamMm {dMma H$aVm da {Xë¶mà‘mUo é§XrV d ImobrVM nmUr XoUo ¶mo½¶ Amho. ¶mnojm OmñV nmUr {Xë¶mg Vo OmñV Imob OmVo d Vo amgm¶{ZH$ IVohr Imob KoD$Z OmVo. Ðmj{nH$mÀ¶m IVo d nmUr KoUmè¶m V§Vw‘¶ nm§T>è¶m ‘wù¶m ¶m O{‘ZrÀ¶m darb XmoZ Vo gmV B§Mm§VM OmñVrV OmñV AgVmV. åhUyZ amgm¶{ZH$ IVm§Mm d nmʶmMm H$m¶©j‘ dmna hmoʶmH$[aVm d H$‘rV H$‘r amgm¶{ZH$ IVmV d nmʶmV CËnmXZ {‘iʶmH$[aVm da§ã¶mÀ¶m AS>rM Vo VrZ ’y$Q> é§XrV d OmñVrV OmñV EH$ ’y$Q> Imobrn¶ªVMo nmUr H$‘r ngaVo d Imob OmñV OmVo VoWo b°Q>abbm Xa EH$ ’w$Q>mda {S´>na Agbm nm{hOo d OoWo nmUr Mm§Jbo ngaVo VoWo OmñVrV OmñV XmoZ ’w$Q>m§da {S´>na Agmdm.amgm¶{ZH$ IVo XoʶmMr nÕV ÐmjmV IVo KoUmè¶m ‘wù¶m ¶mdarb XmoZ Vo ghm B§MmV OmñV Agë¶m‘wio {Xbobr amgm¶{ZH$ IVo hr Imob Z OmVm ngabr nm{hOoV. OodT>r IVo ghm Vo gmV B§Mmnojm Imob OmVrb VodT>r Vr dm¶m OmVmV. VgoM O{‘ZrVrb nmUr jma¶wº$ d Iam~ H$aVmV IVo KoUmè¶m V§Vw‘¶ ‘wim§À¶m H$jo~mhoa Joë¶mZo Vr Ðmjdobrbm KoVm ¶oV ZmhrV. ˶m‘wio dobrMr Cnmg‘ma hmoVo, CËnmXZ d XOm©da à{VHy$b n[aUm‘ hmoVmo. Ago {Vhoar VmoQ>o hmoVmV. åhUyZ IVo Imob Z OmVm ngaʶmgmR>r Vr IÈ>m H$ê$Z Z XoVm ngê$Z Q>mH$br nm{hOoV. Amnbm Agm g‘O AgVmo, H$s IVo ‘mVrImbr Z Q>mH$Vm daÀ¶mda

www.krishijagran.comIVo XoVodoir

35H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 36: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 37: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 38: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

noê$Mr noê$Mr {_S>mo Am°M©S> {_S>mo Am°M©S> nÜXVrZo nÜXVrZo cmJdS>cmJdS>

noê$Mr {_S>mo Am°M©S> nÜXVrZo cmJdS>

Vmã`mV ~mJ AgVo. ~mJdmZ ho \$ŠV CËnmXZ KoÊ`mnyaVoM PmS>m§Mo ì`dñWmnZ H$aVmV. AmO AZoH$ ~mJm§_Ü`o N>mQ>Ur Z Ho$ë`m_yio XmQ>r Pmcocr Amho. Ë`m_yio gw`©àH$me O{_Zrda nS>V Zmhr. Ë`m_yio O{_Zr cdH$a dm\$gm n[apñWVrV `oV Zmhr. ~mJdmZ nmÊ`mMm dmna _moR>çm à_mUmV H$aVmV. nma§nm[aH$ nmUr ì`dñWmnZ nÜXVr_Ü`o PmS>m^modVr Amio V`ma H$éZ OmñV à_mUmV nmUr XoVmV. nmUr XoÊ`mÀ`m XmoZ nmir_Yrc A§Vahr H$_r AgVo. ~mJo_Ü`o Amocmdm Am{U AmЩVm dmT>ë`m_yio \$i_merMo n«_mU dmT>Vo. VgoM gyÌH¥$_tMo à_mUhr ’$ma _moR>çm à_mUmV dmT>ë`m_yio PmS>m§Mr dmT> Iw§Q>Uo VgoM PmS>o dmH$Ê`mMo à_mU dmT>V Amho. PmS>m§Zm eoUIVo qH$dm g|{Ð` IVm§Mm dmna H$_r H$ê$Z amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna OmñV H$aVmV. Ë`m_yio O{_ZrVrc gm_y-jmam§Mo n«_mU dmT>Vo d nm§T>ar _wio OmñV dmT>V ZmhrV. n[aUm_r \$im§Mm AmH$ma dmT>V Zmhr Am{U \$io cdH$a n¹$ hmodyZ JiVmV. Jimcocr \$io CMccr OmV Zgë`m_yio \$i_merMo n«_mUhr dmT>Vo. PmS>m§Mm AmH$ma Am{U C§Mr dmT>ë`m_yio \$io H$mT>Uohr AdKS> OmVo. VgoM nrH$ g§ajU H$aÊ`mgmR>r \$dmaUr H$aUohr eŠ` hmoV Zmhr. PmS>m§Mm AmH$ma _moR>m Agë`m_yio N>mQ>Ur H$aUo AdKS> Agë`m_yio _Oyar OmñV cmJVo. Ë`m_yio AZoH$ ~mJm§Mr N>mQ>Ur hmoV Zmhr. CËnmXZmV KQ> `oV AgVm§Zm {_imcoë`m CËnmXZm_Ü`o JwUàVhr H$_r hmoV Amho. IMm©V dmT> Am{U CËnmXZmV KQ> `m_yio noéMr eoVr H$_r \$m`ÚmMr qH$~hÿZm VmoQ>çmMr hmoV Amho. `m gd© AS>MUtMm {dMma H$éZ noê$Mr eoVr {Q>H${dÊ`mgmR>r H¥${f {dkmZ H|$ÐmZo {deof V§ÌkmZ {dH${gV Ho$coco Amho. {_S>mo Am°M©S> {deofV: KZXmQ> nÜXVrZo noê$Mr cmJdS> H$éZ noéMr eoVr H$_r _Oyam§Mr, H$_r H$ï>mMr Am{U OmñV Zâ`mMr H$er hmoB©c ̀ mgmR>r {deof à`ËZ gwwé Ho$co Amho.

H¥${f {dkmZ H|$Ð (nm`aoÝg) ~m^ioœa $`m§Zr gZ 2007-08 _Ü`o {d{dY A§Vamda noéMr cmJdS> Ho$cr. O{_ZrMm n«H$ma ~KyZ cmJdS>rÀ`m A§VamMm Aä`mg H$aVm§Zm Ago AmT>iyZ Amco H$s AË`§V hcŠ`m d _Ü`_ O{_Zr_Ü`o

7.5 x 7.5 \w$Q> A§Vamda Va ̂ mar O{_Zr_Ü`o 10 x 7.5 \w$Q>

hH$m§À`m _mJUrZygma CËnmXZ KoUo, CËnmXZ KoVmZm `oUmè`m AS>MUtda _mV H$aUo, CËnmXZmV dmT> H$aUo VgoM CËnmXZmÀ`m à{V_Ü`o gwYmaUm H$aUo ̀ mMm {dMma AmO \$iPmS>m§À`m cmJdS> nÜXVr Am{U ì`dñWmnZ V§ÌkmZm_Ü`o _moR>çm à_mUmV ~XV hmoV Amho. noé ho EH$ _hËdmMo \$i{nH$ AgyZhr Ë`mÀ`m V§ÌkmZm_Ü`o \$ma _moR>m ~Xc {XgyZ ̀ oV Zmhr. noê$_Ü`o {nH$mMo CËnmXZ Am{U {d{H«$ ì`dñWo_Ü`o ~mJdmZm§Mm gdm©V OmñV gh^mJ Agë`m_yio eoVH$è`§mZm V§ÌkmZm_Ü`o ~Xc H$aÊ`mg eoVH$è`m§Mr _mZ{gH$Vm ZìhVr Am{U ~mJdmZm§Zm Ë`m~Ôb AemídVVm dmQ>V hmoVr. na§Vy _mJrc VrZ-Mma dfm©nmgyZ `m nrH$mÀ`m CËnmXZ V§ÌkmZm_Ü`o ~Xc hmoV Amho. {deofV: cmJdS> Am{U N>mQ>Ur nÜXVr_Ü`o ~Xc H$éZ Mm§Jë`m à{VMo noê$ CËnmXZ dmT>{dÊ`mgmR>r Vê$U dJ© à`ËZ H$aV Amho. ̀ mgmR>r {_S>mo Am°M©S> åhUOo KZXmQ> nÜXVrZo noéMr cmJdS> V§ÌkmZmMm dmna dmT>V Amho. noê$ g§emoYZ H|$Ð, cIZm¡ ̀ m§Zr àgm[aV Ho$coco EH$ _rQ>a cmJdS> V§ÌkmZmMm H$mhr eoVH$è`m§Zr Adc§~ gwé Ho$cm. na§Vy `o[Wc O{_ZrMm àH$ma, hdm_mZ, ~hma YaÊ`mMm H$mcmdYr Am{U ~mJdmZm§À`m _mÜ`_mVyZ CËnmXZ Am{U {d{H«$ ì`dñWmnZ `m gd© ~m~tMm {dMma H$ê$Z EH$ {_Q>ada cmJdS> nÜXVrMm nm{hOo Ë`m à_mUmV àgma Pmcm Zmhr.

noê$Mr$eoVr H$aV AgVm§Zm gdm©V _hËdmÀ`m ~m~r åhUOo N>mQ>Ur nÜXV, nmUr ì`dñWmnZ, IV ì`dñWmnZ, amoJ-{H$S>tMo ì`dñWmnZ, H$mT>Ur Am[U {d{H«$ ì`dñWm `m ~m~tda {deof cj XoÊ`mMr JaO AgVo. nma§nm[aH$ noê$ cmJdS>

nÜXVr_Ü`o 20 x 20 \w$Q> A§Vamda cmJdS> Ho$cr OmVo. cmJdS> Ho$ë`mZ§Va 4 Vo 5 dfm©Z§Va CËnmXZmg gwédmV hmoV. CËnmXZ H$mT>ë`mZ§Va N>mQ>Ur Ho$cr OmV Zmhr. H$maU noê$À`m ~mJoMo ì`dñWmnZ ho eoVH$ar H$aV Zmhr Va ~mJdmZm§À`m

S>>m°. ^mñH$a Jm`H$dmS>

à_yI emñÌk, H¥${f {dkmZ H|$Ð (nm`aoÝg) ~m^ioœa Vm. amhmVm {O. Ah_XZJa

E-mail : [email protected]

J«m

38 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 39: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

CËnmXZ KoVm ̀ oVo. AWm©V Vrgè`m Mm¡Ï`m dfm©nmgyZ nyU© j_VoZo CËnmXZ {_iVo. Xadfu PmS>mbm CÝhmi`m_Ü`o nmÊ`mMm VmU XodyZ _o-OyZ_Ü`o N>mQ>Ur H$amdr. Ë`mZ§Va Am°JñQ>-gßQ>|~a_Ü`o Cn_w»` ’$m§X`m§gmR>r d dm§P H$mS>çm§Mr N>mQ>Ur H$amdr. Vrgar N>mQ>Ur Zmoìh|~a-{S>g|~a _Ü`o H$amdr. AemàH$mao XmoZ Vo VrZ N>mQ>Ê`m Ho$ë`m Va df©^a \ im§Mo CËnmXZ KoVm `oVo. noéMr gd© \$io OmS \$m§Xr d ImoS>mda `oV Agë`m_yio Ë`m§Mm AmH$ma Am{U àVhr Mm§Jcr {_iVo. VgoM noê$Mr H$mT>Ur H$aUohr gmono OmVo. OmñV A§Vamda cmJdS> Ho$coë`m _moR>çm PmS>m§Zm nmUr XoÊ`mgmR>r _moR>r dm\o$ V`ma H$ê$Z _moH$mQ> nÜXVrZo nmUr Úmdo cmJVo. KZXmQ> nÜXVrV cmJdS> Ho$ë`m_yio {R>~H$ qgMZ nÜXVrMm dmna H$éZ {nH$mcm JaOoZygma nmUr XoVm `oVo. Ë`m_yio O{_Zr_Ü`o gVV dmngm amhÿZ CËnmXZ Am{U JwUàVr_Ü`o dmT> hmoVo. {_S>mo Am°M©S> nÜXVrZo H¥${f {dkmZ H|$ÐmÀ`m \$m_©da CËnmXZ KoVco AgVm {~Ja h§Jm_r CËnmXZ {_iUo eŠ` Pmco. OyZ _{hÝ`mV nm>g nS>ë`mZ§Va qH$dm JaOoà_mUo nmUr {Xë`mZ§Va PmS>m§Zm \w$Q> `oÊ`mg gwédmV hmoVo. nmUr XoÊ`mAmJmoXa 10 Vo 15 {H$bmo eoUIV, amgm`{ZH$ IVm_YyZ _w»` Am{U gwú_ AÞÐì`o VgoM Q>Åm`H$m oS>_m ©, n°{gcmo_m`grg gmaIr O¡{dH$ {H$Q>H$ZmeHo$ PmS>mÀ`m ImoS>m^modVr atJ H$ê$Z ÚmdoV.

A§Vamda noéMr cmJdS> Ho$cr Va CËnmXZ Am{U àVr_Ü`o

_moR>çm à_mUmV gwYmaUm hmoVo. 7.5 x 7.5 \w$Q> A§Vamda cmJdS> Ho$cr Va EH$ar 774 PmS>m§Mr cmJdS> H$aVm ̀ oVo. Va

10 x 7.5 \w$Q> A§Vamda cmJdS> Ho$cr Va 580 PmS>m§Mr cmJdS> hmoVo. Aem nÜXVrZo cmJdS> Ho$cr Va 18 Vo 20 Q>Zmn`ªV CËnmXZ {_iVo. CËnmXZm_Ü`o dmT> hmoV AgVm§Zm CËnmXZmÀ`m à{V_Ü`o Mm§Jcr gwYmaUm hmoVo. CÎma àXoem_Ü`o

{_S>mo Am°M©S> nÜXVrgmR>r 1 x 1 qH$dm 1 x 2$_rQ>a A§Vamda cmJdS> H$aVmV. na§Vy VoWrc OmñV W§S> hdm_mZ Am{U CîUVm `m_yio PmS>m§Mr dmT> _`m©{XV hmoVo. Amnë`m amÁ`mVrc noê$ CËnmXZ joÌm_Ü`o {deofV: ^mar O{_Z Am{U df©^a nmofH$ dmVmdaUm_yio noê$Mr dmT> df©^a gwé AgVo. Ë`mgmR>r N>mQ>Ur OmñV H$amdr cmJVo. Ë`mgmR>r _Oyam§Mr OmñV JaO ^mgVo. _Oyam§Mm A^md qH$dm N>mQ>UrMm hmoUmam OmñV IM© ̀ mMm {dMma

H$aVm 7.5 x 7.5 \w$Q> qH$dm 10 x 7.5 \w$Q> A§Vamdarc cmJdS> OmñV Cn`wº$ {XgyZ Amcocr Amho. {_S>mo nÜXVrZo noéMr bmJdS> Ho$ë`mZ§Va PmS>m§MrC§Mr EH$ Vo XrS> \w$Q> dmT>ë`mZ§Va e|S>m ImoS>mdm. Ë`m_yio \ m§Úm `oVmV. _y»` d Cn_y»` \ m§X²`m ̀ odyZ PmS>mbm AmH$ma XodyZ PmS> 3 Vo 4 \y Q> C§Mrn`ªV dmT>dyZ Úmdo. Ë`m_yio PmS>m§Mr C§Mr 7 Vo 8 \y Q>mn`ªV {Z`§{ÌV R>odVm `oVo. Mm§Jbo ì`dñWmnZ Ho$bo Va Xÿgè`mM dfu

39H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

tkM vkf.k pednkj etcwr vkf.k vf/kd çs'kj;qä iaEi

,DLiksVZ DokfyVhph rkMi=h LVWUMMZ daiuhP;k çR;sd çdkjP;k iaikph fo'kky Js.kh

vWxzks LVkj Ýh gkse fMfyOgjh

1800 3000 7345

gk;Vsd iai] cWVjh iaEi] gSUMy iaEi

vkiY;k xkokr ?kjclY;k gkse fMyhojh feGok

okVjizwQ etcqr vkf.k dkG;k jaxkphmUgkG;kr vkf.k ikolkG;kr

loZ izdkjP;k vkdkjkr miyC/k

vf/kd ekfgrhlkBh & fel dkWy djk

okij.;klkBh ;ksX;

Page 40: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

Agë`m-_wio$nma§nm[aH$ cmJdS> nÜXVrnojm OmñV CËnmXZ {_iVo. {Xdg|{Xdg _Oyam§Mr eoVr_Ü`o H$_VaVm, eoVrMo `m§{Ì{H$H$aU, \$i~mJoMr hmVmiUr VgoM J«mhH$m§À`m _mJUrZygma \$im§Mo CËnmXZ `mMm {dMma Ho$cm Va KZXmQ> nÜXVrZo noê$Mr cmJdS> `m àH$maMo V§ÌkmZ noê$ CËnmXH$m§Zm EH$ _hËdmMo V§ÌkmZ CncãY Pmcoco Amho. KZXmQ> nÜXVrZo cmJdS> H$aÊ`mgmR>r H$c_m§Mm VgoM IÈ>o KoÊ`mMm IM© dmT>Vmo H$maU EH$ar OmñV PmS>m§Mr cmJdS> hmoVo. H¥${f {d^mJ, _hmamï>Å emgZmH$S>o `mnwdu `m KZXmQ> cmJdS> nÜXVrcm H$_r AZwXmZ hmoVo. na§Vy gÜ`m PmS>m§À`m cmJdS A§VamZwgma AZwXmZ XoÊ`mV `oVo. Ë`m_yio cmJdS>rMm dmT>Umam IM©hr eoVH$è`m§Zm emgZmÀ`m \$i~mJ `moOZoVyZ {_iVmo. nma§nm[aH$ nÜXVrZo cmJdS> H$éZ eoVr {H$\$m`Vera hmoV Zmhr Aer AmoaS> H$aÊ`mEodOr ZdrZ V§§ÌkmZmMm Adc§~ H$aUo hrM H$mimMr JaO Amho. Ë`mgmR>r noê$Mr _rS>mo A°mM©S> qH$dm KZXmQ> nÜXVrZo cmJdS> H$aUo{edm` n`m©` Zmhr. Ë`mgmR>r Amnë`m O{_ZrMm àH$ma, nmÊ`mMr CncãYVm, ~mOmanoR>oMm Aä`mg H$ê$Z `m V§ÌkmZmMm noê$ CËnmXH$m§Zr Adc§~ H$amdm hrM Anojm.

Amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna H$aVm§Zm n«Ë`oH$ PmS>mbm 300…150…300 J«°_ ZÌ…ñ\y aX…nmbme `m§Mm dmna ñ\y aX d nmbme OyZ d Am°ŠQ>mo~a _{hÝ`mV 3 Vo 4 hßË`m_Ü`o {d^mJyZ Úmdo. _°½Zo{e`_ gë\o Q>, \o ag gë\o Q> J§YH$ EH$ar 10 {H$bmo Va {P§H$ gë\o Q> 5 {H$bmo OyZ_Ü`o Úmdo. JaOoZygma {R>~H$ qgMZmÛmaohr IVm§Mm dmna H$amdm. noê$À`m PmS>mda Xodr amoJ, {nT>çm T>oHy$U, \ i_mer, gyÌH¥$_r `mgma»`m amoJ-{H$S>tMm àmXÿ^m©d hmoVmo. Xodr amoJmgmR>r H$mogmB©Q> qH$dm H°$ßQ>m\ Mm dmna H$amdm. \ i_merÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r EH$ar 5 ajH$ gmnio bmdmdoV Va gwÌH¥$_tÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r n°grbmo_m`grgMm dmna H$amdm. JaOoZygma BVa {H$Q>H$ZmeH$m§Mm dmna H$ê$Z {nH$ g§ajU H$amdo. PmS>mcm nmcdr Amë`mZ§Va gwédmVrcm \w$co ho PmS>mÀ`m OmS> \$m§Úm Am{U ImoS>mda ̀ oVmV. ̀ m PmS>m§Mm AmH$ma, dOZ Am{U JwUdÎmm \$maM Mm§Jcr AgVo. \$im§Mr JmoS>rhr BVa cmJdS> nÜXVrnojm Mm§Jcr AgVo. H$maU PmS>mcm ^anwa nmcdr ̀ odyZ nmZm§Mr g§»`m Mm§Jcr {_iVo. Z§VaMm ~hma hm ZdrZ Amcoë`m e|S>çm§Zm `oVmo. noéÀ`m n{hë`m \$im§Mr H$mT>Ur gßQ>|~a-Am°ŠQ>mo~anmgyZ gwé hmodyZ _mM©-E{àb n`ªV gwé amhVo. \$im§À`m CËnmXZmZwgma PmS>m§Zm XmoZXm MmiUr Úmdr. noê$ ~mJocm _mVr n[ajUmZygma amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna H$amdm.

