key to theosophy - greek

ΕΠΙΛΟΓΕΣ

ΑΠΟ

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ

της Ε. Π. ΜΠΛΑΒΑΤΣΚΥ

Τα πλέον σημαντικά Θεοσοφικά θέματα επιλεγμένα από το βιβλίο της

Ε.Π.Μπλαβάτσκυ που γράφτηκε «για να διδάξει τους μαθητές της και αυτοί

να διδάξουν με τη σειρά τους»

Αθήνα, 2009

3

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

σελ.

Πρόλογος 4 ΚΕΦΑΛΑΙΑ 1ο Θεοσοφία και Θεοσοφική Εταιρία 8

2ο Εξωτερική και εσωτερική Θεοσοφία 12

3ο Σύστημα εργασίας της Θεοσοφικής Εταιρίας 22

4ο Σχέσεις Θεοσοφικής Εταιρίας και Θεοσοφίας 28

5ο Η θεμελιώδης διδασκαλία της Θεοσοφίας 32

6ο Η Θεοσοφική διδασκαλία σχετικά με τη φύση και τον άνθρωπο 37

7ο Για τη Μετενσάρκωση 46

8ο Για τη μεταθανάτια ζωή 54

9ο Για τη φύση της σκεπτόμενης αρχής μας 65

10ο Τα μυστήρια της Μετενσάρκωσης 73

11ο Πρακτική Θεοσοφία 90

12ο Διευκρινίσεις σχετικές με τη Θεοσοφική Εταιρία 107

13ο Οι Διδάσκαλοι της Σοφίας – Μαχάτμα 116

14o Επίλογος 122

Γλωσσάριο 124

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο σκοπός αυτού του βιβλίου εκφράζεται με ακρίβεια στον τίτλο του, ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ, και δεν χρειάζονται παρά λίγα λόγια ως επεξήγηση.

Δεν είναι ένα πλήρες ή ολοκληρωμένο εγχειρίδιο Θεοσοφίας, αλλά μονάχα ένα κλειδί για να ανοίξει η πόρτα που οδηγεί στη βαθύτερη μελέτη. Δίνει τις γενικές γραμμές της Σοφίας – Θρησκείας και εξηγεί τις θεμελιώδεις αρχές της. Συγχρόνως, αντιμετωπίζει τις ποικίλες αντιρρήσεις του μέσου Δυτικού ερευνητή και προσπαθεί να παρουσιάσει άγνωστες έννοιες όσο γίνεται πιο απλά και ευκολονόητα. Θα ήταν υπερβολικό να προσδοκούμε ότι θα κάνει τον αναγνώστη να κατανοήσει τη Θεοσοφία χωρίς καμία νοητική προσπάθεια εκ μέρους του. Ελπίζουμε, όμως, ότι τα τυχόν σκοτεινά σημεία οφείλονται στον τρόπο σκέψης και όχι στη γλώσσα, ότι οφείλονται στο βάθος σκέψης και όχι σε σύγχυση ιδεών. Για τον πνευματικά οκνηρό ή τον βραδύνου, η Θεοσοφία θα παραμείνει ένα μυστήριο, γιατί τόσο στο νοητικό όσο και στον πνευματικό τομέα, καθένας πρέπει να προχωρεί με δικές του αποκλειστικά προσπάθειες. Ο συγγραφέας δεν μπορεί να σκέφτεται για λογαριασμό του αναγνώστη, ούτε και ο αναγνώστης θα ωφελούνταν καθόλου αν ήταν δυνατή μια τέτοια υποκατάστατη σκέψη. Από πολύ καιρό, ήταν αισθητή η ανάγκη μεταξύ των ενδιαφερομένων για τη Θεοσοφική Εταιρία και το έργο της για μια παρουσίαση, όπως η παρούσα, και ελπίζουμε ότι θα τροφοδοτήσει με πληροφορίες απαλλαγμένες, κατά το δυνατόν, από τεχνικούς όρους, πολλούς από εκείνους που η προσοχή τους έχει μεν αφυπνιστεί, αλλά, που, ακόμα απλώς προβληματίζονται, χωρίς να έχουν πειστεί.

Έχει γίνει προσπάθεια να ξεκαθαριστεί κάπως τί είναι αλήθεια και τί έχει παραποιηθεί στις Πνευματικές διδασκαλίες σχετικά με τη μεταθανάτια ζωή και να φανεί η αληθινή φύση των Πνευματιστικών φαινομένων.

Εξαιρετικά εγκάρδιες ευχαριστίες οφείλει η συγγραφέας σε πολλούς Θεόσοφους που έστειλαν προτάσεις και ερωτήσεις ή που με άλλο τρόπο πρόσφεραν τη βοήθειά τους κατά τη συγγραφή του βιβλίου. Το έργο αυτό θα είναι ακόμα χρησιμότερο χάρη στη συνδρομή τους και αυτή θα είναι η καλύτερή τους ανταμοιβή.

Ε. Π. Μπλαβάτσκυ, Λονδίνο 1889

6

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΕΡΓΑΣΙΑ

Στο Κλειδί της Θεοσοφίας, που είναι το τελευταίο βιβλίο που έγραψε η Ε.Π.Μπλαβάτσκυ, το 1889, η συγγραφέας συνόψισε τα κυριότερα σημεία της εσωτερικής διδασκαλίας που παρουσίασε από το 1875 έως το 1891, στη Δύση.

Η παρούσα εργασία αφορά στις θεμελιώδεις έννοιες της Θεοσοφίας. Από το πρωτότυπο έχουν παραλειφθεί μόνον οι αναφορές που γίνονται σε άλλους συγγραφείς και από άλλους σχολιαστές, ενώ το κυρίως κείμενο παραμένει άθικτο.

Το βιβλίο είναι γραμμένο υπό μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων. Ο υπότιτλος που έδωσε η συγγραφέας είναι: «Μία σαφής παρουσίαση… της ΗΘΙΚΗΣ, ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ και ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ για τη μελέτη των οποίων ιδρύθηκε η Θεοσοφική Εταιρία». Το έγραψε για να μάθουν οι σπουδαστές της τί είναι η ΘΕΟΣΟΦΙΑ και στη συνέχεια για να χρησιμοποιήσουν αυτόν τον τρόπο διδάσκοντας άλλους ερευνητές.

Οι έννοιες για την ψυχή και τα πέπλα της, το κάρμα και η μετενσάρκωση, η μεταθανάτια ζωή, οι Διδάσκαλοι της Σοφίας καθώς και οι απαντήσεις της σχετικά με την Πρακτική Θεοσοφία στην οποία αφιέρωσε πολλές σελίδες εξηγώντας την εφαρμογή της στην καθημερινή ζωή, είναι τα θέματα που καθιστούν αυτό το βιβλίο «κλειδί» για την κατανόηση των νόμων της απόκρυφης ζωής οι οποίοι και δικαιολογούν τον σκοπό που η Θεοσοφία ονομάζει αυτοβελτίωση και θεόμορφη ζωή.

Ελπίζουμε ότι η περιληπτική αυτή εργασία θα διευκολύνει την έρευνα της εσωτερικής πραγματικότητας και θα βοηθήσει τον αναγνώστη να έχει περιληπτικά και συγκεκριμένα όλα εκείνα τα στοιχεία που βρίσκονται διάσπαρτα και συγκεχυμένα στην ανεξάντλητη σύγχρονη βιβλιογραφία του απόκρυφου.

Ο Επιμελητής Θεοσοφικό Κίνημα Αθήνα ULT

ΘΕΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ο


Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΝΟΜΑΤΟΣ Ερ.1

Θ.

- Η Θεοσοφία και οι διδασκαλίες της συχνά χαρακτηρίζονται ως μια νέα θρησκεία. Είναι, πράγματι, θρησκεία;

2

Ερ. - Ποιά είναι η πραγματική έννοια του όρου;

- Δεν είναι. Θεοσοφία είναι η Θεία Γνώση ή Επιστήμη.

Θ. - Θεία Σοφία ή Σοφία των θεών. Η λέξη «Θεός» σημαίνει στα ελληνικά, θείο ον και ασφαλώς δεν σημαίνει «Θεός» με την έννοια που αποδίδεται σήμερα στον όρο. Επομένως, δεν είναι η «Σοφία του Θεού», όπως το ερμηνεύουν κάποιοι, αλλά η Θεία Σοφία που κατέχουν οι θεοί 3

Ερ. - Ποιά είναι η καταγωγή της λέξης «Θεοσοφία»;

. Ο όρος είναι αρχαιότατος.

Θ. - Φτάνει σε μας από τους Αλεξανδρινούς φιλοσόφους, τους ονομαζόμενους εραστές της Αλήθειας (Φιλαλήθεις). Ο όρος Θεοσοφία ανάγεται στον 3ο αιώνα μ. Χ. και καθιερώθηκε από τον Αμμώνιο Σακκά και τους μαθητές του, που ίδρυσαν το Εκλεκτικό Θεοσοφικό σύστημα. Ερ. – Ποιός ήταν ο στόχος αυτού του συστήματος; Θ. - Πρώτα από όλα να εμφυσήσει ορισμένες μεγάλες ηθικές αλήθειες στους μαθητές του και σε όλους όσοι ήταν «εραστές της αλήθειας». Εξ ου και το απόφθεγμα που υιοθετήθηκε από τη Θ. Ε.: «Καμία θρησκεία δεν είναι ανώτερη από την αλήθεια». Ο κύριος σκοπός των ιδρυτών της Εκλεκτικής Θεοσοφικής Σχολής ήταν ένας από τους τρεις στόχους του σύγχρονου απογόνου της, της Θεοσοφικής Εταιρίας, δηλαδή, να συμφιλιώσει όλες τις θρησκείες, αιρέσεις και έθνη κάτω από ένα κοινό σύστημα ηθικών κανόνων, βασισμένο στις αιώνιες αλήθειες. Ερ. - Ποιά στοιχεία έχετε για να αποδείξετε ότι δεν πρόκειται για ένα άπιαστο όνειρο και ότι όλες οι θρησκείες του κόσμου βασίζονται σε μία και την αυτή αλήθεια; Θ. - Τη συγκριτική μελέτη και ανάλυσή τους. Ερ. - Στην εποχή του Αμμώνιου υπήρχαν διάφορες σημαντικές αρχαίες θρησκείες και μόνο στην Αίγυπτο και την Παλαιστίνη οι αιρέσεις ήταν πολυάριθμες. Πώς θα μπορούσε να τις συμφιλιώσει; Θ. - Κάνοντας αυτό που κι εμείς προσπαθούμε να κάνουμε τώρα. Μπορούμε να δείξουμε την πορεία της καταγωγής κάθε Χριστιανικής θρησκείας, όπως και κάθε

1 Eίναι ο ερωτών 2 Είναι ο Θεόσοφος που απαντά 3 Θεοί: ο Θεός είναι ένας και το σύνολο των θείων δυνάμεών Του ονομάζεται «θεοί»


9

αίρεσης, ακόμα και της μικρότερης. Οι αιρέσεις αποτελούν μικρά παρακλάδια ή βλαστάρια που αναπτύχθηκαν από τα μεγαλύτερα κλαδιά. Όμως, τα βλαστάρια και τα παρακλάδια ξεπηδούν από τον ίδιο κορμό, τη Σοφία- Θρησκεία. Αυτό προσπαθούσε να αποδείξει ο Αμμώνιος, που επιχείρησε να πείσει Εθνικούς και Χριστιανούς, Ιουδαίους και Ειδωλολάτρες, να παραμερίσουν τις μεταξύ τους αντιπαλότητες και συγκρούσεις, αναλογιζόμενοι απλώς ότι όλοι κατέχουν την ίδια αλήθεια ντυμένη με διαφορετικό μανδύα και ότι όλοι ήταν παιδιά της ίδιας μητέρας. Αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός και της Θεοσοφίας. Ερ. - Ποιές είναι οι πηγές πάνω στις οποίες στηρίζεστε ώστε να λέτε όλα αυτά ως προς τους Αλεξανδρινούς Θεόσοφους; Θ. - Ένας σχεδόν ατελείωτος κατάλογος πασίγνωστων συγγραφέων. Ενώ, όμως, ο μέγας Φιλαλήθης υποστηρίχτηκε και βοηθήθηκε στην προσπάθειά του από δύο Εκκλησιαστικούς Πατέρες, τον Κλήμη και τον Αθηναγόρα, από τους σοφούς Ραβίνους της Συναγωγής, από τους φιλόσοφους της Ακαδημείας και της Στοάς διδάσκοντας μια κοινή διδασκαλία για όλους, εμείς, που ακολουθούμε την ίδια γραμμή, δεν έχουμε την ίδια αναγνώριση. Ερ. - Μήπως ο Αμμώνιος ενθαρρυνόταν και υποστηριζόταν από την Εκκλησία διότι, παρά την αίρεσή του, δίδασκε τον Χριστιανισμό και ήταν Χριστιανός; Θ. - Όχι, καθόλου. Γεννήθηκε Χριστιανός αλλά ουδέποτε δέχτηκε τον Εκκλησιαστικό Χριστιανισμό. Ερ. - Εφόσον ο Αμμώνιος δεν άφησε κανένα γραπτό κείμενο, πώς μπορεί να είναι κανείς βέβαιος ότι αυτές ήταν οι διδασκαλίες του; Θ. - Ούτε ο Βούδας, ούτε ο Πυθαγόρας, ο Κομφούκιος, ο Ορφέας, ο Σωκράτης, αλλά ούτε κι ο Ιησούς άφησαν κάτι γραπτό. Όμως, οι περισσότεροι από αυτούς είναι πρόσωπα ιστορικά και οι διδασκαλίες όλων έχουν διασωθεί. Οι μαθητές του Αμμώνιου, μεταξύ των οποίων ήταν ο Ωριγένης, ο Πλωτίνος και ο Λογγίνος άφησαν καταγεγραμμένα στοιχεία για το Σύστημα των Φιλαληθών – τουλάχιστον, σε ό,τι αφορά τη δημόσια ομολογία της πίστης τους, διότι η Σχολή ήταν χωρισμένη σε εξωτερική και εσωτερική διδασκαλία. Ερ. - Πώς, λοιπόν, έφτασαν τα εσωτερικά δόγματα μέχρι τις μέρες μας, εφόσον θεωρείτε ότι αυτό το οποίο αποκαλείται πραγματικά Σοφία – Θρησκεία είναι εσωτερικό; Θ. - Η Σοφία – Θρησκεία ήταν πάντοτε μία και αναλλοίωτη και επειδή αποτελεί την τελευταία λέξη κάθε δυνατής ανθρώπινης γνώσης, διαφυλάχτηκε με μεγάλη προσοχή. Υπήρχε πολύ πριν από τους Αλεξανδρινούς Θεόσοφους, έφτασε στους σύγχρονους και θα επιζήσει κάθε άλλης θρησκείας και φιλοσοφίας. Ερ. – Πού και από ποιούς διαφυλάχτηκε αναλλοίωτη; Θ. - Από τους Μυημένους κάθε χώρας. Από τους βαθυστόχαστους ερευνητές της αλήθειας - τους μαθητές τους. Διαφυλάχτηκε, επίσης, σε εκείνα τα μέρη του κόσμου όπου τέτοια θέματα ανέκαθεν θεωρούνται πολύτιμα και επιδιωκόμενα. Ερ. - Μπορείτε να μου δώσετε μερικές αποδείξεις του εσωτερισμού της; Θ. - Η καλύτερη απόδειξη για σας, επί του προκειμένου, είναι ότι κάθε αρχαία θρησκευτική ή μάλλον φιλοσοφική λατρεία αποτελούνταν από μία εσωτερική ή μυστική διδασκαλία και ένα εξωτερικό ή δημόσιο τυπικό λατρείας. Επιπλέον, είναι πασίγνωστο ότι τα αρχαία Μυστήρια κάθε έθνους περιλάμβαναν τα Μεγάλα (μυστικά) και τα Μικρά (δημόσια) Μυστήρια- όπως, για παράδειγμα, στις ονομαστές ιεροτελεστίες των Ελευσινίων στην Ελλάδα. Το ίδιο φαινόμενο δεν


10

συναντάμε και τα πρώτα χρόνια του Χριστιανισμού, μεταξύ των Γνωστικών ή ακόμα και στις διδασκαλίες του Χριστού; Δεν μιλούσε στα πλήθη με παραβολές, που είχαν διττό νόημα εξηγώντας τη βαθύτερη έννοια μόνο στους μαθητές του; «Και έλεγεν αυτοίς, υμίν δέδοται το γνώναι το μυστήριον της Βασιλείας του Θεού, εκείνοις δε τοις έξω, εν παραβολαίς τα πάντα γίγνεται». Παρόμοια παραδείγματα μπορούν να βρεθούν από κάθε περιοχή. Ερ. - Μπορεί κανείς να κατακτήσει την «Απόκρυφη Σοφία» μόνο με μελέτη; Θ. - Δεν νομίζω. Οι αρχαίοι Θεόσοφοι υποστήριζαν, και το ίδιο κάνουν και οι σύγχρονοι, ότι δεν είναι δυνατό να γνωρίσουμε το Άπειρο μέσω του πεπερασμένου – δηλαδή, μέσω του πεπερασμένου εαυτού – αλλά ότι η Θεία Ουσία μπορεί να μεταδοθεί στον Ανώτερο Πνευματικό Εαυτό σε μια κατάσταση έκστασης. Ερ. – Εσείς τί εξήγηση δίνετε; Θ. - Η πραγματική έκσταση ορίζεται στον Πλωτίνο ως «απελευθέρωση του νου από την πεπερασμένη συνειδητότητά του με τη συγχώνευση και ταύτισή του με το Άπειρο». Αυτή είναι η ύψιστη κατάσταση αλλά επιτυγχάνεται μόνο από ελάχιστους. Στην πραγματικότητα, είναι ταυτόσημη με εκείνη την κατάσταση που είναι γνωστή στην Ινδία ως Σαμάντι. Η Θεοσοφία των Σοφών εκφράζεται θαυμάσια στη φράση «Η Βασιλεία του Θεού είναι εντός μας». Ερ. - Επομένως, η Θεοσοφία δεν είναι, όπως θεωρούν μερικοί, μια πρόσφατα επινοημένη έννοια; Θ. - Είναι τόσο παλιά όσο και ο κόσμος, σε ό,τι αφορά τη διδασκαλία της και την ηθική της, αν όχι κατ’ όνομα, όπως, επίσης, είναι και το πληρέστερο και καθολικότερο σύστημα από όλα. Ερ. - Πώς γίνεται, λοιπόν, να έχει παραμείνει η Θεοσοφία τόσο άγνωστη στους λαούς του Δυτικού ημισφαιρίου, που, ομολογουμένως, είναι οι πιο καλλιεργημένοι και έχουν αναπτυχθεί περισσότερο; Θ. - Πιστεύουμε ότι, στην αρχαιότητα, υπήρχαν λαοί εξίσου πολιτισμένοι και σίγουρα πιο «ανεπτυγμένοι» πνευματικά από μας. Υπάρχουν, όμως, πολλοί λόγοι στους οποίους οφείλεται αυτή η εσκεμμένη άγνοια. Ένας από αυτούς αναφέρθηκε από τον Απόστολο Παύλο κατά την ομιλία του στους μορφωμένους Αθηναίους - η επί πολλούς αιώνες απώλεια της πραγματικής πνευματικής ενόρασης όπως επίσης και του ενδιαφέροντος, λόγω της υπερβολικής τους προσκόλλησης στα αισθητά πράγματα και της μακροχρόνιας σκλαβιάς τους στο νεκρό γράμμα του δόγματος και της τυπολατρείας. Η κυριότερη αιτία, όμως, έγκειται στο γεγονός ότι η πραγματική Θεοσοφία κρατήθηκε ανέκαθεν μυστική. Ερ. –Μας παρουσιάσατε αποδείξεις ότι έχει υπάρξει αυτή η μυστικότητα. Ποιά ήταν όμως η αιτία της; Θ. - Οι αιτίες ήταν: Πρώτον, η στρεβλότητα της φύσης του μέσου ανθρώπου και ο εγωισμός του, που τείνει διαρκώς στην ικανοποίηση των προσωπικών του επιθυμιών σε βάρος του πλησίον του και των συγγενών του. Τέτοιοι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν ποτέ να είναι άξιοι θείων μυστικών. Δεύτερον, η αναξιοπιστία τους να διατηρήσουν την ιερή και θεία γνώση αβεβήλωτη. Αυτό το τελευταίο είναι που οδήγησε στη διαστρέβλωση των ύψιστων αληθειών και συμβόλων και στη βαθμιαία μεταμόρφωση των πνευματικών πραγμάτων σε ανθρωπομορφικά, χειροπιαστά και ογκώδη αγάλματα – με άλλα λόγια, στη συρρίκνωση της ιδέας του Θεού και στην ειδωλολατρεία.


11

Ερ. - Είστε όλοι οπαδοί του Γκαουτάμα Βούδα; Θ. - Όχι περισσότερο από όσο όλοι οι μουσικοί είναι οπαδοί του Βάγκνερ. Ερ. - Δεν είναι, όμως, η ηθική της Θεοσοφίας ταυτόσημη με αυτή που δίδαξε ο Βούδας; Θ. - Βεβαίως, διότι η ηθική αυτή είναι η ψυχή της Σοφίας – Θρησκείας και κάποτε ήταν κτήμα των Μυστών όλων των εθνών. Ο Βούδας, όμως, ήταν ο πρώτος που ενσωμάτωσε αυτή την ανώτερη ηθική στη δημόσια διδασκαλία του και την έκανε θεμέλιο και ουσία του συστήματός του που απευθυνόταν προς όλους. Και σ’ αυτό ακριβώς έγκειται η τεράστια διαφορά ανάμεσα στον εξωτερικό Βουδισμό και κάθε άλλη θρησκεία. Διότι, ενώ στις άλλες θρησκείες η τυπολατρεία και το δόγμα κατέχουν την πρώτη και σημαντικότερη θέση, στο Βουδισμό, οι ηθικές αρχές είναι εκείνες στις οποίες δίνεται η μεγαλύτερη έμφαση. Αυτό εξηγεί την ομοιότητα που τείνει να κάνει την ηθική της Θεοσοφίας ταυτόσημη με αυτήν της θρησκείας του Βούδα. Παρόλα αυτά, η Θεοσοφία δεν είναι Βουδισμός.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΣΟΦΙΑ

12



ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ Ερ. - Επομένως, δεν είναι οι διδασκαλίες σας αναβίωση του Βουδισμού, ούτε αποτελούν συνολικά αντιγραφή της Νεοπλατωνικής Θεοσοφίας; Θ. - Δεν είναι. Θα σας παραθέσω ένα απόσπασμα από τη διάλεξη με θέμα «Θεοσοφία» του Δρ. Τ. Ν. Μπακ, μέλους της Θ. Ε., στο Θεοσοφικό Συνέδριο του Σικάγο των Η.Π.Α., τον Απρίλιο του 1889. «Σε κάθε εποχή υπήρξαν άνθρωποι που, άλλοι λιγότερο κι άλλοι περισσότερο, κατανόησαν βαθιά τη Θεοσοφική διδασκαλία και την ενέταξαν στη ζωή τους. Η διδασκαλία αυτή δεν ανήκει αποκλειστικά σε καμία θρησκεία και δεν περιορίζεται σε καμία κοινωνία ή εποχή. Είναι κληρονομιά κάθε ανθρώπινης ψυχής». Ερ. - Ποιό σύστημα προτιμάτε ή ακολουθείτε, εκτός από τη Βουδιστική ηθική; Θ. - Κανένα και όλα. Δεν είμαστε ιδιαιτέρως προσκολλημένοι σε καμία θρησκεία και σε καμία φιλοσοφία. Επιλέγουμε το καλό που βρίσκουμε σε καθεμία. Αλλά, εδώ, θα πρέπει να επαναλάβουμε ότι, όπως όλα τα άλλα αρχαία συστήματα, έτσι και η Θεοσοφία διαιρείται σε εξωτερική και εσωτερική. Ερ. - Ποιά είναι η διαφορά; Θ. - Τα μέλη της Θ. Ε. είναι, γενικά, ελεύθερα να πρεσβεύουν οποιαδήποτε θρησκεία ή φιλοσοφία προτιμούν ή και καμία, εάν έτσι θέλουν, υπό τον όρο ότι συμμερίζονται και είναι έτοιμοι να πραγματοποιήσουν έναν ή περισσότερους από τους τρεις σκοπούς της Οργάνωσης. Η Εταιρία είναι ένα φιλανθρωπικό και επιστημονικό σώμα για τη διάδοση της ιδέας της αδελφότητας σε πρακτικό κι όχι σε θεωρητικό επίπεδο. Τα μέλη μπορεί να είναι Χριστιανοί ή Μουσουλμάνοι, Εβραίοι ή Πάρσοι, Βουδιστές ή Βραχμάνοι, Πνευματιστές ή Υλιστές. Δεν έχει σημασία. Κάθε μέλος, όμως, πρέπει είτε να διαθέτει φιλάνθρωπα αισθήματα είτε να είναι λόγιος, μελετητής της Άριας και άλλης αρχαίας γραμματείας ή σπουδαστής των ψυχικών φαινομένων. Εν ολίγοις, πρέπει να βοηθάει, εάν μπορεί, στην πραγμάτωση ενός τουλάχιστον από τους σκοπούς του προγράμματος. Διαφορετικά, δεν έχει κανένα λόγο να γίνει μέλος. Τέτοια είναι η πλειοψηφία των μελών της εξωτερικής Εταιρίας, που χωρίζονται στα «τακτικά» και τα «ελεύθερα» μέλη. Αυτά τα μέλη (τα ελεύθερα) ίσως γίνουν ή ίσως δεν γίνουν θεόσοφοι de facto. Είναι μέλη διότι έχουν εγγραφεί στην Εταιρία. Αλλά αυτό δεν μπορεί να κάνει Θεόσοφο κάποιον που δεν έχει καμιά ιδέα για τη θεία σχέση των πραγμάτων ή κάποιον που αντιλαμβάνεται τη Θεοσοφία με το δικό του – αν μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την έκφραση – διασπαστικό και εγωιστικό τρόπο.


13

ΟΙ ΘΕΟΣΟΦΟΙ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΛΗ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ Ερ. - Αυτά, όπως καταλαβαίνω, αφορούν τα κοσμικά μέλη της Εταιρίας. Τί ισχύει, όμως, για όσους επιδίδονται στην εσωτερική μελέτη της Θεοσοφίας. Αυτοί είναι οι πραγματικοί Θεόσοφοι; Θ. - Όχι απαραίτητα, μέχρις ότου οι ίδιοι αποδείξουν ότι είναι. Ανήκουν στο εσωτερικό τμήμα και έχουν δεσμευτεί να τηρούν, όσο αυστηρότερα μπορούν, τους κανόνες του εσωτερικού τμήματος. Πρόκειται για μια δύσκολη προσπάθεια, καθώς ο πρώτιστος κανόνας είναι η πλήρης απάρνηση της προσωπικότητας - που σημαίνει ότι το εν λόγω μέλος πρέπει να γίνει απόλυτα αλτρουιστής, να μη σκέφτεται ποτέ τον εαυτό του και να ξεχάσει τη ματαιοδοξία και αλαζονεία του με γνώμονα μόνο το καλό των συνανθρώπων του, πέραν από το καλό των αδελφών του στο εσωτερικό τμήμα. Θα πρέπει να ζει, αν ωφεληθεί από τις εσωτερικές διδασκαλίες, μια ζωή με εγκράτεια στο καθετί, αυταπάρνηση, αυστηρή ηθική και να κάνει το καθήκον του προς όλους τους ανθρώπους. Οι λιγοστοί πραγματικοί Θεόσοφοι της Θ. Ε. βρίσκονται ανάμεσα σε αυτά τα μέλη. Αυτό δεν σημαίνει ότι εκτός της Θεοσοφικής Εταιρίας και του εσωτερικού τμήματος δεν υπάρχουν Θεόσοφοι. Υπάρχουν και μάλιστα πολύ περισσότεροι από ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι. Σίγουρα πολύ περισσότεροι από όσους βρίσκονται μεταξύ των τακτικών μελών της Θ. Ε. Ερ. - Τότε, σε αυτή την περίπτωση, τί νόημα έχει να γίνει κάποιος μέλος της Εταιρίας; Ποιό είναι το κίνητρο; Θ. - Δεν υπάρχει κίνητρο, πέρα από το πλεονέκτημα ότι θα μάθει τις αυθεντικές διδασκαλίες της Εσωτερικής Φιλοσοφίας και θα αντλεί βοήθεια από την αμοιβαία αρωγή και σύμπνοια. Εν τη ενώσει υπάρχει δύναμη και αρμονία και οι καλά οργανωμένες ταυτόχρονες προσπάθειες κάνουν θαύματα. Αυτό υπήρξε το μυστικό όλων των οργανώσεων και των ομάδων από καταβολής της ανθρωπότητας. Ερ. - Γιατί, όμως, δεν θα μπορούσε ένας άνθρωπος με ισορροπημένο νου και αφοσίωση σε έναν σκοπό, κάποιος, ας πούμε, με αδάμαστη ενέργεια και επιμονή, να γίνει Αποκρυφιστής ή ακόμα και Μύστης δουλεύοντας μόνος του; Θ. - Θα μπορούσε. Αλλά οι πιθανότητες να αποτύχει είναι δέκα χιλιάδες προς μία. Ένας λόγος, μεταξύ πολλών άλλων, είναι ότι δεν υπάρχουν στις μέρες μας βιβλία πάνω στον Αποκρυφισμό ή τη Θεουργία τα οποία να φανερώνουν τα μυστικά της Αλχημείας ή της μεσαιωνικής Θεοσοφίας σε απλή γλώσσα. Όλα περιέχουν συμβολισμούς ή μιλούν με παραβολές. Και καθώς το κλειδί γι’ αυτά έχει από αιώνες χαθεί στη Δύση, πώς μπορεί κανείς να μάθει το σωστό νόημα όσων διαβάζει και μελετά; Εδώ ελλοχεύει ο μεγαλύτερος κίνδυνος, που οδηγεί στην ασυνείδητη μαύρη μαγεία ή στον πιο αθεράπευτο μεντιουμισμό. Όποιος δεν έχει δάσκαλο ένα Μύστη είναι καλύτερα να εγκαταλείψει αυτή την επικίνδυνη μελέτη. Κοιτάξτε γύρω σας και παρατηρείστε. Ενώ τα δύο τρίτα της «πολιτισμένης» κοινωνίας σαρκάζουν ακόμα και την ιδέα ότι υπάρχει κάποιο νόημα στη Θεοσοφία, στον Αποκρυφισμό, στον Πνευματισμό ή στην Καμπάλα, το άλλο τρίτο απαρτίζεται από τα πιο ετερογενή και αντίθετα στοιχεία. Μερικοί πιστεύουν στο μυστικισμό ή ακόμα και στα υπερφυσικά φαινόμενα (!), αλλά ο καθένας πιστεύει με το δικό του τρόπο. Άλλοι ρίχνονται χωρίς βοήθεια στη μελέτη της Καμπάλα, του Ψυχισμού, του Μεσμερισμού, του Πνευματισμού ή στο ένα ή το άλλο είδος Μυστικισμού. Αποτέλεσμα: ούτε δύο άνθρωποι δεν σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο, ούτε δύο δεν συμφωνούν σε κάποια από τις θεμελιώδεις αρχές του αποκρυφισμού, αν και πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι έφτασαν στην ανώτατη βαθμίδα της γνώσης και που θα μπορούσαν να πείσουν τους αδαείς ότι είναι ολοκληρωμένοι Μύστες (Αντέπτ). Όχι μόνο δεν είναι προσιτή στη Δύση η επιστημονική και ακριβής γνώση του Αποκρυφισμού – αλλά ούτε και της αληθινής Αστρολογίας, του μοναδικού


