krishi jagran marahti magazine august 2015

70
gy`©’y$b CËnmXZ V§Ì àm. A{^OrV ndma àm. MoVZ Xogbo àm. gmJa Am{hao Amamo½`Xm`r XþY àm. Eg. `w. gw`©d§er àm. Ho$. Ama. ^moB©a amgm`{ZH$ H$sQ>H$ZmeH$mZ{dZm H$am {nH$ g§ajU àm. pñ‘Vm gw. àM§S> àm . œoVm ^. gmVnwVo www.krishijagran.com www.krishijagran.com o"kZ 2 vad 8 vxLr 2015 é. 35/- S>mit~ {nH$mdarb ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr AmoiI d ì`dñWmnU àm. Eg. ~r. gmVnwVo àm. Eg. Eg. àM§S>

Upload: krishi-jagran

Post on 23-Jul-2016

244 views

Category:

Documents


8 download

DESCRIPTION

Krishi Jagran, India's No.1 (Agriculture Media Group) How to grow more agri-production with latest scientific methods Events, news, information, product- launch, sports, politics, Entertainment etc. Right choice for agriculture fraternity

TRANSCRIPT

Page 1: Krishi jagran marahti magazine august 2015

gy`©’y$b CËnmXZ V§Ìàm. A{^OrV ndmaàm. MoVZ Xogboo àm. gmJa Am{hao

Amamo½`Xm`r XþYàm. Eg. `w. gw`©d§eràm. Ho$. Ama. ^moB©a

amgm`{ZH$H$sQ>H$ZmeH$mZ{dZmH$am {nH$ g§ajUàm. pñ‘Vm gw. àM§S>àm . œoVm ^. gmVnwVo

www.krishijagran.comwww.krishijagran.com

o"kZ 2 vad 8 vxLr 2015

é.35/-

S>mit~ {nH$mdarb ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr AmoiI d ì`dñWmnUàm. Eg. ~r. gmVnwVoàm. Eg. Eg. àM§S>

Page 2: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 3: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 4: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 5: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 6: Krishi jagran marahti magazine august 2015

^maVmMo AJ«oga H$m¡Qw>§{~H$ _m{gH$ H¥$fr OmJaUlaiknd ,e-lh- Mksfefudlapkyd 'kkbuh bekuqoy ,e-th- okludk;Zdkjh laiknd Mk- ds-Vh- pkaMh jfoUnz rsofr;k pUnzeksgulaikndh; leUo;d lat; dqekj

foi.ku eq[kh ih-,l- lSuh

egkO;oLFkkid psrjke

mi egkO;oLFkkid Qjgk [kku

ofj"B laoknnkrk :ch tSu

i=dkj vfudsr dqekj dfudk pkSgku bejku [kku

O;oLFkkid ds-ts- ljU;k fjrqi.kkZ cSuthZ

foi.ku lgk;d lkjk [kku lqtkrk xkSre T;ksfr “kekZ es?kk 'kekZ vQlkuk efyd pqaxh HkwfV;k iwue fo'odekZ fodkl R;kxh

forjd izeq[k fu”kkar VkWd

lgk;d O;oLFkkid pUnj nso HkV~V iou vktxs ujsaæ “ksjrkVs vkj-,u- pkScs Ñ".kk fcgkjh f”kodkUr mikè;k; jkgqy flag vt; dqekj lqdqekj nykbZ vCnql len xhrk jkor fjadh iqUMhj v:.kk tkuk gjeuizhr flag dax

ys[kkiky izhFkk ,e- uk;j ds-ch- bafnjk

fMtkbfuax /kesZUnz dqekj ;ksxs'k dqekj fdj.k xksjys

dk;kZy; lgk;d nsosUnz flag izse dqekj jatu

dqy ist 70

AZwH«$_{UH$m

AZwH«$_{UH$m

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud

,e-,-lh- Ñ"kh tkxj.k % 60@9 frljk etyk] ;wlqQ ljk; ekdZsV] xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku toG] uoh fnYyh&110016

P;k }kjk ,p-Vh- ehfM;k izslch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½

*lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhA;k if=dsr çdkf'kr ys[k vkf.k fopkj ys[kdkaPks O;fDrxr

vkgsr- çdk'kd@laiknd R;kyk tokcnkj ukghr-

, 45503170

laiknd] çdk'kd] eqnzd ,oa Lokeh ,e- lh- Mksfefud

,e-,-lh- Ñf"k tkxj.k % 60@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016

ds }kjk ,p-Vh- ehfM;k izslch 2] lsDVj&63] uks,Mk&201301ftyk&xkSrecq) uxj ¼;w-ih-½

*lokZf/kd lqjf{kr U;k; {ks= fnYyhAbl if=dk esa çdkf'kr ys[k ,oa fopkj ys[kdksa ds futh gSaA

çdk'kd@laiknd blds fy, mRrjnk;h ugha gSaA

o’kZ 2 vad 8 vxLr 2015

www.krishijagran.com

Subscribe to

Krishi Jagran

Magazine

Marathi, Gujarati

Hindi, Punjabi & English

Nishant Taak

09953756433

06 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Ñ"kh ckrE;k------10

daiuh ckrE;k----20

uopkj gh daiuh vkgs mRiknukaph ;q,lih--------------26

g‘§OgnUo hdm VUZmeH$m§Mm dmna..................28

‘hmamï´>mÀ`m eoVr‘Ü`o AmYw{ZH$ qgMZ Am{U ’${Q©>JoeZ V§ÌkmZmMr A{Zdm`©Vm...........30

S>mit~ {nH$mdarb ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr AmoiI d ì`dñWmnU...........36

é§X gar d§a~m Q>moH$m dAm§Va‘emJV `§Ì (BBF) ßbm§Q>a g§aMZm d dmnaÊ`mMr nÜXVr.................38

amgm`{ZH$H$sQ>H$ZmeH$mZ{dZmH$am {nH$ g§ajU....41

Ho$irdarb amoJ d ì¶dñWmnZ........44

HkkthikY;ke/;s lathodkapk mi;ksx------------46

{ejUmMm g§H$ën eoVH$è`m§gmR>r daXmZ.................48

Iarn h§Jm‘mVrb‘H$m bmJdS>.........50

àmo{Q>EO à{V~§YH$ OZwH$ hñVm§VaUmMr nÕV...................53

gy`©’y$b CËnmXZ V§Ì..........56

Amamo½`Xm`r XþY.....................58

ljq f{kr gkrk[kkyh ok<.k vkf.k ljq f{kr jkg.k s vkepk eyw e=a ---------------------60

nmH$H$bm..............62

amOH$maU.............64

H«$sS>m {df¶H$........66

{gZo‘m-{gZo‘m.......67

Page 7: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 8: Krishi jagran marahti magazine august 2015

laikndh;

AGRICULTURE W RLD(Portal for Agri Commodities, Research Reports, Prices & News)the pulse of global commodity market

www.kjcommoditynews.comwww.kjcommoditynews.com.

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD

www.krishijagran.com

www.krishijagran.com

laikndh;

& ,e-lh- MksfefudEmail: [email protected]

rç/kku ujsaæ eksnh ;kauh —"kh ea=ky;kps ukocnywu rs ^—"kh o 'ksrdjh&dY;k.k

ea=ky;* vls Bso.;kph ?kks"k.kk dsyh vkgs- —"kh ea=ky;kps uko cny.;kps egÙo çrhdkRed vko';d vkgs] ek= ;ko:u ea=ky;kpk usedk gsrw dk; gs Li"V gksrs-

ns'kkP;k xzkeh.k Hkkxkrhy vkOgku eksBs vkgs ;kpk Lohdkj rj dsyk! vusd Hkkxkae/kwu 'ksrdjh vkRegR;kaP;k ckrE;k njfno'kh ;sr vkgsr- fcxj&eksleh ikolkus 'ksrd&;kaP;k ladVkr vf/kdp Hkj ?kkryh vkgs- 'ksr cjckn >kys vkgs- R;keqGs —"kh {ks=kP;k leL;sr Hkjp iMyh vkgs-

vyhdMsp tkjh >kysY;k pkSF;k çeq[k vkdyu vgokykuqlkj vkeP;k y{kkr vkys dh [kk|kUu mRiknukr 120 yk[k Vuph ?kV ;sÅ 'kdrs- ;kpk vFkZ —"kh {ks=kcíy cka/kys tk.kkjs vkjk[kMs pqdhps ukghr- ekUlwuP;k ekspkZfo"k;h rkts vkdMs leksj ;sr vkgsr- ;ko"khZ ngk VDds ikÅl deh gksbZy- gh fLFkrh cny.;kps dks.krsgh ladsr ukghr-

vFkkZr iarç/kkukaP;k ;k ?kks"k.ksps Lokxr djkos ykxsy- ek= dkgh Bksl ikÅys mpyyh tk.;kph vko';drk gksrh- T;keqGs 'ksrd&;kaps u'khc ikyVys vlrs- ns'kkryk 'ksrdjh dsoG vfuf'pr ekUlwu'kh la?k"kZ djr ukgh rj mRiukr th ?kV vkyh vkgs] rh ns[khy R;kP;kdfjrk fparsph ckc vkgs- ljdkj isVªksfy;e inkFkkZr vkysY;k ?klj.khpk Qk;nk R;kaP;ki;aZr iksgkspor ukgh- [krkaph fdaer deh gksr ukgh vkf.k uk oht&fM>syP;k fdaerh! ;kçdkjs ,dhdMs 'ksrhP;k [kpkZr ek= ok< gksrs vkgs- nqljhdMs mRiUukoj feG.kk&;k fderhr ?kV gksrs vkgs- R;eqGs 'ksrd&;kps mRiUu vkdqapu ikoys vkgs-

;kpk ifj.kke Eg.kts 2011&12 e/;s ftFks [krkapk [kpZ 550 yk[k Vuklkscr ojP;k LFkkukoj gksrk 2013&14 e/;s rks ?kl:u 470 yk[k Vukoj vkyk- njE;kuP;k dkGkr çtud fc;k.ks o ewG fc;k.kkaps mRiknu 1]45]000 Vugwu [kkyh ?kl:u 99]700 Vukoj fLFkjkoys- v'kk ifjfLFkrhr 'ksrd&;kauk okpfo.;klkBh fdeku geh Hkko ¼,e,lih½ ph vko';drk vkgs- ek= ljdkjus ;ke/;s {kqYyd ok< d:u 'ksrd&;kauk vf/kdp grk'k dsys vkgs-

'ksrd&;kpk Qk;nk vtwu ppsZrp vMdyk vkgs- rh cjkp dkG pkyyh vkgs- ,e- ,l- LokfeukFku gs 'ksrdjh vk;ksxkps vafre v/;{k gksrs- T;ke/;s fLFkrh lq/kkj.;kpk i;kZ; gksrk- ek= rks FkaM cklukr xqaMkGwu Bsoyk vkgs- ,e,lih Eg.kwu 50 VDD;kgwu vf/kd fdaer ns.;kP;k vk'oklukckcr deh fopkj >kyk- Vksdu Eg.kwu e`nk&vkjksX; dkMZ vkf.k —"kh mRiknukalkBh foek—r cktkj feGkyk vkgs] T;keqGs [kfprp 'ksrdjh mRlkgh gksbZy- losZ{k.kkao:u rjh gsp fnlrs dh r#.k 'ksrdjh 'ksrh lksMrks vkgs-

Hkkjrh; vFkZO;oLFksP;k ekxP;k rhu n'kdkaiklwu tj dkgh /kMk feGkyk vlsy rj rks Li"Vi.ks gkp vkgs dh 'ksrd&;kaph fLFkrh lq/kkj.ks Eg.kts u dsoG xzkeh.k vFkZO;oLFksyk psruk ns.;klkj[ks vkgs rj laiw.kZ vFkZO;oLFkslkBh rs egÙokps vkgs- rlsp xfjchP;k mPpkVukdfjrk ns[khy xjtsps vkgs-

[kjhQ ekSle esa ty&lja{k.k dks izkFkfedrk nhft,dY;k.k dsoG ukokiqjrh vlsy dk ia

08 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 9: Krishi jagran marahti magazine august 2015

O;kolkf;d ekfgrhdfjrk +91-9350572002 oj d‚y djk fdaok

[email protected] oj bZesy djk

th ,l dSyVsDl v‚bZy baftukr vk.krks uok tho

Page 10: Krishi jagran marahti magazine august 2015

.kkleksj çse O;ä djk;ps vlks fdaok dks.kkpsvfHkuanu djk;ps vlks] fuf'prp v'kk çR;sdosGh

Hkkouk çdV dj.;klkBh Qqya rqeP;klkscr vlrkr- dks.krkgh çlax vlyk rjh Qqykaps vfLrRo çR;sd {k.kkyk vkuanh dj.;klkscrp lqxaf/kr vkf.k eksgd cuors- i.k d/khd/kh v'khgh osG ;srs tsOgk yksd ;kP;k vn~Hkqr –';kyk ikgwu R;kP;ko:u utjp gVow 'kdr ukghr- fulxkZus [kjap iqUgk ,dnk txkyk vk'p;Zpfdr dsys vkgs- tikuph jkt/kkuh Vksfd;kse/;s uqdrsp vls –'; igk;yk feGkys ftFks txkrhy lxG~;kr eksBs Qwy ,e‚QksQsZyl VhVWfu;e mxoys- T;kyk ikg.;klkBh yksdkaph xnhZ mlGyh- ;k Qqykyk mey.;klkBh ikp o"kkZpk dkyko/kh ykxyk-

lk/kkj.ki.ks yksdkauk gkrkr /kjrk ;srhy v'kh Qqys vkoMrkr- i.k fulxkZr v'kh Qqysgh vkgsr th ek.klkP;k ljkljh maphis{kk fdrhrjh iV map vkgsr- lgtklgth u mey.kkjs gs 6 QqVkps Qqy tikuP;k ftanbZ c‚Vfudy xkMZue/;s mxoys vkgs- ;kyk txkrhy lxG~;kr tqU;k vkf.k lxG~;kr eksBîk QqykP;k çtkrhpk ntkZ feGkyk vkgs-

,e‚QksQsZyl VhVWfu;eph dkgh [kkl oSf'k"Bîs

gs Qqy vkjsf'k;k çtkrhrhy vkgs-

,d Qkanhfojghr iq"iØe vlysY;k VkbVu ,jeP;k #ikr gs vksG[kys tkrs-

brkykoh ouLirh'kkL=K vksMksvkMks Z cdjhus lxG~;kr vk/kh 1878 e/;s ;k Qqykph okKkfud O;k[;k r;kj dsyh gksrh- T;kr 1889 e/;s loZçFke

yaMuP;k j‚;y c‚Vfudy xkMZue/;s gs yko.;kr vkys- ;kpk okl dqtysY;k ekalkalkj[kk vlY;kus ;kyk e`r Qqy EgVys tkrs-

gs ,d vls jksi vkgs ts vkiY;k 45 o"kkaZP;k vk;q";kr Qä 3 rs 4 osGk iw.kZi.ks meyrs-

Vksfd;ksP;k ftankbZ c‚Vfudy xkMZue/;s ;k e`r Qqykyk ikg.;klkBh dsoG 4 fnolkalkBh gs c‚Vfudy xkMZu lxG~;kalkBh [kqys dj.;kr vkys-

okLrfod gs eq[;r% baMksusf'k;ke/;s vk<Grs- gs Qwy eqGps lqek=k csVkojps vkgs- ts leqælikVhiklwu 100& 150 ehVj varjkoj meyrs-

gs Qwy 2 ehVj map vlrs- Eg.ktsp 6- 56 QqV- gs Qwy 3 ehVji;aZr meyw 'kdrs Eg.ktsp 10 QqV-

;kP;k ?kk.k oklkeqGs ijkxd.k xksGk dj.kkjs dhVd ;kP;kdMs vkdf"kZr gksrkrp-

o.kkr fr[kVi.kk yksdkauk tkLr vkoMrks i.k gk fr[kVi.kkyky fejphP;k njkr ok< >kY;kus vk.k[khup ok<.kkj vkgs-

xsY;k 4 efgU;kr yky fejphP;k Hkkokr 30% ok< >kyh- ;sR;k rhu efgU;kr fejphps uos ihd vkY;kus ;kP;k Hkkokr ok< gks.;kph 'kD;rk vkgs - T;kps dkj.k nf{k.kh jkT;kae/;s fejphps ihd pkaxys vkys ukgh gs vkgs- vkarjjk"Vªh; cktkjkr Hkkjrh; fejphph ekx.kh rso<hp vkgs- fnYyhr yky fejph vka/kzçns'k] dukZVd] e/;çns'k vkf.k jktLFkkulg vU; jkT;karwugh ;srs-

lk/kkj.k 80% yky fejph Qä vka/kzçns'ke/kwup ;srs- i.k xsY;k pkj efgU;kr vkod ?kVyh- T;keqGs nj ok<yk vkgs- ekxhy dkgh efgU;kadMs utj VkdY;kl ,fçy efgU;kr yky fejphpk Hkko 80 #i;s çrh fdyks gksrk- vkf.k R;kp fejphpk Hkko 100rs 110 #i;s çrh fdyks vkgs- cWMxh fejph ;kosGh 140&170 #i;s çrh fdyks njkus fodyh tkr vkgs- ;ko:u gs Li"V gksr vkgs dh ;sR;k 2 efgU;kr fejph vkod ikgrk Hkkook< gksbZy-

www.krishijagran.comєkh ckrE;k

txkrhy lxG~;kr eksBs Qwy dq

vkrk pohr ok<.kkj fr[kVi.kk

ts

10 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 11: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 12: Krishi jagran marahti magazine august 2015

|kph vkod deh >kY;kus njkrok< >kyh vkgs- xsY;k ,d vkBoMîkr dka|kP;k Hkkokr 10 #i;kai;aZr ok< uksanyh xsyh vkgs- T;kpk ifj.kke dka|kP;k ?kkÅd cktkjkojgh >kyk vkgs- rKkaP;k ers ekx.khP;k rqyusr gksr vlysyk deh iqjoBk gsp ;kps eq[; dkj.k vkgs- jkt/kkuhe/khy dka|kP;k njok<hpk ifj.kke brj jkT;kae/;slq)k ikgk;yk feGr vkgs- ?kkÅd O;kik&;kaP;k ers ekUlwueqGs dka|kph vkod deh >kyh- T;keqGs dka|kpk 10&15 #i;s çrhfdyks gk nj ok<wu 30&35 #i;s çfrfdyks >kyk vkgs- 'kgjkrhy cktkjkr l/;k ekjokMe/khy eFkkfu;k] Hkksikyx< vkf.k ukxkSjP;k dqpkeu flVhe/kwu dkank ;sr vkgs-;sR;k dkgh fnolkr dka|kps nj vtwu ok<rhy vlk vankt O;ä gksr vkgs-

[kjsps Hkko deh vkf.k Ålkps HkkotkLr vlY;kpsdkj.k nsr iatkcP;k rhu eksBîk [kktxh lk[kj

dkj[kkU;kauh lkoZtfud uksVhl nsÅu ;ko"khZ dkj[kkuk u

pkyo.;kpk fu.kZ; ?ksryk- ;ke/;s ,ch 'kqxlZ n~lqgk]bafM;u lqØkst] eqdsjh;k vkf.k veyksg Ål dkj[kkuk ;kapk lekos'k vkgs-

jkT;krhy vU; pkj dkj[kkuslq)k gkp ekxZ voyac.kkj vls ekuys tkr vkgs-;k dkj[kkU;kaph Ål ?ks.;kph {kerk ljdkjh dkj[kkU;kaP;k rqyusr pkSiV vkgs- nqljhdMs d‚axzslus ;kp eqí~;koj eq[;ea=h çdk'k flag ckny 'kkar vlY;kus R;kaP;koj fu'kk.kk lk/kyk vkgs-Ål dkj[kkunkjkauh orZekui=kr lkoZtfud uksVhl nsÅu R;kr lkafxrys dh Ålkph fdaer 295 #i;s çrh fDoaVy vkgs ek= lk[kjspk Hkko 33 rs 35 #i;kaP;k vklikl vkgs- v'kk ijhLFkhrhr Ål ?ksÅu gks.kkjk rksVk lgu djrk ;s.kkj ukgh-vls lkaxwu dkj[kkU;kauh gkr oj dsys vkgsr-

jf{kr thouklkBh o`{kkapk lkaHkkG dj.ks vko';d vkgs- ekuokus osGhp oukaps laj{k.k dsys ukgh rj vk;q";kyk /kksdk fuekZ.k gksÅ 'kdrks- vls oäO; iatkce/;s vk;ksftr xzhu fVªC;quçkstsDVP;k mn~?kkVukçlaxh xOguZj dIrku flag ;kauh dsys- ous vkf.k oU; tho ;kaps tru dsY;kus vki.k tSo fofo/krsps j{k.k djrks vlsgh rs Eg.kkys- xzhu fe'ku v‚Q bafM;keqGs i;kZoj.kkr lq/kkj.kk gksrhyp lkscrp nqxZe Hkkxkr jkstxkjkP;k la/khlq)k miyC/k gksrhy- iatkc ljdkjus jkT;kr nhM dksVh jksis yko.;kps mfí"V Bjoys vkgs- ;k çkstsDV varxZr 60 yk[k jksis ykoyh tkr vkgsr- rlsp 3000 gsDVje/;s ljdkjh ous fodflrdsyh tkr vkgsr- vkf.k yqf/k;kuke/;s 25 dksVh [kpZ d:u iatkc jkT; ou 'kks/k laLFkku LFkkiu dsys tkr vkgs-

vkod deh vlY;kus Hkko o/kkjysvkod deh vlY;kus Hkko o/kkjysdka

Ål u ?ks.;kpkfu.kZ;

lk

fe'ku xzhu fVªC;qupk 'kqHkkjaHk

lq

www.krishijagran.comєkh ckrE;k

12 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 13: Krishi jagran marahti magazine august 2015

2HDPE

4LDPE

ikWfyXyksOgikWfyXyksOgR

Page 14: Krishi jagran marahti magazine august 2015

gkjk"Vªkr MkGhackP;k fidkph fLFkrh okbZV vkgs-

fidkoj thok.kwapk çknqHkkZo >kY;kus CykbZV ;k jksxkus xzklys vkgs- MkGhackP;k fidkoj dkGs Mkx iMY;kus R;krwu thok.kwapk L=ko ckgsj iMrks vkgs- T;k dkj.kkLro ihd iw.kZi.ks u"V gks.;kP;k csrkr vkgs- gsp dkj.k vkgs dh MkGhackP;k mRiknukr 90 VDD;kaph ?kjl.k ikgk;yk feGkyh- MkGhac fidkoj iMysY;k dkG~;k MkxkaeqGs fidkps eksBîk çek.kkoj uqdlku >kys vkgs- jkT;kr QGkaP;k xq.koÙksr 70 VDD;kaph ?kV vkgs- ekxP;k o"khZP;k rqyusr MkGhackP;k fderhr 30 VDD;kaph ?kV ikgk;yk feGrs vkgs- lw=kaP;k Eg.k.;kuqlkj LFkkfud cktkjkr QGkph fdaer 40&50 #i;s çrh fdyks jkghy-

;qjksih; cktkjkdfjrk vo'ks"kjghr QGkaP;k vko';drsph iwrZrk dj.;kr 'ksrd&;kauk vMp.khapk lkeuk djkok ykxw 'kdrks- R;keqGs if'pe vkf'k;kr cjhp deh fu;kZr gksrs- ukf'kd] bankiwj vkf.k ejkBokMîkP;k

dkgh Hkkxkr fidkaps eksBs uqdlku >kys vkgs- vkdMîkauqlkj laiw.kZ Hkkjrkr MkfGackP;k ,dw.k mRiknukr ,dVîk egkjk"Vªkpk lgHkkx 90 VDds vkgs-

;k jksxk'kh y<.;klkBh LFkkfud fo|kihBklkscr ,d= ;sÅu ,dk la'kks/ku Vheps xBu dj.;kr ;sbZy- ;k jksxkyk nwj dj.;kdfjrk mik;kaoj la'kks/ku d:u funku 'kks/k.;kr ;sbZy- ekxP;k o"khZ iq.;ktoG bankiwj ;sFks MkGhackP;k fidkoj dkGs Mkx iM.ks vkf.k L=kokpk çknqHkkZo >kyk gksrk- T;keqGs LFkkfud 'ksrd&;kaps 100 dksVhaps uqdlku >kys gksrs-

/kh rqEgh fopkj dsyk; dk dh usgeh vkiY;k fnolkph lq#okr pgkP;k ?kksVkus gksrs- vkrk gkp pgk ddZjksxklkj[;k tho?ks.;k vktkjk'kh y<.;kdfjrk mi;ksxkr ;s.kkj vkgs- gks] gs lR; vkgs- pgkP;k [kjkc ikukauh dsoG ddZjksxklkj[;k ?kkrd jksxkpk mipkj gksÅ 'kdrks- ,o<sp ukgh rj dedqor Lej.k'kählkBh

e

ns[khy pgk enrhpk vkgs-dkÅfUly v‚Q lkbaVhfQd v¡M baMLVªh;y fjlpZus

ifgY;kank Hkkjrkr pgkP;k ikukr vk<G.kk&;k dSVhfdal rRokus ,dk ra=kus r;kj dsysyh vkgs- ;k ra=kyk vkrk vkS"k/ka cuo.kk&;k ,dk [kklxh daiuhyk ns.;kr vkys vkgs- gs ra=Kku yodjp cktkjkr miyC/k gks.kkj vkgs- gs dSVhfdal ukokps rRoa dedqor Lej.k'käh vkf.k ddZjksxklkj[;k vktkjkyk nwj d: 'kdrs- l/;k ;k rRokpk mi;ksx vkS"k/k cuo.;klkBh ukgh dsyk tkr- dkj.k pgkpk okij vusd oLrwae/;s gksr vlrks- ;ke/;s 75 VDds phu rlsp tikupk Hkkx vlrks- gs ns'k ;kps lokZr eksBs foØsrk vkgsr- tj gs ra=Kku mi;ksxh ukgh Bjys rj gs fpfdRlk {ks=krhy ,d egÙoiw.kZ ikÅy vlsy-

æ ljdkjP;k [kk| ea=ky;kus ngk VDds vk;kr'kqYdkpk çLrko ikfjr dsyk vkgs- ns'kkryk ljIyl

LV‚d c?krk LoLr xOgkP;k vk;krhoj vadq'k yko.;klkBh vls dj.;kr vkys vkgs- vkrk xOgkoj dks.krsgh vk;kr 'kqYd yko.;kr ;sr ukgh- miHkksäk çdj.k o [kk| rlsp forj.k ea=h jkefoykl ikloku ;kauh ljdkj}kjs Hkkjrh; [kk| fuxe ¼,Qlhvk;½ dMwu [kjsnh dj.;kr ;s.kk&;k xOgkP;k xq.koÙksoj mBfo.;kr ;s.kk&;k ç'ukauk fcudkeh Bjfoys- gh ckc y{kkr ?ks.;ktksxh vkgs dh ,Qlhvk; [kk|kaukph [kjsnh vkf.k forj.kkoj e/;orhZ ,tUlh Bso.;kr vkysyh vkgs-

vUu o iqjoBk eaR;kaZuh lkafxrys dh ;kçdkjpk tks vgoky feGkyk vkgs- R;kuqlkj çk;OgsV VªsMlZ xOgkph vk;kr djr vkgsr- T;k dkj.kkeqGs LoLr vk;kr

jks[k.;klkBh ngk VDds vk;kr 'kqYd Bjfo.;kr vkyk vkg s - xOgkph vk;kr 17 #i;s çrh fdyks Bjfo.;kr vkyh vkgs- rj ?kjxqrh cktkjkr gk 18-5 #i;kus miyC/k vkgs- ns'kkr xOgkpk lkBk iqjslk vkgs- R;kauh lkafxrys dh ;ko"khZ ,Qlhvk;dMwu [kjsnh dj.;kr vkysY;k xOgkpk ntkZ pkaxyk vkgs- xOgkP;k [kjsnhr xq.koÙkk ekuds f'kfFky dj.;kr vkyh vkgsr- dkj.k fcxj eksleh ikolkus fidkps uqdlku dsys vkgs- ,Qlhvk;dMs ljIyl LV‚d vlwugh xOgkph vk;kr dj.;kr ;srs vkgs-

dsa

MkfGac >kys vktkjh

pgkus gks.kkj ddZjksxkpk mipkj

d

xOgkoj 10 VDds vk;kr 'kqYd

www.krishijagran.comєkh ckrE;k

14 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 15: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 16: Krishi jagran marahti magazine august 2015

UgkGk vkf.k FkaMhP;k _rwe/;s HkkT;k nh?kZdkG rkT;kBso.;kph leL;k Hkkth foØsR;kaleksj vlrs-

foØsR;kaph gh leL;k y{kkr Bsowu Hkkjrh; —"kh la'kks/ku laLFkk ¼vk;,vkjvk;½ us lkSj mtsZoj pky.kk&;k xkMhpk 'kks/k ykoyk vkgs- ;keqGs vkrk dks.kR;kgh _rwe/;s HkkT;k rkT;k Bsork ;srhy- lkSj mtsZoj pky.kk&;k ;k gkrxkMîk ¼osafMax dkVZ½ v'kkçdkjs cuo.;kr vkyh vkgs dh R;kr 2&5 fnol HkkT;k rkT;k jkgw 'kdrkr- lkekU;i.ks HkkT;k rkT;k Bso.;kdfjrk Hkkth foØsrs vksY;k xks.kikVkapk okij djrkr- osGksosGh HkkT;kaoj ik.;kps gcds ekjr jkgrkr- i.k okjaokj HkkT;kaoj ik.kh ekjY;kus HkkT;k vksY;k jkgwu [kjkc gks.;kph 'kD;rk vlrs] çkeq[;kus ikysHkkT;k- v'kk HkkT;k rj ,d fnolkP;k oj fVdw 'kdr ukghr- ,o<sp ukgh rj V‚esVks] dkdMh vkf.k brj HkkT;k tkLrhr tkLr 2 fnolkai;aZr rkT;k jkgw 'kdrkr- f'kok; lMysY;k HkkT;k fodwu foØsR;kps uqdlku gksrs] dkj.k xzkgd v'kkçdkjP;k HkkT;k fodr ?ksr ukghr-

osG vkf.k foØsR;kaph xjt y{kkr ?ksÅu vk;,vkjvk;us lkSj mtsZus ;qä gkrxkMhph jpuk dsyh vkgs] T;ke/;s 2&5 fnolkai;aZr HkkT;k o QGs rkT;k jkgw 'kdrhy- gkrxkMhr gs lkeku laof/kZr jkgw 'kdsy dkj.k

vkliklP;k okrkoj.kk'kh tqGowu ?ksÅu gkrxkMh rkieku jk[krs- gkrxkMhP;k ojhy Lrjkçek.ks [kkyP;k cktwyk 8 pkSdksukapk IyWVQ‚eZ fnyk vkgs- T;ke/;s HkkT;k Bsork ;srkr- gkrxkMhr dqfyax jgkos ;klkBh Mhlh QWu o ykbZVdfjrk Mhlh ,ybZMh yko.;kr vkyk vkgs- T;k}kjs 100 MCY;wihP;k lksyj QksVks oksYVhd iWuyP;k ek/;ekrwu oht feGrs- ;ke/;s oht lkBo.;kdfjrk 7 ,,pph ,uthZ c¡d fnysyh vkgs- T;kps rkieku 5&8 fMxzh lsaVhxzsMi;aZr deh dj.;kph lqfo/kk miyC/k vkgs- visf{kr vkærsyk 15&30 VDD;kai;aZr ok<ork ;srs- ;ke/;s lajf{kr HkkT;kapk jax] cukoV vkf.k rktsi.kk tkLrhr tkLr 5 fnolkai;aZr fVdrks- T;keqGs foØsR;kaP;k ,dw.k mRiUukr ok< gksrs-

dkph xq.koÙkk vkf.k mRiUu ok<fo.;kdfjrktxHkjkrhy 'ksrd&;kauk ihdkoj uk;Vªkstupk

Qokjk dj.ks vko';d vkgs- QwM v¡M vWxzhdYpj v‚xZuk;>s'ku vuqlkj o"k Z 2011 e/;s txkr 'ksrd&;ka}kjs 100 fefy;u Vuis{kk tkLr uk;Vªkstupk mi;ksx dsyk tkr gksrk- vkrk felksjh fo|kihBkps la'kks/kd jksikauk uk;Vªkstuoj deh voyacwu dls jkgrk

;sbZy ;koj la'kks/ku djr vkgsr- T;keqGs 'ksrd&;kaP;k [kpkZr dikr gksbZy vkf.k rs txkrhy yksDla[;sdfjrk iqjs'kk vUukph lks; d: 'kdrhy-

ghp xks"V y{kkr ?ksÅu c‚aM ykbZQ lk;Ul lsaVjps ,e;q iksLV M‚DVjy Qsyks] QjukaMk vekjy ;kauh ,dk v'kk jksikps la'kks/ku dsys vkgs dh T;kps mRiknu ?ks.;kdfjrk uk;Vªkstuph xjt Hkkl.kkj ukgh- R;kps uko lsVkfj;k fojhMl vlwu ;kpk FksV laca/k uSlfxZd #ikus fuekZ.k gks.kk&;k cDVsfj;k'kh ;srks- tks uk;Vªkstupk ,d pkaxyk L=ksr vkgs- ;kyk xor oxkZr Bsoys tkrs- okLrfod edk] rkanwG vkf.k Ål v'kh fida ¼th vkgkjkps mRiknu djrkr½ R;ke/;s fo'ks"k lajpuspk fuekZ.k gksr ukgh- ;k lajpusph ekfgrh gks.ks vR;ar xqarkxqarhps vkgs- R;klkBh lsVkfj;k fojhMl vlk ,d i;kZ; vkgs] T;kP;k vk/kkjs la'kks/kd jksikae/;s LokHkkfodi.ks uk;Vªkstups fLFkjhdj.k dls gksrs gs lkaxw 'kdrkr- R;kdfjrk la'kks/kdkauh ;k xorkph 30 is{kk vf/kd thuksVkbZi rikl.kh dsyh] T;keqGs jksiVîkr uk;Vªkstu fLFkjhdj.k enrhps Bjrs- brj fidkalkBh la'kks/kd v'kkp jksikpk 'kks/k ykorhy-

Hkkth foØsR;kalkBh lkSj mtsZus ;qä gkrxkMh

lsVhfj;k fojhMhl % ,dk uO;k jksikpk 'kks/k

www.krishijagran.comєkh ckrE;k

m

fi

16 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 17: Krishi jagran marahti magazine august 2015

foyx] dk;Z'khy] mtkZoku js.kw

cgqi;ksxh i'kq[kk| iqjd100% uSlfxZd vkS"k/kh; çdYi L=ksr

tSfod {khj

R

fo"keqä

mÙke nqX/k mRiknu mÙke vkjksX;

^bdksxksYM* ck;ks{khjps Qk;nsÛ nqX/k mRiknu ok<ors ¼1-5 fyVj rs 2-0 fyVj çrh xk; çrh fyVj½

Û nqX/ktU; fLuX/krk ok<ors ¼3-3 esn rs 3-8 fdaok 3-8 rs 4-3½

Û i'kqaP;k ,dw.k vkjksX;kr lq/kkj.kk-

Û tukojkauk uSlfxZd m".kpØkr lgHkkxh gks.;kl lkádkjd-

Û uSlfxZd —ehuk'kd@vWUVhgsyfeuhVhd-

Û tSfod nqX/k mRiknukP;k fn'ksus ifgys ikÅy-

vkEgh ,taV]

vk;krnkj] forjdkauk

vkeaf=r djr vkgksr-

;keqGs esa<h] cd&;k] MqDdj] cSy b- loZçdkjP;k tukojkaps otu ok<wu vfrfjä ekal mRiknu 'kD;-

'kgjkuqlkj Mhyj'khi vko';d —i;k laidZ lk/kk-

Page 18: Krishi jagran marahti magazine august 2015

fnolkar ihdkoj dhVduk'kdkapk dehr deh ç;ksx Ogkok ;klkBh ç;Ru dj.;kr ;sr vkgsr- dkj.k dhVduk'kdkaP;k çHkkokeqGs yksdkauk vktkjkapk lkeuk djkok ykxrks vkgs- v'kk ifjfLFkrhr tj dhVduk'kd eqä 'ksrhpk fo"k; fu?kkyk rj rqEgkyk vk'p;Z okVsy- gs 'kD; vkgs dk gk rqepk ifgyk ç'u vlsy- gks] okjk.klhrhy M>uHkj xkokae/;s 'ksrd&;kauh HkkT;kae/;s fdMhiklwu cpko dj.;klkBh f'kaiMY;k tk.kk&;k dhVduk'kdkuk vVdko dsyk- Hkkjrh; Hkkth la'kks/ku ifj"knsP;k oSKkfudkaP;k vFkd ç;RukaeqGs gs 'kD; >kys- R;kauh dhVduk'kdeqä HkkT;k yksdkauk [kkÅ ?kky.;kfo"k;h 'kiFk 'ksrd&;kauk ?;k;yk ykoyh-

Hkkjrh; Hkkth la'kks/ku laLFksps —"kh oSKkfud dhVduk'kdeqä 'ksrhcíy tutkx`rh dj.;kdfjrk cukjlP;k fpjbZxko] vnyiqjk] Hkksikiwj ldV M>uHkj xkokr] 'ksrd&;kauh dhVduk'kdeqä Hkkth fidfo.;kph 'kiFk ?ksryh- gh xks"V y{kkr ?ks.;ktksxh vkgs dh 'ksrhe/;s dMqfyackph ikus] fyacks.kh o dMwfyac rsykP;k okijklkBh ihd lqj{ksdfjrk vxksnjp dj.;kr ;srs- ek= v'kk