{_S>mo Am°M©S> nÜXVrZo noéMr cmJdS> Ho$ë`m_yio$${~Ja h§Jm_m_Ü`o XrS> Vo XmoZ nQ> OmñV ^mdm~amo~aM CËnmXZmVhr 15 Vo 20 Q>¸o$ dmT> hmoVo. Am§Va_emJVrgmR>r PmS>m§_Yrc OmJoMr _Owam§À`m ghmæ`mZo MmiUr Ho$cr OmVo. na§Vy noê$ MmiÊ`mMm IM© _Owam§À`m ghmæ`mZo OmñV ̀ oVmo. EH$ar 5000 Vo 6000 én`m§n`ªV IM© `oVmo. VgoM MmiUrhr ì`dñWrV hmoV Zmhr. PmS>m§À`m OwÝ`m _wù`m VwQy>Z ZdrZ nm§T>ar _wio `oÊ`mgmR>r eoV ^ wg^ ygrV R > odU o JaO oM o AgVo. `mgmR > r `m§{Ì{H$H$aUmÛmao _emJV H$aUo hm EH$ CÎm_ n`m©` Amho. Am§Va_emJVrgmR>r nm°da {Q>caMm dmna Ho$ë`m_yio Am§Va_emJVrÀ`m IMm©Vhr ~MV hmoVor. PmS>m§Mr C§Mr OmñVrVOmñV 7 Vo 8 \w$Q> Agë`m_yio N>mQ>Ur H$aUo VgoM \$im§Mr H$mT>Ur H$aUo IMm©Vhr _moR>çm à_mUmV ~MV Pmcocr Amho. _moR>çm PmS>m§Mr N>mQ>Ur H$aÊ`mgmR>r {eS>rMm dmna H$amdm cmJVmo. VgoM _Owam§Zm PmS>mda MTy>Z N>mQ>Ur H$amdr cmJVo. `mgmR>r OmñV doi dm`m OmVmo. VgoM N>mQ>Urhr Mm§Jcr hmoV Zmhr. nma§nm[aH$ nÜXVr_Ü`o EH$ar 3000 Vo 4000 én`o IM© ̀ oVmo. {_S>mo nÜXVrV ̀ m IMm©_Ü`o 50 Q>¸o$n`ªV ~MV H$aVm ̀ oVo. \$im§Mr Ji hmodyZ ZwH$gmZ hmoÊ`mMo à_mUhr H$_r Pmcoco Amho.

noê$Mr cmJdS> 7.5 x 7.5 \w$Q> qH$dm OmñVrVOmñV

10 x 7.5 \w$Q> A§Vamda Ho$br Va `m {nH$mnmgyZ EHy$U CËnmXZm_Ü`o _moR>çm à_mUmV dmT> hmoV

40 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 41: Krishi jagran marahti magazine november 2015

^mogbo, ^m§~S>çm©Mo eofamd Xm¡S>, qnniIwQ>çmMo {dîUy KmoS>Ho$, Q>moUJmdMo O`mOramd gamoXo B. eoVH$è`m§er ~mobyZ `m ’$i{nH$m{df`r MMm© Ho$br d {nH$m{df`r OmUyZ KoVbo.

bmJdS>rMo {Z`moOZ …

gZ 2006‘Ü`o H¥$[f {d^mJmer g¨nH©$ gmYyZ amoOJma h‘r `moOZoA§VJ©V S>mqi~ bmJdS>rMo {Z`moOZ Ho$bo. bmJdS>rnydu hbŠ`m d ‘wa‘mS> O{‘ZrMr Mm§Jbr ‘emJV Ho$br. XmoZ ~m` XmoZ ~m` XmoZ ’y$Q> AmH$mamMo IÈo> ImoXbo. Ë`mV JmimMr ‘mVr, Mm§Jbo Hw$Obobo eoUIV d gwna’$m°ñ’o$Q> EH${ÌV Q>mH$bo. Ë`mAJmoXa IÈ>>çmV 10 Vo 15 J«°‘ Wm`‘oQ> Q>mH$bo. emgH$s` Zm|XUrH¥$V amondm{Q>Ho$VyZ S>mqi~mÀ`m ̂ Jdm dmUmMr amono AmUyZ Ë`m§Mr 0.50 hoŠQ>a joÌmda 11 � 8 ’y$Q> A§Vamda bmJdS> Ho$br. XrS> dfm©nydu 13 � 8 ’y$Q> A§Vamda 43 Jw§R>o joÌmda AmUIr 450 amono bmdbr. Ë`mM dfu nwÝhm XmoZ hoŠQ>a joÌmda ^Jdm dmUmMr bmJdS> H$ê$Z S>mqi~mImbrb joÌ EHy$U 3 hoŠQ>an`ªV dmT>{dbo.

~mJoMo ì`dñWmnZ …

ì`dñWmnZm~m~V nR>mS>o ̀ m§Zr gm§{JVbo, H$s bmJdS>rZ§Va amonm§Zm {R>~H$Ûmao Mma Vmg nmUr XoÊ`mMo {Z`moOZ Ho$bo. Ë`mZ§Va VrZ {Xdgm§AmS> XrS> Vo XmoZ Vmg nmUr {Xbo. EH$m

aPS>r ({O. Am¡a§Jm~mX) `oWrb VéU eoVH$ar ^maV edZmW nR>mS>o `m§Zr nrH$~Xb H$ê$Z S>mqi~mÀ`m EH$m PmS>mnmgyZ gw‘mao 47 {H$bm§on`ªV {dH«$‘r CËnmXZ KoÊ`mMm `eñdr à`moJ Ho$bm Amho. gbJ VrZ df} à{VPmS> 44 Vo 47 {H$bmo CËnmXZ KoÊ`mV Ë`m§Zr gmVË` R>odbo Amho...

Am¡a§Jm~mX-OmbZm ‘hm‘mJm©da H$a‘mS>nmgyZ 14 {H$bmo‘rQ>a A§Vamda daPS>r ho Jmd Amho. JmdmVrb ~hþVm§e eoVH$ar H$mo~r A{YH$ H$mnyg (H$mo~rÀ`m àË`oH$ VrZ Amoir§Z§Va H$mngmMr EH$ Amoi) hm n°Q>Z© dmnaVmV; na§Vw emómoŠV nÕVrZo eoVr H$aUmao nR>mS>o `m§Zr S>mqi~ ’$i~mJ bmJdS>rMm {ZU©` KoVbm.

H$a‘mS> n[agamV S>mqi~mMo nrH$ nmhÿZ nR>mS>o ̀ m§Mo dS>rb {edZmW nR>mS>o `m§Zr S>mqi~ bmJdS> H$aÊ`mMm {dMma Ho$bm. nma§n[aH$ H$mo~r d ̂ monù`mMo ~rOmoËnmXZ gmoSy>Z S>mqi~mgmaIo ZdIo nrH$ KoÊ`mMm YmoH$m nËH$ê$ Z`o, Agm g„m AmgnmgÀ`m eoVH$è`m§Zr Ë`m§Zm {Xbm. ‘mÌ, hm {ZU©` H$m`‘ R>odyZ ‘wbJm ^maV ̀ m§À`m gmWrZo S>mqi~ bmJdS>rMo {Z`moOZ Ë`m§Zr Ho$bo.

bmJdS>rnydu Ho$br ’$i~mJm§Mr nmhUr … S>mqi~ bmJdS>rnydu nR>mS>o `m§Zr Á`m eoVH$è`m§Zr S>mqi~ bmdbo Amho, Ë`m§À`m ’$i~mJm nm{hë`m. OS>JmdMo {dÇ>b

S>mqi~ CËnmXZmVS>mqi~ CËnmXZmVnrH$~XbmVyZ gmVË`nrH$~XbmVyZ gmVË`S>mqi~ CËnmXZmVnrH$~XbmVyZ gmVË`

àXrn AO‘oamH¥$[f n¶©dojH$, Am¡a§Jm~mX

www.krishijagran.comS>mqi~ CËnmXZmV

d

41H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 42: Krishi jagran marahti magazine november 2015

‘{hÝ`mÀ`m A§VamZo {dÐmì` IVo {Xbr. XmoZ ‘{hÝ`m§V ’$m§ÚmMm {dñVma Mm§Jbm Pmbm. H$mhr ’$m§Úm O{‘Zrbm Q>oHy$ bmJë`mZo O{‘ZrnmgyZ XrS> ’w$Q>mn`ªVÀ`m gd© ’$m§Úm H$mTy>Z KoVë`m. BVa ’$m§Úm§Mo e|S>ohr H$mnyZ PmS>mbm `mo½` AmH$ma {Xbm. PmS>m§gmR>r EH$ ’w$Q>mMo JmXrdm’o$ V`ma Ho$bo. V`ma H$aVmZmM Ë`mV Xhm {H$bmo eoUIV VgoM H$sS>ZmeH$ nmdS>ahr {‘gibr. n{hë`m N>mQ>UrZ§Va Xwgar N>mQ>Ur Mma ‘{hÝ`m§Zr Ho$br. Ë`m‘wio PmS>m§Mr AdmñVd dmT> Wm§~yZ Ë`m§Zm Mm§Jbm AmH$ma {‘imbm.

PmS>o geŠV H$aÊ`mda ̂ a …

PmS> geŠV amhÊ`mgmR>r amgm`{ZH$ IVmgmo~V g|{Ð` IVm§Mmhr dmna Ho$ë`mMo nR>mS>o åhUmbo. eoUIV, Jmo~aJ°g ñbar V`ma H$ê$Z gmo~V H§$nmoñQ> IV {Xë`mZo PmS>o {ZamoJr amhÊ`mg ‘XV Pmbr. nÞmg PmS>m§Zm EH$ Q´>m°br H§$nmoñQ> IV dmnabo. VgoM, à{VPmS> 500 J«°‘ qgJb gwna ’$m°ñ’o$Q>, 200 J«°‘ nmoQ>°e, EH$ {H$bmo ̀ w[a`m VgoM EH$ Vo XrS> {H$bmo qZ~moirn|S> ̀ m à‘mUmV IVo {Xbr. Ë`mZ§Va EH$ {XdgmAmS> à{VEH$a VrZ {H$bmo 19…19…19 ho {dÐmì` IV Am{U 0…52…34 d BVa IVo eodQ>À`m Q>ßß`mV {Xbr. gmo~V øw{‘H$ A°{gS>, A°PmoQ>mo~°ŠQ>a, nrEg~r d O¡{dH$ IVm§Mm JaOoZwgma dmna Ho$bm. IVmÀ`m ‘mÌm XoVmZm nmZo d XoR>mMo n¥WŠH$aU AmdOy©Z H$ê$Z KoVbo.

AR>am ‘{hÝ`mV ~hma …

nmUr, gyú‘ AÞÐì` d IVm§Mo `mo½` {Z`moOZ Ho$ë`mZo PmS>m§Mr Mm§Jbr dmT> hmoD$Z AR>am ‘{hÝ`m§VM n{hbm ~hma YaVm Amë`mMo nR>mS>o åhUmbo. gwadmVrÀ`m 50 Jw§R>o joÌmVrb 625 PmS>m§nmgyZ gmS>ogmoim Q>Z CËnmXZ dmT>V ZoD$Z AmVm 29 Q>Z CËnmXZ Ë`m§Zr KoVbo Amho. `mo½` {Z`moOZm‘wio à{VPmS> 44 nmgyZ 47 {H$bmo§n`ªV CËnmXZ KoÊ`mV Ë`m§Zr gmVË` R>odbo Amho.

nR>mS>o `m§Mo doioMo d eoVrMo ì`dñWmnZ A{Ve` Mm§Jbo

Amho. Vo OmñVrV OmñV doi eoVrgmR>r XoVmV. VgoM

H§$nmoñQ>, g|{Ð` d O¡{dH$ IVm§À`m dmnam‘wio O{‘ZrMm

nmoV Va gwYmabmM; {edm` PmS>o {ZamoJr amhÿZ A{YH$

CËnmXZ Ë`m§Zm {‘iV Amho. ’$i‘mer {Z`§ÌUmgmR>r

H$m‘J§Y d àH$me gmnio H¥$[f {d^mJmZo nwa{dë`mZo

nrH$g¨ajU IM© H$‘r hmoÊ`mg ‘XV Pmbr.- n§[S>V bmoUmao,

{Oëhm AYrjH$ H¥$[f A{YH$mar,Am¡a§Jm~mX

S>mqi~ CËnmXZmV

H¥$[f {d^mJmMo ghH$m`© …

nR>mS>o `m§Zm doimodoir H¥$[f {d^mJmMo Mm§Jbo ghH$m`© { ‘ i m b o . S > m q i ~ bmJdS>rgmR>r,

VgoM eoVVù`mÀ`m

ImoXH$m‘ d AñVarH$aUm

gmR>r,

S > m qi~ ~mJ oV ßb ° [ñQ >H $ AmÀN > mXZmgmR > r d Jmo~aJ°g g§`§ÌmgmR>r AZwXmZ {‘imbo. H¥$[f ghmæ`H$ ‘§Joe {ZH$‘, VËH$mbrZ H¥$[f A{YH$mar lrH$m §V Xoenm§S>o VgoM AmÎmmMo ‘§S>i H¥$[f A{YH$mar H ¡$bmg nmS>io `m§Mo Ë`m§Zm doimodoir ‘mJ©Xe©Z bm^bo.

g¨nH©$ : 942518801

www.krishijagran.com

Jh- lafni ekikjheks- 8975110601eks- 9561137258

vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis feGrhy-

ljLorh jksM] mxkao] rk- fuQkM] ft- ukf'kd ¼egkjk"Vª½

VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch ¶ykWoj]

Vjcqt] iibZ b- Hkkyhikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch ¶ykWoj]

Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

Jh- fo".kw ekikjheks- 9689742689

42 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 43: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 44: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

eodJm bmJdS>

Amnë`mH$S>rb CnbãY eod½`mÀ`m ñWmZrH$ OmVtMr bmJdS> Ho$ë`mg Ë`mnmgyZ nmhrOo VodT>m Z\$m {_iUma Zmhr Am{U Ë`m_yio Vr ì`mnmar eoVr hmoody eH$Uma Zmhr.AmO ~mOmam_Ü`o AZoH$ OmVr CnbãY AmhoV. Ë`mVrb H$mhr _hËdmÀ`m OmVtMr {ZdS> HaVm `oB©b. H$moB©_Vya `oWrb Vm_riZmSy> H¥${f {dÚmnrR>rZo {dH$[gV Ho$boë`m H$mo-1 Am{U H$mo-2 ̀ m OmVr AmhoV. H$mo-1 ̀ m OmVrÀ`m e|Jm XrS> \y$Q>mn`©V§ bm§~ AgyZ OmS>r H$_r amhVo. àË`oH$ PmS>mbm 200 Vo 300 e|Jm AgVmV. e|Jm§Mr Mdhr Mm§Jbr AgVo. H$mo-2 ̀ m OmVtMo CËnmXZ OmñV {_iVo. na§Vy e|Jm AmIyS>, OmS> Am{U ~oMd Agë`m_yio ImÊ`mgmR>r H$_r dmna hmoVmo. `mM {dX`mnrR>mZo g§emoYZ Ho$bobr nr Ho$ E_ -1 Am{U nrHo E_-2 ̀ m OmVr àgmarV Ho$boë`m AmhoV. nr Ho$ E_ 1 ̀ m OmVrÀ`m e|Jm XmoZ Vo AS>rM \ yQ> bm§~ AgyZ à{V PmS>mg 225 Vo 30 e|Jm ̀ oVmV. nr Ho$ E_ 2 ̀ m OmVrÀ`m PmS>mbm XmoZ \y$Q> bm§~rn`©V§ _Ü`_ OmS>rÀ`m e|Jm ̀ oVmV. ̀ mbm nmonQ>r a§JmÀ`m ̂ anya Ja Agboë`m M{dï> e|Jm `oVmV. Ë`m_yio hr Xoem§VJ©V ~mOmamgmR>r VgoM {Z`m©VrgmR>r \$maM Cn`yº$ OmV Amho. `m XmoZhr OmVrbm dfm©VyZ XmoZXm ~hma `oVmo Am{U bmJdS> Ho$ë`mZ§Va 4 Vo 5 df© CËnmXZ KoVm `oVo.

dJm ho CîU H$Q>r~§YrVrb PmS> AgyZ Xyb©{jV amhrbobo Amho. ^maVmV D$J_ Pmboë`m `m PmS>m§Mr bmJdS> g§nU© OJm_Ü`o hmoVo. {\$brnmB©Ýg_Ü`o ̀ mMr nmZo {^OdyZ bhmZ _ybm§Mo nyUm©Þ åhUÿZ dmnaVmV. eod½`mÀ`m 13 OmVr AgyZ _moatJm `m ZmdmZo AmoiIbo OmVo. _moatJmgr ̀ m Hy$imVrb ̀ m PmS>m§Mr bmJdS> _y»`V: ^maV Am{U Am{\«$H$m _Ü`o OmñV à_mUmV hmoVo. Amnë`mH$S>o `mbm S´>_ñQ>rH$ åhUVmV Va _moatJm ho B§J«Or Zmd Amho. A{\«$H$m I§S>m_Ü`o ̀ mbm nyUm©Þ nyadR>m H$aUmao PmS> åhUyZ g§~moYbo OmVo. eodJm CîU H$Q>r~§Yr` nrH$ AgyZ CîU Am{U g_{eVmoîU dmVmdaUmV `mMo CËnmXZ KoVm `oVo. _hmamï´>mMm {dMma Ho$ë`mg g§nyU© amÁ`m_Ü`o `mMo ì`mnmar CËnmXZ KoVm `oVo. OmñV AmÐVm©`yº$ hdm_mZmnojm H$moaS>o hdm_mZ `m {nH$mbm _mZdVo. 25 Vo 35 S>rJ«r g|Q>rJ«oS> Vmn_mZmV `mMr dmT> Mm§Jbr hmoVo. Vmn_mZ 40-42 S>rJ«r g|Q>rJ«oS nojm OmñV Pmë`mg \w$bJi hmoVo. {Oam`V ^mJm_Ü`o VgoM OmñV nmdgmÀ`m ^mJm_Ü`ohr dmT> hmoVo. gd©gmYmaUnUo 250 Vo 1500 _rbr_rQ>a nO©Ý`d¥ï>r hmoUmè`m ^mJmV eodJm dmT>Vmo. eod½`mMo nrH$ dmVmdaUmbm OmñV MmoI§Xi Zgbo Varhr O{_ZrÀ`m ~m~VrV OmñV Mm oI §Xi Amh o . IVo Va _miamZmMr O{_Z, hbH$s-_Ü`_, S>m|Ja CVmamMr O{_Z `mo½` Amho. ̂ mar O{_ZrVhr eod½`mMr bmJdS> H$aVm ̀ oVo. na§Vy PmS>m§Mr emIr` dmT> OmñV hmodyZ \y$bo H$_r `oVmV qH$dm Vr JiVmV. Ë`m_yio Ë`mMm CËnmXZmda n[aUm_ hmoVmo. {deof åhUOo 5 nmgyZ 9 n`©V§ gm_y Agboë`m O{_ZrV eod½`mMr bmJdS> H$aVm ̀ oVo. na§Vy jmadQ>-MmonU VgoM nmÊ`mMm {ZMam Mm§Jbm hmoV Zgboë`m O{_ZrV eod½`mMr bmJdS> H$ê$ Z`o. H$maU ̀ m_Ü`o eod½`mMr _yio Hw$OVmV Am{U PmS>o dmiyZ OmVmV. eod½`mMo PmS> nmUr, IVo Am{U g|{Ð` nXmWm©À`m AmÀN>mXZmbm OmñV à{VgmX XoVo. eod½`mMr dmT> 50 \w$Q>mn`©V§ C§M dmT>Vo. na§Vy N>mQ>Ur H$éZ Ë`mMr C§Mr H$_r R>odë`mg CËnmXZ KoUo gmono OmVo.

S>m°. ^mñH$a Jm`H$dmS>

à_yI emñÌk, H¥${f {dkmZ H|$Ð (nm`aoÝg) ~m^ioœa Vm. amhmVm {O. Ah_XZJa

E-mail : [email protected]

eo

44 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

vkse xk;=h ulZjh

Ph: 02550-244111Mob: 07507771631/ 3207507771633

E-mail: [email protected] • www.omgayatrinursary.com

vkeP;k ;sFks mPp izfrps Hkkthikyk jksis Vªs e/;s feGrhy-

iibZ] Ål] >sMq] dydÙkk >saMq] dkyhZ] HkksiGk] fejph] <kscGh fejph] Vjcqt] [kjcqt] dkdMh] VkseWVks] okaxh] dksch] ¶ykWoj] b- jksis feGrhy-

mxkao] oulxkao jksM]rk- fuQkM] ft- ukf’kd ¼egkjk”Vª½

‘kk[kk% fiaiG ¼jkekps½] mikluk ykWUl leksj]

rk- fuQkM] ft- ukf’kd ¼egkjk”Vª½

Page 45: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

bmJdS> H$aVmZm O{_ZrMm {dMma H$ê$Z XmoZ PmS>m§Vrb A§Va R>odmdo. XmoZ amonm§_Yrb A§Va 10 \w$Qm>nmgyZ 14 Vo 15 \w$Q>mn`©V§ R>odVm `oVo. Varhr bmJdS> H$aVmZm gd©gmYmaUnUo XmoZ PmS>m§Vrb A§Va 12 \y$Q> R>odmdo. Ë`m_yio EH$ar OdiOdi 303 PmS>o ~gVmV. amonm§Mr bmJdS> H$aVmZm 2 X 2 \w$Q> AmH$mamMm IS>S²>m ¿`mdm. EH$ K_obo eoUIV, 200 Vo 300 J«°_ gyna \$m°ñ\o$Q> Am{U 5 Vo 10 J«°_ \ moaoQ _mVr_Ü`o Q>mHy$Z> Mm§Jbo {_giyZ ¿`mdo d IS>S²>m ̂ ê$Z ¿`mdm. eod½`mMo amon \$maM ZmOyH$ Agë`mZo bmJdS> hiydma H$ê$Z hmVmÀ`m ghmæ`mZo amonm^modVr _mVr Xm~yZ ¿`mdr Am{U Z§Va nmUr Úmdo. eod½`mMo amoJ bmdë`mZ§Va Mm§Jbo ì`dñWmnZ Agë`mg 2 Vo 3 _{hÝ`mV 3 Vo 4 \w$Q>mn`©V§ C§Mr dmT>Vo. eod½`mMo amon 3 Vo 4 \w$Q> dmT>ë`mZ§Va Ë`mMm 3 \w$Q>mda e|S>m N>mQ>mdm. H$maU e|S>m N>mQ>bm Zmhr Va Vo gai C§M dmT>Vo. amonmMm e|S>m N>mQ>ë`mZ§Va ImoS>mda VgoM e|S>çmOdiyZ Ë`mbm \$m§Úm \w$Q>VmV. gd© gmYmaUnUo àË`oH$ ImoS>mda 4 Vo 5 \$m§Úm R>odmì`mV. eod½`mMr bmJdS> Ho$ë`mZ§Va 5 _{hÝ`mnmgyZM \w$bo `oÊ`mg gwédmV hmoVo. PmS> bhmZ Agë`mZo VgoM Ë`mMr emIr` dmT> OmñV hmoV Agë`mZo gwédmVrMo \w$bo JiVmV. ¹$MrV EImX²`>m \w$bm§Mo