14

κλάδου του Αποκρυφισμού, που, στην εξωτερική του διδασκαλία, έχει καθορισμένους κανόνες και συγκεκριμένο σύστημα – αλλά και κανείς δεν έχει την παραμικρή ιδέα του τί σημαίνει πραγματικά Αποκρυφισμός. Κάποιοι περιορίζουν την αρχαία σοφία στην Καμπάλα και το Ιουδαϊκό Ζοχάρ, τα οποία ο καθένας ερμηνεύει με το δικό του τρόπο σύμφωνα με το νεκρό γράμμα των Ραβινικών μεθόδων. Άλλοι θεωρούν τον Σβέντενμποργκ ή τον Μπαίμε ως τους κορυφαίους εκφραστές της ύψιστης σοφίας, ενώ άλλοι πάλι βλέπουν στο Μεσμερισμό το μεγάλο μυστικό της αρχαίας Μαγείας. Όλοι όσοι εφαρμόζουν στην πράξη τη θεωρία τους γρήγορα παρασύρονται στη μαύρη μαγεία, από άγνοια. Ευτυχείς είναι όσοι ξεφεύγουν, αφού δεν έχουν ούτε τρόπο ελέγχου ούτε κριτήριο βάσει του οποίου να μπορούν να διακρίνουν την αλήθεια από την πλάνη. Ερ. – Να καταλάβουμε, επομένως, ότι το εσωτερικό τμήμα της Θ. Ε. ισχυρίζεται ότι όσα μαθαίνει προέρχονται από τους πραγματικούς Μύστες ή Διδασκάλους της Εσωτερικής Σοφίας; Θ. - Όχι άμεσα. Δεν απαιτείται η προσωπική παρουσία αυτών των Δασκάλων. Αρκεί το ότι Εκείνοι δίνουν οδηγίες σε κάποιους από όσους μελέτησαν για χρόνια υπό την καθοδήγησή Τους και αφιέρωσαν ολόκληρη της ζωή τους στην υπηρεσία Τους. Ύστερα, αυτοί με τη σειρά τους, μπορούν να μεταδώσουν την κατ’ αυτόν τον τρόπο αποκτηθείσα γνώση σε άλλους, που δεν είχαν παρόμοια ευκαιρία. Ακόμα κι ένα μέρος πραγματικής γνώσης είναι καλύτερο από έναν όγκο γνώσης που δεν έχει αφομοιωθεί και έχει παρανοηθεί. Μια ουγγιά χρυσάφι είναι πολυτιμότερη από ένα τόνο σκόνης. Ερ. - Πώς μπορεί, όμως, να ξέρει κανείς αν αυτή η ουγγιά είναι πραγματικό χρυσάφι ή κίβδηλο; Θ. - Ένα δέντρο αναγνωρίζεται από τους καρπούς του, ένα σύστημα από τα αποτελέσματά του. Όταν οι αντίπαλοί μας μπορέσουν να μας αποδείξουν ότι οποιοσδήποτε μοναχικός σπουδαστής του Αποκρυφισμού ανά τους αιώνες κατάφερε να γίνει άγιος Μύστης, όπως ο Αμμώνιος Σακκάς ή ακόμα κι ο Πλωτίνος ή Θεουργός, όπως ο Ιάμβλιχος, ή έχει πετύχει κατορθώματα σαν αυτά που αποδίδονται στον Άγιο Γερμανό, χωρίς την καθοδήγηση δασκάλου, και όλα αυτά χωρίς να είναι διάμεσο ή να έχει ψευδαισθήσεις ή να είναι τσαρλατάνος – τότε θα παραδεχτούμε ότι κάνουμε λάθος. Ως τότε, όμως, οι Θεόσοφοι προτιμούν να ακολουθούν τον αποδεδειγμένο φυσικό νόμο της παράδοσης της Ιερής Επιστήμης. Υπάρχουν μυστικιστές που έχουν κάνει μεγάλες ανακαλύψεις στη χημεία και στη φυσική, που έφτασαν σχεδόν στα όρια της Αλχημείας και του Αποκρυφισμού. Άλλοι που, βασιζόμενοι μόνο στην ιδιοφυΐα τους, ανέσυραν τμήματα, αν όχι το σύνολο, από το χαμένο αλφάβητο της «μυστηριακής γλώσσας» και, επομένως, μπορούν να διαβάσουν σωστά τους Εβραϊκούς παπύρους. Υπάρχουν και άλλοι που, όντας ενορατικοί, μπόρεσαν να δουν φευγαλέα και να θαυμάσουν κάποια από τα κρυμμένα μυστικά της Φύσης. Αλλά όλοι αυτοί είναι ειδικοί. Ο ένας είναι θεωρητικός εφευρέτης, ο άλλος Εβραίος, δηλαδή, σεκταριστής Καμπαλιστής, ο τρίτος είναι ένας σύγχρονος Σβέντενμποργκ, που αρνείται καθετί που δεν εμπίπτει στη δική του επιστήμη ή θρησκεία. Ούτε ένας απ’ αυτούς δεν μπορεί να καυχηθεί ότι έτσι έκανε καλό σ’ όλο τον κόσμο ή ακόμα και σ’ ένα έθνος ή έστω στον εαυτό του. Με εξαίρεση κάποιους θεραπευτές – της κατηγορίας εκείνης που η Βασιλική Ιατρική Ακαδημία θα ονόμαζε αγύρτες – κανείς δεν βοήθησε με την επιστήμη του την Ανθρωπότητα ή έστω έναν αριθμό ανθρώπων της ίδιας κοινότητας. Πού είναι οι αρχαίοι Χαλδαίοι, που θεράπευαν με θαυμαστό τρόπο «όχι με γητειές αλλά με βότανα»; Πού είναι ένας Απολλώνιος Τυανέας, που θεράπευε ασθενείς και ζωντάνευε νεκρούς σε οποιαδήποτε χώρα και υπό οιεσδήποτε συνθήκες; Γνωρίζουμε κάποιους ειδικούς από την πρώτη κατηγορία και στην Ευρώπη αλλά


15

από τη δεύτερη, μόνο στην Ασία, όπου το μυστικό των Γιόγκι «να ζει κανείς στο θάνατο» διασώζεται ακόμα. Ερ. - Είναι σκοπός της Θεοσοφίας να δημιουργεί τέτοιους θεραπευτές Μύστες; Θ. - Έχει διάφορους σκοπούς. Αλλά οι πιο σημαντικοί είναι αυτοί που θα μπορούσαν ίσως να οδηγήσουν στην ανακούφιση κάθε μορφής ανθρώπινου πόνου, ηθικού και φυσικού. Και θεωρούμε ότι ο πρώτος (ο ηθικός) είναι πολύ πιο σημαντικός από το δεύτερο (τον φυσικό). Η Θεοσοφία πρέπει να εμφυσήσει ηθικές αρχές. Πρέπει να εξαγνίζει την ψυχή για να ανακουφίσει το φυσικό σώμα, οι αρρώστιες του οποίου, εκτός από τις περιπτώσεις ατυχημάτων, είναι εξ ολοκλήρου κληρονομικές. Δεν μπορεί κανείς μελετώντας Αποκρυφισμό για ιδιοτελείς σκοπούς, για την ικανοποίηση της προσωπικής του φιλοδοξίας, υπερηφάνειας ή ματαιοδοξίας να φτάσει ποτέ στον πραγματικό στόχο της ανακούφισης της ανθρωπότητας από τον πόνο. Ούτε μπορεί κανείς μελετώντας έναν μόνο κλάδο της Εσωτερικής Φιλοσοφίας να γίνει Αποκρυφιστής, αλλά μελετώντας, αν όχι κατέχοντας, όλους τους κλάδους. Ερ. – Επομένως, η βοήθεια για την επίτευξη αυτού του εξαιρετικά σημαντικού στόχου δίνεται μόνο στους μελετητές των Εσωτερικών Επιστημών; Θ. - Κάθε άλλο. Κάθε μέλος δικαιούται να μετέχει στη γενική διδασκαλία, αρκεί να το θέλει. Ελάχιστοι, όμως, είναι πρόθυμοι να γίνουν αυτό που ονομάζουμε «ενεργά μέλη». Οι περισσότεροι προτιμούν να παραμείνουν οι «κηφήνες» της Θεοσοφίας. Ας γίνει κατανοητό ότι η κατ’ ιδίαν έρευνα ενθαρρύνεται στη Θ. Ε., υπό τον όρο ότι δεν παραβιάζει το όριο που χωρίζει το εξωτερικό από το εσωτερικό, την τυφλή από τη συνειδητή μαγεία.

Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΚΡΥΦΙΣΜΟΥ Ερ. - Μιλάτε για Θεοσοφία και Αποκρυφισμό. Είναι όροι ταυτόσημοι; Θ. – Ασφαλώς όχι. Μπορεί κάποιος πράγματι να είναι πολύ καλός Θεόσοφος, είτε εντός είτε εκτός της Εταιρίας, χωρίς να είναι καθόλου Αποκρυφιστής. Αλλά κανείς δεν μπορεί να είναι αληθινός Αποκρυφιστής, χωρίς να είναι πραγματικός Θεόσοφος. Διαφορετικά είναι απλώς μαύρος μάγος, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Ερ. - Τί εννοείτε; Θ. - Έχω, ήδη, πει ότι ο αληθινός Θεόσοφος πρέπει να κάνει πράξη το ύψιστο ηθικό ιδεώδες, πρέπει να αγωνίζεται για να πραγματώνει την ενότητά του με ολόκληρη την ανθρωπότητα και να εργάζεται αδιάκοπα για τους άλλους. Αν, όμως, ένας Αποκρυφιστής δεν τα κάνει όλα αυτά, τότε θα δρα με ιδιοτέλεια για το προσωπικό του συμφέρον και μόνο. Κι αν έχει αποκτήσει περισσότερη εμπειρική δύναμη από τους άλλους, τους συνηθισμένους ανθρώπους, γίνεται πάραυτα πολύ πιο επικίνδυνος εχθρός προς τον κόσμο και τους ανθρώπους γύρω του από ό,τι ένας απλός θνητός. Αυτό είναι ξεκάθαρο. Ερ. - Δηλαδή, ο Αποκρυφιστής είναι απλώς ένας άνθρωπος που διαθέτει περισσότερη δύναμη από τους άλλους ανθρώπους; Θ. - Πολύ περισσότερη – αν είναι εμπειρικός και πραγματικά εκπαιδευμένος Αποκρυφιστής, και όχι μόνο κατ’ όνομα. Οι Απόκρυφες Επιστήμες δεν είναι, όπως αναφέρουν οι εγκυκλοπαίδειες «οι φανταστικές επιστήμες του Μεσαίωνα που αφορούσαν στην υποτιθέμενη δράση ή επιρροή των απόκρυφων ιδιοτήτων ή υπερφυσικών δυνάμεων, όπως η αλχημεία, η μαγεία, η νεκρομαντεία και η


16

αστρολογία», διότι είναι πραγματικές, υπαρκτές και πολύ επικίνδυνες επιστήμες. Διδάσκουν τη μυστική δύναμη των πραγμάτων στη Φύση, αναπτύσσοντας και καλλιεργώντας τις κρυφές δυνάμεις «που λανθάνουν στον άνθρωπο», δίνοντάς του, έτσι, τρομακτικά πλεονεκτήματα απέναντι στους αδαείς θνητούς. Ο υπνωτισμός, που σήμερα είναι πια τόσο γνωστός και έχει γίνει αντικείμενο σοβαρής επιστημονικής έρευνας, είναι ένα καλό παράδειγμα επί του προκειμένου. Η δύναμη του υπνωτισμού ανακαλύφτηκε σχεδόν τυχαία. Το έδαφος το είχε προετοιμάσει ο μεσμερισμός. Και τώρα ένας ικανός υπνωτιστής μπορεί να κάνει σχεδόν τα πάντα, από το να κάνει έναν άνθρωπο να γίνει γελοίος, χωρίς ο ίδιος να έχει συνείδηση του γεγονότος, μέχρι να τον κάνει να διαπράξει έγκλημα – συχνά για λογαριασμό και προς όφελος του υπνωτιστή. Δεν είναι τρομακτική αυτή η δύναμη, αν αφεθεί στα χέρια ενός αδίστακτου ανθρώπου; Και παρακαλώ να λάβετε υπ’ όψη σας ότι αυτό δεν είναι παρά ένα από τα δευτερεύοντα παρακλάδια του Αποκρυφισμού. Ερ. - Μα όλες αυτές οι απόκρυφες επιστήμες, η μαγεία και η μαγγανεία, δεν θεωρούνται από τους πιο καλλιεργημένους και μορφωμένους ανθρώπους κατάλοιπα της αρχαίας άγνοιας και των προλήψεων; Θ. - Επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω ότι αυτή σας η παρατήρηση είναι δίκοπο μαχαίρι. Οι «πιο καλλιεργημένοι και μορφωμένοι» ανάμεσά σας θεωρούν και τον Χριστιανισμό και κάθε άλλη θρησκεία σαν απομεινάρι άγνοιας και προκατάληψης. Οι άνθρωποι αρχίζουν να πιστεύουν τώρα, πάντως, στον υπνωτισμό και μερικοί – ακόμα και πολύ καλλιεργημένοι – στη Θεοσοφία και στα φαινόμενα. Ποιοί, όμως, απ’ αυτούς, εκτός από τους ιεροκήρυκες και τους τυφλωμένους φανατικούς, θα παραδεχτούν ότι πιστεύουν στα βιβλικά θαύματα; Και σ’ αυτό ακριβώς έγκειται η διαφορά. Υπάρχουν πολύ καλοί και αγνοί Θεόσοφοι που μπορεί να πιστεύουν στο υπερφυσικό, συμπεριλαμβανομένων και των θείων «θαυμάτων», κανένας Αποκρυφιστής, όμως, δεν τα πιστεύει. Διότι ο Αποκρυφιστής ασκεί την επιστημονική Θεοσοφία, βασιζόμενος στην επακριβή γνώση των μυστικών λειτουργιών της Φύσης. Ενώ, ένας Θεόσοφος που εξασκεί τις δυνάμεις που ονομάζονται υπερφυσικές, χωρίς το φως του Αποκρυφισμού, θα κλίνει απλώς προς έναν επικίνδυνο μεντιουμισμό, διότι, μολονότι τηρεί τη Θεοσοφία και τον ύψιστο κώδικα ηθικής της, τα εξασκεί στο σκοτάδι, με ειλικρινή μεν αλλά τυφλή πίστη. Οιοσδήποτε, είτε είναι Θεόσοφος είτε Πνευματιστής, που προσπαθεί να καλλιεργεί κάποιο παρακλάδι της απόκρυφης επιστήμης – π.χ. τον υπνωτισμό, το μεσμερισμό ή ακόμα και τα μυστικά για την παραγωγή φυσικών φαινομένων - χωρίς τη γνώση της φιλοσοφικής λογικής αυτών των δυνάμεων, είναι σα βάρκα χωρίς τιμόνι στον τρικυμισμένο ωκεανό.

Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΣΜΟΥ

Ερ. - Εσείς, όμως, δεν πιστεύετε στον Πνευματισμό; Θ. - Αν με τον όρο «Πνευματισμός» εννοείτε την εξήγηση που δίνουν οι Πνευματιστές για ορισμένα ασυνήθιστα φαινόμενα, τότε ασφαλώς όχι. Εκείνοι ισχυρίζονται ότι όλες αυτές οι εκδηλώσεις παράγονται από τα «πνεύματα» νεκρών, συνήθως των συγγενών τους, οι οποίοι επιστρέφουν στη γη, όπως λένε, για να επικοινωνήσουν με όσους αγάπησαν ή με όσους ήταν συνδεδεμένοι. Εμείς δεν το δεχόμαστε αυτό. Υποστηρίζουμε ότι τα πνεύματα των νεκρών δεν μπορούν να επιστρέψουν στη γη – εκτός από σπάνιες και εξαιρετικές περιπτώσεις, για τις οποίες μπορεί να μιλήσω αργότερα. Ούτε επικοινωνούν με τους ανθρώπους, παρά μόνο με απόλυτα υποκειμενικό τρόπο. Αυτό που εμφανίζεται αντικειμενικά είναι μόνο το φάντασμα του πρώην φυσικού ανθρώπου. Αλλά στον ψυχικό, τον πνευματικό, ας πούμε, Πνευματισμό, πράγματι πιστεύουμε απολύτως.


17

Ερ. - Απορρίπτετε και τα φαινόμενα; Θ. -Βεβαίως όχι - εκτός από τις περιπτώσεις συνειδητής απάτης. Ερ. -Πώς το εξηγείτε τότε; Θ. -Με πολλούς τρόπους. Τα αίτια αυτών των εκδηλώσεων δεν είναι καθόλου τόσο απλά όσο θέλουν να πιστεύουν οι Πνευματιστές. Και πρώτα απ’ όλα, ο από μηχανής θεός των ονομαζόμενων «υλοποιήσεων» είναι συνήθως το ψυχικό σώμα ή το «διπλό» του διαμέσου ή κάποιου από τους παρόντες. Το λεπτοφυές αυτό σώμα είναι επίσης η παραγωγός ή η ενεργούσα δύναμη σε εκδηλώσεις όπως η μηχανική γραφή κ.λ.π. Ερ. - Είπατε «συνήθως». Τότε, τί είναι αυτό που παράγει τα υπόλοιπα; Θ. - Εξαρτάται από το είδος των εκδηλώσεων. Μερικές φορές είναι τα απομεινάρια από τις εξαφανισμένες πρώην προσωπικότητες. Άλλες φορές, είναι τα στοιχειακά. Η λέξη «Πνεύμα» είναι μία λέξη με πολλαπλή και ευρεία σημασία. Πραγματικά δεν ξέρω τί εννοούν οι Πνευματιστές με τον όρο. Αλλά αυτό που αντιλαμβανόμαστε ότι ισχυρίζονται είναι πως τα υλοποιημένα φαινόμενα παράγονται από το μετενσαρκωνόμενο Εγώ, την πνευματική και αθάνατη ατομικότητα. Εμείς απορρίπτουμε καθ’ ολοκληρίαν αυτή την υπόθεση. Η συνειδητή ατομικότητα των αποσαρκωμένων δεν μπορεί να υλοποιηθεί ούτε μπορεί να επιστρέψει από τη δική της νοητική ντεβαχανική (ουράνια) σφαίρα στο πεδίο της γήινης αντικειμενικότητας. Ερ. - Πολλές, όμως, από τις επικοινωνίες με τα «πνεύματα» δείχνουν όχι μόνο νοημοσύνη, αλλά και γνώση γεγονότων τα οποία αγνοεί το διάμεσο και που, μερικές φορές, δεν υπάρχουν ούτε καν συνειδητά στο νου του ερευνητή ή κάποιου από όσους απαρτίζουν το ακροατήριο. Θ. - Αυτό δεν αποδεικνύει απαραίτητα ότι η νοημοσύνη και η γνώση για τις οποίες μιλάτε ανήκουν σε πνεύματα ή εκπορεύονται από άσαρκες ψυχές. Είναι γνωστό ότι υπνοβάτες συνθέτουν μουσική, γράφουν ποιήματα και λύνουν μαθηματικά προβλήματα κατά τη διάρκεια της έκστασής τους, χωρίς να έχουν μάθει ποτέ μουσική ή μαθηματικά. Άλλοι απαντούν έξυπνα σε ερωτήσεις που τους τίθενται και ακόμη, σε πολλές περιπτώσεις, μιλούν γλώσσες, όπως τα Εβραϊκά και τα Λατινικά, τις οποίες αγνοούν παντελώς όταν είναι ξύπνιοι – κι όλα αυτά σε μια κατάσταση βαθύ ύπνου. Θα μπορούσατε να ισχυριστείτε, λοιπόν, ότι κι αυτά προκαλούνται από τα «πνεύματα»; Ερ. - Εσείς πώς θα το εξηγούσατε; Θ. - Υποστηρίζουμε ότι ο θείος σπινθήρας που υπάρχει στον άνθρωπο, επειδή είναι ομοούσιος και ταυτόσημος με το Παγκόσμιο Πνεύμα, τον «Πνευματικό Εαυτό» μας, είναι ουσιαστικά παντογνώστης, αλλά δεν μπορεί να εκδηλώσει τη γνώση του λόγω των υλικών εμποδίων. Όσο, όμως, απομακρύνονται αυτά τα εμπόδια, με άλλα λόγια, όσο περισσότερο παραλύει το φυσικό σώμα, ως προς τη δική του ανεξάρτητη δραστηριότητα και συνειδητότητα, όπως συμβαίνει κατά το βαθύ ύπνο ή τη βαθιά έκσταση, ή, και κατά τη διάρκεια ασθένειας, τόσο πληρέστερα μπορεί ο εσωτερικός Εαυτός να εκδηλωθεί σε αυτό το επίπεδο. Αυτή είναι η δική μας εξήγηση γι’ αυτά τα πραγματικά θαυμαστά φαινόμενα ανώτερης τάξης, όπου επιδεικνύεται αναμφισβήτητη ευφυΐα και γνώση. Όσο για την κατώτερη τάξη εκδηλώσεων, όπως τα φυσικά φαινόμενα, τις κοινοτοπίες και τις φλυαρίες γενικώς περί «πνευμάτων», για να εξηγήσουμε τουλάχιστον τα πιο σημαντικά σημεία της διδασκαλίας μας επί του θέματος, θα χρειαζόμασταν περισσότερο χώρο και χρόνο από τον διαθέσιμο αυτή τη στιγμή. Δεν επιθυμούμε να υπεισέλθουμε στην πίστη των Πνευματιστών,


18

ούτε σε οποιαδήποτε άλλη πίστη. Επιπλέον, επί του παρόντος, αν και βέβαιοι ότι οι ανώτερης τάξης εκδηλώσεις συμβαίνουν μέσω άσαρκων ψυχών, οι επικεφαλής των Πνευματιστών και οι πιο μορφωμένοι και ευφυείς ανάμεσά τους είναι οι πρώτοι που ομολογούν ότι δεν παράγονται όλα τα φαινόμενα από πνεύματα. Σιγά – σιγά, θα αναγνωρίσουν όλη την αλήθεια. Εμείς, όμως, στο μεταξύ, δεν έχουμε ούτε το δικαίωμα ούτε την επιθυμία να τους προσηλυτίσουμε στις δικές μας απόψεις. Και μάλιστα, αφού στις περιπτώσεις ψυχιστικών και πνευματικών εκδηλώσεων πιστεύουμε στην επικοινωνία του πνεύματος του ζωντανού ανθρώπου με το πνεύμα των αποσαρκωμένων προσωπικοτήτων. Εμείς λέμε ότι σε τέτοιες περιπτώσεις δεν είναι τα πνεύματα των νεκρών που κατεβαίνουν στη γη, αλλά τα πνεύματα των ζωντανών που ανεβαίνουν μέχρι τις καθαρά Πνευματικές Ψυχές. Στ’ αλήθεια, δεν υπάρχει ούτε άνοδος ούτε κάθοδος, αλλά αλλαγή κατάστασης ή συνθηκών για το διάμεσο. Μόλις το σώμα του διαμέσου παραλύσει ή περιέλθει σε έκσταση, το πνευματικό Εγώ ελευθερώνεται από τα δεσμά του και βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο συνειδητότητας με τα άσαρκα πνεύματα. Έτσι, εάν υπάρχει κάποια πνευματική έλξη μεταξύ των δύο μπορούν να επικοινωνήσουν, όπως συμβαίνει συχνά στα όνειρα. Η διαφορά ανάμεσα σε μια διαμεσιτική φύση και σε μια μη ευαίσθητη είναι η εξής: το απελευθερωμένο πνεύμα του διαμέσου έχει την ευκαιρία και τη δυνατότητα να επηρεάζει τα παθητικά όργανα του φυσικού του σώματος που βρίσκεται σε έκσταση και να τα κάνει να δρουν, να μιλάνε και να γράφουν σύμφωνα με τη θέλησή του. Το Εγώ μπορεί να το κάνει να επαναλαμβάνει, σαν ηχώ και σε ανθρώπινη γλώσσα, τις σκέψεις και τις ιδέες της άσαρκης οντότητας καθώς και τις δικές του. Αλλά ο μη δεκτικός ή ο μη ευαίσθητος οργανισμός κάποιου, που είναι πολύ θετικός, δεν μπορεί να επηρεαστεί. Έτσι, ενώ δεν υπάρχει σχεδόν κανένας άνθρωπος του οποίου το Εγώ να μην επικοινωνεί ελεύθερα, όταν κοιμάται το σώμα του, με αυτούς που αγάπησε και έχασε, ωστόσο, λόγω της θετικότητας και της μη δεκτικότητας του φυσικού περιβλήματος και του εγκεφάλου του, δεν το θυμάται όταν ξυπνά ή συγκρατεί πολύ αμυδρή ανάμνηση, κάτι σαν όνειρο. Ερ. - Αυτό σημαίνει ότι απορρίπτετε στο σύνολό της τη φιλοσοφία του Πνευματισμού; Θ. - Αν με τον όρο «φιλοσοφία» εννοείτε τις γενικόλογες θεωρίες του, ναι. Αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει φιλοσοφία. Αυτό λένε, οι καλύτεροι, οι πιο καλλιεργημένοι και θερμοί υποστηρικτές του Πνευματισμού. Τη θεμελιώδη και μόνη ακαταμάχητη αλήθειά τους, δηλαδή ότι τα φαινόμενα συμβαίνουν μέσω των διαμέσων που ελέγχονται από αόρατες δυνάμεις και διάνοιες – κανείς δεν θα την αρνηθεί ούτε μπορεί να την αρνηθεί, εκτός από έναν τυφλό υλιστή της σχολής του Χάξλεϋ. Ερ. - Έχω ακούσει ότι η Θεοσοφική Εταιρία ιδρύθηκε αρχικά για να συντρίψει τον Πνευματισμό και την πίστη στην επιβίωση της ατομικότητας του ανθρώπου μετά το θάνατο. Θ. - Σας έχουν πληροφορήσει λάθος. Τα πιστεύω μας είναι θεμελιωμένα ακριβώς πάνω σε αυτήν την αθάνατη Ατομικότητα. Όμως, εσείς, όπως και τόσοι άλλοι, συγχέετε την προσωπικότητα με την ατομικότητα. Οι δικοί σας ψυχολόγοι στη Δύση μοιάζουν σα να μην κάνουν σαφή διάκριση μεταξύ αυτών των δύο. Κι όμως, ακριβώς αυτή η διαφορά είναι που μας δίνει το κλειδί για την κατανόηση της Ανατολικής φιλοσοφίας και που αποτελεί τη ρίζα της διάστασης ανάμεσα στις Θεοσοφικές και τις Πνευματιστικές διδασκαλίες. Και, μολονότι αυτό μπορεί να προκαλέσει ακόμα μεγαλύτερη εχθρότητα εναντίον μας εκ μέρους κάποιων Πνευματιστών, πρέπει, ωστόσο, να τονίσω εδώ ότι η Θεοσοφία είναι ο αληθινός


19

και ανόθευτος πνευματισμός, ενώ η σύγχρονη κίνηση που φέρει αυτό το όνομα, όπως εφαρμόζεται σήμερα από τις μάζες, είναι απλώς υπερβατικός υλισμός. Ερ. - Παρακαλώ, εξηγείστε τί εννοείτε πιο καθαρά. Θ. - Αυτό που εννοώ είναι ότι, ενώ οι διδασκαλίες μας επιμένουν στην ταυτότητα του πνεύματος και της ύλης και ενώ υποστηρίζουμε ότι το πνεύμα είναι εν δυνάμει ύλη και η ύλη απλώς αποκρυσταλλωμένο πνεύμα, ακριβώς όπως ο πάγος είναι στερεοποιημένος ατμός, εντούτοις, εφόσον η πρωταρχική και αιώνια κατάσταση των ΠΑΝΤΩΝ δεν είναι πνεύμα αλλά, ας πούμε, «υπέρ-πνεύμα» - όπου η ορατή και στερεή ύλη είναι απλώς η περιοδική εκδήλωσή του – πρεσβεύουμε ότι ο όρος πνεύμα μπορεί να χρησιμοποιείται μόνο για την αληθινή Ατομικότητα. Ερ. - Ποιά είναι, όμως, η διαφορά ανάμεσα σε αυτή την «αληθινή Ατομικότητα» και το Εγώ, του οποίου όλοι έχουμε συνείδηση; Θ. - Πριν σας απαντήσω, θα πρέπει να μιλήσουμε για το τί εννοείτε με τον όρο Εγώ. Εμείς κάνουμε διάκριση ανάμεσα στο απλό γεγονός της αυτοσυνειδητότητας, την απλή συναίσθηση του «εγώ είμαι εγώ» και στη σύνθετη σκέψη ότι «εγώ είμαι ο Κος Σμιθ ή η Κα Μπράουν». Επειδή πιστεύουμε σε μια σειρά γεννήσεων ή μετενσαρκώσεων του ιδίου Εγώ, η διάκριση αυτή είναι ο θεμελιώδης άξονας όλης της ιδέας. Βλέπετε η φράση «Κος Σμιθ» σημαίνει πραγματικά μια μακρά σειρά καθημερινών εμπειριών που συνδέονται μεταξύ τους με το νήμα της μνήμης και σχηματίζουν αυτό που ο «Κος Σμιθ» αποκαλεί «εαυτό του». Καμιά, όμως, από αυτές τις «εμπειρίες» δεν αποτελούν το πραγματικό Εγώ ούτε δίνουν στον «Κο Σμιθ» τη συναίσθηση ότι είναι ο εαυτός του, διότι ξεχνά τις περισσότερες από τις καθημερινές του εμπειρίες που του δημιουργούν τη συναίσθηση της Εγώτητας μόνο όσο διαρκούν. Γι’ αυτό το λόγο, εμείς οι Θεόσοφοι κάνουμε διάκριση ανάμεσα σε αυτό το σύνολο «εμπειριών», που ονομάζουμε ψεύτικη προσωπικότητα, (την τόσο πεπερασμένη και εφήμερη), και σε εκείνο το στοιχείο που ενυπάρχει στον άνθρωπο και στο οποίο οφείλεται η συναίσθηση του «εγώ είμαι εγώ». Αυτό, ακριβώς, το «εγώ είμαι εγώ» είναι που ονομάζουμε αληθινή Ατομικότητα και υποστηρίζουμε ότι αυτό το Εγώ ή Ατομικότητα, παίζει πολλούς ρόλους στην σκηνή της ζωής, όπως ο ηθοποιός. Ας ονομάσουμε κάθε νέα ζωή του ίδιου Εγώ στη γη, μια βραδιά πάνω στην σκηνή ενός θεάτρου. Τη μια βραδιά ο ηθοποιός ή το Εγώ εμφανίζεται ως Μάκβεθ, την επόμενη ως Σάυλοκ, την τρίτη ως Ρωμαίος, την τέταρτη ως Άμλετ ή Βασιλιάς Λήρ κ.ο.κ.. έως ότου διανύσει όλο τον κύκλο των ενσαρκώσεων. Το Εγώ αρχίζει τη ζωή – προσκύνημα σαν ξωτικό, σαν έναν Άριελ ή Πουκ. Παίζει το ρόλο ενός «κομπάρσου», είναι ένας στρατιώτης, υπηρέτης, ένα μέλος του χορού του δράματος. Μετά αναλαμβάνει «ομιλούντες ρόλους», παίζοντας πρωταγωνιστικούς χαρακτήρες ενώ παρεμβάλλονται και κάποιοι ασήμαντοι, μέχρι να αποσυρθεί τελικά από τη σκηνή, όπως ο Πρόσπερος, ο μάγος. Ερ. - Καταλαβαίνω. Λέτε, επομένως, ότι αυτό το αληθινό Εγώ δεν μπορεί να επιστρέψει στη γη μετά το θάνατο. Ο ηθοποιός, όμως, είναι ελεύθερος, αν έχει διατηρήσει την έννοια της ατομικότητάς του, να επιστρέψει, αν το επιθυμεί, στη σκηνή των προηγούμενων του δράσεων; Θ. - Δεν λέμε αυτό. Απλούστατα διότι μια τέτοια επιστροφή στη γη θα ήταν ασυμβίβαστη με μια κατάσταση ανόθευτης μεταθανάτιας μακαριότητας, όπως είμαι έτοιμος να σας αποδείξω. Λέμε ότι ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του, υφίσταται τόσα βάσανα που δεν του αξίζουν, από σφάλματα άλλων με τους οποίους συνδέεται ή εξαιτίας του περιβάλλοντός του, που σίγουρα δικαιούται απόλυτης ανάπαυσης και ησυχίας, αν όχι μακαριότητας, πριν αναλάβει και πάλι το βάρος της ζωής. Αυτό, όμως, μπορούμε να το συζητήσουμε λεπτομερέστερα αργότερα.