Lo#ikr dhVduk'kd ifgY;kank r;kj dj.;kr vkys- dhVduk'kdeqä Hkkth fidfo.kk&;k 'ksrd&;kaps eku.ks vkgs dh [kk.kk&;kauk pkaxyh ç—rhlkscr mÙke pohpk Qk;nk feGrks vkgs- vkeps mRiUu okprs vkgs- dkj.k dMwfuackps lRo vR;ar LoLr vkgs vkf.k mi;ksx lksik vkgs- 'ksrd&;kauqlkj okaxh] HksaMh] VksesVks bR;knhoj çrh ,dj 10 rs 12 gtkj #i;kaps vkS"k/k Qokj.;koj [kpwZu tkrkr- ek= dMwfuackP;k lRokP;k okijkus [kpkZr ?kV vkyh vkgs- dMwfuackP;k 'ksaxsiklwu r;kj gs dhVduk'kd 'ksrd&;kalkBh Qk;|kps vkgs- dhVd] ijkxokgd] ijthoh tls dh e/kek'kk] dksGh o i{kh ;kaP;klkBh uqdlkudkjd ukgh- rs gkfudkjd dhVd tls dh& ika<jh vGh] QjkQwndk u"V dj.;kr enrhps Bjrs-

j rqEgh 'ksrdjh vkgkr vkf.k rkanwG] dkiwl fdaok brj dks.krsgh /kkU; fodk;ps vkgs rj rqEgh Viky dk;kZy;kr tkÅ 'kdrk- iksLVekLrjuk ;kph ekfgrh nsÅ 'kdrk- vkiys Viky [kkrs yodjp ik;yV çkstsDV lq: dj.;kP;k r;kjhr vkgsr- T;k ek/;ekrwu 'ksrd&;kauk okgrqdhoj ,d iSlk [kpZ u djrk baVjusVoj mRiknu fod.;kr enr feGsy- iksLV foHkkxkph ;kstuk xkokr iksLVekLrj rSukr d:u 'ksrd&;kauk mRiknukaph ekfgrh ,d= d:u ns.;kph vkgs vkf.k VªsMlZdfjrk gh ekfgrh v‚uykbZu viyksM dj.ks vkgs] T;keqGs xzkgd FksV 'ksrd&;kdMwu mRiknu [kjsnh d: 'kdrks- Hkjrhy Viky ;ke/;s e/;LFkkP;k Hkwfedsr vl.kkj vkgs- vka/kz çns'k vkf.k rsyax.kkps eq[; iksLV ekLrj tujy ch- oh- lq/kkdj ;kauh lkafxrys dh] Viky foHkkx iq<P;k dkgh vkBoMîkr vka/kz o rsyax.kkr gs ik;yV çkstsDV lq:

djsy- Viky dk;kZy;s o R;kaP;k deZpk&;kauk eksBîk usVodZpk mi;ksx dj.;kps ts ç;Ru gksr vkgsr] gs R;k fn'ksus mpyysys ikÅy vkgs- bZesy] eksckbZy Qksu] baVjusV] bLVaV pWV vWi vkf.k ,Dlçsl dqjhvj lfoZlps dkj.k Viky foHkkxkps dke Eg.kts vWi o ,Dlçsl dqjh;j lfoZlsl dkj.k Viky foHkkxkps eq[; dke Eg.kts i= iksgkspo.ks eq[;Rosi.ks e;kZfnr >kys vkgs- Viky foHkkx vkrk T;k {ks=kae/;s jl nk[kor vkgs] R;ke/;s foÙkh; lsok vkf.k foek lekfo"V vkgs- rlsp foHkkx vk.k[kh uo&uohu ;kstuk jkcfo.;kpk fopkj djr vkgs- uO;k çdYikraxrZ iksLVekLrj LekVZQksuP;k ek/;ekrwu QkeZ deksMhVhph QksVks ?ksÅu osclkbZVoj ;klaca/kh ekfgrh viyksM djrhy- gh osclkbZV VªsfMax O;klihBkuqlkj dke djsy- 'k srd&;kalkBh gh lsok eksQr vlsy- [kjsnhnkjkadMwu Hkkjrh; Viky [kkrs {kqYyd Qh ?ks.kkj vkgs- lkscrp gh vV vlsy dh [kjsnhnkj ;k deksMhVhyk vko';d fBdk.kh iksgkspo.;kdfjrk Hkkjrh; Viky lsosP;k okgrwd lsospk okij djrhy-

dMwfuackP;k lRokus dhVduk'kdeqä 'ksrh

;k

vkrk 'ksrdjh v‚uykbZu VªsfMax dj.kkj

t

www.krishijagran.comєkh ckrE;k

18 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 19: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 20: Krishi jagran marahti magazine august 2015

[kêk- 250 feyh iWde/;s miyC/k gks.kkj vlysys gs is; dsoG 30 #i;kr cktkjkr feGsy- vf/kdk&;kaps Eg.k.ks vkgs dh] ;k mRiknukpk ponkji.kk rlsp xzkgdkalkscr

Li"V laidkZeqGs jsMh&Vw& Mªhad is; oxkZr Lor:ph osxGh vksG[k cuo.;kr ;'kLoh Bjys vkgs-

;j ØkWilk;Ulus rhu o"kkaZiwohZ la;qäjkT;kr ihd lqj{kslkBh rhu osxosxGs vWi yk¡p dsys gksrs- ohM LikWVj] isLV LikWVj vkf.k ck;j çkWMDV eWU;qvy ukokus yk¡p dsysys rhu vWi xzkgdkae/;s vR;ar yksdfç; >kys- vWips ;'k ikgwu daiuhus ,d uohu eksckbZy vWfIyds'ku ykWap dsys vkgs- r.kuk'kd vkf.k fdVdkaph vksG[k d:u R;kauk u"V dj.;kpk mik; lkaxrhy- vankt ykoyk tkrks; dh gs vWi eksckbZy xzkgdkae/;s yksdfç; gksbZy- dkj.k ,dk vWieqGs rhu leL;kaps fujkdj.k ,d= miyC/k gksbZy-

ck

lsaVksus vkiY;k mRiknukaps la'kks/ku dj.;klkBh ,dk ckgsjP;k oSKkfud nykph O;oLFkk dsyh vkgs- ddZjksxkoj la'kks/kukdfjrk ekpZ efgU;kr MCY;w,pvksP;k vkarjjk"Vªh; ,tUlhus lfe{kk djrkuk lkafxrys dh r.kuk'kdkps çeq[k ?kVd ddZjksxkyk dkj.khHkwr Bjrkr- MCY;w,pvksP;k vuqlkj dkflZukstsfudpk ?kVd XykbZQkslsV vkgs] tks oSKkfud rRokoj 'kks/k.;kr vkyk vkgs-

ekW

ek¡lsaVksus fo'okl fnyk vkgs dh r.kuk'kd fu;a=.kkdfjrk daiuhph mRiknua iw.kZi.ks lqjf{kr vkgs vkf.k R;kauk cufo.;kdfjrk iw.kZi.ks ikjn'kZdrk Bso.;kr vkyh vkgs- daiuhus baVjVsd lk;aVhQhd v¡M jsX;qysVjh dUlYVUlhyk vk;,vkjlhP;k dk;kZph lfe{kk dj.;klkBh oSKkfudkaps ,d iWuy cuok;yk laerh fnyh gksrh- ;k rTKkaP;k iWuye/;s esMhdy vkWfQlj] MkWDVj] d¡lj rTK vkf.k v'kk O;äh T;kaP;ktoG M‚DVjh inoh vkgs fdaok vls ts lkoZtfud vkjksX; fo"k;kr rTK vkgsr- la;qä jkT; vkf.k brj vkarjjk"Vh; fu;ked laLFkkauh lkafxrys dh Xyk;QkslsV iw.kZi.ks lqjf{kr vkgsr- ek= MCyw,pvksP;k ddZjksx la'kks/ku laLFksP;k vgokykr vusd nq"ifj.kke fnlwu vkys-

Q,elhth daiuh Mkcj bafM;k fyfeVsM vkiY;kikpd mRiknukalkBh yksdfç; cz¡M gkteksykpk

foLrkj d:u jsMh&Vw&fMªad is;klkscr cktkjkr mrjyh vkgs- daiuhps Eg.k.ks vkgs dh] gkteksyk ;qtys ;k ukokus is;kph uoh lk[kGh cktkjhr vk.kr vkgsr- R;keqGs xzkgdkauk Hkkjrh; Lokn pk[krk ;s.kkj vkgs-

gs is; lgk fofo/k pohr miyC/k gks.kkj vkgs- R;kaph ukoa v'kh Bso.;kr vkyh vkgsr dh xzkgd R;kaP;kdMs vkdf"kZr >kY;kf'kok; jkgwp 'kd.kkj ukghr& vkokjk vke iUuk] fuacwjk f'kdath] xks xksvk Xokok] >dkl tythjk] xksyeky xksyxIik vkf.k dHkh dkyk dHkh

,

;k vWiP;k lkákus xzkgdkauk lqekjs 100 çdkjps r.kuk'kd] 70 çdkjps dhVd vkf.k ck;jP;k mRiknukaph iw.kZ ekfgrh feGsy- lkscr eksckbZy xzkgdkaps uksan.khdj.k lqfo/kk feGsy- T;keqGs R;kauk ck;jP;k mRiknukauh vkWVkseWVhd viMsV ns[khy feGsy- gs vWi iw.kZi.ks Ýh vlsy vkf.k vk;vks,l midj.kkoj vWi LVksvje/;s tkÅu MkÅuyksM d: 'kdrkr- ;k vWiP;k vf/kd ekfgrhdfjrk fDyd djkhttp://www.bayercropscience.co.uk/ tools-andservices/mobile-app/

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

;qMys&jsMh fMªad

jkÅaM&vi d¡ljeqä % ek¡lsaVks

ck;j ØkWilk;Ulus ykWap dsys vWi

20 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 21: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Bksl vkd"kZd ,d lkj[ka]vyhZ tknw@rstph ghp vkgs vksG[k Bksl vkd"kZd ,d lkj[ka]vyhZ tknw@rstph ghp vkgs vksG[k

SOMANI KANAK SEEDZ PVT LTDC-91/7, SECOND FLOOR, WAZIRPUR INDUSTRIAL AREA , NEW DELHI - 110 052

Ph- 011 47503925, 011 47505228

Page 22: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Å vWxzkslk;Ul fc;k.kkaP;k fodklkdfjrk dk;Zdj.kkjh daiuh Eg.kwu vksG[kyh tkrs- ;k daiuhus

vyhdMs uohu fc;k.ks cz¡M MkÅ lhM~l ;k ukokus cktkjkr vk.kyk vkgs- ;k vxksnj MkÅps nksu cz¡M Eg.kts gk;y¡M cht o ek;dkstu cht varxZr ;s.kk&;k MkÅ fc;k.kkaps foi.ku daiuhus can dsys-

tSQ yks,flu gs MkÅ lhM~lps egkO;oLFkkidkaP;k vuqlkj MkÅ lhM~l Vhepk mís'k ;ksX;osGh lq;ksX; mRiknu cuo.ks vkgs- gsp dkj.k vkgs dh LFkkfud xzkgdkais{kk vf/kd çknsf'kd let ns.;kdfjrk daiuhph lsYl o ,xzksukWeh Vhe vkWUVksfj;ksfLFkr lsaV esjhps la'kks/ku

R

djhr dkiwl fc;k.;kdjhrk çfl) daiuh efgdksyodjp vkfÝdu cktkjkr vkxeukph onhZ nsr

vkgs- ;klkBh daiuhus ;kstuk r;kj dsyh vkgs- T;kraxZr vkfÝdu cktkjkr ladj dkiwl fc;k.kkaps Hkjiwj çdkj y‚Up dsys tkbZy- vFkkZr ekxP;k o"kkZr uksOgsacj efgU;kr efgdksus vkfÝdsP;k lokZr eksBîk fc;k.ks ekx.kh iw.kZ dj.kk&;k dqV‚ue/;s 60 VDds HkkxhnkjhP;k vf/kxzg.kkph ?kks"k.kk dsyh gksrh- daiuh yodjp ladjhr dkilkps

çdkj y‚Up djsy- l/;k ;kps VsfLVax dk;Z vkf.k çpkj djr vkgs vkf.k ;ko"khZ uksOgsacj efgU;kr daiuh vkfÝdsr çpkj&çlkj lq: dsyk vkgs-

o f j " B l a ' k k s / k u v k f . k f od kl vf/kdk&;kauqlkj vkfÝdsr dkilkph dks.krhgh ladjhr tkr miyC/k ukgh- gsp dkj.k vkgs dh daiuh frFks ladjhr tkrhP;k cktkjkr mrjsy vkf.k ;kP;k ;'kkuarj chVh fc;k.ks y‚Up djsy- vFkkZr R;klkBh vfrfjä fu;ked eatqjh vko';d vkgs- T;kdfjrk 2&3 o"kkaZpk dkyko/kh ykx.kkj vkgs- f>EckCose/;s vk/kkj vlY;kus brj vkfÝdh ns'k tls dh eykoh] Vka>kfu;k] dsfu;k vkf.k >kafc;kr foLrkj dj.;klkBh daiuh r;kj vkgs-

la

nk vkf.k ikudkschP;k mRikndkalkBh gtsjk daiuhus uO;k vWiph lq#okr 2014 e/;s dsyh

gksrh- ;kp Øekr iq<s tkrkuk daiuh V‚esVksP;k fidkdjhrk yodjp ,d uohu vWi ?ksÅu ;s.kkj vkgs- T;keqGs V‚esVks mRikndkauk V‚esVkseqGs gks.kkjs vktkj o R;kaP;k mipkjkcíy ekfgrh feGsy-

gh ckc y{kkr ?ks.;ktksxh vkgs dh dkank vkf.k ikudksch mRikndkalkBh gh vWi r;kj dsyh vkgsr- T;keqGs R;kaps ihd pkaxys ok<sy- 'ksrd&;kaps dks.krsgh uqdlku gks.kkj ukgh- ;k vWie/;s dhM] thok.kw ;keqGs gks.kkjs jksx] ikukr dhM ykx.ks] lkBo.kwd vkf.k fo"kk.kwtU; jksx] lw=—eh] dhVd o fcuijthoh fodkjkaeqGs gks.kk&;k jksxkaph QksVks;qä ekfgrh feGsy-

T;keqGs 'ksrd&;kauk ihd lqj{ksP;k i)rhaph ekfgrh feGsy-

gtsjk mRikndkauk loksZÙke lsok ns.;kr fo'okl Bsorks- ex Hkys loZJs"B çdkj vkf.k mPp xq.koÙksph fc;k.ks vlks ek= dhVd vkf.k jksx dk;e fidklkBh /kksdk Bj.kkj vkgsr- gtsjk}kjs vWi lq: >kY;kus mRiknd tkx:d jkgrhy- vfu;ferrk vksG[kw 'kdrhy- ihd lqj{ksr ;ksX; ikÅys mpy.;kr enr feGsy- ;k vWiph [kkfl;r Eg.kts baVjusVf'kok; gs vWi dke djrs- lqekjs 2500 gwu vf/kd 'ksrd&;kauh gs vWi MkÅuyksM dsys vkgs- V‚esVks fidkP;k lqj{kslkBh ;k vWiyk ;'k feGsy v'kh vk'kk ckGx.;kr ;srs vkgs-

vkf.k fodkl Vhelkscr ,d= ;sÅu dke djrkr-

MkÅ vWxzkslk;Ulsl daiuhus MkÅ chtyk dWuMke/;s xzkgdkanjE;ku czWaM LFkkfir dj.;kps iwokZuqeku ykoys vkgs- R;k}kjs daiuhyk y{k dsaæhr d:u leL;kps fujkdj.k dj.;kdfjrk ,d O;kid iksVZQksfy;ks cuo.;kr enr dsyh- daiuh nk.ks vkf.k lk;ystdfjrk edk] lks;kchu] olar _rwr ?ksryh tk.kkjh fida ] 'kjn vkf.k vYQk vYQk fc;k.ks fodrs-

vf/kd ekfgrhdfjrk laidZ djk &

www.dowagro.com/en‐ca/canada

MkÅ lhM~l vkrk dWuMkr

Mk

vk.k[kh ,d vWi

dka

efgdks vkfÝdu cktkjisBsr

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

22 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 23: Krishi jagran marahti magazine august 2015

fc;k.kkapk mipkj bysoksus;j Ø‚i lk;Ulus fc;k.kkP;k lqj{kslkBh vkf.kjksxkP;k mipkjkdfjrk uO;k i)rhus bysoks ¼ILeVO½

y‚Up dsys vkgs- fo'ks"kr: lks;kchu ihd vkf.k lks;k fc;k.;kyk fdMhiklwu okpfo.;kdfjrk ,d vuks[kh i)r vkgs- ts fc;k.ks lMY;kus MsFk flaMªkse ¼SDS½ vFkkZr fc;k.ks vpkud e`r >kY;kiklwu okprs- o"kZ 2014 e/;s lks;kchuP;k fidkyk gkuh iksgkspo.kkjk flaMªkse nqljs eq[; dkj.k gksrk- ;kps ifj.kke Hk;adj gksrs- ;ko"khZ ns[khy lks;kchuP;k fidkps uqdlku >kys- ;klkBh ck;j

Ø‚ilk;Ulus mipkjkph uoh i)r bysoksus fuekZ.k dsyh vkgs-

vk;vksMCY;w LVsV ;qfuOgflZVhr dsysY;k la'kks/kukr bysoksP;k vusd ekunaMkps ifj{k.k dsys vkf.k R;kauk gs fnlys dh gh i)r jksxk'kh eqdkcyk dj.;kdfjrk mi;qä vkgs- eksBîk çek.kkoj fc;k.kkoj dhMuk'kdkps f'kai.k ifgY;kank dsys tkrs- ek= ,lMh,l'kh eqdkcyk dj.;kP;k –"Vhus gh i)r xzkgdkalkBh uohu vkgs-

ck

MkÅph 3 ,jhysDl vWDVhOg mRiknus

MhP;k ekslekr mRikndkaleksj #an ikukaojhy fdMhpk eqdkcyk dj.;kph leL;k eksBh fcdV Bjrs- T;k dkj.kkeqGs fidkps eksBs uqdlku gksrs- ghp xks"V MksD;kr Bsowu MkÅ vWxzkslk;Ulus ,jhysDl vWDVhOg ukokps r.kuk'kd fu;a=d gchZlkbZM cuoys vkgs] gs #an fdMhP;k çnqHkkZokl] r.kkyk vVdko djrs- rs iq<P;k o"khZ cktkjkr miyC/k gksbZy- ,ysDl fudksYl gs fljh;y gchZlkbZMps ekdsZfVax eWustj vkgsr- R;kauh ekfgrh fnyh dh] ;kps rhu Qk;ns vkgsr- ifgyk& r.kuk'kd fu;a=.kkr eq[; Hkwfedk fuHkkosy- nqljk Qk;nk& cnyR;k _rwr dhVdkaeqGs gks.kk&;k uqdlkukyk vkGk clsy- frljk& mPp xq.koÙksP;k fidkyk iw.kZi.ks lqj{kk feGsy-

O;kolkf;d–"Vîk dWuMk o phuP;k cktkjkr ,jhysDl vWDVhOg Hkjiwj ;'kLoh Bjr vkgs- vkrk gs mÙkj vkf.k iwoZ&mÙkj ns'kkrhy cktkjkr vk.k.;kpk fopkj daiuh djrs vkgs- ghp fo'ks"k xks"V y{kkr Bsowu pVjh –eVjh] xtjk lkj[;k ?kkrd vkf.k çfrjks/kd dhM] r.k u"V dj.;kr mi;qä vkgs- MkÅ Hkfo";kr ,jhysDl cz¡M varxZr rhu uohu mRiknus cufo.;kP;k r;kjhr vkgs- gs brj lkfgR;klkscr ,df=r d:u çfrjks/kd {kerk ok<fo.;kr Qk;|kps Bjsy- iq<P;k o"khZ cktkjkr ,jhysDl vkf.k ¶ywj‚dlhik;jps feJ mRiknu GF-

2819 ts dsoG olar vkf.k FkaMhr /kkU;koj dhM fu;a=.kklkBh mi;ksx dsyk tkbZy- rj 2017 e/;s GF-

2644 y‚Up dsys tkbZy] gs ,jhysDl o ¶yksjklqye ;kaps feJ.k vlsy- ;kpk mi;ksx xzh"e o olar v'kk nksUgh _rwe/;s djrk ;sbZy-

Fka

o’kZ vad fdaer lwV fdaer 1 12 420 40 3802 24 840 140 7003 36 1260 260 10005 60 2100 600 1500

60 / 9 frljk etyk] ;qlqQ ljk; ekdsZV] xzhu ikdZ esVªks LVs'ku toG] uoh fnYyh& 110016 Tel. 011-26511845, 26517923, 45503170 • Mob: +91-9953756433, 9891263263

Email: [email protected], [email protected], www.krishijagran.com

psd / MhMh vkf.k euhv‚MZj eSd —"kh tkxj.k P;k ukokus ikBokok- uoh fnYyhr ns; vlkok-

—"kh tkxj.k ¼lnL;rk 'kqYd½

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

23H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 24: Krishi jagran marahti magazine august 2015

jks eksVksd‚iZuh ch,lbZ &0-53% cktkjkr gjoY;ktk.kk&;k Hkkxhnkjhyk çkIr dj.;klkBh uohu

ckbZd iW'ku çks y‚Up dsY;kuarj vkrk uO;k vko`Ùkhps ,DlVªhe LiksVZ~l y‚Up dsyh vkgs- fgph 'kks:e fdaer 72]725 #i;s Bso.;kr vkyh vkgs-

;ke/;s 149-2 lhlh ,;jdqYM] 4&LVªksd flxay flysaMj baftu] ,DlVªhe LiksVZ~l vf/kd oht mRiknu 15-6 ch,pih@ 8500RPM vkf.k fdeku V‚dZ 13-5 ,u,e@7000 RPM mRiUu d:u 60 fdeh@rklkps varj 4-7 lsdankr iw.kZ djrks- ,DlVªhe LiksVZ~le/;s g¡My¡i ykoyk vkgs] T;ke/;s ,ybZMh ik;yV y¡ilkscr foadlZ ns[khy fnys vkgs- gh ckbZd ikp jaxkr miyC/k vkgs& i¡Fkj CyWd] Qk;vjh jsM] ejD;wjhd flYoj] CyWd jsM o ik;jks v‚jsat- pkydkP;k lQyrslkBh ckbZde/;s Vîqcysl Vk;j clfo.;kr vkys vkgsr- #an Vk;j vlY;kus tfeuhoj idM pkaxyh vlsy- twu efgU;kr

daiuhus 100 lhlh iW'ku cktkjkr vk.kyh gksrh- gh ckbZd vfr'k; LVkbZfy'k vlwu frP;kr vusd oSf'k"Vî vkgsr- 244 ,e,e ÝaV fMLd czsDl] i‚oj LVkVZ] ÝaV lkbZM dkÅy] U;w Vsy ykbZV] fMthVy vWuy‚x d‚Ecks ehVjlkscr gh ckbZd 8 jaxkae/;s Eg.kts CyWd LiksVZl jsM] CyWd gsoh xzs] cWYd Ý‚LV CY;w] LiksVZ~l jsM] QkslZ flYOgj] czksat ;yks] eWV czkÅu vkf.k eWthfLVd OgkbZVe/;s miyC/k vkgs-

fg

"kh {ks=kyk ns'kkpk e.kdkEg.krkr- dkj.k Hk kjrh;

vFkZO;oLFkk —"kh {ks=koj vk/kkjysyh vkgs- Hkkjrkr 80 VDds turk xkokr jkgrs vkf.k ;k xzkeh.k tursyk jkstxkj ns.ks gh vktph lokZr eksBh xjt vkgs- ;k lanHkk Zr —"kh lektklkBh Mhlh,e Jhjke ;kauh çrhc)rk tkghj dsyh vkg s - 'ksrd&;kauk vkiyh mRiknus o lsosP;k ek/;ekrwu cGdVh feGowu ns.kkj vkgs-

Ñ

INVESTMENT OPPORTUNITIES IN • Education • Farm Land • Media • Organic Agriculture • Commodities

For Details: 09654193353

"A call can change your life"

Mhlh,e Jhjke ;kaP;ktoG ,d osxGs ;qfuV vkgs] T;kps uko Jhjke QkeZ lksY;q'kUl vkgs- gs ;qfuV iw.kZi.ks 'ksrd&;kalkBh dke djrs- ;kpk dk;ZHkkj Jh lksou pØorhZ ;kauk lksioysyk vkgs- ts daiuhr fc>usl gsM vkf.k dk;Zdkjh lapkyd Eg.kwu dk;Zjr vkgsr- R;kaP;k ns[kjs[khr vusd mRiknus vkt —"kh {ks=krhy eksBs cz¡M Bjys vkgsr- Jh pØorhZ ;kapk foi.kukoj fo'okl vkgs- xzkgdkai;aZr iksgksp.ks vkf.k R;kaP;k xjtk lkaHkkG.;kpk 'kD; ç;Ru djr vkgsr- R;kauh baVjuW'kuy Qksjee/;s ;qfudusl v‚Q bafM;kt #jy ekdsZV fo"k;koj isij çLrqr dsyk vkgs- ;kaP;k ukokoj vusd ifCyds'ku vkgsr-

ekxP;k 4 n'kdkiklwu gk foHkkx vkiY;k ewY;of/kZr mRiknukaP;k ek/;ekrwu 'ksrd&;kalkBh dke djr vkgs- Jhjke czaM fo'okl] Hkjolk

Bso.kkjk vkf.k xq.koÙksps çrhd vkgs- fc;k.;k aiklwu ihd lqj{k slkBh jlk;u] iks"k.k vkf.k mRiknu ok<fo.;klkBh Jhjke xzqius Hkkjrh; —"kh {ks=kr vkiys vfLrRo fuekZ.k dsys vkgs- —"kh tkxj.k Vheus Jh pØorhZ ;kaP;k'kh laokn lk/kyk vkf.k ;k dk;kZr R;kauk lkscr ns.;klkBh gkr iq<s dsyk- vkEgh Lor: 'ksrdjh leqnk;kph lsok djr jkgw vls vk'oklu Jhjke leqgkus fnys vkgs- Jh pØorhZ gkp fopkj djrkr dh ,d= clwu R;k {ks=kr dk;Z djrk ;sb Zy] ftFk s [kjp ewY;of/k Zr mRiknukaph vko';drk vkgs-

fgjksph uohu eksVjlk;dy

eqY;of/kZr mRiknukalkBh dk;Z'khy % Mhlh,e Jhjke

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

24 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 25: Krishi jagran marahti magazine august 2015

"kh ;a= cufo.kkjh ,d eksBh daiuh lh,u,pbaMLVªh;yus 50o"kZ iw.kZ dsyh vkgsr- daiuhpk o/kkZiu

vyhdMsp usczkLdke/;s lktjk dj.;kr vkyk- la;qä jkT;kph gh daiuh ekxP;k 50 o"kkaZiklwu ;'kLohi.ks dk;Z djr vlwu xz¡M }hi ;sFkhy la;a= —"kh {ks=krhy eSykpk ekinaM Bjyh vkgs- usczkLdk ;sFkhy xz¡M }hi daiuhus ekxP;k 5 n'kdkaiklwu —"kh midj.kkaP;k fuekZ.kkps dk;Z djr vkgs-

lh,u,pps gs la;a= lh,u,p baMLVªh;y dsl vk;,p vkf.k U;w g‚yaM vWxzhdYpj cz¡Myk tksM.;klkBh Lo;apfyr vkf.k dks.kR;kgh ckgs:u enrhus pkyoyh tk.kkjh foaMjksvlZ #ikr xor dki.;kps midj.k] Hkkjs mpy.;kP;k midj.kkph fufeZrh djrkr- lh,u,p baMLVªh;y eksVjokgu xzsM bZ&dksV isaV ç.kkyh] ystj dksf'kdk] jkscksVhd osYMj vkf.k ok;jysl VsLVhax ç.kkyhr enr dj.;kdfjrk vk/kqfud ra=Kkukpk okij djrs- dsl

vk;,p 140 fljht] dsl vk;,p 240 fljht vkf.k U;w g‚yaM vWxzhdYpj lhvkj V~ohu jksVj fljhtlkj[ks fefJr gkosZLVj e‚Msy cufo.;kr gs la;a= eq[; Hkwfedk ctkors- lqekjs 35 VDD;ki;aZr ;kps mRiknu 40 ns'kkae/;s fu;kZr dj.;kr ;sbZy- ;k daiuhP;k xz¡M }hikoj la;a= lh,u,p baMLVªh;yP;k 12 ;qfuVe/;s ,d egÙokps la;a= vkgs- T;ke/;s 13 la'kks/ku vkf.k fodkl dsaækpk lekos'k vkgs- mRiknu fM>kbZu] fuekZ.kkps ;tekuin vkf.k ,dkp fBdk.kh loZ xks"Vhaps ifj{k.k lh,u,p baMLVªh;y mR—"Vrslkscr vR;k/kqfud dsaækaoj ,d= djr vkgs- gh la;a=s lh,u,p baMLVªh;y dsl vk;,p vkf.k U;w g‚yaM vWxzhdYpj cz¡Mdfjrk

Lo;apfyr vkf.k dks.kR;kgh ckgs:u enrhus pkyoyh tk.kkjh foaMjksvlZ #ikr xor dki.;kps midj.k] Hkkjs mpy.;kP;k midj.kkph fufeZrh djrkr-

[; oxZokjhr vkiyh mifLFkrh etcwr dj.;klkBh vyhdMsp ek#rh lq>qdhbafM;kus NksVk ç;Ru djr ,l&Ø‚l ukokph xkMh y‚Up dsyh vkgs- ;kph

,Dl&'kks:e fdaer 8-34 yk[k #i;s vkgs-

gh xkMh 4-30 ehVj ykac] 1-765 ehVj #an] 1-59 ehVj map vkf.k 2-6 ehVj Oghycsl lkscr ?ksÅu Hkkjrh; cktkjisBsr mrjyh vkgs- ;qjksfi;u otZu vlysyh gh ,l&Ø‚l Mîwvy Økse xzhy viÝaV] 16 bapkaps VksUM MkÅu Vk;j vkgsr- dkjP;k M'kcksMZ fM>kbZue/;s ygku&ygku cny dj.;kr vkys vkgsr- ekxP;k pkj o"kkaZe/;s daiuh vkf.k iqjoBknkjkuk vf/kd vkd"kZd o çHkkoh cufo.;klkBh vkrki;aZr 600 dksVhaph xqaro.kwd dsyh vkgs-

daiuhps ,e,lvk; O;oLFkkidh; lapkyd vkf.k lhbZvks dsuhph vk;qdkok ;kauh lkafxrys dh] Hkkjrkr vls dkgh xzkgd vkgsr] T;kauk vkiY;k okgukaph cGdVh] vkjke] ukfoU; vkf.k lknjhdj.k ;kaP;kr jl vkgs- ,l&Ø‚l xzkgdkaP;k ekx.;k iw.kZ dj.;kr ;'kLoh Bj.kkj vkgs- ,l&Ø‚l vls ifgys e‚Msy vkgs ts vkiY;k uohu cz¡M usDlk}kjs cktkjkr fodys tkrs- ;k o"kkZP;k 'ksoVh daiuh usDlk varxZr 100 brj vkÅVysV m?kM.;kP;k r;kjhr vkgs- ek#rh ,d fufoZokn daiuh vkgs th HkkjrkP;k xzkeh.k cktkjkyk vkdf"kZr dj.;kdfjrk vkiyh vkØed j.kuhrh vaxk:u ns'kkph NksVh dkj cuo.kkjh lokZr eksBh daiuh vkgs-

Ñ

Vpk mipkj vkrk flatsaVk okbZczsUlus 'kD; gks.kkj vkgs- vyhdMsp flatsaVkus ,d uohu fctksipkj dhMuk'kd r;kj dsyk- T;kps uko okbZczsUl Bso.;kr vkys vkgs-

vFkkZr i;kZoj.k laj{k.k ,tUlhus ;kph uksan.kh d:u ?ksryh vkgs-

okbZczsUl eqGkaP;k vkjksX;klkBh vuqdwy vkgs- chVe/;s çpfyr jksx jk;tksdVksfu;kus gks.kk&;k /kksD;kfo:) fuf'pr laj{k.k ns.ks rlsp mitkÅ {kerk ok<fo.;kr enr djrks- okbZczsUle/;s lokZr lØh; rRo lsMkDlsu vkgs- ts ldlhusV Mhgk;Mªkstsful bUghfcVj Js.khps dhMuk'kd vkgs- gsp rRo chVP;k fc;k.kkauk jkbZtksdVksuh;kP;k çdksikiklwu okporks- T;keqGs jksikaP;k eqGkuk =kl lgu djkok ykxrks- ;ke/;s ,th 2&2 vkf.k ,th 4 miyC/k vkgs- gs dhMuk'kd lØh; ;kSfxd fc;k.ks vkf.k ewG ç.kkyhtoG lqjf{kr orqZG cuors- eqGka}kjs rs 'kks"kys tkrs- R;kuarj jksiVîkr LFkkukarjhr d:u jksikaps lalxkZiklwu j{k.k djrs- gs vkjksX;nk;h] cGdV eqGs vkf.k ikukaph lqj{kk vkf.k eqGkaP;k vkr o ckgs:u lqj{ksph [kkrjtek djrs- flatsaVkph gh uoh dhMuk'kd xq.koÙkk R;kyk loZJs"B mRiknu vkgs- gs jksikaP;k lqj{ksr eq[; Hkwfedk ctkors- ekrhrhy iks"k.kkph derjrk nwj dj.;klkscr jksikaP;k ok<hr enrhps vkgs-

www.krishijagran.comdEiuh ckrE;k

lh,u,p baMLVªh;yph iUuk'kh

ek#rh lq>qdhus y‚Up dsyh ,l&Ø‚l eq

flatsaVk okbZczsUlus chVpk mipkj

ch

25H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 26: Krishi jagran marahti magazine august 2015

LV vWxzksdse çk;OgsV fyfeVsM Hkkjrkr vWxzksdsfedymRiknus vkf.k ra=Kku cuo.kkjh çfl) daiuh vkgs-

vkfFkZd ncko] dBh.k Li/kkZ vkf.k ok<rs fu;eu rlsp xq.koÙksP;k mik;kauk y{kkr ?ksÅu mÙke vWxzksdse ;k loZ fcanquk vkOgku ekur loksZÙke çn'kZu djr vkgsr-

vyhdMsp —"kh tkxj.k Vheus mÙke vWxzksdse çk;OgsV fyfeVsM foØh vkf.k foi.ku foHkkxkps mik/;{k Jh lqfjanj eêw ;kaP;kdMwu daiuhps lknjhdj.k vkf.k Hkkjrkr vWxzksdsfedy m|ksxkph orZeku fLFkrhcíy ppkZ dsyh- Jh eêw ;kauk ;k m|ksxkpk lqekjs 29 o"kkaZpk vuqHko vkgs- R;kauh vkiY;k dfj;jph lq#okr 1986 e/;s fganqLrku fyOgj fyfeVsMiklwu dsyh- R;kuarj R;kauh ?kkjMk dsfedy daiuhr 17 o"kkaZi;aZr dke dsys- R;kf'kok; R;kauh ;qih,y ¼5 o"ksZ½] Hkkjr bUlsDVhlkbZM ¼2 o"ksZ½ vkf.k VkVk dsfedYl ¼6 efgus½ lkj[;k vusd çfr"Bhr laLFkkae/;s dke dj.;kpk pkaxyk vuqHko vkgs- Jh eêw ;kaP;k'kh lk/kysY;k laoknkrhy dkgh eq[; Hkkx iq<hyçek.ks&

lokZr vxksnj rqEgh bFkoj iksgpykr Eg.kwu vkEgh rqEgkyk 'kqHksPNk nsrks vkf.k rqeP;k brD;k o"kkaZP;k vuqHkoyk lyke djrks- rqEgh rqepk vuqHko vkEgkyk lkaxky dk dh rqeph daiuh dks.kdks.kR;k {ks=kr dk;Zjr vkgs\

vkEgh ihd laj{k.k vkf.k vWxzksdsfedYlP;k foi.kuklkscr Hkkjrh; 'ksrd&;kauk enr djrks- T;keqGs R;kaps dehr deh uqdlku gksbZy vkf.k fidkps mRiknu pkaxys ;sbZy- vkeps y{k —"kh O;olk;kr vkjksX;nk;h mithfodk] fVdkÅ fodkl vkf.k vf}rh; 'kD;rkaps la'kks/ku dj.ks vkgs- fu;fer vkEgh i;kZoj.kkph laosnu'khyrk vkf.k ra=Kkukr vxzfparukoj euu djr cktkjkr ;s.kkjs cny letwu ?ksrks- vkEgh tkxfrd vWxzksdsfedy cktkjkP;k vuq:i vkiyk osx vkf.k yofpdrsuqlkj dke dj.;kP;k i)rhoj xoZ okVrks- vkeph daiuh uokpkj vkf.k fodklkP;k vk/kkjkoj ekxP;k 60 o"kkaZiklwu dke djr vkgs- vkEgh ihd laj{k.k mRiknus T;ke/;s eksBîk çek.kkr dhVduk'kd] r.kuk'kd fu;a=d] iks"kd rRo] dhMuk'kd bR;knhaph loksZÙke mRiknd vkgsr- vkeph daiuh eksBîk çek.kkoj fidkyk okpfo.;kdfjrk dhVduk'kdkaps mRiknu djrs- vkEgh nql&;k daiU;kauk uos ra=Kku o fu#i.kkcíy lfoLrj ekfgrh nsrkr- ekxP;k o"khZ vkEgh csLV vWxzksdse cz¡M ukokus —"kh vk/kkfjr jlk;ukauk cktkjkr foØhlkBh mrjoys vkgs-

rqeph daiuh dks.kR;k fidkalkBh mRiknus cuors\

rkanwG] dkiwl] Tokjh vkf.k MkGhalkscr loZ çeq[k fidkaoj vkeps y{k dsaæhr vkgs- okLrfod daiuhps y{; ckxokuh fida t'kh QGs vkf.k HkkT;kadfjrk ns[khy dhVduk'kd cuorkr-

Hkkjrh; cktkjkr daiuhph l/;k fLFkrh dk; vkgs\

l/;k vkEgh mÙkjsdMph jkT;a e/;çns'k vkf.k xqtjkrsr iksgkspyks vkgksr- vkeP;k ;kstusr e/; vkf.k if'pe HkkjrkP;k jkT; lekfo"V vkgs- ftFks yodjp vkEgh vkiY;k mifLFkrhph uksan d:- iq<P;k o"khZ vkEgh egkjk"VªkP;k cktkjkr mrj.kkj vkgksr- vkEgkyk vkiY;k xzkgdkadMwu pkaxyk çfrlkn feGrks vkgs- ;k efgU;kr ns[khy vkEgh uoh mRiknus cktkjkr y‚Up dj.kkj vkgksr-

daiuhph fufeZrh ;qfuV dqBs LFkkfir vkgs vkf.k R;kph {kerk dk; vkgs\

vkeP;k daiuhtoG mPp xq.koÙksph vWxzksdsfedy mRiknukalkBh eqyHkwr vkf.k fufeZrhdj.k lqfo/kk miyC/k vkgs- vkeP;k 4 fufeZrh ;qfuV vkgsr; T;ke/;s nksu la;a= mÙkjçns'k o nksu tEew&dk'ehje/;s vkgsr- vkeps ,d ;qfuV ccjkyk ¼mç½ e/;s vkgs- ftFks fofo/k ra=Kku o fu#i.k 'ksjsuhP;k dhVduk'kd] dhMuk'kd] r.kuk'kd] tSfod [kr vkf.k jksikaP;k ok<hdfjrk fu;kedkaps mRiknu gksrs- rj xtjksyk ;sFkhy vU; ;qfuVe/;s fofo/k çdkjP;k uohu lw=kaps la'kks/ku djrkr- rj nksu brj ;qfuV tEew&dk'ehj ;sFkhy dBwvk vkf.k lkack ;sFks vlwu frFks fo'ks"k d:u vWxzksdsfedyph fufeZrh dsyh tkrs- vkeP;k fuekZ.k la;a=kph ,dw.k mRiknu {kerk lqekjs 25&30 gtkj esVªhd Vu çfro"kZ vkgs-

dks.kR;kgh vWxzksdsfedy daiuhlkBh R;kP;k mRiknukps eq[; ;q,lih dks.krs\

vWxzksdsfedy mRiknukaph [kkfl;rckcr Jh eêw ;kauh lfoLrj ppkZ dsyh dh ;k mRiknukalkBh vlysY;k

www.krishijagran.comeyk[kr www.krishijagran.com

uopkj gh daiuh vkgs mRiknukaph ;q,lih % Jh lqfjanj eêw

cs

26 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 27: Krishi jagran marahti magazine august 2015