_hmamï´>mVrb H$m|H$U H¥${f {dÚmnrR>mZo H$m|H$U ê$Mram `m OmVrMm àgma Ho$bm Amho. JX© {haì`m, XmoZ Vo AS>rM \y$Q> bm§~rÀ`m, ̂ anya JamÀ`m M{dîQ> e|Jm `m OmVrnmgyZ {_iVmV. `m OmVrMm dmna ~hÿdfu` bmJdS>rgmR>r H$aVm ̀ oVmo. ̀ m OmVr~amo~aM Om\$Zm ̀ m OmVrMmhr H$mhr ̂ mJm_Ü`o bmJdS>rgmR>r dmna Ho$bm OmVmo. VgoM _moatJm OmVhr ~mOmamV CnbãY AgyZ Ë`mbm df©^a \w$bo ̀ oVmV. e|JmÀ`m Q>moH$mbm bmbga PmH$ AgVo. AmO eod½`mÀ`m AZoH$ OmVr CnbãY AmhoV Am{U ^{dî`mVhr CnbãY hmoVrb. eod½`mÀ`m OmVr_Ü`o AZoH$ àH$maMr O¡d{d{dYVm ~Km`bm {_iVo. PmS>mVrb EH$m nyînJyÀN>m_Ü`o 19 Vo 126 n`©V§ \w$bo AgVmV Va `m gd© \w$bm§nmgyZ \$º$ 1 Vo 3 Q>ŠHo$ e|Jm V`ma hmoVmV. e|JmMr bm§~r 27 go_r nmgyZ 90 go_r n`©V §Va OmS>r 3.6 nmgyZ 7.6 go_r n`©V§ AgVo. EH$m e|JmMo dOZ 29 J«°_ nmgyZ Vo 231 J«°_ n`©V§ {_iVo Va e|Jm_Yrb ~r`mM§o à_mU 4 nmgyZ 25 n`©V§ AgVo. EH$m PmS>mnmgyZ 1 nmgyZ 650 {H$bmo n`©V§ eo§Jm {_iy eH$VmV. ̀ m gd© O¡d{d{dYVoMm {dMma Ho$ë`mg Á`m OmVr_Ü`o {h {d{dYVm H$_r Amho Aer OmV {ZdS>mdr. {deofV: gma»`m AmH$mamÀ`m OmS>rÀ`m a§JmÀ`m Am{U CËnmXZ XoUmè`m OmVtMr {ZdS> H$amdr. _Ü`_ bm§~rÀ`m åhUOoM XrS> Vo XmoZ \y$Q> bm§~, Am§JR>çm EdT>r OmS>r, nmonQ>r a§J Am{U AmH$f©H$ MH$mH$s AgUmè`m e|Jm `m J«mhH$m§Zm OmñV ng§V nS>VmV. åhUyZ Aem àH$maMo CËnmXZ XoUmè`m eod½`mMr bmJdS> H$amdr. Ë`mgmR>r nr.Ho$.E_ 2 hr OmV gÜ`m OmñV bmoH$àr` AgyZ BVahr OmVtMm Aä`mg H$ê$Z Ë`m§Mr bmJdS> H$amdr. eod½`mMr bmJdS> H$aÊ`mgmR>r `mo½` O{_ZrMr {ZdS>> H$amdr. eod½`mÀ`mM \ m§XrMm dmna H$éZ bmJdS> H$aVm `oVo. OmñV joÌmda eod½`mMr bmJdS> H$aÊ`mgmR>r EdT>çm _moR>çm à_mUmV \$m§Úm bmJdS> H$aÊ`mgmR>r {_iUma Zmhr. åhUyZ bmJdS>rgmR>r ~r`m§MmM dmna H$amdm. {~`mnmgyZ bmJdS> Ho$ë`mg CËnmXZm_Ü`o WmoS>m\$ma ~Xb {XgyZ ̀ oVmo. CXm. e|Jm§Mm a§J, OmS>r, bm§~r qH$dm AmH$ma. na§Vy hr nÜXV gdm©V gmonr AgyZ _moR>çm à_mUmV ~Xb hmoV Zgë`m_yio ~r`m§ZmMm dmna H$éZ bmJdS>rMo {Z`moOZ H$amdo. {~`mUo CnbãY Pmë`mda Ë`mMo amono V`ma H$amdr. Ë`mgmR>r 5 X 7 go_r AmH$mamMr ßbñ°Q>rH$ {nedr dmnamdr. ~r`mUo Q>moH$Vm§Zm ~r ~moQ>mZo Z Xm~Vm hiydmanUo {nedrV R>odyZ Z§Va Ë`mdr _mVr Q>mH$mdr. H$maU ~moQ>mZo Xm~ë`mg Ë`mg BOm hmodyZ CJdU j_Vm H$_r hmoVo. gmYmaUnUo 25 Vo 30 {Xdgm§Zr amon bmJdS>rg ̀ oVmV. amono OmñV {Xdg {nedr_Ü`o R>ody Z`o. H$maU amonm§Mo gmoQ>_yi {nedrÀ`m Imbr OmydZ Z§Va amon Iam~ hmoVo. VgoM eod½`mMo nmZo JiyZ amon OiÊ`mMr eŠ`Vm AgVo. åhUOoM eod½`mMo ~r {nedr_Ü`o bmJdS> Ho$ë`mZ§Va EH$ _{hÝ`mÀ`m AmV bmJdS> hmoB©b `mMr H$miOr ¿`mdr. åhUyZ amono V`ma H$aV AgVm§ZmM bmJdS> H$aÊ`mÀ`m joÌmMr ̀ mo½` Vr V`ma H$amdr. eod½`mMr amono OyZ _{hÝ`mV V`ma H$ê$Z Oyb¡-Am°JñQ> _Ü`o bmJdS> H$amdr. AWm©V bmJdS> Ceram Ho$br Var Mmbob na§Vy Ë`m_yio CËnmXZ Ceram {_iob.

45H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 46: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

{Z`§ÌUmgmR>r qZ~moir Vob Am{U Jmo_yÌ VgoM BÝS>mogë\$mZ, amoJma, _ob°{WAm°Z `mgma»`m {H$Q>H$ZmeH$m§Mm dmna H$amdm. `m~amo~aM _yiHw$O, nmZo nrdir nSy>Z JiUo ̀ mgmaIo amoJ ̀ oVmV. _yiHy$O {deofV: ^mar O{_ZrV `oVo. \$`wOoarA_ `m ~waer_yio _yiHy$O hmodyZ amono bhmZnUrM _aVmV VgoM _moR>r PmS>ohr dmiVmV. Ë`mgmR>r bmJdS> H$aVm§Zm eoU IVm~amo~a 10 Vo 15 J«°_ Q´>m`H$moS>_m© ho O¡{dH$ ~yaerZmeH$ Q>mH$mdo. _yiHw$O `m amoJmMo à_mU dmT>ë`mg EH$ Q>ŠH$m ~moS>m}{_lU qH$dm [aS>mo_rb 2.5 J«°_ à{V br nmUr `m à_mUmV ÐmdU H$éZ ImoS>mOdi AmoVmdo. eod½`mÀ`m nmZm§da {Q>nHo$ nSy>Z Vr {ndir nS>VmV Am{U JiyZ OmVmV. Ë`mgmR>r gë\$a Am{U S>m`WoZ E_ 45 àË`oH$s 2.5 J«°_ à{V brQ>a nmÊ`m_Ü`o {_giyZ \$dmamdo. ~è`mMXm \w$bm§Mr Ji hmoVo. \w$bJi {deofV: dmVmdaUmVrb H$mhr AmH$pñ_H$ ~Xbm_yio, O{_ZrVrb AÞÐì`m§À`m H$_VaVo_yio qH$dm amoJ-{H$S>tÀ`m àmXy^m©dm_yio hmoV AgVo. \w$bJi amoJ-{H$S>tÀ`m àmXy^m©dm_yio hmoV Agë`mg Ë`mMo {Z`§ÌU H$amdo. VgoM 10 brQ>a nmÊ`m_Ü`o 200 J«°_ S>rEnr IV Am{U 4 J«°_ ßboZmo{\$Šg {_giyZ Ë`mMr \$dmaUr H$amdr. AmO ~mOmam_Ü`o \$dmaUrÀ`m {deof IVm§À`m J«oS>g CnbãY AmhoV. Ë`mMmhr dmna H$aVm ̀ oVmo.

e|Jm ~mOmanoR>oV Mm§Jë`m CRy>Z {Xgë`mg {ZpíMVM Mm§Jbm ^md {_iVmo. Ë`mgmR>r `mo½` doir H$mT>Ur Am{U Ë`mMr

hmVmiUr Ho$br nmhrOo. e|Jm§Mr OmS>r dmT>ë`mZ§Va Am{U \w$bo bmJë`mZ§Va gd©gmYmaUnUo

AS>rM Vo VrZ _{hÝ`mV e|Jm H$mT>Urg `oVmV. gmb H$S>H$ Pmë`mZ§Va

e|Jm§Mr H$mT>Ur H$amdr. OoWo ~r`m AgVmV

Vmo ^mJ \w$Jra hmody X o d y Z` o . e|Jm §Mr H $ m T > U r H o $ë`mda Ë`mMr J«oS>tJ H $ é Z A m § J R > ç m EdT>çm OmS>, XrS> Vo XmoZ \w$Q> bm§~ Am{U nmonQ>r-{hadm a§J Agboë`m e|JmZm X oem §VJ ©V Vg oM naXoemV Mm §Jbm ^md {_iVmo. Aem e|Jm ~mOybm H$mT>mì`mV. bhmZ VgoM bm§~ e|Jm, H$_r OmñV OmS>rÀ`m e|Jm VgoM a§JmZygma e|Jm doJdoJi`m H$amì`mV. e|Jm§Mr g§»`m _moOyZ Ë`mda H$mJX ~m§Ymdm. H$mhr ~mOmanoR>oV nmR>{dVm§Zm ßb°ñQ>rH$À`m H«o$Q>_Ü`o ̂ amì`mV. e|Jm _moS>Uma Zmhr ̀ mMr H$miOr ¿`mdr. eoVH$ar AmO eodJm ̀ m {nH$mH$S>o ì`mnmar X¥ï>rH$moZmVyZ ~Ky bmJbo Amho. eodJm H$_r nmÊ`mV Am{U _miamZ-hbŠ`m O{_ZrV `oVo. Ë`m_yio eod½`mMr VybZm Aem dmVmdaUmV `oUmè`m {nH$m§~amo~aM Ho$br nmhrOo. AmO H$mhr eoVH$ar ~mJm`V ^mJmV bmJdS> H$ê$Z ~mJm`Vr {nH$m§À`m CËnmXZm~~amo~a VybZm H$aVmV. eod½`mMm Vgm CËnmXZ IM© H$_r Amho. IVo, Am¡fYo, Am§Va_emJVr, nmUr Am{U H$mT>Ur `m gdm©Mm {dMma Ho$ë`mg EH$ar EH$m h§Jm_mgmR>r 3 Vo 4 hOma Va df©^amgmR>r ghm Vo gmV hOma én`o IM© `oVmo. `mMr CËnmXZmMr ~mOy ~{KVë`mg

énm§Va e|JmV hmoVo. AWm©V Z§VaÀ`m \w$bm§Mo énm§Va e|Jm_Ü`o hmoVo. \w$bm§Mo e|Jm_Ü`o énm§Va hmoV AgVm§Zm \$maM bhmZ AmH$mamMr e§oJ AgVo Am{U Vr AZoH$Xm {XgyZ ̀ oV Zmhr. Ë`m_yio eoVH$è`m§Zm dmQ>Vo H$s e|Jm bmJë`m ZmhrV. AË`§V ~maH$mB©Zo ~KrVë`mg bhmZ VbdmarÀ`m AmH$mamÀ`m e|Jm \$m§Xrda {XgyZ `oVmV. {deofV: \w$bYmaUm hmoV AgVm§Zm \$m§Xrda àË`oH$ nmZmÀ`m XoR>mOdi \w$bm§Mm JyÀN> `oVmo Am{U Ë`mnmgyZ \$iYmaUm hmoVo. \w$bmnmgyZ e|Jm hmoÊ`mMo à_mU 3 Vo 5 Q>ŠHo$ AgVo. amonm§Mr bmJdS> Ho$ë`mZ§Va ̀ mo½` ì`dñWmnZ Agë`mg 5 Vo 6 _{hÝ`mZo eod½`mbm e|Jm `odyZ 7 Vo 8 _{hÝ`mV nhrbo CËnmXZ {_iVo. O y b ¡ -A m ° J ñ Q > _ Ü ` o bmJdS> Ho$boë`m PmS > mMm nhrbm ~hma _mM©-E{àb `m _{hÝ`mV g §nVm o . Ë` mZ §Va P m S > m M r N>mQ>Ur Ho$br nmhrOo. N > mQ >Ur H $ a V m § Z m à Ë ` o H $ \$m§Xrda 3 Vo 4 S>moio R>odyZ åhUOoM Im oS > mnmg yZ gd©gmYmaUnUo 2 Vo 3 \w$Q> bm §~ rda H$ mnmdr . åhUO oM µN>mQ>UrZ§Va ImoS>mda 4 Vo 5 \$m§Úm 2 Vo 3 \w$Q> bm§~rÀ`m R>odmì`mV. Xadfu N>mQ>Ur gd©gmYmaUnUo E{àb-_o _{hÝ`mV H$amdr. VgoM N>mQ>Ur bdH$a qH$dm Ceram H$éZ ~mOmanoR>oÀ`m _mJUrZygma e|JmMo CËnmXZ KoVm `oVo. dfm©VyZ EH$XmM N>mQ>Ur H$amdr. N>mQ>Ur gd©gmYmaUnUo CÝhmù`mMm Xygam ~hma H$mT>ë`mZ§Va åhUOoM E{àb qH$dm _o _{hÝ`mV H$amdr.eod½`mbm dfm©VyZ XmoZXm ~hma ̀ oVmo, Ë`m_yio àË`oH$ ~hma KoVm§Zm IVm§Mm dmna H$aUo JaOooMo Amho. N>mQ>Ur Pmë`mda _mÌ EH$Xm eoUIV dmnamdo. eoUIVm~amo~aM amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna H$amdm. EH$ar 50 {H$ `w[a`m, 150 {H$ gyna \$m°ñ\o$Q> Am{U 50 {H$ å`yaoQ> Am°\$ nmoQ>°e ho IV Úmdo. Ë`mZ§Va 30 Vo 40 {Xdgm§Zr naV EH$Xm EH$ar 50 {H$bmo ̀ w[a`m Úmdr. O{_ZrMm àH$ma Am{U PmS>mMr dmT> ~KyZ `w[a`m IVmMo à_mU H$_r-OmñV H$amdo. nhrbm ~hma {ZKmë`mZ§Va Z{dZ nmbdr \w$Qy>Z \y$bo ̀ ody bmJVmV. Aemdoir naV EH$ar 50 {H$ ̀ w[a`m, 150 {H$ gyna \$m°ñ\o$Q> Am{U 50 {H$bmo nmoQ>°e Úmdo. gXaMo IV O{_Zr_Ü`o {_gibo OmB©b `mMr H$miOr ¿`mdr. nhrë`m IVmÀ`m hßË`mZ§Va nyÝhm 30 Vo 40 {Xdgm§Zr EH$ar 50 {H$ `w[a`m Úmdr. amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna H$_r H$ê$Z g|{Ð` IVm§Mm dmna dmT>{dÊ`mg e|JmMo à_mU a§J MH$mH$s Am{U àV gwYmaVo. eod½`mÀ`m e|S>m OmñV dmT>V Agë`mg ZÌ IVmMm dmna H$_r H$amdm. e|JmMr \w$JdU H$_r hmoV Agë`mg VgoM \w$bJi H$_r hmodyZ e|JmMr g§»`m dmT>{dÊ`mgmR>r ñ\w$aX IVm§Mm OmñV dmna H$amdm.Vgo nmhrbo Va eodJm {nH$mda amoJ-{H$S>tMo à_mU H$_r AgVo. na§Vy IVm§Mm Ag§VybrV dmna qH$dm A`mo½` ì`dñWmnZm_yio amoJ-{H$S>tMo à_mU dmTy> eH$Vo. eod½`mda _y»`V: dmidr, nmZo ImUmar Air qH$dm e|S>m Hw$aVS>Umè`m AirMm àmXy^m©d hmoVmo. dmidrÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r ImoS>mOdi 30 Vo 40 J«°_ {W_oQ> qH$dm H$m~m}\`yam°Z Q>mH$mdo. nmZo ImUmar Air VgoM e|S>m Hw$aVS>Umè`m AirÀ`m

46 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 47: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

Pmë`mZ§Va CËnmXZ dmTy>Z Ë`mMm ~mOmanoR> oda Am{U ~mOma^mdmda A{Zï> n[aUm_ hmoVmo. eodJm ho nrH$gyÜXm `m MH$«mVyZ gyQy> eH$V Zmhr. na§Vy ̀ mVyZ ~mhoa nS>Ê`mgmR>r AZoH$ _mJ© Amho Am{U Ë`mgmR>r gm_y{hH$ à`ËZ H$aÊ`mMr JaO Amho. AmO eod½`mÀ`m e|JmMm dmna ImÊ`mgmR>r Ho$bm OmVmo. eod½`mMo AÚmn AmhmamV Am{U Amamo½`m_Ü`o H$m` _hËd Amho ho AmOhr J«mhH$m§Zm _m{hV Zmhr. eod½`mÀ`m e|Jm~amo~aM eod½`mMm nmbmhr _moR>çm à_mUmV AmhmamV dmnabm Omdy eH$Vmo. Ë`mgmR>r àgma _mÜ`_mÛmao `mMm _moR>çm à_mUmV àMma Am{U àgma hmoÊ`mMr Amdí`H$Vm Amho. eod½`mÀ`m e|Jm H°ZtJ H$ê$Z åhUOoM hdm ~§X S>ã`m_Ü`o n°H$ H$éZ Ë`mMr {Z`m©V hmody eH$Vo. VgoM g|{Ð` nÜXVrZo e|JmMo VgoM nmZm§Mo CËnmXZ H$éZ Ë`mda à{H«$`m H$éZ Ë`mMrhr {d{H«$ dmT>dy eH$Vmo. eod½`mÀ`m ~r`m§Zmhr AZÝ` gmYmaU _hËd Amho. ̀ m ~r`m§Mr nmdS>a V`ma H$éZ nmUr ewÜX H$aÊ`mgmR>r agm`Zm§EodOr ̀ mMm dmna H$é eH$Vmo. eod½`mÀ`m {~`m_YyZ Vob H$mTy>Z Ë`mnmgyZhr Mm§Jbo AWm©O©Z hmody eH$Vo. eod½`mÀ`m e|Jm§Mm Ja doJim H$éZ Ë`mMm dmna AZoH$ {R>H$mUr hmody eH$Vmo Va H$modù`m ~r`m§Mm dmna {haì`m dmQ>mÊ`mgmaIm H$é eH$Vo. eod½`mÀ`m nmZm§nmgyZ Vo e|Jm Am{U {~`mn`©V§ AZoH$ àH$maMo à{H«$`m CÚmoJ gwé hmody eH$VmV.Ë`m_yio eod½`mbm Mm§Jbm ^md {_iyZ à{H«$`m CX²>`moJmÛmao ñd`§amoOJma {_iy eH$Vmo. eod½`mÀ`m VmÁ`m e|Jm§Zmhr {Z`m©VrgmR>r dmd AgyZ qgJmnmoa, _bo{e`m, gmCXr Aao{~`m, Aa~ amï´> VgoM nm{íM_mË` amï´>m§_Ü`ohr _mJUr Amho. eod½`mÀ`m _yim§_Ü`o Am`yd©o{XH$ JwU Agë`m_yio Ë`mMmhr Am`yd©oXm_Ü`o dmna dmTy> eH$Vmo. eod½`mbm ^{dî` CÁdb Amho Am{U `mhrnojm CÁdb hmody eH$Vo. na§Vy Ë`mgmR>r gm_y{hH$ à`ËZ H$aÊ`mMr JaO Amho. eodJm ho BVa \$iPmS>mgmaIo OmñV df© {Q>H$Umao PmS> Zmhr. bmJdS> Ho$ë`mZ§Va 4 Vo 5 dfm©Z§Va ZdrZ bmJdS> H$amdr bmJVo. Ë`m_yio eod½`mMr Z{dZ bmJdS> MmbyM amhUma. Oo eoVH$ar `mo½` nÜXVrZo nrH$ ì`dñWmnZ Am{U {d{H«$ ì`dñWm H$ê$ eH$VmV Ë`m§Zm Var eodJm ho nrH$ daXmZM R>aUma Amho. H$maU H$_r IMm©V, H$_r nmÊ`mV, H$_r H$ï>mV Am{U _miZmamVhr R>am{dH$ CËnmXZ XoÊ`mMr emídVr eodJm {nH$m_Ü`o Amho. VgoM Amhmam_Ü`o eod½`mMm dmna dmT>ë`mg Amamo½` Mm§Jbo amhrb.

EH$m PmS>mnmgyZ gd©gmYmanUo 15 Vo 20 {H$bmo e|Jm {_iVmV. åhUOoM EH$m EH$amVrb 300 PmS>m§nmgyZ gd©gmYmaUnUo 5 Vo 6 Q>Z e|Jm {_iVmV. eod½`mÀ`m e|Jmbm gamgar 5 Vo 6 ê$n`o à{V {H$bmo nmgyZ é. 20 Vo 25 à{V {H$bmo n`©V§ ̂ md {_iVmo. gamgar 6 Vo 7 ê$n`o à{V {H$bmo à_mUo e|JmZm ̂ md {_imbm Varhr EH$ar 30 Vo 40 hOma én`o CËnmXZ {_iVo. CËnmXZ Am{U {d{H«$Mm IM© dOm H$éZhr eoVH$è`m§Zm EH$ar 20 Vo 30 hOma én`o {Zìdi Z\$m {_iVmo. ̀ mo½` ì`dñWmnZ Am{U _mH}$Q>Mm _mJUrMm Aä`mg H$éZ CËnmXZ hmVmiUr Am{U {d{H«$ Ho$ë`mg Zâ`mMo à_mU dmTy> eH$Vo. Ë`m_yio eoVH$è`m§Zr CËnmXZ KoVm§Zm ~mOmanoR>oMmhr {dMma H$amdm. eodJm {nH$m§Mm {dMma Ho$ë`mg Amboë`m OmñVrVOmñV \w$Q>ì`m§Mo énm§Va e|Jm_Ü`o Pmbo nmhrOo. VgoM Amboë`m e|JmMo dOZ, a§J Am{U EH$gmaIo nUm {_iÊ`mgmR>r H$mhr {deof à`ËZ H$aÊ`mMr JaO Amho. g|{Ð` IVm§Mm OmñV dmna H$éZ OrdmUy IVm§Mm dmna dmT>dmdm. Ë`m_yio e|Jm§Mm EH$gmaIonUm dmTy>Z OmñV dOZ Am{U AmH$f©H$ a§J `oVmo. nmUr ì`dñWmnZmgmR>r {R>~H$ qgMZMm dmna H$amdm. \$maM H$_r nmUr Agob Va _S>H$m nÜXVrMm dmna H$amdm. dfm©VyZ XmoZXm MmiUr XodyZ O{_Z ^wg^ygrV R>odmdr. \y$bm§Mr Ji H$_r hmoÊ`mgmR>r S>rEnr Am{U ßb°Zmo{\$ŠgMr \$dmaUr H$amdr. AmO ~mOmamV µ\$dmaUrgmR>r {deof IVo CnbãY AmhoV. Ë`m_Ü`o gwú_ AÞÐì`m§Mohr à_mU AgVo. PmS>§mMr dmT> hmoUo, \w$bm§Mo e|JmV énm§Va hmoVo, Amboë`m e|JmMr \w$JdU hmoUo, VgoM dOZ Am{U a§J gwYmaÊ`mgmR>r {d{dY àH$maÀ`m IVm§À`m J«oS>g CnbãY AmhoV. Ë`mMm ̀ mo½` doir dmna H$amdm. Ë`m_yiohr CËnmXZmV Am{U e|Jm§À`m à{V_Ü`o gwYmaUm hmoVo. gwédmVrbm ZÌ, ñ\w$aX Am{U nmbme g_ à_mUmV AgUmar J«oS> dmnamdr. Z§VaÀ`m H$mimV ñ\w$aX OmñV AgUmar Va eodQ>À`m H$mimV OmñV nmbme OmñV AgUmar J«oS>Mr \$dmaUr H$amdr. amoJ-{H$S>tMm àmXy^m©d hmody Xody Z`o VgoM PmS>mbm OmñV e|Jm Amë`mg \ m§Úm§Zm AmYma XoUo, e|Jm H$mT>ë`mZ§Va ̀ mo½` àH$mao hmVmiUr H$éZ {d{H«$ ì`dñWm H$aUo `m gd© ~m~tMm H$Q>mjmZo Adb§~ Ho$ë`mg CËnmXZmV Am{U {Zìdi Zâ`m_Ü`o _moR>çm à_mUmV dmT> hmoB©b. H$moUVohr nrH$ n¡go Xody bmJbo åhUOo Ë`mÀ`m bmJdS>rH$S>o eoVH$ar diVmV, Ë`m_yio Ë`m {nH$mImbrb joÌmV dmT>

o’kZ vad fdaer lwV fdaer 1 12 420 40 3802 24 840 140 7003 36 1260 260 10005 60 2100 600 1500

60 / 9 frljk etyk] ;qlqQ ljk; ekdsZV] xzhu ikdZ esVªks LVs'ku toG] uoh fnYyh& 110016 Tel. 011-26511845, 26517923, 45503170 • Mob: +91-9953756433, 9891263263

Email: [email protected], [email protected], www.krishijagran.com

psd / MhMh vkf.k euhv‚MZj eSd —"kh tkxj.k P;k ukokus ikBokok- uoh fnYyhr ns; vlkok-

—"kh tkxj.k ¼lnL;rk 'kqYd½

47H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 48: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Vya (IPCH 2740 d ‘méVr )eoVH$è`mMo Zmd : AmewVmof ‘mYdamd Xoe‘wI

Jmd : ~obmoam, Vm.Mm§Xya ~mOma, {Oëhm A‘amdVr

g§nH©$ : ‘mo.Z. 9404689840, 9823580590,

ashutoshdeshmukh511gmail.com

Vya bmJdS> nÜXV : gar da§~m (~oS> da ) Q>moH$Z nÕVrZo

dmZ : ipch 2740, ‘méVr àË`oH$s 2 EH$a

noaUr Vm.: 1 Owb¡ 2014

IV : SSP EH$ar 5 nmoVo Am{U nmoQ>me EH$ nmoV Am{U

Xwæ`‘ AÞÐì`, noaUrÀ`m AJmoXa, noaUrZ§Va dap EH$ar EH$ nmoV, ’w$bmoam AdñWoV EH$ar EH$ nmoV ̀ w[a`m,

e|S>m IwS>Uo : {nH$ EH$ ‘{hÝ`mMo AgVm§Zm n{hbm e|S>m IwS>bm, XmoZ ‘{hÝ`mMo AgVm§Zm Xwgam

’$dmaUr : 5 doim

VZ {Z`§ÌU : amC§S> An

Am§Va ‘emJV : eyÝ`

Am§Va {nH$ : gmo`m~rZ

A§Va : 2.5 ’w$Q>m da ~oS> V`ma Ho$bo.EH$m ~oS> da Vya Xwgè`m ~oS>da gmo`m~rZ.