20

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΔΕΚΤΗ Η ΘΕΟΣΟΦΙΑ;

Ερ. - Σε κάποιο βαθμό, καταλαβαίνω το γιατί. Διαπιστώνω, όμως, ότι οι διδασκαλίες σας είναι πολύ πιο περίπλοκες και μεταφυσικές και από τον Πνευματισμό και από την τρέχουσα θρησκευτική σκέψη. Μπορείτε, λοιπόν, να μου πείτε ποιά ήταν η αιτία που έκανε αυτό το σύστημα της Θεοσοφίας που υποστηρίζετε, να προκαλέσει τόσο μεγάλο ενδιαφέρον και ταυτόχρονα τόση μεγάλη έχθρα; Θ. - Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλές αιτίες. Μεταξύ άλλων που μπορούν να αναφερθούν είναι: 1) Η μεγάλη αντίδραση λόγω των απόλυτα υλιστικών θεωριών που επικρατούν στις τάξεις των δασκάλων των επιστημών. 2) Η γενική δυσαρέσκεια προς την κατασκευασμένη θεολογία των διάφορων Χριστιανικών Εκκλησιών κι ο αριθμός των καθημερινά αυξανόμενων και αλληλοσυγκρουόμενων αιρέσεων. 3) Μια ολοένα αυξανόμενη αντίληψη του γεγονότος ότι οι ολοφάνερα αυτοαναιρούμενες και αλληλοαναιρούμενες θρησκείες δεν μπορεί να είναι αληθείς και ότι ισχυρισμοί που δεν επιβεβαιώνονται δεν μπορεί να είναι πραγματικοί. Αυτή η φυσιολογική δυσπιστία προς τις συμβατικές θρησκείες απλώς εντείνεται από την πλήρη αποτυχία τους να διατηρήσουν τις αρχές της ηθικής και να εξαγνίσουν την κοινωνία και τις λαϊκές μάζες. 4) Η απόλυτη βεβαιότητα των πολλών και η γνώση των ολίγων ότι κάπου πρέπει να υπάρχει ένα φιλοσοφικό και θρησκευτικό σύστημα που θα είναι επιστημονικό και δεν θα στηρίζεται απλώς και μόνο σε εικασίες. 5) Τέλος, ίσως, η πεποίθηση ότι ένα τέτοιο σύστημα πρέπει να αναζητηθεί σε διδασκαλίες πολύ προγενέστερες οιασδήποτε σύγχρονης πίστης. Ερ. - Πώς, όμως, εμφανίστηκε αυτό το σύστημα αυτή τη χρονική στιγμή; Θ. - Ακριβώς επειδή θεωρήθηκε ότι η στιγμή ήταν κατάλληλη – γεγονός που φαίνεται από την αποφασιστική προσπάθεια τόσων πολλών ειλικρινών μελετητών να βρουν την αλήθεια, με οποιοδήποτε κόστος και οπουδήποτε κι αν είναι κρυμμένη. Διαπιστώνοντάς το, οι θεματοφύλακές της επέτρεψαν να διαδοθούν τουλάχιστον κάποια τμήματα αυτής της αλήθειας. Αν η ίδρυση της Θεοσοφικής Εταιρίας είχε αναβληθεί για λίγα ακόμα χρόνια, τα μισά πολιτισμένα έθνη θα είχαν γίνει μέχρι τώρα ακραιφνείς υλιστές και τα άλλα μισά ανθρωπομορφιστές και φαινομεναλιστές. Ερ. - Πρέπει να θεωρήσουμε τη Θεοσοφία ως αποκάλυψη, τρόπον τινα; Θ. - Με κανένα τρόπο. Ούτε καν με την έννοια μιας νέας και άμεσης αποκάλυψης από κάποια ανώτερα, υπερφυσικά ή τουλάχιστον υπεράνθρωπα όντα. Αλλά μόνο με την έννοια ότι «ξεσκέπασε» παλιές, πολύ παλιές αλήθειες, για να τις γνωρίσουν όσοι τις αγνοούσαν, που αγνοούσαν ακόμα και την ύπαρξη και τη διατήρηση μιας τέτοιας αρχαϊκής γνώσης. Είναι του συρμού, ιδιαίτερα τελευταία, να χλευάζεται η άποψη ότι τα Μυστήρια των μεγάλων πολιτισμών όπως του Ελληνικού, του Αιγυπτιακού ή του Ρωμαϊκού ήταν κάτι περισσότερο από απάτη των ιερατείων. Ακόμη και οι Ροδόσταυροι δεν θεωρούνται παρά μισοπαράφρονες και μισοαπατεώνες. Πάμπολλα βιβλία έχουν γραφτεί γι’ αυτούς. Και ανίδεοι, που δεν είχαν καν ακούσει το όνομα μερικά χρόνια πριν, ξεπρόβαλαν σαν βαθυστόχαστοι κριτικοί και επαΐοντες στην αλχημεία, στη Φιλοσοφία του Πυρός και στο Μυστικισμό γενικά. Κι όμως, ένας μεγάλος αριθμός ιεροφαντών της Αιγύπτου, της Ινδίας, της Χαλδαίας και της Αραβίας, μαζί με τους μεγαλύτερους φιλόσοφους και σοφούς της Ελλάδας και της Δύσης είναι γνωστό ότι συμπεριλάμβαναν στους όρους Σοφία και Θεία Επιστήμη όλη τη γνώση, διότι θεωρούσαν τη βάση και την προέλευση κάθε τέχνης και επιστήμης ουσιαστικά θεία. Ο Πλάτων θεωρούσε τα Μυστήρια ιερότατα και ο


21

Κλήμης ο Αλεξανδρείας, που είχε μυηθεί στα Ελευσίνια Μυστήρια, έλεγε ότι: «οι διδασκαλίες που διδάσκονται εκεί περιέχουν τον σκοπό όλης της ανθρώπινης γνώσης». Αναρωτιόμαστε, ήταν άραγε ο Πλάτων και ο Κλήμης απατεώνες, ανόητοι ή και τα δύο; Ερ. - Μιλήσατε για «εχθρότητα». Εάν η αλήθεια είναι αυτή που παρουσιάζεται από τη Θεοσοφία, γιατί συνάντησε τόση αντίδραση και όχι τη γενική αποδοχή; Θ. - Και πάλι, για πολλούς και διάφορους λόγους, ένας από τους οποίους είναι η απέχθεια που αισθάνονται οι άνθρωποι για «νεωτερισμούς», όπως τους ονομάζουν. Ο εγωισμός είναι ουσιαστικά συντηρητικός και απεχθάνεται την ανατροπή. Προτιμά ένα βολικό, εύκολο ψέμα αντί της ύψιστης αλήθειας, αν η αλήθεια απαιτεί να θυσιάσει κανείς έστω και την παραμικρή του άνεση. Η δύναμη της νοητικής αδράνειας είναι πολύ ισχυρή για καθετί που δεν υπόσχεται άμεσο κέρδος και ανταμοιβή. Η εποχή μας είναι κατ’ εξοχήν μη πνευματική και υλιστική. Ένας πρόσθετος λόγος είναι ο μη οικείος χαρακτήρας των Θεοσοφικών διδασκαλιών. Οι δοξασίες τους είναι πολύ δυσνόητες και μερικές από αυτές είναι κατηγορηματικά αντίθετες με μεγάλο μέρος του ανθρώπινου παραλογισμού που τρέφουν ενδόμυχα οι αιρετικοί και που έχει περάσει στον πυρήνα των λαϊκών πεποιθήσεων. Αν σε αυτά προσθέσουμε τις προσωπικές προσπάθειες και την απόλυτη αγνότητα ζωής που απαιτούνται από όσους πρόκειται να γίνουν μαθητές του εσωτερικού τμήματος, καθώς και τον πολύ μικρό αριθμό εκείνων στους οποίους αρέσει ένας αμιγώς ανιδιοτελής κώδικας, θα είναι εύκολο να αντιληφθούμε γιατί η Θεοσοφία είναι καταδικασμένη σε τόσο χρονοβόρο και επίπονο έργο. Ουσιαστικά, είναι η φιλοσοφία όσων υποφέρουν και έχουν χάσει κάθε ελπίδα ότι θα βοηθηθούν να βγουν από το τέλμα της ζωής με άλλο τρόπο. Επιπλέον, η ιστορία κάθε συστήματος πίστης ή ηθικής, που εισάγεται για πρώτη φορά σε ξένο έδαφος, δείχνει ότι στην αρχή συναντά κάθε εμπόδιο που μπορούν να ορθώσουν ο σκοταδισμός και ο εγωισμός. Πράγματι! «Το στεφάνι του μεταρρυθμιστή είναι ένα ακάνθινο στεφάνι». Ποτέ το γκρέμισμα των παλιών, υπό κατάρρευση κτηρίων δεν μπορεί να γίνει ακίνδυνα. Ερ. - Όλα αυτά αναφέρονται, μάλλον, στις ηθικές αρχές και στη φιλοσοφία της Θεοσοφίας. Μπορείτε να μου δώσετε μια γενική ιδέα ως προς τη Θεοσοφική Εταιρία, τους στόχους και τους κανόνες της; Θ. -Δεν υπήρξε ποτέ μυστικότητα γύρω από αυτά. Ρωτείστε και θα λάβετε συγκεκριμένες απαντήσεις.

Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ

22



ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ Ερ. - Ποιοί είναι οι σκοποί της Θεοσοφικής Εταιρίας; Θ. - Οι σκοποί είναι τρεις και παραμένουν οι ίδιοι από την αρχή. 1) Ο σχηματισμός ενός πυρήνα Παγκόσμιας Αδελφότητας των ανθρώπων, χωρίς διάκριση φυλής, χρώματος, φύλου, τάξης ή δόγματος. 2) Η προώθηση της μελέτης των Αρίων και άλλων Γραφών, των παγκοσμίων θρησκειών και επιστημών και η υπεράσπιση της σπουδαιότητας των αρχαίων Ασιατικών κειμένων, όπως των Βραχμανικών, των Βουδιστικών και των Ζωροαστρικών φιλοσοφιών. 3) Η έρευνα κάθε όψης των κρυμμένων μυστηρίων της Φύσης και ειδικά των ψυχικών και πνευματικών δυνάμεων που υπάρχουν σε λανθάνουσα κατάσταση στον άνθρωπο. Αυτοί είναι, σε γενικές γραμμές, οι τρεις κύριοι σκοποί της Θεοσοφικής Εταιρίας. Ερ. - Μπορείτε να μου δώσετε λεπτομερέστερες πληροφορίες γι’ αυτούς; Θ. - Μπορούμε να διαιρέσουμε καθέναν από αυτούς τους τρεις σκοπούς σε όσα επεξηγηματικά τμήματα θεωρηθούν αναγκαία. Ερ. - Ας ξεκινήσουμε, λοιπόν, με το πρώτο. Σε ποιά μέσα θα καταφεύγατε για να προωθήσετε ένα τέτοιο αίσθημα αδελφότητας μεταξύ φυλών που είναι γνωστό ότι ανήκουν σε πολύ διαφορετικές θρησκείες, που έχουν διαφορετικά έθιμα, πεποιθήσεις και τρόπο σκέψης; Θ. - Επιτρέψτε μου να προσθέσω αυτό που φαίνεστε απρόθυμος να εκφράσετε. Γνωρίζουμε, φυσικά, ότι εξαιρώντας τα δύο κατάλοιπα των φυλών – τους Πάρσους και τους Ιουδαίους – κάθε έθνος παρουσιάζει διαφορές, όχι μόνο έναντι των άλλων εθνών αλλά ακόμα και έναντι αυτού του ίδιου. Τούτο ισχύει κατ’ εξοχήν μεταξύ των αποκαλούμενων πολιτισμένων Χριστιανικών εθνών. Αυτός είναι ο λόγος της απορίας σας και η αιτία που ο πρώτος μας στόχος σας φαίνεται Ουτοπία. Έτσι δεν είναι; Ερ. - Λοιπόν, ναι. Εσείς, όμως, πώς απαντάτε; Θ. - Αποδεχόμαστε το γεγονός. Αλλά έχουμε πολλά να πούμε για την ανάγκη της άρσης των αιτίων που, προς το παρόν, καθιστούν Ουτοπία την Παγκόσμια Αδελφότητα. Ερ. - Ποιά είναι κατά την άποψή σας αυτά τα αίτια; Θ. - Πρώτο και κύριο, η έμφυτη ιδιοτέλεια της ανθρώπινης φύσης. Αυτή η ιδιοτέλεια, αντί να ξερριζώνεται, ενισχύεται καθημερινά, εντείνεται και γίνεται άγριο και ακατανίκητο συναίσθημα από την τρέχουσα θρησκευτική εκπαίδευση, η οποία τείνει, όχι μόνο να την ενθαρρύνει, αλλά και να την δικαιολογεί απόλυτα. Οι ιδέες των ανθρώπων για το καλό και το κακό έχουν διαστρεβλωθεί τελείως από την κατά λέξη αποδοχή της Ιουδαϊκής Βίβλου. Όλη η ανιδιοτέλεια των αλτρουιστικών διδασκαλιών του Ιησού έχει καταντήσει απλώς ένα θεωρητικό ζήτημα για


23

ρητορείες από άμβωνος, ενώ οι κανόνες του εφαρμοσμένου εγωισμού που διδάσκονται στη Μωυσαϊκή Βίβλο, εναντίον των οποίων τόσο μάταια κήρυξε ο Χριστός, έχουν ριζώσει βαθιά στην εσωτερική ζωή των εθνών της Δύσης. Το «οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος» έχει καταντήσει να είναι το πρώτο αξίωμα του νόμου σας. Δηλώνω, λοιπόν, ευθέως και χωρίς φόβο ότι την παραποίηση αυτής της διδασκαλίας και πολλών άλλων μόνο η Θεοσοφία μπορεί να την ξερριζώσει.

Η ΚΟΙΝΗ ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Ερ. - Με ποιό τρόπο; Θ. - Αποδεικνύοντας απλώς με βάση τη λογική, τη φιλοσοφία, τη μεταφυσική ακόμα και την επιστήμη ότι: α) Όλοι οι άνθρωποι έχουν την ίδια πνευματική και φυσική καταγωγή, κάτι το οποίο αποτελεί θεμελιώδη διδασκαλία της Θεοσοφίας, β) Αφού η Ανθρωπότητα είναι κατά βάση από μία και την αυτή ουσία που είναι μία και μοναδική - αέναη, αδημιούργητη και αιώνια, άσχετα εάν την αποκαλούμε Θεό ή Φύση – έπεται, ότι τίποτα δεν μπορεί να επηρεάζει ένα έθνος ή έναν άνθρωπο χωρίς να επηρεάζει όλα τα άλλα έθνη και όλους τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι τόσο βέβαιο και τόσο προφανές, όσο το ότι μια πέτρα που πετάμε μέσα σε μια λιμνούλα θα θέσει, αργά ή γρήγορα, σε κίνηση κάθε μεμονωμένη σταγόνα νερού μέσα στη λίμνη. Ερ. - Αυτή, όμως, δεν είναι η διδασκαλία του Χριστού, αλλά μάλλον μια πανθεϊστική αντίληψη. Θ. - Εδώ είναι το λάθος σας. Είναι καθαρά χριστιανική άποψη, καθόλου Ιουδαϊκή και γι’ αυτό, ίσως, τα βιβλικά σας έθνη προτιμούν να την αγνοούν. Ερ. - Αυτή είναι γενική και άδικη κατηγορία. Τί αποδείξεις έχετε για να δηλώνετε κάτι τέτοιο; Θ. - Ιδού οι αποδείξεις. Ο Χριστός φέρεται να είπε: «Αγαπάτε αλλήλους» (Ιωάν. 15.12) και «Αγαπάτε τους εχθρούς υμών» (Ματθ. 5.44, Λουκ. 6. Τ27). Διότι «εάν αγαπήσητε τους αγαπώντας υμάς, τίνα μισθόν έχετε; Ουχί και οι τελώναι4 το αυτό ποιούσι; Και εάν ασπάσησθε τους αδελφούς υμών μόνον, τί περισσόν ποιείτε; Ουχί και οι τελώναι το αυτό ποιούσιν;» (Ματθ. 5.46-47, Λουκ. 6.32-33). Αυτά είναι τα λόγια του Χριστού. Αλλά η Γένεση (9.25) λέει: «Επικατάρατος Χαναάν. Παις οικέτης έσται τοις αδελφοίς αυτού». Και γι’ αυτό, όχι οι Χριστιανοί, αλλά οι Βιβλικοί λαοί προτιμούν το Μωυσαϊκό νόμο από το νόμο της αγάπης του Χριστού. Στην Παλαιά Διαθήκη, που υποδαυλίζει όλα τους τα πάθη, είναι που βασίζουν τους νόμους για να κατακτούν, να προσαρτούν και να εξουσιάζουν τις φυλές που αποκαλούν «κατώτερες». Το τί εγκλήματα έχουν διαπραχθεί επί τη βάσει της δύναμης αυτής της σατανικής περικοπής της Γένεσης – υπό την έννοια του νεκρού γράμματος – μόνον από την ιστορία μπορούμε να πάρουμε μια ιδέα, έστω και ανεπαρκή.5

4 Οι τελώνες θεωρούνταν εκείνη την εποχή ισάξιοι με τους κλέφτες. Για τους Ιουδαίους, το όνομα και το επάγγελμα του τελώνη ήταν το πιο μισητό πράγμα στον κόσμο. Τους απαγορευόταν η είσοδος στο Ναό και ο Ματθαίος (18.17) αναφέρεται στους άπιστους και στους τελώνες σα να είναι το ίδιο πράγμα. Κι όμως, δεν ήταν παρά φοροεισπράκτορες των Ρωμαίων, κατέχοντες την ίδια θέση με τους Βρετανούς αξιωματούχους στην Ινδία και σε άλλες υποδουλωμένες χώρες.

5 «Κατά τα τέλη του Μεσαίωνα, η δουλεία, υπό την πίεση του ηθικού παράγοντα είχε σχεδόν εξαφανιστεί από την Ευρώπη. Συνέβησαν, όμως, δύο εξαιρετικά σημαντικά γεγονότα, που υπερνίκησαν τις ηθικές δυνάμεις που επιδρούσαν στην ευρωπαϊκή κοινωνία και εξαπέλυσαν ένα


24

Ερ. - Σας άκουσα να λέτε ότι η ταυτότητα της φυσικής μας καταγωγής αποδεικνύεται από την επιστήμη και η πνευματική μας προέλευση από τη Σοφία – Θρησκεία. Ωστόσο, δεν βλέπουμε τους Δαρβινιστές να επιδεικνύουν μεγάλη αδελφική αγάπη. Θ. - Ακριβώς. Αυτό είναι που δείχνει την ατέλεια των υλιστικών συστημάτων και αποδεικνύει ότι εμείς οι Θεόσοφοι έχουμε το δίκιο με το μέρος μας. Η ταυτότητα της φυσικής μας καταγωγής δεν συγκινεί τα ανώτερα και βαθύτερα αισθήματά μας. Η ύλη, αποκομμένη από την ψυχή και το πνεύμα της ή τη θεία ουσία της, δεν μπορεί να μιλήσει στην ανθρώπινη καρδιά. Αλλά μόλις αποδειχθεί και ριζώσει βαθιά στις καρδιές μας η ταυτότητα της ψυχής και του πνεύματος, του πραγματικού, αθάνατου ανθρώπου, όπως μας διδάσκει η Θεοσοφία, θα μας οδηγήσει μακριά, στο δρόμο της πραγματικής ευσπλαχνίας και της αδελφικής καλοσύνης. Ερ. - Πώς εξηγεί, όμως, η Θεοσοφία την κοινή καταγωγή των ανθρώπων; Θ. -Διδάσκοντας ότι η ρίζα του συνόλου της φύσης, αντικειμενικής και υποκειμενικής, και παντός άλλου στο σύμπαν, ορατού και αοράτου, είναι, ήταν και θα είναι πάντα μία απόλυτη ουσία, από την οποίαν όλα ξεκινούν και στην οποία όλα επιστρέφουν. Έχοντας αυτό υπ’ όψη, είναι καθήκον όλων των Θεόσοφων να προωθούν με κάθε πρακτικό τρόπο και σε όλες τις χώρες, τη διάδοση μιας μη σχισματικής παιδείας. Ερ. - Εκτός από αυτό, τί άλλο πρέπει να γίνει; Εννοώ στο φυσικό πεδίο. Θ. - Η οργάνωση της κοινωνίας, όπως περιγράφεται από τον Εδουάρδο Μπέλαμι, στην έξοχη εργασία του «Κοιτάζοντας προς τα πίσω», όπου παρουσιάζει θαυμάσια τη Θεοσοφική ιδέα ως προς το ποιό θα έπρεπε να είναι το πρώτο μεγάλο βήμα για την πλήρη πραγμάτωση της παγκόσμιας αδελφότητας. Η κατάσταση των πραγμάτων που περιγράφει δεν είναι τέλεια, γιατί εξακολουθεί να υπάρχει ο εγωισμός και να λειτουργεί στις ανθρώπινες καρδιές. Σε μεγάλο βαθμό, όμως, η ιδιοτέλεια και ο ατομικισμός έχουν ξεπεραστεί από το αίσθημα αλληλεγγύης και αμοιβαίας αδελφοσύνης. Και το πλαίσιο ζωής που περιγράφει, περιορίζει στο ελάχιστο τις αιτίες που τείνουν να δημιουργούν και να καλλιεργούν την ιδιοτέλεια. Ερ. - Ως Θεόσοφος, λοιπόν, θα συμμετάσχετε σε μια προσπάθεια για την πραγμάτωση ενός τέτοιου ιδεώδους;

σμήνος από κατάρες πάνω στη γη, που όμοιές τους δεν είχε ξαναδεί η ανθρωπότητα. Το ένα από αυτά τα γεγονότα ήταν το πρώτο ταξίδι σε μια κατοικημένη και βαρβαρική ακτή, όπου τα ανθρώπινα όντα αποτελούσαν συνηθισμένο εμπόρευμα. Το δεύτερο ήταν η ανακάλυψη ενός νέου κόσμου, όπου ορυχεία γεμάτα λαμπερούς θησαυρούς περίμεναν όποιον μπορούσε να φέρει εργατικά χέρια για να δουλέψουν. Για τετρακόσια χρόνια άνδρες, γυναίκες και παιδιά αποχωρίζονταν βίαια τον τόπο τους και όσους αγαπούσαν για να πουληθούν σε ξένους εμπόρους στις ακτές της Αφρικής. Τους έριχναν αλυσοδεμένους στα αμπάρια –συχνά, τους νεκρούς και τους ζωντανούς μαζί – όσο κρατούσε το φρικαλέο υπερατλαντικό ταξίδι και, σύμφωνα με τον Μπάνκροφτ, έναν αντικειμενικό ιστορικό, από 3.250.000 ανθρώπους, οι 250.000 πετάχτηκαν στη θάλασσα σ’ αυτά τα μοιραία ταξίδια, ενώ οι υπόλοιποι καταδικάστηκαν σε ανείπωτη εξαθλίωση στα ορυχεία ή δουλεύοντας με την απειλή του μαστίγιου στους ορυζώνες και στις φυτείες ζαχαροκάλαμου. Η ενοχή αυτού του τρομερού εγκλήματος βαρύνει τη Χριστιανική Εκκλησία. «Εν ονόματι της Αγιοτάτης Τριάδος» το Ισπανικό Κράτος συνήψε περισσότερες από δέκα συνθήκες, που επέτρεπαν την πώληση 500.000 ανθρώπων. Το 1562, ο Σερ Τζον Χόκινς απέπλευσε για να εκτελέσει τη σατανική αποστολή της εξαγοράς σκλάβων από την Αφρική και πώλησής τους στις Δυτικές Ινδίες με ένα πλοίο που έφερε το ιερό όνομα του Ιησού. Ενώ η Ελισάβετ, η Προτεστάντισσα Βασίλισσα, τον αντάμειψε για την επιτυχία του σε αυτή την πρώτη περιπέτεια των Άγγλων στο απάνθρωπο ανθρώπινο εμπόριο, επιτρέποντάς του να φέρει ως οικόσημο «έναν Μιγάδα δεμένο με σχοινί», δηλαδή ένα δεμένο Νέγρο σκλάβο». Ο Ο Ο αταΟ τΟ σεΟΟ τΟ Ο ΣταΟ Ο Ο Ο , απόσπασμα από τΟ Ο Ο φΟ μεΟ Οδα τΟ Ο Ο Ο Ο Ο στΟΟ ΟσμΟ Ο .


25

Θ. – Βεβαίως. Και αυτό που επίσης χρειάζεται είναι να εντυπωθεί στους ανθρώπους η ιδέα ότι, εάν η ρίζα του ανθρώπινου είδους είναι μία, τότε θα πρέπει να υπάρχει επίσης μία αλήθεια, που βρίσκει έκφραση μέσα από όλες τις θρησκείες. Ερ. - Αυτό αναφέρεται στην κοινή καταγωγή των θρησκειών και ίσως εδώ να έχετε δίκιο. Αλλά πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη η αδελφότητα στο φυσικό επίπεδο; Θ. - Πρώτον, επειδή αυτό που είναι αληθινό στο μεταφυσικό επίπεδο, πρέπει να είναι αληθινό και στο φυσικό. Δεύτερον, διότι δεν υπάρχει πιο γόνιμη πηγή μίσους και διαμάχης από τις θρησκευτικές διαφορές. Όταν η μία ή η άλλη πλευρά θεωρεί τον εαυτό της ως τον μοναδικό κάτοχο της απόλυτης αλήθειας, είναι φυσικό επακόλουθο να θεωρεί τους άλλους κυριολεκτικά πιασμένους στα δίχτυα της πλάνης ή του «διαβόλου». Αλλά, μόλις μπορέσει κανείς να αντιληφθεί ότι καμία θρησκεία δεν κατέχει ολόκληρη την αλήθεια, αλλά ότι αλληλοσυμπληρώνονται και ότι η απόλυτη αλήθεια μπορεί να βρεθεί μόνο στο συνδυασμό όλων των απόψεων, αφού ξεκαθαριστούν οι πλάνες που υπάρχουν σε κάθε μία από αυτές - τότε μπορεί να εγκαθιδρυθεί η αληθινή αδελφοσύνη στη θρησκεία. Το ίδιο ισχύει και στον φυσικό κόσμο. Ερ. - Το εξηγείτε, σας παρακαλώ, περισσότερο. Θ. – Ας δούμε ένα παράδειγμα. Ένα φυτό αποτελείται από τη ρίζα, το μίσχο, πολλούς βλαστούς και φύλλα. Όπως η ανθρωπότητα, στο σύνολο της, είναι ο μίσχος που αναπτύσσεται από την πνευματική ρίζα, έτσι και ο μίσχος είναι η ενότητα του φυτού. Εάν πληγώστε το μίσχο, είναι ολοφάνερο ότι κάθε βλαστός και κάθε φύλλο θα χαλάσει. Το ίδιο ισχύει και για την ανθρωπότητα. Ερ. - Ναι, αλλά εάν πληγώσετε ένα φύλλο ή ένα βλαστό, δεν πληγώνετε ολόκληρο το φυτό. Θ. - Πιστεύετε, επομένως, ότι πληγώνοντας έναν άνθρωπο, δεν πληγώνετε την ανθρωπότητα; Μα, πώς το ξέρετε αυτό εσείς; Γνωρίζετε ότι ακόμη και η υλιστική επιστήμη διδάσκει ότι και η παραμικρή βλάβη σε ένα φυτό θα επηρεάσει τη συνολική πορεία της μελλοντικής του ανάπτυξης και εξέλιξης; Η αναλογία είναι σωστότατη και επομένως κάνετε λάθος. Εάν, εντούτοις, παραβλέπετε το γεγονός, ότι ένα κόψιμο στο δάχτυλο συχνά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε όλο το σώμα και να επηρεάσει όλο το νευρικό σύστημα, θα σας υπενθύμιζα ασφαλώς ότι, ίσως, να υπάρχουν άλλοι πνευματικοί νόμοι, που λειτουργούν στα φυτά και στα ζώα όπως επίσης και στην ανθρωπότητα, αν και μπορεί, αφού δεν αναγνωρίζετε τη δράση τους στα φυτά και στα ζώα, να αρνείστε την ύπαρξή τους. Ερ. - Ποιούς νόμους εννοείτε; Θ. - Εμείς τους ονομάζουμε καρμικούς νόμους. Αλλά δεν θα καταλάβετε το πλήρες νόημα του όρου, εάν δεν μελετήσετε Αποκρυφισμό. Ωστόσο, το επιχείρημά μου δεν στηρίζεται στην παραδοχή αυτών των νόμων, αλλά πιο πολύ στην αναλογία με το φυτό. Διευρύνετε την ιδέα, μεταφέρετέ την σε παγκόσμια εφαρμογή και σύντομα θα διαπιστώσετε ότι στην αληθινή φιλοσοφία κάθε φυσική πράξη έχει το ηθικό και διαρκές αποτέλεσμά της. Ας υποθέσουμε ότι πληγώνετε έναν άνθρωπο προξενώντας του σωματική βλάβη. Ίσως πιστεύετε ότι ο πόνος κι η δοκιμασία του δεν μπορεί με κανένα τρόπο να επεκταθεί στους κοντινούς του ανθρώπους και πολύ περισσότερο σε όλους τους ανθρώπους των άλλων εθνών. Εμείς ισχυριζόμαστε ότι θα επεκταθεί, όταν έρθει η ώρα. Επομένως, εμείς λέμε ότι εάν δεν καταφέρει κάθε άνθρωπος να κατανοήσει και να αποδεχτεί ως αναμφισβήτητη αλήθεια, ότι κάνοντας κακό σε έναν άνθρωπο, κάνουμε κακό όχι μόνο στους εαυτούς μας, αλλά, σε τελική ανάλυση, σε όλη την ανθρωπότητα, δεν είναι δυνατό


26

να υπάρξουν αδελφικά αισθήματα πάνω στη γη, σαν αυτά που κήρυξαν όλοι οι μεγάλοι αναμορφωτές, κυρίως ο Βούδδας και ο Ιησούς.

ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΜΑΣ Ερ. - Θα μου εξηγήσετε τώρα τις μεθόδους με τις οποίες προτίθεστε να πραγματοποιήσετε το δεύτερο σκοπό σας; Θ. - Συλλέγουμε όλα τα σημαντικά κείμενα που μπορούμε να βρούμε σχετικά με τις παγκόσμιες θρησκείες τόσο για την έδρα μας στο Αντυάρ του Μαντράς όσο και, μέσω των μελών των Στοών μας, για τις τοπικές βιβλιοθήκες τους. Καταγράφουμε ακριβείς πληροφορίες ως προς τις διάφορες αρχαίες φιλοσοφίες, παραδόσεις και μύθους και τις διαδίδουμε με πρακτικό τρόπο, όπως είναι η μετάφραση και έκδοση αξιόλογων, πρωτότυπων έργων, αποσπασμάτων τους και ερμηνευτικών σχολίων τους ή προφορικών διδασκαλιών από άτομα που έχουν εντρυφήσει στους τομείς κατά περίπτωση. Ερ. - Και ποιές μεθόδους εφαρμόζετε για την πραγμάτωση του τρίτου σκοπού, δηλαδή, για να αναπτυχθούν οι λανθάνουσες πνευματικές και ψυχικές δυνάμεις του ανθρώπου; Θ. - Σε μέρη όπου δεν είναι δυνατόν να γίνονται διαλέξεις και προσωπική διδασκαλία, ο στόχος πρέπει να επιτευχθεί μέσω των εκδόσεων. Το καθήκον μας είναι να κρατάμε ζωντανή στον άνθρωπο την πνευματική του διαίσθηση. Να εναντιωνόμαστε και να εξουδετερώνουμε -μετά από τη δέουσα έρευνα και την απόδειξη του παράλογου χαρακτήρα του – κάθε μορφής φανατισμό, θρησκευτικό, επιστημονικό ή κοινωνικό. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να επιδιώκουμε την απόκτηση της γνώσης όλων των νόμων της Φύσης και να την διαδίδουμε. Να ενθαρρύνουμε τη μελέτη εκείνων των νόμων που ελάχιστα κατανοούν οι σύγχρονοι άνθρωποι, των αποκαλούμενων Απόκρυφων Επιστημών, που βασίζονται στην αληθινή γνώση της Φύσης, και όχι, όπως συμβαίνει σήμερα, σε δεισιδαιμονίες που βασίζονται στην τυφλή πίστη και στην αυθεντία. Οι λαϊκοί θρύλοι και οι παραδόσεις, όσο φανταστικοί κι αν υπήρξαν κατά καιρούς, όταν εξεταστούν εξονυχιστικά, μπορεί να οδηγήσουν στην ανακάλυψη χαμένων μέσα στο χρόνο, αλλά σημαντικών, μυστικών της φύσης. Η Θεοσοφική Εταιρία, επομένως, στοχεύει στο να συνεχίσει αυτό το είδος της έρευνας, ελπίζοντας να διευρύνει το πεδίο της επιστημονικής και της φιλοσοφικής παρατήρησης. Ερ. - Έχετε στην Εταιρία κάποιο ηθικό σύστημα που ακολουθείτε; Θ. - Υπάρχει ένα συγκροτημένο και σαφές ηθικό σύστημα για όποιον θα ήθελε να το ακολουθήσει. Είναι η ουσία και το επιστέγασμα της παγκόσμιας ηθικής, απάνθισμα των διδασκαλιών όλων των μεγάλων αναμορφωτών του κόσμου. Επομένως, θα βρείτε να παρουσιάζονται σε αυτό ο Κομφούκιος κι ο Ζωροάστρης, ο Λάο Τσε κι η Μπαγκαβάτ Γκιτά, τα ηθικά διδάγματα του Γκαουτάμα Βούδα και του Ιησού από τη Ναζαρέτ , του Χιλέλ και της σχολής του, όπως επίσης και του Πυθαγόρα, του Σωκράτη, του Πλάτωνα και των σχολών τους. Ερ. - Τα μέλη της Εταιρίας σας ακολουθούν αυτά τα διδάγματα; Έχω ακούσει ότι υπάρχουν διαφωνίες και συγκρούσεις μεταξύ τους. Θ. - Είναι πολύ φυσικό, αφού, μολονότι η μεταρρύθμιση, στην παρούσα μορφή της, μπορεί να ονομαστεί καινούρια, οι άνδρες και οι γυναίκες που πρέπει να αναμορφωθούν διαθέτουν την ίδια αμαρτωλή ανθρώπινη φύση που είχαν ανέκαθεν. Όπως προαναφέρθηκε τα μέλη που εργάζονται ενσυνείδητα είναι λίγα, αλλά είναι πολλά τα ειλικρινή και ευνοϊκά διατεθειμένα άτομα, που κάνουν ό,τι


27

μπορούν για να ζουν σύμφωνα με τα ιδεώδη της Εταιρίας και τα δικά τους. Το δικό μας καθήκον είναι να ενθαρρύνουμε και να βοηθούμε το κάθε μέλος να βελτιώνει τον εαυτό του, διανοητικά, ηθικά και πνευματικά, όχι να κατηγορούμε και να καταδικάζουμε αυτούς που δεν τα καταφέρνουν. Επίσης, κανένα μέλος της Εταιρίας, του εξωτερικού ή του εσωτερικού τμήματος, δεν έχει δικαίωμα να επιβάλει τις προσωπικές του απόψεις σε κάποιο άλλο μέλος. Αυτό θεωρείται εν γένει παράπτωμα στην Εταιρία.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΚΑΙ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ

28



ΠΕΡΙ ΑΥΤΟΒΕΛΤΙΩΣΗΣ Ερ. - Η ηθική εξύψωση είναι, επομένως, το κυριότερο πράγμα στο οποίο επιμένει η Εταιρία; Θ. - Αναμφίβολα! Όποιος θέλει να είναι αληθινός Θεόσοφος πρέπει να μάθει να ζει ως Θεόσοφος. Ερ. - Τότε, όμως, όπως παρατήρησα και πιο πριν, η συμπεριφορά ορισμένων μελών περιέργως διαψεύδει αυτόν το θεμελιώδη κανόνα. Θ. - Αυτό συμβαίνει πράγματι. Αλλά, είναι το ίδιο αναπόφευκτο για μας, όπως και για όσους αυτοαποκαλούνται Χριστιανοί και συμπεριφέρονται σαν πνεύματα του κακού. Δεν φταίνε οι αρχές και οι κανόνες μας, αλλά η ανθρώπινη φύση. Τα μέλη πρέπει να κάνουν το Θείο Εαυτό τους καθοδηγητή σε κάθε τους σκέψη και πράξη, κάθε μέρα και κάθε στιγμή της ζωής τους. Ένας αληθινός Θεόσοφος οφείλει «να πράττει δίκαια και να βαδίζει ταπεινά». Ερ. - Τί εννοείτε με αυτό; Θ. - Το εξής απλό: ο ένας Εαυτός πρέπει να ξεχνά τον εαυτό του χάριν των πολλών εαυτών. Πόσοι, όμως, το κάνουν αυτό; Όλοι είναι πρόθυμοι να εργαστούν για τη δική τους βελτίωση και πρόοδο. Πολύ λίγοι, για τη βελτίωση και πρόοδο των άλλων. Όπως λέει ένας συγγραφέας στον «Θεόσοφο»: «Πάει πολύς καιρός που οι άνθρωποι εξαπατώνται και παραπλανώνται. Πρέπει να γκρεμίσουν τα είδωλά τους, να αφήσουν κατά μέρος καθετί κίβδηλο και να αρχίσουν να εργάζονται για τον εαυτό τους – ή μάλλον όχι, γιατί όποιος εργάζεται για τον εαυτό του καλύτερα να μην εργάζεται καθόλου. Καλύτερα να εργαστεί πάνω στον εαυτό του για το καλό των άλλων, για το καλό όλων. Κάθε φορά που φυτεύει ένα άνθος αγάπης και φιλανθρωπίας στον κήπο του γείτονά του, ένα σιχαμερό ζιζάνιο θα εξαφανίζεται από το δικό του κήπο και έτσι αυτός ο κήπος των θεών – η Ανθρωπότητα – θα ανθίσει σαν τριαντάφυλλο. Όλες οι Ιερές Γραφές, όλες οι θρησκείες το λένε καθαρά – αλλά, ραδιούργοι άνθρωποι, κατ’ αρχάς τις παρερμήνευσαν και εν τέλει τις αποδυνάμωσαν, τις έκαναν υλιστικές. Δεν χρειάζεται μια νέα αποκάλυψη. Ας γίνει κάθε άνθρωπος μια αποκάλυψη για τον εαυτό του. Έστω και μία φορά ας γίνει το αθάνατο πνεύμα του ανθρώπου κύριος πάνω στο ναό του σώματός του, ας εκδιώξει τους αργυραμοιβούς μαζί με κάθε τι μιαρό και τότε η ίδια η θεία ανθρώπινη διάστασή του θα τον λυτρώσει, γιατί όταν γίνει κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα με τον εαυτό του, θα γνωρίσει τον «δομητή του Ναού».

Ερ. - Αυτό, ομολογώ, είναι καθαρός αλτρουισμός. Θ. - Ναι, είναι. Κι αν έστω και ένα στα δέκα μέλη της Θ. Ε. τον εφάρμοζαν στην πράξη, θα ήμασταν όντως μια κοινότητα εκλεκτών. Υπάρχουν, όμως, στο ευρύ


29

κοινό εκείνοι που πάντα θα αρνούνται να δουν την ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στη Θεοσοφία και τη Θεοσοφική Εταιρία, ανάμεσα στην ιδέα και στην ατελή υλοποίησή της. Τέτοιοι άνθρωποι, για κάθε αμάρτημα και ελάττωμα του οχήματος, δηλαδή του ανθρώπινου σώματος, θα κατηγορούσαν το αγνό πνεύμα που ρίχνει πάνω του το θείο φως του. Είναι δίκαιο αυτό είτε για το ένα είτε για το άλλο; Λιθοβολούν μια οργάνωση που προσπαθεί να αρθεί στο ύψος του ιδεώδους της και να το διαδώσει, δίνοντας έναν άνισο αγώνα. Οι απροκατάληπτοι άνθρωποι, πάντως, οφείλουν να θυμούνται πως όποιος κάνει ό,τι μπορεί, κάνει εξίσου πολλά με όποιον έχει πετύχει τα περισσότερα σε τούτο τον κόσμο των σχετικών δυνατοτήτων. Αυτό δεν είναι παρά μία κοινοτοπία, ένα αξίωμα που, για όσους πιστεύουν στα Ευαγγέλια, υποστηρίζεται από την παραβολή των ταλάντων, που αφηγείται ο Κύριός τους: ο υπηρέτης που διπλασίασε τα δύο του τάλαντα ανταμείφθηκε εξίσου με εκείνον που είχε λάβει πέντε τάλαντα. Ο καθένας λαμβάνει «ανάλογα με τις ιδιαίτερες ικανότητές του». Ερ. - Ωστόσο, είναι μάλλον δύσκολο να τραβήξεις τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο αφηρημένο και στο συγκεκριμένο επί του προκειμένου, μια κι έχουμε στη διάθεσή μας μόνο το δεύτερο βάσει του οποίου πρέπει να κρίνουμε. Θ. - Επομένως, γιατί να εξαιρούμε τη Θ. Ε.; Η δικαιοσύνη, όπως και η φιλευσπλαχνία, θα έπρεπε να ξεκινά από το σπίτι μας. Θα κατηγορούσατε και θα χλευάζατε την «Επί του Όρους Ομιλία», επειδή οι κοινωνικοί, οι πολιτικοί, ακόμη και οι θρησκευτικοί νόμοι σας, μέχρι στιγμής, δεν κατόρθωσαν να εφαρμόσουν τις εντολές της όχι μόνο με το πνεύμα τους αλλά ακόμα και με το νεκρό γράμμα τους; Και γιατί θα έπρεπε να κρίνετε, αν δεν θέλετε να κριθείτε κι εσείς με τη σειρά σας; Αν επιμείνετε ότι ανάμεσα στη Θεοσοφία και στη Θεοσοφική Εταιρία δεν υπάρχει καμία διαφορά, τότε αμέσως αφήνετε έκθετο το σύστημα του Χριστιανισμού και αυτή καθαυτή την ουσία του στις ίδιες κατηγορίες που διατυπώνετε, αλλά σε ακόμη σοβαρότερη μορφή. Ερ. - Γιατί σοβαρότερη; Θ. - Γιατί, ενώ οι επικεφαλής του Θεοσοφικού κινήματος, αναγνωρίζοντας απολύτως τις αδυναμίες τους, κάνουν ό,τι μπορούν για να διορθωθούν και να ξερριζώσουν ό,τι κακό υφίσταται στην Εταιρία και ενώ οι κανόνες και οι κανονισμοί τους διαμορφώνονται στο πνεύμα της Θεοσοφίας, οι νομοθέτες και οι εκκλησίες των εθνοτήτων και των χωρών που αυτοαποκαλούνται Χριστιανικές κάνουν το αντίθετο. Τα μέλη μας, ακόμα και τα λιγότερο άξια απ’ αυτά, δεν είναι καθόλου χειρότερα από τον μέσο Χριστιανό. Επιπλέον, το αν οι Δυτικοί Θεόσοφοι δυσκολεύονται τόσο πολύ να βιώσουν την αληθινή Θεοσοφική ζωή, οφείλεται στο ότι όλοι τους είναι παιδιά της εποχής τους. Ο καθένας απ’ αυτούς υπήρξε Χριστιανός, γεννήθηκε και διαπαιδαγωγήθηκε μέσα στη σοφιστεία της Εκκλησίας του, με τα έθιμα και τους νόμους της. Αυτό ήταν πριν γίνει Θεόσοφος, ή μάλλον μέλος της Θεοσοφικής Εταιρίας, γιατί δεν θα κουραστούμε να επαναλαμβάνουμε ότι ανάμεσα στο αφηρημένο ιδεώδες και το όχημά του υπάρχει πολύ σημαντική διαφορά.

ΤΟ ΑΦΗΡΗΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ Ερ. - Παρακαλώ, διευκρινίστε μου λίγο περισσότερο αυτή τη διαφορά. Θ. - Η Εταιρία είναι ένα μεγάλο σώμα ανδρών και γυναικών, αποτελούμενο από τα πιο ετερογενή στοιχεία. Η Θεοσοφία, υπό την αφηρημένη της έννοια, είναι η Θεία Σοφία ή το σύνολο της γνώσης και της σοφίας στην οποίαν στηρίζεται το Σύμπαν – το ομοιογενές του αιώνιου Θεού, και, υπό τη συγκεκριμένη της έννοια, είναι το


30

σύνολο όλων αυτών όπως έχουν μεταβιβαστεί στον άνθρωπο από τη Φύση, εδώ στη γη, και τίποτε περισσότερο. Ορισμένα μέλη πασχίζουν να πραγματώσουν και, θα λέγαμε, να αντικειμενοποιήσουν τη Θεοσοφία στη ζωή τους, ενώ, άλλοι θέλουν απλώς να μάθουν γι΄αυτήν, χωρίς να την εφαρμόσουν κι άλλοι ακόμη μπορεί να έγιναν μέλη της Εταιρίας από απλή περιέργεια ή χάρις σε ένα εφήμερο ενδιαφέρον ή και επειδή κάποιοι φίλοι τους είναι μέλη της. Πώς, λοιπόν, μπορεί να κριθεί το σύστημα με κριτήριο όσους ιδιοποιούνται το όνομα χωρίς να το δικαιούνται; Μπορεί να εκτιμηθεί η ποίηση και η μούσα της μόνο βάσει των επίδοξων ποιητών που βασανίζουν τα αυτιά μας; Η Εταιρία μπορεί να θεωρηθεί σαν ενσάρκωση της Θεοσοφίας μόνο ως προς τα αφηρημένα κίνητρά της. Δεν μπορεί ποτέ να έχει την αξίωση να αυτοαποκαλείται το συγκεκριμένο όχημά της, εφόσον όλες οι ανθρώπινες ατέλειες και αδυναμίες παρατηρούνται στο σώμα της. Η Θεοσοφία είναι ο απύθμενος ωκεανός της παγκόσμιας αλήθειας, της αγάπης και της σοφίας, που η λάμψη της αντανακλάται στη γη, ενώ η Θεοσοφική Εταιρία δεν είναι παρά μια ορατή φυσαλίδα σ’ αυτή την αντανάκλαση. Η Θεοσοφία είναι η θεία φύση, ορατή και αόρατη, και η Εταιρία της είναι η ανθρώπινη φύση που προσπαθεί να υψωθεί ως το θεϊκό γονέα της. Τέλος, η Θεοσοφία είναι ο σταθερός αιώνιος ήλιος και η Εταιρία της είναι ο παροδικός κομήτης που προσπαθεί να μπει σε τροχιά για να γίνει πλανήτης, περιστρεφόμενος πάντα μέσα στην έλξη του ήλιου της αλήθειας. Ιδρύθηκε για να συντελέσει στο να δουν οι άνθρωποι ότι υπάρχει κάτι που λέγεται Θεοσοφία και να τους βοηθήσει να ανυψωθούν προς αυτήν μελετώντας και αφομοιώνοντας τις αιώνιες αλήθειές της. Ερ. - Νόμιζα πως είπατε ότι δεν έχετε δικές σας θεωρίες και δοξασίες. Θ. -Πράγματι δεν έχουμε. Η Εταιρία δεν διαθέτει δική της σοφία την οποία να υποστηρίζει ή να διδάσκει. Είναι απλώς το θησαυροφυλάκιο όλων των αληθειών, που έχουν διατυπώσει οι μεγάλοι αναζητητές, μύστες και προφήτες όλων των ιστορικών και των προϊστορικών ακόμη εποχών. Τουλάχιστον, εκείνων που μπορεί να βρει. Δεν είναι, συνεπώς, παρά ο δίαυλος μέσω του οποίου διαχέεται στον κόσμο ένα μεγαλύτερο ή μικρότερο μέρος της αλήθειας, που βρίσκεται στο σύνολο των λόγων των μεγάλων δασκάλων της ανθρωπότητας. Ερ. – Αυτή την αλήθεια, όμως, δεν μπορεί να τη βρει κανείς και αλλού, εκτός από την Εταιρία; Το ίδιο δεν ισχυρίζονται όλες οι Εκκλησίες; Θ. - Καθόλου. Το ότι αναμφισβήτητα υπήρξαν μεγάλοι μύστες – αληθινοί «Υιοί του Θεού» - αποδεικνύει ότι συχνά έγιναν κοινωνοί αυτής της σοφίας μεμονωμένα άτομα, αλλά ποτέ, χωρίς την καθοδήγηση αρχικά ενός δασκάλου. Οι περισσότεροι, όμως, από τους οπαδούς αυτών των ανθρώπων, όταν έγιναν με τη σειρά τους δάσκαλοι, περιόρισαν την καθολικότητα της διδασκαλίας τους στα στενά όρια του δικού τους σχισματικού δόγματος. Υιοθέτησαν τότε κι ακολούθησαν τις εντολές μόνο ενός επιλεγμένου δασκάλου, αποκλείοντας όλους τους άλλους – αν, σημειωτέον, τις ακολούθησαν καθόλου, όπως στην περίπτωση της Επί του Όρους Ομιλίας. Κάθε θρησκεία είναι ένα μικρό τμήμα της θείας αλήθειας σχεδιασμένο να εστιάζεται σε ένα ευρύ πανόραμα ανθρώπινων φαντασιώσεων που ισχυρίζεται ότι παρουσιάζει και υποκαθιστά αυτή την αλήθεια. Ερ. - Λέτε, όμως, ότι η Θεοσοφία δεν είναι θρησκεία; Θ. - Και βέβαια δεν είναι, αφού είναι η ουσία όλων των θρησκειών και της απόλυτης αλήθειας, που μόνο μια σταγόνα της αποτελεί τη βάση κάθε θρησκεύματος. Για να μιλήσουμε και πάλι μεταφορικά, η Θεοσοφία, στη γη, είναι σαν τη λευκή ακτίνα του φάσματος και κάθε θρησκεία δεν είναι παρά ένα από τα επτά πρισματικά χρώματα. Αγνοώντας όλα τα άλλα και θεωρώντας τα απατηλά, κάθε ιδιαίτερη χρωματιστή ακτίνα όχι μόνο διεκδικεί το προβάδισμα, αλλά και ότι


31

αυτή είναι η λευκή ακτίνα αναθεματίζοντας σαν αιρέσεις ακόμη και τις δικές της αποχρώσεις, από το πιο ανοικτό ως το πιο σκούρο. Ωστόσο, όσο ο ήλιος της αλήθειας ανεβαίνει όλο και ψηλότερα στον ορίζοντα της ανθρώπινης αντίληψης και κάθε χρωματιστή ακτίνα σιγά - σιγά ξεθωριάζει μέχρι να απορροφηθεί τελικά με τη σειρά της από το φως, η ανθρωπότητα θα καταφέρει να απαλλαγεί από τις τεχνητές αντιπαραθέσεις και θα βρεθεί να λούζεται από το αγνό άχρωμο φως του ήλιου της αιώνιας σοφίας. Και αυτή θα είναι η Θεοσοφία. Ερ. - Υποστηρίζετε, δηλαδή, πως όλες οι μεγάλες θρησκείες πηγάζουν από τη Θεοσοφία και πως αφομοιώνοντάς την ο κόσμος θα σωθεί τελικά από την κατάρα της μεγάλης πλάνης και των σφαλμάτων του; Θ. - Ακριβώς. Και προσθέτουμε ότι η Θεοσοφική Εταιρία μας είναι ο ταπεινός σπόρος που, αν τον ποτίσουμε και τον αφήσουμε να ζήσει, θα μας δώσει τελικά το Δέντρο της Γνώσης του Καλού και του Κακού, που είναι μπολιασμένο από το Δέντρο της Αιώνιας Ζωής. Γιατί μόνο μελετώντας τις διάφορες μεγάλες θρησκείες και φιλοσοφίες της ανθρωπότητας και συγκρίνοντάς τες χωρίς εμπάθεια και με ανοιχτό μυαλό, μπορούν οι άνθρωποι να ελπίζουν ότι θα φτάσουν στην αλήθεια. Κι αυτό το αποτέλεσμα μπορούμε να το πετύχουμε ακριβώς με το να βρίσκουμε και να παρατηρούμε τα διάφορα σημεία όπου συμφωνούν. Γιατί μόλις – είτε με τη μελέτη είτε διδασκόμενοι από κάποιον επαΐοντα – φτάσουμε στο εσωτερικό τους νόημα, αμέσως ανακαλύπτουμε, σχεδόν πάντα, ότι εκφράζει μια μεγάλη αλήθεια της Φύσης. Ερ. - Έχουμε ακούσει πως κάποτε υπήρξε ένας Χρυσός Αιώνας, κι αυτό που περιγράφετε μοιάζει με έναν Χρυσό Αιώνα που θα υπάρξει στο μέλλον. Πότε θα γίνει αυτό; Θ. - Μόνο όταν η ανθρωπότητα, στο σύνολό της, αισθανθεί την ανάγκη του. Ερ. – Είναι απαραίτητο, όμως, αυτοί οι λίγοι που έχουν νιώσει την ανάγκη για τέτοιες αλήθειες πρέπει να έχουν αποφασίσει να πιστέψουν σε κάτι συγκεκριμένο; Μου λέτε ότι, επειδή η Εταιρία δεν έχει δικά της δόγματα, κάθε μέλος μπορεί να πιστεύει ό,τι θέλει και να δέχεται ό,τι του αρέσει. Μοιάζει σαν να είναι αποφασισμένη η Θεοσοφική Εταιρία να αναβιώσει τη σύγχυση γλωσσών και πεποιθήσεων που δημιουργήθηκε παλιά με τον Πύργο της Βαβέλ. Δεν έχετε καθόλου κοινές πεποιθήσεις; Θ. - Όταν λέμε ότι η Εταιρία δεν έχει δικές της θεωρίες και δόγματα εννοούμε ότι τα μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να ακολουθούν συγκεκριμένες θεωρίες ή πεποιθήσεις. Αυτό, όμως, αφορά μόνο το σώμα ως σύνολο. Η Εταιρία, όπως σας έχω πει, διαιρείται σε ένα εξωτερικό και ένα εσωτερικό τμήμα. Όσοι ανήκουν στο δεύτερο έχουν, βεβαίως, μια δική τους φιλοσοφία ή – αν προτιμάτε – ένα δικό τους θρησκευτικό σύστημα. Ερ. - Μπορώ να μάθω ποιό είναι αυτό; Θ. - Δεν το κρατάμε μυστικό. Οι γενικές γραμμές του δόθηκαν πριν από μερικά χρόνια στον Θεόσοφο και στον Εσωτερικό Βουδισμό και μπορεί να το βρει κανείς, ακόμα διεξοδικότερα διατυπωμένο, στη Μυστική Δοξασία. Βασίζεται στην αρχαιότερη φιλοσοφία του κόσμου, που ονομάζεται Σοφία – Θρησκεία ή Αρχαϊκή Διδασκαλία. Αν θέλετε, μπορείτε να θέσετε ερωτήσεις και θα σας εξηγήσω.

ΟΙ ΘΕΜΕΛΙΩΔΕΙΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΑΣ

32



ΓΙΑ ΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ Ερ. - Πιστεύετε στον Θεό; Θ. - Εξαρτάται τί εννοείτε με αυτόν τον όρο. Ερ. - Εννοώ τον Θεό των Χριστιανών, τον Πατέρα του Ιησού, και Δημιουργό: με δυο λόγια, τον Βιβλικό Θεό του Μωυσή. Θ. - Σε τέτοιο Θεό δεν πιστεύουμε. Απορρίπτουμε την ιδέα ενός προσωπικού ή εξωκοσμικού και ανθρωπομορφικού Θεού, που δεν είναι παρά η γιγάντια σκιά του ανθρώπου και μάλιστα ούτε καν του ανθρώπου στην καλύτερη εκδοχή του. Εμείς λέμε – και το αποδεικνύουμε – ότι ο Θεός της θεολογίας είναι ένα σύνολο αντιφάσεων και η ύπαρξή του είναι λογικά αδύνατη. Ερ. - Πείτε μου, αν θέλετε, για ποιούς λόγους. Θ. - Οι λόγοι είναι πολλοί και δύσκολοι να τους παρακολουθήσει κανείς. Να, όμως, μερικοί από αυτούς. Ο Θεός αυτός αποκαλείται από τους πιστούς του ά-πειρος και απόλυτος, έτσι δεν είναι; Ερ. –.Πιστεύω ότι είναι. Θ. Τότε, αν είναι άπειρος – δηλαδή χωρίς όρια – και ιδίως αν είναι απόλυτος, πώς μπορεί να έχει μορφή και να έχει δημιουργήσει οτιδήποτε; Η μορφή προϋποθέτει την ύπαρξη ορίων, μια αρχή κι ένα τέλος και προκειμένου να δημιουργεί, πρέπει ένα Ον να σκέφτεται και να σχεδιάζει. Πώς μπορεί να υποτεθεί ότι το Απόλυτο σκέπτεται – δηλαδή, ότι έχει οιαδήποτε σχέση με κάτι πεπερασμένο και εξαρτώμενο; Αυτό είναι παράλογο και από φιλοσοφική και από λογική άποψη. Ερ. - Είστε, επομένως, άθεοι; Θ. - Όχι απ’ όσο ξέρουμε, εκτός αν το επίθετο «άθεος» χαρακτηρίζει όσους δεν πιστεύουν σε έναν ανθρωπομορφικό Θεό. Εμείς πιστεύουμε σε μια Παγκόσμια Θεία Αρχή, τη ρίζα του Παντός, από την οποίαν προέρχονται τα πάντα, και στην οποίαν θα απορροφηθούν όλα στο τέλος του μεγάλου κύκλου της Ύπαρξης. Ερ. - Αυτός είναι ο πανάρχαιος ισχυρισμός των πανθεϊστών. Αν είστε πανθεϊστές, δεν μπορεί να είστε θεϊστές. Κι αν δεν είστε θεϊστές, τότε θα πρέπει να ονομάζεστε άθεοι. Θ. - Όχι απαραίτητα. Ο όρος «πανθεϊσμός» είναι άλλος ένας από τους πολλούς κακοποιημένους όρους, που η πραγματική και πρωταρχική τους σημασία έχει διαστρεβλωθεί εξαιτίας της τυφλής προκατάληψης και της μονόπλευρης θεώρησης. Αν δεχτείτε τη Χριστιανική ετυμολογία αυτής της σύνθετης λέξης και τη σχηματίσετε από τις λέξεις παν και θεός, και μετά υποθέσετε με τη φαντασία σας και διδάξετε ότι αυτό σημαίνει πως κάθε πέτρα και κάθε δέντρο στη Φύση είναι Θεός ή ο Μοναδικός Θεός, τότε, βεβαίως, δικαίως θα θεωρείτε ότι οι πανθεϊστές λατρεύουν τα φετίχ, πέρα από αυτό που σημαίνει πραγματικά το όνομά τους. Δεν


33

θα τα καταφέρετε, όμως, το ίδιο καλά, αν ετυμολογήσετε τη λέξη πανθεϊσμός εσωτερικά, όπως εμείς. Όταν μιλάμε για τη Θεότητα θεωρώντας την ταυτόσημη και συνεπώς ισότιμη με τη Φύση, εννοούμε την αιώνια και αδημιούργητη Φύση κι όχι, όπως εσείς, ένα σύνολο από φευγαλέες σκιές και πεπερασμένες πλάνες. Με λίγα λόγια, η Θεότητά μας είναι ο αιώνιος, αενάως εξελισσόμενος, όχι ο δημιουργός, ο δομητής του σύμπαντος, και το σύμπαν ξεδιπλώνεται μέσα από τη δική του ουσία, δεν κατασκευάζεται. Συμβολικά, είναι σα μια σφαίρα χωρίς περιφέρεια που έχει μία και μόνο πάντα ενεργό ιδιότητα, που περικλείει όλες τις άλλες υπαρκτές ή νοητές ιδιότητες – τον Εαυτό του. Είναι ο ένας και μοναδικός νόμος που δίνει το έναυσμα σε εκδηλωμένους, αιώνιους και αμετάβλητους νόμους, στα πλαίσια αυτού του ανεκδήλωτου, εφόσον είναι απόλυτος, Νόμου και που στις περιόδους εκδήλωσής του είναι το Αιώνιο Γίγνεσθαι. Ερ. - Πιστεύετε στην προσευχή; Προσεύχεστε ποτέ; Θ. - Δεν πιστεύουμε στην προσευχή που διδάσκεται με τόσες πολλές λέξεις και επαναλαμβάνεται μεγαλόφωνα, αν με τη λέξη προσευχή εννοείτε την εκπεφρασμένη επίκληση προς έναν άγνωστο Θεό, την οποία εγκαινίασαν οι Ιουδαίοι και διέδωσαν οι Φαρισαίοι. Εμείς δεν μιλάμε, πράττουμε. Ερ. - Υπάρχει άλλο είδος προσευχής; Θ. - Βεβαιότατα. Την αποκαλούμε θέληση-προσευχή. Πρόκειται μάλλον για εσωτερική εντολή παρά για επίκληση. Ο Αποκρυφιστής ή ο Θεόσοφος απευθύνει την προσευχή του στον εν τω κρυπτώ «Πατέρα» του (διαβάστε και προσπαθήστε να καταλάβετε, το Κατά Ματθαίον vi. β), όχι σε έναν εξωκοσμικό και επομένως πεπερασμένο Θεό. Και ο «Πατήρ» αυτός υπάρχει μέσα στον ίδιο τον άνθρωπο. Ερ. - Δηλαδή, θεωρείτε ότι ο άνθρωπος είναι ένας Θεός; Θ. - Σας παρακαλώ, να λέτε «Θεός» και όχι «ένας Θεός». Όπως το εννοούμε εμείς, ο εσωτερικός άνθρωπος είναι ο μόνος Θεός τον οποίον μπορούμε να γνωρίσουμε. Και πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς; Με βάση το αξίωμά μας ότι ο Θεός είναι μια καθολικά διάχυτη, άπειρη αρχή, τότε πώς μπορεί ο άνθρωπος, και μόνον αυτός, να μην διακατέχεται ολότελα από τη Θεότητα και να μην υπάρχει μέσα σε αυτήν; Αποκαλούμε «Ουράνιο Πατέρα» μας αυτή τη θεοποιό ουσία που μπορούμε να γνωρίσουμε εντός μας, μέσα στην καρδιά μας και στην πνευματική μας συνειδητότητα και η οποία δεν έχει καμία σχέση με την ανθρωπομορφική αντίληψη που μπορεί να σχηματίσουμε γι’ αυτήν μέσα στον υλικό εγκέφαλό μας ή στη φαντασία του: «Δεν ξέρετε ότι είστε ο ναός του Θεού και ότι το πνεύμα του [απόλυτου] Θεού κατοικεί εντός σας;». Δεν πρέπει, όμως, να αποδίδουμε ανθρώπινη μορφή σε αυτή την ουσία που υπάρχει εντός μας. Κανένας Θεόσοφος, αν θέλει να ακολουθεί τη θεία κι όχι την ανθρώπινη αλήθεια, ας μην πει ότι αυτός ο «εν κρυπτώ Θεός» ακούει ή είναι κάτι ξεχωριστό από τον πεπερασμένο άνθρωπο ή από την άπειρη ουσία – γιατί όλα είναι ένα. Ούτε, όπως μόλις είπαμε, ότι η προσευχή είναι επίκληση. Πρόκειται μάλλον για μυστήριο, μια απόκρυφη διαδικασία δια της οποίας πεπερασμένες και περιορισμένες σκέψεις και επιθυμίες, που δεν μπορούν να αφομοιωθούν από το απόλυτο πνεύμα, που είναι αδέσμευτο, μεταφράζονται σε πνευματικές βουλήσεις και στη μία βούληση. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται «πνευματική μετάλλαξη». Η ένταση των διακαών επιθυμιών μας μετατρέπει την προσευχή σε «φιλοσοφική λίθο», που μεταστοιχειώνει τον μόλυβδο σε καθαρό χρυσάφι. Ερ. - Εννοείτε ότι η προσευχή είναι μία αποκρυφιστική διαδικασία που παράγει υλικά αποτελέσματα;