35H¥$fr OmJaU Owb¡ 2015

cktkjkpk vkdkj Qkj eksBk vkgs- ek= ;k vkdkjkP;k rqyusr mRiknukapk [ki Qkj deh vkgs- Hkkjrkr vkEgh vkrki;aZr —"kh jlk;ukaP;k tkxfrd [kikpk ,dw.k nj Hkjiwj ekxs vkgs- eq[; dkj.k gs vkgs dh vkeP;k 'ksrd&;kaP;k tfeuhP;k NksVîk rqdMîkus dkgh feGr ukgh] ek= vkt vkEgh ra=KkukP;k ;qxkr vkgksr- tj dks.kR;kgh daiuhyk 'ksrd&;kauk Qk;nk iksgkspo.kkjh uoh jlk;us vkf.k v.kwaps la'kks/ku djr vlsy rj 'ksrd&;kauk rh Qkj yodj vkiY;k fn'ksus vkdf"kZr djrhy- ,o<sp uOgs rj vf/kd ewY;kph fpark u djrk 'ksrdjh mÙke ifj.kke vkf.k pkaxY;k mRiUukdfjrk Lor:P;k fn'ksus vkdf"k Zr gksrhy- dks.kR;kgh vWxzksdsfedy daiuhlkBh uopkjp R;kaP;k mRiknukaph [kkfl;r cksywu nk[kors-

ekxP;k 2&3 o"kkaZe/;s vWxzksdsfedy cktkjkr eanh fnlyh vkgs- okLrokr Hkkjrkr vWxzksdsfedy m|ksxkps fp= dk;\ eanhrwu [kqywu ;s.;klkBh vkiY;k toG dks.krs i;kZ; vkgsr\

gks] orZekukr vWxzksdsfedy m|ksxkr vusd ck/kkapk lkeuk djkok ykxrks vkgs vkf.k R;kpk FksV ifj.kke cktkj njkauk çHkkfor djr vkgs- vk/kkjHkwr leL;k vkgs dh Hkkjrh; 'ksrdjh lkrR;kus dtkZr Mqcyk tkrks vkgs- dkj.k fidkP;k ,sotkr R;kauk Qkj deh ykHk feGr vkgsr- osGsçlaxh R;kauk xfjchpk QVdk lgu djkok ykxrks- ;k lxG~;kpk lkeuk dj.;kps ,dek= lek/kku vkgs dh vWxzksdsfedYlpk mi;ksx deh dsyk tkrks- ,o<sp uOgs rj ljdkjdMs ;k leL;spk fuiVkjk dj.;kps Bksl lek/kku ukgh- v'kk ifjfLFkrhr vusd eYVhu'kuy daiU;k tls dh MwiksUV] flatsVk] ck;j bR;knhP;k cktkj Hkkokr ?klj.k ikfgyh tkrs- vkeP;koj foØhlkBh ncko vkgs; tsOgk cktkjkr —"kh jlk;ukaph ekx.kh cjhp deh vkgs- ;k fLFkrhr cktkjkrhy O;kikjh vkf.k forjdkanjE;ku eksBh Li/kkZ mRiUu >kyh vkgs- iatkc ¼ftFks vWxzksdsfedyph ekx.kh lnSo ok<rs vkgs½ e/;s ekxP;k o"kkaZP;k rqyusr vWxzksdsfedYlph ekx.kh deh vkgs- lks;kchu] dkiwl] cklerh rkanwG bR;knh fida v'kh gksrh T;ke/;s vWxzksdsfedYlpk [ki vf/kd vls- ek= ;k ekx.khr ?klj.k vkyh vkgs- T;kps eq[; dkj.k 'ksrd&;kauk Qkj deh Qk;nk feGrks- vWxzksdsfedy

m|ksxkalkBh lokZr eksBîk fparspk fo"k; vktP;k ekslekr vdkGh ifjorZu gksrs vkgs- ;k {ks=kr dk;Zjr vlysY;k daiU;k d;kl ykor vkgsr dh ;k ekslekr eksBîk çek.kkoj gkuh o fidkyk gks.kkjs uqdlku lkslkos ykxr ukgh-

okLrfod ;s.kk&;k ekslekr vWxzksdsfedy m|ksxkr eanh dk;e jkghy- eanhrwu lkoj.;klkBh daiU;kauh vkiys la'kks/ku o fodkl foHkkxklkscr ,d= ;sÅu uO;k v.kwaps la'kks/ku vkf.k fu#i.k ;koj y{k fnys ikfgts- dkj.k çR;sd uO;k v.kwps vk;q"; gs 5&10 o"kkaZps vlrs- R;kuarj dhVd ;k v.kwapk fojks/k dj.;kP;k {kerspk fodkl djrkr- v.kqe/;s cny vkf.k ra=Kkukr uopkj gkp eanh'kh eqdkcyk dj.;kpk i;kZ; vlw 'kdrks- ra=KkukP;k ek/;ekrwu ,d uohu mRiknu lnSo fodflr dj.ks vko';d vkgs- ts.ksd:u tj ,[kkns mRiknu vi;'kh Bjys rj R;kyk cktkjkr nk[ky djrk ;sbZy- Jh eêw ;kauh —"kh tkxj.k lewgklkscr ,d fdLlk 'ksvj dsyk- rs tsOgk ?kkjMk daiuhr vkiY;k Vhelkscr dk;Zjr gksrs] rsOgk R;kauh ,d vnHkwr mRiknu cktkjkr nk[ky dsys- T;kps uko lQy vls gksrs- gs lQy ukokps mRiknu [kjp ;'kLoh Eg.kts ukokçek.ks lQy Bjys- ek= dkgh dkyko/kh uarj R;kph ekx.kh jksMkoyh-

orZekukr rqEgkyk vWxzksdsfedy m|ksxkalkBh eq[; la/kh dqBs fnlr vkgsr\

vkEgh vWxzksdsfedyph foØh vkf.k foi.kuP;k la/kh eksBîk iVykoj ikgr vkgksr- Hkfo";kr ;k {ks=kr ekx.kh cjhp ok<.;kps ladsr vkgsr- chVh dkiwl ns[khy vlQy Bjyk vkgs- dkj.k dkilkyk ika<jh ek'kh fdaok OgkbZV ¶yk; ykxrs] ihd u"V gksrs] dik'khpk cpko dj.;klkBh eksBîk çek.kkr dhVduk'kdkapk okij dj.ks Hkkx vlrs- dkj.k ,dnk dk OgkbZV¶yk;pk çknqHkkZo >kyk dh ex gk dhVd laiw.kZ 'ksrkph ukl/kwl djrks] eksBîk çek.kkoj uqdlkukyk dkj.khHkwr Bjrks-

dqeqn 'kqDyklg&laiknd] Ñ"kh tkxj.k

bZ&esy % [email protected]

www.krishijagran.comeyk[kr www.krishijagran.com

Ñ’kh tkxj.k if=dk dks ?kj&?kj esa ys tkus ds fy, CykWd Lrj ij eSustj] ,fDlD;wfVo dh vko”;drk gSA

osru o vU; vkd’kZd iSdstftyk foi.k.k vf/kdkjhLukrd ¼3&4 o’kZ vuqHko½

CykWd ,fDlD;wfVo10oha ikl ¼vuqHko & fdlkuksa ls esytksy½

lEidZ djsa % fu’kkUr Vkd@pUnj nso HkV~V] vkWy bafM;k ljdqys”ku vf/kdkjh] Qksu % 09953756433] 0989126326360@9 rhljk ry] ;wlqQ ljk; ekfdZV] utnhd xzhu ikdZ eSVªks LVs”ku] ubZ fnYyh&110016] nwjHkk"k % 011& 26511845] 26517923

E-mail: [email protected], [email protected], Website: www.krishijagran.com, www.kjcommoditynews.com

єkh tkxj.k2020YEARS2020

(1996-2015)

www.krishijagran.com

KRISHI JAGRAN

arming Commng F unrvi itySe

27H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 28: Krishi jagran marahti magazine august 2015

g‘§OgnUo hdm VUZmeH$m§Mm dmna

VUm§da ˶m§Mr hmoV Agbobr H$m¶©àUmbr, dmnaʶmMr nÕV d amgm¶{ZH$ g§aMZm ¶mda VUZmeH$m§Mr dJ©dmar ‘w»¶V: Adb§~yZ AgVo. na§Vw hr dJ©dmar {nH$mZwgma d VUm§À¶m àH$mamZwgma H$aVm ¶oVo.

~mOmamV {ZdS>H$ d A{ZdS>H$ VUZmeHo$ CnbãY AmhoV. {ZdS>H$ VUZmeH$ åhUOo ˶m {nH$mV g§~§{YV VUZmeH$ ’$dmaë¶mg Vo {nH$mg hmZr nmohmoMdV Zmhr. A{ZdS>H$ VUZmeH$ åhUOo ho VUZmeH$ VU{Z¶§ÌH$ H$aʶm~amo~a {nH$mghr hmUr nmohMdy eH$Vo. A{ZdS>H$ VUZmeHo$ hr e³¶Vmo eoVmÀ¶m ~m§Ü¶mda qH$dm ‘moH$ù¶m amZmVrb VUm§À¶m {Z¶§ÌUmgmR>r dmnabr OmVmV. nrH$ d VU CJdʶmnydu CXm. AÐmPrZ d nrH$ d VUm CJdë¶mZ§Va CXm. D$g {nH$mV dmnam¶Mo ‘oQ´>rã¶wPrZ dmnaʶmgmR>r Aem AmUIr XmoZ àH$mamV VUZmeH$mMr dJ©dmar hmoVo.

VUZmeH$ dmnaʶm{df¶rMo ‘hÎdmMo ‘wÔo

VUZmeH$mMo à‘mUo

VUZmeH$ dmnaVmZm ˶mMo à‘mU (S>mog) bjmV KoUo ‘hÎdmMo AgVo. {e’$maerZwgma VUZmeH$mMo à‘mU ho joÌ’$imZwgma {Xbobo AgVo. CXm gmo¶m~rZ {nH$m‘Yrb B{‘PmWm¶’$a (10 Q>¸o$ EgEb) ho 250 {‘br à{VEH$ar ¶m à‘mUmV dmnamdo. VUmMo ¶mo½¶ {Z¶§ÌU H$aʶmgmR>r ¶m {e’$maerMo V§VmoV§V nmbZ H$aUo Amdí¶H$ AgVo.

^ademÀ¶m nmD$g‘mZm‘wio eoVmV VUm§Mr g‘ñ¶m dmT>br Amho. Anwè¶m ‘Owam§‘wio d ˶m§À¶m dmT>˶m Xam§‘wio IwanUr I{M©H$ Am{U doiImD$nUmMr Pmbr Amho. Aem n[a[ñWVrV amgm¶{ZH$ nÕVrZo VU{Z¶§ÌU hm n¶m©¶ eoVH$è¶m§nwT>o Amho. na§Vw VUZmeH$mMo àH$ma, dmnaʶmMr nÕV, ¿¶md¶mMr H$miOr AmXr {d{dY ~m~rMr ‘m{hVr AgUo JaOoMo Amho. VgoM VUZmeH$m§Mm Ano{jV n[aUm‘ {‘iUo d {nH$m§Mo ZwH$gmZ Q>miUo e³¶ hmoB©b.

OJmVrb gdm©V n{hë¶m VUZmeH$mMm emoY hm Xþgè¶m ‘hm¶wÕmÀ¶m H$mbI§S>mV åhUOoM 1940-41 ‘ܶo O¡{dH$ eómÀ¶m g§emoYZmXaå¶mZ bmJbm. ˶mdoir 2, 4-S>r ho VUZmeH$ é§X, nmZm§À¶m {Z¶§ÌUmgmR>r åhUyZ OJmg‘moa Ambo. VUm§~Ôb WmoS>³¶mV gm§Jm¶Mo Va ZH$mo ˶m {R>H$mUr ZH$mo ˶m n[apñWVrV ApñVËdmV Agbobr dZñnVr åhUOo VU hmo¶. VUm‘wio hmoUmao ZwH$gmZ {nH$m§Mo CËn~mXZ d CËnmXZ IM© ¶mda OmñVrV OmñV n[aUm‘ H$aVo.

VUo d VUZmeH$m§Mo àH$ma :

VUm§Mo VrZ ‘w»¶m àH$ma åhUOo JdVdJu¶ VUo (EH$Xb) é§X nmZmMr VUo ({ÛXb) d H§$XdJu¶ VUo Ago àH$ma AmhoV. JdVdJu¶ VUm§‘ܶo hamir, qenr AmXr VUo ¶oVmV. é§X nmZm§À¶m VUm§‘ܶo JmOaJdV, aoer‘H$mQ>m, Vm§XþiOm, Va H§$XdJu¶ VUm§‘ܶo bìhmimgmaIr VUo ¶oVmV. VUm§À¶m àH$mamZwgma VUZmeH$m§Mr dJ©dmar Ho$br OmVo.

{lH$m§V Jwadg§emoYZ Am[U {dH$mg {d^mJ,

AXm‘m B§S>r¶m àm. {b.

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comgԤOgnUo

~o

28 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 29: Krishi jagran marahti magazine august 2015

OmñV gm‘w (nrEM) Agbobo nmUr VUZmeH$ ’$dmaUrgmR>r dmnaë¶mg VUZmeHo$M {dåb¶wº$ Obr¶ AnKQ>Z hmodyZ ˶mMr {e’$maerZwgma gm§{JVbobr H$m¶©j‘Vm H$‘r hmoVo d VU{Z¶§ÌU CÎm‘ àH$mao hmody eH$V Zmhr. VUZmeH$ ’$dmaVmZm à{VEH$ar dm ho³Q>ar bmJUmao nmUr ‘hÎdmMr ^y{‘H$m ~OmdVo. CÎm‘ n[aUm‘m§H$[aVm gar-da§dm nÕVrÀ¶m bmJdS>r‘ܶo EH$ EH$a joÌ’$i VUmZmeH$ ’$dmaUrgmR>r gw‘mao 200 {bQ>a nmʶmMm dmna H$amdm. Va gmam d dm’$m nÕVrÀ¶m bmJdS>r‘ܶo VUZmeH$ ’$dmaUrgmR>r gw‘mao 150 {bQ>a nmʶmMm dmna H$amdm.

VUZmeH$mMo à‘mU n§nmZwgma dmnaʶmnojm joÌ’$imZwgma Zoh‘r dmnamdo.

ZmoPb :

VUmZmeH$mÀ¶m ’$dmaUrgmR>r ~mOmam‘ܶo ñdV§Ì ZmoPb CnbãY AmhoV. ˶mbm âb°Q> ’°$Z ZmoPb d ßbS> OoQ> ZmoPb Ago åhUVmV. ¶m XmoÝhr ZmoPbMm ’$dmam hm gwnmgma»¶m qH$dm q^Vrbm ~«eZo a§J {Xë¶mà‘mUo nS>Vmo. ¶m ’$dmè¶m‘wio eoVO‘rZ EH$gmaIr g‘à‘mUmV ’$dmabr OmVo d VUZmeH$mMo CÎm‘ n[aUm‘ nmhmd¶mg {‘imVV. VUZmeH$ ZmoPb‘wio O{‘Zrda VUZmeH$mMm EH$gmaIm Wa O‘m hmoVmo. ˶m‘wio ApñVËdmV Agboë¶m VUm§À¶m {Z¶§ÌUm~amo~aM Z§Va CJdUmè¶m VUm§Zmhr AQ>H$md H$aʶmMo H$m¶© hmoVo. åhUOoM VUZmeH$mMm {XK©H$mi n[aUm‘mgmR>r âb°Q> ’°$Z AWdm ßbS> OoQ> ZmoPb dmnaUo Amdí¶H$ Amho.

O{‘ZrVrb Amobmdm :

{ZdS>H$ àH$mamVrb VUZmeH$ ’$dmaVmZm A˶§V ‘hÎdmMr H$miOr ¿¶mdr bmJVo Vr åhUOo O{‘Zr‘ܶo nwaogm Amobmdm AgUo H$m oaS>çm O{‘Zr‘ܶo H$Yrhr VUZmeH$ ’$dmê$ Z¶o. Ago Ho$ë¶mg VUZmeH$ AnojoZwgma n[aUm‘ XmIdy eH$V Zmhr. AmnUmg MmbVm ¶oB©b qH$dm WmoS>rgr ‘mVr {MQ>H$V Agob Aem n[apñWVr‘ܶoM VUmZmeH$mMr ’$dmaUr H$amdr.

VUZmeH$ ’$dmaVmZm VUogwÕm H$m¶m©pÝdV AgUo JaOoMo AgVo. VUo hr Oa nmʶmÀ¶m VmUm‘ܶo AgVrb Va VUZmeH$ VUm‘ܶo {^Zʶmg AWdm ˶mÀ¶m H$m¶© H$aʶmÀ¶m OmJon¶ªV nmohMʶmg doi bmJVmo.

VUm§Mr AdñWm :

{e’$maerZwgma {ZdS>H$ VUZmeH$ ’$dmaVmZm VUmMr ’$dmaUrÀ¶m doioMr AdñWm bjmV KoUo ‘hÎdmMo AgVo. {ZdS>H$ VUZmeHo$ {e’$maerZwgma VUmÀ¶m N>moQ>çm AdñWo‘ܶoM ’$dmamdrV. ˶m‘wio VUm§Mo g§nyU© {Z¶§ÌU hmoV. Oa VUZmeH$ XrK©H$mi {Z¶§ÌU XoUmao Agob Va VUm§À¶m N>moQ>çm AdñWo‘ܶo ’$dmaVmZm O{‘ZrMm ^mJhr ’$dmabm OmVmo d Z§Va CJdUmè¶m VUm§Mohr XrK©H$mi {Z¶§ÌU hmoVo.

dmnam¶Mo nmUr :

VUmZmeH$ ’$dmaVm§Zm JTy>Z qH$dm OmñV gm‘w (nrEM) Agbobo nmUr H$Yrhr dmnê$ Z¶o. Ago nmUr VUZmeH$mMr H$m¶©j‘Vm KQ>dy eH$Vo d ZmoPbhr dma§dma gm’$ H$amdo bmJVo.

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comgԤOgnUo

fnid /kk=deks- 9970311115

Hkkthikyk jksis&VkseWVks] <kscGh fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh] >saMw] ¶ykWoj] dksch]

iibZ 786] æk{k bR;knh-

iÙkk % olqa/kjk gk;Vsd ulZjh] fnaMksjh jksM]

eq- iks- <dkacs] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd-

29H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 30: Krishi jagran marahti magazine august 2015

AJ«oga amÁ` Amho. amÁ`mV {R>~H$ qgMZmImcr 11.5 cmI hoŠQ>a Am{U Vwfma qgMZmImcr 3.50 cmI Ago EHy$U 16.00 cmI hoŠQ>a joÌ gwú‘ qgMZmImcr Amcoco Amho. 1987/88 nmgyZ øm V§ÌmMm XoemV àgma H$aÊ`mMo H$m‘ O¡Z B[aJoeZ H$arV Amho. Amnë`m amÁ`mV øm V§ÌkmZmMm gdm©V OmñV dmna OiJm§d, Zm{eH$, gmocmnya, gm§Jcr, nwUo, ~wcT>mUm øm {Oëøm‘Ü`o A{YH$ hmoV Amho. OiJm§d ‘Ü`o Ho$ir Am{U H$mnyg øm {nH$mgmR>r gdm©V OmñV {R>~H$ qgMZ V§ÌmMm dmna hmoV Amho. Ho$irMo g§nyU© joÌ Am{U Á`m eoVH$è`m§H$S>o nmÊ`mMm ómoV {dhra - ~moAadoc Amho Ago gd© eoVH$ar {R>~H$ qgMZ nÜXVrda nyd© h§Jm‘r H$mngmMr cmJdS> H$arV AmhoV. amÁ`mV {R>~H$ qgMZmMm dmna àm‘w»`mZo Ðmjo, Ho$ir, S>mit~, H$mnyg, Cg, g§Ìm, ‘mog§~r øm {nH$m§gmR>r ‘moR>çm à‘mUda hmoV Amho. Ho$ir, Ðmjo, S>mit~ hr {nHo$ nyU©V {R>~H$ qgMZmImcr Amcoco Amho. amÁ`mV gmYmaUnUo 17 cmI hoŠQ>a joÌ ’$i~mJm Imcr Amho, ^mOrnmcm {nH$mImcr 4.5 cmI hoŠQ>a, H$mnyg {nH$mImcr 40.00 cmI hoŠQ>a, D$g {nH$mImcr 10.00 cmI hoŠQ>a joÌ Amho. amÁ`mVrc ’$i~mJm§Imcrc g§nyU© joÌ ^mOrnmcm D$g {nH$m§Mo g§nyU© joÌ {R>~H$ qgMZmImcr `oUo JaOoMo Amho. D$g {nH$mgmR>r Iwn nmÊ`mMm Anì`` hmoV Amho. Iwn nmUr (250 Vo 275 ho. go.‘r.) nmUr dmnéZhr D$gmMr CËnmXH$Vm ’$ŠV 74.00 ‘o Q>Z/ho. EdT>rM åhUOo EH$ar ’$ŠV 30 Q>Z Amho. D$gm H$arVm {R>~H$ qgMZ V§ÌmMm Adc§~ H$ê$Z EH$ar 80 Vo 100 ‘o.Q>Z CËnmXZ ~è`mM eoVH$è`m§Zr AZw^d KoVcm Amho Am{U KoV AmhoV. {R>~H$ qgMZ nÕVr‘Ü`o D$g {nH$mgmR>r 120 Vo 130 go.‘r. nmÊ`mMm dmna hmoVmo. CËnmXZmV ^ard dmT> Va hmoVo {edm` O‘rZr jma`wŠV H$‘r hmoVmV. ‘hmamï´>mVrc eoVH$è`m§Zm nmÊ`mMr Q>§MmB©, {dOoMr Q>§MmB©, ‘Owam§Mr Q>§MmB© øm g‘ñ`m àH$fm©Zo ^oS>gmdV AmhoV øm g‘ñ`m§da gwú‘ qgMZ V§Ì EH$ am‘~mU Cnm` Amho. øm V§ÌkmZmÀ`m dmnam‘wio nmUr dmnamV 50 Vo 60 Q>ŠHo$ ~MV hmoVo. EH$ EH$a joÌ qgMZ H$aÊ`mg ‘moH$mQ> qgMZ nÕVrZo EH$ Vo XrS> {Xdg cmJVmo Va {R>~H$ qgMZ nÕVrZo EH$ Vo XmoZ Vmgm‘Ü`o gd© PmS>m§Zm EH$ g‘mZ qgMZ H$aVm ̀ oVo. g§nyU© O‘rZrcm nmUr Z XoVm ’$ŠV {nH$m§À`m ‘wim§Odi W|~m W|~mZo nmUr {Xë`mZo g§nyU© O‘rZrV VU CJdV Zmhr Ë`m‘wio VU H$mT>Ê`mÀ`m ‘Owar

Vr‘Ü`o {nH$m§Mo CËnmXZ KoÊ`mgmR>r eoVH$ar {d{dY {Z{dð>m§Mm Cn`moJ H$arV AgVmV Ë`m‘Ü`o {~`mUo/ amono, {~O à{H«$`m Am¡fYr, g|Ðr` IVo, amgm`{ZH$ IVo, gwú‘ AÞÐì`o, g§OrdHo$, ~waerZmeHo$, {H$Q>H$ZmeHo$, Am¡Omao øm§Mm àm‘w»`mZo Cn`moJ Ho$cm OmVmo. øm gd© {Z{dð>m§‘Ü`o {nH$mÀ`m CËnmXZmgmR>r ""nmUr'' hm AË`§V ‘hÎdmMm KQ>H$ Amho. H$moUVohr {nH$ / dZñnVr O{‘ZrV Amocmdm Agë`m{edm` dmTy> eH$V Zmhr åhUyZM nmUr øm KQ>H$mg eoVrMm àmU Ago åhQ>co OmVo. na§Vy AOyZhr AmnU Á`m H$mhr {nH$m§Mr cmJdS> H$aVmo Ë`m§Mr nmÊ`mMr JaO {H$Vr Amho, Ë`m§À`m AdñWoZwgma nmÊ`mMr JaO doJdoJir AgVo. Ë`mZwgma {nH$m§Zm nmUr XoUo JaOoMo AgVo. Vgo ‘mÌ nmQ>nmUr nÕVr‘Ü`o eŠ`M hmoV Zmhr. Ë`m‘wio {nH$m§À`m AdñWoZwgma Am{U nmÊ`mÀ`m àË`oH$ W|~mMm A{YH$ H$m`©j‘ dmna H$aVm `oUmè`m qgMZ nÕVrMm Adc§~ H$aUo hr H$mimMr JaO Amho. eoVH$è`m§Zr øm ~m~r Jm§^r`m©Zo g‘OyZ KoUo AË`§V JaOoMo Amho. gÜ`mMr nmQ>nmUr nÕV Am{U àË`j {nH$mMr nmÊ`mMr JaO øm‘Ü`o àM§S> V’$mdV Amho. OmXm nmUr dmnê$Zhr CËnmXZmV dmT> hmoV Zmhr ho gÜ`mMr D$g eoVr dê$Z cjmV `oVo. øm dfu ‘hmamï´> amÁ`m§‘Ü`o gamgar nojm H$‘r nmD$g Pmcm, gwédmV hr Ceram Pmcr XmoZ nmdgm‘Ü`o I§S> hr OmñV nS>ë`m‘wio noaUrg gwédmV Ceram gwé Pmcr VgoM I§S>rV nmdgm‘wio {nH$m§À`m dmT>rda {dnarV n[aUm‘ Pmë`mZo CËnmXZmVhr KQ> Pmcr. amÁ`mV Va nmÊ`mMr g‘ñ`m A{Ve` {~H$Q> Amho. ‘amR>dmS>m, npíM‘ ‘hmamï´>, CÎma ‘hmamï´>, npíM‘ {dX^© ̂ mJmV nmÊ`mMr Q>§MmB© àH$fm©Zo OmUdV Amho. {nÊ`mgmR>r nmÊ`mMm ‘moR>m àíZ Agë`mZo eoVrgmR>r nmÊ`mMo Xy{^©j OmUdV Amho. amÁ`mV ’$ŠV 17.5 Q>ŠHo$ joÌ ~mJm`Vr Amho. åhUOoM amÁ`mVrc 82.5 Q>ŠHo$ joÌ ho H$moaS>dmhÿ Amho, char nmdgmda Adc§~yZ Amho. øm dfu nyd© {dX^© Am{U H$moH$Um‘Ü`o CÎm‘ nmD$g Pmcm Amho. nmÊ`mMo Xy{^©j AgVm§Zmhr eoVH$ar Jhÿ, ha^am, H$m§Xm, D$g {nH$mZm nmUr XoÊ`mEodOr AOyZhr ‘moH$mQ> qgMZ nÕVrZo O‘rZrcm nmUr XoV AmhoV. H$‘r nmD$g Pmë`mZo aã~r CÝhmir h§Jm‘mVrc {nHo$ qgMZm{edm` KoUo H$R>rU hmoUma Amho. Ë`m‘wio CncãY nmÊ`mMm A{YH$ H$m`©j‘nUo aã~r h§Jm‘mVrc {nH$m§À`m dmnamgmR>r gwú‘ qgMZ hm CÎm‘ n`m©` Amho. Ë`m‘wio aã~r h§Jm‘mVrc Jhÿ, ha^am, ‘mohar, Ádmar, ‘H$m, gy`©’y$c, H$m§Xm, ~Q>mQ>m øm {nH$m§gmR>r gyú‘ qgMZmMm dmna H$gm dmT>drVm `oB©c ømgmR>r eoVH$è`mÀ`m à~moYZmMr ‘moR>çm à‘mUmV Amdí`H$Vm Agë`m‘wio hr à{H«$`m gd© àH$mao hmoÊ`mMr JaO Amho. {R>~H$ qgMZ nÕVrÛmao nmUr gd© {nH$m§Zm W|~m W|~mZo XrK© H$mi, H$‘r Xm~mZo {nH$m§À`m ‘wim§À`m H$m`©joÌmV EH$ g‘mZ {Xco OmVo. g§nyU© XoemV ‘hmamï´> amÁ` gwú‘ qgMZ V§Ì Adc§~Ê`mV

~r. S>r. OS>odarð> H¥$fr Vk

O¡Z B[aJoeZ {gpñQ>åg² {c.,OiJm§d

‘mo. 9422774981Email :[email protected]

‘hmamï´>mÀ`m eoVr‘Ü`o AmYw{ZH$ qgMZ Am{U ’${Q©>JoeZ V§ÌkmZmMr A{Zdm`©Vm

www.krishijagran.com

eo

AmYw{ZH$ qgMZ

30 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 31: Krishi jagran marahti magazine august 2015

XoÊ`mgmR>r ’${Q©>cm`Pa Q>H$ qH$dm ìh|Mwar ~gdyZ ¿`mdr. V¥UYmÝ`o Am{U H$S>YmÝ`o, H$m§Xm, Amco, hiX hr {nHo$ OdiÀ`m A§VamMr Agë`m‘wio øm {nH$m§gmR>r gwú‘ Vwfma qgMZ nÕVrMm Adc§~ H$amdm.

{nH$mZwgma qgMZ nÕVrMr {ZdS>

{R>~H$ qgMZ nÕVr : D$g, H$mnyg, Vwa, ha^am, dmQ>mUm, Mdir, ’$iPmS>o (nnB©, Ho$ir, AZZg, Am§~m, noê$, S>mit~, Ðmjo, {MHy$, ‘mog§~r, g§Ìm, qc~y, {gVm’$i B.), ^mOrnmcm-Q>mo‘°Q>mo, {‘aMr, dm§Jo, Q>a~yO, Ia~yO, H$mH$S>r, H$maco, ̂ monim, H$m§Xm cgyU, Amco hiX, H$mo~r B.

Vwfma qgMZ nÕVr : H$S>YmÝ`o, Voc~r`m, V¥UYmÝ`o

gwú‘ Vwfma, aoZnmoQ>© {gñQ>r‘ : Amco, hiX, H$m§Xm, ~Q>mQ>m, H$S>YmÝ`o, Voc~r`m, V¥UYmÝ`o

gwú‘ qgMZ nÕVrMm dmna H$gm H$amdm

{nH$mZwgma qgMZ nÕVr {ZdS>Uo JaOoMo AgVo. {R>~H$ qgMZ nÕVr - øm ‘Ü`o XmoZ nÕVr Amho (1) BZcmB©Z (2) Am°ZcmB©Z

BZcmB©Z {R>~H$ qgMZ nÕVr1) ømV {R>~H$ gmR>rÀ`m Zù`m 12 {‘‘r, 16 {‘‘r Am{U

20 {‘‘r OmS>r‘Ü`o {d{dY Šbmg ‘Ü`o CncãY Amho. H$maImÝ`mV Zir V`ma hmoV AgVm§ZmM {S´>ng© Zir‘Ü`o ~g{dco OmVmV.

2) {S´>na Mm àdmh 4 {cQ>a/Vmg {ZdS>mdm3) XmoZ {S´>ng© ‘Yrc A§Va 40 Vo 50 go.‘r. {ZdS>mdo4) BZcmB©Z ‘Ü`o O¡Z Q>~m©o A°Š`wam (nÅ>r {S´>na) Am{U O¡Z

Q>~m©o cmB©Z (Jmoc {S´>na) CncãY AmhoV.

Am°ZcmB©Z {R>~H$ qgMZ nÕVr1) ømV {R>~H$ gmR>rÀ`m Zirda ~mhoéZ {N>Ð H$éZ {S´>na

~g{dco OmVmV.2) ømV gwÕm Zir 12, 16 Am{U 20 {‘‘r OmS>r ‘Ü`o

IMm©V ~MV, IVo XoÊ`mÀ`m ‘Owar IMm©V ~MV hmoVo. {R>~H$ ‘YyZ nmÊ`mV {daKiUmar IVo XoVm ̀ oUo ghO eŠ` Agë`mZo IVm§À`m dmnam‘Ü`ohr 25 Vo 30 Q>ŠHo$ ~MV hmoVo. VgoM IVm§Mr dmna H$m`©j‘Vm dmTy>Z {nH$m§Zm 80 Vo 90 Q>ŠHo$ Cn`moJr nS>VmV. Ë`m‘wio CËnmXZmV ^ard dmT> Va hmoVo VgoM CÎm‘ JwUdÎmmhr {‘iVo. gmo`m~rZgmR>r Vwfma qgMZ nÕVrMm Va H$mnyg, Vya gmR>r {R>~H$ qgMZmMm dmna A{YH$ ’$m`Xoera Amho. {R>~H$ qgMZ nÕVrda H$mnyg {nH$mMo EH$ar 15 Vo 20 q¹$Q>c gamgar CËnmXZ KoV AmhoV. O¡Z {R>~H$da H$mngmMo EH$ar 44.5 q¹$Q>c CVnmXZ Va VwarMo EH$ar 27 q¹$Q>c CËnmXZmMr ‘Oc eoVH$è`m§Zr JmR>cr Amho. {dX^©, ‘amR>dmS>m ^mJmV gmo`m~rZ, H$mnyg, Vya {nH$mMo joÌ ‘moR>çm à‘mUmda AgVo. Ah‘XZJa, nwUo, gmocmnya, gmVmam, gm§Jcr, H$moëhmnwa {OëømVrc VgoM BVa {OëømVrc D$g {nH$mgmR>r {R>~H$ qgMZmMm dmna hmoUo H$mimMr JaO Amho. gmIa H$maImZm Am{U eoVH$ar XmoKm§À`m gmR>r øm V§ÌmMm dmna Iwn ’$m`Xoera Amho. aã~r h§Jm‘mVrc Jhÿ, ha^am, H$m§Xm, Ádmar, ‘H$m, øm {nH$m§gmR>r ‘moH$mQ> qgMZ nÕVrnojm gwú‘ qgMZ nÕVrMm dmna A{YH$ ’$m`Xoera Amho. øm‘wio H$‘r nmÊ`mV, H$‘r doioV, H$‘r {dOoV A{YH$ joÌmg qgMZ H$aUo ghO eŠ` Amho. øm V§Ìm‘wio CËnmXZmV H$‘rV H$‘r 50 Vo 60 Q>ŠHo$ dmT> hmoVo. øm {nH$m§Mo CËnmXZ dmT>ë`m{edm` hr {nHo$ Am{W©H$ Ñï>çm ’$m`Xoera R>aUma AmhoV. ^wB©‘wJ, gy`©’w$c gma»`m {nH$m‘Ü`ohr gwú‘qgMZmMm dmna A{YH$ ’$m`Xoera Amho.

gwú‘ qgMZ nÕVrMr {ZdS>

gwú‘ qgMZ nÕVrMr {ZdS> H$aVm§Zm {nHo$ ~KyZ Vwfma qH$dm aoZnmoQ>© {gñQ>råg qH$dm {R>~H$ qgMZ nÕVrMr {ZdS> H$amdr. {ZdS> H$aVm§Zm qgMZ nÕVr ~hþn`moJr Agmdr. g§M XrK©H$mi H$m`©aV amhÊ`mgmR>r nmÊ`mMr JwUdÎmm ~KyZ {’$ëQ>aMr {ZdS> H$amdr. àm‘w»`mZo {R>~H$ qgMZ nÕVr dmnaVm§Zm A{YH$ ‘hËdmMo R>aVo. g§M ~gdrV AgVm§Zm nmÊ`mV {daKiUmar IVo

www.krishijagran.comAmYw{ZH$ qgMZ

31H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 32: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Agmdm. Va gwú‘ Vwfma (‘m`H«$mo pñà¨H$cg©) gmR>r 2 Vo 2.5 {H$cmo / Mm¡go‘r Xm~ Agmdm. {’$ëQ>a nmgyZ eoV cm§~ Agë`mg {’$ëQ>a Odi Xm~ OmXm Agmdm. øm à‘mUo Amnë`mH$S>rc gwú‘ qgMZ g§MmMr H$miOr ¿`mdr OoUo H$ê$Z Amnë`m H$S>rc g§M XrK©H$mi H$m`©aV amhrc Am{U {nH$mgmR>r nmÊ`mMo `mo½` ì`dñWmnZ Am{U nmÊ`mMm H$m`©j‘ dmna H$ê$Z Amnë`m {nH$mÀ`m CËnmXZmV VgoM JwUdÎmoV ̂ ard dmT> hmoB©c. amÁ`mV gmYmaU:nUo 16 cmI hoŠQ>a joÌmda gwú‘ qgMZ V§ÌmMm dmna ’$io, ^mOrnmcm, ’y$co, ZJXr {nHo$ Am{U BË`mXrgmR>r hmoV Amho. amÁ`mV nmUr, drO Am{U ‘Oyam§À`m g‘ñ`m eoVH$è`m§Zm A{YH$ ^oS>gmdV AgVm§Zm {R>~H$ qgMZ V§Ì øm g‘ñ`m§da am‘~mU Cnm` {gÕ hmoV Amho. {R>~H$ qgMZmgmo~V nmÊ`mV {daKiUmar IVo dmnaÊ`mÀ`m V§Ìmg ’${Q©>JoeZ V§Ì Ago åhUVmV. Ë`m‘wio 25 Vo 30 Q>ŠHo$ amgm`{ZH$ IVm§À`m dmnam‘Ü`o ~MV hmoVo. Ë`mM ~amo~a IVm§Mr IV dmna H$m`©j‘Vm Or nma§nm[aH$ IVm§Mr d Ë`m§À`m dmnam‘wio 40 Vo 50 Q>ŠHo$ {‘iVo. Am{U nmÊ`mV {daKiUmar IVo {R>~H$ qgMZmgmo~V dmnaë`mg IV dmna H$m`©j‘Vm 80 Q>ŠHo$ nojm A{YH$ {‘iVo. amÁ`mV Ðmjo, h[aVJ¥hmVrc Jwcm~, H$mZ}eZ, Oa~oam, Q>mo‘°Q>mo, T>mo~ir {‘aMr gmR>r nyU©nUo ’${Q©>JoeZMm dmna hmoV Amho. Va S>mit~, Ho$ir, ‘mog§~r, g§Ìm, noê$, nnB©, D$g, H$mnyg gmR>r {Zå‘o nma§nm[aH$ Va {Zå‘o {dÐmì` IVm§Mm dmna eoVH$ar H$arV Amho.