Vya (IPCH 2740 d ‘méVr )

www.krishijagran.comVya

XmoZ PmS>mVrb A§Va : 1 ’w$Q>EoHy$Z joÌ : 4 EH$aVwarMo EH$ar CËnmXZ : 9 q¹$Q>bnmUr ì`dñWmnZ : Vwfma qgMZ

‘hmoX`, ‘r Amnë`m H¥$fr OmJaU `m ‘m{gH$mMm dmMH$ Amho `m dfu {ZgJm©À`m A{Z`{‘V nUm‘wio VwarMo CËnmXZ AJXr ZJÊ` Amho. ‘mÂ`m JmdmV EH$ar 50 {H$bmo CËnÞ Amho. `m dfu VyaMo A{V nmdgm‘wio ~më`AdñWoV ‘a amoJmZo 50% ZwH$gmZ Pmbo. nU ‘mPr Vya ~oS>da Agë`m‘wio 100% dmMbr. ~oS>da Agë`m‘wio ‘wim§Zm A{V nmdgmMm ’$Q>H$m ~gbm Zmhr. ~oS>da Agë`m‘wio PmS>mMr AÝ`вì` emofUmMr {H«$`m gj‘ hmoVo d PmS> geº$ ~ZVo.

`m ‘r Vwfma qgMm§Zm Cn`moJ Ho$bm. nwT>rb dfu R>r~H$ qgMZ dmnê$Z EH$ar 12 Vo 15 q¹$Q>b CËnÞ KoÊ`mMm ‘mZg Amho.

ekdsZVfephZ- d‚epk okij djk- vkiY;k lxG~;k —"kh mRiknukaps] —"kh lqfo/kkaps fouk'kqYd ekdsZfVax djk-

marketmirchi.com

48 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 49: Krishi jagran marahti magazine november 2015

r a=K ku g s ,d fol k O; k'krdkP;k fodkl ;kstukaps

çkäu cuwu cnykP;k eksBîk oknGkr ok<ys tkrs vkgs- ek= xzkeh.k Hkkjrkps ts ç'u n'kdkaiklwu çyafcr vkgsr] mnk- f'k{k.k] vkjksX;] jkstxkj] 'ksrh bR;knh vkOgku cuwu mHks jkfgys vkgsr-

r a=KkukP;k midj.kk a P;k enrhus vkrk 'ksrh'kh lacaf/kr vusd çdj.kkar ;ksX; vankt ykoyk tkÅ 'kdrks-

'k srk ae/; s [krk aP;k ;k s X; okijkeqGs flapu] dki.kh vFkok isj.khdfjrk NksVîk Mªksuçek.ks uohu midj.ks vkf.k thih,l lqfo/kspk

www.krishijagran.comxkaoksa dk dk;kdYi

rfMthVy bafM;k & xkokapk dk;kikyV

49H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

mi;ksx dsyk tkÅ 'kdrks- T;keqGs 'ksrkauk lgt usfoxsV d:u ;ksX; tkxspk iÙkk ykork ;sbZy vkf.k ns[kjs[k djrk ;sbZy-

;k xks"Vhyk Mkoyrk ;s.kkj ukgh dh x z keh.k H k kjrkP;k fodklkyk eq[; /kkjs'kh tksM.;kps LoIu egkRek xka/kh ;kaP;k xzke Lojktiklwu vk/kqfud dkGkP;k LekVZ foysti;aZr çokl dsyk vkgs- ek= i`Fohoj ifjfLFkrhr Qkjlk cny >kysyk fnlr ukgh- l/;kP;k dkGkr T;k vkOgkuka'kh ra=Kkukus y<rk ;sb Zy] R;kyk o Sf'od i k ' k Z ~ o H k w e h r gks.kk&;k fofo/k ç;ksxkP;k enrhus i fgy s ik fgt s - r a = K k u k P ; k lkákus vk/kqfud ekuo lektkr O;kid gks.kkj~;k e q y H k w r vko';drk vkf.k

lq[kn Hkfo";kP;k dYiuk ;kae/;s ve;kZfnr vis{kkaps iwy cka/kys vkgsr-

Hkkjr ljdkjP;k fMthVy bafM;k fe'ku vkf.k LekVZ foyst ;kalkj[;k ladYiukaiklwu fuf'pr vis{kk uDdhp djrk ;sbZy- vFkkZr gh vis{kk txkr lq: vlysY;k ra=Kku fodklkoj vk/kkfjr vkgs- ljdkjh ;kstuka}kjs lkekU; yksd fo'ks"kr: 'ksrd&;kaP;k thoukr dks.krsgh eksBs cny >kys vkgsr vls Eg.k.ks dBh.k vkgs- ijarq ;s.kkjs n'kd ,dk eksBîk cnykpk lk{khnkj

Jh n=k=h xoyh eks-% 9822869508

v{knk ulZjh

v{knk ulZjh

ljLorh jksM] jsyos xsV ua- 102]eq-iks- mxko] rk- fuQkM

Page 50: Krishi jagran marahti magazine november 2015

www.krishijagran.comxkaoksa dk dk;kdYivlsy- ;k xks"Vhpk ukdk:u pky.kkj ukgh- vk/kqfud ra=Kku vkf.k MsVk O;oLFkkiukus ljdkj o ukxfjdkanjE;ku vlysY;k varjkyk deh dsys vkgs- ;kpk FksV ifj.kke u kx f jd k a p k lg H k kx v k f . k tutkx:drsoj iMyk vkg s - T;keqGs yksd'kkgh lq–< >kyh ikfgts- ok<R;k yksdla[;spk rk.k vkf.k i;kZoj.kkps vkOgku ;kaP;k njE;ku Hkkjrkr 'ksrh o ra=KkukP;k lnqi;ksxkoj l[kksy fopkjkaph vko';drk vkgs- ekxP;k dkgh ; k s t u k a u h f u f ' pr :i k u s 'ksrd&;kauk dkgh Lo#ikr fnyklk feGkyk vkgs- ek= Hkwfexr Hkkjr vkf.k esVªkspk Hkkjr vkrk ,d fu;feri.ks osxkus iq<s ekxZØe.kk djrk s vkg s - R;ke qG s x z keh.k thou'kSyhP;k loZ {ks=kar fo'ks"k :iku s lkekftd jkg.kheku] LFkkfud O;kikj] f'k{k.k] vkjksX;] c¡fdax] bZ&xOguZUl bR;knhae/;s eksBs cny ikgk;yk feGrhy- okLrfod jkstP;k vko';drk tls dh ?kj cuok;ps udk'ks] R;kaps ekydh gDd] lacaf/kr dj] jsYos frdhV cqfdax] #X.kky;kar vksihMh lqfo/kk v'kk lqfo/kk vkrk lgt vkf.k ljG Lo#ikr miyC/k gksÅ ykxY;k vkgsr- lqij d‚EI;qVj vkf.k —"kh mRiknuklaca/kh fofo/k iSywaP;k MsVk ladyukuarj dkgh vls i;kZ; vkrk miyC/k vkgsr- T;keqGs 'ksrkrys mRiknu laca/kh L=ksrkaph ns[kHkky vkf.k 'ksrkaoj dke dj.kkjs etwj bR;knhaps O;oLFkkiu lqyHk gksbZy-

—"kh {ks=krhy fnXxt daiuh eksulsaVks o midj.k fuekZrk t‚u fMjs daiuhph ;kstuk eksBîk —"kh mRiknd daiuhuk

uohu —"kh viMsV foLrkfjr Lrjkoj dj.;kr vkysY;k MsVk tek ekfgrhuarj miyC/k dj.;kr ;sbZy-

cktkjkr Li/kkZ ok<fo.;kdfjrk ekslekr [krkapk ladfyr MsVk laiw.kZ rikl.khuarj tkjh dj.;kr ;sbZy- R;ke qG s 'k srdjh r a=KkukP;k mi;ksxkP;k fn'ksus vkdf"kZr gksrhy- cktkjkr ;s.kk&;k n'kdHkjkr ra=Kkukr ØkarhP;k vkos'kkr vlsy- fMthVy lk{kjrk ok<fo.ks vkf.k ifjfLFkrhtU; ra= fodflr dj.ks o jk"Vªh; dkS'kY; fodkl egkeaMG cufo.;kph xjt vkgs- cz‚Mc¡M lsosph xq.koÙkk vkf.k foLrkj gh ns[khy ,d eksBs vkOgku vkiys rksaM m?kMwu mHks vkgs-

fMthVy bafM;k dk;ZØeyk ;kP;k y{;ki;aZr iksgksp.;kP;k fn'ksus vusd vkOgkuka'kh lkeuk djkok ykxsy- ns'kkr lwpuk ns.kk&;k laLFkk Eg.kts u'kuy bUQ‚esZVhd lsaVj ¼,uvk;lh½P;k toG gh VkLd iw.kZ dj.;kbrir {kerk ukgh- R;klkBh ,uvk;lhyk xzkeh.k Lrjkoj ?ksÅu tkos ykxsy- gs Kku vFkZfodklkP;k euq";cG Eg.kts

deZpkjh ç d j . k k r l o k Z r egÙok ps vlw 'kdrs- R;klkBh

dkS'kY; fodkl ;kstuk vkf.k fcxj ljdkjh l a ? kVu sp h H k w f ed k egÙoiw.kZ ekuyh tkrs- l w p u k a P ; k fMthVydj.k vkf.k laçs"k.kkyk lksis cuowu

ljdkjh ;kstuk lkekU; tursi;aZr lgtjhR;k lqyHk dsY;k tkrhy- f'k{k.kkiklwu xfjch

mPpkVuki;aZr v'kk fodklkP

; k ; k s t

u k v kg s r;

T ; k a u k y k x w

d j . ; kd f j r k v k E g ky k i a p k;r ho j

voyacwu jkgkos ykxrs- ns'kkrhy xkodjh ;k ;kstukapk Qk;nk rsOgkp ? k sÅ 'kdrhy t s Og k R;k au k vf/kdk&;kaph ekfgrh vlsy- tj xkod&;kauk ;k ;kstukaph ;ksX; ekfgrh ns.;kr vkyh] [kpZ gks.kkjh jDde vkf.k fo"k;kph ekfgrh vlsy rj rs vkiys vf/kdkj ekxw 'kdrkr-

vkrk ;sR;k dkGkr çR;sd xko vkf.k iapk;rhr baVjusV vlsy] R;k osclkbZVe/;s xko iapk;rh'kh laca/kh loZ lwpuk] ;kstuk vkf.k R;kP;k veyctko.kh fLFkrhps o.kZu vlsy rj xkokyk ;kpk vfr'k; Qk;nk gksbZy- lwpukaps ç{ksi.k vkf.k xzkeh.k H k k j r k i ; a Z r K k u r a = k P ; k foLrkjkdfjrk iqLrdkauk fMthVy Lo#ikr miyC/k dj.ks vko';d vkgs- ns'kkP;k loZ lkoZtfud okpuky;kauk fMthVy bafM;klkscr tksMkos ykxsy Eg.kts dsoG Kkukps lao/kZu gks.kkj ukgh rj ;qod rkaf=d

50 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

QG>kMs&æk{k] vkack] fpDdq] is#] flrkQy] jkeQy o brj loZ izdkj

Ñ"kh ulZjh

Dattu Rambhau Dhage M. : 9823220199Manager- M. 9049475999

Add. Nashik-Trimbakeshwar Highway, Trimbak Vidya Mandir, Belgaon Dhaga,

Tal. Dist. Nashik-422 213. (Maharashtra)Email : [email protected]

Green Dream

AA Å ue% f'kok; AA¡

buMksvj IyWUV vkÅVMksvj IyWUV xkMZu fM>k;fuax

xkMZu MsOgYiesaV xkMZu esaVuUl o brj lsok

osG & 1 ls 6 jfookj can

Page 51: Krishi jagran marahti magazine november 2015

www.krishijagran.comxkaoksa dk dk;kdYi

:ikus n{k jkgk- ra=Kku vkf.k lwpuk Økarh 21 O;k 'krdkP;k lqo.kZ ;qxkpk vk/kkj Bso sy] ;ke/;s dks.krhgh 'kadk ukgh dh ekuoh thoukP;k çR;sd iSywr ra=KkukP;k çHkkoh gLr{ksikps Kku ra=kP;k fodklkyk uoh mtkZ feGkyh vkgs-

gs let.;klkBh loZçFke tx cny.kk&;k fMthVy Lo#ikyk lw{ersus ikgkos ykxsy- ukxfjdkaph ;ksX; vksG[k vkf.k fpUghdj.k Bksl vko';drsyk vk/kkj dkMZus dkgh çek.kkr iw.kZ dsys vkgs- jk"Vªh;

vkjksX; uks anhP;k varxZr loZ ukxfjdk ap s vkjk s X; ek fgrh ] bZ&f'k{k.kkP;k ek/;ekrwu f'k{k.k vkf.k Kkukyk lgt o lqyHk cufo.ks] uW'kuy ØkbZe jsd‚MZ MsVkcslP;k ek/;ekrwu ns'kkP;k vlkekftd rRokaps fpUghdj.k] jk"Vªh; Hkw&uksanh vkf.k R;kaps ekyd ;kfo"k;hpk v‚uykbu MsVkcslps vodk'k foKkukr HkkjrkP;k vkiY;k mixzgkr Hkkjrkps fMthVy fçaV Eg.kts LVªhV Oáw r;kj dj.ks bR;knh vusd ;kstuk ,dk uO;k Hkkjrkps fp= leksj Bsor vkgsr- laiw.kZ fo'o ;k uO;k ç;ksxkyk ,dlw=h; lkP;kr xqaQ.;kP;k fn'ksus iq<s tkr vkgs-

M s V k ç; R u d a t a . g o v . i n O;klihBkoj ikgrk ;sbZy- txkrhy brj ns'k ;k fn'ksus dke djr vkgsr- ,dfolkO;k 'krdkr ra=Kkukpk çknqHkkZo ekuo thoukP;k bfrgklkpk gk lokZr xqarkxqarhpk dkG vkgs- gk u o & L F k k i u s p k d k G

lkekU;tukalkBh fdrh lq[kkog vkgs] gs ;s.kkjk dkyp Bjosy- fMthVydj.kkus xkokpk dk;kikyV rj gksbZy ,d LoPN] Hkz"Vkpkj&eqä Hkkjrkph vksG[k ikjn'khZ vlsy dh çR;sd xko fMthVy gk sb Zy- fo'okP;k ekufp=kr Hkkjr ns[khy vk/kqfudrsP;k 'k;Zrhr lokaZlkscr lw{e rjaxkacjkscj tksMysyk m|kpk fnol lksusjh fnolkps Hkfo"; mHkkjsy-

51H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

pUæ eksguofj"B dk;dZ kjh lia knd

Ñf"k tkxj.keks-% 09891311166

bZ&esy % [email protected]

ekf.kd Hkou] dksijxkao&423 601- eks-% 9130025281 Vksy Ýh ua-% 1800&833&2833 ^lsYl baftfu;j* inklkBh bPNqdkauh [email protected] oj vtZ djkos-

lksuk ikWyh IykLV izk- fy-lksuk ikWyh IykLV izk- fy-mRiknd %

lksuk fBcdus fnys ik.kh] fid vkys lksU;k ok.kh---

fu;

e o

vVh

ykx

w

lksuk fMªio fLizadyjlksuk fMªio fLizadyj

'kkldh; vuqnkukl ekU;rkizkIr lqyHk dtZ lqfo/kkFlat Inline Drip Tape o ukWu Hydrogol Inline miyC/k-

Th leG R O U P

lksuk fBcd o rq"kkj

Page 52: Krishi jagran marahti magazine november 2015

olkG;ke/;s eksB;k izek.kkoj osxosxG;k QGkP;k dyekaph vFkok jksikph ykxoM dsyh tkrs- QGfidkph dyes rlsp ukjGkph jksis ykorkuk dkgh fdjdksG okV.kkÚ;k i.k vfr'k; egRokP;k pwdk tk.krk&vtk.krk gksr vlrkr ;k NksV;k';k pwdkaph ifjf.krh dyes vFkok jksis ej.;kr gksrs- okLrfod ykxoM dsysyh dyes vFkok jksis ej.;kikBhekxs Dofprp dhM vFkok jksx gs izkFkfed dkj.k vlrs- ijarq xjt ulrkuk cÚ;kp osGk cqj'kh uk'kdkpk vFkok dhVduk'kdkaP;k vuko';d o voktoh okij dj.;kr ;srks- R;keqGs >kMs rj okpr ukghrp ijarq iSlk o osGspk viO;; gksrks- rsOgk dyes@jksis yko.;kiwohZ ykorkuk o ykxoM dsY;kuarj dkgh ckchdMs dkGthiwoZd y{k fnY;kl dyes ej.;kph 'kD;rk ux.; vlrs R;kp cjkscj dyes lqn`< gksÅu R;kaph ok< tksenkj gkssrs-

tkxsph fuoM %

QGckx ykxoMhlkBh gyD;k tehuh vrh'k; pkaxY;k vlrkr- dksd.kke/;s rkacMh] tkaH;k nxMkiklwu r;kj >kysyh Mksaxj mrkjkph tehu vkack o dktw ykxoMhl ;ksX; vkgs rj ns'kkoj gydh] eqjekM] ekGjkukP;k tehuhoj vkack pkaxyk ;sÅ 'kdrks- okLrfod >kM ok<.;klkBh pqu[kMhph tehu rlsp vfr vkEy vFkok vfr ohEy tehuh lksMY;kl loZ izdkjP;k tehuhe/;s dyekaph QG >kMs ok<w 'kdrkr ek= T;k fBdk.kh ik.;kpk fupjk gksr ukgh v'kk tehuh QGckx ykxoMhl fu:Ik;ksxh vkgsr- rsOgk ykxoM dj.;kiwohZ ikolkG;ke/;s tehuhe/;s ik.kh lkBwu jkgrsdk\ ;kph igk.kh djkoh o uarjp tehu ykxoMh;ksX; vlY;kl tehu ykxoMhl fuoMkoh-

Qgckx ykxoM djrkuk ?;ko;kph dkGthQgckx ykxoM djrkuk ?;ko;kph dkGth

www.krishijagran.com

ik

Qgckx ykxoM

dyekaph fuoM % dyekaph fuoM djrkuk 'ksrdÚ;kapk dy dyekaP;k

eksB;k vkdkjkoj vlrks- okLrfod ykxoMhlkBh Qkj map dyekaph fuoM u djrk ,d o"kkZP;k dyekaph fuoM djkoh- v'kk dyekaps [kksM pkaxys tkM vlkos] maph 2 rs 2-5 QqV vlkoh o lokZr egRokps Eg.kts dyekpk tksM etcqr vl.ks vko';d vkgs- tksM pkaxyk ulY;kl v';k dyekaP;k >kMkph ok< vkisf{kr gksr ukgh- v'kh dyes cÚ;kp osGk ygkup jkgrkr- cÚ;kp osGk tksMkP;k QVhe/;s ihB;k <sd.;k vk<Gwu ;srks- dkgh 'ksrdÚ;kapk dy 2 rs 3 o"kkZph MC;krhy dyes yko.;kdMs vlrks- v'kk dyekaP;k ewGkaph ok< O;ofLFkr >kysyh ulrs- rlsp cÚ;kp osGk v'kk dyekcjkscj eqGkoj ;s.kkÚ;k ihB;k <sd.;k ;s.;kph 'kD;rk vlrs o v'kh dyes dhMhaps osGhp fu;a=.k u dsY;kl fioGh iMqu dkykarjkus ejrkr- rlsp v'kk 2@3 o"kkZP;k dyekoj jksiokVhdse/;s cÚ;kp izek.kkr Qkanh ej o ihad ;k jksxkph ykx.k >kY;kps vk<Gwu ;srs- v'kk jksxkapk izknqHkkZo Qkan;k eq[;r% eq[; [kksMkoj vlY;kl vkWxLV & lIVscj efgU;ke/;s dyes ejrkr] rsOgk dyekaph fuoM djrkuk ;k ckchdMs y{k ns.ks xjtsps vkgs-

[kM~Mk Hkjrkuk ?;ko;kph dkGth % [kM~Mk Hkjrkuk fo'ks"kr% gyD;k tehuhe/;s ns'kkoj

'ksrdjh [kM~M;krhy gydhekrh dk<wu R;k fBdk.kh pkaxyh dkGhekrh Hkjrkr vkf.k ghp dkGhekrh dye ej.;kl dkj.khHkwr Bjrs vls iq"dG vuqHko vkysys vkgsr- dkG;k tehuhr ik.kh /kkj.k {kerk T;kLr vlY;keqGs ik.;kpk fupjk gksr ukgh- tehu ?kV~V gksrs R;keqGs eqGkaph ok< pkaxyh gksr ukgh- ik.;kpk ;ksX; fupjk u >kY;keqGs eqGs dqtrkr o dyes ejrkr- dye esY;kuarj okGoh ykxrs R;keqGs dye okGoheqGs esys vlk 'ksrdÚ;kapk xSjlet gksrks- okLrohd dkG;k tehuhe/;s ns[khy ,dnk dye txys dh pkaxys ok<rs Eg.kwu dkG;k tehuhr tj dyekaph ykxoM djko;kph vlsy rj [kM~;k e/khy dkGhekrh dk<w.k R;k fBdk.kh gydh ekrh 'ks.k[kr] FkksM;k izek.kkr okGw o ikykikpksGk Hk:.k ykxoM dsY;kl dyes pkaxyh ok<rkr- [kM~Ms ,fizy es e/;s [k.kwu iqUgk 'ks.k[kr feJhr ekrhus Hk:u ?ks.ks Eg.kts R;krhy ekrh ,d nksu ikolkus clsy o tfeuhP;k ikrGhr ;sbZy R;keqGs [kM;kr ik.kh lkBukj ukgh-

dyes ykorkuk ?;ko;kph dkGth %

dyes ykorkuk fi'kohrhy dyekaP;k eqGkaph gqaMh clsy v'kh [kM~M;kP;k e/; Hkkxkrhy Hkjysys ekrh