34

Θ. - Ναι. Η δύναμη της θέλησης γίνεται ζωντανή δύναμη. Αλίμονο, όμως, στους Αποκρυφιστές και στους Θεόσοφους εκείνους. οι οποίοι, αντί να καταστείλουν τις επιθυμίες του κατώτερου προσωπικού τους εγώ, δηλαδή του υλικού ανθρώπου, και να πουν απευθυνόμενοι στο Ανώτερο Πνευματικό Εγώ τους, «Γενηθήτω το θέλημά σου, όχι το δικό μου» εκπέμπουν κύματα βουλητικής δύναμης για ιδιοτελείς ή ανίερους σκοπούς! Γιατί αυτό είναι πνευματική μαγγανεία. Δυστυχώς, όλα αυτά αποτελούν αγαπημένη ασχολία των Χριστιανών πολιτικών και στρατηγών μας, ιδίως όταν οι τελευταίοι στέλνουν δύο στρατούς να αλληλοσκοτωθούν. Και οι δύο, πριν τη μάχη, ενδίδουν, τρόπον τινα, σ’ αυτή τη μαγγανεία, όταν ο καθένας ξεχωριστά απευθύνει προσευχές στον ίδιο Κύριο των Δυνάμεων, εκλιπαρώντας καθένας τη βοήθειά του για να κόψει τα λαρύγγια των εχθρών του. Ερ. - Ο Δαυίδ προσευχήθηκε στον Κύριο των Δυνάμεων για να τον βοηθήσει να κατατροπώσει τους Φιλισταίους και να σκοτώσει τους Σύρους και τους Μωαβίτες και «ο Κύριος προστάτευε τον Δαυίδ όπου κι αν πήγαινε». Εμείς απλώς ακολουθούμε αυτό που διαβάζουμε στη Βίβλο. Θ. - Ασφαλώς αυτό κάνετε. Αφού, όμως, από ό,τι ξέρουμε, σας αρέσει να αυτοαποκαλείστε Χριστιανοί κι όχι Ισραηλίτες ή Ιουδαίοι, γιατί δεν προτιμάτε να ακολουθείτε αυτά που λέει ο Χριστός; Κι ο Ιησούς σας δίνει σαφέστατα την εντολή να μην ακολουθείτε τους «αρχαίους» ή το Μωυσαϊκό νόμο, αλλά σας ζητεί να κάνετε ό,τι σας λέει ο ίδιος και προειδοποιεί εκείνους που θέλουν να πάρουν το ξίφος, ότι κι ίδιοι θα αφανιστούν από ξίφος. Ο Χριστός σας έδωσε μια προσευχή που την επαναλαμβάνετε επιφανειακά και καμαρώνετε και την οποία, κανένας άλλος έξω από τον αληθινό Αποκρυφιστή δεν κατανοεί. Στην προσευχή αυτή λέτε, σύμφωνα με την ξύλινη ερμηνεία σας: «άφες ημίν τα οφειλήματα ημών, ως και ημείς αφίεμεν τοις οφειλέταις ημών» - κάτι που ποτέ δεν κάνετε. Επιπλέον, σας είπε να αγαπάτε τους εχθρούς σας και να κάνετε το καλό σε όσους σας μισούν. Φυσικά και δεν είναι ο «πράος προφήτης από τη Ναζαρέτ» αυτός που σας δίδαξε να προσεύχεστε στον «Πατέρα» σας να κάνει σφαγές και να σας χαρίζει τη νίκη επί των εχθρών σας! Ερ. - Πώς εξηγείτε, όμως, το παγκόσμιο γεγονός ότι όλα τα έθνη και όλοι οι λαοί προσεύχονται και λατρεύουν έναν Θεό ή περισσότερους Θεούς; Θ. - Εξηγείται από το γεγονός ότι η προσευχή έχει πολλές άλλες σημασίες εκτός από αυτήν που της δίνουν οι Χριστιανοί. Δεν σημαίνει μόνο μια παράκληση ή μια επίκληση, αλλά τον παλιό καιρό, σήμαινε περισσότερο μια επίκληση και ένα ξόρκισμα. Το μάντρα ή η ρυθμικά ψαλλόμενη προσευχή των Ινδουιστών, έχει ακριβώς αυτή τη σημασία, γιατί οι Βραχμάνοι θεωρούν τους εαυτούς τους ανώτερους από τα κοινά Ντέβα ή «θεούς». Η προσευχή μπορεί να είναι τόσο μια επίκληση ή μια επωδός με σκοπό την κατάρα και το ανάθεμα – όπως στην περίπτωση των δύο στρατών που προσεύχονται συγχρόνως για τον αφανισμό ο ένας του άλλου – όσο και μια επίκληση για ευλογία. Επαναλαμβάνω ότι εμείς πιστεύουμε στην «κοινωνία» και στην ταυτόχρονη δράση από κοινού με τον «εν κρυπτώ Πατέρα μας», στις στιγμές που νιώθουμε εκστατική μακαριότητα, στην ανάμειξη της ανώτερης ψυχής μας με την παγκόσμια ουσία, καθώς αυτή έλκεται προς την πηγή και το κέντρο της - μια κατάσταση που, κατά τη διάρκεια της ζωής, ονομάζεται Σαμάντι και, μετά το θάνατο, Νιρβάνα. Ερ. - Οι Χριστιανοί θα το αποκαλούσαν αυτό έπαρση και βλασφημία. Έχουν άδικο; Θ. - Πέρα για πέρα. Ο Ιησούς συνιστά: «Οτιδήποτε ζητήσετε στο όνομά μου (στο όνομα του Χριστού) αυτό θα το κάνω». Βέβαια, αυτά τα λόγια, αν τα διαβάσουμε κατά γράμμα, είναι αντίθετα προς το επιχείρημά μας. Αν όμως τα δεχτούμε με την εσωτερική τους έννοια, γνωρίζοντας την πραγματική σημασία του όρου Χριστός,


35

που για μας αντιπροσωπεύει τον Ανώτερο Εαυτό, τότε σημαίνουν ότι: ο μόνος Θεός που πρέπει να αναγνωρίζουμε και στον οποίο πρέπει να προσευχόμαστε ή μάλλον με τον οποίον να ενεργούμε από κοινού, είναι εκείνο το Πνεύμα του Θεού του οποίου ναός είναι το σώμα μας όπου κατοικεί. Ερ. – Αλλά κι ο ίδιος Χριστός δεν προσευχόταν και δεν συνιστούσε την προσευχή; Θ. - Έτσι καταγράφεται. Οι προσευχές, όμως, αυτές είναι αυτό ακριβώς το είδος κοινωνίας με τον «εν κρυπτώ Πατέρα», που μόλις αναφέραμε. Ερ. - Πού στρέφεται ένας Θεόσοφος για να βρει τη δύναμη να καθυποτάξει τα πάθη και τον εγωισμό του; Θ. - Στον Ανώτερο Εαυτό του, στο θεϊκό πνεύμα ή στο Θεό που είναι εντός του και στο Κάρμα του. Ερ. - Πώς, λοιπόν, εξηγείτε ότι ο άνθρωπος είναι προικισμένος με πνεύμα και ψυχή; Από πού προέρχονται αυτά; Θ. - Από την Παγκόσμια Ψυχή. Ασφαλώς δεν τα δίνει ένας Προσωπικός Θεός. Ερ. - Μας λένε, όμως, ξεκάθαρα ότι οι περισσότεροι Βουδιστές δεν πιστεύουν στην αθανασία της ψυχής. Θ. - Ούτε κι εμείς την πιστεύουμε, αν με τον όρο ψυχή εννοείτε το προσωπικό Εγώ, δηλαδή τη ζώσα ψυχή. Κάθε Βουδιστής, όμως, που έχει εμβαθύνει σε μελέτη, πιστεύει στο ατομικό ή θεϊκό Εγώ. Όσοι δεν το πιστεύουν, κάνουν λάθος. Έχουν τόσο άδικο επί του προκειμένου όσο κι εκείνοι οι Χριστιανοί που νομίζουν ότι οι θεολογικές παρεμβάσεις που έκαναν οι μεταγενέστεροι εκδότες των Ευαγγελίων σχετικά με την κόλαση και το πυρ το εξώτερο, αποδίδουν κατά λέξη τα λόγια του Ιησού. Ούτε ο Βούδας ούτε ο Χριστός έγραψαν ποτέ τίποτα οι ίδιοι, μίλησαν, όμως, κι οι δύο αλληγορικά και χρησιμοποίησαν «σκοτεινές ρήσεις», όπως έκαναν όλοι οι πραγματικοί Μύστες, κι όπως θα κάνουν και στο μέλλον, για πολύ καιρό ακόμη. Τα ιερά κείμενα και στις δύο περιπτώσεις χειρίζονται όλα αυτά τα μεταφυσικά ζητήματα πολύ προσεκτικά και τόσο η Βουδιστική όσο και η Χριστιανική γραπτή παράδοση πάσχουν από αυτόν τον υπερβολικό εξωτερικισμό. Η έννοια του νεκρού γράμματος ξεπερνά κατά πολύ το στόχο και στις δύο περιπτώσεις. Ερ. - Θέλετε να πείτε ότι ούτε η διδασκαλία του Βούδα ούτε του Χριστού έχουν κατανοηθεί σωστά μέχρι τώρα; Θ. - Εννοώ αυτό ακριβώς που λέτε. Και οι δύο διδασκαλίες, η Βουδιστική και η Χριστιανική, είχαν τον ίδιο στόχο. Και οι δύο αυτοί αναμορφωτές ήταν φλογεροί φιλάνθρωποι και πρακτικοί αλτρουιστές – δίδασκαν σαφέστατα τον σοσιαλισμό στην ευγενέστερη και υψηλότερη μορφή του, την αυτοθυσία μέχρις εσχάτων. «Ας πέσουν πάνω μου οι αμαρτίες όλου του κόσμου για να ανακουφίσω τους ανθρώπους από τη δυστυχία και τα βάσανα!» φωνάζει ο Βούδας. «Δεν θα άφηνα να κλάψει κανένας άνθρωπος, αν μπορούσα να τον σώσω!» αναφωνεί ο πρίγκηπας – ζητιάνος, ντυμένος με τα κουρέλια των νεκροταφείων. «Δεύτε προς με πάντες οι κοπιώντες και πεφορτισμένοι, καγώ αναπαύσω υμάς», είναι η έκκληση που απευθύνει προς τους φτωχούς και τους απόκληρους ο «άνθρωπος των θλίψεων» που δεν είχε πού την κεφαλήν κλίναι. Και οι δύο δίδαξαν την απεριόριστη αγάπη για την ανθρωπότητα, την ευσπλαχνία, τη συγχώρεση της αδικίας, την αυταπάρνηση και το έλεος για τις παραπλανημένες μάζες. Και οι δύο περιφρονούν εξίσου τα πλούτη και δεν κάνουν διάκριση ανάμεσα στο εμόν και το σον. Επιθυμούσαν, χωρίς να αποκαλύπτουν στους πάντες τα ιερά μυστήρια της μύησης, να δώσουν στους αδαείς και στους παραπλανημένους, που το φορτίο της ζωής τους ήταν πολύ βαρύ για τους ώμους τους, αρκετή ελπίδα και μια αμυδρά ιδέα αλήθειας αρκετή να τους


36

στηρίζει στις πιο δύσκολες ώρες. Ο σκοπός, όμως, και των δύο αναμορφωτών ματαιώθηκε εξαιτίας του υπερβάλλοντα ζήλου των μεταγενέστερων οπαδών τους. Και τώρα που τα λόγια των Δασκάλων έχουν παρανοηθεί και παρερμηνευτεί, ιδού οι συνέπειες! Ερ. - Ασφαλώς, όμως, θα πρέπει ο Βούδας να μην δεχόταν την αθανασία της ψυχής, εφόσον έτσι λένε όλοι οι Ανατολιστές αλλά και οι ίδιοι οι ιερείς του. Θ. - Οι Αρχάτ ακολούθησαν από την αρχή τις θέσεις του Κυρίου τους και η πλειονότητα των ιερέων που τους διαδέχτηκαν δεν είχαν μυηθεί, όπως συνέβη και στον Χριστιανισμό. Κι έτσι, σιγά – σιγά, οι μεγάλες εσωτερικές αλήθειες σχεδόν χάθηκαν. Συγκεκριμένη απόδειξη είναι το γεγονός ότι από τις δύο ομάδες που υπάρχουν στην Κεϋλάνη, η του Σιάμ θεωρεί ότι ο θάνατος είναι η απόλυτη εκμηδένιση της ατομικότητας και της προσωπικότητας, ενώ η άλλη εξηγεί το Νιρβάνα όπως εμείς οι Θεόσοφοι. Ερ. - Γιατί, όμως, τότε ο Βουδισμός και ο Χριστιανισμός αντιπροσωπεύουν τους δύο αντίθετους πόλους αυτής της πεποίθησης; Θ. - Επειδή οι συνθήκες υπό τις οποίες κηρύχτηκαν δεν ήταν οι ίδιες. Στην Ινδία, οι Βραχμάνοι, που φύλαγαν ζηλότυπα την ανώτερη γνώση και απέκλειαν από αυτήν κάθε κάστα εκτός από τη δική τους, είχαν οδηγήσει εκατομμύρια ανθρώπων στην ειδωλολατρεία και σχεδόν στον φετιχισμό. Ο Βούδας έπρεπε να πλήξει θανάσιμα ένα πλήθος αρρωστημένων φαντασιώσεων και φανατικών προκαταλήψεων προερχόμενων από την άγνοια, που όμοιό τους σπάνια εμφανίστηκε πριν ή μετά. Καλύτερη είναι η φιλοσοφική αθεΐα παρά η αδαής λατρεία για εκείνους που - κάνουν μάταιες εκκλήσεις στους θεούς τους και δεν εισακούονται - που ζουν και πεθαίνουν σε κατάσταση νοητικής απόγνωσης. Έπρεπε πρώτα να αναχαιτίσει το λασπωμένο χείμαρρο της δεισιδαιμονίας, να ξερριζώσει τις λαθεμένες ιδέες, πριν φανερώσει την αλήθεια. Η επιφυλακτικότητά του έκανε τον Βούδα να αποκρύψει πάρα πολλά καθώς δεν μπορούσε να φανερώσει τα πάντα, για τον ίδιο λόγο που και ο Ιησούς δεν τα φανέρωσε, θυμίζοντας στους μαθητές του πως τα Μυστήρια της Βασιλείας των Ουρανών δεν είναι για τις αδαείς μάζες αλλά μόνο για τους εκλεκτούς και γι’ αυτό μιλούσε στον λαό με παραβολές (Κατά Ματθαίον, xiii 10-11). Ερ. - Αυτά αφορούν τον Γκαουτάμα, τί σχέση έχουν, όμως, με τα Ευαγγέλια; Θ. - Διαβάστε ιστορία και ξανασκεφτείτε το. Την εποχή που λέγεται ότι έλαβαν χώρα τα γεγονότα που αφηγούνται τα Ευαγγέλια, εξελισσόταν μια παρόμοια πνευματική ζύμωση σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, μόνο που είχε τα αντίθετα αποτελέσματα στην Ανατολή από ό,τι στη Δύση. Οι παλιοί θεοί πέθαιναν. Ενόσω οι πολιτισμένες τάξεις παρασύρονταν, ακολουθώντας τους άπιστους Σαδδουκαίους στον υλισμό και την τήρηση απλώς του νεκρού γράμματος του Μωυσαϊκού Νόμου στην Παλαιστίνη και στην έκλυση των ηθών στη Ρώμη, οι κατώτερες και φτωχότερες τάξεις έτρεχαν πίσω από μάγους και παράξενους θεούς. Είχε έρθει και πάλι η ώρα για μια πνευματική μεταρρύθμιση. Ο σκληρός, ανθρωπομορφικός και φθονερός θεός των Ιουδαίων, με τους αιμοσταγείς νόμους του, «οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος», ο θεός της αιματοχυσίας και των ζωοθυσιών, έπρεπε να υποβιβαστεί και να αντικατασταθεί από τον ελεήμονα «Πατέρα εν κρυπτώ». Ο τελευταίος αυτός δεν έπρεπε να παρουσιαστεί σαν ένας εξω-κοσμικός θεός αλλά σαν θεϊκός Σωτήρας του ένσαρκου ανθρώπου, που κατοικεί μέσα στην ίδια την καρδιά και την ψυχή του, τόσο του φτωχού όσο και του πλούσιου.

Η ΘΕΟΣΟΦΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ

37



Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΝΤΩΝ ΜΕ ΤΟ ΟΛΟΝ

Ερ. - Τώρα που μου είπατε τί δεν είναι, κατά την άποψή σας, ο Θεός, η ψυχή και ο άνθρωπος, μπορείτε να μου εξηγήσετε τί είναι, σύμφωνα με τη διδασκαλία σας; Θ. - Ανέκαθεν αλλά και στο διηνεκές και τα τρία, όπως το σύμπαν και ό,τι εμπεριέχεται σ’ αυτό, είναι ένα με την απόλυτη ενότητα, την άγνωστη θεοποιό ουσία για την οποία μίλησα προηγουμένως. Δεν πιστεύουμε σε καμία δημιουργία αλλά στις περιοδικές και διαδοχικές εμφανίσεις του σύμπαντος από το υποκειμενικό στο αντικειμενικό επίπεδο ύπαρξης, σε τακτά χρονικά διαστήματα που καλύπτουν περιόδους τεράστιας διάρκειας. Ερ. - Μπορείτε να το εξηγήσετε λεπτομερέστερα; Θ. - Σαν πρώτο μέτρο σύγκρισης και βοήθειας για μια ορθότερη αντίληψη, πάρτε το ηλιακό έτος και σαν δεύτερο τα δύο ημίση αυτού του έτους, που το καθένα τους έχει σαν αποτέλεσμα μια ημέρα και μια νύχτα που διαρκεί έξι μήνες στο Βόρειο Πόλο. Φανταστείτε τώρα, αν μπορείτε, στη θέση του ηλιακού έτους των 365 ημερών, την αιωνιότητα. Ας πούμε ότι ο ήλιος αντιπροσωπεύει το σύμπαν και οι πολικές ημέρες και νύκτες που διαρκούν έξι μήνες η κάθε μία, αντιπροσωπεύουν μέρες και νύχτες που η καθεμία τους διαρκεί 182 τρις και τετράκις εκατομμύρια χρόνια αντί για 182 ημέρες. Όπως ο ήλιος ανατέλλει κάθε πρωί στον αντικειμενικό μας ορίζοντα μέσα από τον (για μας) υποκειμενικό και αντιδιαμετρικό του χώρο, έτσι και το σύμπαν αναδύεται περιοδικά στο επίπεδο της αντικειμενικότητας, βγαίνοντας μέσα από το επίπεδο της υποκειμενικότητας – αντίποδα του προηγούμενου. Αυτός είναι ο «Κύκλος της Ζωής». Και όπως ο ήλιος εξαφανίζεται από τον ορίζοντά μας, έτσι και το σύμπαν εξαφανίζεται ανά τακτά διαστήματα, όταν επικρατεί η «Παγκόσμια Νύχτα». Οι Ινδουιστές αποκαλούν αυτές τις εναλλαγές «Μέρες και Νύχτες του Βράχμα». Οι Δυτικοί μπορούν, αν προτιμούν, να τις ονομάζουν Παγκόσμιες Μέρες και Νύχτες. Κατά τη διάρκεια των Παγκόσμιων Νυχτών, τα Πάντα είναι μέσα στο Όλον. Κάθε άτομο διαλύεται μέσα σε μία ομοιογένεια.

ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ

Ερ. - Ποιός, όμως, είναι αυτός που δημιουργεί το σύμπαν κάθε φορά; Θ. - Κανείς δεν το δημιουργεί. Η επιστήμη θα ονόμαζε αυτή τη διαδικασία εξέλιξη. Οι προχριστιανικοί φιλόσοφοι και οι Ανατολιστές την ονόμαζαν απορροή. Εμείς, οι Αποκρυφιστές και Θεόσοφοι, βλέπουμε σ’ αυτήν τη μοναδική παγκόσμια και αιώνια Πραγματικότητα, που ρίχνει μια περιοδική αντανάκλαση του Εαυτού της στα άπειρα βάθη του Χώρου. Την αντανάκλαση αυτή, που εσείς θεωρείτε πως είναι


38

το αντικειμενικό υλικό σύμπαν, εμείς τη θεωρούμε ως μια προσωρινή «ψευδαίσθηση» και τίποτε περισσότερο. Μόνο ό,τι είναι αιώνιο, είναι πραγματικό. Ερ. - Εν τοιαύτη περιπτώσει, κι εμείς οι δύο είμαστε «ψευδαισθήσεις». Θ. - Ως φευγαλέες προσωπικότητες, όντας σήμερα ένας άνθρωπος, αύριο κάποιος άλλος - είμαστε πράγματι «ψευδαισθήσεις». Θα ονομάζατε «πραγματικότητα» τις ξαφνικές αναλαμπές από το Βόρειο Σέλας (aurora borealis), αν και μοιάζουν πραγματικές την ώρα που τις κοιτάτε; Ασφαλώς, όχι. Πραγματικότητα είναι μόνο η αιτία που το προκαλεί, αν είναι μόνιμη και αιώνια, ενώ το αποτέλεσμα δεν είναι παρά μια φευγαλέα ψευδαίσθηση. Ερ. - Όλα αυτά, όμως, δεν μου εξηγούν από πού προέρχεται αυτή η «ψευδαίσθηση» που λέγεται σύμπαν. Πώς εκδηλώνεται τελικά το μελλοντικό συνειδητό μέσα από το ασυνείδητο παρόν; Θ. - Είναι «ασυνείδητο» μόνο στη δική μας πεπερασμένη συνειδητότητα. Πράγματι, μπορούμε να παραφράσουμε το Κατά Ιωάννην (i.5)και να πούμε: «Και το (απόλυτο) φως (που για μας είναι σκότος) φαίνει εν τη σκοτία (που είναι το απατηλό υλικό φως) και η σκοτία ου το κατέλαβεν». Αυτό το απόλυτο φως είναι συγχρόνως ο απόλυτος και αμετάβλητος νόμος. Είτε δια της ακτινοβολίας είτε δια της εκπόρευσης – δεν χρειάζεται να διαφωνούμε εδώ για την ορολογία – το σύμπαν μεταβαίνει από την ομοιογενή υποκειμενικότητά του στο πρώτο επίπεδο εκδήλωσης και έχουμε διδαχτεί ότι υπάρχουν επτά τέτοια επίπεδα. Σε κάθε επίπεδο γίνεται πυκνότερο και υλικότερο ώσπου να φτάσει σε τούτο, στο δικό μας επίπεδο, όπου ο μόνος κόσμος που έχει κατανοηθεί κατά προσέγγιση από την επιστήμη ως προς τη φυσική του σύνθεση είναι το πλανητικό ή ηλιακό σύστημα – ένα σύστημα, από ό,τι μας λένε, sui generis-(ιδιότυπο). Ερ. - Τί εννοείτε λέγοντας sui generis; Θ. - Εννοώ ότι, παρόλο που ο θεμελιώδης νόμος και η καθολική διεργασία των νόμων της Φύσης είναι ομοιόμορφα, ωστόσο το ηλιακό μας σύστημα – όπως και κάθε άλλο σύστημα στα εκατομμύρια των συστημάτων στον κόσμο – ακόμα και η ίδια η γη μας, έχει τον δικό του προγραμματισμό εκδηλώσεων, που διαφέρει από τον αντίστοιχο προγραμματισμό όλων των άλλων. Μιλάμε για τα όντα που κατοικούν σε άλλους πλανήτες και φανταζόμαστε ότι αν είναι άνθρωποι, δηλαδή σκεπτόμενες οντότητες, θα πρέπει να είναι σαν κι εμάς. Η φαντασία των ποιητών, των ζωγράφων και των γλυπτών ποτέ δεν παραλείπει να αναπαραστήσει ακόμα και τους αγγέλους σαν ένα ωραίο αντίγραφο του ανθρώπου – προσθέτοντας μόνο φτερά. Εμείς λέμε πως όλα αυτά είναι λάθος και πλάνη. Γιατί, αν μόνο στη μικρή ετούτη γη βρίσκει κανείς τέτοια ποικιλία στη χλωρίδα, την πανίδα και τους ανθρώπους – από το φύκια μέχρι τους κέδρους του Λιβάνου, από τη μέδουσα μέχρι τον ελέφαντα, από τον Βουσμάνο και το Νέγρο μέχρι τον Απόλλωνα του Μπελβεντέρε – αν μεταβληθούν οι κοσμικές και πλανητικές συνθήκες, το αποτέλεσμα θα πρέπει να είναι μια πολύ διαφορετική χλωρίδα, πανίδα και ένα πολύ διαφορετικό είδος ανθρώπων. Οι ίδιοι νόμοι θα διαμορφώσουν ένα εντελώς αλλιώτικο σύνολο πραγμάτων και όντων ακόμη και στο δικό μας πλανήτη, αλλά και σε όλους τους πλανήτες μας που ανήκουν σ’ αυτό το σύνολο. Πόσο διαφορετική, λοιπόν, πρέπει να είναι η εξωτερική Φύση σε άλλα ηλιακά συστήματα και πόσο ανόητο είναι το να κρίνουμε τα άλλα άστρα, τους άλλους κόσμους και τα άλλα ανθρώπινα όντα βάσει των δικών μας, όπως κάνει η φυσική επιστήμη! Ερ. - Σε ποιά στοιχεία στηρίζετε, όμως, αυτό τον ισχυρισμό; Θ. - Σ’ αυτό που η επιστήμη ποτέ δεν θα δεχτεί ως απόδειξη – τη συσσωρευμένη μαρτυρία μιας ατελείωτης σειράς προφητών που έχουν πιστοποιήσει το


39

συγκεκριμένο γεγονός. Οι πνευματικές τους ενοράσεις, πραγματικές εξερευνήσεις που έγιναν μέσω ψυχικών και πνευματικών αισθήσεων ελεύθερων από τα δεσμά της τυφλής σάρκας, έχουν ελεγχθεί συστηματικά, έχουν συγκριθεί μεταξύ τους και η φύση τους έχει ερευνηθεί εξονυχιστικά. Οτιδήποτε δεν επιβεβαιώθηκε από ομόφωνη συλλογική εμπειρία απορρίφθηκε, ενώ καταγράφηκαν ως ισχύουσα αλήθεια μόνο όσα, σε διάφορες εποχές, σε διαφορετικούς τόπους και στα πλαίσια μιας ατέρμονης σειράς αδιάκοπων παρατηρήσεων, βρέθηκαν να συμφωνούν και να επιβεβαιώνονται συνεχώς όλο και περισσότερο. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούν οι σοβαροί μελετητές και οι σπουδαστές μας των ψυχο-πνευματικών επιστημών δεν διαφέρουν, όπως μπορείτε να διαπιστώσετε, από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν εκείνοι που μελετούν τη φύση και τις φυσικές επιστήμες. Μόνο που τα δικά μας πεδία έρευνας υπάγονται σε δύο διαφορετικά επίπεδα και τα δικά μας επιστημονικά όργανα δεν έχουν κατασκευαστεί από ανθρώπινο χέρι. Γι’ αυτό, ίσως, και να είναι πιο αξιόπιστα. Οι αποστακτήρες, οι συσσωρευτές και τα μικροσκόπια του χημικού και του φυσιοδίφη μπορεί να χαλάσουν. Το τηλεσκόπιο και τα χρονομετρικά όργανα του αστρονόμου μπορεί να φθαρούν. Τα δικά μας όργανα καταγραφής δεν μπορούν να τα επηρεάσουν ο καιρός ή τα στοιχεία της φύσης. Ερ. - Και, συνεπώς, η πίστη σας σε αυτά είναι απόλυτη; Θ. -Τη λέξη πίστη δεν θα τη βρείτε στα θεοσοφικά λεξικά. Εμείς μιλάμε για γνώση βασισμένη στην παρατήρηση και στην εμπειρία. Υπάρχει, όμως, η εξής διαφορά: ενώ οι παρατηρήσεις και η εμπειρία των φυσικών επιστημών οδηγούν τους επιστήμονες σε τόσες υποθέσεις εργασίας όσοι είναι και οι εγκέφαλοι που τις αναπτύσσουν, η δική μας γνώση δέχεται στους κόλπους της μόνο όσα γεγονότα έχουν καταστεί αδιαμφισβήτητα και είναι πλήρως και απολύτως αποδεδειγμένα. Ποτέ δεν έχουμε δύο πεποιθήσεις ή υποθέσεις για το ίδιο θέμα.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΤΑΔΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Ερ. - Από ό,τι καταλαβαίνω, θεωρείτε ότι η γη μας ανήκει σε μια αλυσίδα γαιών; Θ. - Πράγματι. Αλλά οι άλλες έξι «γαίες» ή σφαίρες δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο αντικειμενικότητας με τη γη μας, γι’ αυτό και δεν μπορούμε να τις δούμε. Ερ. - Εξαιτίας της μεγάλης απόστασης; Θ. - Όχι γι’ αυτό, αφού βλέπουμε δια γυμνού οφθαλμού όχι μόνο πλανήτες αλλά και άστρα που βρίσκονται σε αφάνταστα μεγαλύτερες αποστάσεις, αλλά επειδή οι έξι αυτές σφαίρες βρίσκονται έξω από το πεδίο των φυσικών αντιληπτικών μας μέσων ή από το δικό μας επίπεδο ύπαρξης. Δεν είναι μόνο ότι η υλική τους πυκνότητα, το βάρος ή η υφή τους είναι εντελώς διαφορετικά από αυτά της γης μας ή των άλλων γνωστών πλανητών. Αλλά για μας, θα μπορούσαμε να πούμε, βρίσκονται σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο του χώρου, ένα επίπεδο που δεν μπορούν να το αντιληφθούν ή να το αισθανθούν οι φυσικές μας αισθήσεις. Και όταν λέω «επίπεδο» του χώρου, μη φανταστείτε, σας παρακαλώ, κάτι σαν τις γεωλογικές διαστρωματώσεις του εδάφους ή σαν υποστρώματα βαλμένα το ένα πάνω στο άλλο, γιατί αυτό δεν θα οδηγούσε παρά σε μια ακόμη παρανόηση. Αυτό που εννοώ με τη λέξη «επίπεδο» είναι εκείνο το πεδίο του άπειρου χώρου που από τη φύση του δεν μπορεί να υποπέσει στη συνηθισμένη συνειδητή μας αντίληψη, είτε νοητική είτε φυσική, αλλά αυτό που υπάρχει στη φύση έξω από τη φυσιολογική μας νοητικότητα ή συνειδητότητα, έξω από τον τρισδιάστατο χώρο μας και έξω από το δικό μας τρόπο διαίρεσης του χρόνου. Καθένα από τα επτά θεμελιώδη επίπεδα ή


40

διαστρωματώσεις στον χώρο – νοούμενο βέβαια ως όλον, σαν τον καθαρό χώρο όπως τον ορίζει ο Λοκ, όχι σαν τον δικό μας πεπερασμένο χώρο – έχει τη δική του αντικειμενικότητα και υποκειμενικότητα, τον δικό του χώρο και χρόνο, τη δική του συνειδητότητα και το δικό του σύνολο αισθήσεων. Όλα αυτά, όμως, δύσκολα μπορεί να τα καταλάβει κάποιος που έχει ασκηθεί στους σύγχρονους τρόπους σκέψης. Ερ. - Τί εννοείτε όταν λέτε ένα διαφορετικό σύνολο αισθήσεων; Υπάρχει κάτι στο δικό μας, το ανθρώπινο «επίπεδο», που θα μπορούσατε να μου φέρετε σαν παράδειγμα αυτών που λέτε, απλώς για να καταλάβω καλύτερα τί εννοείτε όταν μιλάτε γι’ αυτήν την ποικιλία αισθήσεων, χώρων και των αντίστοιχων αντιλήψεων; Θ. - Δεν υπάρχει, εκτός ίσως από κάτι που η επιστήμη θα το χρησιμοποιούσε μάλλον ως λαβή για ένα αντεπιχείρημα. Στην ονειρική ζωή μας έχουμε ένα διαφορετικό σύνολο αισθήσεων, έτσι δεν είναι; Αισθανόμαστε, μιλάμε, ακούμε, βλέπουμε, γευόμαστε και λειτουργούμε εν γένει σε ένα άλλο επίπεδο. Η μεταβολή της συνειδησιακής μας κατάστασης αποδεικνύεται από το γεγονός ότι μια αλληλουχία πράξεων και συμβάντων που καλύπτουν μια σειρά ετών, όπως νομίζουμε, περνά κατά ιδεώδη τρόπο από το μυαλό μας μέσα σε μια στιγμή. Αυτή, λοιπόν, η αφάνταστη ταχύτητα των νοητικών μας λειτουργιών όταν ονειρευόμαστε και η απόλυτη φυσικότητα, εκείνη τη στιγμή, όλων των άλλων λειτουργιών, μας αποδεικνύουν ότι βρισκόμαστε σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο. Η δική μας φιλοσοφία μας διδάσκει ότι, όπως υπάρχουν επτά θεμελιώδεις δυνάμεις στη Φύση και επτά επίπεδα ύπαρξης, έτσι υπάρχουν και επτά καταστάσεις συνειδητότητας στις οποίες μπορεί ο άνθρωπος να ζει, να σκέπτεται, να θυμάται και να υπάρχει. Είναι αδύνατο να τις απαριθμήσουμε εδώ, είναι κάτι για το οποίο πρέπει κανείς να στραφεί στη μελέτη της Ανατολικής μεταφυσικής. Αυτές, όμως, οι δύο καταστάσεις - της εγρήγορσης και του ονείρου – αποτελούν ικανοποιητική απόδειξη για κάθε κοινό θνητό, από τον πολυμαθέστατο φιλόσοφο ως τον φτωχό αμόρφωτο άγριο, ότι αυτές οι καταστάσεις διαφέρουν μεταξύ τους. Ερ. - Δεν δέχεστε, συνεπώς, τις πασίγνωστες εξηγήσεις της βιολογίας και της φυσιολογίας πάνω στην κατάσταση του ονείρου; Θ. - Όχι, δεν τις δεχόμαστε. Απορρίπτουμε ακόμη και τις υποθέσεις που κάνουν οι ψυχολόγοι σας, και προτιμάμε τις διδασκαλίες της Ανατολικής Σοφίας. Πιστεύοντας ότι υπάρχουν επτά επίπεδα κοσμικής ύπαρξης και καταστάσεων συνειδητότητας, ως προς το σύμπαν, τον μακρόκοσμο δηλαδή, σταματάμε στο τέταρτο επίπεδο, θεωρώντας ότι είναι αδύνατο να προχωρήσουμε με βεβαιότητα πέρα από αυτό. Σε ό,τι, όμως, αφορά τον μικρόκοσμο, δηλαδή τον άνθρωπο, κάνουμε ελεύθερα εικασίες για τις επτά καταστάσεις και αρχές του. Ερ. - Πώς τις εξηγείτε; Θ. - Διακρίνουμε, πρώτα – πρώτα, δυο ξεχωριστά όντα στον άνθρωπο: το πνευματικό και το φυσικό, τον άνθρωπο που σκέπτεται και τον άνθρωπο που καταγράφει όσες από αυτές τις σκέψεις μπορεί να αφομοιώσει. Τον διαιρούμε, επομένως, σε δύο διακριτές φύσεις: το ανώτερο ή πνευματικό ον, που αποτελείται από τρεις αρχές ή όψεις και την κατώτερη ή φυσική τετράδα που αποτελείται από τέσσερις – επτά συνολικά.6