’$Q>uJoeZ H$m H$amdo?

amÁ`mV 65 cmI Q>Z amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna hmoV Amho. amÁ`mV amgm`{ZH$ IVo dmnaÊ`mV OiJm§d, H$moëhmnwa, gmocmnya, nwUo, Ah‘XZJa, Zm{eH$ {Oëho AJ«oga Amho. amÁ`mV {R>~H$ qgMZ V§ÌmMm dmna Oar A{YH$ hmoV Agcm Var {R>~H$ qgMZm‘YyZ nmÊ`mV {daKiUmar IVo dmnaUm-`m IVm§Mm dmna H$aUo AË`§V JaOoMo Amho. eoVH$è`m§Zm hmVmZo IVo XoUo gmono dmQ>Vo. na§Vw Ë`m‘yio {Zå‘oM IVo {nH$m§Zm cmJy nS>VmV. {Zå‘o ZwgVo dm`m OmV Zmhr Va O‘rZr A{YH$ jma`wŠV ~ZV OmVmV. O‘rZrMm gm‘y dmT>VM OmVmo. Ë`m‘wio AÞÐì`o {nH$m§Zm H$‘r CncãY hmoVmV Ë`mMm CËnmXZmda {dnarV n[aUm‘ hmoVmo.

CncãY AmhoV.3) {S´>na àdmh 4 {cQ>a/Vmg {ZdS>mdm.4) XmoZ {S´>na ‘Yrc A§Va 40 Vo 50 go‘r {ZdS>mdo.5) Vwa gmR>r {R>~H$ qgMZmÀ`m XmoZ Zi`mVrc A§Va 5 Vo 8

’w$Q> {ZdS>mdo.6) H$m§Xm, ha^am, Jhÿ, ̂ mOrnmcm BË`mqXgmR>r {R>~H$ qgMZ

XmoZ Zù`mVrc A§Va 4.5 Vo 5 ’w$Q> {ZdS>mdo.

Vwfma qgMZ nÕVr‘Ü`o Zoh‘rMr Vwfma qgMZ g§M AWdm aoZJZ Mm hr Cn`moJ H$aVm ̀ oB©c.

gwú‘ qgMZ nÕVrMo ì`dñWmnZ

gwú‘ qgMZ nÕVr ‘Ü`o gwú‘ Vwfma Am{U {R>~H$ qgMZ nÕVrMm g‘mdoe Amho. hr AmYw{ZH$ qgMZ nÕVr Amho. øm V§ÌmMm 20 dfm©hÿZ A{YH$ H$mcmdYr nmgyZ eoVH$ar dmna H$arV AmhoV. øm qgMZ nÕVr‘Ü`o nmÊ`mÀ`m àË`oH$ W|~mda Amnco {Z`§ÌU AgVo. Ë`m‘wio {nH$mMr nmÊ`mMr V§VmoV§V JaO øm AÚmdV qgMZ nÕVrZo nyU© H$aVm `oVo. gwú‘ qgMZ nÕVr XrK©H$mi H$m`©aV amhÊ`mgmR>r Ë`mMo ì`dñWmnZ, {ZJm XoI^mc {Z`‘rVnUo H$aUo JaOoMo AgVo, ømH$S>o eoVH$ar Jm^r`m©Zo KoV Zmhr. {R>~H$ qgMZmVrc {S´>na ‘Yrc nmUr `oUo ~§X Pmë`mda Cnm` `moOZm H$arV AgVmV. gdm©V ‘hÎdmMr ~m~ nma§nm[aH$ (‘moH$mQ>) qgMZ nÕVr Am{U gwú‘ qgMZ nÕVr ‘Ü`o cjmV KoVcr nm{hOo H$s, gwú‘ qgMZ nÕVr Xm~mda (àoea) MmcUmar qgMZ nÕVr Amho, Ë`m‘wio Amnë`m gwú‘ qgMZ nÕVr‘Ü`o Xm~ {H$Vr {‘iVmo Am{U {H$Vr nm{hOo ømMo kmZ AgUo JaOoMo Amho. Ë`mM~amo~a Amnë`m H$S>rc nmÊ`mMo ómoV ({dhra, ~moAadoc, ZXr, eoVVio B.) ømVrc nmÊ`mMr JwUdÎmm H$er Amho Ë`mZwgmaM {’$ëQ>aMr {ZdS> H$aUo JaOoMo AgVo. gwú‘ qgMZ nÕVrMr {ZJm Am{U XoI^mc H$aVm§Zm Ë`mVrc gdm©V ‘hÎdmMm KQ>H$ {’$ëQ>a (g±ÊS> {’$ëQ>a, pñH«$Z {’$ëQ>a/ {S>ñH$ {’$ëQ>a) Á`m Á`m doir {R>~H$ qgMZmZo {nH$mZm nmUr Úmd`mMo Agoc Ë`mdoir gwê$dmVrcm {’$ëQ>a gm’$ H$ê$Z KoVcm nm{hOo. g±S> (dmiyMm) {’$ëQ>a Agoc Va ~°H$dm°e H$ê$Z dmiyÀ`m Wamdarc ‘mVrMo H$U, eodmi ~mhoa Q>mH$co OmB©c, pñH«$Z AWdm {S>ñH$ {’$ëQ>a Agoc Va {’$ëQ>a ‘Yrc Omir qH$dm {S>ñH$ ~mhoa H$mTy>Z dmhË`m nmÊ`mV Kê$Z pñH«$Z AWdm {S>ñH$ darc ̂ m¡VrH$ nXmW© YwdyZ H$mT>mdoV. Ë`mZ§Va Omir gy`©àH$memV Kê$Z Omir ZrQ> YwVcr Jocr H$s Zmhr ømMr ImÌr H$amdr. Ë`mZ§Va g§Mm‘Yrc ‘oZ Am{U g~‘oZ cmB©ZÀ`m eodQ>r gmMcocr KmU ñdÀN> H$aÊ`mgmR>r g~‘oZÀ`m eodQ>r Agoccm âbe ìhmëd 15 {XdgmnmgyZ EH$doi CKSy>Z ‘oZ, g~‘oZ ñdÀN> H$ê$Z ¿`mì`mV. Ë`mZ§Va g~‘oZcm OmoS>coë`m Zù`mVrc (Am°ZcmB©Z / BZcmB©Z) KmU ñdÀN> H$aÊ`mgmR>r Zù`m§À`m eodQ>r Agcoë`m EÊS> H°$n CKSy>Z Zù`m gwÕm ’y$c àoeaZo âbe H$ê$Z ¿`mì`mV. g§M gwê$ Ho$ë`mZ§Va eoVm‘Ü`o {’$ê$Z àË`oH$ {S´>na ‘YyZ gmaIo nmUr {‘iVo H$s Zmhr ømMr ImÌr H$amdr. {’$ëQ>a Odi qH$dm BVa H$moR>ohr {cHo$Oog (nmÊ`mMr JiVr) Agoc Va JiVr ËdarV ~§X H$amì`mV. gwú‘ qgMZ nÕVr Xm~mda MmcUmar qgMZ nÕVr Agë`m‘wio {R>~H$ qgMZmgmR>r {’$ëQ>a Odi 2 Vo 2.5 {H$/Mm¡go‘r Agmdm. Va Vwfma qgMZmgmR>r 3 {H$/Mm¡go‘r Xm~

www.krishijagran.comAmYw{ZH$ qgMZ

Ñf"kHkw"k.k f'koukFk cksjls96232 33111

ulZjhfnid cksjls %

86055 88111

jksi tksenkj ! rj fid tksenkj !!---

xk;=h gk;Vsd ulZjh

Hkks;sxkao] rk- pkanoM] ft- ukf'kd&423101

VkseWVks] okaxh] fejph] >saMw] dkjys] dksch] ¶ykWoj] 'ksoxk] Vjcqt]

iibZ] Ål b- jksis feGrhy

xk;=h gk;Vsd ulZjhVkseWVks] okaxh] fejph] >saMw] dkjys]

dksch] ¶ykWoj] 'ksoxk] Vjcqt] iibZ] Ål b- jksis feGrhy

32 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 33: Krishi jagran marahti magazine august 2015

(reproductive) AdñWm `oVo, Ë`mdoir gwú‘ ’$im§Mr {Z{‘©Vr hmoVo, ’w$co cmJVmV, ’$iYmaUm hmoVo, ’$im§Mr dmT> hmoV AgVo Aem doir ñ’w$aXmMr JaO A{YH$ AgVo. Aemdoir ZÌ Am{U nmcmeMm dmna H$‘r H$amdm. Aem doir ZÌ, ñ’w$aX Am{U nmcmeMo à‘mU 1:3:1 qH$dm 1:2:1 Agmdo. ’w$co A{YH$ ̀ mdrV, ’$iYmaUm CÎm‘ ìhmdr, ’$im§Mm, ’$i^mOrnmcm§Mm AmH$ma ‘moR>m ìhmdm øm H$arVm 13:40:13 qH$dm 0:52:34 øm {dÐmì` IVmÀ`m J«oS>gmo~V `war`m IVmMm dmna H$amdm. ZÌmMm A{YH$ dmna Ho$ë`mg {nH$m§Zm ’w$co Ceram cmJVmV. nwZ©CËnmXZ AdñWoZ§Va {nHo$, ’$i n¹$ hmoV AgVmV. ̀ m n¹$VoÀ`m AdñWoH$S>o OmV AgVm§Zm ’$im§Zm AmH$f©H$ a§J, A{YH$ JmoS>r VgoM ’$im§Zm A{YH$ dOZ {‘iUogmR>r nmoQ>°eMr A{YH$ JaO AgVo. Aemdoir ZÌmMr Am{U ñ’w$aXmMr JaO A{Ve` H$‘r AgVo. `m AdñWo‘Ü`o ZÌ, ñ’w$aX, nmcmeMo à‘mU 1:0:.3.5 Agmdo. ̀ m AdñWoV 13:0:45 qH$dm 0:0:50 `m J«oS>gmo~V WmoS>mgm `war`m IVmMm H$amdm. nmoQ>°eMo A{YH$ emofU hmoÊ`mgmR>r ZÌmMm Aën dmna H$amdm. n¹$VoÀ`m doir ZÌmMm dmna A{YH$ Ho$ë`mg ’$im§À`m JwUdÎmoda Ë`mMm n[aUm‘ hmoVmo. n¹$Vm Ceram ̀ oD$Z ’$io Ceram H$mT>Urcm ̀ oVmV. Q>mo‘°Q>mo, {‘aMr, T>mo~ir {‘aMr, Jwcm~, H$mZ}eZ, Oa~oam hr {nHo$ A{YH$ H$mimn`ªV ¿`md`mMr Agë`mg ZÌ, ñ’w$aX, nmcme `m§Mo à‘mU 2:1:3 Ago R>odmdo. ømH$arVm 16:8:24 `m {dÐmì` IVm§Mm J«oS>Mm dmna H$amdm. ZÌmgmR>r O‘rZrVrc Vmn‘mZmZwgma `war`m qH$dm A‘mo{Z`‘ gë’o$Q>qH$dm H°$ëer`‘ Zm`Q´>oQ>Mm Cn`moJ H$amdm. {R>~H$ qgMZmVyZ {dÐmì` IVm§Mm (’${Q©>JoeZ) dmna H$arV AgVm§Zm àË`oH$ AÞÐì`mMo H$m`© ‘m{hV AgUo JaOoMo Amho. VgoM H$moUË`m AdñWoV H$moUË`m AÞÐì`oMr JaO Amho `m ~m~VrV ‘m{hVr AgUo hr JaOoMo Amho. ’${Q©>JoeZ‘Ü`o

O‘rZr jma`wŠV Pmë`mZo O‘rZrMr CËnmXZ j‘Vm H$‘r hmoVo. {nH$m§À`m gdmªJrU dmT> hmoÊ`mgmR>r cmJUmè`m KQ>H$mn¡H$s nmUr Am{U nmofU AÞÐì`o øm§Mo IwnM ‘hËd Amho. A{YH$ CËnmXZ {‘i{dÊ`mgmR>r d CËH¥$ð> JwUdÎmm {‘i{dÊ`mgmR>r øm XmoZ KQ>H$m§Mo `mo½` ì`dñWmnZ H$aµUo ‘hËdmMo Amho. `m§À`m dmnamMo {Z`§ÌU Amnë`m hmVr Agë`m‘wio {nH$m§À`m JaOoZwgma, AdñWoZwgma nmUr Am{U AÞÐì`o {nH$m§À`m ‘wim§À`m H$m`©joÌmV W|~m W|~mZo A{YH$ H$min`ªV XoVm ̀ oVmV. H$‘r doimV A{YH$ nmUr {Xë`mg nmÊ`mMm O‘rZrVyZ {ZMam hmoD$Z OmVmo. Ë`mM ~amo~a amgm`{ZH$ IVm§‘Yrc AÞÐì`mMmhr {ZMam hmoD$Z OmVmo. Ë`m‘wio {nH$m§À`m H$m`©j‘ ‘wim§À`m ImocrMm ^mJ H$m`‘ dm’$gm AdñWoV amhrc EdT>oM nmUr XoUo H«$‘àmá R>aVo. Ë`m‘wioM {R>~H$ qgMZ nÕVrMm {nH$m§‘Ü`o ’$m`Xm {XgyZ Amcocm Amho. øm V§Ìm‘wio CËnmXZmV Va dmT> PmcrM VgoM ’$io, ’w$co, ̂ mOrnmcm øm§À`m JwUdÎmoV cjUr` gwYmaUm Pmcr. gd© PmS>m§Zm EH$ g‘mZ nmUr Am{U AÞÐì`o EH$mMdoir ‘wim§À`m H$m`©joÌmV {Xë`m‘wio {nH$m§Mr dmT> gX¡d Omo‘Xma hmoVo. ’${Q©>JoeZgmR>r {dÐmì` IVm§À`m ‘mÌm R>a{dÊ`mnydu Amnë`m O{‘ZrVrc ‘mVrMo n[ajU hmoUo Amdí`H$ Amho. Amnë`m O‘rZrMm gm‘y {H$Vr Amho. {dÚwV dmhH$Vm {H$Vr Amho, VgoM O{‘ZrV ZÌ, ñ’w$aX, nmcme, gwú‘ AÞÐì`o AmhoV ho cjmV `oVo d Ë`mZwgma {dÐmì` IVm§Mr ‘mÌm R>a{dVm `oVo. {dÐmì` IVm§Mm dmna H$aVm§Zm {e’$mag à‘mUo g|Ðr` IVm§Mm dmna H$aUo Amdí`H$ Amho. O‘rZrV qZ~moirn|S>, Hw$Ococo eoUIV d Jm§Sy>i IV øm§Mm dmna H$amdm. {nH$m§À`m gdmªJrU dmT> hmoÊ`mgmR>r gVam AÞÐì`mMr Amdí`H$Vm AgVo. àË`oH$ ‘wcÐì`mMo H$m`© ho doJio Agë`m‘wio Xwgao ‘wcÐì` Ë`mMr CUrd ^ê$Z H$mTw> eH$V Zmhr åhUyZ àË`oH$ ‘wcÐì` hm Amdí`H$ R>a{dcm Jocm Amho. {nH$m§À`m àË`oH$ dmT>rÀ`m AdñWoV doJdoJio AÞ KQ>H$m§Mr Amdí`H$Vm AgVo Ë`m‘wio Ë`m§Mo ì`dñWmnZ hþHw$‘r[aË`m AmnU Ho$di ’${Q©>JoeZ V§Ìm‘YyZM H$aVm ̀ oVo.{nH$mgmR>r Amdí`H$ AÞÐì`o - {nH$m§À`m dmT>rgmR>r 17 AÞÐì`m§Mr Amdí`H$Vm AgVo.‘w»` AÞÐì`o - H$m~©Z, hm`S´>moOZ, Am°ŠgrOZXwæ`‘ AÞÐì`o - H°$pëe`‘, ‘°¾oer`‘, gë’$agwú‘ AÝZÐì`o - H$m°na, ‘±JZrO, qPH$, cmoh, ~moam°Z,ŠbmoarZ, ‘m°crãS>rZ‘, {gcrH$m°Z

{nH$m§À`m {d{dY AdñWm - {nHo$ noaUr AWdm amonm§Mr nwZ©cmJdS>rZ§Va {d{dY AdñWoVyZ dmT>V AgVmV. gwê$dmVrg dmT>rMm H$mcmdYr AgVmo Ë`m doir ZÌmMr Amdí`H$Vm A{YH$ AgVo. Aem doir ñ’w$aX Am{U nmcmeMr Amdí`H$Vm H$‘r à‘mUmV AgVo Va ZÌmMr JaO A{YH$ AgVo. Aem doir ZÌ, ñ’w$aX Am{U nmcmeMo à‘mU 3:1:1 qH$dm 2:1:1 Ago Agmdo. øm AdñWoV 19:19:19 øm J«oS> gmo~V `war`m IVmMm Cn`moJ H$amdm. AÞÐì`m§Mr JaO ^mJdrV AgVm§Zm Amnë`m ‘mVrMo n[ajU Ho$co Agmdo. ‘mVr n[ajU Zwgma {dÐmì` IVm§Mm dmna A{YH$ ’$m`Xoera AgVmo. dmT>rÀ`m AdñWoZ§Va {nH$m §‘Ü`o nyZê$ËnmXZmMr

www.krishijagran.comAmYw{ZH$ qgMZ

33H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 34: Krishi jagran marahti magazine august 2015

AmD$Q>coQ> OmoS>coco AgVo. IVm§Mo à‘mU qgMZm~amo~aM {nH$m§Zm {Xco OmVo. Q>±H$ 30, 60, 90, 120, 160 {cQ>a‘Ü`o CncãY AmhoV.

’${Q©>JoeZ H$go H$amdo Am{U H$aVm§Zm H$moUVr H$miOr ¿`mdr?

{dÐmì` IVo hr {R>~H$ qgMZmÛmao Úmd`mMr Agë`m‘wio {R>~H$ qgMZ H$miOrnyd©H$ XoI^mc H$aUo ho ‘hËdmMo R>aVo. {R>~H$ qgMZ g§MmMr ‘m§S>Ur hr AmamIS>çmZwgma Agmdr. gd©àW‘ {R>~H$ qgMZ g§MmVrc {’$ëQ>g© (g±S> {’$ëQ>a, pñH«$Z {’$ëQ>a) ‘oZ cmB©Z, g~‘oZ cmB©Z, c°Q>ac, {’$Q> t½O, ìhm°ëdg² d âbe ìhm°ëd BË`mXr {R>H$mUmhÿZ hmoUmè`m JiVr ({cHo$Oog) nyU©nUo ~§X H$amì`mV. Am°ZcmBZ {S´>ng© dmna H$arV Agë`mg eoVmVrc gd© {S´>ng© ‘Ü`o MH$Ë`m AmhoV qH$dm Zmhr ho VnmgyZ ¿`mdo. Oa MH$Ë`mZgVrc Va ̀ mo½` MH$Ë`m Q>mHy$Z {S´>ng© nyd©dV H$ê$Z ¿`mdo. Oa {S´>ng© Odi JiVr (coHo$Oog) Agoc Va Vo gwÕm ~§X H$amdo, ZmhrVa gd© PmS>m§Zm gmaIo nmUr {‘iV Zgë`mg Ë`m à‘mUmV nmÊ`mgmo~V IVo hr PmS>m§Zm OmVrc. n`m©`mZo IVo d nmUr H$‘r OmñV {‘imë`mg CËnmXZmda Ë`mMm n[aUm‘ {XgyZ `oB©c. {nH$m§gmR>r BZcmB©Z qH$dm Am°ZcmB©Z

AÞÐì`m§Mr ‘mÌm R>adVm§Zm ‘mVr n[ajUmMm Ahdmc Adí` {dMmamV ¿`mdm. AmnUm§g {H$Vr Q>Z/q¹$Q>c ¿`md`mMo Amho Am{U Ë`mgmR>r {H$Vr AÞÐì`o {nHo$ O‘rZrVyZ emofU H$aVmV `mZwgma AWdm ñWm{ZH$ H¥$fr {dÚmnrR>mMm Ë`m Ë`m {nH$mÀ`m {e’$maerZwgma AÞÐì`m§Mr ‘mÌm R>admdr. ’${Q©>JoeZ H$aV AgVm§Zm {nH$mÀ`m AdñWoZwgma ËdarV ~Xc H$amdoV.

{dÐmì` IVo dmnamVyZ {‘iUmao ’$m`Xo1) {dÐmì` IVo 100 Q>ŠHo$ nmÊ`mV {dÐmì` Agë`m‘wio

AÞÐì`o {nH$m§g cJoM CncãY hmoVmV.2) {dÐmì` IVo dmnam‘wio {Z`m©Vj‘ JwUdÎmoMo {dH«$‘r CËnmXZ

{‘iVo.3) {nH$m§Zm nmUr Am{U AÞÐì`m§Mm {Z`‘rV nwadR>m hmoV

Agë`m‘wio CËnmXZmV ̂ ard dmT> hmoVo.4) {dÐmì` IVo {nH$m§À`m JaOoZwgma d AdñWoZwgma XaamoO

AWdm {XdgmAmS> XoVm ̀ oVmV.5) {dÐmì` IVo WoQ> {nH$m§À`m ‘wim§À`m H$joV {Xcr OmVmV d

Vr ‘wim§Zm ËdarV CncãY hmoVmV.6) {dÐmì` IVo gm¡å` ÐmdUmVyZ {Xcr OmV Agë`m‘wio

‘wim§da A{Zï> n[aUm‘ hmoV Zmhr.7) {dÐmì` IVo XoÊ`mMr nÕV A{Ve` gmonr d gmo`rMr

Agë`m‘wio doi, ‘Owa, IM© D$Om©, `§Ì gm‘wJ«rMr ~MV hmoVo.

8) {dÐmì` IVo amoO H$‘r ‘mÌmV {Xcr OmV Agë`m‘wio AÞÐì`o {ZMamdmQ>o, pñWarH$aU Ûmam dm`m OmV ZmhrV.

9) {dÐmì` IVo AmåcY‘u` Agë`m‘wio O‘rZrMm gm‘y {Z`§ÌU H$aÊ`mg ‘XV hmoVo. {edm` {R>~H$ g§MmV jma gmMV ZmhrV. {S´>ng© MmoH$ hmoV ZmhrV.

10) {dÐmì` IVo dmnam‘wio IVm§À`m ‘mÌo‘Ü`o 25 Q>ŠHo$ ~MV hmoVo.

11) {dÐmì` IVo gmo{S>`‘ ŠbmoamB©S²g gmaIo hmZrH$maH$ ‘wcÐì`mnmgyZ ‘wŠV Agë`m‘wio O‘rZrÀ`m nmoVoMm -hmg hmoV Zmhr. VgoM CËnmXZmMr JwUdÎmm Aà{V‘ amhVo.

12) {dÐmì` IVo ’$dmaUr H$arVmhr dmnaVm ̀ oD$ eH$VmV.13) hcŠ`m O‘rZrVhr ’${Q©>JoeZ Ûmao A{YH$ CËnmXZ

{‘i{dUo eŠ` hmoVo.

{dÐmì` IVo Úmd`mMr gmYZo

{R>~H$ qgMZ nÕVr ‘YyZ ìh|Myar qH$dm ’${Q©>cm`Pa Q>±H$ qH$dm B§OoŠeZ n§nmìXmao {dÐmì` IVm§Mm dmna H$aVm ̀ oVmo.

1) ìh|Mwar

ho nmÊ`mMm Xm~m‘Yrc ’$aH$mda MmcUmao gmYZ Amho. ìh|MwarÛmao {dÐmì` IVo nmÊ`mÀ`m àdmhm~amo~a PmS>m§À`m ‘wim§À`m H$joV {Xcr OmVmV. ìh|À`yarÀ`m emofUmMm Xa 30 Vo 1500 {cQ>a àVr Vmg AgVmo. ‘w»` dm{hZrdarc, ìhm°ëd Ûmao H$‘r OmñV H$aVm ̀ oVmo. ìh|Mwar 0.75, 1.0, 1.5, 2.0, 2.5 B§M gmB©O‘Ü`o CncãY AmhoV.

2) ’${Q©>cm`Pa Q>±H$

hr EH$ ñQ>rcMr Q>mH$s AgyZ ‘w»` Ocdm{hZrg BZcoQ> d

ìh|Mwar ’${Q©>cm`Pa Q>±H$

www.krishijagran.comAmYw{ZH$ qgMZ

xksfiukFk cksMds98226637009823529945

vkeP;kdMs loZ izdkjps mPp izrhps Hkkthikyk jksis r;kj o vkWMZj izekus r;kj d#u feGrhy

xV ua- 217] ukf'kd&fnaMksjh jksM] Vksy ukD;k toG] <dkacs-

>saMq] VkseWVks] <kscGh fephZ] Tokyk fephZ] fidWMksj fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh]

dksch] iibZ 786] Vjcwt dfyaxM

Jh lIrJa`xh ulZjh

Jh lIrJa`xh ulZjh

34 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 35: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Ho$ë`mg gmH$m V`ma hmoVmo. H°$ëer`‘ Zm`Q´>oQ> gmo~V 0:0:50 nmÊ`mV EH$Ì {daKiy Z`o Zm`Q´>oQ> Am{U gë’o$Q> XmoKm§Mm F$U ^ma AmhoV. VgoM nmoQ>°e dmnaVm§Zm ’$ŠV nm§T>am nmoQ>°e nmÊ`mV nwU©nUo {daKiVmo. cmc nmoQ>°e nmÊ`mV nyU©nUo {daKiV Zmhr. åhUyZ ’$ŠV nm§T>am nmoQ>°e dmnamdo. amgm`{ZH$ IVm§Mr nmÊ`mV {daKiÊ`mMo à‘mU nmÊ`mÀ`m Vmn‘mZmda Adc§~yZ AgVo. nmUr OmñV W§S> Agë`mg IVo H$‘r {daKiVmV. {dÐmì` IVo ’$dmaUr H$aÊ`mg `mo½` AgVmV ho Oar Agco Var {nH$mg H$moUË`m AÞÐì`m§Mr CUrd Amho. AemM IVm§Mr {ZdS> H$éZ ‘JM Ë`mMr ’$dmaUr H$amdr.

{R>~H$ qgMZmgmo~V dmnaÊ`mV ̀ oUmar IVo

Imcrc gd© IVo nmÊ`mV g§nwU©nUo {daKiUmar AmhoV. `mVrc AÞÐì`o ghO d ËdarV CncãY hmoVmV. øm§Mm {R>~H$ qgMZ nÕVr‘YyZ ghO dmna H$aVm ̀ oVmo. 1. 0:52:34 - ‘moZmo nmoQ>°{e`‘ ’$m°ñ’o$Q> 2. 18:44:00 - `w[a`m ’$m°ñ’o$Q>3. 13:00:45 - nmoQ>°{e`‘ Zm`Q´>oQ>4. 12:61:00 - ‘moZmo A‘mo{Z`‘ ’$m°ñ’o$Q>5. 19:19:19 - gwú‘ AÞÐì` `wŠV6. 13:40:13 - gwú‘ AÞÐì` `wŠV7. 16:08:24 - gwú‘ AÞÐì` `wŠV8. 0:0:50 - gë’o$Q> Am°’$ nmoQ>°e9. 46:0:0 - `w[a`m10. 20:0:0 - A‘mo{Z`‘ gë’o$Q>11. 0:0:60 - å`waoQ> Am°’$ nmoQ>°e12. H°$pëe`‘ Zm`Q´>oQ> åhUyZM eoVr {nH$m§Mo A{YH$ CËnmXZ KoÊ`mgmR>r dmnaÊ`mV `oUmè`m gd© {Z{dð>m§‘Ü`o nmUr Am{U IVo hr XmoZ AË`§V ‘hËËdmÀ`m {Z{dð>m AmhoV. XmoÝhr {Z{dð>m§Mm nma§nm[aH$ nÕVrZo dmna H$arV AgVm§Zm Ë`mMr H$m`©j‘Vm ’$ŠV 30 Vo 40 Q>ŠHo$ {‘iVo. Am{U XmoÝhr {Z{dð>m§Mm {R>~H$ qgMZ nÕVr ‘YyZ dmna Ho$ë`mZo XmoÝhr {Z{dð>m§Mr H$m`©j‘Vm 80 Vo 90 Q>ŠHo$ {‘iVo. Ë`m‘wio {nH$mMo A{YH$ CËnmXZ Va {‘iVoM Am{U CƒV‘ JwUdËVm hr {‘iVo. Ë`mM ~amo~a XmoÝhr {Z{dð>mÀ`m dmnam‘Ü`o AZwH«$‘o 50 Vo 60 Am{U 25 Vo 30 Q>ŠHo$ ~MV hmoD$Z IMm©‘Ü`o ‘moR>r ~MV hmoVo. {nH$m§À`m CËnmXZ IMm©‘Ü`ohr ~MV hmoVo. Ë`m‘wio eoVH$è`m§Zr nmUr Am{U amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna nma§nm[aH$ nÕVrZo Z H$aVm {R>~H$ qgMZm‘YyZ H$aUo hr H$mimMr JaO Amho. Ë`mH$arVm Ë`m§Zm à~moYZmMr Am{U emgZmH$Sy>Z AZwXmZmMr JaO Amho. A{YH$ CËnmXZ Am{U Aà{V‘ JwUdËVm KoÊ`mgmR>r eoVr‘Ü`o AmYw{ZH$ V§ÌkmZmMr A{Zdm`©Vm Amho.

{R>~H$ ‘YyZ gd© {R>H$mUr gmaIo nmUr {‘iVo H$s Zmhr Vo ~Kmdo. {’$ëQ>a Odi 1.5 Vo 2 {H$. Mm¡. go‘r. Am{U g~‘oZÀ`m eodQ>r 1.00 {H$/ Mm¡. go‘r. Xm~ Agmdm. VgoM {S´>ng©Mo PmS>mnmgyZ A§Va `mo½` Amho qH$dm Zmhr Vo dma§dma {ZarjU H$arV amhmdo. ImoS>mOdi nmUr XoD$ Z`o. IVo Am{U nmUr nm§T>è`m ‘wim§À`m joÌmVM Úmdo. c°Q>ac Zù`m gai ~m§YyZ ¿`mì`mV qH$dm O‘rZrda gai R>odyZ ¿`mì`mV. g±S> {’$ëQ>a g~‘oZ {Z`‘rVnUo gm’$ (âbe) H$aUo JaOoMo AgVo. c°Q>ac Zù`m§Mr Vm|S>o CKSy>Z Xa 8 Vo 15 {Xdgm§Zr nmÊ`mZo Xm~ XoD$Z gm’$ H$ê$Z ¿`mì`mV. nmÊ`mMm ómoV {dhra, H$mcdm, YaU, ZXr qH$dm Vcmd Agoc d Ë`mV eodmio, Jmi, H$Mam Agoc Aem {R>H$mUr {R>~H$ qgMZ g§M XrK©H$mi gwairV H$m`m©pÝdV amhÊ`mH$[aVm pñH«$Z {’$ëQ>a gmo~V g±S> {’$ëQ>aMr Amdí`H$Vm AgVo. IVo XoÊ`mAJmoXa PmS>m§Zm nmÊ`mMr {H$Vr JaO Amho ho Ë`m ̂ mJmVrc O‘rZ, hdm‘mZ, PmS>mMr AdñWm BË`mXr ~m~tMm Aä`mg H$ê$Z {ZpíMV H$amdr. gmYmaUV: O‘rZ hr amoO dm’$gm AdñWoV amhrc EdT>oM nmUr PmS>m§Zm {Xco nm{hOo. H$maµU dm’$gm pñWVrVM dZñnVr, hdm, nmUr AÞÐì`o Mm§Jë`m arVrZo KoD$ eH$Vo. EH$Xm H$s nmÊ`mMr ‘mÌm {ZpíMV Ho$ë`mda {dÐmì` IVo XoÊ`mMm H$mcmdYr {ZpíMV H$amdm. IVo XoÊ`mMm Xa d H$mcmdYr IVo XoÊ`mÀ`m gmYZm§Zwgma ~XcV AgVmo. {dÐmì` IVm§Mm dmna EHy$U qgMZmÀ`m H$mcmdYrÀ`m ‘Yë`m H$mcmdYrV H$amd`mMm AgVmo. g‘Om, AmnU 120 {‘ZrQ>o {R>~H$ qgMZ g§M MmcdrV Agë`mg 80 {‘ZrQ>o {R>~H$ qgMZ g§MmìXmao ’$ŠV nmUr Úmdo. Z§Va 30 {‘ZrQ>o {dÐmì` IVo {R>~H$ qgMZmÛmao Úmdo Z§Va 5 Vo 10 {‘ZrQ>o nwÝhm nmUr Úmdo. eodQ>r nmUr EdT>çm H$arVm Úmdo H$s OoUoH$ê$Z {R>~H$ qgMZ g§MmV IVo gmMyZ Z amhVm IVm§Mr g§nyU© ‘mÌm PmS>m§À`m ‘wimn`ªV nmohmoMoc. {R>~H$ ‘YyZ nmÊ`mgmo~V IVo gmoS>ë`mZ§Va Iwn OmñV doi {R>~H$Zo nmUr XoD$ Z`o. AÝ`Wm {Xcocr IVo nmÊ`mgmo~V {PanyZ OmVrc. {R>~H$ qgMZmgmo~V amgm`{ZH$ IVm§Mm dmna H$aVm§Zm Vr nmÊ`mV g§nwU©nUo {daKiUmar AgmdrV. coImÀ`m eodQ>r Á`m amgm`{ZH$ IVm§Mr ̀ mXr {Xcocr Amho. gd© àW‘ Úmd`mMr IVo nmÊ`mV g§nwU©nUo {daKiyZ Úmdr. IVo ’${Q©>cm`Pa Q>±H$ ‘Ü`o gai Q>mHy$ Z`oV. IVmÀ`m ‘mÌo‘Ü`o `w[a`m, 19:19:19, 12:61:0, 13:0:45, 0:0:50 dmnam d`mMo Agë`mg àW‘ 12:61:0, 0:0:50, 13:0:45 nmÊ`mV g§n wU ©nU o {daKië`mZ§VaM 19:19:19 Am{U eodQ>r `w[a`m nmÊ`mV {daKiyZ àW‘ `war`m nmÊ`mV {daKimdm gdm©V àW‘ `w[a`m {daKië`mg nmUr W§S> hmoVo d Z§Va Q>mH$cocr IVo nmÊ`mV {daKië`mg doi cmJVmo. ñ’w$aX`wŠV IVo CXm. 12:61:0, 0:52:34 gmo~V H°$ëer`‘ Zm`Q´>oQ> {daKiy Z`o, H$maU Vgo

www.krishijagran.comAmYw{ZH$ qgMZ

35H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

iou vktxs & eks- 08411889826

єkh tkxj.k ekfld cqfdaxlkBh laidZєkh tkxj.k ekfld cqfdaxlkBh laidZ

Page 36: Krishi jagran marahti magazine august 2015

`oVmo. X‘Q> hdm‘mZmV T>Jmi dmVmdaU hmoVo, Ago dmVmdaU [S>g|~a Vo ’o$~«wdmar Xaå`mZ AgVo. `m {H$S>rÀ`m ì`dñWmnUmgmR>r S>m`{‘WmoEQ> à{V {bQ>a 1.5 {‘.br. qH$dm Am°ŠPrS>oQ>m°Z {‘WmB©b à{V {bQ>a 2 {‘.br. qH$dm B{‘S°>ŠbmoàrS> à{V 100 {bQ>a 25 {‘.br. qH$dm Wm`{‘WmoŠPm‘ à{V 100 {bQ>a 15 J«°‘ à{V {bQ>a

nmß`mV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr.

2. ’w$b{H$S>o (W«rßg)

’w$b{H$S>çm§Mm a§J {ndim qH$dm H$mim AgVmo. S>mqi~mda OmñVrV-OmñV H$mio ’w$b{H$S>o {XgVmV. `m {H$S>rMm àmXw^m©d H$ir AdñWoV AgVmZm hmoVmo. Vo nm`m§À`m OmoaXma hmbMmqbZr d Vm|S>mZo nmZo IaSw>Z Q>mH$VmV d Ë`mVwZ nmPaUmè`m agmda Amnbr CnOr{dH$m H$aVmV. H$ir O{‘Zrda PQ>H$br AgVm ’w$b{H$S>o niVmZm {XgVmV.

ì`dñWmnU - agemofH$ {H$S>tgmR>r Am§Vaàdmhr AmofYo à^mdr AgVmV.{h {H$S> H$moaS>çm dmVmdaUmV ‘moR>çm à‘mUmV dmT>VmV, Ë`m‘wio Am§~o ~hamV ̀ mo½` Vr H$miOr KoUo Amdí`H$ Amho. Am°ŠQ>mo~a {hQ> d g§H«$m§VrZ§Va ’w$b{H$S>o `oVmV. `m {H$S>tMo ì`dñWmnU H$aÊ`mgmR>r EÊS>mogë’$mZ à‘mU à{V {bQ>a {XS> {‘.br. qH$dm {’$àmo{Zb à{V {bQ>a 1.75 {‘.br. qH$dm Wm`mo‘oWmoŠPm‘ à‘mU à{V 100 {bQ>a 15 J«°‘ qH$dm ’$mogmbmoZ à{V {bQ>a 2 {‘.br. nmß`mV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr.

3. nm§T>ar ‘mer (White Fly)

hr {H$S> amImS>r nm§T>è`m a§JmMr AgVo.PmS> hbdë`mda ‘mí`m CS>VmZm {XgVmV. H$modù`m nmZm§da Ë`m Amnbr C n O r d r H $ m H$aV

it~ {nH$mMm gwadmVrMm H$mi hm emH$s` dmT>rMm d Ë`mM~amo~a ’w$bmoam `oÊ`mMm AgVmo, Aem doir eoVH$è`m§Zr ag emofUmè`m {H$S>tÀ`m {Z`§ÌUmda ^a Úmdm. gy`©àH$memnmgwZ g§ajU {‘iÊ`mgmR>r agemofH$ {H$S>r ’w$bmÀ`m d nmUmÀ`m XoR>mOdi bnVmV. hdoVrb AmЩVm qH$dm C~XmanUm, ^anwa ImÚ, Ë`m§Zm ^jU H$aUmao eoVH$è`m§Mo {‘Ì H$sQ>H$m§Mr H$‘VaVm åhUOoM n°amgmBQ²g ̀ m‘wio Vo ‘moR>çm à‘mUmV dmT>VmV. gwú‘X{e©Ho$VwZ qH$dm ~maH$mB©Zo nm{hë`mg Ë`m {Xgy eH$VmV. S>mit~ nrH$mdarb ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr WmoS>Š`mV AmoiI d Ë`m§À`m {Z`̧UmMr ‘mhrVr `m boImV {Xbr Amho.