52 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 53: Krishi jagran marahti magazine november 2015

'ks.k[kr feJ.k ckgsj dk<w.k ?;kos R;k [kM~;kr 2VDds ehFkhy iWjsFkhvkuph 50xzW HkqdVh Vkdkoh rlsp 1 fdyks lhaxy lqij QkWLisV Vkdkos- uarj dyekaph ih'kohoj CysMus mHkk dki ?;kok] IyWLVhdph ih'koh vyxn dk<wu ?;koh ekrhph gaqMh ¼ckWy½ QqVukj ukgh ;kph n{krk ?;koh- dye [kM~;kr cjkscj e/;s Bsowu cktwus ekrh Hk:u ?;koh o ekrh gGqokj ik;kus nkcwu ?kV~V clokoh- dyekpk tksM ekrhr tk.kkj ukgh ;kph n{krk ?;koh- [kM~Mk tfeuhP;k ikrGhr vFkok FkksMklk oj Hk:.k ?;kok Eg.kts R;k e/;s ik.kh lkBukj ukgh- uarj dye okÚ;kus gyw u;s Eg.kwu dyekyk vk/kkj ns.ks vko';d vlrs- vk/kkj ?;ko;kph dkBh dye [kksMkiklwu 4 rs 6 bap varjkoj okÚ;kP;k fn'ksl ykokoh vk/kkj dkBh okÚ;kP;k fo:/n fnlsy ykoY;kl okÚ;keqGs okdysyh dyes vk/kkj dk<hoj ?kklrkr R;keqGs ikukuk o dyekl btk gks.;kph 'kD;rk vlrs- rlsp lokZr egRokps Eg.kts vk/kkj dk<hpk tfeuhr xsysY;k Hkkxkl Mkacj yko.ks Mkacj ykoY;keqGs dkBhl okGoh ykxr ukgh- dye vk/kkj dkBhl lSy nksjhus cka/kkos cÚ;kp osGk vk/kkj nsrkuk nksjh dyekP;k [kksMkl cka/kyh tkrs o uarj rh vk/kkj dkBhl cka/krkr R;k eqGs [kksMkph ok< gksr vlY;keqGs [kksM vkoGys tkrs- o R;k fBdk.kh [kkp iMrs- cÚ;kp osGk v'kk fBdk.kh dye eksM.;kph 'kD;rk vlrs R;kpk dyekP;k ok<hoj ijh.kke gksrks rsOgk vk/kkjkph nksjh dyekuk ?kV~V u cak/krk baxzth vkB vkdM;k izek.ks dyekl lSy xkB ekjkoh dyes 'kD; rks ikolkG;kP;k lqjokrhlp ykokohr- rlsp dyekP;k tksMkojhy IyWLVhd dkxn lksMyk vlY;kuh [kk=h djkoh o tksMk[kkyph QwV dk<wu Vkdkoh- dye ykorkuk vFkok dye ykoY;k uarj ;qjh;k vFkok brj u=;qDr [krs dehr deh ykxoM dsY;kuarj rhu egh.;k i;Zr oki: u;sr- R;keqGs dyes e: 'kdrkr- rlsp rn~uarj [kr n;ko;kph vlY;kl [kksMk yxr Vkdw u;sr- [kksMkiklwu 4 rs 6 bap varjkoj [krs n;kohr-

dye ykxoM dsY;kuarj ?;ko;kph dkGth %

ikoklkG;ke/;s ?;ko;kph dkGth %

ikolkG;ke/;s tknk ik.;koj fu;a=.k Bso.ks 'kD;

ulrs- rsOgk fo'ks"kr% eksB;k izek.kkoj ikÅl >kY;kl vFkok lrr ikÅl iMr vlY;kl fu;ehr igk.kh dj.ks xjtsps vkgs- dyekP;k [kM~M;ke/;s ik.kh lkBys vkgs dk rs igkos- ik.kh fupjk dj.;kph O;oLFkk djkoh- cÚ;kp osGk dksd.kke/;s /kks /kks ikÅl iMY;kuarj ckjhd ?kGh iMwu dye [kM~M;krwu ik.kh ogkr vlrs- R;keqGs dkgh osGsyk [kM~M;krhy ekrh okgr tkÅu dye ns[khy m?kMs iMrs rsOgk v'kk ik.;kl [kM;kP;k ojP;k cktwus okV d:u ns.ks xjtsps vkgs- [kM~M;kr dlY;kgh ijhLFkhrhr ik.kh lkBukj ukgh ;kph n{krk ?ks.ks vko';d vkgs dkj.k ikolkG;kr dyes ej.;kl gsp ,deso izeq[k dkj.k vkgs- tehuhr ik.kh lkBr vlsy rj pj dk<.ks vko';d vkgs- R;keqGs ik.;kpk fupjk gksÅ 'kdsy-

ikolkG;k uarj ?;ko;kph dkGth % �ikolkG;kr ,dnk dye fLFkjkoys dh dyekaP;k

eqGdkaMko:.k QqVos ;s.;kph nkV 'kD;rk vlrs nqyZ{k >kY;kl vls QqVos dsOgk ok<rkr gs y{kkrgh ;sr ukgh o ;k QqVO;kP;k tksekeqGs dye e:u tkrs- fo'ks"kr% gh ckc dktw dyekaps ckcrhr Qkj eksB;k izek.kkoj igko;kl feGrs- rsOgk dyekoj tksMkP;k [kkyh ;s.kkjs QqVos fu;ehr dk<.ks vko'kd vlrs-

r.k dk<.ks %

dye ykxoM dsysY;k [kM~M;ke/;s Qkj eksB;k izek.kkoj xor o brj r.k ok<rs- R;keqGs dyes ihoGh iMrkr o [kqjVysyh jkgrkr rsOgk r.k osGksosGh fu;ehr dk<.ks xjtsps vkgs- dye ykoysY;k [kM~M;ke/;s tj osGhp xorkps vkPNkn.k dsys rj r.k vrh'k; deh izek.kkr ok<rs rlsp mUgkG;kr ik.;kpk vksykok Vhdowu Bsoyk tkrks R;keqGs dyekaph ok< tksenkj gksrs- vkPNkn.kkl okGoh ykxw u;s Eg.kqu vkPNknuk[kkyh 2 VDds esFkhy iWjFkhvkWuph HkqdVh Vkdkoh-

iz[kj lq;Zizdk'kkiklwu laj{k.k %

mUgkG;ke/;s ik.;kP;k derjrs eqGs dyes ejrkr gk dksd.k foHkkxkP;k ckcrhr xSjlet vkgs- taxyke/;s jksiV

www.krishijagran.comQgckx ykxoM

Jh- v'kksdjko n'kjFk ik-Hkkdjs ¼lj½eksck- 9881373606

9423005922

Jh Lokeh leFkZ ulZjh

/kkeksjh ¼ek;xkao pkSQyh½ rk- dksijxkao] ft- vgenuxj/kkeksjh ¼ek;xkao pkSQyh½ rk- dksijxkao] ft- vgenuxj

Jh Lokeh leFkZ ulZjhvkeP;kdMs VkseWVks] dksch] ¶ykWoj]

fejph] <kscGh fejph okaxs] dkjys] HkksiGk] 'ksoxk] >saMq] Vjcqt o

mlkps ntsZnkj o m| izfrps jksis ;ksX; njkr feGrhy

vkeP;kdMs VkseWVks] dksch] ¶ykWoj] fejph] <kscGh fejph okaxs]

dkjys] HkksiGk] 'ksoxk] >saMq] Vjcqt o mlkps ntsZnkj o m| izfrps

jksis ;ksX; njkr feGrhy

53H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 54: Krishi jagran marahti magazine november 2015

>kMkuk dks.k ik.kh ?kkyrks dyekaP;k ok<hlkBh fufPNrp ik.;kph vko';drk vkgs- ijarq deh izek.kkr ik.kh ehGkys rjh dyes txrkr- dkj.k dksd.kkrhy gose/;s vknzrsps izek.k mUgkG;k e/;sgh 50VDds is{kk tkLr vlrs- ns'kkoj ik.;k vHkkoh dyes e: 'kdrkr- ijarq dyes ej.;ke/;s ik.;kP;k derjrsis{kk mUgkG;kr ok<ysY;k rkiekukeqGs tfeuhyxrP;k [kksMkl pVdk clrks dkj.k tehuhps

0rieku ckgsjP;k riekukis{kk 4 rs 5 ls- us ok<ysys vlrs- R;keqGs fu;ehrpVdk clY;keqGs R;k fBdk.kP;k is'kh dedqor gksÅu ejrkr gsp izeq[k dkj.k dyes ej.;kps vkgs- rsOgk dyekaP;k [kksMkps fo'ks"kr% tehuyxrP;k Hkkxkps laj{k.k dsY;kl >kMs l'kDr o pkaxyh ok<rkr o ej.;kps izek.k uX;U; gksrs- ;k m".krspk ijhuke [kksM m?kMs vl.kkÚ;k 2@3 o"kkZP;k dyekoj ns[khy gksrks- v'kk dyekaph lky QkVysyh ¼fpjysyh½ vk<Gwu ;srs R;k e/kwu cÚ;kp osGk Mhad ;srks v'kh dyes v'kDr jkgrkr rsOgk lq;kZP;k m".krs iklqu [kksMkps laj{k.k dj.ks egRokps vkgs- fo'ks"kr% T;k fBdk.kh ik.;kph derjrk vkgs R;k fBdk.kh rj vko';dp vkgs- R;klkBh ,d rj [kksM lgk bap cqMsyk v'kk i/nrhus vkPNknu djkos vFkok [kksMkl tehuhiklwu 6 rs 8 bap maph i;Zr nf{k.kcktwus dMwu xor cka/kkos-

jksx o fdMhiklwu laj{k.k %

dye l'kDr vlsyrj dyekl Qkjlk jksx gksr ukgh- ijarq ojhy ueqr dsysY;k dkj.kkeqGs fo'ks"kr% ik.;kpk fupjk u gks.;keqGs vFkok riek.kok<Y;kus [kksMkl pVdk clY;keqGs dye v'kDr gksrs o v'kk dyekoj ¶;qtkjh; rlsp Qk;VksiFkksjk ;k cqj'khpk izknqHkkZo ;srks- rsOgk tj ojhy dkj.kkus dyes v'kDr fnlw ykxY;kl 1VDds cksMksZfeJ.k vFkok 0-1VDds ckohLVhups nzko.k cqa/;kyxr vksrkos rRiqohZ T;k dkj.kkus gh ifjLFkhrh fuekZ.k >kyh vkgs R;kps fuokj.k djkos rlsp [kksMkl cksMksZis"V dk<Y;kl m".krseqGs gks.kkjk ifj.kke deh gksÅ 'kdrks o uarj ;s.kkÚ;k cqj'khtU; jksxkiklwu laj{k.k gksÅ 'kdrs- vyhdMs Qkanh ej jksxkps izek.k dyekoj ok<ysys vkgs- rsOgk ;k jksxkeqGs dyekojhy esysyh Qkanh izknqHkhZr HkkxkP;k [kkyh rksMwu tkGwu Vkdkoh- rlsp izknqHkkZo izkFkfed vkoLFksr vlY;kl jksxxzLr Qkanhojhy lky [kjoMwu R;koj cksMksZis"V ykokoh- jksxkpk izknqHkkZo ok<w u;s Eg.kwu ikÅl lairk lairk 1 VDds cksMksZfeJ.kkph Qokj.kh djkoh-

ufou ykxoM dsysyh dyes fdMh eqGs ej.;kph 'kD;rk Qkjp deh vlrs- cÚ;kp osGk yksdkapk okGoheqGs dye esys vlk xSjlet gksrks dye dkagh brj dkj.kkus

ejrs ¼oj ueqr dsysY;k½ o dye esys dh R;kl okGoh ykxrs ek= okGoh [kksMkojhy esysyh lky [kkrs R;keqGs vkrhy thoar is'kh brj fdMh o jksxtarwuk f'kjdko feG.;kl enr djrkr rFkkih R;k thoar is'kh [kkÅu >kMkal izR;{k btk Dofprp djrkr- ijarq fo'ks"krk T;k fBdk.kh fu;ehr xqjspjrkr v'kk tfeuhr ykxoM dsyh vlY;kl dkgh izek.kkr muh ¼:Vxzc½ ;k fdMhpk izknqHkkZo vk<Grks gh muh vFkok gqe.kh dyekP;k [kksMkph tehuh[kkyhy lky [kkrs R;keqGs dye ejrs rsOgk v'kh ifjLFkhrh vlY;kl Dyksjksik;jhQkWl 5 feyh@fyVj ik.kh ;k izek.kkr nzko.k d:.k [kksMkyxr vksrkos ;k O;rhjhDr cÚ;kposGk jksiokVhdse/kwu ihB;k <sd.;k ;s.;kph 'kD;rk vlrs- ihB;k <sd.;kpk izknqHkkZo >kY;kl dye ihoGs iMrs- v'kk dyekaP;k [kksMkyxr eqaX;kph ;stk vk<Gwu ;srs- izknqHkkZo vk<GY;k Dyksjik;jhQkWl 5 ehyh@fyVj ik.kh gs nzko.k [kksMkyxr eqGkoj vksrkos- dyekP;k uohu QqVhoj 'ksMkaiks[kj.kkÚ;k vGhpk izknqHkkZo ge[kkl ;srks R;keqGs tjh dyes ejr ulyh rjh dyekaph ok< gksr ukgh- 'ksaMk iks[kj.kkÚ;k vGh eqGs izknqHkhZr dksoG;k QqVhoj Hkksd vk<Gwu ;srs- v'kh Qkanh mHkh phjY;kl vkre/;s ghjoV rkacql jaxkph vGh vk<Gwu ;srs- v'kk Qkan;k dksetrkr o uarj okGrkr izkFkehd vkoLFksr izknqHkhZr Qkan;k vG;k lg dk<wu VkdkO;kr o T;k T;k osGsyk dksoGh QqV ;sbZy R;k R;k osGsyk QDr dksoG;k QqVosojp 0-05 VDds eksuksØksVksQkWl vFkok fDoukWyQkWl ;k fdVduk'kdkaph Qokj.kh djkoh- rlsp vfydMs dksoG;k ikyohP;k nsBkoj ehtek'kh ;k fdMhpk izknqHkkZo eksB;k izek.kkoj fnlwu ;srks- R;keqGs ns[khy 'ksaMs okGrkr- foP;k fu;a=.kklkBh izksQsuksQkWl 50 bZlh 1 feyh fdaok fefFky fMeWVkWu 1 feyh izfr fyVj ik.kh ;k izek.kkr Qokj.kh djkoh- ;k O;frjhDr tqyS vkWxLV eghU;kr ikus [kkukjh o ikus rksMukÚ;k HkqqaxsÚ;kP;k izknqHkkZo ;srks- ijarq R;keqGs ?kkcj.;kps dkj.k ukgh- R;keqGs Qkj uqdlku gksr ukgh- ikÅl vlY;keqGs fu;a=.k dj.ks gh vo?kM vlrs-

taxyh o eksdkV tukojkiklwu laj{k.k %&

fo'ks"kr% dksd.kke/;s eksdkV tukojkapk iz'u eksBk vkgs- eksdkV tukojkauh ?kklY;keqGs dyes gyrkr fdaok eksMrkr dye gyY;keqGs eqGkuk btk gksrs- R;keqGs dyes ejrkr- rlsp 'ksG;kuh dyekaph dksoGh ikyoh [kkY;kl dyekaph ok< gksr ukgh- rsOgk ckxsl pkaxys dqiu d:u dyekaps eksdkV rlsp taxyh tukojkiklwu laj{k.k dj.ks vko';d vkgs-

ojhy loZckchaps O;oLFkkiu dsY;kl dyekaps ejhps izek.k uxU; jkgkrs rlsp dyes tksenkj ok<rkr-

1 2MkW- ,l- ds- xksMls ] MkW- , Ogh- lkoar 3,oa MkW- ,-ih- l.kl

1lg;ksxh izk/;kid] Ñ"kh dhVd'kkL= foHkkx] 2]3Lak'kks/ku lg;ksxh] Ñ"kh dhVd'kkL= foHkkx

MkW- ckGklkgsc lkoar dksd.k Ñ"kh fo|kihB] nkiksyh1Email: [email protected]

www.krishijagran.comQgckx ykxoM

54 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 55: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 56: Krishi jagran marahti magazine november 2015

CËnmXZ {df¶H$ www.krishijagran.com

B‘wB‘weoVH$è`m§Zm eoVH$è`m§Zm

CËnÝZdmT>rgmR>rCËnÝZdmT>rgmR>rEH$ ZdrZ n`m©`EH$ ZdrZ n`m©`

B‘weoVH$è`m§Zm

CËnÝZdmT>rgmR>rEH$ ZdrZ n`m©`

hmoV Zmhr. nU B‘w nmbZmda `m gd© ~m~tMm H$mhrhr n[aUm‘ hmoV Zmhr, åhUwZM B‘w nmbZmbm gd©Ì ng§Vr Xe©{dbr OmV Amho.

B‘w njmMo ‘wi ñWmZ ̂ maVm~mhoarb Agë`m‘wio hm njr ^maVr` dÝ`Ord g§ajH$ H$m`Xm 1972 `m gXamImbr `oV Zmhr. Ë`m‘wio B‘w nmbZmgmR>r d Ë`mMr H$ËVb H$ê$Z ‘m§g CËnmXZmgmR>r gÜ`m H$moUVrhr nadmZJr ¿`mdr bmJV Zmhr.

eoVrgmo~VM Oa B‘wnmbZ hm OmoS>Y§Xm åhUwZ Ho$bm Jobm Va ^{dî`m‘Ü`o eoVH$è`m§Zm Mm§Jbo CËnÝZ {‘iw eHo$b. gwê$dmVrbm ^maVm‘Ü`o B‘w nmbZmMm ì`dgm` hm ‘w»`V… njm§Mr ‘moR>`m à‘mUmV AgUmar ‘mJUr nyU© H$aÊ`mgmR>r àOZZ H$aUo d A§S>r CËnmXZ H$aUo `mgmR>r Ho$bm OmV hmoVm. na§Vw Joë`m {XS> XeH$m§‘Ü`o ̂ maVmV ‘w»`V… Am§Y«àXoe, ‘hmamï´ , H$Zm©Q>H$, Vm{‘iZmSy>, Jmodm, Amo[agm Am{U ‘Ü`àXoe `m amÁ`m§‘Ü`o ‘moR>çm à‘mUmV ì`mdgm{`H$ eoVH$ar B‘w nmmbZ H$aV AmhoV. Ë`m‘wio B‘w njm§Mr g§»`m gXç pñWVrV OmñV à‘mUmV CnbãY Amho. Aem n[apñWVr‘Ü`o `m B‘w njm§Mr H$ËVb H$ê$Z ‘m§g d BVa CnnXmW© {Z‘m©U H$ê$Z eoVH$ar~m§Ydm§Zm Am{W©H$ Z’$m {‘iÊ`mg ‘XV hmoD$ eH$Vo. gwê$dmVrg B‘w ‘m§g ~mOmamV AmUyZ Ë`mMr bmoH$m§‘Ü`o à{gÜXr H$aUo JaOoMo Amhoµ H$maU B‘w ‘m§g H$mo~§S>rÀ`m ‘m§gmà‘mUo BVHo$ àM{bV Zmhr.

^maVmÀ`m dmT>Ë`m bmoH$g§IoMm {dMma H$aVm Ë`m§Mr à{WZm§Mr JaO H$er nwU© H$aVm `oB©b `mMm gwX²Ym {dMma

iMm Am°ñQ´>o{b`mMm AgUmè`m B‘wMr gZ 1996 ‘Ü`o ^maVmV (Am§Y«àXoe) ì`mdgm{`H$ VËdmda nmbZ H$aÊ`mg gwê$dmV Pmbr. ‘hmamï´>mV gZ 2002 ‘Ü`o B‘w nmbZ Iè`m AWm©Zo gwê$ Pmbo. gÜ`m ^maVm‘Ü`o 1000 nojm OmñV B‘w ’$m‘© AmhoV. Ë`mn¡H$s gdm©V OmñV ’$m‘© Am§Y«àXoe, ‘hmamï´µ, H$Zm©Q>H$, Vm{‘iZmSy> d BVa àJVerb amÁ`m‘Ü`o AgwZ ‘hmamï´>mV {H$‘mZ 50 Vo 200 bhmZ d ‘moR>`m à‘mUmV B‘w nmbZ H$aUmao ì`dgm{`H$ eoVH$ar ~m§Yd {XgyZ ̀ oVmV.

B‘w hm Agm njr Amho Omo Hw$R>ë`mhr dmVmdaUm‘Ü`o OJy 0eH$Vmo. Ogo Am°ñQ´>{b`mµ, MrZ, `wamon qH$dm ^maV (0 C Vo

050 C). B‘wMo Am`wî`‘mZ 30 Vo 40 df© AgyZ emar[aH$ dmT> hr 12 ‘{hÝ`m§V nyU© hmoVo Am{U CËnmXZj‘ d` 18 Vo 24 ‘{hZo AgVo. `m njm§À`m gd©M Ad`dm§Mm ‘mZdr OrdZmV Cn`moJ Ho$bm OmVmo. B‘w hm ’$ma em§V njr Amho. Vmo YmÝ`, S>mir, nmbo^mÁ`m, ’$io, Ai`m, JdV dJ¡ao ImD$Z OJVmo Am{U Ë`mMr amoJà{VH$ma eŠVr BVH$s à~i AgVo H$s Vmo ’$magm amoJm§Zm ~ir nS>V Zmhr. B‘w hm ~S>©âbwbm gwX²Ym ~ir nS>V Zmhr. nU H$mhr amoJm§nmgyZ Ë`mMo g§ajU H$aUo JaOoMo AgVo CXm. BÝgo’o$bm`Q>rg.

^maVmVrb B‘w ’$m‘vJ …

^maVmV eoVrg nwaH$ åhUwZ AZoH$ ì`dgm` Ho$bo OmVmV. CXm. Hw$¸$Q> nmbZ, Xw½Yì`dgm`, eoir d ‘|T>r nmbZ BË`mXr Am{U ho gd© ì`dgm` OZm§dam‘Ü`o AgUmè`m {d{dY g§gJ©OÝ` d Ag§gJ©OÝ` amoJm§Mm àmXw©^md, dmVmdaUmVrb ~Xb, dmT>Vo Vmn‘mZ d nmÊ`mÀ`m H$‘VaVo‘wio {H$’$m`Vera

S>m°. aqdÐ O. P|So>, àmÜ`mnH$, S>m°. {XZoe ‘. MìhmU, S>m°. amOoe {d. dmK, emók

newd¡Ú{H$` gm‘w{hH$ ñdmñW {d^mJ‘w§~B© newd¡Ú{H$` ‘hm{dÚmb`, nai ‘w§~B© - 400 012.