Ερ. - Η διαίρεση αυτή είναι η ίδια με εκείνη που κάνουμε ανάμεσα στο πνεύμα και την ψυχή και στον ένσαρκο άνθρωπο;

6 Η ταξινόμηση αυτή των «όψεων συνειδητότητας» του ανθρώπου περιγράφεται στο πρωτότυπο βιβλίο καθώς και σε άλλα θεοσοφικά βιβλία,


41

Θ. - Όχι. Αυτή είναι η παλιά πλατωνική διαίρεση. Ο Πλάτων θεωρούσε ότι ο άνθρωπος αποτελείται από δύο μέρη – ένα μέρος αιώνιο, αποτελούμενο από την ίδια ουσία με το Απόλυτο και ένα μέρος θνητό και φθαρτό που τα διάφορα στοιχεία του κατασκευάζουν οι κατώτεροι, οι «δημιουργημένοι» θεοί». Ο άνθρωπος όπως μας αποδεικνύει, αποτελείται: 1) από ένα θνητό σώμα 2) μια αθάνατη αρχή 3) μια ξεχωριστή ψυχή που πεθαίνει Ή αν θέλουμε να το διατυπώσουμε διαφορετικά, ο φυσικός άνθρωπος, το πνεύμα ή η πνευματική ψυχή και η ζωώδης ψυχή. Αυτή είναι η διαίρεση που υιοθέτησε και ο Απόστολος Παύλος, μύστης κι αυτός, ο οποίος υποστηρίζει ότι υπάρχει ένα ψυχικό σώμα που σπείρεται στο φθαρτό (αστρικό και φυσικό σώμα) και ένα πνευματικό σώμα άφθαρτης ουσίας. Ακόμη κι ο Ιάκωβος (iii, 15) το επιβεβαιώνει λέγοντας ότι η «σοφία» (της κατώτερης ψυχής μας) δεν κατέρχεται άνωθεν αλλά είναι επίγεια, «ψυχική», «δαιμονική», ενώ η άλλη είναι ουράνια σοφία. Τί διδάσκει, τώρα, ο Πλάτων; Λέει ότι ο εσωτερικός άνθρωπος αποτελείται από δύο μέρη – ένα αμετάβλητο και πάντα αναλλοίωτο, που σχηματίζεται από την ίδια ουσία με τη Θεότητα κι ένα άλλο θνητό και φθαρτό. Από τα δύο μέρη το αμετάβλητο ανήκει στην ανώτερη Τριάδα, ενώ το θνητό και φθαρτό στην κατώτερη τετράδα. (βλέπε πίνακα). Ο Πλάτων εξηγεί πως όταν η ψυχή ενώνεται με τον θείο Νου (πνεύμα) κάθε της πράξη είναι ορθή και ευτυχισμένη, ενώ συμβαίνει το αντίθετο όταν ενώνεται με την Άνοια (το κάμα-ρούπα ή τη ζωώδη ψυχή του Εσωτερικού Βουδισμού) και τότε καταλήγει στην εκμηδένιση του προσωπικού Εγώ. Όταν ενώνεται με τον Νου (Άτμα-Μπούντι) απορροφιέται από το αθάνατο και άφθαρτο Εγώ και η πνευματική συνειδητότητα του στοιχείου που υπήρξε κάποτε προσωπικό, γίνεται αθάνατη. Ερ. Ωστόσο δεν μπορείτε να αποφύγετε την κατηγορία ότι έχετε εφεύρει μια καινούρια διαίρεση των ψυχικών και πνευματικών στοιχείων του ανθρώπου, γιατί παρόλο που πιστεύετε ότι ο Πλάτων τα αναφέρει, κανείς φιλόσοφος ως τώρα δεν μίλησε γι’αυτά. Θ. Και επιμένω στη θέση μου αυτή. Όχι μόνο ο Πλάτωνας αλλά και ο Πυθαγόρας ακολουθεί την ίδια διαίρεση. Περιγράφει την ψυχή σαν μια αυτοκινούμενη μονάδα που αποτελείται από τρία στοιχεία, και αυτά είναι: ο νους (πνεύμα), η φρην (νοημοσύνη) και ο θυμός (ζωή, πνοή ή το νεφές των Καμπαλιστών). Τα τρία αυτά αντιστοιχούν στο δικό μας Άτμα-Μπούντι (πνευματική ψυχή, το Μάνας (Εγώ) και το Κάμα-Ρούπα ενωμένο με την κατώτερη αντανάκλαση του Μάνας. Αυτό που γενικά οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ονόμαζαν Ψυχή, εμείς το ονομάζουμε Πνεύμα ή Πνευματική Ψυχή, Μπούντι, που είναι ο φορέας του Ατμα, το Αγαθόν, η Υπέρτατη Θεότητα του Πλάτωνα. Το γεγονός ότι ο Πυθαγόρας και άλλοι ακόμη βεβαιώνουν πως η φρην και ο θυμός είναι κοινό απόκτημα ανθρώπων και ζώων, σημαίνει πως πρόκειται για την κατώτερη αντανάκλαση του Μάνας (γίνεται ένστικτο) και το Κάμα-Ρούπα (κτηνώδη πάθη). Ο Σωκράτης και ο Πλάτωνας παραδέχθηκαν και ακολούθησαν ανάλογο με το δικό μας σύστημα διαίρεσης, γιατί στα πέντε ακόλουθα στοιχεία:

• Αγαθόν (θεότητα ή Ατμα) • Ψυχή (η ψυχή στη συλλογική της όψη) • Νους (πνευματική νοημοσύνη) • Φρην (φυσική ή κατώτερη νοημοσύνη) • Θυμός (Κάμα-Ρούπα ή έδρα των παθών)


42

προσθέτουμε το είδωλο των Μυστηρίων, την αστρική δηλαδή μορφή (σημ. επιμελητή, είναι γνωστό επίσης ως αιθερικό, διπλό, ενεργειακό) και το φυσικό σώμα. Αυτό αποδεικνύει ότι συμφωνούν απόλυτα με τις δικές μας απόψεις. Και οι Αιγύπτιοι επίσης ακολουθούσαν την επταδική διαίρεση. Δίδασκαν ότι η ψυχή (ή Εγώ) φεύγοντας, ήταν υποχρεωμένη να διασχίσει επτά στοιχεία ή χώρους, εκείνα που θα άφηνε πίσω της και εκείνα που θα έπαιρνε μαζί της. Μία διαφορά υπάρχει μόνο μεταξύ της δικής τους και της δικής μας διδασκαλίας. Ενώ εκείνοι αποκάλυψαν από τα Μυστήρια μόνο ό,τι ήταν πιο ασήμαντο, πιο εξωτερικό, γιατί αλλιώς ριψοκινδύνευαν να θανατωθούν, εμείς προσφέρουμε πολύ περισσότερες λεπτομέρειες. Παρόλα αυτά είμαστε υποχρεωμένοι να παραλείψουμε αρκετές σημαντικές πληροφορίες, γνωστές μόνο σε όσους μελετούν την εσωτερική φιλοσοφία για τις οποίες έχουν δώσει τον όρκο σιωπής, και είναι οι ενδεδειγμένοι να τις γνωρίζουν.

ΘΕΟΣΟΦΙΚΗ ΕΠΤΑΠΛΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ

ΣΑΝΣΚΡΙΤΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΞΗΓΗΣΗ

Α) Ρούπα ή Στούλα Σαρίρα Α) Φυσικό σώμα Α) Είναι ο φορέας όλων των άλλων στοιχείων, όσο διαρκεί η ζωή

Β) Πράνα Β) Ζωή, ή ζωική αρχή Β) Αναγκαία μόνο στα α,γ,δ, και στις λειτουργίες του κατώτερου Μάνας που περιλαμβάνει όλες τις εργασίες του φυσικού εγκεφάλου

Γ) Λίγνκα Σαρίρα Γ) Αστρικό σώμα Γ) Το σώμα-φάντασμα ή αιθερικό διπλό σώμα

Δ) Κάμα Ρούπα Δ) Η έδρα κάθε κτηνώδους επιθυμίας, κάθε πάθους

Δ) Το κέντρο του ανθρώπου-ζώου, όπου βρίσκεται η γραμμή χωρισμού του θνητού ανθρώπου από την αθάνατη οντότητα

Ε) Μάνας, δυαδικό, στις λειτουργίες του, στοιχείο

Ε) Νους, νοημοσύνη, το ανώτερο ανθρώπινο πνεύμα που το φως του ή η ακτινοβολία του συνδέει το θνητό άνθρωπο με τη Μονάδα, σε όλη τη διάρκεια κάθε ζωής

Ε) Η μελλοντική κατάσταση, η καρμική μοίρα του ανθρώπου εξαρτάται από το αν το Μάνας ελκύεται περισσότερο προς τα κάτω, το Κάμα Ρούπα, κέντρο του κτηνώδους πάθους, ή προς τα πάνω, προς το Μπούντι, το πνευματικό Εγώ. Στην τελευταία περίπτωση η ανώτερη συνειδητότητα των πνευματικών ατομικών τάσεων του νου (Μάνας) απορροφώνται και αφομοιώνονται από το Μπούντι και σχηματίζουν το Εγώ, το προοριζόμενο για τη Ντεβανική ευδαιμονία

ΣΤ) Μπούντι ΣΤ) Η πνευματική ψυχή ΣΤ) Ο φορέας του αγνού παγκόσμιου πνεύματος

Ζ) Άτμα Ζ) Άτμα Ζ) Ένα με το Απόλυτο, αφού είναι η ακτινοβολία του

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΨΥΧΗΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ Ερ. Προηγουμένως αναφέρατε ότι η ψυχή κινδυνεύει να εκμηδενιστεί, αν προσκολληθεί στην Άνοια. Τί εννοούσε ο Πλάτωνας επίσης και εσείς με αυτή τη λέξη; Θ. Την πλήρη εκμηδένιση της προσωπικής συνειδητότητας, σαν μια σπάνια περίπτωση, νομίζω. Γενικός και σχεδόν αμετάβλητος κανόνας είναι ότι η προσωπική συνειδητότητα απορροφιέται στην ατομικότητα ή την αθάνατη συνειδητότητα του Εγώ με μια μεταστοιχείωση ή θεία μεταμόρφωση ενώ


43

εκμηδενίζεται πλήρως η κατώτερη μόνο τετράδα. Είναι δυνατό ο άνθρωπος της σάρκας (η πρόσκαιρη προσωπικότητα), η σκιά της ή το αστρικό σώμα, τα κτηνώδη ένστικτα και αυτή η υλική ζωή, να εξακολουθούν να συνυπάρχουν με το πνευματικό Εγώ σε όλη την αιωνιότητα; Αυτά όλα διαλύονται φυσικά με τον θάνατο ή λίγο καιρό μετά. Να τί εκμηδενίζεται, γιατί αποσυντίθεται βαθμιαία και στο τέλος εξαφανίζεται εντελώς. Ερ. - Επομένως, απορρίπτετε την ανάσταση της σάρκας; Θ. - Βεβαίως και την απορρίπτουμε! Οι εξωτερικές μας δυνάμεις αντιλαμβάνονται τα φαινόμενα. Μόνο ο νους μας είναι σε θέση να συλλάβει τα νοούμενα. Μόνον ο λόγος ή το νοούμενον είναι αυτό που επιζεί, γιατί είναι αθάνατο κατά τη φύση και την ουσία του και στον άνθρωπο ο λόγος είναι το αιώνιο Εγώ, που μετενσαρκώνεται και διαρκεί για πάντα. Πώς μπορεί, όμως, η φευγαλέα ή εξωτερική σκιά, το προσωρινό ένδυμα της θείας αυτής απορροής που επιστρέφει στην πηγή από την οποίαν εκπορεύτηκε, να είναι αυτό που «εγείρεται εν αφθαρσία»; Δεν υπάρχει παρά ένας πραγματικός άνθρωπος, ο οποίος παραμένει αναλλοίωτος μέσα στον κύκλο της ζωής και αθάνατος στην ουσία του, αν όχι και στη μορφή, κι αυτό είναι το Μάνας, ο νοήμων άνθρωπος ή η ενσαρκωμένη συνειδητότητα. Η αντίρρηση την οποίαν προβάλλουν οι υλιστές, που αρνούνται τη δυνατότητα του νου και της συνειδητότητας να δρουν χωρίς ύλη, δεν έχει καμιά αξία για μας. Δεν αρνούμαστε την ορθότητα του επιχειρήματός τους. Απλώς, τους ρωτάμε: Έχετε γνωρίσει όλες τις καταστάσεις της ύλης;

ΑΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ Ερ. Ποιά είναι λοιπόν η διαφορά ανάμεσα στις δύο; … Θ. Στη «Βουδική Κατήχηση» ο Συνταγματάρχης Όλκοτ, κάτω από την πίεση της λογικής της εσωτερικής φιλοσοφίας, αναγκάστηκε να διορθώσει τα λάθη, που έκαναν προηγούμενοι ανατολιστές μη διακρίνοντας καμιά διαφορά ανάμεσα στην ατομικότητα και στην προσωπικότητα. Εξηγεί στον αναγνώστη τους λόγους του ως εξής: Οι διαδοχικές εμφανίσεις πάνω στη γη … των «τανχαϊκά» συνδεόμενων μερών (σκάντας) μίας ύπαρξης, ή «οι κάθοδοί της στην ανθρώπινη γενιά» είναι μια συνέχεια από προσωπικότητες. Σε κάθε γέννηση η προσωπικότητα διαφέρει από την προηγούμενη και από την επόμενη. Το Κάρμα, ο «από μηχανής Θεός», κρύβει (ή καλύτερα αντανακλάται) στην προσωπικότητα πότε ενός σοφού, πότε ενός εργάτη κι’ έτσι συνέχεια, σε όλη τη σειρά των γεννήσεων. Ανάμεσα όμως στις προσωπικότητες διαφαίνεται η μια γραμμή ζωής σαν ένα νήμα, όπου είναι περασμένες όλες οι υπάρξεις σαν τα μαργαριτάρια. Είναι πάντοτε αυτή η ιδιαίτερη γραμμή, ποτέ μία άλλη. Είναι όμως ατομική, ένας ατομικός παλμός ζωής, που άρχισε στο Νιρβάνα, στο υποκειμενικό δηλαδή πεδίο της φύσης, το ίδιο όπως ένας παλμός θερμότητας ή φωτός ξεκινά διαμέσου του αιθέρα στη δυναμική πηγή του. Με την ώθηση του Κάρμα και τη δημιουργική κατεύθυνση του «Τάνχα» (ανικανοποίητη επιθυμία για ύπαρξη) ο παλμός ζωής πορεύεται στο αντικειμενικό πεδίο της Φύσης και τέλος ύστερα από πολλές κυκλικές μεταβολές επιστρέφει στο Νιρβάνα……. Θεωρούμε ατομικότητα αυτό τον παλμό της ζωής και κάθε εκδηλωμένη του γέννηση, την ξεχωριστή προσωπικότητα. …. Για να κατανοήσετε καλύτερα αυτή την ιδέα, πρέπει πρώτα να μελετήσετε τη δυαδικότητα των στοιχείων: τα πνευματικά ή αυτά που ανήκουν στο αθάνατο Εγώ, και τα υλικά, εκείνα που παίρνουν μέρος στη σύνθεση των σωμάτων που ολοένα μεταβάλλονται. Είναι δηλαδή συστατικά στοιχεία της προσωπικότητας μέσα στην


44

απέραντη σειρά των μετενσαρκώσεων. Προτιμότερο όμως να τους δώσουμε μόνιμα ονόματα για την καλύτερη κατατόπισή μας:

1. Άτμα, ο Ανώτερος Εαυτός, δεν είναι ούτε το δικό σας ούτε το δικό μου πνεύμα, φέγγει πάνω από όλα σαν το φως του ήλιου. Είναι η «θεία ουσία» η διασκορπισμένη σε όλο το σύμπαν και που αποτελεί ένα αδιαίρετο όλο μαζί με το απόλυτο Υπερπνεύμα, όπως η ακτίνα είναι αξεχώριστη από το φως του ήλιου.

2. Μπούντι, (η πνευματική ψυχή) δεν είναι παρά ο φορέας της. Ούτε το Άτμα, ούτε το Μπούντι, ξεχωριστά ή και τα δύο μαζί είναι χρήσιμα στο ανθρώπινο σώμα, όσο και το ηλιακό φως με τις ακτίνες του για ένα πέτρωμα γρανίτη χωμένο στη γη, εκτός αν κάποια συνειδητότητα το απορροφά και το αντανακλά. Το Κάρμα δεν μπορεί να θίξει ούτε το ένα, ούτε το άλλο. Το Άτμα είναι η πιο υψηλή όψη αυτού του Κάρμα, ο εν δράσει αντιπρόσωπός του, θα λέγαμε. Όσο για το Μπούντι είναι λανθάνον (μη-συνειδητό) στο πεδίο μας. Η συνειδητότητα ή η νοημοσύνη είναι το:

3. Μάνας, το αποτέλεσμα ή η αντανάκλαση του Αχαμκάρα, που είναι η αντίληψη του «εγώ είμαι», της εγώτητας. Όταν είναι ενωμένο αξεδιάλυτα με τα δύο πρώτα τότε ονομάζεται το Πνευματικό Εγώ, ή Ταϊγιασί (ο φεγγοβόλος). Αυτό είναι η πραγματική ατομικότητα ή ο θείος άνθρωπος. Αυτό το Εγώ ενσαρκώθηκε μέσα στις άνευ αισθήσεων ανθρώπινες μορφές, οι οποίες δεν αισθάνονταν την παρουσία της δυαδικής Μονάδας, που ζωντάνευε, σε πραγματικό άνθρωπο εκείνο που τότε ήταν μόνο ανθρώπινο σχήμα. Είναι αυτό το Εγώ, αυτό το αιτιατό σώμα, που επισκιάζει κάθε προσωπικότητα που το Κάρμα αναγκάζει να ενσαρκωθεί. Αυτό το Εγώ είναι υπεύθυνο για όλες τις αμαρτίες που γίνονται από κάθε νέο σώμα ή κάθε νέα προσωπικότητα, το εφήμερο προσωπείο κάτω από το οποίο κρύβεται η αληθινή ατομικότητα σε όλη τη μακρά σειρά των ενσαρκώσεων.

ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΟΡΟΙ ΓΙΑ ΚΑΘΟΡΙΣΜΕΝΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ Ο ΑΝΩΤΕΡΟΣ ΕΑΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ: Άτμα, η ακτίνα η αξεχώριστη από τον παγκόσμιο μοναδικό Εαυτό. Είναι ο «υπεράνω» μάλλον παρά ο «εντός» Θεός. Μακάριος ο άνθρωπος που κατορθώνει να πληρώσει μέχρι κόρου το εσώτερο Εγώ του απ’ αυτόν. ΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΘΕΙΟ ΕΓΩ ΕΙΝΑΙ: Η πνευματική ψυχή ή το Μπούντι σε στενή ένωση με το Μάνας, το στοιχείο της νοημοσύνης, χωρίς το οποίο δεν είναι πια ένα Εγώ, αλλά μόνο ο φορέας του Άτμα. ΤΟ ΑΝΩΤΕΡΟ Ή ΕΣΩΤΕΡΟ ΕΓΩ ΕΙΝΑΙ: Μάνας, ονομάζεται το πέμπτο στοιχείο, ανεξάρτητα από το Μπούντι. Το στοιχείο της νοημοσύνης γίνεται πνευματικο Εγώ μόνον όταν ενωθεί ολωσδιόλου με το Μπούντι. Κανείς υλιστής δεν έχει εντός του ένα Εγώ τέτοιου είδους, όσες και αν είναι οι διανοητικές του ικανότητες. Είναι η αιώνια Ατομικότητα ή το «μετενσαρκούμενο Εγώ». ΤΟ ΚΑΤΩΤΕΡΟ Ή ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΓΩ ΕΙΝΑΙ: Ο φυσικός άνθρωπος ενωμένος με τον κατώτερο Εαυτό δηλαδή τα πάθη, τα ένστικτα, τις κτηνώδεις επιθυμίες. Είναι αυτό που ονομάζουμε ψεύτικη προσωπικότητα. Αποτελείται από το κατώτερο Μάνας, που μαζί με το Κάμα-Ρούπα


45

ενεργεί διαμέσου του φυσικού σώματος και μέσα από το φάσμα του ή το «αιθερικό διπλό σώμα». Το στοιχείο που μένει, το «Πράνα» ή Ζωή, στην κυριολεξία σημαίνει την ακτινοβολούσα δύναμη ή ενέργεια του Άτμα: η παγκόσμια Ζωή και ο Μοναδικός Εαυτός. Είναι δηλαδή η κατώτερη ή μάλλον (στα αποτελέσματά της) η φυσική της όψη που εκδηλώνεται. Το Πράνα ή η Ζωή διαποτίζει ολόκληρο το αντικειμενικό σύμπαν στο σύνολό του. Το ονομάζουμε στοιχείο μονάχα γιατί είναι ένας απαραίτητος συντελεστής, ο «από μηχανής θεός» του ζωντανού ανθρώπου.

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ

46


ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗ Ερ. - Χαίρομαι που ακούω ότι πιστεύετε στην αθανασία της ψυχής. Θ. - Όχι της ψυχής αλλά του θεϊκού πνεύματος ή μάλλον στην αθανασία του μετενσαρκωνόμενου Εγώ. Ερ. - Φαντάζομαι πως δεν είναι ανάγκη να σας ρωτήσω αν πιστεύετε στις Χριστιανικές θεωρίες για τον παράδεισο και την κόλαση ή σε μελλοντική ανταμοιβή και τιμωρία, όπως τις διδάσκουν οι ορθόδοξες εκκλησίες; Θ. - Με τον τρόπο που διδάσκονται στις κατηχήσεις σας, τις απορρίπτουμε απολύτως και με κανένα τρόπο δεν δεχόμαστε ότι είναι αιώνιες. Πιστεύουμε, όμως, ακράδαντα σε αυτό που αποκαλούμε Νόμο της Ανταπόδοσης και στην απόλυτη δικαιοσύνη και σοφία που διέπει αυτό το νόμο ή Κάρμα. Γι’ αυτό και δεν δεχόμαστε με κανένα τρόπο την σκληρή και χωρίς φιλοσοφική βάση πίστη στην αιώνια ανταμοιβή ή αιώνια τιμωρία. Λέμε, μαζί με τον Οράτιο:

Ας έχουμε νόμους που θα ελέγχουν την οργή μας, Και που θα τιμωρούν τα σφάλματα με ανάλογη ποινή. Μα να μην γδέρνουν ζωντανό κάποιον που δεν του πρέπει Παρά μόνο ένα μαστίγωμα για το παράπτωμά του.

Αυτός ο κανόνας ισχύει για όλους τους ανθρώπους και είναι δίκαιος. Πρέπει να πιστέψουμε πως στον Θεό, που τον θεωρείτε προσωποποίηση της σοφίας, της αγάπης και του ελέους, αυτές οι ιδιότητες ταιριάζουν λιγότερο από ό,τι στους θνητούς ανθρώπους; Ερ. - Έχετε και άλλους λόγους που απορρίπτετε αυτή τη δοξασία; Θ. - Ο κυριότερος λόγος που την απορρίπτουμε είναι το γεγονός της μετενσάρκωσης. Όπως είπαμε, ήδη, απορρίπτουμε την ιδέα ότι για κάθε βρέφος που γεννιέται δημιουργείται μια καινούρια ψυχή. Ερ. - Τί είναι, όμως, αυτό που μετενσαρκώνεται, σύμφωνα με όσα πιστεύετε; Θ. - Το πνευματικό σκεπτόμενο Εγώ, η αμετάβλητη αρχή στον άνθρωπο που συνδέεται με κάθε προσωπικότητα στην οποίαν αυτό ενυπάρχει στη γη. Για να το εξηγήσουμε καλύτερα, όμως, πρέπει πρώτα να πούμε μερικά πράγματα για τη μετενσάρκωση. Ερ. - Το δυσκολότερο πράγμα για σας θα είναι να μου εξηγήσετε και να υποστηρίξετε επαρκώς αυτήν την πίστη. Κανένας Θεόσοφος δεν έχει ακόμη κατορθώσει να μου παρουσιάσει έστω και μία απόδειξη αρκετά ισχυρή ώστε να κλονίσει το σκεπτικισμό μου. Κατ’ αρχάς, ένα επιχείρημα κατά της θεωρίας της μετενσάρκωσης είναι το γεγονός ότι δεν έχει βρεθεί ούτε ένας άνθρωπος που να θυμάται ότι έχει ζήσει, πόσο μάλλον ποιός ήταν στην προηγούμενη ζωή του. Θ. - Βλέπω ότι το επιχείρημά σας ακολουθεί τη γνωστή αντίρρηση: την απώλεια κάθε μνήμης από την προηγούμενη ενσάρκωσή μας. Νομίζετε ότι ακυρώνει τη


47

θεωρία μας; Η απάντησή μου είναι ότι δεν την ακυρώνει ή ότι οπωσδήποτε μια τέτοια αντίρρηση δεν μπορεί να είναι τελεσίδικη. Ερ. - Θα ήθελα να ακούσω τα επιχειρήματά σας. Θ. - Είναι λίγα και σύντομα. Πείτε μου, σας παρακαλώ, τί θεωρείτε ότι είναι η μνήμη; Ερ. - Αυτό που λέει και ο κοινά αποδεκτός ορισμός: η νοητική ιδιότητα του να θυμόμαστε και να συγκρατούμε τη γνώση προηγούμενων σκέψεων, πράξεων και συμβάντων. Θ. - Σε αυτά προσθέστε, σας παρακαλώ, ότι υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στις τρεις αποδεκτές μορφές μνήμης. Εκτός από τη εν γένει μνήμη υπάρχει και η ανάμνηση, η ανάκληση και η αναπόληση, έτσι δεν είναι; Έχετε αναλογιστεί ποτέ τη διαφορά; Η μνήμη, το να θυμόμαστε, είναι μια γενική λέξη. Ερ. - Μα όλα αυτά είναι απλώς συνώνυμα. Θ. - Κι όμως, δεν είναι – στη φιλοσοφία, τουλάχιστον. Η μνήμη είναι απλώς μια εγγενής ικανότητα των σκεπτόμενων όντων, ακόμη και των ζώων, να αναπαράγουν εντυπώσεις του παρελθόντος μέσω του συνειρμού, που ενεργοποιείται κυρίως από αντικειμενικά πράγματα ή από κάποια δράση που ασκείται στα εξωτερικά αισθητήρια όργανά μας. Η μνήμη είναι μια ικανότητα που εξαρτάται από τη λιγότερο ή περισσότερο υγιή και φυσιολογική λειτουργία του φυσικού εγκεφάλου μας και η ανάμνηση και η ανάκληση είναι τα γνωρίσματα και οι βοηθοί αυτής της μνήμης. Η αναπόληση, όμως, είναι κάτι εντελώς διαφορετικό. Ο Λοκ μιλώντας για την ανάκληση και την ανάμνηση λέει: «Όταν πάλι μια ιδέα επανεμφανίζεται χωρίς να επενεργεί το ανάλογο αντικείμενο στα εξωτερικά αισθητήρια όργανα, αυτό είναι ανάμνηση. Αν ο νους το αναζητήσει και με προσπάθεια και κόπο το επαναφέρει στην επιφάνεια, τότε έχουμε ανάκληση.» Όμως, ούτε κι ο Λοκ δίνει σαφή ορισμό της αναπόλησης, γιατί δεν πρόκειται για ικανότητα ή ιδιότητα της φυσικής μας μνήμης, αλλά για μια διαισθητική αντίληψη πέρα και έξω από το φυσικό εγκέφαλό μας. Μια αντίληψη η οποία, καθώς ενεργοποιείται από την πανταχού παρούσα γνώση του πνευματικού μας Εγώ, καλύπτει όλα τα ανθρώπινα οράματα που θεωρούνται μη φυσιολογικά – από τις εικόνες που φέρνει στο νου η ιδιοφυΐα ως το παραλήρημα του πυρετού ή ακόμη και της τρέλας – και που η επιστήμη ισχυρίζεται ότι δεν υπάρχουν παρά μόνο στη φαντασία μας. Ο Αποκρυφισμός και η Θεοσοφία, όμως, βλέπουν την αναπόληση κάτω από ένα εντελώς διαφορετικό φως. Για μας, ενώ η μνήμη είναι κάτι σωματικό και φευγαλέο κι εξαρτάται από τις συνθήκες της φυσιολογίας του εγκεφάλου, η αναπόληση είναι η μνήμη της ψυχής. Κι αυτή η μνήμη είναι που δίνει σχεδόν σε κάθε άνθρωπο τη βεβαιότητα, είτε το καταλαβαίνει είτε όχι, πως έχει ξαναζήσει παλαιότερα και πως θα ξαναζήσει και στο μέλλον. Όπως λέει κι ο Γουέρντσγουερθ:

Η γέννησή μας είναι ύπνος και λησμονιά, Η ψυχή που ανατέλλει μαζί μας, το άστρο της ζωής μας, Αλλού είχε δύσει Κι έρχεται από μακριά.

Ερ. - Αν στηρίζετε τη θεωρία σας σε αυτού του είδους τη μνήμη – σε ποιήματα και αφύσικες φαντασιώσεις, κατά δική σας ομολογία – τότε φοβάμαι ότι δεν θα καταφέρετε να πείσετε παρά ελάχιστους.


48

Θ. - Δεν είπα ότι πρόκειται για φαντασίωση. Είπα απλώς ότι οι φυσιολόγοι κι οι επιστήμονες εν γένει θεωρούν αυτές τις αναπολήσεις σαν παραισθήσεις και φαντασιώσεις. Δεν αρνούμαστε ότι τέτοια οράματα από το παρελθόν και φευγαλέες ματιές πίσω στον χρόνο, δεν είναι φυσιολογικά, αν τα αντιπαραβάλουμε με τη συνηθισμένη καθημερινή εμπειρία μας και τη σωματική μνήμη. Υποστηρίζουμε, όμως, μαζί με τον Καθηγητή Γ. Νάιτ, ότι «η απουσία μνήμης κάποιας πράξης που έλαβε χώρα σε μια προηγούμενη κατάσταση, δεν μπορεί να αποτελεί αδιαμφισβήτητο επιχείρημα ότι δεν την έχουμε ζήσει». Ερ. - Δε νομίζετε, όμως, ότι είναι πάρα πολύ λεπτή η διάκριση αυτών των εννοιών για να τις δεχτεί η πλειονότητα των ανθρώπων; Θ. - Καλύτερα να λέγατε, η πλειονότητα των υλιστών. Κι εμείς τους απαντάμε: Κοιτάξτε, ακόμη και στη σύντομη διάρκεια της κανονικής μας ύπαρξης, η μνήμη είναι πάρα πολύ αδύναμη για να καταγράψει όλα τα περιστατικά μιας ζωής. Πόσο συχνά δεν συμβαίνει ακόμη και σημαντικότατα γεγονότα να ληθαργούν στη μνήμη μας, ώσπου να τα αφυπνίσει ένας συνειρμός ή να τα ενεργοποιήσει κάποιος άλλος συσχετισμός; Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σε ανθρώπους προχωρημένης ηλικίας, που πάντα πάσχουν από αδυναμία ανάκλησης. Αν, λοιπόν, αναλογιστούμε όσα γνωρίζουμε για τις φυσικές και τις πνευματικές αρχές του ανθρώπου, δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι η μνήμη μας δεν έχει καταγράψει τις προηγούμενες ζωές μας. Αντίθετα, θα έπρεπε να εκπλαγούμε αν τις κατέγραφε.

