kliniczne sposoby obniżania poziomu cholesterolu

Kliniczne sposoby obniżania poziomu cholesterolu

CHOLESTEROL – Z CZYM TO SIĘ JE?Dosłownie i w przenośni –

Cholesterol – właściwości chemiczne

Wzór sumaryczny: C27H46O

Masa molowa:386,65 g/mol

Temp. topnienia:148 °C

Nazwa wg IUPAC:(3β)- cholest- 5- en- 3- ol

Gęstość:1,05 g/cm³

Temp. wrzenia:360 °C

Cholesterol – właściwości biologiczne

• amfipatyczny lipid, składnik tkanek, struktury błon, oraz zewnętrznej warstwy lipoprotein osocza

• występuje• jako wolny cholesterol• lub w połączeniu z

długołańcuchowymi kwasami tłuszczowymi jako estry cholesterolu (forma zapasowa)

• syntetyzowany w wielu tkankach z acetylo-CoA

• wydalany z organizmuz żółcią jako cholesterol, lub sole kwasów żółciowych

Cholesterol – właściwości biologiczne

• prekursor steroidów, np.:• kortykosteroidy• hormony płciowe• kwasy żółciowe• witamina D

• obecny w produktach jak np.:• żółtko jaj• mięso• wątroba• mózg

• typowy produkt metabolizmu zwierzęcego – nieco ponad 50% cholesteroluw organizmie człowieka pochodzi z syntezy z acetylo-CoA (700 mg/doba), reszta dostarczana w diecie

DLACZEGO MIELIBYŚMY WŁAŚCIWIE OBNIŻAĆ POZIOM CHOLESTEROLU?

Skoro cholesterol ma tyle znaczących funkcjiw organizmie człowieka i tak pożyteczne właściwości, odpowiedzmy sobie na pytanie:

Cholesterol w ujęciu fizjologicznym

• lipoproteiny transportują wolny cholesterolw krążącej krwi, gdzie wymienia się on na zasadzie równowagiz cholesterolem innych lipoprotein i błon• frakcja LDL to pośrednik

w przenoszeniu cholesterolui jego estrów do wielu tkanek

• wolny cholesterol usuwany jest przez frakcję HDLi transportowany do wątroby, tam przekształcany w kwasy żółciowe w proce-sie znanym jako odwrócony transport cholesterolu

Zły i dobry cholesterol

Patogenne właściwości cholesterolu

• Jest głównym składnikiem kamieni żółciowych.

• Stanowi czynnik uczestniczący w powsta-waniu miażdżycy życiowo ważnych tętnic, stając się przyczyną chorób naczyń mózgowych, tętnic wieńcowych i naczyń obwodowych. Nasilenie miażdżycy wykazuje korelację ze wzrostem stosunku LDL:HDL.

JAK OBNIŻYĆ POZIOM CHOLESTEROLU?

Skoro wiemy już po co, możemy wreszcie spróbować odpowiedzieć na pytanie będące sensem tej prezentacji:

Jak obniżyć poziom cholesterolu?

Na stężenie cholesterolu we krwi największy wpływ mają czynniki dziedziczne. Na nie, niestety, nie mamy bezpośredniego wpływu.Pożądany efekt możemy jednak uzyskać działając czynnikami środowiskowymi i pokarmo-wymi.I tak, zmniejszanie poziomu cholesterolu we krwi będziemy osiągać przede wszystkim:1. modyfikacją diety2. zmianą stylu życia3. farmakoterapią i leczeniem

chirurgicznym.

1. Zmiany w składzie dietyNależy zastąpić pewną ilość nasyconych kwasów tłuszczowych (np. palmity-nianu, hamującego prze-kształcanie cholesteroluw kwasy żółciowe) zawar-tych m.in. w:• maśle• tłuszczu wołowym• oleju kokosowymwielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi (WNKT).

1. Zmiany w składzie dietyWielonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte sąw dużych ilościachw naturalnie występujących olejach:• oleju słonecznikowym• olej z nasion bawełny• oleju kukurydzianym• oleju sojowym.Jednonienasycone kwasy tłuszczowe zawiera natomiast oliwa z oliwek.

Dlaczego WNKT powodują spadek poziomu cholesterolu?

• Mechanizm działania WNKT na zmniejszanie stężenia cholesterolu we krwi nie jest do końca wyjaśniony, ale podejrzewa się, że pobudzają one wydalanie cholesterolu do jelita i jego utlenianie do kwasów żółciowych.

• Być może wskutek wzrostu szybkości katabolizmu LDL przesuwane jest rozmieszczenie cholesterolu z osocza do tkanek.

• Nasycone kwasy tłuszczowe w przeciwień-stwie do wielonienasyco-nych kwasów tłuszczowych powodują tworzenie mniejszych cząsteczek VLDL, a te, ponieważ za-wierają więcej chole-sterolu, są zużywane przez tkanki pozawątrobowez mniejszą szybkością aniżeli większe cząstki;to sprzyja rozwojowi miażdżycy.