S>m°. aqdÐ O. P|SS>m°. amOoe {d. dmK

‘w

56 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 57: Krishi jagran marahti magazine november 2015

CËnmXZ {df¶H$ www.krishijagran.com

{MH$Zbm n`m©` åhUwZ dmnaVm ̀ oVo.

A.H«$. KQ>H$ à‘mU

1. à{WZo (gm) 28.4

2. ‘oX (gm) 4.7

3. COm© (kcl) 164

4. bmoh (mg) 5.0

5. ‘°¾o{eA‘ (mg) 28.7

6. {dQ>m‘rZ ~r 12 (mcg) 8.5

7. am`~moâbo{dZ (mg) 0.55

B‘wMo ñdÀN> d {ZamoJr ‘m§g CËnmXZ H$aÊ`mgmR>r bmJUmè`m gd© Jmoï>tMo ̀ mo½` [aVrZo Adb§~Z H$amdo. gÜ`m B‘wMo ‘m§g ho R>am{dH$ {R>H$mUr ~mOmanoR>oV qH$dm H$mhr ‘moOŠ`mM CnhmaJ¥hm‘Ü`o CnbãY Amho. na§Vw ho ‘m§g CËnmXZ em{ó` Ñï>`m Ho$bo OmV ZgyZ Ë`mg Amdí`H$ AgUmar `§Ìgm‘wJ«r CnbãY Zmhr. Aem àH$mao nma§nm[aH$ nÜXVrZo {Z‘m©U hmoV Agbobo B‘w ‘m§g `m‘Ü`o `mo½` Vo R>am{dH$ ~Xb H$ê$Z Am{U em{ó` nÜXVrMm Adb§~ H$ê$Z B‘w ‘m§gmMo CËnmXZ H$amdo Am{U J«mhH$m§g CnbãY H$ê$Z Xçmdo. Aem [aVrMo g§emoYZ H$m`© hmVr KoUo Amdí`H$ Amho. B‘w ‘m§g {Z{‘©Vrg bmJUmè`m {d{dY CnH$aUm§Mr {Z{‘©Vr Ho$ë`mg ñdÀN> d {ZamoJr ‘m§g CËnmXZ H$aÊ`mg ‘XV hmoB©b.

B‘w nmgwZ {Z‘m©U hmoUmao CnnXmW© d Ë`m§Mo ‘hËd …

1. B‘w Vob / Ma~r

nwdu B‘w Vob ho A§JXwIr d g§YrdmVmda dmnaÊ`mV `oV hmoVo. emoY Aä`mgm‘Ü`o Ago {XgwZ Ambo Amho H$s B‘w Vob ho XmhamoYH$ Amho d Ë`m‘Ü`o ËdMo‘YwZ earam‘Ü`o OmÊ`mMm

H$am`bm hdm. åhUyZ B‘w ‘m§g ho Amnbo ^{dî`mVrb CËV‘ AÝZ hmoD$ eH$Vo. H$maU B‘w ‘m§g ho 98% Ma~r {dahrVµ gdm©V H$‘r H$moboñQ>oam°b AgUmao Am{U OmñV à‘mUmV bmoh AgUmao ‘m§g Amho.

B‘wMr H$mVS>r hr ’$maM Za‘ AgwZ Hw$R>bmhr a§J nQ>H$Z AdJV H$aVo Am{U åhUwZ {Vbm {d{dY a§Jm§Zr gO{dVm `oVo. B‘wÀ`m H$mVS>rbm ~mOmam‘Ü`o Mm§Jbm ^md Agë`m‘wio eoVH$è`mbm Mm§Jbo CËnÝZ {‘idwZ XoD$ eH$Vo. åhUwZ B‘wMm ì`dgm` H$am`Mm Agë`mg `m gd© ~m~tMm {dMma H$am`bm hdm.

B‘wMm ì`dgm` Oa em{ó` Ñï>`m `mo½` nÜXVrZo Ho$ë`mg Iwn CËnmXZ XoD$ eH$Vmo Am{U Vmo CËV‘ àH$mao am~{dë`mg H$‘r IMm©V ^anwa CËnÝZ {‘iVo. B‘w Hw$R>ë`mhr dmVmdaUmer g‘ag hmoD$Z amhÿ eH$Vmo. ̂ maVmVrb dmVmdaU ho B‘w nmbZmgmR>r ’$maM `mo½` Amho. B‘w e§mV njr Amho åhUwZ nmim`bm Ìmg Zmhr. B‘wbm ’$ma ‘moR>çm OmJoMr qH$dm ~m§YH$m‘mMr JaO ZgVo. EH$ EH$a OmJo‘Ü`o 100-150 njr Amam‘mV amhþ eH$VmV. ’$ŠV ImXç Am{U nmUr XoÊ`mgmR>r Am{U {dð>m CMbÊ`mgmR>r ‘Owam§Mr JaO ^mgVo åhUwZ ‘Owam§da OmñV IM© hmoV Zmhr. EH$ ‘Owa ghO 100 njm§Mm B‘w’$m‘© nmhþ eH$Vmo.

B‘w ho nS>rH$ qH$dm XwJ©‘ O‘rZrda Wì`m‘Ü`o amhVmV åhUwZ Á`m O‘rZr‘Ü`o {nH$ `oV Zmhr qH$dm Or O‘rZ nS>rH$ Amho d Or O‘rZ A{O~mV nmUr Yê$Z R>odV Zmhr Aem O‘rZrMm B‘wnmbZmgmR>r dmna H$amdm. `m njm§Zm Iwë`m OmJo‘Ü`o ahm`bm AmdS>Vo. EH$m ’$m‘©‘Ü`o H$‘rVH$‘r 20 njr (Za‘mXr OmoS>r) AgUo Amdí`H$ Amho. 50 ’w$Q> ê$§X Am{U 100 ’w$Q> bm§~ Omir Agbobr OmJm njm§À`m g§ajUmÀ`m Ñï>rZo

CËV‘ R>aVo. 20 x 40 ’w$Q>mMr OmJm N>V Q>mHw$Z V`ma Ho$ë`mg njm§Zm CÝhmnmgwZ hdonmgwZ Am{U nmdgmnmgwZ dmM{dVm ̀ oVo.

B‘wbm Z¡g{J©H$ dmVmdaUmV ahm`bm AmdS>V Agë`mH$maUmZo Ë`mbm YmÝ` S>mir, ’$im§À`m ~r`m, {haì`m nmbo^mÁ`m Am{U JdV Im`bm AmdS>Vo. na§Vw A§S>r CËnmXZ dmT>{dÊ`mÀ`m Ñ{ï>H$moZmVwZ Oa nm¡{ð>H$ ImXç d`mo‘mZmZwgma {Xbo Va A§S>r CËnmXZmV {d{eï> ’$aH$ nS>Vmo.

B‘w ‘m§gmVrb nmofUVËd …

B‘w ‘m§gm‘Ü`o H$‘r H$moboñQ>oam°b, H$‘r Ma~r d A{YH$ à{WZo AgVmV. B‘w ‘m§g ho eoir, ‘|T>rÀ`m qH$dm ‘moR>`m OZmdam§À`m ‘m§gmbm CËV‘ n`m©` R>ê$ eH$Vo. B‘w ‘m§g ho 97-98% Ma~r‘wŠV AgVo, B‘w ‘m§gm‘Ü`o à{WZo, bmoh, {dQ>m‘rZ ~r 12 ho BVa OZm§dam§À`m ‘m§gmnojm OmñV à‘mUmV AgVo, åhUwZ g§emoYH$m§Mo Ago åhUUo Amho H$s B‘w ‘m§g ho öX`mMm Ìmg AgUmè`m ì`pŠVgmR>r EH$ Mm§Jbo AÝZ R>aob. B‘w ‘m§g ho Ma~rahrV d bdH$a nMUmao, M{dï> Agë`m‘wio ‘Q>Z Am{U

57H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

izfo.k lkuieks- 9373255061

Hkkthikyk jksis&VkseWVks] <kscGh fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh] >saMw]

¶ykWoj] dksch] iibZ 786] æk{k-

egkjk"Vª vkjksX; foKku fo|kihBk 'kstkjh] lkui eGk] eq-iks- <dkacs] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd

Email : [email protected]. : www.sanapnursery.com

R

Page 58: Krishi jagran marahti magazine november 2015

CËnmXZ {df¶H$ www.krishijagran.com

H$dM ho Q>UH$ Am{U AmH$f©H$ Agë`m‘wio Ë`mnmgwZ AmnU AZoH$ àH$maÀ`m emo^oÀ`m dñVw ~Zdy eH$Vmo.

2. B‘wMr {n„

B‘wÀ`m {n„mMo dOZ Odinmg B‘wÀ`m A§S>çmÀ`m 70% EdT> o AgVo. B‘wÀ`m {n„m §Mm OÝ‘

Z¡g{J©H$[aË`m qH$dm H¥${Ì‘ nÜXVrMm dmna H$ê$Z gwX²Ym H$aVm `oVmo.

H ¥ $ { Ì‘ nÜXV rZ o A § S > r C~{dÊ`m‘Ü`o Odinmg

0 097.5 F (36.38 C) EdT>o Vmn‘mZ d Amdí`H$ AmЩVm JaOoMr AgyZ 48-52 {Xdg bmJVmV.

A§S>çmVwZ ~mhoa nS>Umè`m {n„mMm a§J hm Vn{H$ar d Ë`mda

nm§T>ao nÅ>o AgVmV. {n„mMm a§J VrZ ‘{hÝ`m§Zr ~XbVmo.

Aem ~hÿn`moJr njmMo nmbZ H$ê$Z eoVH$ar d ì`mdgm{`H§$mMr {ZpíMVnUo Am{W©H$ àJVr hmoB©b d J«m{‘U ~oamoOJma ‘{hbm d Vê$Um§Zm amoOJmamMr g§Yr CnbãY hmoB©b.

BÀNw>H$ ì`pŠVg qH$dm g§ñWog B‘w nmbZm {df`r A{YH$ ‘m{hVr hdr Agë`mg Imbrb g§KQ>Zm§Zm g§nH©$ gmYmdm …

1. ^maVr` B‘w g§KQ>Zm, h¡Xam~mX

2. am{ï´>` B‘w g§KQ>Zm, ‘w§~B©

3. ‘hmamï´> B‘w g§KQ>Zm, ~mam‘Vr, {O. nwUo

4. B‘w ’$m‘©a g§KQ>Zm, nwUo

5. ‘hmamï´> B‘w ’$m‘©a g§KQ>Zm, S>m|{~dbr, {O. R>mUo

JwUY‘© Amho. Ë`m‘Ü`o ’$m°ñ’$ag Zgë`m‘wio Vo ËdMo‘YwZ earam‘Ü`o OmD$ eH$Vo. B‘w Vob ho ËdMoMo CÝhm§nmgwZ g§ajU H$aVo.

gm¢X`© àgmYmZm‘Ü`o Am{U Am¡fY {Z{‘©Vr ‘Ü`o B‘w VobmMm dmna ‘moR>çm à‘mUmV dmT>V Amho. H$ma‘ B‘w Vob ho CËV‘ XmhamoYH$, ËdMobm VOobm XoUmao, H$moboñQ>oam°b H$‘r H$aUmao, OrdmUw amoYH$, ËdMm Q>dQ>drV {XgÊ`mg ‘XV H $ aU ma o , OI‘ ~a r H$aÊ`mg ‘XV H$aUmaoo, ËdMoMo H$mio S>mJ H$‘r H $ aU m a o o , ^ mOb oë` m ËdModarb OI‘m ~è`m H$aUmao d g§YramoJmda JwUH$mar Amho. Aem àH$mao B‘w Vobm‘Ü`o Agbobo Am¡fYr JwUY‘© AmoiIyZ nmíMmË` Xoe OmJVrH$ ~mOmanoR> oV B‘w VobmnmgwZ V`ma Ho$bobr Am¡fYo CnbãY H$ê$Z XoV AmhoV.

2. B‘w H$mVS>r

B‘wMr H$mVS>r ‘D$ Agë`m‘wio OmJVrH$ H$mVS>r CXçmoJm‘Ü`o emo^oÀ`m dñVw V`ma H$aÊ`mH$arVm dmna hmoVmo. B‘w H$mVS>rnmgwZ AZoH$ dñVw V`ma H$aVm `oVmV. EH$ nwU© dmT> Pmboë`m B‘wnmgwZ 6-8 Mm¡.’w$Q> BVH$s H$mVS>r {‘iVo. AË`§V gwb^ d gmoß`m [aVrZo B‘w H$mVS>rbm Hw$R>bmhr a§J XoVm `oVmo Ë`m‘wio {d{dY a§JmÀ`m dñVw V`ma H$aÊ`mgmR>r B‘wÀ`m H$mVS>rMm dmna Mm‘S>`mMm H$maImÝ`mV hmoVmo.

3. B‘w n§I / {ngo

B‘wMr {ngo AmH${f©V d ‘I‘br AgVmV. Vr ‘D$, hbH$s Am{U Zm°Z-A°ba{OH$ Agë`m‘wio Ë`mMm dmna ‘moR>`m à‘mUmda Ho$bm OmD$ eH$Vmo. B‘wÀ`m {ngm§Zm ’°$eZÀ`m {dídm‘Ü`o d BVa emo^oÀ`m dñVw V`ma H$aÊ`mH$[aVm ’$ma ‘mJUr Amho. B‘wÀ`m {ngm§Mm dmna S>ñQ>a, n§Io, ~mo, ‘mñH$, Cer, H$moQ, ñdoQ>a, aoZH$moQ> Am{U XmJrZo B. dñVw V`ma H$aÊ`mH$arVm hmoVmo.

4. B‘w nm` Am{U ZIo

B‘wÀ`m nm` Am{U ZIm§Mm Cn`moJ ’°$eZÀ`m d BVa emo^oÀ`m dñVw V`ma H$aÊ`mH$[aVm hmoVmo.

B‘w nmgwZ {‘iUmao BVa CnnXmW© d Ë`m§Mo ‘hËd …

1. B‘wMr A§S>r

B‘w hm njr Odinmg 40 df} OJVmo d H$‘rVH$‘r 25 df}Var A§S>r XoVmo. EH$ njr df©^amV H$‘rVH$‘r 25 Vo OmñVrV OmñV 40 A§S>r XoD$ eH$Vmo. ̀ m A§S>`mMm a§J JS>X {hadm AgyZ EH$m A§S>çmMo dOZ 400-600 J«°‘ AgVo. A§S>o ImÊ`mgmR>r Am{U {nbo V`ma H$aÊ`mgmR>r dmnaÊ`mV ̀ oVmV. VgoM A§S>çmMo

58 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

fnid /kk=deks- 9970311115

Hkkthikyk jksis&VkseWVks] <kscGh fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh] >saMw] ¶ykWoj] dksch]

iibZ 786] æk{k bR;knh-

iÙkk % olqa/kjk gk;Vsd ulZjh] fnaMksjh jksM]

eq- iks- <dkacs] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd-

Page 59: Krishi jagran marahti magazine november 2015

eoVr {df¶H$ www.krishijagran.com

P°ÝW°Z qS>H$mMo {d{dY CÚmoJmVrb ‘hÎd{‘lU d nXmW© pñWa H$aÊ`mgmR>r dmnabm OmVmo. P°ÝW°Z qS>H$ {d{dY CÚmoJmV Ogo AÞ, àgmYZ dñVw, Vob nwZàm©ár, gm¢X`©àgmYZo AmXr nXmWmªÀ`m MdrdaVr

n[aUm‘ Z H$aVm Amdí`H$ JwUY‘© àmárgmR>r dmnabm OmVmo. P°ÝW°Z qS>H$ H¥${f CÚmoJmV ~waerZmeH$, VUZmeH$ d {H$Q>H$ZmeH$m§‘Ü`o EH$ g‘mZ KZ KQ>H$ {‘giÊ`mgmR>r d Ë`m‘wio gwYmaUmè`m àdmh j‘VogmR>r dmnabm OmVmo. P°ÝW°Z qS>H$mÀ`m {‘lUmVrb A{ÛVr` èhr`m°bm°OrH$ JwUY‘mª‘wio dmhþZ ZoUo H$‘r H$aVmo Am{U {H$Q>H$ZmeH$m§Mm {MQ>Hw$Z amhÊ`mMm d {Q>H$mCnUm dmT>{dVmo. AbrH$S>rb {d{dY {H$Q>H$ZmeH$ Ðì`m§‘Ü`o ga’°$H$Q>§Q> åhUwZ P°ÝW°Z qS>H$mÀ`m dmnamg g{hîUwVoV gyQ> A‘o[aH$Z n`m©daU g§ajU EOÝgrOÛmao Omar H$aÊ`mV Ambr. P°ÝW°Z qS>H$mMr {‘giÊ`mÀ`m Am{U doJmZo hm`S´o>Q> j‘Vo‘wio Vo àXwfU H$‘r H$aVo Am{U CËnmXZmg Mm§Jbm a§J àmá hmoVmo d Vo OoQ> B§OoŠeZ N>nmB©‘Ü`o dmnabo OmVo AbrH$S>o CîU goQ> Wam§À`m CËnmXZmMo AmìhmZo nobdVo.

àñVmdZm - P°ÝW°Z qS>H$ hm EH$ Z¡g{J©H$ H$m~m}XH$m§Mm àH$ma (nm°mbgH$mamB©S>) Amho d EH$ ‘hËdmMm Am¡Úmo{JH$ O¡dnm°br‘a Amho. Ë`mMm A‘o[aHo$À`m H¥${f {d^mJmÀ`m CÎma àXo{eH$ g§emoYZ à`moJemim ̀ oWo 1950 ‘Ü`o emoY bmJbm. P°ÝW°Z qS>H$ qH$dm nm°mbgH$mamB©S> ~-1459 hm P°ÝW°Vmo‘moZmO H$m°ånñQ´>m ~m°ŠQ>oarÛmao CËnmXVrV H$aVmV d Ë`mÀ`m JwUmY‘mª‘wio Vmo BVa kmV Z¡g{J©H$ d H¥${Ì‘ nmUr {dÐì` qS>H$mg nwaH$ åhUwZ dmnaVmV. AZoH$ Am¡Úmo{JH$ à`moJemim§‘Ü`o 1960 ̀ m Xaå`mZ ̂ anya g§emoYZ H$aÊ`mV Ambo Am{U Ë`mMm n[aUm‘ åhUwZ P°ÝW°Z qS>H$mMo CËnmXZ ŠboH$mo CÚmoJ g‘whmH$Sw>Z ŠbPZ`m ñdê$nmV ì`dgm{`H$ CËnmXZ gwê$ Pmbo. ì`mdgm{`H$ CËnmXZmMr ^a^amQ> 1964 nwdu nmgwZ ‘moR>`m à‘mUmV gwê$ Pmbr. P°ÝW°Z qS>H$mMo à‘wI CËnmXH$ A‘o[aHo$Mr ‘H©$ Am{U ’$m`Pa ’«$mÝgMr am°AmZ nmoboZ Am{U gwZmo{’$ë’$ d Am¡pñQ´>`mMr O§J~ZObVa AmhoV. P°ÝW°Z qS>H$ EH$ hrQ´>mo nm°mbgH$maB©S> Amho d Ë`mÀ`m àmW{‘H$ aMZoV nwUmamd¥Vr noÝQ>mgH$maB©S> EH$H$ AgVmV Oo XmoZ ½bwH$moOÀ`m EH$H$, XmoZ å`mZmoO EH$H$ d EH$ ½mwH«$moZrH$ Amåb d ‘mobma à‘mU 2.8:2.0:2.0 AgVo. P°ÝW°Z qS>H$ W§S> Am{U Ja‘ ̀ m XmoÝhr nmÊ`mV AË`§V {dÐì` Amho Am{U ho dV©Z P°ÝW°Z aoUwÀ`m AZoH$ B©ëH$Q´>mobmB©Q> JwUmY‘m©er g§~{YV AgVo. P°ÝW°Z {‘lU AJXr H$‘r nm°{b‘a à‘mUmV AË`§V KÅ> d {MH$Q> AgVo ̀ m JwUY‘m©‘wio Vo AZoH$ Am¡Úmo{JH$ Cn`wº$Îmo {deofV: AÞ CÚmoJmV P°ÝW°Z KQ>Q²nUm XoUmam

àm. {O. E‘. ‘mModmS> , lr.Am`. `w. nR>mU

AÞ d Am¡Úm{JH$ gwú‘Ordemó {d^mJ, AÞV§Ì ‘hm{dÚmb`, d. Zm. ‘. H¥$. {d., na^Ur ‘mo.: 7030646777

59H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 60: Krishi jagran marahti magazine november 2015

R;kuarj ç'kkluk'kh tksMys tk.;kph la/kh feGkyh- eh ç'kklukpk ,d Hkkx vlY;kus fo|kFkZ~;kauk R;kaP;k xjtk iw.kZ dj.;klkBh vko';d loZ lqfo/kk ns.;kpk ç;Ru dsyk- rlsp R;kaP;k mTToy Hkfo";klkBh rs usgehp ç;Rujr vlrkr-

eq[; fidkoj vf/kd Hkj

R ; k a u h l k a f x r y s d h ] gfj;k.kkrhy egÙoiw.kZ ihd Eg.kts p.ks] to] edk] MkGh] xgw] rsyfc;k o rkanwG- fo|kihBkrhy la'kk s/ku foHkkxkr osGksosGh ;k fidkaoj ç;ksx dsys tkrkr- 'ksrd&;kauk ;k pkaxY;k çrhP;k tkrhP;k ykxoMhrwu vf/kd uQk feGork ;kok ;klkBh vkEgh ;k egÙokP;k fidkaojp tkLr Hkj nsrks- cktjhps {ks=QG ;sFks deh >kys vkgs i#arq R;kP;k vusd uO;k ladjhr tkrh fuekZ.k dsY;k xsY;k vkgsr- vkf.k R;keqGs 'ksrd&;kapk [kwi Qk;nk >kyk vkgs-

'ksrhlkBh ØsMhV dkMZpk okij

M ‚ [ k k s [ k j ; k a P ; k er s 'ksrd&;kauh dsoG 'ksrhlkBhp ØsMhV dkMZpk okij dsyk ikfgts- loZlk/kkj.ki.ks vls fnlwu ;srs dh 'ksrdjh ØsMhV dkMZpk okij vU; dkekalkBh djrkr vkf.k ex dtkZlkBh nkjksnkj HkVdr jkgrkr- ;keqGs O;ktkP;k nckokus ncys tkÅu ex vkRegR;k djk;yk

ço`Ùk gksrkr - ljdkjus T;k lksbZ& lqfo/kk 'ksrd&;kaP;k dY;k.kklkBh miyC/k d:u fnY;k vkgsr R;kapk ;ksX; çdkjs] ;ksX; osGh o ;ksX; dkeklkBh mi;ksx d:u ?ks.ks 'ksrd&;kus f'kdys ikfgts-