1. ‘mdm

`m {H$S>rMm a§J {hadm, {ndim, qH$dm Vn{H$ar AgVmo. ‘mdm nmZm§‘Ü`o d ’w$bm§‘Ü`o Vm|S> IwngyZ Ë`mVrb ag emofyZ KoVmV. n[aUm‘r PmS>m§Mr nmZo doS>rdmH$S>r hmoVmV. H$ù`m, ’w$bo JiyZ nS>VmV.

ì`dñWmnU - S>mit~mÀ`m PmS>m§Mo {Z`‘rV {ZarjU H$ê$Z ~mJoV ag emofUmè`m {H$S>r AmhoV H$s Zmhr `mMr ImÌr H$ê$Z ¿`mdr. 30 {S>J«r goëgrAg Vmn‘mZ ‘mì`mÀ`m àOZZmgmR>r AZwHy$b AgVo. ‘mdm nmZmVrb agmda CnOrdrH$m H$aVmV. eŠ`Vmo A§~o ~hamV ‘mdm ‘moR>çm à‘mUmV

S>mit~ {nH$mdarb S>mit~ {nH$mdarb ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr AmoiI d AmoiI d ì`dñWmnUì`dñWmnU

S>mit~ {nH$mdarb ‘hÎdmÀ`m {H$S>tMr AmoiI d ì`dñWmnU

‘amR>m {dÚm àgmaH$ H$‘©`moJr XwbmOr{gVmam‘ nmQ>rb H¥$fr ‘hm{dÚmb`, Zm{eH$

àm. Eg. ~r. gmVnwVo, àm. Eg. Eg. àM§S>

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comS>mit~ {nH$mdarb

S>m

Email : [email protected]. No : 9075283343

36 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 37: Krishi jagran marahti magazine august 2015

’$io gS>m`bm gwê$dmV hmoVo. Am§~o ~ha d ‘¥J ~hamV `m§Mo à‘mU OmñV AgVo. nmdgmir dmVmdaUmV `m {H$S>tMo n§VJ V`ma hmoVmV, åhUyZ Am°JñQ> Vo Am°ŠQ>mo~a ̀ m H$mbmdYrV `m {H$S>rÀ`m {Z`§ÌUmda ̂ a Úmdm.

ì`dñWmnU - ’$i ‘mer hm H$sQ>H$ amgm`ZrH$ H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna H$ê$Z {Z`§ÌU H$aUo AdKS> AgVo. Ë`m‘wio Ë`m§À`m {Z`§ÌUmgmR>r gmnim nÕV {dH$grV H$aÊ`mV Ambr Amho. Agm gmnim ’$i‘merÀ`m Zambm AmH${f©V H$aVmo. Ë`m‘wio ‘mXrbm {‘bZmgmR>r Za CnbãY hmoV Zmhr. n[aUm‘r Ë`m§Mo àOZZ hmoV Zmhr. EH$m hoŠQ>abm Mma gmnio nwaogo hmoVmV. gmnim ’$iPmS>m§À`m C§Mrà‘mUo Q>m§Jmdm. ajH$ gmnù`mVrb OmirXma S>~rV H$mngmMm ~moim {‘WmB©b ̀ wOoZ°mbÀ`m ÐmdUmV ~wS>dyU R>odmdm d S>~rMo PmH$U KÅ> ~gdmdo. gmnù`mÀ`m Vimer XrS> brQ>a nmUr AmoVyZ Ë`mV XmoZ {‘.br. S>m`Šbmoaìhg ho {H$Q>H$ZmeH$ Q>mHy$Z Mm§Jbo T>dimdo d Ë`mda VrZ {‘.br. JmoS>oVob Q>mHy$Z gmnù`mMo PmH$U ~gdmdo. ’$iYmaUm 60 Vo 65 Q>¸o$ Pmë`mZ§Va ’$i‘merMm àmXw«²^md dmT>Vmo. Aem doir gmnio bmdmdoV. gmnù`mVrb ImÚ ghm Vo AmR> AmR>dS>o nyaVo d H$sQ>H$ZmeH$ 15 Vo 20 {XdgmV ~Xbmdo.

7. VwS>VwS>o

`m {H$S>rMm a§J {’$¸$Q> {hadm AgVmo. Ë`m§À`m hmbMmbr ObX AgVmV. Vo CS>r ‘mê$Z {Vano MmbVmV. Ë`m‘wio MQ>H$U AmoiIVm `oVmV. ‘mdm H$sQ>H$m§à‘mUo Vo ag emofZ H$aVmZm earamVyZ nmVi JmoS> ag PmS>mda gmoS>VmV. Ë`mda H$mir ~waer nmogbr OmVo. Ë`m‘wio PmS>mda ‘w½`m§Mmhr àmXy^m©d KoVmo. eŠ`Vmo ̀ m {H$S>rMo ì`dñWmnU H$aÊ`mgmR>r ZÌ IVo {d^mJyZ ÚmdrV.

Aem àH$mao S>mit~mdarb {H$S>tMo ì`dñWmnU Ho$ë`mg hmoUmao ZwH$gmZ Q>miyZ ̂ anya CËnmXZ {‘iÊ`mg ‘XV hmoB©b.

mV. nmZmÀ`m ‘mJÀ`m ~mOyg nm§T>ar ‘mer A§S>r KmbVo. {VMm àmXw^m©d Owb¡ d Am°JñQ> ‘{hÝ`mV OmñV hmoVmo. n[aUm‘r PmS>mMr nmZo JiÊ`mg gwê$dmV hmoVo. nm§T>è`m ‘merMo Am`wî` 10 Vo 15 {Xdg AgVo. ~mJo‘YwZ ’o$a’$Q>H$m ‘maVmZm ghOmghOr nm§T>è`m ‘mí`m CS>VmZm {XgVmV.

ì`dñWmnU - S>m§qi~mÀ`m ~mJoV nm§T>è`m ‘merMo ì`dñWmnU H$aÊ`mgmR>r A°{gQ>{‘àrS> à‘mU à{V 100 {bQ>a 20 {‘.br. qH$dm ’o$Zàmon°{W«Z à‘mU à{V {bQ>a EH$ {‘.br. nmÊ`mV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr.

4. H$moir - (Mite)

H$moir {ndiga qH$dm Vm§~yg a§JmMm AgVmo. Ë`mMo eara b§~JmobmH$ma d ’w$Jra AgVo. Ë`mMo nm` H$adVrgmaIo AgVmV. Ë`m‘wio nm`m§Zr ’$im§Zm IadS>ë`mg Ë`mVyZ ag nmPaVmo, VgoM Vm|S>mZohr Vmo ’$im§Zm BOm H$aVmo. Ë`m‘wio ’$im§da Idbo nhm`bm {‘iVmV.

ì`dñWmnU - Amaº$m d ‘¥Xwbm ̀ m ’$im§Mr gmb nmVi Agë`m‘wio `m {H$S>rbm ag emofUo gmono OmVo. Ë`m‘wio `m OmVrda H$moir {H$S>rMm àmXw^m©d bdH$a hmoVmo. Ë`m§Mo ì`dñWmnU H$aÊ`mgmR>r S>m`{‘WmoEQ> à{V {bQ>a {XS> {‘.br. qH$dm B{WAm°Z à{V {bQ>a {XS> {‘.br. qH$dm S>m`H$mo’$m°b à{V {bQ>a 2.7 {‘.br. qH$dm ’o$ZmPm¹$sZ à{V {bQ>a 2 {‘.br. qH$dm àmonmnaJmBQ> à{V {bQ>a 2.5 {‘.br. nmÊ`mV {‘giyZ ’$dmaUr H$amdr.

5. {nR>çm T>oHy$U/Idbo {H$S> - (Mealy Bug)

{nR>çm T>oHy$U hm nm§T>è`m, VgoM Vm§~yg H$miga a§JmMm AgVmo. {nR>çm T>oHy$U ~më`dñWoV AgVmZm Ë`mMo {Z`§ÌU H$aUo gmono OmVo, H$maU àm¡T> AdñWoV Vmo ñdV…^modVr ‘D$ H$mngmMo AmdaU V`ma H$aVmo. AmdaUm‘wio ’$dmabobo H$sQ>H$ZmeH$ {H$S>rn`©V nmohMV Zmhr. H$moaS>o hdm‘mZ `m {H$S>rbm Mm§Jbo ‘mZdVo. Ë`m‘wio CÝhmù`mV `m {H$S>rMm àmXw^m©d OmñV AgVmo. eŠ`Vmo Xwb©{jV ~mJoda Idbo H$sS> àm‘w»`mZo {XgVo.

ì`dñWmnU - `m {H$S>rMo {Z`§ÌU H$aÊ`mgmR>r nwT>rb ’$dmaUr H$amdr - {‘Wmo{‘b à‘mU à{V {bQ>a 2 J«‘ + ‘°bo{WAm°Z à‘mU à{V {bQ>a 2 {‘.br qH$dm S>m`Šbmoaìhmg à‘mU à{V {bQ>a 2 {‘.br + ‘°bo{WAm°Z à‘mU à{V {bQ>a 2 {‘.br qH$dm ã`wàmo’o${PZ à‘mU à{V {bQ>a 1.5 {‘.br.

6. ag emofUmam nV§J

ag emofUmam nV§J hm ’w$bnmIamgmaIm ‘mohH$ d AmH$f©H$ {XgVmo. ho nV§J amÌrÀ`m doioV {’$aVmZm {XgVmZm, åhUwZM Ë`m§Zm {ZemMa Agohr åhUVmV. n¹$ d M‘H$Umao ’$i emoYwZ Ë`mda ~gyZ Vo ’$imbm gm|S>oZo gyú‘ {N>Ðo nmS>VmV d Ë`mdarb agmda Amnbr CnOrdrH$m H$aVmV. Ë`m‘wio Aer

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comS>mit~ {nH$mdarb

37H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 38: Krishi jagran marahti magazine august 2015

`§ÌUm (Drive Mechanism ), {Xem XoUmar MmHo$

(Drive Wheels) ’$U, {~`mUmÀ`m V~H$S>çm, {~`mUo Zù`m, gar ̀ §Ì B. ‘w»` ̂ mJ AmhoV. ho gd© ̂ mJ ‘w»` gm§JmS>çmda ~g{dbobo AmhoV.~rO d IV noQ>r : ̀ m ̀ §ÌmÀ`m bmoI§S>r gm§JmS>çmda EH$ noQ>r ~g{dbobr Amho. Ë`m noQ>rMo IV d {~`mUmgmR>r Ago XmoZ ‘w»` ^mJ Ho$bobo AmhoV. `m ‘w»` ^mJmMo ’$UmÀ`m g§»`oZwgma àË`oH$s Mma Cn^mJ Ho$bobo AmhoV. Aem àH$mao `§ÌmÀ`m àË`oH$ ’$UmgmR>r ñd§VÌ ~rO d IV noQ>r {Xbobr Amho. `m `§ÌmÀ`m àË`oH$ ’$UmgmR>r {~OnoQ>rV ñdV§Ì H$ßnm {Xbobm Agë`m‘wio Am§VanrH$gwÜXm KoVm `oVo. {~`mUMr V~H$S>r {~OnoQ>rV ~g{dÊ`mgmR>r ~moëQ> {Xbobm Amho. `m ~moëQ>‘Ü`o V~H$S>r pñà¨J ZQ>À`m ghmæ`mZo KÅ> ~gdmdr bmJVo. IVnoQ>rÀ`m Vimer {Xboë`m EH$m bmoI§S>r nÅ>rÛmao IV{Z`§Ìm Ho$bo OmVo. `mgmR>r IVnoQ>rÀ`m Vimer {Xboë`m {N>Ðmda bmoI§S>r nÅ>rdarb {N>ÐmMr bm§~r H$‘r OmñV H$éZ IVmMr ‘mÌm à‘m{UV H$aVm `oVo. IVnoQ>rV XmUoXma IV O‘m hmoD$ Z`o qH$dm IVmMm {T>J hmoD$ Z`o åhUyZ EH$ Am°Ja {Xbobm Amho.J{V XoUmar ̀ §ÌUm : {~OnoQ>rVrb V~H$S>çm d IVnoQ>rVrb Am°Ja MoZ d

ñàm°Ho$Q>À`m ghmæ`mZo XmVoar MmH$mg (Drive Wheel) OmoS>bobo AmhoV. AemàH$mao {~OnoQ>rVrb V~H$S>çm§Zm d

bmnya {OëømMr AmoiI Amdf©UàdU {Oëhm åhUyZ Amho. {Oëøm‘Ü`o gmo`m{~Z, Vwa, ‘H$m, ha^am, ^wB©‘wJ, Ádmar, CS>rX, ‘wJ ~mOar, Jhÿ B. {nH$m§Mr noaUr ‘moR>çm à‘mUmda Ho$br OmVo. H$‘r nmdgmda `oUmè`m `m {nH§$mMr noaUr doioda hmoUo JaOoMo Va AmhoM nU nS>Umao nmdgmMo nmUr dmhÿZ Z OmVm OmñVrV OmñV à‘mUmV O{‘ZrV ‘wadyZ `m {nH$m§Mr CËnmXH$Vo ‘Ü`o dmT> hmoUo Ano{jV Amho. `m H$arVm ‘Ü`dVu H$moaS>dmhÿ eoVr g§emoYZ

g§ñWm (CRIDA), h¡Ðm~mX `oWo Q´>°³Q>aMbrV é§X gar d§a~m Q>moH$m d Am§Va‘emJV `§Ì V`ma Ho$bo Amho. `m `§ÌmMm dmna Ho$ë`mg {nH$ CËnmXZmV 20 Vo 30 Q>Ho$ n`ªV dmT> d ‘wbñWmZr Ob d ‘¥Xm g§YmaU hmoD$ eH$Vo `m ~amo~aM gd© {nH$m§Mr noaUr EH$mM `§ÌmÀ`m ‘XVrZo H$aUo e³` Amho. `§ÌmÀ`m dmnamZo doi d n¡gm `m§Mr ~MV ‘moR>çm à‘mUmda hmoVo.1. `§ÌmMr g§aMZm

Q´>°³Q>aM{bV é§X gar da§~m Q>moH$m d Am§Va‘emJV `§Ì (~r. ~r. E’$. ßbm§Q>a)

`§ÌmMr g§aMZm : øm `§ÌmMo ~rO d IV noQ>r, J{V XoUmar

é§X gar d§a~m Q>moH$m dAm§Va‘emJV `§Ì (BBF)

ßbm§Q>a g§aMZm d dmnaÊ`mMr

nÜXVr

H¥${f {dkmZ H|$Ð, gmobmnya

S>m°. bm.am. Vm§~S>oH$m`©H«$‘ g‘Ýd`H$

lr. A‘mob emór {df` {deofk (H¥${f{dÚm)

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comdmnaÊ`mMr nÜXVr

Email : [email protected], Ph. : 9422657721

gmo

38 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 39: Krishi jagran marahti magazine august 2015

’$UmnmgyZ Amdí`H$ A§Vamda bmdmdoV.hm`S´>m°{bH$ H§$Q´>mob : eoVmÀ`m H$S>obm diVmZm ~r d IV ~§X H$aÊ`mgmR>r O{‘Zrda MmbUmao MmH$ CMbmdo bmJVo Ë`mgmR>r `§Ì hm`S´>m°{bH$ H§$Q´>mob {bìhaÀ`m ghmæ`mZo CMbmdo d diZ KodyZ hm`S´>m°{bH$ H§$Q´>mob {bìhaZo ̀ §Ì Imbr KodyZ noaUr Mmby H$amdr.3 g§{já d¡{eï>o* ho `§Ì gmo`m~rZ, Vwa, ‘H$m, ha^am, ^wB©‘wJ, Ádmar,

CS>rX, ‘wJ, ~mOar, dmQ>mUm, Jhÿ B. {nH$mÀ`m Q>moH$U nÜXVrZo noaUrgmR>r Cn`wV Amho.

* àË`oH$ {nH$mgmR>r doJdoJù`m ßb°pñQ>H$À`m V~H$S>çm AgyZ Ë`m ghOnUo ~XbVm ̀ oVmV.

* àË`oH$ AmoirgmR>r ’$U Agë`m‘wio {~`mUo d IV `mo½` àH$mao noaUr H$aVm `oVo. XmoZ ’$UmVrb A§Va Amdí`H$VoZwgma ~XbVm ̀ oVmo.

* XmoZ AmoirVrb A§Va 9 Vo 18 B§Mmn`©V {‘iVo. øm `§ÌmMr g§aMZm gmonr AgyZ `§Ì ‘O~yV Amho. VgoM, øm `§ÌmÀ`m {d{dYm§Jr H$m‘m‘wio noaUrÀ`m IMm©V ~MV hmoVo.4. `§ÌmMr Vm§{ÌH$ ‘m{hVr

A. `§ÌmMo {ddaU

H«$. KQ>H$

1 bm§~r x é§Xr x C§Mr, g|‘r 2250 x 480 x 10002 dOZ, {H$.J«°. 2873 ’$UmMr g§»`m 03 / 044 XmoZ ’$UmVrb A§Va {nH$mZwgma 20 go§‘r qH$dm A{YH$5 {~`mUo à‘m{UV H$aUmar ßb°pñQ>H$À`m V~H$S>çm `§ÌUm 6 IV à‘m{UV H$aUmar {N>Ð Agbobr bmoI§S>r `§ÌUm nÅ>r7 IVmMm àH$ma XmUoXma8 ’$UmMm àH$ma e°mdob9 gar àË`oH$ Mma AmoirZ§Va10 ~rOnoQ>r 4 {H$.J«°. j‘VoÀ`m 04 ({nH$mZwgma ̀ m‘Ü`o ~Xb hmVmo.)11 IVnoQ>r 5 {H$.J«°. j‘VoÀ`m 03 (IVmZygma ̀ m‘Ü`o ~Xb hmoVmo.)12 ~rOnoQ>rMr EHy$U j‘Vm 12 Vo 16 {H$.J«°.

IVnoQ>rVrb Am°Jabm O{‘Zrda MmbUmè`m XmVoar MmH$mÛmao J{V {Xbobr Amho. `m MmH$mMo d {~`mUo {Z`§{ÌV H$aUmè`m V~H$S>çm§À`m J{VMo à‘mU 1:1 Amho. Ë`m‘wio O{‘Zrda MmbUmè`m MmH$mMr EH$ ’o$ar nwU© Pmbr AgVm {~`mUo V~H$S>rMr EH$ ’o$ar nwU© hmoVo.{~`mUmÀ`m V~H$S>çm : àË`oH$ ~rOnoQ>rV {e’$maerà‘mUo {~`mUo ’$UmV à‘m{UV H$aÊ`mgmR>r ßb°pñQ>H$À`m V~H$S>çmMm dmna Ho$bobm Amho. V~H$S>rÀ`m ì`mgmda ImMm {Xboë`m AmhoV. àË`oH$ ImMo‘Ü`o EH$ {~`mUo `oB©b AemàH$mao Ë`mMr g§aMZm Amho. V~H$S>rdarb ImMm§Mr g§»`m d AmH$ma {nH$mZwgma {Xboë`m AmhoV.2. {d{dY {nH$m§À`m noaUrgmR>r Cn`wV {~`mUo

V~H$S>çmMr g§aMZm

A. {nH$ {~`mUmÀ`m XmoZ amonmVrb

H«$. V~H$S>rdarb Ano{jV A§Va

Im§MmMr g§»`m (g|‘r)1. gmo`m~rZ 23 52. Vwa 12 103. ha^am-‘Ü`‘ 12 104. ha^am-H$m~ybr 16 7.55. Ádmar, CS>rX, 12 10 ‘wJ, ~mOar 6. ‘H$m 4/8 15/307. ^wB©‘wJ-‘Ü`‘, 12 10 dmQ>mUm8. ^wB©‘wJ-‘moR>m 16 7.59. H$m§Xm 24 510. Jhÿ 23 -

Imobr {Z`§{ÌV H$aUmar MmHo$ : `m `§ÌmÀ`m XmoÝhr ~mOwbm MmHo$ {Xbobr AmhoV. `m MmH$mÀ`m A°³gbda 5 g|‘r A§Vamda {N>Ð {Xbobo AmhoV. ̀ m {N>ÐmÛmao MmH$mÀ`m A°³gbMr C§Mr H$‘r-OmñV H$aVm `oVo. ho {N>Ð ‘w»` g§mJmS>çmda {Xboë`m {N>Ðmda OwidyZ noaUrMr Imobr 5 Vo 15 g|‘r Xaå`mZ H$‘r-OmñV H$aVm ̀ oVo.’$U : ̀ m ̀ §Ìmg em°dob àH$maMo Mma ’$U {Xbobo AmhoV. VgoM XmoZ ’$UmVrb A§Va Amdí`H$VoZwgma 9 Vo 18 B§Mmn`ªV H$‘r-OmñV H$aVm ̀ oVo.gar ̀ §Ì ([aOa) : gXa `§ÌmÀ`m gm§JmS>çmda XmoÝhr ~mOybm gar `§Ì XoÊ`mV Ambobo AmhoV. ho gar ̀ §Ì gm§JmS>çmda ‘mJrb ~mOyg

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comdmnaÊ`mMr nÜXVr

39H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 40: Krishi jagran marahti magazine august 2015

* noaUr `§Ì Mmb{dÊ`mgmR>r Hw$eb MmbH$mMr {ZdS> H$amdr.

* noaUr `§ÌmMm doJ ‘Ü`‘ R>odmdm, Ë`m‘wio g‘à‘mUmV {~`mUo d IVo noaÊ`mg ‘XV hmoVo.

* eoVmÀ`m H$S>obm AmoiVmZm hm`S´>m°brH$ {bìhaZo `§Ì CMbmdo d naV noaUr H$a`mgmR>r {bìhaZo Imbr ¿`mdo.

* noaUr Mmby AgVmZm noaUr ̀ §Ìmg H$moUË`mhr àH$maMr BVa OmoS>Ur H$é Z`o.

* {~`mUo d IVmMr noQ>r [aH$m‘r Pmbobr Zmhr `mMr AYyZ‘YyZ nhmUr H$amdr.

* {~`mUo d IV EH$V¥VrA§e nojm H$‘r Agob Va ̂ amdo.noaUr Z§Va* `§ÌmÀ`m {~`mUo d IVnoQ>rV {e„H$ am{hbobo {~`mUo d

IV ~mhoa H$mTy>Z noQ>r VgoM IVmÀ`m Zù`m ñdÀN> H$amì`mV.

* `§ÌmMm H$moUVmhr ^mJ ‘moS>bobm qH$dm Iam~ Pmbobm Zmhr `mMr ImÌr H$amdr. Iam~ Pmbobm Agob Va XwéñVr H$amdr.

* ~rOnoQ>r d {~`mUmÀ`m Zù`m VgoM {~`mUo {Z`§{ÌV H$aUmè`m ßboQ> ñdÀN> H$amì`mV.

* noaUr h§Jm‘mZ§Va V~H$S>çm ~rOnoQ>rVwZ H$mTy>Z gwa{jV {R>H$mUr R>odmì`mV.

* `§ÌmMo ’$U, IVnoQ>r, {~`mUonoQ>r d {~`mʶmÀ`m Zù`m ñdÀN> H$amì`mV.

* `§Ì ì`dpñWV nUo eoS>‘Ü`o / H$nS>çmZo PmHw$Z R>odmdo.

13 J{V XoÊ`mgmR>r ̀ m§{ÌH$ MoZ d ñàm°Ho$Q> nÜXV 14 {~OnoQ>rVrb V~H$S>çm§Zm O{‘Zrda MmbUmao d IVnoQ>rVrb Am°Jabm XmVoar MmH$ J{V XoUmar ̀ §ÌUm15 noaUrMr Imobr {Z`§{ÌV `§ÌmÀ`m XmoÝhr ~mO§yZr H$aUo {Xboë`m MmH$mÛmao5 `§Ì OmoS>Ur* `§Ì g‘Vb O{‘Zrda R>odmdo.* àW‘ ’$UVrb A§Va ̀ §ÌmÀ`m ‘Ü`mnmgyZ g‘mZ ¿`mdo

d ’$U bmdmdoV.* gd© ’$U {nH$mÀ`m Amdí`H$VoZwgma g‘mZ A§Vamda

AmhoV ̀ mMr ImÌr H$amdr.* gar `§Ì, n{hë`m d eodQ>À`m ’$UmnmgyZ g‘mZ

A§Vamda R>odmdoV.* gar `§Ì ([aOa) `§ÌmÀ`m gm§JmS>çmÀ`m ‘Ü`mnmgyZ

g‘mZ A§Vamda AmhoV, ̀ mMr ImÌr H$amdr.6 `§ÌmMr {ZJm d H$miOr

noaUrnydu* `§Ì {Z‘m©Ë`mÀ`m {ZX}emZwgma OmoS>Ur H$amdr.

* ` § Ì m g J { V X o U m a o ^ m J ( P o w e r

Transmission System) MoZ-ñà°mHo$Q> d ~oìhob {JAa gai aofoV AmhoV, ho Vnmgmdo.

* {nH$mÀ`m {e’$maerZwgma ’$U `mo½` A§Vamda ~gdyZ Ë`mg {~`mUo IV Zù`m OmoS>mì`mV.

* gd© {J«qgJÀ`m {R>H$mUr {J«g bmdmdo. noaUr `§ÌmMo gd© ZQ> ~moëQ> KÅ> H$amdoV.

* Q>moH$U`§Ìm‘Ü`o noaUr H$aÊ`mgmR>r {ZpíMV Ho$boë`m {nH$mÀ`m {~`mUo ßboQ>Mr (V~H$S>rMr) {ZdS> H$éZ ~rOnoQ>rV `mo½` {R>H$mUr ~gdmì`mV. Ë`mdarb pñn«§J ZQ> KÅ> Amdimdm.

* {~OnoQ>rV V~H$S>rg‘moa {~`mUo {Z`§ÌU ßboQ> ~gdmdr. {~OnoQ>rV {~`mUo Q>mH$mdo. Ë`mZ§Va {Z`§ÌU ßboQ>Mo eQ>a CKS>mdo, OoUoH$éZ V~H$S>rÀ`m ~mOwbm Amdí`H$ {~`mUo ̀ oB©b.

* IV {Z`§ÌU nÅ>r Amdí`H$Vo Zwgma `mo½` {R>H$mUr ~gdmdr d Ë`mV IV ̂ amdo.

* {~`mUo d IVo `mo½` Imobrda noabr OmVmV, `mMr MmMUr KoD$Z ImÌr H$amdr.

* `§Ì dmnamnydu O{‘Zrer g‘nmVirV Amho ̀ mMr ImÌr H$amdr.

noaUr H$aVmZm

www.krishijagran.comwww.krishijagran.comdmnaÊ`mMr nÜXVr

ulZjh Vªs ps mRiknd

lkS- g"kkZyh la- iqjkf.kdJh- lafni iqjkf.kd

xsV ua- 727] isij fey toG] ukf'kd&fnaMksjh jksM+]

] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kdfnaMksjh ¼j.krGs½

98233114599860116859

oS".koh ,aVjizk;tsloS".koh ,aVjizk;tsl

40 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 41: Krishi jagran marahti magazine august 2015

amgm`{ZH$amgm`{ZH$H$sQ>H$ZmeH$mZ{dZmH$sQ>H$ZmeH$mZ{dZmH$am {nH$ g§ajUH$am {nH$ g§ajU

amgm`{ZH$H$sQ>H$ZmeH$mZ{dZmH$am {nH$ g§ajU

hmoVmo {edm` YmÝ`mVrb Amobmdm H$‘r hmodyZ nwT>o Ë`mV H$sS> d ~waerMr dmT> hmoV Zmhr.

H$) `m§{ÌH$ nÕVr : 1. H$nmerÀ`m eoVmV gwadmVrbm e|S>m nmoIaUmar Air

CnÐd H$aVo. Aem doir ’$dmaUrnojm àmXw^m©d J«ñV e|S>o ~moQ>m§Zr Xm~yZ AmVrb Air ‘mamdr AWdm e|S>o VmoSy>Z Omimdo qH$dm O{‘ZrV Imob JmS>mdoV.

2. `m {H$S>tMo n`m©`r ImÚ /VU dZñnVtMm Zme H$amdm.

H$ g§ajU hm eoVr ì`dgm`mVrb AË`§V ‘hËdmMm KQ>H$ Amho. na§Vw Vo H$aV AgVmZm {ZgJm©À`m {déÕ Jobo Va Ë`mMo Xwîn[aUm‘ ̂ moJmdo bmJVmV. {H$Q>H$ZmeH$m§Mm dmna H$‘r H$aÊ`mgmR>r {d{dY Cnm` `moOZm Am{U nÕVr Am‘bmV AmUÊ`mMr JaO Amho. åhUyZM {ZgJm©Mo g§VwbZ amIyZ nrH$ g§ajU H$aÊ`mgmR>r dZñnVrOÝ` H$sQ>H$-ZmeH$m§Mm dmna, gmnù`m§Mm dmna, amoJ Am{U H$sS> à{VH$maH$ dmUm§Mm dmna, gmnim {nH$m§Mr bmJdS> ,{nH$m§Mr ’o$anmbQ> ̀ m ~m~tMm Adb§~ H$aUo JaOoMo AgVo .

H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna H$‘r H$aÊ`mgmR>r Imbrb nÕVtMm

Adb§~ H$amdm -

A) ‘emJV nÕV :

1. {ZamoJr d ñdÀN> {~`mÊ`mMm dmna H$amdm.

2. Hw$Obobo eoUIV dmnamdo . 3. IVo d nmÊ`mÀ`m ‘mÌm {e’$maerZwgma Úmì`mV. OmñV

ZÌ AWdm nmUr {Xë`mg H$mhr {H$S>tMr AVmoZmV dmT> hmoVo.

4. `mo½` doir Am§Va‘emJV Ho$ë`mg O{‘ZrVrb H$mhr {H$S>tMm ~§Xmo~ñV hmoVmo {edm` VUmda H$mhr H$mi OJUmè`m {H$S>rgwÕm H$‘r hmoVmV.

5. ‘mJrb {nH$m§Mo Adeof h§Jm‘ g§në`mda Ëd[aV Omimdo H$maU Ë`m‘Ü`o {H$S>tMo Adeof AgVmV .

6. O{‘ZrMr Imob ZmJaUr Ho$ë`m‘wio O{‘ZrV Imobda AgUmè`m H$sQ>H$m§À`m AdñWm ‘aVmV.

~) ^m¡{VH$ nÕV :

YmÝ` gmR>dÊ`mnwdu Vo H$S>H$ CÝhmV dmidyZ R>odmdo. Ë`m‘wio YmÝ`mVrb H$sQ>H$ d Ë`m§À`m {d{dY AdñWm§Mm Zme

‘.{d.à. g‘mO H$‘©`moJr XwbmOr grVmam‘ nmQ>rb H¥${f ‘hm{dÚmb`, J§JmnyaamoS> Zm{eH$ 422013

àm. pñ‘Vm gw. àM§S>, àm . œoVm ^. gmVnwVo

www.krishijagran.com{nH$ g§ajU

nr

Jh- lafni ekikjheks- 8975110601eks- 9561137258

vkeps ;sFks mPp izrhps Hkkthikyk jksis feGrhy-

ljLorh jksM] mxkao] rk- fuQkM] ft- ukf'kd ¼egkjk"Vª½

VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch ¶ykWoj]

Vjcqt] iibZ b- Hkkyhikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch ¶ykWoj]

Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

Jh- fo".kw ekikjheks- 9689742689

41H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 42: Krishi jagran marahti magazine august 2015

KmQ>oAir , ‘mdm ̀ m§Mo {Z`§ÌU hmoVo.

H$a§O d Vwig : `m§Mm AH©$ ’$dmaë`mg ’w$bH$mo~r {‘aMr Q>‘mQ>m `m§À`m gS>Ê`mda VgoM H$mnyg d {‘aMrda `oUmao S>mJ `m amoJm§Mo {Z`§ÌU hmoVo .

eoU d Jmo‘wÌ : ̀ m‘Yrb ~waer à{V~§YH$ VËd ̂ war,H$anm d BVa amoJm§Mo {Z`§ÌU H$aVo, Ë`mMà‘mUo {‘br~J,H$moir ‘mdm `m§gma»`m {H$S>tMm àmXw^m©d H$‘r hmoVmo.

P|Sy> : ^mOrnmbm d BVa {nH$m§gmo~V P|Sy>Mr bmJdS> Ho$br Va {nH$mg gwÌH¥$‘rnmgyZ g§ajU hmoVo. P|Sy§>À`m nmZm§Mm AH©$ VwS>VwS>o, ‘mdm, ‘aamoJ Am{U gwÌH¥$‘tÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r dmnaVmV.

B©) gmnù`m§Mm dmna :

{H$S>tMo AdbmoH$Z Am{U H$mhr à‘mUmV {Z`§ÌU H$aÊ`mgmR>r àH$me gmnio, b¢{JH$ AmH$f©H$ gmnio, a§J gmnio, {nH$ gmnio ̀ m§Mm dmna H$aÊ`mV ̀ oVmo.

’$) {nH$m§Mr ’o$anmbQ> : ~è`mMí`m {H$S>r Am{U amoJ ho EH$m {nH$mnwaVoM ‘`m©{XV AgVmV. Ë`mM {nH$mMr bmJdS> gVV Ho$br Va {VWo amoJ Am{U {H$S>tMo à‘mU dmT>Vo åhUyZ {nH$m§Mr ’o$anmbQ> H$ê$Z amoJ Am{U H$sS> ̀ m§Mo {Z`§ÌU H$aVm ̀ oVo.

S>) dZñnVrOÝ` H$sQ>H$ZmeH$m§Mm dmna :

H$Sy>qZ~ : H$Sy>{Zå~m‘Ü`o Azadirectin ZmdmMo Ðì` AgVo. `m‘wio H$sQ>H$ AÞ ImV Zmhr d A§S>r KmbÊ`mda à{V~§Y hmoVmo. qZ~moir AH$m©‘wio KmQ>oAir, nm§T>ar ‘mer, ‘mdm, VwS>VwS>o d BVa amoJm§Mo {Z`§ÌU hmoVo.

5% qZ~moir AH©$ V`ma H$aÊ`mMr nÕV

qZ~moi`m : CÝhmù`mV (nmdgmù`mÀ`m gwadmVrbm) qZ~moi`m CnbãY AgVm§Zm O‘m H$amì`mV d Ë`m Mm§Jë`m dmidyZ gmR>dyZ R>odmì`mV.

gm~Um§Mm Mwam : ’$dmaUrÀ`m AmYë`m {Xder nmM {H$bmo qZ~moir Mwam ZD$ brQ>a nmÊ`mV {^OV Q>mH$mdm VgoM EH$ brQ>a nmÊ`mV gm~Um§Mm Mwam {^OV Q>mH$mdm.

V§~mIw : V§~mIwMm AH©$ nmÊ`mV {‘giyZ ’$dmaë`mg ImoS>{H$S>m nmZo ImUmar Air, VwS>VwS>o , H$moir `mgma»`m {H$S>tMm ~§Xmo~ñV hmoVmo.

{‘aMr : {‘aMrÀ`m XmoZ Q>¸o$ AH$m©‘wio ImoS>{H$S>, ‘mdm, VwS>VwS>o, KmQ>o Air d BVa {H$S>tMo {Z`§ÌU hmoVo.

bgyZ : {‘aMr d bgwZ `m§Mm AH©$ EH$Ì H$ê$Z ’$dabm Va

www.krishijagran.com{nH$ g§ajU

42 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 43: Krishi jagran marahti magazine august 2015

To Reach Rural India–Advertise in Krishi Jagran and Go Global through Agriculture World

www.krishijagran.com

ALL INDIARavindra Teotia — +91-9891511144 Sanjay Kumar — +91-9313301029P.S. Saini — +91-9891405403Farha Khan — +91-9891724495K.J. Saranya — +91-9811758683

AGRICULTURE W RLD(Portal for Agri Commodities, Research Reports, Prices & News)the pulse of global commodity market

www.kjcommoditynews.comwww.kjcommoditynews.com.

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD

The Pulse of Agri-World

www.krishijagran.com

The Pulse of Rural India

KRISHI JAGRAN, INDIA'S NO.1 AGRICULTURE MEDIA GROUP1 Global Language, 4 Indian Languages, 2 Portals–6 Million combined readership

AGRICULTURE WORLD

COMING SOON

n?Zw-J/-;h- feqPh ikroD

Ph.: +91-11-26511845, 26517923, 45503170 Email: [email protected] Web: www.krishijagran.com • •

Andhra Pradesh

Bihar

Chhattisgarh

Gujarat

Haryana

Himachal Pradesh

Jammu and Kashmir

Jharkhand

Karnataka

Kerala

Madhya Pradesh

Maharashtra

Punjab

Rajasthan

Tamil Nadu

Uttar Pradesh

Uttarakhand

Telangana

AFSANA MALIK9891899322

MEGHA SHARMA9891668292

JYOTI SHARMA9891828266

CHETRAM98911123772

KANIKA CHAUHAN9953746033

POONAM BISWAKARMA8447527318

PREETHA M. NAIR9891755566

West Bengal

CHUNKI BHUTIA9891655888

Orissa

RINKI PUNDIR999947835

ARUNA JANA9953824044

Assam

ABDUS SAMAD9891889588

S. DEVDAS9891614614

YOGESH KUMAR9891668636

RAHUL SINGH9891339440

RUBY JAIN9999142633

SARA KHAN9953720233

SUJATA GAUTAM8588998437

GEETA RAWAT 7503577314

NISHANT TAAK9953756433

Page 44: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Ho$irdarb amoJ d ì¶dñWmnZ

˶m‘wio PmS>mbm AÞ nwadR>m hmoV Zmhr.

Cnm¶ : amoJ‘wº$ ‘wZdo dmnamdoV. ~gamB©gma»¶m amoJ

à{V~§YH$ OmVtMm bmJdS>rH$[aVm dmna H$amdm. amoJQ>‘wio H$myZ Q>mH$mdrV d O{‘Zrg 5 brQ>a 1% ~moS>m}{‘l‘ AWdm 50% H$m°na Am°³gr³bmoamBS> 0.3% dmnamdo. H§$X bmdUrÀ¶m doir H§$§Xm ~moS>m}{‘lU AWdm {gAmogrÀ¶m ÐmdUmV ~wS>dyZM bmdmdoV. qZ~moir n|S> 2 Q>Z àVr ho³Q>a 2 Vo 3 ‘{hݶm§À¶m A§VamZo Úmdo.