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ ΤΙΣ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΖΩΕΣ ΜΑΣ; Ερ. - Πώς εξηγείτε το ότι δεν συγκρατούμε καμία ανάμνηση της προηγούμενης ζωής μας; Θ. - Μετενσάρκωση σημαίνει ότι το Εγώ θα αποκτήσει ένα καινούργιο σώμα, έναν καινούριο εγκέφαλο και μια καινούρια μνήμη. Θα ήταν λοιπόν παράλογο να περιμένουμε ότι η καινούρια αυτή μνήμη θα θυμάται κάτι που ποτέ δεν κατέγραψε. Για να πεισθεί κανείς ότι πράγματι υπάρχει μετενσάρκωση και προηγούμενες ζωές, πρέπει να έρθει σε επαφή με το πραγματικό αμετάβλητο Εγώ του κι όχι με τη φευγαλέα μνήμη του. Ερ. - Πώς, όμως, μπορούν οι άνθρωποι να πιστέψουν σε κάτι που δεν γνωρίζουν, που δεν το έχουν δει ποτέ και μάλιστα να έρθουν σε επαφή μαζί του; Θ. - Αφού οι άνθρωποι και μάλιστα οι πιο μορφωμένοι, πιστεύουν στη «βαρύτητα», στον «αιθέρα», στη «δύναμη» και σε τόσες άλλες αφηρημένες έννοιες και υποθέσεις εργασίας της επιστήμης, που ποτέ δεν τις έχουν δει, αγγίξει, μυρίσει, ακούσει ή γευτεί – γιατί, με την ίδια λογική, να μη μπορούν άλλοι άνθρωποι να πιστεύουν στο αμετάβλητο Εγώ, μια «υπόθεση εργασίας» πολύ λογικότερη και σημαντικότερη από οποιαδήποτε άλλη; Ερ. - Τί είναι, τελικά, αυτή η μυστηριώδης αιώνια αρχή; Μπορείτε να εξηγήσετε ποιά είναι η φύση της, έτσι που να το καταλάβουν όλοι; Θ. - Το Εγώ που μετενσαρκώνεται είναι το ατομικό – όχι το προσωπικό – και αθάνατο «Εγώ». Να σας αναφέρω μια παράγραφο από τη Βουδιστική Κατήχηση του Συνταγματάρχη Χ. Σ. Όλκοτ, που αφορά άμεσα σε αυτό το θέμα. Να πώς αντιμετωπίζει το ζήτημα: «Ο ηλικιωμένος άνθρωπος θυμάται τα περιστατικά της νεότητάς του, παρόλο που είναι σωματικά και νοητικά διαφορετικός από τότε. Γιατί, λοιπόν, η ανάμνηση των


49

προηγούμενων ζωών μας να μη μεταφέρεται από την τελευταία γέννησή μας στην παρούσα μας γέννηση; Επειδή η μνήμη αλλάζει με τη νέα ύπαρξη, αναπτύσσεται η μνήμη, η καταγραφή αυτής της συγκεκριμένης ύπαρξης. Ωστόσο, πρέπει να διατηρείται η καταγραφή όλων των προηγούμενων ζωών μας, γιατί, όταν ο Πρίγκηπας Σιντάρτα έγινε Βούδας, είδε όλες τις προηγούμενες γεννήσεις του στη σειρά… Και όποιος καταφέρει να περιέλθει σε κατάσταση τζνάνα, μπορεί να ανακαλέσει με τον ίδιο τρόπο όλες τις προηγούμενες ζωές του.» Αυτό σας αποδεικνύει πως ενώ οι αιώνιες ιδιότητες της προσωπικότητας – όπως η αγάπη, η καλοσύνη, η φιλευσπλαχνία κ.λ.π. – προσκολλώνται στο αθάνατο Εγώ, εντυπώνοντας πάνω του, κατά κάποιον τρόπο, μια ανεξίτηλη εικόνα της θεϊκής όψης του ανθρώπου που υπήρξε, οι υλικές του εντυπώσεις είναι φευγαλέες σαν αστραπή και δεν μπορούν να εντυπωθούν στον καινούριο εγκέφαλο της καινούριας προσωπικότητας. Κι όμως, η απουσία τους δεν επηρεάζει καθόλου την ταυτότητα του μετενσαρκωνόμενου Εγώ. Ερ. - Θέλετε να πείτε ότι το μόνο που επιβιώνει είναι η ψυχική μνήμη, όπως τη λέτε, ότι η ψυχή και το Εγώ είναι ένα και το αυτό, ενώ από την προσωπικότητα δεν απομένει τίποτε; Θ. - Όχι ακριβώς. Από κάθε προσωπικότητα πρέπει να επιζεί κάτι, γιατί κάθε προσωπικότητα αφήνει το ανεξίτηλο αποτύπωμά της στον ενσαρκωνόμενο αμετάβλητο Εαυτό ή στο πνευματικό Εγώ. Η προσωπικότητα μεταβάλλεται αενάως με κάθε επαναγέννηση. Όπως έχουμε ξαναπεί, είναι μόνο ο ρόλος που παίζει ο ηθοποιός, το αληθινό Εγώ, για μια βραδιά. Γι’ αυτό και δεν διατηρούμε καμία μνήμη από το φυσικό επίπεδο των προηγούμενων ζωών μας, αν και το πραγματικό Εγώ τις έχει ξαναζήσει και τις γνωρίζει όλες. Ερ. - Κι όμως, θα έπρεπε να υπάρχουν εξαιρέσεις, θα έπρεπε να υπάρχουν κάποιοι που θυμούνται. Θ. - Και όντως υπάρχουν. Ποιός πιστεύει, όμως, όσα λένε; Οι σύγχρονοι υλιστές πιστεύουν συνήθως ότι αυτοί οι ευαίσθητοι άνθρωποι είναι υστερικοί, έρμαια των παραισθήσεων. Ας διαβάσουν, όμως, βιβλία που έχουν γραφτεί γι’ αυτό το θέμα και ιδίως το «Η Μετενσάρκωση, μια μελέτη πάνω στην ξεχασμένη αλήθεια» του Ε. Ντ. Ουόκερ, και θα δουν τον τεράστιο όγκο των αποδείξεων που έχει συγκεντρώσει αυτός ο άξιος συγγραφέας για τούτο το αμφισβητούμενο ζήτημα. Μιλήστε σε κάποιους ανθρώπους για την ψυχή και θα σας ρωτήσουν: «Τί είναι η ψυχή; Αποδείξατε ποτέ την ύπαρξή της;». Ασφαλώς, είναι άσκοπο να συζητεί κανείς με υλιστές. Όμως, και σε αυτούς ακόμη, εγώ θα έθετα το ερώτημα: «Μπορείτε να θυμηθείτε πώς ήσασταν ή τί κάνατε στη βρεφική σας ηλικία; Έχετε συγκρατήσει την παραμικρή ανάμνηση της ζωής σας, των σκέψεων και των πράξεών σας ή ακόμη και το ότι ζούσατε τους πρώτους δεκαοκτώ μήνες ή τα δύο πρώτα χρόνια της ύπαρξής σας; Γιατί, λοιπόν, με την ίδια λογική, δεν αρνείστε ότι ζήσατε ποτέ ως βρέφη;». Αν σε όλα αυτά προσθέσουμε ότι το μετενσαρκωνόμενο Εγώ ή η ατομικότητα συγκρατεί κατά τη ντεβαχανική περίοδο απλώς την ουσία της εμπειρίας που είχε βιώσει στην προηγούμενη επίγεια ζωή της ή προσωπικότητα, όλη η φυσική εμπειρία μεταφράζεται σε πνευματικά στερεότυπα. Αν, επιπλέον, θυμηθούμε ότι το διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ δύο επαναγεννήσεων λέγεται ότι διαρκεί από δέκα ως δεκαπέντε αιώνες, κατά τους οποίους η φυσική συνειδητότητα βρίσκεται σε κατάσταση πλήρους και απόλυτης αδράνειας, μια και δεν έχει όργανα μέσω των οποίων να δράσει και συνεπώς δεν έχει ύπαρξη – τότε είναι προφανές για ποιο λόγο δεν διατηρείται καμία ανάμνηση στην καθαρά σωματική μνήμη.


50

Το Εγώ είναι αυτό που θεωρείται υπεύθυνο για όλες τις αμαρτίες που διαπράττονται μέσω ή εντός κάθε νέου σώματος της προσωπικότητας – των προσωρινών προσωπείων που κρύβουν το αληθινό άτομο μέσα στη μακρά αλληλουχία των επαναγεννήσεων. Ερ. – Είναι δίκαιο, όμως, αυτό; Γιατί θα έπρεπε αυτό το Εγώ να τιμωρείται για πράξεις που έχει λησμονήσει; Θ. - Δεν τις έχει λησμονήσει. Γνωρίζει τα παραπτώματά του και τα θυμάται όπως εσείς θυμάστε τί κάνατε χθες. Μήπως επειδή η μνήμη αυτού του συνόλου φυσικών συστατικών που λέγεται «σώμα» δεν θυμάται τί έκανε ο προκάτοχός του, δηλαδή η απελθούσα προσωπικότητα, φαντάζεστε ότι και το πραγματικό Εγώ έχει ξεχάσει; Είναι σαν να βλέπουμε ένα παιδί να τρώει ξύλο επειδή έκλεψε μήλα και να λέμε ότι αδικείται το καινούριο σακάκι που φοράει επειδή τιμωρείται για κάτι που δεν ξέρει. Ερ. - Μα δεν υπάρχουν τρόποι επικοινωνίας μεταξύ της πνευματικής και της ανθρώπινης συνειδητότητας ή μνήμης; Θ. - Και βέβαια υπάρχουν. Ποτέ δεν αναγνωρίστηκαν, όμως, από τους σύγχρονους επιστήμονες ψυχολόγους σας. Πού αποδίδετε τη διαίσθηση, τη «φωνή της συνείδησης», τα προαισθήματα, τις θολές απροσδιόριστες αναμνήσεις κ.λ.π., αν όχι σε τέτοια επικοινωνία; Μακάρι να είχαν οι περισσότεροι μορφωμένοι, τουλάχιστον, άνθρωποι την ευαίσθητη πνευματική αντίληψη του Κόλεριτζ, που σε ορισμένα σχόλιά του μας δείχνει πόσο λεπτή διαίσθηση έχει. Ακούστε τί λέει σχετικά με την πιθανότητα «όλες οι σκέψεις να είναι καθαυτές άφθαρτες». «Για να γίνει η ευφυής ικανότητα (οι ξαφνικές «αναλαμπές» της μνήμης) πιο καθολική, θα ήταν απαραίτητη μόνο μια διαφορετική και κατάλληλη οργάνωση, το επουράνιο σώμα, αντί για το επίγειο σώμα, για να παρουσιάζει σε κάθε ανθρώπινη ψυχή τη συλλογική εμπειρία όλης της προηγούμενης ύπαρξής της (ή καλύτερα των υπάρξεών της)». Και αυτό το επουράνιο σώμα είναι το Εγώ μας.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΙΜΩΡΙΑ ΤΟΥ ΕΓΩ Ερ. - Σας έχω ακούσει να λέτε ότι το Εγώ δεν υφίσταται ποτέ μετά θάνατον τιμωρία, όποια ζωή κι αν είχε ζήσει στη γη ο άνθρωπος στον οποίον είχε ενσαρκωθεί. Θ. - Ποτέ, εκτός από μερικές πολύ εξαιρετικές και σπάνιες περιπτώσεις για τις οποίες δεν θα μιλήσουμε εδώ, μια και η φύση της «τιμωρίας» δεν έχει καμία σχέση με τις δικές σας θεολογικές αντιλήψεις περί καταδίκης σε αιώνια τιμωρία. Ερ. - Αν, όμως, το Εγώ τιμωρείται σε τούτη τη ζωή για παραπτώματα που είχε διαπράξει σε προηγούμενες ζωές, τότε θα έπρεπε να ανταμείβεται είτε εδώ είτε αφού αποσαρκωθεί. Θ. - Αυτό ακριβώς συμβαίνει. Ο λόγος που δεν δεχόμαστε ότι υπάρχει τιμωρία έξω από αυτή τη γη, είναι ότι η μόνη κατάσταση που γνωρίζει στο επέκεινα ο πνευματικός Εαυτός, είναι η απόλυτη μακαριότητα. Ερ. - Τί εννοείτε; Θ. - Εννοώ απλώς ότι: τα αδικήματα και τα αμαρτήματα που διαπράττονται σε ένα επίπεδο αντικειμενικότητας και σε έναν υλικό κόσμο, δεν μπορούν να τιμωρηθούν σε έναν κόσμο καθαρής υποκειμενικότητας. Δεν πιστεύουμε στην κόλαση και στον παράδεισο ως τοποθεσίες. Δεν πιστεύουμε ότι αντικειμενικά υπάρχουν


51

κολαστήριες φωτιές και αιώνια σκουλήκια ούτε Ιερουσαλήμ με δρόμους στρωμένους με ζαφείρια και διαμάντια. Αυτό στο οποίο πιστεύουμε είναι μια μεταθανάτια κατάσταση ή νοητική διάθεση, σαν αυτή στην οποία βρισκόμαστε όταν βλέπουμε ένα ζωντανό όνειρο. Πιστεύουμε σε έναν αμετάβλητο νόμο απόλυτης Αγάπης, Δικαιοσύνης και Ελέους. Και πιστεύοντας σ’ αυτόν λέμε ότι: Όποιο κι αν ήταν το αμάρτημα, και όποιες κι αν ήταν οι ολέθριες συνέπειες του αρχικού καρμικού παραπτώματος των ένσαρκων τώρα Εγώ, είναι άδικο να θεωρείται υπεύθυνος ένας άνθρωπος – ή η εξωτερική υλική και περιοδική μορφή της πνευματικής οντότητας – για τις συνέπειες της γέννησής του. Δεν ζητάει αυτός να γεννηθεί ούτε και μπορεί να επιλέξει τους γονείς που θα τον φέρουν στη ζωή. Ο άνθρωπος είναι από κάθε άποψη θύμα του περιβάλλοντός του, είναι τέκνο των περιστάσεων, τις οποίες δεν ελέγχει. Και αν εξεταστούν αμερόληπτα ένα-ένα τα παραπτώματά του, θα βρεθεί ότι, εννέα στις δέκα περιπτώσεις, αυτός υπέστη την αμαρτία, δεν την διέπραξε ο ίδιος. Η ζωή είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένα σκληρό παιχνίδι, μια φουρτουνιασμένη θάλασσα που πρέπει να διαβούμε κι ένα βαρύ φορτίο που συχνά είναι αδύνατο να το σηκώσουμε. Μάταια πάσχισαν οι μεγαλύτεροι φιλόσοφοι να βυθομετρήσουν και να καταλάβουν το λόγο ύπαρξής της και - εκτός από όσους κατείχαν το κλειδί της– δηλαδή, τους σοφούς της Ανατολής – όλοι οι άλλοι έχουν αποτύχει. Η ζωή είναι, όπως την περιγράφει ο Σαίξπηρ:

…. μόνο μια κινούμενη σκιά, ένας κακός ηθοποιός Που περιφέρεται κι αγκομαχάει στη σκηνή,

Για να μην ακουστεί ξανά. Είναι ένα παραμύθι Που το διηγείται ένας ηλίθιος, όλο βοή και λύσσα, Που δεν σημαίνει τίποτα. Μία ζωή μόνη της δεν σημαίνει τίποτα, αλλά όλες μαζί συλλογικά αποκτούν τεράστια σημασία. Έτσι κι αλλιώς, σχεδόν κάθε μεμονωμένη ζωή, όταν ξεδιπλωθεί μέχρι τέλους, είναι μια θλίψη. Και πρέπει, άραγε, να πιστέψουμε πως ο φτωχός, ο ανήμπορος άνθρωπος, που κλυδωνίζεται σαν σάπιο κομμάτι ξύλου από τα αγριεμένα κύματα της ζωής, οφείλει, αν αποδειχθεί πάρα πολύ αδύναμος να τους αντισταθεί, να τιμωρηθεί με αιώνια καταδίκη ή έστω και προσωρινά; Ποτέ! Ό,τι κι αν ήταν ο άνθρωπος, μεγάλος ή κοινός αμαρτωλός, καλός ή κακός, ένοχος ή αθώος, όταν απαλλαγεί από το φορτίο της φυσικής ζωής, ο κουρασμένος και εξουθενωμένος Μάνου ή το «σκεπτόμενο Εγώ» έχει κατακτήσει το δικαίωμα να περάσει μια περίοδο απόλυτης ανάπαυσης και μακαριότητας. Ο ίδιος αλάνθαστα σοφός και δίκαιος, μάλλον παρά επιεικής, Νόμος, που επιβάλλει στο ενσαρκωνόμενο Εγώ την καρμική τιμωρία για κάθε αμάρτημα που είχε διαπράξει κατά την προηγούμενη επίγεια ζωή, προσφέρει τώρα στην αποσαρκωμένη οντότητα μια μακρά περίοδο νοητικής ανάπαυσης και απόλυτη λήθη κάθε θλιβερού συμβάντος, ναι, ακόμα και για την παραμικρότερη οδυνηρή σκέψη της προηγούμενης ζωής του ως προσωπικότητας, αφήνοντας στην ψυχική μνήμη τίποτε άλλο παρά αναμνήσεις μακαριότητας και ευτυχίας. Ο Πλωτίνος, που είπε ότι το σώμα μας είναι το αληθινό ποτάμι της Λήθης, γιατί «οι ψυχές που βυθίζονται σε αυτό ξεχνούν τα πάντα», εννοούσε περισσότερα από όσα έλεγε. Γιατί, όπως το γήινο σώμα μας πάνω στη γη είναι σαν τη Λήθη, έτσι είναι και το ουράνιο σώμα μας στο Ντεβαχάν και μάλιστα πολύ περισσότερο. Ερ. - Πρέπει, λοιπόν, να υποθέσω ότι ο φονιάς, ο παραβάτης κάθε θείου και ανθρώπινου νόμου γλιτώνει και μένει ατιμώρητος; Θ. - Ποιός το είπε αυτό; Η φιλοσοφία μας έχει μια θεωρία τιμωρίας εξίσου αυστηρή με εκείνη των πιο άτεγκτων Καλβινιστών, αλλά πολύ πιο φιλοσοφημένη και συνεπή προς την απόλυτη δικαιοσύνη. Καμία αμαρτωλή πράξη ούτε καν η παραμικρή αμαρτωλή σκέψη δεν θα μείνει ατιμώρητη. Οι σκέψεις, μάλιστα, τιμωρούνται αυστηρότερα από τις πράξεις γιατί μια σκέψη μπορεί να έχει πολύ πιο


52

κακά αποτελέσματα από μια πράξη. Πιστεύουμε σε έναν αλάνθαστο νόμο ανταπόδοσης, που ονομάζεται Κάρμα, που επιβάλλεται μέσω μιας φυσικής αλληλουχίας αιτίων και των αναπόφευκτων αποτελεσμάτων τους. Ερ. - Και πώς ή πού εφαρμόζεται αυτός ο νόμος; Θ. - Κάθε εργάτης είναι άξιος του μισθού του, λέει η Σοφία των Ευαγγελίων. Κάθε πράξη, καλή ή κακή, είναι γεννήτορας πάρα πολλών παιδιών, λέει η Σοφία των Αιώνων. Συνδυάστε αυτά τα δύο, και θα βρείτε το «γιατί». Αφού παραχωρήσει στην ψυχή, μόλις αποδράσει από τα βάσανα της προσωπικής ζωής, μια επαρκή ή μάλλον μια εκατονταπλάσια ανταμοιβή, το Κάρμα, με μια στρατιά από σκάντας, περιμένει στο κατώφλι του Ντεβαχάν, από όπου το Εγώ θα αναδυθεί και πάλι για μια νέα ενσάρκωση. Τότε είναι η στιγμή όπου το μελλοντικό πεπρωμένο του ξεκούραστου πλέον Εγώ ζυγιάζεται στην πλάστιγγα της δίκαιης ανταπόδοσης, καθώς περιέρχεται και πάλι στη δικαιοδοσία του ενεργού καρμικού νόμου. Σ’ αυτή την επαναγέννηση που έχει ετοιμαστεί γι’ αυτό, μια επαναγέννηση που έχει επιλεγεί και προετοιμαστεί από τον εν λόγω μυστηριώδη, αδυσώπητο – αλλά αλάνθαστο, στη δικαιοσύνη και στη σοφία των προσταγών του – Νόμο, είναι που τιμωρούνται τα αμαρτήματα της προηγούμενης ζωής του Εγώ. Μόνο που δεν ρίχνεται σε κάποια φανταστική κόλαση, με θεαματικές φλόγες και γελοίους διαβόλους με κέρατα και ουρές, αλλά πράγματι σε τούτη εδώ τη γη, τον τόπο όπου διέπραξε τα αμαρτήματά του, εδώ θα πρέπει να πληρώσει για κάθε κακή σκέψη και πράξη του. Ό,τι έσπειρε, θα θερίσει. Η μετενσάρκωση θα συγκεντρώσει γύρω του όλα τα άλλα Εγώ που είχαν υποφέρει, άμεσα ή έμμεσα, στα χέρια της προηγούμενης προσωπικότητας ή μέσω της ασυνείδητης διαμεσολάβησής της. Η Νέμεση θα τα ρίξει στο δρόμο του καινούριου ανθρώπου, που πίσω του κρύβεται το παλιό, το αιώνιο Εγώ και…… Ερ. - Πού, είναι, όμως, η δικαιοσύνη για την οποίαν μιλάτε, αφού αυτές οι καινούριες προσωπικότητες δεν ξέρουν ότι έχουν αμαρτήσει ή ότι έχουν αμαρτήσει άλλοι εις βάρος τους; Θ. - Πρέπει να θεωρήσουμε ότι αδικείται ένα σακάκι, όταν αυτός που του το έκλεψαν το αναγνωρίζει και το κάνει κομμάτια τραβώντας το από την πλάτη του κλέφτη; Η καινούργια προσωπικότητα δεν είναι τίποτε πιο σπουδαίο από ένα καινούριο κοστούμι με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, το χρώμα του, τη μορφή του και τις άλλες του ιδιότητες. Ο πραγματικός άνθρωπος, όμως, που το φοράει είναι ο ίδιος ένοχος που ήταν και πριν. Η ατομικότητα είναι που υποφέρει μέσω της προσωπικότητάς της. Και είναι αυτή και μόνο αυτή που μπορεί να δώσει μια εξήγηση στην τρομερή φαινομενική αδικία, που βασιλεύει στο πώς μοιράζεται ο κλήρος στη ζωή του ανθρώπου. Όταν οι σύγχρονοι φιλόσοφοί σας κατορθώσουν να βρουν μια ικανοποιητική εξήγηση για το γεγονός, ότι τόσοι εκ πρώτης όψεως δίκαιοι και αθώοι άνθρωποι, γεννιούνται για να υποφέρουν σε όλη τους τη ζωή, για το γεγονός ότι τόσο πολλοί γεννιούνται φτωχοί και λιμοκτονούν στις τρώγλες των μεγάλων πόλεων, εγκαταλειμμένοι από τη μοίρα και τους ανθρώπους, ότι ενώ αυτοί γεννιούνται μέσα στη λάσπη, άλλοι πρωτοβλέπουν το φως μέσα σε παλάτια, ότι η ευγενική καταγωγή και η καλή τύχη μοιάζουν συχνά να προσφέρονται στους χειρότερους των ανθρώπων και πολύ σπάνια λαχαίνουν στους άξιους, ότι υπάρχουν επαίτες που ο εσώτερος εαυτός τους είναι ισάξιος με τους ανώτερους και ευγενέστερους ανθρώπους - όταν αυτά, κι άλλα πολλά, εξηγηθούν με τρόπο ικανοποιητικό από τους φιλοσόφους σας ή τους θεολόγους σας, τότε και μόνο τότε, θα έχετε το δικαίωμα να απορρίψετε τη θεωρία της Μετενσάρκωσης. Οι καλύτεροι, οι πιο σπουδαίοι ποιητές, κάπως αδιόρατα διαισθάνθηκαν αυτή την πιο τρανή μέσα στις αλήθειες. Ο Σέλεϋ την πίστευε, ο Σαίξπηρ πρέπει να την αναλογιζόταν όταν έγραφε πόσο ασήμαντη είναι η γέννηση. Θυμηθείτε τα λόγια του:


53

Γιατί η γέννησή μου θα συγκρατούσε το πνεύμα μου που ανεβαίνει; Επάνω σ’ όλα τα πλάσματα δεν κυριαρχεί ο χρόνος; Υπάρχουνε πλήθος ζητιάνοι στη γη. Που η καταγωγή τους είναι από βασιλική γενιά. Κι υπάρχουνε πολλοί μονάρχες που οι πατέρες τους Ήτανε τ’ αποβράσματα της εποχής τους …. Αν αντικαταστήσετε τη λέξη «πατέρες» με τη λέξη «Εγώ», θα βρείτε την αλήθεια.

ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΖΩΗ

54


ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΘΑΝΑΤΙΑ ΖΩΗ Ερ. - Επί πόσο χρόνο παραμένει το ενσαρκωνόμενο Εγώ στην Ντεβαχανική κατάσταση; Θ. - Σύμφωνα με τη διδασκαλία, αυτό εξαρτάται από το βαθμό πνευματικότητας και την αξία ή μη της τελευταίας ενσάρκωσης. Ο μέσος χρόνος κυμαίνεται από δέκα μέχρι δεκαπέντε αιώνες, όπως σας έχω ήδη πει. Ερ. - Γιατί, όμως, δεν θα μπορούσε αυτό το Εγώ να εκδηλώνεται και να επικοινωνεί με τους θνητούς, όπως πιστεύουν οι Πνευματιστές; Τί είναι εκείνο που θα εμπόδιζε μια μητέρα από του να επικοινωνεί με τα παιδιά της στη γη, έναν σύζυγο με τη σύζυγό του κ.ο.κ; Πρέπει να ομολογήσω ότι κάτι τέτοιο είναι πολύ παρηγορητικό. Και δεν εκπλήσσομαι με το γεγονός ότι όσοι το πιστεύουν είναι τόσο αντίθετοι στο να εγκαταλείψουν μια τέτοια πίστη. Θ. - Ούτε και τους επιβάλλει κανείς να πάψουν να το πιστεύουν, εκτός και τυχαίνει να προτιμούν την αλήθεια από το αποκύημα της φαντασίας όσο «παρηγορητικό» κι αν είναι. Μπορεί η διδασκαλία μας να μην ταιριάζει στους Πνευματιστές. Ωστόσο, τίποτε από όσα πρεσβεύουμε και διδάσκουμε δεν είναι ούτε κατά το ήμισυ τόσο ιδιοτελές και σκληρό όσο αυτά που κηρύσσουν. Ερ. - Δεν σας καταλαβαίνω. Τί είναι «ιδιοτελές»; Θ. - Η δοξασία τους για την επιστροφή των πνευμάτων, των πραγματικών «προσωπικοτήτων», όπως λένε. Και θα σας πω γιατί. Εάν το Ντεβαχάν – πείτε το «παράδεισο» αν θέλετε, ένας «τόπος μακαριότητας και υπέρτατης ευτυχίας», αν υπάρχει κάτι τέτοιο – είναι ένας τέτοιος τόπος ή, ας πούμε, κατάσταση, η λογική μας λέει ότι εκεί δεν μπορεί να βιώσει κανείς καμία θλίψη ούτε καν ίχνος πόνου. «Ο Θεός θα σκουπίσει όλα τα δάκρυα» από τα μάτια εκείνων που βρίσκονται στον παράδεισο, διαβάζουμε σε βιβλία που υπόσχονται πολλά. Εάν, λοιπόν, τα «πνεύματα των νεκρών» μπορούν να επιστρέφουν και να βλέπουν όλα όσα συμβαίνουν στη γη, και μάλιστα στο σπίτι τους, τί είδος μακαριότητας είναι αυτό που τους επιφυλάσσεται;

ΓΙΑΤΙ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΙ ΘΕΟΣΟΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΑΓΝΩΝ «ΠΝΕΥΜΑΤΩΝ»

Ερ. - Τί εννοείτε; Γιατί θα έπρεπε η επιστροφή να εμποδίζει τη μακαριότητά τους; Θ. - Είναι πολύ απλό. Ας πάρουμε ένα παράδειγμα. Μια μητέρα πεθαίνει, αφήνοντας πίσω της τα μικρά απροστάτευτα παιδιά της, που τα λατρεύει, ίσως και έναν αγαπημένο σύζυγο. Εμείς λέμε ότι το πνεύμα της ή το Εγώ της – αυτή η ατομικότητα, που, τώρα, για όλη τη Ντεβαχανική περίοδο, διακατέχεται από τα πιο ευγενή αισθήματα που διατήρησε η τελευταία του προσωπικότητα, από αγάπη για τα παιδιά της, οίκτο για αυτούς που υποφέρουν κ.ο.κ. – τώρα είναι τελείως απομακρυσμένο από την «κοιλάδα των δακρύων», ότι η μελλοντική του


55

μακαριότητα έγκειται στην ευλογημένη άγνοια για κάθε συμφορά που άφησε πίσω. Αντιθέτως, οι Πνευματιστές λένε ότι εξακολουθεί να έχει επίγνωση όλων αυτών, και μάλιστα μεγαλύτερη από πριν γιατί τα «πνεύματα βλέπουν πιο πολλά από τους ένσαρκους θνητούς». Εμείς λέμε ότι η μακαριότητα του Ντεβαχάν έγκειται στην απόλυτη πεποίθησή του ότι δεν έφυγε ποτέ από τη γη και ότι δεν υπάρχει καθόλου θάνατος. Ότι η μεταθανάτια πνευματική συνειδητότητα της μητέρας θα την κάνει να σκέφτεται ότι ζει περιτριγυρισμένη από τα παιδιά της και όλους τους αγαπημένους της. Ότι δεν υπάρχει κανένα χάσμα, κανένας κρίκος δεν θα λείπει ώστε να είναι η αποσαρκωμένη κατάσταση η πιο τέλεια και απόλυτη ευτυχία. Οι Πνευματιστές το αρνούνται πέρα για πέρα. Σύμφωνα με τη διδασκαλία τους, ένας άτυχος άνθρωπος δεν απελευθερώνεται ούτε και με το θάνατο από τις στενοχώριες αυτής της ζωής. Θα γευτεί και την τελευταία σταγόνα από το πικρό ποτήρι του πόνου και της δυστυχίας αυτής της ζωής. Και εκών άκων, εφόσον τότε βλέπει τα πάντα, θα το πιει μέχρι τέλους. Έτσι, η τρυφερή σύζυγος, που όσο ζούσε ήταν πρόθυμη να γλιτώσει το σύζυγό της από την στενοχώρια ακόμα και με το αίμα της καρδιάς της, τώρα είναι καταδικασμένη, τελείως ανήμπορη να κάνει κάτι, να βλέπει την απελπισία του και να μετράει ένα – ένα τα καυτά δάκρυά του για τον χαμό της. Κι ακόμα χειρότερα, μπορεί να δει τα δάκρυα να στεγνώνουν πριν την ώρα τους, και κάποιο άλλο αγαπημένο πρόσωπο να χαμογελά σ’ αυτόν, τον πατέρα των παιδιών της. Μπορεί να βρει μια άλλη γυναίκα που να τον αγαπάει στη θέση της. Να είναι καταδικασμένη να ακούει τα παιδιά της να φωνάζουν με την άγια λέξη «μητέρα» κάποια που τους είναι αδιάφορη και να βλέπει τα μικρά της παραμελημένα, αν όχι κακομεταχειρισμένα. Σύμφωνα με αυτή τη διδασκαλία, το «απαλό φτερούγισμα προς την αθάνατη ζωή» φέρνει σε ένα νέο μονοπάτι νοητικού πόνου χωρίς καμιά μεταβατική περίοδο. Και, όμως, οι στήλες του «Banner of Light” («Φωτεινό Λάβαρο»), του παλαίμαχου έντυπου των Αμερικανών Πνευματιστών, είναι γεμάτες μηνύματα από πεθαμένους, από «αγαπημένους νεκρούς», που όλοι τους γράφουν για να πουν πόσο ευτυχισμένοι είναι! Συμβαδίζει μια τέτοια κατάσταση γνώσης με τη μακαριότητα; Σε αυτή την περίπτωση, η «μακαριότητα» αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη κατάρα και η κλασική καταδίκη θα πρέπει να είναι ανακούφιση σε σύγκριση με αυτή! Ερ. - Με ποιό τρόπο, όμως, η δική σας θεωρία το αποφεύγει; Πώς μπορείτε να συμβιβάζετε την παντογνωσία της ψυχής με την τυφλότητά της απέναντι σε όσα συμβαίνουν στη γη; Θ. - Γιατί έτσι είναι ο νόμος της αγάπης και του ελέους. Στη διάρκεια κάθε Ντεβαχανικής περιόδου το Εγώ, που από μόνο του γνωρίζει τα πάντα, ντύνεται, τρόπον τινα, με την αντανάκλαση της προσωπικότητας που ήταν. Μόλις τώρα σας είπα ότι η ιδανική ανθοφορία όλων των αφηρημένων και γι’ αυτό σταθερών και αιώνιων ποιοτήτων ή ιδιοτήτων – όπως η αγάπη και το έλεος, η αγάπη προς το καλό, το αληθινό και το ωραίο – που μίλησαν ποτέ στην καρδιά της ζωντανής προσωπικότητας, μετά το θάνατο, προσκολλώνται στο Εγώ και επομένως το ακολουθούν στο Ντεβαχάν. Έτσι, τώρα, το Εγώ γίνεται η ιδανική αντανάκλαση του ανθρώπινου όντος που ήταν την τελευταία φορά που βρέθηκε στη γη και η μακαριότητά του στο Ντεβαχάν είναι πλήρης. Επέρχεται απόλυτη λήθη για όλα όσα το πόνεσαν και το στενοχώρησαν στην προηγούμενη ενσάρκωση, λήθη ακόμα και για το γεγονός ότι υπάρχουν καταστάσεις πόνου ή θλίψης. Ο Ντεβαχάνι ζει τον ενδιάμεσο κύκλο του ανάμεσα σε δύο ενσαρκώσεις περιβαλλόμενος από όλα όσα είχε επιθυμήσει ματαίως και από τη συντροφιά όλων όσους αγάπησε πάνω στη γη. Τώρα έχουν εκπληρωθεί όλες οι επιθυμίες της ψυχής του. Έτσι, λοιπόν, ζει μέσα στους αιώνες μια ανέφελη ευτυχία, που είναι η ανταμοιβή για όσα υπέφερε στην επίγεια ζωή. Με λίγα λόγια, λούζεται σε μια θάλασσα αδιάκοπης ευδαιμονίας που την διατρέχουν μόνο ακόμα ευτυχέστερα γεγονότα.