;ksX; fBdk.kkgwu fc;k.ks ?;k

M‚ [kks[kj ;kauh vls er O;ä dsy s dh 'k srd&;k auh ;k s X; fBdk.kkgwu fc;k.kkaph [kjsnh dsyh ikfgts- R;kauh e/;LFkkiklwu lko/k jkfgys ikfgts-

rhu eq[; leL;k

R;kauh lkafxrys dh] tsOgk rs fo|kFkhZ n'ksr gksrs rsOgk vkf.k vkrkP;k ifjfLFkrhr [kwi cny >kyk vkgs- fo'ks"k d:u rhu leL;k HksMlkor vkgsr- ifgyh leL;k buczhfMaxph Eg.ktsp T;k fo|kihBkr f'k{k.k ?k srys R;kp fBdk.kh uksdjhyk ykx.ks- nqljh egÙokph leL;k Eg.kts vkfFkZd p.kp.k vkf.k dkekP;k fBdk.kps okrkoj.k- dkj.k vkfFkZd p.kp.k vlrkuk dkekP;k fBdk.kh fudksi okrkoj.k vl.ks tjk vo?kM vlrs- frljh eq[; leL;k Eg.kts uohuhdj.kkP;k Li/k s Zr ;a=kae/;s ts uos ç;ksx >kys rh- ;keqGs ek.klkaps dke ok<ys vkf.k uoh midj.k s n s[khy vkyh ij ar q xq.koÙkse/;s rs eSykpk nxM B: 'kdys ukghr-

thMhihpk ,d VDdk [kpZ Ogkok

usd o"kkaZiwohZ T;k laLFkse/;s ,d

fo|kFkhZ Eg.kwu ços'k dsyk vkf.k dkykarjkus R;kp laLFksph tckcnkjh vkiY;k [kka|koj ?ksryh- v'kh lqla/kh dkgh fo'ks"k yksdkaukp feGw 'kdrs- v'kkp fo'ks"k yksdkae/khy ,d O;fäeRo Eg.kts gfj;k.kkrhy jksgrd ftYákrhy dalkyk xkokr tUeysys gfj;k.kk —"kh fo|kihBkps okbZl pkUlyj M‚ —".k flag [kks[kj-

—"kh tkxj.k lewgkus R;kaP;k'kh dsysY;k [kkl eqyk[krhr gs tk.kwu ?ksrys dh vkti;aZrP;k R;kaP;k ;k çoklkr R;k auh dk s.kdk s. kR;k leL;kapk lkeuk dsyk vkf.k gfj;k.kk —"kh fo|kihBkyk ,dk maphoj us.;klkBh R;kauh dls dk;Z d s y s - M ‚ [ k k s [ k j ; k a P ; k ekxZn'kZuk[kkyh foohus uos ;'k laiknu dsy s vkf.k vusd fo|kFkZ~;kaps Hkfo"; ?kMfo.;klkBh egÙokps vk/kkjLraHk Bjys- osGksosGh fo|kFkZ~;kaP;k xjtk y{kkr ?ksÅu M‚ [kks[kj ;kauh fofoyk iw.kZi.ks fodflr dj.;klkBh egÙokph Hk w fedk fuHkkoyh- iatkc —"kh fo|ky;] yqf/k;kuk e/kwu inoh çkIr d:u ?ksrY;koj iq<hy f'k{k.kklkBh M‚ [kk s[kj ;k auh gfj;k.kk —"kh fo|kihBkr ços'k ?ksryk vkf.k R;kuarj çR;sd ikoykxf.kd R;kauh ;'kkph uoh f'k[kjs iknkØkar dsyh o d/khgh ekxs oGwu ifgys ukgh- R;kaP;k eqyk[krhrhy dkgh egÙokps eqís uewn djr vkgksr&

fo|kFkhZ rs çdqyxq: ¼folh½ i;aZrpk çokl

M‚ [kks[kj ;kauh lkafxrys dh fo|kFkhZn'ksiklwu rs okbZl pkUlyj inki;aZrpk gk çokl [kwi jksekapd gksrk- lu 1972 iklwu rs gfj;k.kk —"kh fo|kihBk'kh tksMys xsys vkgsr- ;k ykacypd çoklkr vusd leL;k vkY;k i.k R;kauh R;k leL;kauk la/kh letwu R;krwu ekxZ dk<yk vkf.k Lor:e/khy loksZÙke ns.;kpk ç;Ru dsyk- fo|kFkhZn'ksr Kku çkIr dsys-

eyk[kr www.krishijagran.com

thMhihpk ,d VDdk Ñ"kh {ks=klkBh okijyk tkok% M‚ [kks[kj

v

60 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 61: Krishi jagran marahti magazine november 2015

M‚ [kks[kj ;kauh lkafxrys dh] xq.koÙksuqlkj la'kks/kuklkBhpk fu/kh njlky ok<rp vkgs ijarq VDD;kaP;k rqyusr gh ok< orZeku dkGkr dehp vkgs- gh deh Hk:u dk<.;klkBh Eg.kwu ljdkjus thMhihpk 1 VDdk —"kh {ks=klkBh [kpZ dsyk ikfgts- l/;krjh dsoG 0-5 VDdsp —"kh {ks=koj [kpZ dsyk tkrks-

nksu LFkkfud laLFkk vkgsr

M‚ [kks[kj ;kauh ekfgrh fnyh dh] gfj;k.kk —"kh fo|kihBkarxZr nksu —"kh egkfo|ky; dk;Zjr vkgsr ftFk s LFkkuh; okrkoj.kkuqlkj 'kks/kdk;Z pkyrs- ,d jsoMhrhy ckoy ;sFks vkgs- bFks 'kq"d o ukihd tfeuhoj dks.kR;k çdkjps ihd ?ksrk ;sbZy ;koj ç;ksx lq# vkgsr- rj nqljs —"kh egkfo|ky; dWFkye/khy dkSy ;sFks vkgs vkf.k ;sFks rkanGkoj ç;ksx gksrkr-

;qodkauh iq<kdkj ?;kok

fc;k.ks vkf.k dhVduk'kd] c¡dk] ladjhr m|ksx gh v'kh {ks=s vkgsr ftFks ;qod eksBîk la[;sus

tkÅ bfPNrkr ijarq —"kh {ks=kr ;sÅ bfPN.kk&;k ;qodkaps çek.k [kwip deh vkgs- ;k {ks=kr fujarj gks.kkjs cny vkf.k —"kh fo"k;h tkx:d dkgh ;qod eksBîk ixkjkph uksdjh lksMwu —"kh {ks=kr vkiys Hkfo"; ?kMfo.;kpk fu.kZ; ?ksr vkgsr- ;qodkauh iq<kdkj ?ks.;kph xjt vkgs-

eqíy ok<yh dh uqdlku ns[khy ok<rs

'ksrd&;kph eqíy ok<yh ijarq R;kauk R;kaP;k fidkps ;ksX; nke feGr ukgh- ;kp dkj.kkeqGs 'ksrdjh vkfFkZd p.kp.k lgu djr vkgs- vosGh gks.kkjk ikÅl] fidkyk ;ksX; nke u feG.ks] ;ksX; mRiknu u gks.ks] fdMîkaph iSnkl ;kalkj[;k dkj.kkauh ' k s r d & ; k y k v k f F k Z d vMp.khacjkscjp vU; leL;kapk ns[khy lkeuk djkok ykxrks-

fc;k.ks miyC/k ul.ks�lokZr eksBh leL;k vkgs dh

'ksrdj&;kauk mPp çrhph fc;k.ks feGr ukghr- 'ksrd&;kauk LFkkuhd

fBdk.kh mPp çrhph fc;k.ks miyC/k d:u ns.;kph tckcnkjh ljdkjus mpyyh ikfgts- ;klkBh osxGs dtZ feGkys ikfgts-

forj.k 'ksrd&;kaP;k gkrh vkys ikfgts-

—"kh O;olk; lqjGhri.ks lq# jkgkok o rks cGdV Ogkok ;klkBh forj.k 'ksrd&;kaP;k gkrh vlys ikfgts- tksi;aZr forj.k 'ksrd&;kaP;k gkrh tkr ukgh rksi;aZr e/;LFk v'kkp çdkjs dk;Zjr jkgrhy vkf.k 'ksrd&;kaP;k esgurhpk Qk;nk ?ksrwu Lor:ps f[kls Hkjr jkgrhy-;kP;k ;ksX; vaeyctko.khlkBh ,ih,elh dk;|kr iw.k Zi.k s cny dj.k s vko';d vkgs-

lnjhdj.k#ch tSu] bejku [kku

eks- 9999142633] 9582957538Email: [email protected],

[email protected]

eyk[kr www.krishijagran.com

61H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 62: Krishi jagran marahti magazine november 2015

ImZm-IOmZm www.krishijagran.com

gm{hË` - ‘wJmMr S>mi YwVbobr 1 H$n, ̂ wam gmIa - 1 d 1/2 H$n, Vyn - 1 H$n, ~Xm‘ - 1/4 H$n, H$mOy - 1/4 H$n, dobMr nyS> - 1/2 M‘Mm, {nñVm - 8/10. H¥$Vr - gd©àW‘ ‘wJmÀ`m S>mirbm ñdÀN> YwD$Z 3-4 Vmg nmÊ`mV {^OdyZ R>odm. Z§Va S>mirVrb nmUr H$mTy>Z {‘Šga‘YyZ admi XiyZ ¿`m. ~Xm‘mbm {‘Šga‘YyZ H$mTy>Z Ë`mMr nyS> V`ma H$am, H$mOyMo bhmZ bhmZ H$mn H$am. ̀ mM à‘mUo {nñË`mMo ~marH$ ~marH$ H$mn H$am.AmVm H$T>B©V Vyn KmbyZ admi nrR> ̂ mOyZ ¿`m d EH$m ßboQ>‘Ü`o W§S> hmoÊ`mgmR>r H$mTy>Z ¿`m. Ooìhm ho nrR> W§S> hmoB©b Voìhm Ë`mV gmIaoMm ^wam Am{U gd© àH$maMo S´m`’«y$Q²g KmbyZ {‘Šg H$am. AmVm `m {‘lUmMo bmSy> ~m§Ym Am{U Ë`mda {nñË`mZo Jm{Z©e H$am.^wam gmIa V`ma H$aÊ`mMr {dYr : XrS> H$n gmIa d 1 H$n nmÊ`mMm nmH$ H$aV R>odm. 2 W|~ qb~mMm ag d 1 M‘Mm Vyn Kmbm. nmH$ n¸$m Pmë`mda J°g ~§X H$am. hr gmIa {‘Šga‘Ü`o XiyZ dmnam. ̀ m gmIao‘wio bmSy> I‘§J bmJVmo.

‘wJ XmirMo bmSy>

gm{hË` : 1 dmQ>r MUmS>mirMo nrR>, Vyn, XyY, Ho$ea, Idm, 1 dmQ>r gmIa, gwH$m‘odm, dobMr nyS>

H¥$Vr : gd©àW‘ ̂ m§S>çmV MUmS>mirMo nrR>, 1 M‘Mm XyY d 1 M‘Mm Vyn EH$Ì H$ê$Z R>odmdo, ‘J V`ma {‘lU 5 {‘{ZQ>m Z§Va MmiyZ ¿`mdo. ̂ m§S>çmV 1/2 dmQ>r Vyn Ja‘ H$ê$Z Ë`mV Mmibobo MUmS>mirMo nrR> ̂ mOyZ ¿`mdo d Xwgè`m ̂ m§S>çmV gmYmaU 1 dmQ>r gmIa d gmIa ~wS>ob BVHo$ nmUr EH$Ì Ja‘ H$ê$Z Ë`mMm nmH$ V`ma H$amdm. ^mOboë`m MUmS>mirÀ`m {‘lUm‘Ü`o Idm, gwH$m‘odm d gmIaoMm nmH$ KmbwZ, Vyn bmdboë`m VmQ>mV Wmnmdo d goQ> H$am`bm R>odmdo.

gm{hË` : ~marH$ adm 1 dmQ>r, AYu dmQ>r ‘¡Xm, Vm§XwimMr {nR>r 5-6 ‘moR>o M‘Mo, gmOyH$ Vyn 7-8 ‘moR>o M‘Mo, MdrnwaVo ‘rR>, 4-5 ‘moR>o M‘Mo Vob, ViÊ`mgmR>r Vob, {nR>rgmIa {MamoQ>çm§da noaÊ`mgmR>r, adm ‘¡Xm {^OdÊ`mgmR>r XyY.H¥$Vr : gd©àW‘ adm ‘¡Xm EH$m namVrV ¿`m. Ë`mV AJXr WmoS>o MdrnwaVo ‘rR> Kmbm. EH$m H$T>B©V 5-6 ‘moR>o M‘Mo Vob VmndyZ ¿`m. Vo Mm§Jbo H$S>H$S>rV Vmnë`mda adm‘¡Úmda Kmbm. EH$m M‘À`mZo nrR> EH$gmaIo H$ê$Z ¿`m d XyY KmbyZ adm‘¡ÚmMo nrR> {^Odm. ho nrR> 2 Vmg ‘wê$ Úmdo. Z§Va EH$m dmQ>r‘Ü`o Vm§XwimMr {nR>r d gmOyH$ Vyn ¿`m d ho {‘lU Mm§Jbo ’o$Qy>Z ¿`m. ho {‘lU nmoirda bmdÊ`mBVnV nmVi H$am. H$T>B©V Vob KmbyZ Ja‘ H$am. adm‘¡ÚmÀ`m {nR>mMm EH$ N>moQ>m Jmoim KoD$Z EH$ Iyn nmVi nmoir bmQ>m. hr nmoir EH$m VmQ>mV H$mTy>Z ¿`m. AerM AOyZ EH$ Iyn nmVi nmoir bmQ>m. `m nmoirda gd© ~mOyZo VwnmV {^Odbobo Vm§XwimMo nrR> bmdm. Ë`mda AmYr Ho$bobr nmVi nmoir R>odm d ̀ m nmoirdahr Vm§XwimMo nrR> gd© ~mOyZo bmdm. AmVm ̀ m nmoirÀ`m KS>çm Kmbm. XmoÝhr ~mOyZo AYu AYu KS>r Kmbm d ̀ m XmoÝhr AÜ`m© KS>çm EH$‘oH$m§da ̀ oD$ XoV. àË`oH$ KS>r KmbVmZm Ë`mda Vm§XwimMo nrR> bmdyZ ¿`m. AmVm EH$ diH$Q>r V`ma hmoB©b. hr diH$Q>r XmoÝhr ~mOyZo Xw‘Sy>Z ¿`m åhUOo AmV bmdbobo nrR> ~mhoa ̀ oUma Zmhr. AmVm `m diH$Q>rMo gwarZo Mm¡H$moZr VwH$S>o H$am. `m VwH$S>çm§da EH$Xm AmS>ì`m ~mOyZo d EH$Xm Cä`m ~mOyZo AbJX bmQ>Uo {’$adm. Aem [aVrZo gd© {MamoQ>o H$ê$Z ¿`m. H$T>B©V Vob VmnV R>odbobo Amho Ë`mMr AmM ‘Ü`‘ H$am. Vmnboë`m VobmV gd© {MamoQ>o ViyZ ¿`m.

‘mohZWmi

{nR>r gmIaoMo {MamoQ>o

62 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 63: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Hkkjr dh vxz.kh Ñf”k ikfjokfjd if=dk ikap Hkk”kkvksa esan?Zw-J/-;h- feqPh ikroD AGRICULTURE WORLD

egkcht] eghdks flMl~] ;'kksnk gk;czhM flMl~

uqftfoMq flMl~] nIrjh vWxzks izk- fy-] ck;l ØkWi lk;Ulsl

;w-,l- vWxzh flMl~] dkosjh flMl~] ukFk flMl] ukFk flMl~

vftr flMl~] vWMOgkUVk flMl~] lh-ih- flMl~

;kaps vf/kÑr forjd

es- Hkxorh Ñ"kh ,tUlhtBhagwati Krishi Agencies

Bhagchand Complex, Basement, Near Dindori Naka, Panchvati, Nashik -3Tel: 0253-2514731, Fax : 02353-2511730

Email : [email protected]

Bhagwan KhairnarC 94222 47646

Vjcqt] 'ksoxk

Jh- lkgscjko xoGh9657302338

mxkao] ljLorh jksM] xoGh oLrh] mxkao] rk- fuQkM

'kkarh lkxj ulZjh'kkarh lkxj ulZjhVkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh]

okaxh] dksch] ¶ykWoj] Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch] ¶ykWoj] Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk

jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

'kkarh lkxj ulZjh'kkarh lkxj ulZjh

'kk[kk % Hkjol QkVk ;soyk jksM] lR;Hkkek ykWUl leksj]rk- fuQkM] ft- ukf'kd

єkh tkxj.k forjd izeq[k

Ñ"kh tkxj.k 60@9 frljk etyk]

;qlqQ ljk;] ekdsZV] xzhu ikdZ esVªks LVs'ku] uoh fnYyh&110016

Qksu u-& 011-26511845]

265117923

eks- 9953756433] 9891263263Email: [email protected],

[email protected]

www.krishijagran.com

vt; yks.kkjh9657303903

iou vktxs8411889826

Jh- Kkus'oj tk/ko+91-9822123034+91-9766970740+91-9623136497

ikusokMh jksM] jsYosxsV ua- 102 toG] mxkao] rk- fuQkM]ft- ukf'kd

mPp ra=Kkukpk okij dj.kkjh egkjk"Vkªrhy ukoktysyh ulZjhvkeP;kdMs VkseWVk] okaxh] dksch] ¶ykWoj] f'keyk fejph] fidkMksj fejph]flrkjk fejph] >saMw] Vjcqt] dkdMh] dkjys] HkksiGk] 'ksoxk] iibZ o brj

HkkthikY;kph ntsZnkj o fo'oluh; jksis Vªs e/;s ;ksX; Hkkokr feGrh;-?kjiksgp lsok

Whatsup : +91-9822123034, Email : [email protected] : Shital Hi-tech Nursery

Ñf"kHkw"k.k f'koukFk cksjls96232 33111

ulZjhfnid cksjls %

86055 88111

jksi tksenkj ! rj fid tksenkj !!---

xk;=h gk;Vsd ulZjh

Hkks;sxkao] rk- pkanoM] ft- ukf'kd&423101

VkseWVks] okaxh] fejph] >saMw] dkjys] dksch] ¶ykWoj] 'ksoxk] Vjcqt]

iibZ] Ål b- jksis feGrhy

xk;=h gk;Vsd ulZjhVkseWVks] okaxh] fejph] >saMw] dkjys]

dksch] ¶ykWoj] 'ksoxk] Vjcqt] iibZ] Ål b- jksis feGrhy

xksfiukFk cksMds98226637009823529945

vkeP;kdMs loZ izdkjps mPp izrhps Hkkthikyk jksis r;kj o vkWMZj izekus r;kj d#u feGrhy

xV ua- 217] ukf'kd&fnaMksjh jksM] Vksy ukD;k toG] <dkacs-

>saMq] VkseWVks] <kscGh fephZ] Tokyk fephZ] fidWMksj fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh]

dksch] iibZ 786] Vjcwt dfyaxM

Jh lIrJa`xh ulZjh

Jh lIrJa`xh ulZjh

www.krishijagran.comoxhZd`r

AA Jh Lokeh leFkZ AAHkkLdj gfjHkkÅ frMds9881182528

lfpu HkkLdjjko frMds9823690738

foHkk gk;Vsd ulZjhfoHkk gk;Vsd ulZjhvkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis Vªs e/;s r;kj d:u feGrhy-

fejph] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] VkseWVks] okaxh] ¶ykWoj] dksch o brj loZ izdkjph jksis vkWMZjizek.ks r;kj d:u feGrhy-

x-ua- 307] frMds eGk] fnaMksjh jksM] eksgkMh] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd-bZ&esy % [email protected]

HkkÅlkgsc xksfoan tk/koMob.: 9371526694, 9423102264

fiaiGxkao [kkac] okynsoh unhfrjh] egknso eafnu toG] rk-ft- ukf'kd-

okynsohjksiokfVdk

egkjk"Vª 'kklu ekU;rk izkIr

okynsohvkeP;kdMs mPp izrhps loZ izdkjps Hkkthikyk Vªs e/khy gfjrx`gkrhy

[kk=h'khj r;kj jksis feGrhy

VkseWVks] fejph] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] flrkjk fejph] >saMw] dkjyh] HkksiGk] okaxh] ¶ykWoj]dksch] b- jksis miyC/k

ulZjh&o.kh jksM] lsou LVkj leksj] fiaiGxkao ¼c-½] ft- ukf'kd

AA Jh nÙk AA vfuy [kksMs eks- % 9921218872

9011770047

vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis feGrhy-

y{eh nqxkZ ulZjhy{eh nqxkZ ulZjh

Prop. A. M. PanditM. : 9326988100

9156831029

GLORIOUS ENTERPRISESGLORIOUS ENTERPRISESGLORIOUS ENTERPRISESMfg. Agriculture Product, Sparay Pump, Nozzle & Pump,

Spare Parts, Cable, H.T.P. Piston Submersible Cable, Aluminum Cable

Chandrama Build, Shop No. 4, Near Amrut Garden Hotel, Trimbak Road, Pimpalgaon Bahula, Nashik

vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis feGrhy-

lkbZ ulZjh

eaxs'k [kksMs9823928589

ek/ko [kksMs9860813614

lkbZ ulZjhVkseWVks] fejph] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] Tokyk fejph]

>saMw] dkjyh] HkksiGk] okaxh] ¶ykWoj]dksch] Vjcwt

ulZjh % o.kh jksM] lsou LVkj leksj] fiaiGxkao ¼c-½] rk- fuQkM] ft- ukf'kd

vkeP;kdMs loZ izdkjps Hkkthikyk jksis] <kscGh fejph] dkjys] HkksiGs] >saMq] ¶ykWoj]okaxs] fidWMksj o jklk;fud [krs] fdVduk'kd] lsafæ; [krs] vkS"k/ks ;ksX; njkr feGrhy-

,dosG vo'; HksV |k- dkekph osG % ldkGh 1 rs 5 oktsioZr

'kqØokj lqêh izksizk % Mh-ch- dkBs

Jhfuokl gk;Vsd ulZjhÑ"khlsok dsaæ

AA Jh Lokeh leFkZ AA

Jhfuokl gk;Vsd ulZjhÑ"khlsok dsaæ

iÙkk % eq- iks- tkuksjh] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd-

eks-% 9960057305] 8805405961

63H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 64: Krishi jagran marahti magazine november 2015

ñWm{ZH$ nmVirda Vo g§nH©$ R>odÊ`mV H$moR>ohr H$‘r nS>V ZgV. ‘hmnm{bH$m, JmoHw$i VgoM AÝ` ghH$mar g§ñWm§À`m ‘mÜ`‘mVyZ Ë`m§Zr {Oëhm^a Amnbm JQ> V`ma Ho$bm. {S>g|~a‘Ü`o hmoUmè`m {dYmZ n[afX {ZdS>UwH$sVhr H$m±J«og {déÕ H$m±J«og AerM bT>V hmoUma Amho. Am‘Xma ‘hm{S>H$ d àm. nmQ>rb `m§Mo àW‘ {~Zgbo. Ë`mZ§Va ‘mOr ‘§Ìr gVoO nmQ>rb d Am‘Xma ‘hm{S>H$ `m§Mo {~Zgbo. gVoO nmQ>rb ̀ m§Zr Am‘Xma ‘hm{S>H$m§nmgyZ ’$maH$V KoV ñdV§Ì JQ> ~m§YÊ`mg gwadmV Ho$br. gÜ`m ̀ m XmoKm§‘Yrb g§Kf© Q>moH$mbm Jobm Amho. `m {ZdS>UwH$sV {dÚ‘mZ Am‘Xma åhUyZ ‘hmXodamd ‘hm{S>H$ ̀ m§Zr H$m±J«ogH$S>o C‘oXdmarMr ‘mJUr Ho$br Amho. `m{edm` {OëhmÜ`j nr. EZ. nmQ>rb d ‘mOr ‘§Ìr gVoO nmQ>rb ̀ m§Zrhr C‘oXdmarMr ‘mJUr Ho$br Amho.