2. am¶Pmo‘ am°Q> / ‘moH$mo amoJ :

hm amoJ amëQ>mo{Z¶m gmob°Zm{gA°a‘ ZmdmÀ¶m OrdmUy ‘wio hmoVmo. ¶mbmM AmnU ImoS> gS>Zohr åhUVmo. ‘hmamï´> amÁ¶mV ¶m amoJmMm àmXþ^m©d ~è¶mn¡H$s AmT>iVmo. ¶m amoJmMm àgma amoJJ«ñV H§$X d O{‘ZrÛmao hmoVmo.

amoJmMr bjUo : PmS>mMr nmZo AMmZH$ ‘byb hmoD$Z

gwH$ʶmg gwédmV hmoVo. O{‘ZrbJV ImoS>mÀ¶m ~mhoarb ~Oyg JS>X bmb d {ndio {R>nHo$ ¶oVmV. ImoS>mÀ¶m ~w§Ü¶mnmgyZ W|S>çmH$S>o PmS> gwH$m¶bm gwédmV hmoVo. PmS> CnQ>bo AgVm ghOnUo CnQy>Z ¶oVo. na§Vw, PmS>mMo H§$X ‘mÌ O{‘ZrVM amhVmV. PmS>mMm AmS>dm H$mn KoVbm

ir ~mOmamV ñdñV XamV CnbãY hmoV Agë¶mZo Ho$irÀ¶m ’$imbm J[a~mMo ’$i åhUyZ AmoiIbo OmV, Aem ¶m Ho$ir ’$im‘ܶo gd©gmYmaUnUo 140 {H$bmo H°$bar Cî‘m§H$ VgoM AmhmamVrb ‘hÎdmMo KQ>H$ åhUOoM ~H$m}XHo$, OrdZgÎdo à{WZo ^anya à‘mUmV AgVmV. {nH$boë¶m ’$im‘ܶo A¶moS>rZ d eH©$am (gwH«$moO, ’«w$³Q>moO d ½bwH$moO) AmT>iVo Va H$ÀÀ¶m Ho$ir‘ܶo H°$pëe¶‘Mo à‘mU A{YH$ AgVo. ’$im‘ܶo Agboë¶m Q´>râQ>mo’o$Z ZmdmÀ¶m à{WZm‘wio ‘mZ{gH$ VmU H$‘r hmoʶmg ‘XV hmoVo.

Aem ¶m Ho$ir {nH$mÀ¶m CËnmXZmVrb à‘wI CS>Wim ˶mdarb amoJmÀ¶m àmXþ©^mdmZo hmoVmo. Xa ho³Q>ar Ho$irMo CËnmXZ dmT>{dʶmH$[aVm Ho$irdarb amoJm§Mo à^mdr ì¶dñWmnZ H$aUo A˶§V JaOoMo Amho. ¶mgmR>r Ho$irda ¶oUmè¶m amoJm§Mr AmoiI, bjUo d ˶mdarb Cnm¶§Mr ‘m{hVr KoUo eoVH$ar ~m§Ydm§gmR>r Amdí¶H$ Amho.

1. nZm‘m (‘a) amoJ :

hm amoJ â¶yOm[a¶‘ Am°³grñnmoa‘ ’$m°‘} ñno{gEëg Hw$boÝgrg ZmdmÀ¶m ~waer‘wio g§^dVmo. ^maVm‘ܶo hm amoJ ‘hmamï´>, Vm{‘iZmSy>, Am§Y«àXoe, H$Zm©Q>H$ B. amÁ¶m‘ܶo àm‘w»¶mZo AmT>iVmo. nwUo {OëømV KoVbr OmUmar gmoZHo$ir {h OmV ¶m amoJm‘wio nyU©nUo Zï> Pmbobr Amho.

amoJmMr bjUo : gmYmaUV: 3 Vo 5 ‘{hZo d¶ Agboë¶m

Ho$irda hm amoJ ¶oVmo. ¶m amoJmMr ~waer AÞdm{hݶm§‘ܶo dmT>Vo,

{à¶m AmÌm‘, amOHw$‘ma H$moR>rH$a,

‘¥Um{bZr CB©Ho$H¥${f {dÚm {d^mJ, H¥${f ‘hm{dÚmb¶,

ZmJnya (S>m°.n§.Xo.H¥$.{d.)

www.krishijagran.comamoJ ì¶dñWmnZ

Ho$

Mob. : 9011041979Email : [email protected]

44 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 45: Krishi jagran marahti magazine august 2015

amoJmMr bmJU Pmbobo PmS> nyU©V: Zï> H$amdo.

5. ‘moPmB©H$ :

hm {dîUyOݶ amoJ AgyZ ¶mMm àgma XoIrb ‘mì¶m‘wio hmoVmo.

amoJmMr bjUo : nmZm§da A{Z¶{‘V AmH$mamMo {hado d

{ndio a§JmMo S>mJ {Xgy bmJVmV. ¶mMm n[aUm‘ PmS>mÀ¶m àH$me g§íbofU à{H«$¶oda hmoD$Z PmS>m§‘ܶo h[aVÐì¶mMr H$‘VaVm {Z‘m©U hmoVo d PmS>mMr dmT> I§wQ>Vo. n[aUm‘V: KS> ~mhoa nS>V ZmhrV.

Cnm¶ : ¶m amoJmMm àgma XoIrb ‘mì¶m‘wio hmoV

Agë¶mZo ‘mì¶mMo {Z¶§ÌU H$aUo JaOoMo Amho. ˶mgmR>r darbà‘mUo nU©JwÀN> ‘mdm {Z¶§UmgmR>r Cnm¶ H$amdoV.

AgVm {ndiga bmb a§JmMm OrdmUy ómd {XgyZ ¶oVmo.

Cnm¶ : Oa ~mJoMr bmJdS> CÝhmù¶mV Ho$br Agob Va

gmYmaUnUo 15 Vo 20 J«°‘ ’$moaoQ> àVr PmS> ¶m à‘mUmV PmS>mg Úmdo. ˶mMà‘mUo 200 brQ>a nmUr + 600 {‘br ³bmoamonm¶ar’$m°gMo ÐmdU Mm§Jbo T>diyZ Úmdo d ho {‘lU 200 Vo 250 {‘br à˶oH$ PmS>mg gmYmaUnUo 15 Vo 20 {Xdgm§À¶m A§Vamda Úmdo. Oa ~mJoMr bmdS> OyZ ‘{hݶmV H$am¶Mr Agob Va, bhmZ qH$dm ‘ܶ‘ AmH$mamMo H§$X bmJdS>rH$[aVm dmnamdoV. H$maU ‘moR>çm AmH$mamMo H§$X amoJmg bdH$a ~ir nS>VmV. H$m~}ÝS>°{P‘ 100 J«°‘ + Am°{g’o$Q> 150 J«°‘ à{V 100 brQ>a nmʶmÀ¶m ÐmdUmV 30 Vo 45 {‘{ZQ>o H§$X ~wS>dyZ R>odyZ Z§Va H§$X gmdbrV gwH$dmdoV d bJoM bmJdS> H$amdr. ~mJogmR>r {ZdS>bobr O‘rZ nmʶmMm ¶mo½¶ {ZMam hmoUmar Agmdr.

3. H$anm/qgJ Q>moH$m amoJ :

hm amoJ ~waerOݶ amoJ AgyZ gX²H$moñnmoam ½gw{gH$mobm ZmdmÀ¶m ~waer‘wio hmoVmo.

amoJmMr bjUo : ¶m amoJmMr bmJU gd©àW‘ Owݶm

nmZm§Zm hmoVo. nmZm§da {’$¸$Q> {haì¶m a§JmMo {R>nHo$ ¶oVmV. nU gy¶©àH$memV ~{KVbo AgVm nmZm§darb {R>nHo$ WmoS>ogo VobH$Q> d nmaXe©H$ Pmë¶mgmaIo {XgVmV. ho {R>nHo$ nmZm§À¶m {eam§Zm g‘m§Va AgVmV. hiyhiy g§nyU© nmZm§da ho {R>nHo$ ngaVmV d nmZ dmië¶mgmaIo {XgyZ ¶oVo. nmZm§Vrb h[aVÐì¶ H$‘r Pmë¶m‘wio ¶mMm n[aUm‘ PmS>mÀ¶m AÞ{Z{‘©Vrda hmoD$Z Ho$ir CËnmXZmV KQ> hmoVo.

Cnm¶ : nmZm§da Aem àH$maMo {R>nHo$ {XgVmM 0.1%

~mdrñQ>rZ, PmS>m§da {H$‘mZ 10 Vo 15 {Xdgm§À¶m A§VamZo 2 Vo 3 doim ’$dmamdo.

4. nU©JwÀN> / ~§MrQ>m°n :

hm [dfmUyOݶ amoJ AgyZ ¶mMm àgma ‘mì¶m‘wio hmoVmo.

amoJmMo bjUo : gwédmVrÀ¶m pñWVr‘ܶo nmZm§À¶m

{eam§da JS>X {haì¶m a§JmMo MÅ>o V¶ma Pmbobo {XgVmV. nmZm§Mr dmT> Iw§Q>Vo. nmZm§À¶m H$S>m§‘ܶo H${bªJ (ZmJ‘moS>r) hmoVo. EH§$XarV nmZm§Mr dmT> Z Pmë¶m‘wio PmS>mMr dmT> Iw§Q>Vo d PmS>m§À¶m e|S>çmH$S>o nmZm§Mm JwÀN> V¶ma Pmbobm {XgVmo.

Cnm¶ : ¶m amoJmMm àgma ‘mì¶m‘wio hmVmo ˶m‘wio

gd©àW‘ ‘mdm ¶m {H$S>rMm ~§Xmo~ñV H$aUo JaOoMo Amho. ˶mH$[aVm S>m¶‘oWmoEQ> 30 B.gr. 500 {‘br nmʶmV {‘giyZ 15 {Xdgm§À¶m A§VamZo 2 Vo 3 doim ’$dmaUr Amdí¶H$ Amho. ˶mMà‘mUo ~mJoÀ¶m bmJdS>rH$[aVm amoJ‘wº$ H§$X dmnamdoV d

vkse xk;=h ulZjh

Ph: 02550-244111Mob: 07507771631/ 3207507771633

E-mail: [email protected] • www.omgayatrinursary.com

vkeP;k ;sFks mPp izfrps Hkkthikyk jksis Vªs e/;s feGrhy-

iibZ] Ål] >sMq] dydÙkk >saMq] dkyhZ] HkksiGk] fejph] <kscGh fejph] Vjcqt] [kjcqt] dkdMh] VkseWVks] okaxh] dksch] ¶ykWoj] b- jksis feGrhy-

mxkao] oulxkao jksM]rk- fuQkM] ft- ukf’kd ¼egkjk”Vª½

‘kk[kk% fiaiG ¼jkekps½] mikluk ykWUl leksj]

rk- fuQkM] ft- ukf’kd ¼egkjk”Vª½

www.krishijagran.comamoJ ì¶dñWmnZ

45H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 46: Krishi jagran marahti magazine august 2015

HkkthikY;ke/;s lathodkapk mi;ksx thikyk mRiknu djko;kps EgVy dh ch&fc;k.ks]

e'kkxr] [krs] ihd laj{k.k] dk<.kh] gkrkG.kh] cka/k.kh] lkBo.k] okgrwd] foØh v'kk vusd ckchaph vko';drk vlrs- ijarq Hkkthikyk mRiknukr fidkph ok< fg ckc egRokph vkgs- Eg.kwu fidkph tksjnkj ok< gks.;klkBh t'kh lathods mi;ksxh iMrkr] R;kçek.ks ok<hps fu;a=.k dj.;klkBh mi;ksxh iMrkr- Eg.kwu R;kauk >kMkaph ok< fu;a=ds ¼Plant growth regulators½ vls lacks/kys tkrs- fid lathods vfr'k; lw{e çek.kkr okijkoh ykxrkr- R;kapk okij vanktkus d: u;s- rls dsY;kl nq"ifj.kke gksrkr] Eg.kwu fnysY;k çek.kkrp R;kpk okij djkok] vU;Fkk R;kpk okij u dj.ksp lks;hLdj Bjrs-

fid lathods Eg.kts dk; \

Hkkthikyk mRiknuke/;s okijY;k tk.kkj~;klathodkps çdkj mnkgj.kklg iq<s fnys vkgsr-

fid lathods ^xzksFk gkeksZUl* fdaok ^IykaV xzksFk gkeksZUl* ;k ukokus vksG[kyh tkrkr-fidkaP;k ok<hoj vkf.k varxZr fØ;soj fu;a=.k Bso.;kps dk;Z fg lathods djrkr- lathods fg fidkae/;s uSlfxZdjhR;k lw{e çek.kkr vlrkr- ijarq cká okijkeqGs gs çek.k ok<fork

ƒ v‚fD>Ul� %� okULirhis'kh foHkktu dj.;kpk xq.k/keZ

„� ftcjsfyUl� %� okuLirhis'khykacV dj.;kpk xq.k/keZ

…� lk;Vksdk;fuUl %� is'kh foHkktu vkf.k is'kh ok< dj.;kpk xq.k/keZ

†� xzksFk fjVkMsaZV %� is'kh foHkktu vkf.k ok< [kqaVfo.;kpk xq.k/keZ

‡� bFksyhu� %� ok<hpk osx tyn dj.ks] jax vk.k.;kpk xq.k/keZ

;srs- vls dsY;kl R;kps nq"ifj.kke fidkaph tksenkj ok< bR;knh e/;s fnlwu ;srs-

lathod æko.k r;kj dj.;kph i)rh

lathods fg HkqdVh vFkok æo Lo#ikr vlrkr- dkgh lathods vYdksgksye/;s] rj dkgh ik.;ke/;s foj?kGrkr- ijarq fg lathods cktkjke/;s osxosxG~;k rhozrsph vlY;kus ¼mnk- th, ¼‹‹ VDds½] lh- lh- lh- ¼‡å VDds½] bFkzsy ¼†å VDds½½ ;k rhozrso:u lathod ik.;kr vFkok vYdksgksye/;s feJ.k r;kj djkos ykxrs- mnk- ysgkslhu ‡å VDds nksu feyh ƒ fyVj ik.;kr felGY;kl ƒååå ih-ih-,e- æko.k r;kj gksrs-

fidkae/;s lathod okij.;kP;k i)rh

ƒ½ fc;k.ks/jksis ;kauk mipkj dj.ks „½ tfeuhr thjouh dj.ks …½ Qokj.kh dj.ks †½ lathod æko.kke/;s mRiknu cqMohus

lathodkapk okij djrkauk ?;ko;kph dkGthƒ½ lathokdkaps ;ksX; çek.k o ok<hP;k voLFkk ;kapk esG

gok-„½ tfeuho:u ,[kk|k lathodkapk okij djko;kpk

vlsy rj æko.kkps çek.k tkLr vlkos- gosrwu Qokj.khekQZr |ko;kps vlsy rj æko.kkps çek.k deh vlkos-

…½ lathodj foj?kG.;kps ;ksX; rs æko.k rKkaP;k lYY;kus okijkos-

†½ osxosxG~;k lathodkaps xq.k/keZ fHkUu vlY;keqGs R;kapk ,df=r felGwu okij d: u;s-

HkkHkkthikY;ke/;s lathodkapk mi;ksx

www.krishijagran.comHkkthikY;k

46 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 47: Krishi jagran marahti magazine august 2015

rs † ikukaoj vlrkuk „åå rs …åå ih-ih-,e- Qokjkos-

ˆ½ HksaMh

ikolkG~;ke/;s fidkph gks.kkjh tksekus ok< o R;keqGs ok<.kkjh map deh dj.;klkBh fid ‡&ˆ ikukaoj vlrkuk ‡åå ih-ih-,e- fygkslhy Qokjkos-

‰½ dfyaxM

osyhauk nksu ikus vlrkuk „]†]‡] Vªk; baMks csU>kbd vWflM ¼Vhck½ „‡ rs ‡å ih-ih-,e- QokjY;kl o iqUgk † ikukaoj vlrkuk QokjY;kl eknh Qqykaph la[;k ok<rs-

Š½ xokj

xoj yodj vkf.k ,dlkj[kh mxo.;klkBh ƒåå ih-ih-,e- ftcjsfyd vWflM ækouke/;s ƒ rkl fHktowu Bsokoh-

‹½ ?ksoMk] okV.kk] poGh

;k fidke/;s ,u-,-,- ƒå ih-ih-,e- Qwy ykx.khP;k oGh vkf.k R;kuarj ‰ fnolkauh dsY;kl 'ksaxk pkaxY;kçdkjs fodflr gksrkr-

ƒå½ dkschoxhZ; HkkT;k

i½ Qqydksche/;s xìs ika<js 'kqHkz jkg.;klkBh ƒå ih-ih-,e- ,u-,u-,- mi;qä Bjrs-

ii½ uoydksykpk dksoGsi.kk fVdo.;klkBh th-,- ƒå ih-ih-,e- vkf.k cksj‚u ƒåå ih-ih-,e- ykxoMhuarj … vkBoMîkauh QokjY;kl mi;qä Bjrs-

‡½ lathodkapk okij 'kD;rks ldkGh fdaok la/;kdkGh m".krk o gosps çek.k deh vlrkuk djkok-

ˆ½ uohu lathodkapk okij fidkaP;k FkksMîkHkkxkoj d:u vuqHko ?ksÅup ex eksBîk çek.kkoj djkok-

‰½ lathodkapk okijklaca/kh rKkapk lYyk ?;kok fdaok fo|kfiBkP;k f'kQkj'khuqlkj lkafxrysys lathod okijkos-

Š½ fidkoj dks.krh thods o dsOgk okijyh vkgsr ;kP;k uksan BsokO;kr-

lathodkapk okij djrkuk R;kcjkscj cqj'khuk'kd] dhVduk'kd iks'kkd}Z~; bR;knhapk okij dsY;kl fidkph fu;fer ok< o R;kpçek.ks cqj'kh] dhVd ;kaukgh vki.k vkGk ?kkyw 'kdrks- O;kolkf;d–"Vîk egRokpk HkkthikY;ke/;s lathodkapk okij [kkyhyçek.ks djkok-

ƒ½ fejphfejphps ihd Qqykoj vlrkuk/vkY;koj tj ‡å ih-

ih-,e-] ,u-,-,- lathodkpk Qokj.kh dsY;kl Qqykaph xG deh dj.;kl mi;qä Bjrs- R;kpçek.ks dkgh tkrhe/;s ,u-,-,- „å ih-ih-,e-] fygkslhu „åå ih-ih-,e- vkf.k ftcjsfyd vWflM ƒå ih-ih-,e- …å:ˆå:‹å fnolkauh Qokjys vlrk] fejphe/;s Qqykaph xG deh gksÅu dWiflflu ;k æO;kph ok< >kY;kus fidkph çr lq/kkjrs-

„½ VkseWVksi½ VkseWVks ch yodj o ,dklkj[ks mxo.;klkBh ch „å

ih-ih-,e- ftcjsfyd vWflMP;k æko.kke/;s ƒ rkl fHktokos o uarj R;kph xknhok¶;koj Qokj.kh djkoh-

ii½ fidkph ok< Fkksiowu Qqys ;s.;klkBh iquykZxoMhuarj ‰ fnolkauh „‡å ih-ih-,e- fygksfluph Qokj.kh djkoh-

iii½ bFkzsu ‡åå ih-ih-,e-QG yodj fidrkr o xMn yky jax ;srks

…½ cVkVk i½ cVkVîke/;s fc;k.;kaph lqIrkoLFkk eksM.;klkBh

osxosxG~;k tkrhuqlkj ‡å ih-ih-,e- rs „åå ih-ih-,e-ftcjsfyd vWflM mi;qä Bjrs-

ii½ ykxoMhuarj † rs ‡ vkBoMîkauh „åå ih-ih-,e- bFkzsyph Qokj.kh dsY;kl cVkVîke/;s rIdkjh jaxkps Mkx deh gksrkr-

iii½ ykxoMhuarj †„ rs ‡„ fnolkauh peRdkj ¼‡ VDds½ ƒ‡å rs „åå ih-ih-,e- ;k lathodkpk Qokj.kh dsY;kl cVkVîkpk vkdkj ok<rks] rlsp ihd vkBoMkHkj yodj r;kj gksrs-

†½ dkanki½ dka|kpk vkdkj ok<o.;klkBh bFksdWku ‡åå rs ƒååå

ih-ih-,e- mi;qä Bjrs-ii½ dka|ke/;s ekuk iM.;kiwohZ dka|kP;k irhoj eWfyd

gWk;MªklkbM „‡åå rs …ååå ih-ih-,e- QokjY;kl dksac QqV.;kl çfrca/k gksrks-

‡½ dkdMh dkdMhe/;s eknh Qqykaps çek.k ok<fo.;klBh osy „

1oSHko x- yktqjdj] xkSjo v- Bkdjs ]

jks'kui- xksjs o fu'kkar j- dMxs1t-us-—-fo-fo- tcyiwj]

M‚- ia-ns-—-fo- vdksyk&444104] egkjk’Vª :e ua- 10] Qsl&Mh gkWLVy

Qksu % 08983692384, Email : [email protected]

www.krishijagran.comHkkthikY;k

Jh- Kkus'oj tk/ko+91-9822123034+91-9766970740+91-9623136497

ikusokMh jksM] jsYosxsV ua- 102 toG] mxkao] rk- fuQkM]ft- ukf'kd

mPp ra=Kkukpk okij dj.kkjh egkjk"Vkªrhy ukoktysyh ulZjhvkeP;kdMs VkseWVk] okaxh] dksch] ¶ykWoj] f'keyk fejph] fidkMksj fejph]flrkjk fejph] >saMw] Vjcqt] dkdMh] dkjys] HkksiGk] 'ksoxk] iibZ o brj

HkkthikY;kph ntsZnkj o fo'oluh; jksis Vªs e/;s ;ksX; Hkkokr feGrh;-?kjiksgp lsok

Whatsup : +91-9822123034, Email : [email protected] : Shital Hi-tech Nursery

47H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 48: Krishi jagran marahti magazine august 2015

{ejUmMm g§H$ën eoVH$è`m§gmR>r daXmZ

A§YlÕm, ~wdm~mOr, ’$mOrb IM© Ë`m‘wio H$O©~mOmar nUmV dmT> Am{U Jar~rMo Xwï> MH«$ gwé hmoVo. `m{df`r EH$ AW©emór` {dYmZ à{gÕ Amho, The country is poor,

because it is poor. dmMZmMm d {ejUmMm A^md ho H¥${f joÌmVrb àJVrÀ`m ‘mJm©Vrb ‘moR>o AS>Wio AmhoV. Oa eoVH$è`mbm {ejU d dmMZmMr AmdS> Agob Va Vmo Amnë`mbm Amdí`H$ Agbobr ‘m{hVr ñdV… bjmV KoD$ eH$Vmo. Ogo {H$ Ë`mÀ`m {nH$bm ~mOmamV H$m` ^md Amho ho Oa Ë`mbm OmUyZ ¿`md`mMo Agob Va Vr ‘m{hVr Vmo

aV hm H¥${fàYmZ Xoe AgyZ Ë`mbm IoS>çmMr ^y‘r åhUyZ AmoiIbo OmVo. AmO Amnë`m Xoem‘Ü`o J«m‘rU ^mJmVrb ~hþVm§e bmoH$ {Zaja AmhoV. Xm[aÐç, ~oH$mar Am{U bmMmar B. ~m~r R>iH$nUo AS>mUr ‘mUgmV {XgVmV. H¥${fH$m oÞVr gmÜ` H$aÊ`mH$[aVm {ejUmMr ’$ma Amdí`H$Vm Amho. H¥${fH$moÞmVr Am{U {ejU d dmMZ g§ñH¥$Vr `m§Mm ñnï> d nañna g§~§Y Agbobm {XgyZ `oVmo. `mbmM AmnU Positive Correlation Ago gwÕm åhUy eH$Vmo. eoVr H$aUmam eoVH$ar hm ~hþXm IoS>çmV amhVmo Ë`m‘wio {ejU Am{U dmMZ g§ñH¥$VrÀ`m {dH$mgmVyZ Vmo eoVrMr àJVr hr ‘moR>çm à‘mUmV H$ê$ eH$Vmo. gÜ`m ‘hmamï´>mV H$mhr ^mJmV XwîH$mir n[apñWVr {Z‘m©U Pmbr Amho. {dX^m©Mo gdm©V ‘hËdmMo {nH$ H$mnyg ho à{gÜX Amho. `§Xm XwîH$mir n[apñWVr‘wio H$mngmÀ`m {nH$mV eoVH$è`m§Zm ‘moR>çm à‘mUmV H$‘mbrMr KQ> Pmbobr {XgyZ ̀ oVo. AmYw{ZH$ eoVrV V§ÌkmZmMm dmna Z Ho$ë`m ‘wio àVr hoŠQ>ar CËnmXZ H$‘r Pmë`mMo {ZXe©Zmg `oVo. Ë`mgmR>r eoVH$è`m§À¶m OrdZmV dmMZ g§ñH¥$Vr Am{U {ejU ho ‘hËdmMr ^y{‘H$m ~OmdVo. H$maU gwYm[aV ~r-{~`mUo, Adf©UJ«ñV XwîH$mir ^mJmV ¿`md`mMr {nHo$, AmYw{ZH$ eoVr, V§ÌkmZ VgoM ~mOma^md BË`mXtMo kmZ Zgë`m‘wio CËnmXZ d CËnÞ H$‘r hmoVo. {ejUmMm A^md d dmMZ Z Ho$ë`m‘wio Am{W©H$ ZwH$gmZ d ‘ZñVmn hmoVmo. dmMZ Zmhr åhUyZ {ZU©` j‘VoMm {dH$mg Zmhr åhUyZ

^m

www.krishijagran.com{ejUmMm

Hw$. gmoZmbr ‘. T>Jo, Hw$. n„dr Xm. OmoJr,

S>m°. g§Xoe g§. ~m§Jadg§Vamd ZmB©H$ H¥${f O¡dV§ÌkmZ ‘hm{dÚmb`,dmKmnwa amoS>, `dV‘mi S>m°. n§Om~amd Xoe‘wI H¥${f {dÚmnrR>, AH$mobmEmail : [email protected]

ekdsZVfephZ- d‚epk okij djk- vkiY;k lxG~;k —"kh mRiknukaps] —"kh lqfo/kkaps fouk'kqYd ekdsZfVax djk-

marketmirchi.com

48 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 49: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Amnë`m {hVg§~§Ym§Mo ajU H$aUo Amdí`H$ AgyZ H$mimMr gdm©V ‘hËdmMr JaO Amho. eoVH$è`m§À`m hbmH$sÀ`m n[apñWVrbm {ejUmMm A^md ho EH$ ‘hËdmMo H$maU Amho. ^maVmMm gd© XwIÊ`mdarb am‘~mU Cnm` åhUOo {ejU `m ñdm‘r {ddoH$mZ§Xm§À`m {dYmZmdê$Z {ejUmMr ‘hVr bjmV `oVo. {ejU ho g‘mO n[adV©ZmMo ‘hËdmMo gmYZ Amho. ‘hmË‘m Jm§YrOrZr IoS>çmH$S>o Mbm, Ago ‘hÎdnyU© AmdmhZ ̂ maVr` OZVobm Ho$bo. {ejU AmnUmg à~i gm‘m{OH$ Am{U Am{W©H$ eº$sÀ`m {eIamda nmohM{dÊ`mMm EH$‘od ‘mJ© Amho. H$‘©dra ̂ mD$amd nmQ>rb åhUVmV {H$, AS>mUr OZVobm Oa Mm§Jbo {Xdg nhmd`mMo AgVrb Va AË`§V ‘hËdmMo åhUOoM {ejU. Ë`mH$[aVm {ejU-dmMZ-Cnm``moOZm -Am{W©H$ bm^ ̀ m H«$‘mZo ‘mJ©H«$‘U H$amdo bmJob. {ejUm‘wio ñd`‘ {ZU©`j‘Vm {dH${gV hmoVo, Ë`m j‘VoMm Cn`moJ AmOÀ`m eoVrÀ`m g§H«$‘mZmdñWoV d eoVH$è`m§Mm g§^«{‘V AdñWoV (amgm`{ZH$ eoVr, g|{Ð` eoVr {H$ {Pamo ~OoQ> Z¡g{J©H$/g|{Ð` eoVr) Pmë`m{edm` amhUma Zmhr. {ejU Am{U H¥${fH$moÞVrMm ghg§~§Y gH$mamË‘H$ ñdê$nmMm Amho ho {dYmZ AË`§V gmW© R>aVo.

ñdV… OmUyZ KoD$ eH$Vmo. {XdgoZ {Xdg eoVH$è`m§Zm XwîH$mir n[apñWVrbm Vm|S> Úmdo bmJV Amho, {edm` n`m©daUmMm èhmg gwÕm ‘moR>çm à‘mUmV hmoV Amho. eoVH$è`m§Zm d¡km{ZH$ Ñï>rH$moZmMr OmZ `oÊ`mH$[aVm {ejU Am{U dmMZ g§ñH¥$VrMm {dH$mg hmoUo JaOoMo Amho. eoVH$è`m§Mm AkmZmMm d A{e{jVnUmMm ’$m`Xm KoD$Z ~aoMeo bmoH$ Ë`m§Mr ’$gdUyH$ H$aVmV. {ejU hm {Vgam S>moim Amho, ho {dYmZ AmOÀ`m AmYw{ZH$ ̀ wJmV AË`§V Iao R>aVo. {ejUmMr à{H«$`m {h dmMZmVyZM V`ma hmoVo. {ejU åhUOo AnojoZwgma dV©ZmV ~Xb Aer {ejUmMr ì`m»`m AmnU H$ê$ eH$Vmo. AkmZénr A§YH$mamVyZ kmZénr àH$mí`mH$S>o ZoÊ`mMo H$m‘ {ejUmÛmaoM hmoVo. AmYw{ZH$ eoVrMo V§ÌkmZ Am{U eoVr{df`rMo Amdí`H$ kmZ eoVH$è`mZo AmË‘gmV H$amdo. J«§W hoM Iao Jwé ̀ m Cº$sà‘mUo dmMZ g§ñH¥$VrMr H$g Yabr Va doioMm gXwn`moJ hmoD$Z eoVrn`moJr kmZ ho eoVH$ar {‘idy eH$Vmo. ì`º$sMm gdmªJrU {dH$mg H$ê$Z àJVr H$aÊ`mMo gm‘Ï`© {ejUmV Amho. åhUyZ J«§Wê$nr gmJamVyZ kmZ {‘i{dUo, ñdV…Mm, Hw$Qw>§~mMm Am{U XoemMm {dH$mg gmÜ` H$aVm `oUo eŠ` Amho. Oa eoVH$è`mbm ñdV…Mr àJVr H$amd`mMr Agob Va eoVH$ar ~§YyZm {ejU KoUo, ̂ anya dmMZ H$aUo, g§KQ>rV hmoUo Am{U

www.krishijagran.com{ejUmMm

49H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

R K Teo�a : 09891511144, Farha Khan : 09891724495, Saranya : 09811758683 Geeta Rawat (Kannada) 09891123772

Rinki Pundir (Telugu) 0999947835, Aruna (Bengali) 09953824044

KRISHI JAGRAN, INDIA'S NO.1 AGRICULTURE MEDIA GROUP

Brand Promotion

Always First

KANNADA September 2015TELUGU October 2015BENGALI November 2015

60/9, 3rd Floor, Yusuf Sarai Market, Near Green Park Metro Station, New Delhi-110016Tel: 011-26511845, 26517923, 45503170

E-mail: [email protected], [email protected], www.krishijagran.com

1 Global Language-Agriculture World (English)

4 Indian Languages- Hindi, Punjabi, Marathi, Gujarati

2 Portals-krishijagran.com, kjcommoditynews.com

6 Million combined readership

Coming Soon Coming Soon

Page 50: Krishi jagran marahti magazine august 2015

hoŠQ>ar {~`mUo :-

‘Š`mgmR>r 15 Vo 20 {H$bmo {~`mUo à{VhoŠQ>a

Amdí`H$Vm AgVo. H$‘r Am{U ‘Ü`‘ H$mbmdYrÀ`m

dmUm§Zwgma bmJdS>rMo A§Va R>a{dbo OmVo. Oa H$‘r

H$mbmdYrmo dmU Agë`mg bmJdS>rMo A§Va 60.20 go‘r

AgVo Am{U ‘Ü`‘ H$mbmdYrÀ`m dmUm§Vrb A§Va

75.20/25 go.‘r. AgVo.

nyd©‘emJV :-

bmJdS>rnydu eoVmV Agbobm H$mS>rH$Mam, YgH$Q>o

doMyZ Zï> H$amdrV. Imobda Zm§Ja H$éZ XmoZ Vo VrZ

Hw$idmÀ`m nmiçm Xçmì`mV. O{‘Zr‘Ü`o hoŠQ>ar 10-12

Q>Z eoUIV {‘gimdo.

~rOà{H«$`m :-

bmJdS>rnwdu à{V EH$ {H$bmo {~`mÊ`mg 2 Vo 2.5 J«°‘

Wm`a‘ bmdmdo. A°Pmo~°ŠQ>a OrdmUy g§dY©H$ 15 Vo 20 J«°‘

à{V{H$bmo {~`mÊ`mg à{H«$`m H$amdr. `m‘wio CËnmXZm‘Ü`o

5-10% dmT> hmoVo.

Am§Va{nHo$ :-

‘H$m {nH$m‘Ü`o Iarn h§Jm‘mV H$mhr Am§Va{nHo$ KoVm

`oVmV. Ë`mV CS>rX, ‘wJ, Mdir, gmo`m~rZ, ^wB©‘yJ, Vwa

`m§Mm g‘mdoe hmoVmo.

IV ì`dñWmnZ :-

bmJdS>rÀ`m doir à{VhoŠQ>ar 40 {H$bmo ZÌ, 60

{H$bmo ñ’y$aX d 40 {H$bmo nmbme Xçmdo. bmJdS>rZ§Va 30

hmamï´>mV d H$maImÝ`mÀ`m Ñï>rZo ‘Š`mMm dmna hmoV AgVmo. ‘Š`m‘Ü`o ñQ>mM©, à{WZo Am{U ImÊ`m`mo½` Vob

AgVo. H$maImZXmar‘Ü`o àm‘w»`mZo ‘H$m ñQ>mM©, ½bwH$moO,

newImÚ, H$m|~S>r ImÚ V`ma H$aÊ`mgmR>r dmnaVmV.

O‘rZ d hdm‘mZ :-

`m {nH$mgmR>r ‘Ü`‘ Vo ^mar, aoV`wº$, Imob, CÎm‘

{ZMè`mMr O‘rZ Amdí`H$ AgVo. O{‘ZrMm gm‘w 6.5 Vo 7

BVH$m Agmdm. `m {nH$mgmR>r Iarn h§Jm‘m‘Ü`o Iarn 0

{nH$mgmR>r {~`mÊ`m§À`m CJdUrgmR>r gmYmaUV: 21 go. d 0

{nH$mÀ`m dmT>rgmR>r 32 go. Vmn‘mZ CÎm‘ AgVo.

bmJdS>rMm h§Jm‘ :-

gmYmaUV: ‘Š`mMr bmJdS> hr Owb¡ ‘{hÝ`mÀ`m

Xwgè`m AmR>dS>`mn`ªV bmJdS> H$amdr.

Iarn h§Jm‘mVrb‘H$m bmJdS>

www.krishijagran.com‘H$m bmJdS>

àm. A{^OrV ndmaàm. MoVZ Xogbo, àm. gmJa Am{hao

‘{dà H$‘©`moJr XwbmOr {gVmam‘ nmQ>rbH¥${f ‘hm{dÚmb`, Zm{eH$

Email : [email protected]

Mobile : 07057583366

50 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 51: Krishi jagran marahti magazine august 2015

àmXw^m©dmMo à‘mU nmhþZ {e’$maerà‘mUo

Cn`m`moOZm H$amdr.

‘Š`mMr H$mT>Ur d ‘iUr :-

H$Ug o {ndiga, XmU o H$S >H $

Pmë`mZ§Va H$Ugo IwSw>Z H$mT>mdrV. Vr

H$Ugo 2 Vo 3 {Xdg CÝhmV Mm§Jbo

dmidmdo. ̀ mZ§Va H$UgmMo darb AmdaU

H$mTy>Z ‘H$m gmobUr `§§ÌmÀ`m gmhmæ`mZo

H$UgmVrb XmUo doJio H$amdoV. XmÊ`mVrb

nm§T>ao Vwgo, {~Q²Q>çmMo VwH$S>o doJio H$aÊ`mgmR>r

C’$UUr H$amdr. XmUo Mm§Jbo CÝhmV dmidwZ

XmÊ`mVrb AmЩVoMo à‘mU 12% n`ªV R>odyZ

gmR>dU H$amdr.

CËnmXZ :-

gmYmaUV: ‘Š`mMo CËnmXZ 50 q¹$Q>b à{V hoŠQ>ar

Am{’«$H$Z Q>m°b hm dmU A{Ve` C§M (300 Vo 350 g|.‘r)

Mmè`mgmR>r à{V hoŠQ>ar 65 Vo 70 Q>Z {hadm Mmè`mMo

CËnmXZ {‘iVo.

{Xdgm§Zr 40 {H$bmo ZÌ Va bmJdS>rZ§Va 40 Vo 45

{Xdgm§Zr 40 {H$bmo ZÌ Xçmdo.

Am§Va‘emJV :-

‘Š`m‘Yrb VUm§Mm ~§Xmo~ñV H$aÊ`mgmR>r

A°Q´>PrZ 2.5 {H$bmo 500 {bQ>a nmÊ`mVyZ

à{Vho³Q>ar VU CJdUrnydu O{‘ZrV

AmobganUm AgVm§Zm ’$dmamdo. garda

Q>moH$Z Ho$bobr Agë`mg 10 {Xdgm§Zr

Zm§½`m ^éZ à{V hoŠQ>ar Vmam§Mr g§»`m

`mo½` R>odë`mg Ano{jV CËnÞ {‘iVo.

nmUr ì`dñWmnZ :-

‘H$m bmJdS>rZ§Va Iarn h§Jm‘mV

gmYmaUV: 15 Vo 20 {Xdgm§Zr nmÊ`mMr

nmir Xçmdr. ’w$bmoam AdñWm d XmUo ^aÊ

`mÀ`m AdñWo‘Ü`o ‘H$m {nH$mMm nmè`mMm VmU nSw> XoD$ Z`o.