2. Zmiana stylu życia – ale po co?

Wykazano, że na wzrost wydzielania VLDLz wątroby wpływa zwiększone stężenie wolnych kwasów tłuszczowych osocza.Wówczas także wątroba wyrzuca dodatkowe ilości triacyloglicerolii cholesterolu do krwi.

2. Zmiana stylu życia – ale po co?

Do wzrostu stężenia wolnych kwasów tłuszczowych w osoczu krwi prowadzą także:

stres emocjonalny picie kawy

nikotyna z papierosów spożywanie kilku dużych posiłków zamiast wielu mniejszych

Czynniki predysponujące do powstawania choroby niedokrwiennej serca

nadciśnienie tętnicze

palenie tytoniu

płeć męska

otyłość (zwł. brzuszna)

brak ruchu

picie miękkiej, zamiast twardej wody

2. Zmiana stylu życia – kogo dotyczy?

Kobiety w okresie premenopauzalnym wydają się być chronione przed działaniem niektórych z wymienionych czynników miażdżyco-gennych, w przeciwień-stwie do mężczyzn czy kobiet w okresie pomeno-pauzalnym. Dzieje się tak prawdopodobnie z uwagi na duże stężenie HDLu kobiet w okresie premenopauzalnym.

2. Zmiana stylu życiaPrawdopodobnie korzystny wpływ ochronny przed chorobą niedokrwienną serca ma umiarkowane spożywa-nie alkoholu. Szczególnie korzystnie działa czerwone wino i zawarte w nim antyoksydanty. Mechanizm działania opiera się na indukcji przez alkohol wzrostu stężenia HDL.Należy jednak pamiętaćo ewentualności uzależnienia się od picia alkoholu!

2. Zmiana stylu życia: i w końcu - ćwiczenia

Regularne ćwiczenia fizyczne wpływają korzystnie na profil lipidów osocza.Stężenie całkowitego cholesterolu zostaje obniżone jako wynik zmniejszenia LDL, zaś stężenie HDL rośnie.Stężenia triacylogliceroli zostają również zmniejszone najprawdopodobniej na skutek wzrostu wrażliwości na insulinę, która wzmaga ekspresję lipazy lipoproteinowej.

3. Farmakoterapia i leczenie chirurgiczne

U podstaw teoretycznych tej metody leczenia hipercholesterolemii leży przerwanie krążenia jelitowo--wątrobowego kwasów żółciowych.


Zablokowaniu reabsorbcji kwasów żółciowych służą:• podawanie żywicy

kolestyraminy• operacje chirurgiczne

wyłączające jelito kręte.Dzięki temu przemiana cholesterolu do kwasów żółciowych zostaje znacznie zwiększona w wątrobie, zwiększa się w niej też liczba receptorów LDL, które jest intensywniej wychwytywane, a to finalnie powoduje spadek stężenia cholesterolu w osoczu krwi.

kolestyraminaoperacja chirurgiczna


Sitosterol zmniejsza cholesterolemię zmniejszając wchłanianie cholesteroluz przewodu pokarmowego.


• inhibitory reduktazy HMG-CoA – mewastatynai lowastatyna zmniejszają stężenie cholesterolu we frakcji LDL poprzez zwiększenie dostępności receptorów LDL

• klofibrat i gemfibrozil zawracają drogę wolnych kwasów tłuszczowych napływających do wątrobyze szlaku estryfikacji na szlak utlenienia, co prowadzido zmniejszenia frakcji VLDL. Stymulują także hydrolizę triacylogliceroli VLDL pod wpływem lipazy lipoproteinowej

mewastatyna lowastatyna

klofibrat gemfibrozil


probukolkwas nikotynowy

• Probukol wzmaga kataboizm LDL drogą szlaków niezależnych od receptorów, ale ważniejsze wydają się być jego właściwości antyoksydacyjne zapobiegające odkładaniu się w ścianach naczyń utlenionych postaci LDL mogących być pierwotną przyczyną miażdżycy.

• Kwas nikotynowy zmniejsza napływ do krwi i wątroby wolnych kwasów tłuszczowych, hamuje bowiem lipolizę w tkance tłuszczowej i wytwarzanie VLDL w wątrobie.

Bibliografia• Murray R., Granner D., Mayes P., Rodwell V., Biochemia

Harpera, Wydawnictwo Lekarskie PWZL, Warszawa 2006. • Bańkowski E., Biochemia. Podręcznik dla studentów uczelni

medycznych, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2004.

• Konturek S. (red.), Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny, wyd. ELSEVIER Urban & Partner, Wrocław 2007.

Dziękuję za uwagę.

kliniczne sposoby obniżania poziomu cholesterolu

Health & Medicine