{dYmZ n[afXoÀ`m ñWm{ZH$ ñdamÁ` g§ñWm ‘VXmag§KmVrb {ZdS>UyH$ nydu H$Yr hmoD$Z Jobr ho g‘OVhr Zgo; ‘mÌ Joë`m VrZ {ZdS>UwH$m§V {dYmZ n[afXoÀ`m OmJogmR>r H$m±J«og {déÕ H$m±J«og AerM bT>V Pmbr. `m doirhr VrM pñWVr AgUma Amho. {dÚ‘mZ Am‘Xma ‘hmXodamd ‘hm{S>H$ gbJ VrZ doim {dYmZ n[afX {ZdS>UwH$sV {dO`r Pmbo. Mm¡Ï`mdoirhr Ë`m§Zr eÈy> R>moH$bm Amho. Am‘Xma ‘hm{S>H$ `m§Zr gd©àW‘ 1997 ‘Ü`o {dYmZ n[afXoMr {ZdS>UyH$ bT>{dbr. Ë`m§À`m {damoYmV Ë`mdoir dS>JmdMo {dO`qgh ̀ mXd ̀ m§Zr {ZdS>UyH$ bT>{dbr. `mXd ho H$m±J«ogMoM. AZoH$ df© Vo dS>JmdMo ZJamÜ`j hmoVo. `mXd `m§Zr ‘hm{S>H$ `m§Zm bT>V {Xbr; nU ‘hm{S>H$ `m§Zr {dO` {‘idyZ {dYmZ n[afXoV àdoe Ho$bm. Am‘Xma ‘hm{S>H$ `m§Mm {d{Y‘§S>i H$m‘H$mOmV ’$magm gh^mJ Zgo. ‘mÌ,

gm§Jbr {OëømMm ‘§{ÌnXmMm AZweof {eamù`mMo Am. {edmOramd ZmB©H$ `m§À`mê$nmZo ^ê$Z {ZKV Agë`mMo g§Ho$V ^mOnÀ`m H$moAa H${‘Q>rVrb d[að> gyÌm§H$Sy>Z {‘imbo. ̀ oË`m ewH«$dma, {X. 27 amoOr enW{dYr hmoÊ`mMohr g§Ho$V AmhoV. Ë`m‘wio Ë`m§À`m g‘W©H$ H$m`©H$Ë`mªV CËgmh g§Mmabm AgyZ, `m d¥Îmmbm ̂ mOnÀ`m {Zð>md§V H$m`©H$Ë`mª~amo~aM amï´>r` ñd`§godH$ g§KmZohr XwOmoam {Xbm Amho.

Am. {edmOramd ZmB©H$ gm§Jbr {OëømVrb ̂ mOnMo Á`oð> ZoVo AgyZ, Mma doim Am‘Xma d ̀ wVr emgZmÀ`m H$mbmd{YV amÁ`‘§ÌrnX Ë`m§Zr ̂ yf{dbo Amho. ñdÀN> Mm[aÍ`, amOH$maUmMm àXrK© AZw^d Ë`m§Zm Amho. {eamù`mnmgyZ OVn`ªV H$m`©H$Ë`mªMr ‘moR>r ’$ir Ë`m§À`m ‘mJo C^r amhÿ eH$Vo, ho ̂ mOnÀ`m gd© d[að>m§Zr AmoiIbo AgyZ, njdmT>rÀ`mÑï>rZo Ë`m§Mr {ZdS> `mo½` Agë`mMo ~mobbo OmV Amho. njmV AgUmao {damoYH$ ho Joë`m df©^amnmgyZ Ë`m§À`m ‘mJm©V AS>Wio {Z‘m©U H$aÊ`mVhr `eñdr hmoV hmoVo. AmVm ‘mÌ `m gd© AS>Wù`m§da ‘mV H$aV ZmB©H$ `m§Zr ‘§{ÌnXmMr ~mOr ‘mabr Amho.

^mOnMo ImgXma g§O` nmQ>rb, Am. {dbmgamd OJVmn, Am. gwYra JmS>Jri ̀ m§À`mgh {OëømVrb ~hþVm§er nXm{YH$mè`m§Zr ZmB©H$ ̀ m§Mo Á`oð>Ëd `m nmVirda ZmB©H$ `m§MoM Zmd ‘§{ÌnXmgmR>r `mo½` Agë`mMm JmonZr` Ahdmb njmbm {Xbm Amho. njmVrb Xwgao Á`oð> Am. gwaoe ImS>o ho ̂ mOnMo {Zð>md§V AgyZ EH$ doim Ë`m§Zr OV‘YyZ Anj åhUyZ {dO` {‘i{dbm Amho. VgoM XmoZ doim njmÀ`m {V{H$Q>mda ̀ e g§nmXZ Ho$bo Amho.

ZmB©H$ `m§Zm H°${~ZoQ> ‘§ÌrnXmMr eŠ`Vm

gm{hpË`H$-H$bmd§Vm§Zm AmÎmmM Ag{hîUwVm H$er AmR >dbr? `m~Ôb "n wañH$ma dmngr'À`m H¥$Vrda Q>rH$m H$aUmao gÎmmYmar {dMmaUm H$aV AmhoV. `mMo ‘w»` H$maU åhUOo, AË`mMmamÀ`m KQ>Zm§Zm Y‘©H$maUmMm AmYma XoD$Z Ë`m§Mo g‘W©Z H$aÊ`mV `oV Amho. Ë`m g‘W©Zmbm Amda KmbÊ`mMm qH${MVhr à`ËZ gÎmmYmar H$aVmZm {XgV ZmhrV, hr IoXmMr ~m~ Amho. `m‘wio gm{hpË`H$, H$bmd§V Am{U {dMmad§Vm§Z H$Yrhr Z OmUdbobr ^rVr dmQ>V Amho. gÎmmYmè`m§À`m {Z‘yQ> amhÊ`mVyZ Ë`m§Mr `m Y‘©H$maUmbm ‘yH$g§‘Vr Amho, AgmM g§Xoe gJirH$S>o OmV Agë`mMr naIS> Q>rH$m 16 ì`m H$moH$U ‘amR>r gm{hË` g§‘obZmMo AÜ`j O`§V ndma ̀ m§Zr Ho$br.

am¡ß` ‘hmoËgdr df© gmOao H$aUmè`m H$moH$U ‘amR>r gm{hË` n[afXoÀ`m 16 ì`m H$moH$U ‘amR>r gm{hË` g§‘obZmMo CÓmQ>Z ewH«$dmar XmXa `oWrb amOm {edmOr {dÚmb`mÀ`m S>m °.~m~mgmho~ Am§~oS>H$a gm{hË`ZJarV {X‘mImV H$aÊ`mV Ambo.

gÎmmYmè`m§Mr Y‘©H$maUmbm‘yH$g§‘Vr Agë`mMm g§Xoe

amOH$maU www.krishijagran.com

H$m±J«og {déÕ H$m±J«og bT>VrMr na§nam H$m¶‘?

64 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 65: Krishi jagran marahti magazine november 2015

KRISHI JAGRAN MEDIA GROUP OF PUBLICATIONS

Editorial Staff

To strengthen our editorial team we are looking for fresh talents. The candidate should be

graduate from a renowned university and should have flare to write. Knowledge of different

Languages will be an added advantage.

Freelance Journalist: We welcome journalists who want to contribute to our publication as well as

portal. The remuneration will be attractive.

Ñf"k tkxj.k] fo'o dh lcls yksdfiz;] lcls T;knk fcdus okyh ,oa ?kj&?kj esa i<+s tkus okyh Ñf"k ikfjokfjd fgUnh] iatkch] ejkBh] xqtjkrh] déM+] rsyxq] caxkyh] vleh if=dk gSA gekjh if=dk vius bDdloas o"kZ esa izos”k dj pqdh gS vkSj gj eghus N% yk[k ls T;knk ?kjksa esa igqaprh gSA Ñf"k tkxj.k if=dk dks izxfr”khy fdlkuksa rd ys tkus ds fy, ftyk Lrj ij eSustj] ,DthD;wfVo dh vko”;drk gSA

ftyk foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk@vuqHko ¼3&5 o"kZ½

vkosnd de ls de Lukrd gks ,oa Ñf"k esa fo”ks"k dj cht] dhVuk”kd] [kkn ,oa Ñf"k midj.kksa vkfn ds foi.ku esa de ls de 3 ls 5 lky dk vuqHko j[krs gksaA vkosnd dk izxfr”khy fdlkuksa ls esy&tksy ,oa tkudkjh gksuk vko”;d gSA osru ,oa vU; iSdst yxHkx ,d yk[k #i;s okf"kZd gksaxsA

LFkkuh; foi.ku dk;Zdkjh % ¼'kSf{kd ;ksX;rk ,oa vuqHko½

vkosnd LFkkuh; fdlkuksa ls ckrphr djus esa l{ke gksA yksxksa rd vius fopkj igqapkus dh dyk esa ekfgj gksA de ls de 10oha d{kk mÙkh.kZ gksA osrueku 75000@& #- okf"kZdA vuqHko de gksus ij Hkh vxj vki esa dke djus dh n`<+ bPNk ”kfDr gS rks vki Hkh vkosnu dj ldrs gSaA

viuk vkosnu bZ&esy djsaA

ftyk Lrj ds fy, eSustj] ,Dth+D;wfVo dh vko';drk gS

resume to : [email protected]

resume to : [email protected]

KRISHI JAGRAN60/9, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi - 110016

Tel: 011-26511845 / 26517923 / 45503170 Email: [email protected], www.krishijagran.com

Marketing

resume to : [email protected]

Krishi Jagran Media Group is World's Largest Circulated Multilingual Agri Rural Monthly with brand leadership in a variety of Media products like Mac Krishi Jagran Hindi, Mac Krishi Jagran Punjabi, Krishi Jagran Gujarati, Krishi Jagran Marathi, Krishi Jagran Kannada, Krishi Jagran Telugu, Krishi Jagran Bengali, Krishi Jagran Assamese and Agriculture World

To strengthen our space marketing division, we are looking for.

Trainee Executives (40)

Space Marketing Executives (30)

Space Marketing Managers (6)

General Manager (2)

The person should be graduate, smart, well mannered with excellent communication skills and fluent in Hindi and English. For 2nd and 3rd positions experience in the same field is must.

Trainee need not be graduate but must have keen interest for a career in marketing.

If you think you are right person.

কৃিষ জাগরণকৃিষ জাগরণKRISHI JAGRAN

Whatsaap No.

+91-9313301029

Be with

KRISHI JAGRAN

Social Media Network

কৃিষ জাগরণকৃিষ জাগরণ কৃিষ জাগরণকৃিষ জাগরণకృ� ిజ�గర�కృ� ిజ�గర�

Page 66: Krishi jagran marahti magazine november 2015

H«$sS>m {df¶H$ www.krishijagran.com

nm{H$ñVmZ {H«$Ho$Q> ‘§S>imZo (nrgr~r) ‘m`XoemVrb gm‘Zo `yEB©‘Ü`o Z Ioi{dVm, Amnë`mM XoemV {H«$Ho$Q> gm‘Ý`m§gmR>r gwa{jV {R>H$mU ~Zdmdo, Agm g„m ^maVr` {H«$Ho$Q> {Z`m‘H$ ‘§S>imMo (~rgrgrAm`) A{YH$mar amOrd ewŠbm ̀ m§Zr {Xbm Amho. ^maV Am{U nm{H$ñVmZ `m XmoÝhr Xoem§‘Ü`o {H«$Ho$Q> ‘m{bH$m IoiÊ`mdê$Z MMm© gwê$ Amho. nm{H$ñVmZZo ^maVmgmo~V `yEB©‘Ü`o ‘m{bH$m IoiÊ`mMr V`mar Xe©{dbr Amho. nU, AÚmn ~rgrgrAm`H$Sy>Z `m~m~V A{YH¥$V ñnï>rH$aU XoÊ`mV Ambobo Zmhr. nm{H$ñVmZZo ^maVmV `oD$Z IoiÊ`mg ZH$ma {Xbm Amho. ~rgrgrAm`Mo AÜ`j eem§H$ ‘Zmoha Xw~B©bm Jobo AgyZ, Vo nrgr~r AÜ`j eha`ma ImZ ̀ m§À`mer MMm© H$aUma AmhoV. ^maV-nmH$ ‘m{bHo$~m~V ewŠbm åhUmbo, H$s nm{H$ñVmZZo ‘m`XoemV {H«$Ho$Q> gm‘Ý`m§gmR>r

pñdËPbªS>À`m ñQ>°Z dm°d«tH$mZo ñnoZÀ`m S>opìhS> ’o$aabm 7-5, 6-2 Ago hadyZ "EQ>rnr dëS>© Qy>a ’$m`Zëg' Q>o{Zg ñnY}Vrb AmìhmZ H$m`‘ amIbo. `m nam^dm‘wio ’o$aaMo AmìhmZ ‘mÌ g§nwï>mV Ambo. ’o$aaZo 4-1 Aer AmKmS>r KoVbr. Ë`mZ§Va 5-3 Aem pñWVrg ’o$aabm EH$ "goQ>nm°B§Q>'hr {‘imbm hmoVm, nU Vmo Ë`mZo XdS>bm. Ë`mZ§Va "S>~b ’$m°ëQ>'‘wio Ë`mMr gpìh©g I§{S>V

nmH$Zo {H«$Ho$Q>gmR>r gwa{jV {R>H$mU ~Zdmdo - ew³bm

Pmbr. dm°d«tH$mZo AmUIr EH$m gpìh©g~«oH$gh ~mOr ‘mabr. Xwgè`m goQ>‘Ü`o dm°d«tH$mZo ^¸$‘ Ioi Ho$bm. eodQ>À`m AmR> Jo‘‘Ü`o Ë`mMo 15 ’$Q>Ho$ MwH$bo. nyU© gm‘Ý`mV Ë`mÀ`mH$Sy>Z 35 doim Aem MwH$m Pmë`m, nU ‘moŠ`mÀ`m jUr Ë`mZo Ioi C§Mmdbm. dm°d«tH$mMr ewH«$dmar {~«Q>ZÀ`m A±S>r ‘aoer bT>V hmoB©b. hr bT>V qOH$Umam IoimSy> "Bbr ZñVmgo' JQ>mVyZ Cnm§Ë` ’o$ar JmR>ob.

gwa{jV {R>H$mU ~Z{dbo nm{hOo. nm{H$ñVmZ gVV ` y E B © ‘ Ü ` o I o i V Agë` mZ o ñW m {ZH $ {H«$Ho$Q>bm ’$Q>H$m ~gV Amho. bmhmoa ghO[aË`m gwa{jV {R>H$mU ~Zy e H $ V o . n r g r ~ r Z o bmhmoabm gwa{jV {R>H$mU K m o { f V H $ ê $ Z , ñ Q > o { S > ` ‘ O d i IoimS y § >gmR > r g w {dYm nwa{dë`m Va ^maVmbm bmhmoa‘Ü`o IoiÊ`mg H$mhrM haH$V Zgob. nU, Ë`mgmR>r nrgr~rZo AmJmoXa Am§Vaamï´>r` {H«$Ho$Q> n[afXoH$Sy>Z (Am`grgr) gwajo~m~VMr h‘r Úm`bm hdr.

ñQ>°Z dm°d«tH$mMr ’o$aada ‘mV

Hw$‘ma JQ>mV ̂ maVmÀ`m ‘wbtZr Q´°H$ Am{e`m H$a§S>H$ gm`H$qbJ ñnY}V Xwgè`m {Xder AmUIr EH$m ~«m±PnXH$mMr H$‘mB© Ho$br. ‘mÌ, ‘wbm§Zm nXH$mn`ªV nmoMÊ`mV An`e Ambo. Jwédmar XmoZ {H$.‘r. nañ`yQ> àH$mamV ̂ maVmÀ`m Amey e‘m© {hZo XmoZ Vmg 47.652 goH§$X Aer doi {Xbr. {Vbm ~«m±P nXH$mda g‘mYmZ ‘mZmdo bmJbo. ^maVmVyZ ñdV§ÌnUo ñnY}V CVaboë`m gmB© Z°eZb gm`H$qbJ H°$S>‘rÀ`m Q>r. Xodr {dÚmbú‘r {hZo ‘{hbm§À`m VrZ {H$.‘r. nañ`yQ> àH$mamV am¡ß`nXH$mMr H$‘mB© Ho$br. ̀ mM àH$mamV doñQ>Z© B§{S>`m ̀ m ̂ maVmÀ`m Xwgè`m ñdV§Ì g§KmVyZ gh^mJr Pmbobr nwÊ`mMr F$VwOm gmVnwVo ~«m±PnXH$mMr ‘mZH$ar R>abr. AmO Xwgè`m {Xder Mma ñnYm© àH$mam§À`m A§{V‘ e`©Vr Pmë`m. ̀ m‘Ü`o ̂ maVmbm Ho$di EH$ ~«m±P nXH$ {‘imbo. nXH$ Vm{bHo$V ̂ maV EH$ gwdU©, VrZ am¡ß` Am{U XmoZ ~«m±P nXH$m§gh Mm¡Ï`m ñWmZmda Amho. H$mo[a`mZo VrZ gwdU©, EH$ am¡ß` Am{U EH$ ~«m±P nXH$mgh Aìdb ñWmZ nQ>H$mdbo Amho.

^maVmÀ`m Amey e‘m©bm nañ`yQ> àH$mamV ~«m±P

66 H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 67: Krishi jagran marahti magazine november 2015

{gZo‘m-{gZo‘m www.krishijagran.com

XJS>m~mB© hr XJS>~mB©À¶m MmirMr ‘mbH$sU Amho. {VÀ¶m MmirVAZoH àH$maMr ‘mUgo ^mS>oH$ê$ åhUyZ ahmV AgVmV. gd© MmiH$è¶m§Zr Imoë¶mMr ^mS>r WH$dbobr AgVmV. ˶m‘wio ˶m§À¶mH$Sy>Z ^mS>o dgwbrgmR>r XJS>m~mB© Mm§JbmM VJmXm bmdVo. Vgm XJS>m~mB©Mm ñd^md ào‘i Am{U X¶mir AgVmo. {VÀ¶m ¶mM ñd^mdmMm ’$m¶Xm MmirVbo ^mS>oH$ê$ bmoH$ KoV AgVmV. ¶m {gZo‘mMr H$Wm Oar a§OH$ Agbr, Var Vr àojH$m§g‘moa ‘m§S>Vm§Zm Jm§^r¶m©Mm A^md OmUdVmo. hmñ¶{Z{‘©VrgmR>r g§dmX Oam nm§MQ> KoVbo AgVo Var à^mdr

dmQ>V ZmhrV. ¶mVrb JmUr åhUOo ~iO~arM dmQ>Vo. gwZrb dmB©H$a ¶m§Zr H$Wm, nQ>H$Wm d {X½Xe©Z Aer {Vhoar O~m~Xmar gm§^mibr Amho. {demIm, gw^oXma, g§J«m‘ gmidr, ‘mo{hZr Hw$bH$Uu, amOnmb ¶mXd, ̂ yfU H$Sy>, ídoVm nJma, H$‘bmH$a gmVnwVo, {H$emoa Mm¡Jwbo, gwZrb JmoS>~mobo, ‘mYdr OwdoH$a, Om°Zr amdV Aer ‘moR>r Q>r‘ ¶m {gZo‘mV Amho. XJS>m~mB©À¶m ‘ܶdVu ^y{‘Ho$V {demIm gw^oXma ¶m§Zr Y‘mb CS>dbr Amho. amOnmb ¶mXdZohr ˶mÀ¶m ñQ>mB©bZo Y‘mdb Ho$br Amho.

‘rU nmíd©^y‘rdaMr CÎm‘ bmoHo$eÝg {MÌnQ>mV dmnabr AmhoV Am{U draYdb nmQ>rb `m§Mo N>m`m§H$Z Mm§Jbo Pmbo Amho. A{^Z`mÀ`m nmVirda {MÌnQ> PH$mg M‘H$bm Amho. `mVbm Hw$R>bmhr H$bmH$ma A{^Z` H$aVM Zmhr; Va Ë`m§À`mVbr ñdm^m{dH$Vm AmngyH$ ~mhoa Amë`mMo gVV OmUdV amhVo. YaVr hoM A§Wê$U Am{U Am^mi hoM nm§Kê$U, Ago {OUo OJÊ`mgmR>r ‘wimV A§JmV {VVH$s aJ Agmdr bmJVo. hr aJ ZgmZgm§V {^ZdÊ`mMr H$m‘{Jar BWbr ‘mVr nma nmS>Vo. amoOMm {Xdg nma H$aÊ`mgmR>r bmJUmar D$Om©gwÕm `m H$mù`m YZmVyZ {‘iVo Am{U X¡Z§{XZ OrdZmMm JmS>m ËdofmZo AmoT>bm OmVmo. hr ‘mVr H$nmimbm bmdV '»dmS>m'‘Ybr ‘mUgo nmR>rda KoVboë`m {~hm©S>mgh amZmo‘mi MmbV amhVmV Am{U `m ‘mVrV KÅ> nm` amodV hm {gZo‘m ‘mUgmVë`m H$UIanUmMo gmW© Xe©Z KS>dV amhVmo. EH$m JmdmhÿZ Xþgè¶m Jmdr ^Q>H§$Vr H$aV CXa{Zdm©h H$aUm`m© YZJa Hw$Qw>§~mMr Jmoï> hm {MÌnQ> {MVmaVmo. ‘|T>am§Mm H$in KoD$Z aKy H$h} Ë`mÀ`m Hw$Qw>§~mgh JmdmoJmd {’$aV AgVmo. nm§S>m d ~miy ho Ë`mMo XmoZ VéU ‘wbJo Ë`mMo AmYmañV§^! ̀ mn¡H$s nm§S>mZo d{S>bm§Mm AmXe© g‘moa R>odV Ë`m§À`mgmaIoM Am`wî` OJÊ`mMo R>adbo AgVo; Va ~miybm n¡bdmZH$s‘Ü`o

ag AgVmo. ~miy n¡bdmZ Agbm Var Ë`mÀ`m ‘ZmV ào‘^mdZobm OmJm AgVo Am{U Vmo Ho$ìhmMmM b¾mgmR>r V`ma AgVmo. `m Hw$Qw>§~mÀ`m ^Q>H§$VrV ~miybm EH$ ‘wbJr gm§JyZ `oVo Am{U Ë`m§Mo b¾hr R>aVo. ̀ mM H$mimV ̀ m Hw$Qw>§~mMm ‘w¸$m‘ EH$m JmdmV nS>Vmo. AemoH$amd hm Hw${Q>b d¥Îmr Agbobm {VWbm gan§M, Jmdmda Am{U JmdH$è¶m§da Ë`mMr XheV AgVo. aKyÀ`m Hw$Qw>§~mbmhr Ë`mMr Pi nmohmoMVo Am{U nwT>o ~miy d gan§M g‘moamg‘moa C^o R>mH$VmV.

»dmS>mJ«m

67H¥$fr OmJaU Zmoìh|~a 2015

Page 68: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 69: Krishi jagran marahti magazine november 2015
Page 70: Krishi jagran marahti magazine november 2015

Publised on 25th & Posted on 27th & 28th of Every Month RNI. NO.: DELMAR/2014/54725 Postal Reg. No. DL-SW-1/4180/14-16