{nH$ g§ajU :-

‘H$m {nH$mda {H$S>r d amoJmMm àmXþ^m©d ’$magm

AmT>iyZ `oV Zmhr qH$dm H$‘r à‘mUmV AmT>iVmo. amoJmÀ`m

lwjt Ø‚ilk;Ulsl fyfeVsM] xka/khuxj ¼xqtjkr½

ladjhr c

ktjk

çtkrh

egkjktk lwjt fdax;qojkt

ladjhr e

dk

çtkrh

lwjt lkbZlwjt xksYM lwjt mÙkelwjt Lo.kkZ

la'kksf/kr e

qax

ikoZrh ] ifn~euh jkf/kdk

la'kksf/kr

mMhn

dkyk lksukyWd xksYM

la'kksf/kr r

hG

egknsoVcksZ

d‚iksZjsV v‚fQl&ÞlkFkZd e‚yß frljk etyk] ljxkl.k Ø‚l jksM] Lokeh foosdkuan ekxZ] xka/khuxj&382 421¼xqt-½

www.krishijagran.com‘H$m bmJdS>

51H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 52: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 53: Krishi jagran marahti magazine august 2015

nÕVr :

nm°br‘aoO gmIir {H«$`m (nm°gm{H«$) àmoQ>rEO à{V~§YH$ (àmoà) OZwHo$ àmá H$aÊ`mgmR>r àm`‘ag V`ma H$aÊ`mV `oVmV (Vº$m 1). nm°gm{H«$ Ziç§mZm Zm‘{ZX©erV H$éZ a°H$‘Ü`o CKmS>Ê`mgmR>r bmdÊ`mV `mdo. ‘w»` {‘lU nm°gm{H«$gmR>r EH$ BßnoZS´>m°n ‘Ü`o V`ma H$aÊ`mV `oVo (Vº$m 2). nwT>o ‘w»` {‘lU nwU©nUo {‘giyZ d 20 gwú‘{bQ>a OZwH$ Z‘wZm Agbobo àË`oH$ Zi`m‘`o {‘gim. nm°gm{H«$ Zi`m ñnm°ZS> H$éZ Am¡îUrH$ gm`Šba ‘Ü`o R>odmdo. nm°gm{H«$ H$m`©H«$‘ à‘m{UV

0H$aÊ`mV ̀ mdm (Vº$m 3). gd© M‘H«$ nwU© Ho$ë`mZV§a Zi`m 40 g|. Vmn‘mZmbm OVZ H$amì`m. OZwHo$ Z‘wZo Agbobo Z‘wZmMo Am½`mamoO Oob (1.5%) bm {ZamH$aU H$amdo d a§J N>Q>m nÕV nmhdr. Oob

àmoQ>rZog à{V~§YHo$

àmoQ>rZog à{V~§RHo$ AZoH$ g‘` AZwd§e Zgbobo KQ>H$ àmUr, gwú‘Ord Am{U dZñnVr‘ܶo AmoiIbo OmVmV. bo½`w‘rZogr, gmoë`mZogr Am{U J«m‘rZr `m VrZ ‘w»` Hw$Qw>§~mVrb àmoQ>rZog à{V~§YHo$ Aä`mgbo Jobo AmhoV. `m {d{d{Y à{WZm§Mo A{Vb H$m`© ho AmYrM àñVm{dV AmhoV Am{U ho gmR>dU à{WZoVë`m AmVrb àmoQ>rZogMo {Z`‘Z H$aUmao AmhoV nU nwamì`m{Zer Ë`m§Mr ^y‘rH$m hr A§{eH$ {H§$dm doJi`m CXmhaUmZo AT>ibr AmhoV. dZñnVr g§ajU Am{U à^mdr H$sQ>H$ {Z`§ÌU ho gh^mJr H$sQ>H$ZmeH$ à{WZm§ìXmao Ago Ag§»` R>am{dH$ A{^ì`º$s n[aUm‘ ho {d{eï> H$sQ>H$ {damoYmVrb à^mdrnUo {ZX}erV AmpîdH$ CËH$m§Vr Oo {Z`‘rV A{^`m§{ÌH$sìXmao {‘iVo.

OZwH$ ’o$a~Xm n[aUm‘ dZñnVr OZwH$mMo JwUY‘© åhUOo Ë`m§Mo {d{dY {R>H$mUmdaVr ~MmdmË‘H$ h„m hmo`. dZñnVr g§ajUm‘Ü`o àmoQ>rEO à{V~§YH$ OZwH$mMr ^w{‘Ho$Mr eŠ`Vm n{hë`m§Xm ‘rHo$b d ñQ>m°ÝS>reìXmao 1947 ‘Ü`o VnmgÊ`mV Ambr Am{U gmo`m~rZ CËnmXZmV ghgm Ami`m {dH$grV hmoÊ`mg gj‘ hmoVo. OZwH$s ’o$a~XbmìXmao nrH$mMm {dH$mg hm n{hë`m§Xm JZwH$s` ’o$a~Xb {dH$mg åhUOo Ë`mMm bm^bobm XrK© H$mi Amho Am{U Vmo åhUOo Mdir (pìhJoZm A§½`wŠ`wbobQ>m) ‘Yrb Q´>rngrZ à{V~§YH$ OZwH$mMr V~mIy ‘Ü`o hñVm§VaU hmo`. hr Á`m‘wio br{nS>moQ>oa°mZ {H$Q>H$ Ogo hobrAmo{Wg d ñnmoS>moßQ>oam, H$mobrnQ>oam°Ýg Ogo S>m`~«moQ>rH$m, A°ÝWmoZmo‘moZg Am{U AmWom©ßQ>oam Ogo bmoH$ñQ>bm {dñV¥V {damoY àXmZ H$aZo hmoV. Ë`mhr nwT>o gñVZ àÊ`mÀ`m da {dfmar {H§$dm hm{ZH$maH$ à^md hmoVmo H$m ̀ m ~Xb H$moUVohr nwamdo ZmhrV Ago AZoH$ àmoQ>r`oO à{V~§YHo$ {gñQ>rZ Am{U bmBgrZZo g‘¥X AmhoV Am{U Vo M§mJbo nmofU Am{U JwUdÎmmd{Y©V ̀ moJXmZ H$aVmV.

gm{hË` : dZñnVr OZwH$ doJio H$aÊ`mgmR>r dZñnVrMoo ^mJ ¿`mdo.

àm. Or.E‘. ‘mModmS>, S>m°. E.~r.amoS>Jo,

lr. Amerf Hw$‘ma d‘m©AÞ d Am¡Úm¡{JH$ gwú‘Ordemó {d^mJ,

AÞV§Ì ‘hm{dÚmb¶lr. Oo. EZ. Mm¡S>oH$a

aoer‘ g§emoYZ `moOZm, dZm‘H¥${d, na^Ur

àmo{Q>EO à{V~§YH$ OZwH$

hñVm§VaUmMr nÕV

www.krishijagran.comàmo{Q>EO à{V~§YH$

Email : [email protected] : 07385639987

Jh- v'kksdjko n'kjFk ik-Hkkdjs ¼lj½eksck- 9881373606

9423005922

Jh Lokeh leFkZ ulZjh

/kkeksjh ¼ek;xkao pkSQyh½ rk- dksijxkao] ft- vgenuxj/kkeksjh ¼ek;xkao pkSQyh½ rk- dksijxkao] ft- vgenuxj

Jh Lokeh leFkZ ulZjhvkeP;kdMs VkseWVks] dksch] ¶ykWoj]

fejph] <kscGh fejph okaxs] dkjys] HkksiGk] 'ksoxk] >saMq] Vjcqt o

mlkps ntsZnkj o m| izfrps jksis ;ksX; njkr feGrhy

vkeP;kdMs VkseWVks] dksch] ¶ykWoj] fejph] <kscGh fejph okaxs]

dkjys] HkksiGk] 'ksoxk] >saMq] Vjcqt o mlkps ntsZnkj o m| izfrps

jksis ;ksX; njkr feGrhy

53H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 54: Krishi jagran marahti magazine august 2015

n[adV©Z : gj‘ noer ({S>EM Amë’$m, 200 gwbr) EH$m Zir ‘Ü`o KoVmV. EgAmogr ‘Ü`‘ ImobrÀ`m Vmn‘mUmbm Ja‘ H$aVmV. ~§YZ ~§mYUo {H«$`m {‘lU (5 gwbr) {‘giVmV Am{U ~’©$ ‘Ü`o 30 {‘.

0BŠ`w~oQ> H$aVmV. ZV§a Zi`m nmÊ`mÀ`m Q>mH$sV‘`o (42 go.,90 g|H$X) Ja‘ H$amdo Am{U doJmZ BÝ`w~oQ> H$amdo. EgAmogr ‘mÜ`‘

0(800 gwbr) bm àË`oH$ Zir ‘Ü`o {‘gimdo Am{U 37 g| Vmn‘mZmbm 45 {‘. BÝ`w~oQ> H$amdo. Z§Va n[adV©Z {‘lU (100 gwbr) 30 gwJ«m°/ {‘br) Š`mZm‘°{gZ `m {ZH$a ‘mH©$a d Am`nrQ>rOr (50 gwú‘ ‘mobma) d EŠgOob (80 gwJ«m°/‘rbr) {Zim/n§mT>am [aH$m°q~ZÝQ> gmR>r {ZdS>rgmR>r AmJma dmnamdo AmJa dmna Z§Va Vo ImobrÀ`m Vmn‘mUmbm BÝ`w~oQ> H$amdo d MH$Ë`m

0AdVaUmdo Am{U nwÝhm 37 g|. Vmn‘mUmbm 14 {‘. BÝ`w~oQ> H$amdo.

n[adV©ZmMr {ZdS> :

XñVmEodOr àUmbrìXmao n[aUm‘mMo XñVmEodOrH$aU H$amdo. {dñVmarV OZwH$mMr Oob {dX`wV H$éZ MmMUr KoÊ`mV ̀ mdr.

BbyeZ : Am½`mamoO Oob nmgyZ OZwH$m§Mo BbyeZ, BmoŠQ´>moBbyeZ à{H«$`oìXmao H$aVmV. h`m V`ma Ho$boë`m àmoQ>moH$m°b nÕVrìXmao 70 ~rnr-4 Ho$~r OZwH$m§Zm ewÕ H$éZ Ë`m§Zm H$mT>bo OmVo.

Šbmo{Z§J H$aUo :

2x ~§YZ ~m§YUmao ‘w»` {‘lU Ïdm H$amdo, nrS´>mìh Šbmo{ZJ§ doŠQ>a Am{U {S>pñQ>b nmUr ÏdmB©J§ Z§Va ~’$m©da R>odmdo. ~§YZ ~m§YUo {H«$`m {‘lU V`ma H$amdo (Vº$m 4). {‘lU H$am Am{U ~§YZ

0~m§YUrgmR>r nmÊ`mÀ`m Q>mH$s‘Ü`o BZŠ`w~oQ>o (30 {‘.,4-16 go.) bm H$amdo.

B. H$mobm` noer‘`o n[adV©Z

gj‘ noer V`ma H$aUo n[adV©ZmgmR>r gj‘ noer H$°b{e`‘ ŠbmoamB©S> nÕVrZo V`ma H$aVmV. {ZdS>mobm EH$M {OdmUy g‘wh Á`mMm ì`mg (2-3 ‘r‘r) Agmobbm bm°ŠQ>moO ~«m°W (bm°~«m°) (100 ‘rmb) ‘Ü`o hñVm§VarV H$amdm. {OdmUy ‘mÜ`‘ 3 Vmg BÝ`w~oQ> H$amdo. hbdmdo d dmT>rgmR>r narjU H$amdo. {OdmUy noer nm°bràmobrZ Zir (50

0‘rmb) ‘Ü`o hñVm§V[aV H$amdo. W§S> H$amdo (0 g|.) d goQ´>r’$`wOS> (1300 AmanrE‘,10 {‘.) d ‘Ü`‘ {S>Š`mÝQ> H$amdo Am{U Vo H$mTy>Z Q>mH$Ê`mgmR>r nomn Q>m°db nm°S> daVr AdVaU pñWVrV 1 {‘.

0C^o R>odVmV. ho Vmn‘mU (4 g|.) H$amdo. MH$Ë`m ‘°¾o{e`‘ ŠbmoamB©S>-H$m°b{e`‘ ŠbmoamB©S> {‘lUmV (~’©$ W§S>) 30 {‘br bm

0ñdoabr§J gmR>r naV {‘gimdo d g|{Q®>`wO (7300 AmanrE‘, 4 g|. d 10 {‘.) H$amdo. naV ‘mÜ`‘ {S>Š`m§Q> H$aVmV d Vo H$mTy>Z Q>mH$Ê`mgmR>r nona Q>m°db n°mS> daVr AdVaU pñWVrV 1 {‘. C^o R>odVmV. MH$Ë`m ‘wio H$ëMagmR>r (40 {‘br) H$m°b{e`‘ ŠbmoamB©S> (~’©$ W§S>) 2 {‘br bm ñdoabtJ gmR>r naV {‘gimdo.

Vº$m 1. àm‘©g0 0

AmobrJmo Zmd H«$‘ 5"-3' Q>rE‘ go. Q>rE‘ go. E‘B©Ama Orgr(%) H$UMo Amo.S>r.

{Xbobo H$mT>bobo dOZ0 0

Q>r Am` nr nwT>Mo àm`‘a 58.4 go. 64 go. 22 45 68553.5 3.5

Am`

1 E’$ 1 {Q> E Q>r Or Or gr Or E E E Or

gr Q>r -Or E Or Or Q>r Q>r Or Q>r

E0 0Q>r Am` nr CbQ> àm`‘a 61 go. 70 go. 24 46 7337 4.4

Am`

2Ama1 Q>r gr E gr Q>r Q>r Or Or Q>r gr

Q>r E E Or - E E Or gr gr E Q>r

gr gr E

www.krishijagran.comàmo{Q>EO à{V~§YH$

54 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 55: Krishi jagran marahti magazine august 2015

4 J«m°. Eb~r AmJa 100 {‘br nmÊ`m‘Ü`o dg{O©V H$am d gm‘w 7.5 R>odm. Hw$nr AmQ>moŠboìh (15 Eb~r, 20 {‘.) H$am. Z§Va Vo

050 g|. Vmn‘mUmbm W§S> H$am d H$m°Zm‘m`grZ gmR>dbobo {‘lU {‘gim. nwT>o {Zi`m {H$d§m nmT>è`m g‘whm {ZdS>rgmR>r EŠg Oob gmR>dbobo {‘lU {‘gim d A`nrQ>rmr gmR>dbobo {‘lU {H§$dm (50

0gwbr) ‘mÜ`‘ {‘giVmV d ßboQ>g‘Ü`o KmoVmV d CbQ>o H$éZ 4 go. Vmn‘mZmbm R>odm. n[adV©Z {‘lU (100 gwbr), Eb~r AmJa ßboQ>g ‘Ü`o ¿`m d Imobr`m Vmn‘mUmbm 12-18 Vmg) BZ`w~oQ>bm R>odm d g‘wh nhm.

nr S´>ìh‘Ü`o KmVboë`m OZwH$mMr nwï>r :0

{OdmUy 20 gwbr nmÊ`m‘Ü`o ¿`m d Am¡pîUH$ gmH$m (15 go., 5 {‘.) ‘Ü`o {ZîH«$s` H$am. {ZîH«$s` Ho$bobo {OdmUy Q>oån|Q> {S>EZE åhUyZ Cn`moJ hmoVmo d Ë`mMm nm°grH«$s H$am. gmIir MH«$

0nwU© Pmë`mZ§Va 4 go. Vmn‘mUmbm OVZ H$am. Z‘wZo Am½`mamoO Oob (1.5%) bm {ZîH$aU H$am Am{U a§J N>Q>m nÜXVr nhm. n[aUm‘mMr Zm|X H$am Oob dñVEodO àUmbrìXmao H$am.

Vº$m 2. nrgrAma {H«$`m {‘lU

KQ>H$ ‘mÌm (gwbr)

agm`Z

{ZOªVwH$ {S>pñQ>ëS> nmUr 9.5

Q>rEŠ`w ~’$a 2

25 {‘‘mob ‘°¾o{e` ŠbmmoamB©S> 3

10 {‘‘mob {S> EZ Q>r nr Eg 2

4 gw‘mob àm‘©g

nwT>Mo 1

CbQ> 1

g§àoaH$

Q>rEŠ`w nm°{b‘aoO (3 E`w/(gwbr) 0.5

S>rEZE bVE»`obV 1

EHw$U 20

Vº$m 3. nrgrAma H$m`©H«$‘0Q>ßno Vmn‘mZ ( go.) doi

Ama§{^H$ {ZpîH«$`Vm 94 5 {‘.

{ZpîH«$`Vm 94 45 goH§$X

A°{ZqbJ 5 45 goH§$X

Ama§{^H$ {dñVm 72 1 {‘.

33 MH«$

{dñVma 72 7 {‘.

YmaU 4 ApñWa

Vº$m H«$. 4. ~§YUo ~m§YUr {‘lU

KQ>H$ ‘mÌm (gwbr)

nrS´>B©ìh ŠbmoqZJ doŠQ>a 1

n°mgm {H«$ CËnmXZ 2

{ZOªVwH$sH$aU nmUr 2

~§YZ ~m§YUr ‘w»` {‘l‘ 5

EHw$U 10

www.krishijagran.comàmo{Q>EO à{V~§YH$

izfo.k lkuieks- 9373255061

Hkkthikyk jksis&VkseWVks] <kscGh fephZ] dkjyh] HkksiGk] okaxh] >saMw]

¶ykWoj] dksch] iibZ 786] æk{k-

egkjk"Vª vkjksX; foKku fo|kihBk 'kstkjh] lkui eGk] eq-iks- <dkacs] rk- fnaMksjh] ft- ukf'kd

Email : [email protected]. : www.sanapnursery.com

R

55H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 56: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Am°JñQ>, aã~r h§Jm‘mV 15 Am°ŠQ>mo~a Vo 15 Zmoìh|~a Am{U

CÝhmir h§Jm‘mgmR>r ’o$~«wdmar ‘ܶo n{hë`m n§YadmS>çmV

noaUr H$amdr. noaUr ‘Ü`‘ Vo Imob O{‘ZrV 95 x 30

go.‘r. A§Vamda H$amdr. ̂ mar d ~mJm`Vr O{‘ZrV 60 x 50

go. ‘r. da H$amdr.

4 noaUrMr nÜXV :-

H$moaS>dmhÿ gw`©’y$mbMr noaUr XmoZ MmimÀ`m nm^arZo

H$amdr åhUOo ~r Am{U IV EH$mM doir noaVm ̀ oVo. ~mJm`Vr

{nH$mMr garda§~o nmSy>Z da§ã`mda Q>moH$Z nÕVrZo H$amdo.

5 {~`mÊ`mMo à‘mU :-

gw`©’y$bmÀ`m bmJdS>rgmR>r gwYm[aV OmVrMo {~`mUo

10-15 {H$. J«°. à{V hoŠQ>a VgoM g§H$[aV OmVrMo {~`mUo 5

Vo 6 {H$. J«°. à{V hoŠQ>a ¿`mdoV. noaUrnydu {~`mUo 12 Vmg

nmÊ`mV {^OdyZ Z§Va gmdbrV dmidmdo.

6 ~rOà{H«$`m :-

gw`©’y$bmVrb ‘a amoJmÀ`m {Z`§ÌUmgmR>r Wm`a‘ qH$dm

~«mgrH$m°b 2-2.5 J«±. àVr {H$. {~`mÊ`mg Mmoimdo.

{dfmUwOÝ` amoJmMm àmXw^m©d Q>miÊ`mgmR>r B{‘S>m°Šbmoar{’$S>

50-70 J«°. à{V{H$bmo {~`mÊ`mg Mmoimdo. VgoM noaUrnydu

A°PmoQ>mo~°ŠQ>a ho OrdmUwg§dY©H$ à{V{H$bmo {~`mÊ`mg

Mmoimdo.

aV Vob{~`m§Mo ^m§S>ma åhUwZ AmoiIbm OmVmo. Vob{~`m {nH$m‘Ü`o gmo`m~rZ Z§Va gy`©’y$bmMm Z§~a

bmJVmo. gw`©’y$bmV VobmMo à‘mU 40.45 % AgVo åhUyZ

à{VhoŠQ>ar ImÚVobmMo OmñV CËnmXZ {‘iVo. gw`©’y$b ho

{nH$ VrZhr h§Jm‘mV ̀ oUmao AgyZ gw`©àH$memg g§doXZerb

ZgUmao Amho. gw`©’y$b CËnmXZmV H$Zm©Q>H$mMm n{hbm Va

‘hmamï´> amÁ`mMm Xwgam H«$‘m§H$ bmJVmo.

1 O‘rZ d hdm‘mZ :-

nmÊ`mMm {ZMam hmoUmar ‘Ü`‘ Vo ̂ mar O‘rZ gw`©’y$b

bmJdS>rgmR>r {ZdS>mdr. O{‘ZrMm gm‘w. 6.5 Vo 8.5

Agmdm. gw`©’y$bmMo nrH$ H$moaS>çm hdm‘mZmV, ~mJm`Vr

Am{U g‘erVmoîU hdm‘mZmV KoVm ̀ oVo. gw`©’y$bmV nmÊ`mMm

VmU ghZ H$aÊ`mMr eº$s AgVo.

2 nyd©‘emJV :-

gw`©’y$bmÀ`m ‘wiçm O{‘ZrV 60 go.‘r. n`ªV Imobda

OmV Ag`m‘wio 20.30 go. ‘r. n`ªV Zm§JaQ> H$éZ Ë`mZ§Va

Hw$idmÀ`m Cä`m AmS>ì`m 2-3 nmiçm Xçm`À`m. eodQ>À`m

Hw$idmÀ`m nmirnydu hoŠQ>ar 20-25 JmS>çm eoUIV

Q>mH$mdo.

3 noaUrMr doi d A§Va :-

gw`©’y$bmMr noaUr Iarn h§Jm‘mgmR>r 15 Owb¡ Vo 15

gy`©’y$b CËnmXZ V§Ì

www.krishijagran.comgy`©’y$b CËnmXZ

^m

àm. A{^OrV ndmaàm. MoVZ Xogbo, àm. gmJa Am{hao

‘{dà H$‘©`moJr XwbmOr {gVmam‘ nmQ>rbH¥${f ‘hm{dÚmb`, Zm{eH$

Email : [email protected]

Mobile : 07057583366

56 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 57: Krishi jagran marahti magazine august 2015

11 {nH$mMr H$mT>Ur, ‘iUr d CËnÞ :-

gw`©’y$bmV ~r ^éZ ’w$bmÀ`m nmR>r‘mJrb ^mJ

qb~mgmaIm {ndim Pmë`mda d {ZnÌo H$S>H$ Pmë`mZ§Va

VgM PmS>mMr nmZ Jiy bmJë`mda d ’w$bmVrb ~r Q>UH$

Pmëm`mda ’w$bo H$mnyZ PmS>o doJir H$amdrV d IS>çmda

nmVi Wamda 2-3 {Xdg dmidyZ ¿`mdr. dmibobr V~Ho$

H$mR>rZo ~S>dyZ qH$dm nmoË`mda KmgwZ ~oUo doJio H$amdo.

H$moaS>dmhÿ gwYm[aV gw`©’y$b {nH$mMo 10 Vo 12 à{V

hoŠQ>a VgoM ~mJm`Vr gwYm[aV {nH$mMo 12 Vo 15 q¹$Q>b

`oVo Va H$moaS>dmhÿ g§H$[aV {nH$mMo CËnÞ 15 Vo 20 q¹$Q>b

`oVo.

7 IV ì`dñWmnZ :-

gw`©’y$bmÀ`m ^aKmog CËnmXZmgmR>r amgm`{ZH$

IVm§gmo~V g|{Ð` IVm§Mm g‘mdoe H$aUo ‘hËdmMo R>aVo.

H$moaS>dmhþ {nH$mbm à{VhoŠQ>ar 2.5 ‘oQ´>rH$ Q>Z eoUIV

O{‘ZrV {‘gimdo Am{U 50 {H$. ZÌ, 25 {H$. ñ’y$aX d 50

{H$. nmbme noaUrÀ`m doir 2 nm^ar`m noéZ Xçmì`mV.

~mJm`Vr {nH$mg 60 {H$. ZÌ, 30 {H$. ñ’y$aX Am{U

30 {H$. nmbme `mV AYm© ‘mÌm ZÌ d nwU© ‘mÌm ñ’w$aX d

nmbme noaUrÀ`m doiog Xçmdo. Cabobr AYu ‘mÌm

noaUrZ§Va EH$ ‘{hÝ`mMo AmV Xçmdr.

8 Am§Va‘emJV d {daiUr :-

gw`©’y$bmMr 15-20 {Xdgm§Zr {daiUr H$amdr H$maU

ho nrH$ dmT>rgmR>r MT>mAmoT> H$aVo n{hbr IwanUr noaUrZ§Va

n{hë`m n§YadS>çmV H$amdr. nrH$ 40 {XdgmMo hmoB©n`ªV 2

doim H$moinÊ`m H$amì`mV. n§Yam {XdgmÀ`m A§VamZo XmoZ

S>daÊ`m d EH$ qZXUr H$amdr.

9 Am§VanrH$ :-

Am§VanrH$ nÕVrV gw`©’y$b + Vwa (2:1 qH$dm 2:2)

Am{U ^wB©‘yJ + gw`©’y$b (6:2 qH$dm 6:1 ) `m à‘mUmV

AmoirZo noaÊ`mg CËnÞmV Mm§Jbr dmT> hmoVo.

10 nmUr ì`dñWmnZ :-

`m {nH$mbm O{‘ZrÀ`m n¥ð>^mJmdéZ nmUr XoÊ`mMr

nÕV `mo½` AgVo åhUyZ nwaogo nmUr Agë`mg 10-12

{Xdgm§À`m A§VamZo qH$dm O{‘ZrÀ`m ‘JXwamZwgma d

h§Jm‘mZwgma nmÊ`mÀ`m nmiçm Xçmì`mV.

www.krishijagran.comgy`©’y$b CËnmXZ

57H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 58: Krishi jagran marahti magazine august 2015

åhUVmV. XwY bdH$a ZmgV Agbo Var Vo OmñV {Xdg {Q>H$dVm `oVo. XwYmMm gw‘Ywa dmg `m KQ>H$m‘wioM `oVmo. pñZ½Ym§e CO}Mm ‘w»` KQ>H$ Amho. 1 J«°‘ pñZ½Ym§em nmgwZ 90.3 Q>¸o$ H°$bar EdT>r COm© {‘iVo. åhUwZ amoOÀ`m AmhmamV VwnmMm g‘mdoe H$aUo Amdí`H$ Amho. `m {edm` ‘Zwî`mg bmJUmar pñZ½Ymåbo `m KQ>H$mnmgwZ {‘iVmV. XwYm‘Ü`o gmYmaUnUo 150 pñZ½Ymåbo AmhoV. Ë`mVrb ‘mUgmÀ`m earadmT>rg {bZmo{bH$ d {bZmob°{ZH$ hr Amdí`H$ pñZ½Ym§åbo AmhoV.

3 à{WZo (àmoQ>rZ) …

XwYmVrb à{WZo hr àmUrOÝ` à{WZo `m àH$mamV ‘m oS>VmV. hr à{WZo H o${gZ, b°ŠQ>m o ½bm oã`w{bZ, bŠQ>bãë`w{‘Z ho ’$ŠV XwYmVM Z¡g{J©H$ pñWVr‘Ü`o AmT>iVo. JmB©À`m XwYmV Ho${gZ `m à{WZmMo à‘mU 2.65 Q>¸o$ Va åherÀ`m XwYmV 3 Q>¸o$ EdT>o AgVo. XwYm‘Ü`o Ho${gZ d H°$pëe`‘ ̀ m§À`m g§`moJmnmgwZ H°$pëe`‘ H°${gZoQ> hm nXmW© V`ma hmoVmo. gd© à{WZo A{‘Zmo AmåbmÀ`m amgm`{ZH$ g§`wJmnmgwZ ~Zbobr AgVmV. Am{U à{WZm§Mm XOm© hm Ë`mV Agboë`m A°{‘Zmo Amåbmda Adb§~wZ AgVmo. åhUwZ XwYmVrb `m à{WZm§‘wio earamMr Pmbobr

Zmda (gñVZ ‘mXr àmUr) {dÊ`mnwdu n§Yam {Xdg AJmoXa d ì`m`ë`m Z§Va 5 {Xdgm§Zr ñdÀN>, {ZamoJr, µ gñVZ ‘mXrÀ`m AmMbmVwZ {ZKUmè`m nm§T>aQ> {ndiga ómdmg XwY Ago åhUVmV. AÝ`Wm ì`mbmZ§Va nmM {Xdg {ZKUmè`m {ndiga KQ²Q> ómdmg MrH$ (H$mobmoñQ´>‘) Ago åhUVmV. XþYm‘Ü`o nmUrµ, pñZ½Ym§e (’°$Q>), à{WZoµ, Xw½YeH©$amµ, I{ZOÐì`oµ, OrdZgËdoµ, ho doJdoJio KQ>H$ AgVmV. Ë`m§Mr g{dñVa ‘m{hVr nwT>rbà‘mUo Amho.

1 nmUr … nmUr hm XwYmVrb ‘hËdmMm KQ>H$ Amho. XwYmV gd©gmYmaUnUo 83 Vo 87 Q>¸o$ nmUr AgVo. na§Vy doJdoJi>m OZmdamV Ë`mMo à‘mU H$‘r OmñV AgVo. XwYmVrb nmÊ`mMo ‘hËdmMo H$m`© åhUOo XwYmVrb BVa KQ>H$m§Zm Z¡g{J©H$ pñWVrV R>odUo. nmÊ`m‘wioM XwY nMZmg gwb^ OmVo. XwYmVwZ KoVboë`m nmÊ`m‘wio aŠVm{^gaU {H«$`m ì`dpñWV hmoVo. earamVrb H$‘r Pmboë`m nmÊ`mMo à‘mU ̂ ê$Z H$mT>bo OmVo.

2 pñZ½YVm (’°$Q>) … XwYmVrb Ma~rg µpñZ½Ym§e Y¥Vm§e qH$dm ’°$Q> Ago

Amamo½`Xm`r XþY

‘amR>m {dÚm àgmaH$ H$‘©`moJr XwbmOr{gVmam‘ nmQ>rb H¥$fr ‘hm{dÚmb` Zm{eH$

àm. Eg. `w. gw`©d§er‘mo. 9665773476

àm. Ho$. Ama. ^moB©a ‘mo. 9011960315

www.krishijagran.comAmamo½`Xm`r XþY

OEmail : [email protected]

58 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

vt; yks.kkjh & 09657303903

єkh tkxj.k ekfld cqfdaxlkBh laidZєkh tkxj.k ekfld cqfdaxlkBh laidZ

Page 59: Krishi jagran marahti magazine august 2015

www.krishijagran.comAmamo½`Xm`r XþY

Cn`moJr AgVmV. XwYm‘Ü`o I{ZOÐì`o 0.7 Vo 0.8 Q>¸o$ AgVmV. 75 Q>¸o$ ^mJ H°$pëe`‘ d ’$m°ñ’$moagMm AgVmo. `m {edm` ‘°¾o{e`‘, Vm§~o, Šbmo[aZ, Am`moS>rZ, ‘±J{ZO, H$mo~mëQ>, {g{bH$m°Z B. I{ZOÐì`o XwYmV AmT>iVmV.

6 OrdZgËdo …

Amhmam‘Ü`o bmJUmar gd© OrdZgËdo XwYm‘Ü`o AgVmV. OrdZgËdm§‘wio amoJà{VH$ma eŠVr dmT>Vo XwYm‘Ü`o gmYmaUV… 25 àH$maMr OrdZgËdo AgVmV. `mV à«m‘w»`mZo Aµ, ~µ, S>, B©µ, Ho$ ̀ m OrdZgËdm§Mm g‘mdoe hmoVmo. OrdZgËd "A' ‘wio amVAm§YionUm Xwa hmoÊ`mg ‘XV hmoVo. OrdZgËd "S>' ‘wio hmS>o d XmV ‘O~wV hmoVmV.

PrO ^ê$Z {ZKVo. hmS>o V`ma hmoÊ`mg d ~iH$Q> hmoÊ`mg ‘XV hmoVo. n¡emMr {Z{‘©Vr d Amamo½` gwYmaVo. 1 J«°‘ à{WZm§nmgwZ 4.1 H°$bar COm© {‘iVo.

4 Xw½YeH©$am (b°ŠQ>moO) …

XwYm‘Ü`o Or eH©$am A{^{H«$`m AgVo {Vbm b°ŠQ>moO åhUVmV. XwYm‘Ü`o 4 Vo 4.5 Q>¸o$ eH©$am {daKibobr AgVo. b°ŠQ>mo~°{gbg OrdmUwMr Xw½YeH©$am A{^{H«$`m hmoD$Z Xw½Ymåb b°°ŠQ>rH$ Amåb V`ma hmoVo d XwY ZmgVo. bmoUr d MrO ~Z{dVm§Zm ̀ mMr JaO bmJVo.

Xw½Ymåbm§‘wio Xhr Am§~Q> hmoVo. Xw½YeH©$am gmIaonojm 1/6 nQ> JmoS> AgVo. à{WZm§À`m nMZm‘wio V`ma hmoUmao Anm`H$maH$ dm`w Xw½YeH©$aoÀ`m nMZm‘wio V`ma hmoV Zmhr. åhUwZ bhmZ ‘wbm§Zm µAmOmar ‘mUgm§Zm J^©dVr ‘mVm§Zm XwY godZ H$aUo Amamo½`mÀ`m Ñï>rZo ‘hËdmMo Amho. 1 J«°‘ b°ŠQ>moO nmgwZ 4.1 H°$bar COm© {‘iVo. Xw½YeH©$ao‘wio earamV H°$pëe`‘ g‘m{dï> hmoÊ`mg ‘XV hmoVo.

5 jma (I{ZOo/amI) …

XwYmVrb H$mhr jma {daKibobo AgVmV. Vo ’$m°ñ’$moag d H°$pëe`‘er g§`moJ nmdbobr AgVmV. pñZ½Y {dahrV XwY µVmH$ XømMo nmUr `m‘Ü`o jma AgVmV Vo Amhmam‘Ü`o Cn`moJr nS>VmV.

XwYmVrb jmam‘wio bhmZ A^©H$mMr hmS>o dmT>Ê`mg ‘XV hmoVo VgoM bhmZ ‘wbm§À`m dmT>rg nMZ{H«$`oV nMZ hmoÊ`mgmR>r

59H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 60: Krishi jagran marahti magazine august 2015

www.krishijagran.comeyk[kr

eph daiuh 150 is{kk vf/kd mRiknukaps dke djhr

vkgs R;klkBh loZçFke —f"k tkxj.k VhedMwu rqeps vfHkuanu- t; Jh jlk;u m|ksx fyfeVsM gh 1993 lkyh lq: >kysyh daiuh vkt n baMksxYQ xzqi ukokus vksG[kyh tkrs- vk;,lvks 9001&2008 çekf.kr gh daiuh vWxzksdsfedYl vkf.k moZjds ;k {ks=kr ,d ukoktysys uko cuwu lxG~;kaleksj vkyh- gh daiuh LFkkiu dj.;kps LoIu T;kaP;k MksG~;kauh cf?krys rh O;fä gksrh daiuhps v/;{k Jh vkse çdk'k vxzoky- T;kauh d"V vkf.k lpksVhus gs LoIu lkdkjlq)k dsys- lqjokrhyk daiuh f>ad lYQsV 21% ukokps ,dp mRiknu cuor gksrh- gs mRiknu cktkjkr lksukJh ukokus vksG[kys tk;ps- R;kuarj daiuhus vWxzksdsfedYl {ks=krhy fofo/k vk;kek ae/;s vkiyk m|ksx ok<oyk- fo'k s"kr% dhVduk'kds] lw{e iks"kdrRos vkf.k tSo mRiknukaph fufeZrh lq: dsyh- l|fLFkrhr daiuh 150 gwu vf/kd mRiknukapk O;kikj djr vkgs-

—f"k tkxj.k Vheus daiuhps O;oLFkkidh; lapkyd Jh lat; vxzoky ;kaP;k'kh [kkl ckrphr dsyh- T;kr t; Jh jlk;u m|ksx fyfeVsM rs n baMksxYQ fyfeVsMi;aZrpk çokl vkEgh tk.kwu ?ksryk- Jh lat; vxzoky ;kaP;k eqyk[krhrhrhy eq[; Hkkx bFks nsr vkgksr-

xsY;k nksu n'kdkrhy vkS|ksfxd ;'kkpk rqepk ewyea= dks.krk vkgs\

vkeP;k O;kolkf;d ;'kklkBh mRiknukaP;k xq.koÙksoj Hkj ns.ks gkp ea= dk;e jkfgyk vkgs- T;keqGs 'ksrd&;kauk deh fderhr mÙke mRiknus feGw 'kdrhy- ihdlqj{kk vkf.k pkaxysmRiknu ;klkBh uO;k mRiknukaph laiw.kZ Jqa[kyk miyC/k d:u nsrk ;koh vlk vkepk dk;e ç;Ru vlrks- vkEgh Js"B ;qfuV vkf.k e'khUlpk vkf.k xq.koÙkk ç.kkyhpk ç;ksx djrks-vkeP;kdMs mRiknus loksZR—"V cuo.;klkBh vkf.k uoh mRiknus cktkjkr vk.k.;klkBh ,d l{ke mRiknu fodkl vkf.k uksan.kh Vhe vkgs-

**lqjf{kr gkrka[kkyh ok<.ks vkf.k lqjf{kr jkg.ks gk** dhVduk'kds vkf.k moZjds ;k {ks=kr dke dj.kk&;k rqeP;k daiuhpk ewyea= vkgs- vls vlrkuk daiuh dks.kR;k {ks=kr ,dkxzrsus dk;Z djr vkgs gs foLr`ri.ks vki.k lkaxky dk\

nksu egRokps eqís vkgsr& fodkl vkf.k lqj{kk] vkeP;k mRiknukaeqGsihdlqj{kk vkf.k fidkaP;k ok<hlkBh iks"kd okrkoj.kkr cnyvkf.k vfu;ferrk ;kuqlkj fidkaph mit gksr vlrs-fidkaph mit okrkoj.kkoj

voyacwu vlrs- okLrfod fdMh] jksx vkf.k fu#i;ksxh >qMis fidkaph ok< jks[k.;klkBh vkf.k ok<hoj ifj.kke dj.;klkBh dkj.khHkwr Bjrkr-mPp xq.koÙkslkscr fidkaP;k lqj{kseqGs mRiknukyk c<kokfeGrks- vkEgh 'ksrd&;kauk R;kaP;k fidkaP;k lqj{ksps vk'oklu nsrks vkf.k vkeP;k daiuhph mRiknus okijY;keqGs fidkaph mit vkf.k ok< gksr jkghy gs ikgrks-'ksrd&;kauk R;kaph fids lqjf{kr djrk ;kohr Eg.kwu mÙke ntkZph o LoLr nj vlysyh mRiknukaph Jqa[kyk nsrk ;koh ;kdMs vkeps fo'ks"k y{k vlrs- ;kp dkj.kkeqGs ns'kkrhy fufeZrhr vkeph Hkkxhnkjh vkgs- lqjf{kr gkrka[kkyh ok<.ks vkf.k lqjf{kr jkg.ks vkeP;k daiuhpk ewyea= vkgs- vkf.k vkeP;k'kh tksMys xsysys lxGs xzkgd] pWusy ikVZulZ] foØsrk] Hkkxhnkj] lYykxkj vkf.k vkeph Vhe rlsp R;kaph dqVqacslq)k gkp ewyea= /;kukr Bsowu dke djrkr-

—f"k {ks=k'kh lacaf/kr yksdkai;aZr iksgksp.;klkBh vkiyh dk; j.kuhrh vlrs vki.k lkaxw 'kdky dk\

vkEgh 'ksrd&;ka'kh laidZ lk/k.;klkBh 'ksrdjh cSBdk vkf.k lsfeukj v'kk dk;ZØekaps vk;kstu djrks- 'ksrd&;ka'kh laokn lk/k.ks]ekxZn'kZd vkf.k ,der cuo.kk&;k yhMlZu HksV.ks]fefM;k vkf.k brj {ks=kr tkfgjkr ns.ks] çpkj vkf.k çlkj dj.;kps dke vkEgh djrks- l/;k vkEgh Vsyhd‚e vkf.k baVjusVlkj[;k uohu ra=Kkukpk okij djr vkgksr- ts.ksd:u 'ksrd&;ka'kh laidZ lk/k.ks lksis tkbZy-

eqjknkcknP;kvWxzh&fDyfud o vWxzh fctusl lsaVj'kh vkEgh gkrfeGo.kh dsyh vkgs- ;k çdYikvarxZr vkEgh 'ksrd&;kauk tkx:d o lqf'kf{kr cuo.;klkBh ^QkeZj Ldwy v‚u OghYl* ukokph lxG~;k lk/kukauh lTt v'kh cl lq: dsyh vkgs- gk 'ksrd&;kai;aZr iksgksp.;klkBhpk vuks[kk ekxZ vkgs- ;k ek/;ekrwueqyHkwr lqfo/kkauh lTt clP;k lgk¸;kus 'ksrd&;kauk Vªsfuax nsrks- vkEgh 'ksrd&;kauk R;kaP;k fidkuqlkj e`nk uequk ijh{k.k

lqjf{kr gkFkksa esa c<+uk vkSj lqjf{kr jguk gekjk ewyea= & Jh lat; vxzoky

www.krishijagran.com

lqjf{kr gkrk[kkyh ok<.ks

vkf.k lqjf{kr jkg.ks vkepk

ewyea= & Jh- lat; vxzoky

rq

60 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 61: Krishi jagran marahti magazine august 2015

lqfo/kklq)k miyC/k d:u nsrks-

rqEgh rqeP;k yf{kr xzkgdkauk dls vksG[krk\

yf{kr xzkgd vkeP;k pkjh cktwauk vkgsr- çR;sd 'ksrdjh gk vkeP;klkBh yf{kr xzkgdp vkgs- i.k vkt y{; Bjo.;kph xjt vkgs- ;kp dkj.kkeqGs vkEgh ;k fn'ksus vkiys y{k dsafær dsys vkf.k vkeps /;s; lk/; dsys- fo'ks"kr% fidkaps uequs fopkjkr ?ksrk fofo/k jkT;kr vkEgh fidkuq:i vkf.k ekfgrhP;k vk/kkjs vkeP;k yf{kr xzkgdkaph fofHkUu Hkkxkr vkEgh oxZokjh dsyh vkgs- vkf.k fidkuqlkjp vkEgh vkeph mRiknus 'ksrd&;kai;aZr iksgksporks-

'ksrd&;ka'kh cksyrkuk vkEgh rafäzd mRiknukafo"k;h er cuo.kkjs yhMlZ vkf.k çkjafHkd xzkgdkauk dsaæLFkkuh Bsorks- ts vkeP;k mRiknukapk okij djrhy-

rqeph mRiknus çR;sd fBdk.kps fid vkf.k gokeku ;kuqlkj vlrkr fd ,dp mRiknu ,dkp ukokus lxG~;k çdkjP;k fidkalkBh okijys tkÅ 'kdrs\

gks] vkeph mRiknus çR;sd fBdk.kph fids vkf.k LFkkuhd okrkoj.kh; ifjfLFkrh ;kuqlkj r;kj dsysyh vkgsr- vkeP;kdMs dkgh czkaMusEl vkgsr tls fd vadqj xksYM :V –vks& eWDl xksYM- ;kph jk"Vªh; Lrjkoj [;krh vkgs- rlsp lks;kchuP;k fidklkBh baMks'kähcku] /kkuklkBh lans'k bR;knhuh jkT;Lrjkoj vkiyh vksG[k fuekZ.k dsyh vkgs-

rqEgkyk vxnh eukiklwu vkoM.kkjs rqeps mRiknu dks.krs\

vkEgh mRiknukaph lqo.kZ 'k`a[kyk r;kj dsyh vkgs- T;kr jk si k aph mRikndrk vkf.k [k kld:u 'ksrd&;kalkBh r;kj dsysY;k mRiknukapk lekos'k vkgs- vkEgkyk okVrs fd gk m|ksx vk.k[kh [kwi iq<s tkbZy- T;kr fidkaps larqfyr iks"k.k] e`nk vkjksX; vkf.k —"kh jlk;ukaP;k ek/;ekrwu çHkkoh i)rhus jksikaP;k vo'kks"k.k {kersr ok< gksbZy gs cf?krys tkrs- ;keqGs viO;o o i;kZoj.kkpk ifj.kke ;kr ?kV djrk ;sbZy- ;k mRiknukaP;k ckcrhr vkEgh [kwip mRlkfgr vkgksr-

nql&;k daiuhP;k mRiknuka'kh rqeP;k daiuhP;k mRiknukaph rqyuk dsY;kl R;kps osxGsi.k dk; lkaxky\ n baMksxYQ xzqiP;k mRiknukae/;s ukfoU; dk; vkgs\

vkeP;kdMs fid lqj{kk vkf.k mRikndrk ok<o.;klkBh laiw.kZ 'k`a[kyk vkgs- vkf.k ghp vkEgkyk brj daiU;kaP;k rqyusr osxGs Bjors- gsp ukfoU; vkgs-

brj çfrLi/kZ~;kaP;k rqyusr rqEgh Lor%yk dks.kR;k Js.khr Bsoky\

çfrLi/kZ~;kaph fpark u djrk vkEgh cktkjkr vkeps LFkku fuekZ.k djr vkgksr-

Hkkjrkrhy la;qä miØeklanHkkZr vkiyh dks.krh ;kstuk vkgs dk \ fd fons'kh daiuhlkscr uohu mRiknu cktkjkr vk.k.kkj vkgkr \

vkEgh uohu daiuhlkscr la/kku lk/k.;kr vxzslj vkgksr-i.k lxGs Bjys vkgs vls lkax.ks vkrrk;hi.kk Bjsy-

Hkfo";kr daiuh lanHkkZr dk; ;kstuk vkgsr\

vkEgh ifjorZu dkGkrwu tkr vkgksr- vkEgh daiuhps t; Jh jlk;u m|ksx fyfeVsM gs uko cnywu n baMksxYQ xzqi Ø‚i lk;Ulsl fyfeVsM vls dsys vkgs- ;keqGs vkeP;k dkekr vkf.k O;oLFkkiu i)rhr [kwi cny >kyk vkgs- R;keqGs Hkfo";kr ,dk uO;k <axkr lxG~;kaleksj ;sÅ- vkEgkyk [kk=h vkgs gk cny vkeP;kr vkarfjd vkf.k xzkgdkae/;sgh ,d mRlkg fuekZ.k djsy- 'ksrd&;kaph lsok dj.;klkBh vf/kd çHkkohi.ks vkEgh lxG~;kaleksj ;sÅ-

'ksrd&;kai;aZr vkiyh mRiknus d'kh iksprkr\

vkeph mRiknus vkEgh forjd vkf.k foØsrk ;kaP;k ek/;ekrwu 'ksrd&;kai;aZr iksgksporks- T;kr daiuhps ,d etcwr ra= &forjd o foØsrk ;k}kjs fuekZ.k gksrs-vkEgkyk gs ra= vlY;kpk vfHkeku vkgs-

rqEgh cuoysY;k mRiknukeqGs 'ksrdjh lek/kkuh vkgs gs rqEgkyk dls dGrs\

;klkBh vkeP;kdMs 250 ekdsZV fjlpZ MsOgyiesaV v‚fQlj vkgsr- ts osGksosGh loZ~gs vkf.k fjlpZ djr jkgrkr- R;kaP;k ek/;ekrwu vkEgkyk gh ekfgrh feGrs-

'ksrd&;kauk fof'k"B ekfgrh ns.;klkBh rqEgh dk; djrk\

vkeph daiuh 'ksrd&;kauk ekfgrh ns.;klkBh osGksosGh dkghrjh uohu djr vlrs- uqdrhp vkEgh eqjknkckn m- ç- e/;s daiuhph ,d cl lq: dsyh vkgs- T;k}kjs vkEgh 'ksrd&;kalkBh tkx:drk dk;ZØe jkcor vkgksr- v'khp ;kstuk iatkc vkf.k gfj;k.kkrgh lq: djk;ph vkgs-

www.krishijagran.comeyk[kr www.krishijagran.com

61H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 62: Krishi jagran marahti magazine august 2015

nmoQ>°Q>mo {YaS>ogm{hË`: 4 ~Q>mQ>o, 1 H$n JìhmMo nrR>, 2 M‘Mo adm, 4 ~marH$ {Maboë`m {haì`m {‘aÀ`m, {Oao, ‘rR>, Vob.H¥$Vr: ~Q>mQ>çmMo gmb H$mTy>Z ~marH$ {H$gmdo. `mV JìhmMo nrR>, adm, {‘aÀ`m, {Oao, nmUr KmbyZ OmS>ga {‘lU ~Zdmdo. Zm°ZpñQ>H$ Vì`mda Vob KmbyZ nrR> ngê$Z WmbrnrR> Ianyg ^mOyZ ¿`mdo. {hadr MQ>Ur, Xhr qH$dm bmoUÀ`m~amo~a gìh© H$amdo.

gm{hË` : 2 H$n S>o{gHo$Q>oS> H$moH$moZQ>, Am‘Mya OmS> Hw$Qy>Z, WmoS>r ~S>reon, Amodm d {Oao, Mdrbm {VIQ>, ‘rR> d 1 M‘Mm Ja‘ ‘gmbm, 2 M‘Mo Vob. gd© EH$Ì H$ê$Z gmaU ~Zdm.daMr nmar : XrS> H$n ‘¡Xm, AYm© H$n dZñnVr Vyn, ‘rR>, Jma nmUr.H¥$Vr : ‘¡Úmbm Vyn ì¶dpñWV MmoiyZ ¿`m. KÅ>ga nrR> {^Odm. Zoh‘rà‘mUo nwar bmQy>Z, ‘Ymo‘Y H$mnm. {ÌH$moU H$ê$Z, gmaU ^ê$Z, ZrQ> ~§X H$ê$Z, ‘§X J°gda Vim.

gm{hË`- 2 dmQ>çm ‘Š`mMo XmUo, 1/2 M‘Mm {Oao nyS>, nmd M‘Mm Amodm, 1 M‘Mm bgyU {hadr {‘aMr noñQ>, 2 bhmZ M‘Mo Xhr, ’$moS>UrgmR>r Vob, {Oao, ‘mohar, {VIQ>, ‘rR>, hiX, qhJ, 5-6 bhmZ AmH$mamVrb {g‘bm {‘M©. H¥$Vr : gd©àW‘ {‘aMr ̂ aboë`m dm§½`mà‘mUo ‘Ymo‘Y H$mnyZ ¿`m. {~`m H$mTy>Z ¿`m. EH$m ̂ m§S>çmV ‘Š`mMo XmUo d ‘gmë`mMo gd© gm{hË` EH$Ì H$ê$Z VobmMo ‘mohZ Kmbm. {‘aMrÀ`m {~`m Ë`mVM Kmbm WmoS>o Xhr KmbyZ {‘lU Amobga H$ê$Z ¿`m. H$T>B©V Vob, {Oao d ‘mohar d qhJ KmbyZ ’$moS>Ur H$am d Vobmda {‘aÀ`m ngê$Z bmdm. ‘§X AmModa {‘aÀ`m bmbga hmoD$ Úm. ~mOy CbQy>Z ¿`m. gd© ~mOy§Zr {‘aMr bmb Pmë`mda J°g ~§X H$am. PQ>nQ> ̂ abobr {g‘bm {‘aMr V`ma hmoB©b.

^abobr {g‘bm {‘aMr

H$moH$moZQ> g‘mogm

www.krishijagran.comnmH$H$bm

62 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 63: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Jh- lkgscjko xoGh9657302338

mxkao] ljLorh jksM] xoGh oLrh] mxkao] rk- fuQkM

'kkarh lkxj ulZjh'kkarh lkxj ulZjhVkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh]

okaxh] dksch] ¶ykWoj] Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

VkseWVks] <kscGh fejph] fidWMksj fejph] >saMw] dkjyh] okaxh] dksch] ¶ykWoj] Vjcqt] iibZ b- Hkkthikyk

jksis Vªs e/;s ;ksX; njkr feGrhy-

'kkarh lkxj ulZjh'kkarh lkxj ulZjh

'kk[kk % Hkjol QkVk ;soyk jksM] lR;Hkkek ykWUl leksj]rk- fuQkM] ft- ukf'kd

Hkkjr dh vxz.kh Ñf”k ikfjokfjd if=dk ikap Hkk”kkvksa esan?Zw-J/-;h- feqPh ikroD AGRICULTURE WORLD

Vjcqt] 'ksoxk

To Subscribe Krishi JagranTo Subscribe Krishi Jagran

Ph. : 011-26511845, 26517923, 45503170Email : [email protected] Web. : www.krishijagran.com

ALL INDIA SANJAY KUMAR 09313301029 [email protected]

GUJARAT Sara Khan 09953720233 [email protected]

MAHARASHTRA Megha Sharma 09891668292 [email protected]

Pavan Ajage 08411889826 [email protected]

Narendra Sherdale 09881063466 [email protected]

MADHYA PRADESH Poonam Biswakarma 08447527318 [email protected]

CHATTISGARH Yogesh Kumar 09891668636 [email protected]

JAMMU & KASHMIR Ruby Jain 09999142633 [email protected]

HIMACHEL PRADESH Sujata Gautam 08588998437 [email protected]

PUNJAB Chetram 09891864657 [email protected]

UTTRAKHAND Kanika Chauhan 0995346033 [email protected]

HARYANA Sarita Singh 09891899197 [email protected]

UTTAR PRADESH Afsana Malik 09891899322 [email protected]

R.N. Chaubey 09453577732 [email protected]

Krishna Bihari 09719029604 [email protected]

RAJASTHAN Jyoti Sharma 09891828266 [email protected]

BIHAR/JHK Chunki Bhutia 09891655888 [email protected]

KARNATAKA Geeta Rawat 09891123772 [email protected]

WEST BENGAL Aruna Jana 09953824044 [email protected]

egkcht] eghdks flMl~] ;'kksnk gk;czhM flMl~

uqftfoMq flMl~] nIrjh vWxzks izk- fy-] ck;l ØkWi lk;Ulsl

;w-,l- vWxzh flMl~] dkosjh flMl~] ukFk flMl] ukFk flMl~

vftr flMl~] vWMOgkUVk flMl~] lh-ih- flMl~

;kaps vf/kÑr forjd

es- Hkxorh Ñ"kh ,tUlhtBhagwati Krishi Agencies

Bhagchand Complex, Basement, Near Dindori Naka, Panchvati, Nashik -3Tel: 0253-2514731, Fax : 02353-2511730

Email : [email protected]

Bhagwan KhairnarC 94222 47646

II Jai Gurudev II

Ajit RautB.Sc. (Agri)

94038787439372292299

9-B, Rami Sankul, Kathe Nagar, Kathe Lane, Dwarka, Nashik-422011.

Ph.: (0253) 2506512Email : [email protected]

Production & Marketing of Quality Vegetable Seeds.

Meera SeedsMeera SeedsMeera SeedsMeera SeedsMeera SeedsQG>kMs&æk{k] vkack] fpDdq] is#] flrkQy]

jkeQy o brj loZ izdkj

Ñ"kh ulZjh

Dattu Rambhau Dhage M. : 9823220199Manager- M. 9049475999

Add. Nashik-Trimbakeshwar Highway, Trimbak Vidya Mandir, Belgaon Dhaga,

Tal. Dist. Nashik-422 213. (Maharashtra)Email : [email protected]

Green Dream

AA Å ue% f'kok; AA¡

buMksvj IyWUV vkÅVMksvj IyWUV xkMZu fM>k;fuax

xkMZu MsOgYiesaV xkMZu esaVuUl o brj lsok

osG & 1 ls 6 jfookj can

oxhZd`r www.krishijagran.com

Quality Since 1961

lat; baftfuvjhax oDlZlat; baftfuvjhax oDlZ

j.kthr&97673006619665339462lat;&

gfjHkkÅ ds- [kkydj

eksck-% 9270021082

Research Development & Alterationof Agricultural Equipment

bysDVªksLVWVhd Cyksvj] MkGhac Cyksvj] LVhy QWu dOgj] 200 fy- CyksvjbEiksVsZM QWu] æk{k o MkGhac LVhy dOgj] okWVj fgVj ¼cac½

loZ izdkjps Oyksvj o Oyksvj ps lqVs ikVZ feGrhy-

iksfyl LVs'ku leksj] eq-iks- lk;[ksMk] rk- fuQkM] ft- ukf'kd-

63H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

єkh tkxj.k forjd izeq[k

Ñ"kh tkxj.k 60@9 frljk etyk]

;qlqQ ljk;] ekdsZV] xzhu ikdZ esVªks LVs'ku] uoh fnYyh&110016

Qksu u-& 011-26511845] 265117923

eks- 9953756433] 9891263263Email: [email protected],

[email protected]

www.krishijagran.com

vt; yks.kkjh9657303903

iou vktxs8411889826

Page 64: Krishi jagran marahti magazine august 2015

OnÀ`m dVrZo nÌH$ma n[afXoMo Am`moOZ H$ê$Z g§gXoVrb H$m±J«ogÀ`m ^y{‘Ho$Mm {ZfoY H$aÊ`mV Ambm. ’$S>Udrg åhUmbo, bmoH$g^m {ZdS>UwH$m§‘Yrb nam^d H$m±J«og AOyZhr nMdy eH$bobr Zmhr. g§gXoÀ`m H$m‘mV OmUrdnyd©H$ AS>Wim AmUV H$m±J«ogZo XoemÀ`m AW©ì`dñWogmR>r ‘hÎdnyU© Agbobo OrEgQ>r {dYo`H$ amoIyZ Yabo. ̀ m‘wio XoemMo bmI H$moQ>r, Va amÁ`mMo 20 hOma H$moQ>tMo ZwH$gmZ hmoUma Amho. Jm§Yr n[admamÀ`m {hVmÀ`m nbrH$S>o H$m±J«og Xoe{hVmMm {dMma H$ê$ eH$V Zmhr, hoM `mdéZ {gÕ hmoVo, Aem eãXm§V ‘w»`‘§Ìr Xod|Ð ’$S>Udrg `m§Zr H$m±J«ogda OmoaXma Q>rH$m Ho$br. Am`nrEbMo ‘mOr AÜ`j b{bV ‘moXràH$aUr naamï´>‘§Ìr gwf‘m ñdamO VgoM AéU OoQ>br `m§Zr g§gXoV CÎmao XoÊ`mMm à`ËZ Ho$bm; nU XmoÝhr doim H$m±J«ogÀ`m ImgXmam§Zr Jm|Yi KmVbm. ‘Ü`àXoeMo ‘w»`‘§Ìr {edamO Mm ¡hmZ VgoM amOñWmZÀ`m ‘w»`‘§Ìr dgw§YamamOo `m§Mo amOrZm‘o g§gXoV ‘mJÊ`mV Ambo. amÁ`mVrb KQ>Zog§X^m©V ho amOrZm‘o ‘mJVmZm

g§gX ~§X nmS>Ê`mV Ambr. g§gXoV Ago àH$ma `mAmYr Pmbo ZìhVo, ̀ mH$S>o ‘w»`‘§Í`m§Zr bj doYbo. H$m±J«ogMo g§gXoVrb dV©Z Xoe{damoYr AgyZ Ë`m§À`m‘wio XoemMo {H$Vr ZwH$gmZ Pmbo Amho, `mMr ‘m{hVr OZVon`ªV nmohmoMdÊ`mgmR>r ^mOnÀ`m dVrZo Am°JñQ> ‘{hݶmV amÁ`^a H$m±J«og{damoYmV {ZXe©Zo H$aÊ`mV `oUma AmhoV. H$m±J«og ImgXmam§À`m ‘VXmag§KmVrb bmoH$m§Zm Vw‘Mo Jmo|Yir ImgXma H$go MwH$sMo dmJbo, ho `m doir gm§JÊ`mV `oB©b, Aer ‘m{hVr ^mOnMo àXoemÜ`j amdgmho~ XmZdo ̀ m§Zr {Xbr.

amOH$maU www.krishijagran.com

Ë`m ‘{hZm^amV XwîH$mir Cnm``moOZm H$ê$Z gaH$maZo amÁ`mVrb eoVH$è`m§Zm {Xbmgm {Xbm Zmhr, Va 14 gßQ>|~anmgyZ amÁ`^a OZmdam§gh Oob^amo Am§XmobZ H$aÊ`mV `oB©b, Agm Bemam amï´>dmXr H$m±J«ogMo AÜ`j eaX ndma `m§Zr {Xbm Amho. ndmam§À`m ZoV¥ËdmV Cñ‘mZm~mXÀ`m {Oëhm{YH$mar H$m`m©b`mda XwîH$miJ«ñV eoVH$è`m§Mm ‘moMm© H$mT>Ê`mV Ambm hmoVm. `m ‘moMm©À`m {Z{‘ÎmmZo Vã~b 35 dfmªZ§Va ndma añË`mda CVabo AmhoV.‘amR>dmS>çmVrb XwîH$mimMr nmhUr H$aÊ`mgmR>r eaX ndma VrZ {Xdgm§À`m Xm¡è`mda Ambo hmoVo. Ë`m§À`m Xm¡è`mMr gwédmV Cñ‘mZm~mXoVrb ‘moMm©Zo Pmbr. eoVH$è`m§Zmo, AmË‘hË`m H$ê$ ZH$m, AmË‘hË`oMr doi AmUUmè`m§Zm Om~ {dMmam, Aer hmH$hr ndmam§Zr ‘moMm©bm g§~mo{YV H$aVmZm Ho$br. Vo åhUmbo, Joë`m H$mhr dfmªnmgyZ Cñ‘mZm~mX, bmVya, ~rS> {OëømV XwîH$mir n[apñWVr {Z‘m©U hmoV Amho. eoVrMr O~m~Xmar AgVmZm ‘r `m ^mJmMr nmhUr Ho$br. {X„r‘Ü`o ~gyZ {ZU©` KoVbo ZmhrV. eoVH$è`m§Zm H$O©‘m’$s {Xbr. Jar~m§gmR>r {ZU©` KoVbo. `mdfuhr eoVH$è`m§da g§H$Q> Ambo Amho. ‘mÌ, gaH$mabm Vo {XgV Zmhr. OZoVoZo Amåhmbm 15 df} g§Yr {Xbr hmoVr. ̀ mdoir ~Xb Ho$bm. Ë`m‘wio {dH$mgmMr JmS>r ̀ mo½` ‘mJm©Zo OmB©b, Ago dmQ>bo hmoVo. nU JmS>r Hw$R>o Mmbbr? H$moU MmbdVo`? Joë`mdfu XwîH$mir n[apñWVr hmoVr Ë`mdoir

Amåhr Mmam N>mdÊ`m gwê$ Ho$ë`m hmoË`m. eoVH$è`m§À`m àýmda gaH$ma H$ mhrhr H$am`bm V`ma Zmhr. VËnydu {dYmZ n[afXoMo {damoYrnjZoVo YZ§O` ‘w§S>o, Am‘Xma amUmOJ{OVqgh nmQ>rb, amhÿb ‘moQ>o, {Oëhm n[afX gXñ`m H$m§MZVmB© g§Jdo `m §Zr ‘m oM }H$è`m §Zm g §~ m o {YV H o $b o . `md oir ‘mOr‘§Ìr S>m°.nÙqgh nmQ>rb, Am‘Xma {dH«$‘ H$mio, JUoe XwYJmdH$a, Am‘Xma {dÚm MìhmU, Am‘Xma àH$me JO{^`o, gwaoe {~amOXma, gwaoe Xoe‘wI, a{eX H$mPr, gVre X§S>ZmB©H$, amhÿb nmQ>rb gmñVyaH$a, g§nVamd S>moHo$ AmXtMr CnpñWVr hmoVr. ehamVrb boS>rO Šb~ ‘¡XmZmnmgyZ ‘moMm©Mr gwédmV Pmbr. S>m°.~m~mgmho~ Am§~oS>H$a Am{U N>ÌnVr {edmOr ‘hmamO nwVim‘mJ} ‘moMm© {Oëhm{YH$mar H$m`m©b`mda YS>H$bm. ZJa nm{bHo$g‘moa ‘moMm© Amë`mZ§Va eaX ndma ‘moMm©‘Ü`o gh^mJr Pmbo. ñWm{ZH$ Am‘Xma, njmÀ`m nXm{YH$mè`m §Zr {Oëhm{YH$mè`m§Zm ‘mJÊ`mMo {ZdoXZ {Xbo.

H$m±J«og‘wio XoemMr XmoZ bmI H$moQ>tMr hmZr - ‘w»¶‘§Ìr

35 dfmªZ§Va ndma añ˶mda`o

^m

64 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 65: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 66: Krishi jagran marahti magazine august 2015

aVmZo n{hë`m S>mdmV Mm§Jbr AmKmS>r KoD$Zhr lrb§Ho${déÕMr n{hbr H$gmoQ>r 63 Ymdm§Zr J‘mdë`mZo, ñdmV§Í`{XZr n{hbr H$gmoQ>r qOH$Ê`mM§ ñdßZ ñdßZM am{hbo Amho. qOH$Ê`mgmR>r Ad¿`m 176 Ymdm§Mo AmìhmZ g‘moa AgVmZm Xwgè`m S>mdmV ̂ maVmMo gd© JS>r 112 Ymdm§da ~mX Pmbo. lrb§Ho$Zo n{hbr H$gmoQ>r qOH$V ‘m{bHo$V 1-0 Aer AmKmS>r KoVbr Amho. lrb§Ho$À`m hoamWZo 7 ’$b§XmOm§Zm ~mX Ho$bo Va H$m¡ebZo 3 ’$b§XmOm§Zm ~mX Ho$bo. lrb§Ho$À`m {’$aH$s nQy>§Zr ̂ maVr` {H«$Ho$Q> g§KmÀ`m ’$b§XmOm§Zm Mm§JbmM PQ>H$m {Xbm. n{hë`m S>mdmV emZXma eVH$s Ioir H$aUmao {eIa YdZ Am{U H$U©Yma {damQ> H$mohbrhr Mm§Jbr H$m‘{Jar H$ê$ eH$bo ZmhrV. EH$Q>çm AqOŠ` ahmUoZo (36) eodQ>n`ªV Pw§O {Xbr ‘mÌ Ë`mMo à`ËZ An`er R>abo Am{U ^maVmbm nam^dMm ñdrH$ma H$amdm bmJbm. ^maVmV’}$ Ho$. Eb. amhþb

(5), {eIa YdZ (28), Bem§V e‘m© (10), amo{hV e‘m© (4), H$mohbr (3), ha^OZ (1), A{œZ 3, {‘lm (15) Am{U déU A°am°ZZo Zm~mX 1 Ymd Ho$br.

Oa~¡OmZ `oWrb Jm~mbm `oWo gwé Agboë`m Am`EgEgE’$ OmJ{VH$ Zo‘~mOr MfH$ ñnY}V 50 ‘rQ>a am`’$b W«r nmo{OeZ àH$mam‘Ü`o M¡Z qgJ `mZo AmR>do ñWmZ nQ>H$mdbo. `m M‘H$Xma H$m‘{Jargh Ë`mZo AmJm‘r [aAmo Am°{bpånH$ ñnY}gmR>r H$moQ>m àmá Ho$bm AgyZ Am°{bpånH$ H$moQ>m {‘idUmam Vmo gmVdm ̂ maVr` Zo‘~mO R>abm Amho. ñnY}À`m nmÌVm ’o$ar‘Ü`o M¡Z `mZo M‘H$Xma H$m‘{Jar H$aVmZm 1200 n¡H$s 1174 JwUm§Mm doY KoVmZm gdmªMo bj doYbo. `mZ§Va A§{V‘ ’o$ar‘Ü`o Ë`mZo 403.7 JwUm§Mm doY KoVbm Omo Am°{bpånH$ H$moQ>m àdoe {‘idÊ`mgmR>r nwaogm hmoVm. `m H$m‘{Jar‘wio ‘r Iwn Iwe AgyZ XoemgmR>r Am°{bpånH$ nXH$ qOH$Uo ‘mPo ñdßZ Amho. ̀ m {XeoZo n{hbo nmD$b Q>mH$bo `mMm A{^‘mZ Amho. AOyZhr ‘bm H$m‘{Jar C§MmdÊ`mgmR>r H$R>moa ‘ohZVrMr Amdí`H$Vm Amho, Ago `mdoir M¡ZZo gm§{JVbo. Xaå`mZ `m ñnY}V MrZÀ`m Ho$ hþB {OM|J `mZo gwdU©doY KoVmZm ñnY}V dM©ñd amIbo. Va Am°ñQ´r`mÀ`m AboŠPm§S>a e{‘ar Am{U MrZÀ`mM Ho$ Py {H$ZmZ `m§Zr AZwH«$‘o am¡ß` d H$m§ñ` nXH$mda H$ãOm Ho$bm.

aVr` ñQ>ma gm`Zm Zohdmb {hZo {dœ ~°S>q‘Q>Z ñnY}À`m Cnm§Ë` ’o$arV YS>H$ {Xbr Amho. XmoZ doioMr H$m§ñ` nXH$ {dOoVr nr. ìhr. qgYy {hbm {dœ ~°S>q‘Q>Z ñnY}À`m Cnm§Ë`nyd© ’o$arV ‘{hbm EHo$arV gZgZZmQ>r nam^dmMo Vm|S> nhmdo bmJbo. Ë`mAmYr Ádmbm-JwÅ>m Am{U A{œZr nmoZßnm `m§Zm XoIrb ‘{hbm XwhoarÀ`m bT>VrV nam^dmbm gm‘moao Omdo bmJbo. OmJ{VH$ H«$‘dmarV {Vgè`m ñWmZmda Agbobr MrZMr br OwB©éB© {hbm Z‘{dUmar 11 dr ‘mZm§{H$V qgYybm AmO AmR>dr ‘mZm§{H$V H$mo[a`mMr gy§J Or hÿEZ {hZo EH$ Vmg 22 {‘{ZQ>m§V H$S>ì`m g§Kfm©Z§Va 21-17, 19-21, 21-16 Zo nmam^yV Ho$bo. 2013 Am{U 2014 ‘Ü`o gbJ XmoZXm {dœ M°pån`Z{en‘Ü`o H$m§ñ` {dOoVr qgYyMm gy§J{déÕMm {dH«$‘ 3-1 Agm hmoVm. `m gm‘Ý`mV ‘mÌ à{VpñnYu IoimSy> qgYyda hmdr Pmbr. qgYyZo gm‘Ý`mV 54 n¡H$s VrZ Jo‘ JwU qOH$bo. n{hbm Jo‘ 17-21 Zo J‘{dë`mZ§Va qgYyZo ‘wg§S>r ‘mabr hmoVr. Ë`mAmYr ^maVmMr 13 dr ‘mZm§{H$V Xwhoar OmoS>r Ádmbm-A{œZr `m§Mm OnmZÀ`m ZmH$moAmo ’w$H$‘°Z Am{U Hw$é‘r `moZmAmo `m {~Ja ‘mZm§{H$V OmoS>rZo 46 {‘{ZQ>mV gbJ Jo‘‘Ü`o 25-23, 21-14 Zo nam^yV Ho$bo.

M¡Z qgJbm Am°{bpånH$ {VH$sQ>

gm`Zm Cnm§Ë` ’o$arV

H«$sS>m {df¶H$ www.krishijagran.com

lrb§H$m 63 Ymdm§Zr {dO`r^maVmMm bm{OadmUm nam^d^m

A^m

66 H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

Page 67: Krishi jagran marahti magazine august 2015

ir‘Yrb XmoZM Imoë¶m Agbo¶m KamV EH$Ì Hw$Qw>§~mV Z{dZ b¾ Pmboë¶m Zdam-~m¶H$moMr H$er Kwg‘Q> hmoVo? Z{dZ Ka KoʶmMm {df¶ {ZKmbm H$s ˶mbm hmoUmam {damoY. ˶m {damoYmbm ¶oUmao Z{dZ diU. Zm˶m§‘Yrb hmoUmar AmoT>mVmU ho gJio nhm¶bm {‘iVo Vo "S>~b grQ>' ¶m {gZo‘mV. H$Wm d nQ>H$Wm {j{VO nQ>dY©Z Am{U g‘ra {dÜdm§g ¶m XmoKm§Zr {b{hbr AgyZ A{Ve¶ gai, gmYr na§Vw ‘Zmbm ñne© H$ê$Z OmUmar Amho. Am`wî`mH$S>o gH$mamË‘H$ Ñï>rZo nmhm`bm bmdUmar hr g§nyU© H$Wm OUy Vw‘À`m-Am‘À`m OJÊ`mMr Jmoï> R>abr Amho. Á`m§Zr MmirVbo Am`wî` AZw^dbo Amho, Ë`m§À`mgmR>r hm {MÌnQ>. ‘w§~B©Mr Mmig§ñH¥$Vr Am{U {VWo amhUmè¶m§À¶m

OrdZmMm gmamM OUy øm {gZo‘mV ‘m§S>bm Jobm Amho. MmirVë`m A{‘Ver b¾ H$ê$Z ‘§{Oar ˶mgmo~V {VWo amhm`bm ¶oVo. ‘§{Oarbm ‘w§~B©{df`r ñdm^m{dH$M àM§S> Hw$Vyhb AgVo. Ë`mVM Añgb ‘w§~B© {OWo AZw^dm`bm

{‘iVo, Aem MmirV {VMm g§gma gwê$ PmboVm AgVmo. A{‘V Hw$[aAa H§$nZrV H$m‘ H$aV AgVmo Va ‘§{Oar ImOJr {d‘m EO§Q> åhUyZ H$m‘ H$aV AgVo. KamV‘ܶo A{‘VMo AmB©-d{S>b, ^mD$ ahmV AgVmV. ˶m§À¶m~amo~a amhmV AgVmZm ‘§{OarZo Hw$R>brhr Hw$a~wa Z H$aVm ñdV:bm gm‘mdyZ KoVbo AgVo. nU A{‘Vbm {VMr hmoUmar Hw$M§~Um hiyhiy bjmV ̀ oV Am{U EH$m jUr Vmo doJio amhÊ`mMm {ZU©¶ ‘§{Oarbm gm§JVmo. AWm©VM ‘§{Oar haIyZ OmVo. ‘J `m XmoKm§Mm Ka KoÊ`mgmR>r AmQ>m{nQ>m gwê$ hmoVmo. XmoKo Omo‘mZo H$m‘mbm bmJVmV.

dmV§Í`goZmZtÀ`m ào‘~§Ym§da ^mî` H$aUmam EH$ doJim {df` "ZriH§$R> ‘mñVa' `m{Z{‘ÎmmZo àojH$m§g‘moa gmXa Pmbm Amho. `mnydu ñdmV§Í`dram§Mm g§Kf©, Ë`m§Zm H$amdm bmJUmam Ë`mJ ̀ m{df`rMo {H$ñgo AZoH$ {gZo‘m§‘YyZ Amnë`m nmhʶmV Ambo. na§Vw `m dram§À`m ào‘H$Wm Zoh‘rM Xwb©{jV am{hë`m. H$moPr hmoåg àñVwV Am{U Aja {’$ëåg àm`ìhoQ> {b{‘Q>oS> {Z{‘©V "ZriH§$R> ‘mñVa' `m {MÌnQ>mV ^mî` H$aÊ`mV Ambo Amho. hm {gZo‘m AZoH$ AWm©Zo d¡{eï²>`nyU© R>abm Amho. JO|Ð

A{hao `m§M§ {X½Xe©Z, AO`-AVwb `m§M§ gw‘Yya g§JrV, H$bmH$mam§Mm Aà{V‘ A{^Z`, {Za{Zamù`m àXoem§‘Ü`o Ho$bob§ ZoÌmoÔrnH$ N>m`m{MÌU `m gJù`mM nmœ©^y‘rda hm {gZo‘mZo doJir N>mn gmoS>br Amho. ̀ mVb§ AOyZ EH$ d¡{eï²>` åhUOo n yOm gmd §VM§ Z ¥Ë`{X½Xe©Z R>gbo Amh o. Z¥Ë`{X½Xe©Zm~amo~aM Amnë`m gw§Xa A{^Z`mMr MwUyH$ nwÝhm EH$Xm nyOmZo XmIdbr Amho. EH$ ImoS>H$a, IoiH$a ‘wbJr Vo ‘Zm{déÕ Pmbobr BZm‘Xmam§Mr gyZ hm B§Xy `m ì`{º$aoIoMm àdmg nyOmZo Aà{V‘ gmH$mabm Amho.

www.krishijagran.com{gZo‘m-{gZo‘m

Mm

67H¥$fr OmJaU Am°JñQ> 2015

ñ

Page 68: Krishi jagran marahti magazine august 2015
Page 69: Krishi jagran marahti magazine august 2015

deh izek.k vkf.k Rofjr vf/kd ifj.kkedkjd

vf/kd mRiknu] mPp xq.koRrk vkf.k vf/kd Qk;nk

ph [kjh vksG[k ps fu"kk.k

lYQj [kr----

deh izek.k vkf.k Rofjr vf/kd ifj.kkedkjd

vf/kd mRiknu] mPp xq.koRrk vkf.k vf/kd Qk;nk

ph [kjh vksG[k ps fu"kk.k

�kjrkrhy ifgys

90 VDds WDG

lYQj [kr

izek.k&3 fdyks@izfr ,djizek.k&3 fdyks@izfr ,dj

R

Page 70: Krishi jagran marahti magazine august 2015

Publised on 25th & Posted on 27th & 28th of Every Month RNI. NO.: DELMAR/2014/54725 Postal Reg. No. DL-SW-1/4180/14-16