56

Ερ. - Μα, αυτό είναι κάτι περισσότερο από απλή αυταπάτη, είναι μια ύπαρξη παράλογων παραισθήσεων! Θ. - Κατά τη δική σας άποψη μπορεί να είναι. Όχι, όμως, και από φιλοσοφική άποψη. Άλλωστε, μήπως και όλη η επίγεια ζωή μας δεν είναι γεμάτη από τέτοιες αυταπάτες; Δεν συναντήσατε ποτέ άνδρες και γυναίκες που ζουν επί χρόνια μέσα σε μια απόλυτη αδιαφορία για το τι μέλλει γενέσθαι; Και, άραγε, τυχαία μαθαίνοντας ότι ένας σύζυγος απατά τη γυναίκα του, που τον λατρεύει και πιστεύει ότι κι αυτός με τη σειρά του την αγαπά, θα αποφασίζατε να την πληγώσετε και να της καταστρέψετε το όμορφο όνειρο, κάνοντάς την να ξυπνήσει μπροστά στην πραγματικότητα; Δεν νομίζω. Το επαναλαμβάνω, μια τέτοια λήθη και παραίσθηση, αν έτσι το ονομάζετε, δεν είναι παρά ένας ελεήμων νόμος της Φύσης και αυστηρή δικαιοσύνη. Το να πιστεύει κανείς ότι ένα καθαρό πνεύμα μπορεί να νιώθει ευτυχισμένο όντας καταδικασμένο να βλέπει τις αμαρτίες, τα λάθη, την προδοσία και, πάνω από όλα, τη δυστυχία αυτών από τους οποίους τον χώρισε ο θάνατος και τους οποίους αγαπά όσο τίποτ’ άλλο, χωρίς να μπορεί να τους βοηθήσει, είναι μια σκέψη που τρελαίνει. Ερ. - Έχει κάποια βάση το επιχείρημά σας. Ομολογώ ότι ποτέ δεν το είδα έτσι. Θ. - Πράγματι. Και μάλιστα πρέπει να είναι κανείς πέρα για πέρα εγωιστής και να μην έχει καθόλου αίσθηση ανταποδοτικής δικαιοσύνης για να φανταστεί κάτι τέτοιο. Είμαστε μαζί με αυτούς που χάσαμε από άποψη υλικής μορφής, αλλά πολύ πιο κοντά τους τώρα από όσο όταν ήσαν ζωντανοί. Και αυτό δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στη φαντασία του Ντεβαχάνι, όπως μπορεί να νομίζουν μερικοί, αλλά στην πραγματικότητα. Γιατί η αγνή, θεία αγάπη δεν είναι απλώς το άνθος της ανθρώπινης καρδιάς, αλλά έχει τη ρίζα της στην αιωνιότητα. Η πνευματική ιερή αγάπη είναι αθάνατη και το Κάρμα, αργά ή γρήγορα, φέρνει όλους όσοι αγαπήθηκαν ξανά στην ίδια οικογένεια. Και πάλι λέμε ότι η αγάπη πέραν του τάφου, αυτή που εσείς μπορεί να την ονομάζετε ψευδαίσθηση, έχει μια μαγική θεία δύναμη που επιδρά στους ζωντανούς. Το Εγώ μιας μητέρας που ξεχειλίζει από αγάπη για τα παιδιά που βλέπει δίπλα του με τη φαντασία, που ζει μια ζωή ευτυχισμένη και το ίδιο αληθινή όπως όταν ζούσε στη γη, πάντα θα κάνει αυτή την αγάπη αισθητή στα ζωντανά παιδιά της. Θα εκδηλώνεται στα όνειρά τους και συχνά σε διάφορα περιστατικά της ζωής – μια «πρόνοια» που θα τα προστατεύει και θα τα κάνει να αποφεύγουν δύσκολες καταστάσεις, γιατί η αγάπη είναι μια πανίσχυρη ασπίδα και δεν περιορίζεται από το χώρο και το χρόνο. Ό,τι ισχύει γι’ αυτή τη ντεβαχανική «μητέρα», ισχύει και για τις υπόλοιπες ανθρώπινες σχέσεις και δεσμούς, εκτός από τους καθαρά ιδιοτελείς ή υλικούς. Τα υπόλοιπα, σκεφτείτε τα ανάλογα με όσα είπαμε. Ερ. - Επομένως, σε καμία περίπτωση, δεν δεχόσαστε ότι μπορούν οι ζωντανοί να επικοινωνούν με το αποσαρκωμένο πνεύμα; Θ. - Ναι. Υπάρχουν εξαιρέσεις στον κανόνα. Η πρώτη περίπτωση είναι λίγες μέρες αμέσως μετά το θάνατο ενός ανθρώπου και πριν περάσει το Εγώ στη ντεβαχανική κατάσταση. Όμως, είναι άλλο θέμα το αν κάποιος ζωντανός θνητός ωφελήθηκε ουσιαστικά από την επιστροφή του πνεύματος στο αντικειμενικό επίπεδο. Ίσως να συνέβη αυτό σε ελάχιστες εξαιρετικές περιπτώσεις, όπου η ένταση της επιθυμίας του πεθαμένου να επιστρέψει για κάποιο σκοπό ανάγκασε την ανώτερη συνειδητότητα να παραμείνει σε εγρήγορση, και επομένως η ατομικότητα, το «πνεύμα» ήταν αυτό που πράγματι επικοινώνησε. Γενικά, όμως, το πνεύμα σαστίζει μετά το θάνατο και περιέρχεται πολύ σύντομα σε αυτό που λέμε «προ-ντεβαχανική ασυνειδητότητα».


57

Ερ. - Αυτό δεν θα το προσυπέγραφε ποτέ η επιστήμη ούτε και η σύγχρονη ψυχολογία. Για την επιστήμη και την ψυχολογία, κανένα τμήμα της διάνοιας δεν μπορεί να επιζήσει του φυσικού εγκεφάλου. Τί θα απαντούσατε σε αυτό; Θ. - Δεν θα έμπαινα καν στον κόπο να απαντήσω, απλώς θα απαντούσα με τα λόγια που ειπώθηκαν στον «M. A. Oxon»: Η διάνοια εξακολουθεί να υφίσταται μετά το θάνατο του σώματος. Αν και δεν είναι μόνο ζήτημα του εγκεφάλου ….. Είναι λογικό να προτείνουμε την αφθαρσία του ανθρώπινου πνεύματος σύμφωνα με όσα ξέρουμε». Ερ. – Ήταν, όμως, Πνευματιστής ο «M. A. Oxon»; Θ. – Ήταν και μάλιστα ο μόνος αληθινός Πνευματιστής που γνωρίζω, μολονότι διαφωνούμε μαζί του σε πολλά λιγότερο σημαντικά ζητήματα. Άλλωστε, κανένας Πνευματιστής δεν έχει προσεγγίσει περισσότερο από αυτόν τις απόκρυφες αλήθειες. Σαν όλους εμάς μιλάει διαρκώς «για τους επιπόλαιους κινδύνους που περιβάλλουν εκείνον που όντας λάθος εξοπλισμένος, ανακατεύεται ελαφρόμυαλα με τον αποκρυφισμό, αυτόν που περνά το κατώφλι χωρίς να υπολογίζει το κόστος». Η μόνη μας διαφωνία έγκειται στο ζήτημα της «ταυτότητας του πνεύματος». Κατά τα λοιπά, εγώ, τουλάχιστον, συμφωνώ απόλυτα μαζί του και δέχομαι τις τρεις προτάσεις που περιέλαβε στην ομιλία του, τον Ιούλιο του 1884. Μάλλον αυτός ο διακεκριμένος Πνευματιστής είναι εκείνος που διαφωνεί με μας, όχι εμείς μ’ αυτόν. Ερ. - Ποιές ήταν αυτές οι προτάσεις; Θ. - Οι εξής: 1. Ότι υπάρχει μια ζωή παράλληλη με τη φυσική ζωή του σώματος και ανεξάρτητη από αυτήν. 2.Ότι, συνεπώς, αυτή η ζωή εκτείνεται πέραν της ζωής του σώματος. (Εμείς λέμε ότι εκτείνεται σε όλο το Ντεβαχάν) 3. Ότι υπάρχει επικοινωνία μεταξύ όσων βρίσκονται σε αυτή την κατάσταση ύπαρξης και όσων βρίσκονται στον κόσμο στον οποίον ζούμε τώρα. Το παν εξαρτάται, βλέπετε, από τις μικρότερης σημασίας και δευτερεύουσες απόψεις αυτών των βασικών προτάσεων. Καθετί εξαρτάται από την άποψη που διαμορφώνουμε, σχετικά με το πνεύμα και την ψυχή ή την ατομικότητα και την προσωπικότητα. Οι Πνευματιστές συγχέουν αυτά τα δύο και τα θεωρούν «ένα». Εμείς τα διαχωρίζουμε και λέμε ότι, με τις εξαιρέσεις που προαναφέραμε, κανένα πνεύμα δεν θα επισκεφτεί ξανά τη γη, εκτός ίσως από την κατώτερη προσωπικότητα. Ας επανέλθουμε, όμως, στο κυρίως θέμα μας, τα σκάντας (εντυπώσεις ή ιδιότητες). Ερ. - Αρχίζω να καταλαβαίνω καλύτερα τώρα. Το πνεύμα, ας πούμε, αυτών των ευγενέστερων εντυπώσεων, προσδενόμενο στο ενσαρκωνόμενο Εγώ, είναι που επιζεί και προστίθεται στις αγγελικές του εμπειρίες. Και οι ιδιότητες που συνδέονται με την υλική πλευρά των πραγμάτων με ιδιοτελή και προσωπικά κίνητρα, εξαφανιζόμενες από το πεδίο της δράσης ανάμεσα σε δύο ενσαρκώσεις, είναι που επανεμφανίζονται στην επόμενη ενσάρκωση σαν καρμικές συνέπειες από τις οποίες θα εξιλεωθεί κάποιος. Είναι έτσι; Θ. - Σχεδόν. Εάν προσθέσετε σε αυτά και το ότι ο νόμος της ανταπόδοσης ή Κάρμα, ανταμείβοντας τις ύψιστες και πιο πνευματικές ιδιότητες στο Ντεβαχάν, ποτέ δεν παραλείπει να τις ανταμείψει ξανά στη γη αναπτύσσοντάς τες ακόμη περισσότερο και παρέχοντας στο Εγώ ένα σώμα κατάλληλο γι’ αυτό – τότε θα το έχετε καταλάβει σωστά.


58

Ερ. - Τί γίνεται με τις άλλες, τις κατώτερες ιδιότητες της προσωπικότητας, μετά το θάνατο του σώματος; Καταστρέφονται τελείως; Θ. - Καταστρέφονται και δεν καταστρέφονται – να, ένα καινούριο μεταφυσικό και απόκρυφο μυστήριο για σας. Καταστρέφονται σαν πρόχειρο εργαλείο της προσωπικότητας. Παραμένουν σαν καρμικές συνέπειες, σαν σπόροι, και αιωρούνται στην ατμόσφαιρα του γήινου επιπέδου, έτοιμες να ξαναζωντανέψουν και να προσκολληθούν στην καινούργια προσωπικότητα του Εγώ όταν επανενσαρκωθεί. Ερ. - Αυτό, πραγματικά, ξεπερνάει την αντίληψή μου και μου είναι πολύ δύσκολο να το καταλάβω. Θ. – Δεν θα το καταλάβετε αν δεν αφομοιώσετε πρώτα όλες τις λεπτομέρειες. Γιατί τότε θα διαπιστώσετε ότι ως προς τη λογική, τη συνέπεια, τη βαθιά φιλοσοφία, το θείο έλεος και τη δικαιοσύνη, αυτή η διδασκαλία της μετενσάρκωσης δεν μπορεί να συγκριθεί με καμιά άλλη. Είναι μια πίστη σε μια αέναη πρόοδο για κάθε ενσαρκωνόμενο Εγώ ή θεία ψυχή, σε μια εξέλιξη από έξω προς τα μέσα, από το υλικό στο πνευματικό, που φτάνει στο τέλος κάθε κατάστασης στην απόλυτη ενότητα με τη θεία αρχή. Το να αποκτά όλο και περισσότερο σθένος, να προχωρεί από την ομορφιά και την τελειότητα ενός επιπέδου στην ανώτερη ομορφιά και τελειότητα ενός άλλου, με όλο και μεγαλύτερη μακαριότητα, καινούργια γνώση και δύναμη σε κάθε κύκλο, αυτό είναι το πεπρωμένο για κάθε Εγώ που, έτσι, γίνεται σωτήρας του εαυτού του σε κάθε κόσμο και σε κάθε ενσάρκωση. Ερ. - Μα και ο Χριστιανισμός διδάσκει τα ίδια. Επίσης, διδάσκει και την εξελικτική πρόοδο. Θ. - Ναι, μόνο που πρέπει να προσθέσουμε και κάτι άλλο. Μας λέει ότι είναι αδύνατο να πετύχουμε τη σωτηρία χωρίς τη βοήθεια ενός θαυματουργού σωτήρα και, επιπλέον, καταδικάζει σε αφανισμό όλους όσοι δεν θα δεχτούν το δόγμα του. Αυτή ακριβώς είναι η διαφορά ανάμεσα στη Χριστιανική θεολογία και τη Θεοσοφία. Η πρώτη επιβάλλει την πίστη σε μια κάθοδο του πνευματικού Εγώ στον κατώτερο εαυτό. Η δεύτερη ενσταλάζει την ανάγκη του να προσπαθεί κανείς να εξυψώνει τον εαυτό του στην κατάσταση του Χριστού ή του Βούδα. Αν, εντούτοις, επιμένετε ότι η φθαρτή μορφή και οι πεπερασμένες ποιότητες είναι αυτά που συνθέτουν τον αθάνατο άνθρωπο, τότε δύσκολα θα μπορέσουμε να καταλάβουμε ο ένας τον άλλον. Και αν δεν καταλαβαίνετε ότι, περιορίζοντας την ύπαρξη κάθε Εγώ σε μία ζωή επί της γης, μετατρέπετε τη Θεότητα σε έναν σκληρό Μολόχ, έναν θεό που δημιουργεί μια χαώδη κατάσταση στη γη και μετά ζητεί να τον ευχαριστούν γι’ αυτό, τότε θα ήταν καλύτερα να σταματήσουμε τη συζήτηση. Ερ. - Ελάτε να ξαναγυρίσουμε στο ζήτημα της συνειδητότητας που επιζεί του θανάτου. Αυτό το θέμα ενδιαφέρει τους πιο πολλούς ανθρώπους. Είναι περισσότερη η γνώση μας στο Ντεβαχάν από όσο είναι όταν ζούμε στη γη; Θ. - Κατά μία έννοια, μπορούμε να αποκτήσουμε περισσότερη γνώση. Δηλαδή, μπορούμε να αναπτύξουμε περισσότερο έναν τομέα που αγαπούσαμε και για τον οποίο μοχθήσαμε στη ζωή μας, υπό την προϋπόθεση ότι έχει σχέση με αφηρημένα και ιδεατά πράγματα, όπως π.χ. η μουσική, η ζωγραφική, η ποίηση κ.λ.π., αφού το Ντεβαχάν είναι απλώς μια εξιδανικευμένη και υποκειμενική συνέχεια της επίγειας ζωής. Ερ. - Εάν, όμως, στο Ντεβαχάν το πνεύμα είναι αποδεσμευμένο από την ύλη, γιατί να μην κατέχει όλη τη γνώση; Θ. - Γιατί το Εγώ έχει, τρόπον τινα, ενωθεί με τη μνήμη της τελευταίας του ενσάρκωσης. Έτσι λοιπόν, αν ξανασκεφτείτε όσα σας έχω πει και τα συνδυάσετε,


59

θα καταλάβετε ότι η ντεβαχανική κατάσταση δεν είναι μία κατάσταση παντογνωσίας αλλά μια υπερβατική συνέχεια της προσωπικής ζωής που μόλις έλαβε τέλος. Είναι η ανάπαυση της ψυχής από το μόχθο της ζωής. Ερ. - Οι ματεριαλιστές επιστήμονες, όμως, ισχυρίζονται ότι όταν πεθάνει ο άνθρωπος δεν μένει τίποτε. Ότι το ανθρώπινο σώμα απλώς αποσυντίθεται στα εξ ων συνετέθη.. Και ότι αυτό που ονομάζουμε ψυχή είναι απλώς μια εφήμερη αυτοσυνειδητότητα που παράγεται σαν παραπροϊόν οργανικής δράσης που θα εξατμισθεί. Δεν είναι περίεργος ο τόπος που σκέφτονται; Θ. - Καθόλου περίεργος κατά τη γνώμη μου. Εάν λένε ότι η αυτοσυνειδητότητα παύει να υπάρχει όταν το σώμα πεθάνει, τότε, απλώς, χωρίς να το συνειδητοποιούν, ξεστομίζουν μια προφητεία, γιατί, αν είναι απόλυτα πεπεισμένοι για όσα ισχυρίζονται, τότε δεν είναι εφικτή γι’ αυτούς μια συνειδητή μεταθανάτια ζωή. Σε κάθε κανόνα, όμως, υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Ερ. - Εάν, όμως, η ανθρώπινη αυτοσυνειδητότητα κατά κανόνα επιζεί του θανάτου, γιατί θα έπρεπε να υπάρχουν εξαιρέσεις; Θ. - Στις θεμελιώδεις αρχές του πνευματικού κόσμου δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν εξαιρέσεις. Υπάρχουν, όμως, κανόνες γι’ αυτούς που βλέπουν και κανόνες γι’ αυτούς που προτιμούν να παραμένουν τυφλοί. Ερ. - Ναι, καταλαβαίνω. Αυτό δεν είναι τίποτε άλλο από τον παραλογισμό του τυφλού, που αρνείται την ύπαρξη του ήλιου επειδή δεν τον βλέπει. Μετά το θάνατο, όμως, τα πνευματικά του μάτια θα τον αναγκάσουν οπωσδήποτε να τον δει. Αυτό εννοείτε; Θ. - Ούτε θα αναγκαστεί ούτε θα δει τίποτε. Έχοντας επίμονα αρνηθεί, σε όλη του τη ζωή, ότι η ύπαρξη συνεχίζει να υφίσταται μετά το θάνατο, δεν θα μπορεί να δει τίποτα, γιατί, εφόσον στη διάρκεια της ζωής η πνευματική του ικανότητα ήταν ελλιπής, δεν μπορεί να αναπτυχθεί μετά το θάνατο και θα παραμείνει τυφλός. Το Κάρμα δρα ασταμάτητα: στη μετά θάνατο ζωή μας δρέπουμε μόνο τους καρπούς των φυτών που σπείραμε οι ίδιοι. Ερ. - Εάν, όμως, το Εγώ μου μπορεί, μετά τη διάλυση του σώματός μου, να βυθιστεί σε μια κατάσταση απόλυτης μη συνειδητότητας, τότε πώς θα τιμωρηθώ για τις αμαρτίες της προηγούμενης ζωής μου; Θ. - Η φιλοσοφία μας διδάσκει ότι η καρμική τιμωρία επιβάλλεται στο Εγώ μόνο στην επόμενη ενσάρκωσή του. Μετά το θάνατο το μόνο που λαμβάνει είναι η ανταμοιβή για τα βάσανα που δεν του άξιζαν και που υπέστη κατά την προηγούμενη ενσάρκωση. Επομένως, όλη η μετά θάνατον τιμωρία για κάποιον, ακόμα και για τον υλιστή, συνίσταται στην απουσία οιασδήποτε ανταμοιβής και στην πλήρη απώλεια της συνειδητότητας της ευτυχίας και της ανάπαυσής του. Το Κάρμα είναι παιδί του επίγειου Εγώ, ο καρπός των πράξεων του δέντρου που είναι η, ορατή σε όλους, αντικειμενική προσωπικότητα, αλλά κι ο καρπός όλων των σκέψεων, ακόμα και των κινήτρων του πνευματικού «Εγώ». Το Κάρμα είναι, όμως, και η τρυφερή μητέρα που γιατρεύει τις πληγές που η ίδια προκάλεσε στην προηγούμενη ζωή πριν αρχίσει να βασανίζει το Εγώ με νέες πληγές. Μπορεί να πει κανείς ότι δεν υπάρχει νοητική ή φυσική δυστυχία στη ζωή ενός θνητού που να μην είναι άμεσος καρπός και συνέπεια κάποιας αμαρτίας σε μια προηγούμενη ύπαρξη. Εξάλλου, εφόσον ο άνθρωπος δεν διατηρεί την ελάχιστη ανάμνησή της στην πραγματική του ζωή, αισθάνεται ότι δεν του αξίζει μια τέτοια τιμωρία και επομένως θεωρεί ότι δεν υποφέρει για κάποια δική του ενοχή κι έτσι δικαιούται τη μέγιστη παρηγοριά, ανάπαυση και μακαριότητα στη μεταθανάτια ύπαρξή του. Ο θάνατος έρχεται πάντα στον πνευματικό μας εαυτό σαν λυτρωτής και φίλος. Για


60

τον υλιστή, που παρά τον υλισμό του, δεν ήταν κακός άνθρωπος, το διάλειμμα ανάμεσα στις δύο ζωές θα είναι σαν τον απερίσπαστο και γαλήνιο ύπνο ενός παιδιού, είτε χωρίς κανένα όνειρο, είτε γεμάτος από εικόνες γενικές και αόριστες. Ενώ για τον κοινό θνητό θα είναι ένα όνειρο τόσο ζωντανό όσο και η ζωή και γεμάτο από ρεαλιστική μακαριότητα και οράματα. Ερ. - Επομένως, ο προσωπικός άνθρωπος θα υφίσταται πάντα τυφλά τις καρμικές τιμωρίες στις οποίες περιέπεσε το Εγώ; Θ. - Όχι, ακριβώς. Κατά τη γεμάτη δέος στιγμή του θανάτου, ακόμα κι αν ο θάνατος είναι αιφνίδιος, κάθε άνθρωπος βλέπει όλη την περασμένη ζωή του να παρελαύνει μπροστά του και με την παραμικρότερη λεπτομέρεια. Για πολύ λίγο το προσωπικό γίνεται ένα με το ατομικό και το Εγώ που γνωρίζει τα πάντα. Όμως, αυτή η στιγμή είναι αρκετή για να του δείξει όλη την αλυσίδα των αιτίων που έδρασαν κατά τη διάρκεια της ζωής του. Τώρα βλέπει και καταλαβαίνει τον εαυτό του όπως είναι χωρίς κολακείες ή αυταπάτες. Διαβάζει τη ζωή του, σαν θεατής μιας αρένας από την οποία φεύγει. Νιώθει και γνωρίζει ότι ήταν δίκαια όλα τα βάσανα που τον βρήκαν. Ερ. - Σε όλους συμβαίνει αυτό; Θ. - Σε όλους ανεξαιρέτως. Σύμφωνα με τη διδασκαλία, καλοί και άγιοι άνθρωποι βλέπουν όχι μόνο τη ζωή που αφήνουν, αλλά ακόμα και προηγούμενες ζωές κατά τη διάρκεια των οποίων δημιουργήθηκαν οι αιτίες που τους έκαναν αυτό που ήσαν στη ζωή που μόλις ολοκληρώθηκε. Αναγνωρίζουν το νόμο του Κάρμα σε όλη τη μεγαλοπρέπεια και τη δικαιοσύνη του. Ερ. - Υπάρχει κάτι αντίστοιχο πριν την επαναγέννηση; Θ. -Υπάρχει. Όπως κατά τη στιγμή του θανάτου ο άνθρωπος βλέπει αναδρομικά τη ζωή που έζησε, έτσι και κατά τη στιγμή που ξαναγεννιέται πάνω στη γη, το Εγώ, ξυπνώντας από τη Ντεβαχανική κατάσταση, βλέπει σε προοπτική τη ζωή που το περιμένει και αντιλαμβάνεται όλες τις αιτίες που οδηγούν σε αυτήν. Τις αντιλαμβάνεται και βλέπει τα μέλλοντα να συμβούν, γιατί ανάμεσα στο Ντεβαχάν και την επαναγέννηση είναι που το Εγώ ανακτά την πλήρη συνειδητότητά του και ξαναγίνεται για λίγο ο θεός που ήταν πριν. Σύμφωνα με τον καρμικό νόμο, πρώτα κατήλθε στην ύλη και ενσαρκώθηκε στον πρώτο ένσαρκο άνθρωπο. Το «χρυσό νήμα» βλέπει όλα τα «μαργαριτάρια» του και δεν παραλείπει κανένα. Ερ. - Έχω ακούσει μερικούς Θεόσοφους να μιλάνε για ένα χρυσό νήμα στο οποίο είναι δεμένη η ζωή τους. Τι εννοούν; Θ. - Στα Ινδουιστικά ιερά βιβλία αναφέρεται ότι αυτό που υφίσταται περιοδικές ενσαρκώσεις είναι το σουτράτμα, που σημαίνει στην κυριολεξία το «νήμα της ψυχής». Είναι συνώνυμο του μετενσαρκωνόμενου Εγώ που απορροφά τις μανασικές αναμνήσεις κάθε προηγούμενης ζωής μας. Λέγεται έτσι, γιατί, σαν τα μαργαριτάρια που είναι περασμένα σε ένα νήμα, έτσι και η μακρά σειρά των ανθρώπινων ζωών είναι δεμένες με αυτό το νήμα. Σε μία από τις Ουπανισάδες οι επαναλαμβανόμενες επαναγεννήσεις παρομοιάζονται με τη ζωή ενός θνητού που ταλαντεύεται περιοδικά μεταξύ ύπνου και ξύπνιου. Ερ. - Πρέπει να πω ότι αυτό δεν φαίνεται ξεκάθαρο και θα σας πω γιατί. Για τον άνθρωπο που ξυπνά, αρχίζει μια καινούρια μέρα, αλλά αυτός είναι ο ίδιος στην ψυχή και στο σώμα όπως και την προηγούμενη μέρα. Ενώ σε κάθε ενσάρκωση λαμβάνει χώρα μια πλήρης αλλαγή όχι μόνο στο εξωτερικό περίβλημα, στο φύλο και στην προσωπικότητα αλλά και στις νοητικές και ψυχικές ικανότητες. Δεν μου φαίνεται πολύ σωστή η παρομοίωση. Ο άνθρωπος που ξυπνά θυμάται πολύ καθαρά


61

τί έκανε χτες, προχθές, τί έκανε ακόμα και πριν από μήνες και χρόνια. Κανένας μας, όμως, δεν έχει την παραμικρότερη ανάμνηση από μια προηγούμενη ζωή ή από κάποιο γεγονός σχετικό με αυτήν. Μπορεί να ξεχάσω το πρωί τί όνειρο είδα τη νύχτα, όμως ξέρω ότι κοιμήθηκα και είμαι βέβαιος ότι ζούσα κατά τη διάρκεια του ύπνου. Αλλά, ποιά ανάμνηση, μπορώ να έχω από την προηγούμενη ενσάρκωσή μου μέχρι τη στιγμή του θανάτου; Πώς τα συσχετίζετε; Θ. - Μερικοί άνθρωποι πράγματι θυμούνται τις προηγούμενες ενσαρκώσεις τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Αυτοί, όμως, είναι οι Βούδες και οι Μύστες. Αυτό είναι που οι Γιόγκι ονομάζουν σάμα - σαμπούντα ή γνώση όλης της σειράς των περασμένων ενσαρκώσεων κάποιου. Ερ. - Ναι, αλλά εμείς οι κοινοί θνητοί που δεν έχουμε καταφέρει να φτάσουμε στη σάμα – σαμπούντα πώς μπορούμε να καταλάβουμε αυτή την παρομοίωση; Θ. - Μελετώντας την και προσπαθώντας να καταλάβουμε πιο σωστά τα τρία είδη και χαρακτηριστικά του ύπνου. Ο ύπνος είναι ένας γενικός και αμετάβλητος νόμος που ισχύει στον άνθρωπο και στα ζώα, όμως υπάρχουν διαφορετικά είδη ύπνου και ακόμα διαφορετικότερα όνειρα και οράματα. Ερ. - Αυτό, όμως, μας φέρνει σε ένα άλλο ζήτημα. Ας επανέλθουμε στον υλιστή που, μολονότι δεν αρνείται τα όνειρα – γιατί πώς να τα αρνηθεί άλλωστε – ωστόσο αρνείται την αθανασία εν γένει και την επιβίωση της ατομικότητάς του. Θ. - Κι ο υλιστής, χωρίς να το ξέρει, έχει δίκιο. Για να ζήσει κάποιος συνειδητά στον κόσμο που θα έρθει, πρέπει πριν απ’ όλα να πιστεύει σε αυτή τη ζωή κατά τη διάρκεια της επίγειας ύπαρξης. Σε αυτούς τους δύο αφορισμούς της Μυστικής Επιστήμης είναι δομημένη όλη η φιλοσοφία σχετικά με τη μεταθανάτια συνειδητότητα και την αθανασία της ψυχής. Το Εγώ λαμβάνει πάντα ό,τι του αναλογεί. Μετά τη διάλυση του σώματος, αρχίζει γι’ αυτό μία περίοδος απόλυτης αφυπνισμένης συνειδητότητας ή μία κατάσταση χαοτικών ονείρων ή ένας ύπνος χωρίς καθόλου όνειρα που δεν ξεχωρίζει από την εκμηδένιση, και αυτά είναι τα τρία είδη του ύπνου. Εάν οι φυσιολόγοι μας βρίσκουν την αιτία των ονείρων και των οραμάτων σε μια μη συνειδητή προετοιμασία τους όταν είμαστε ξύπνιοι, γιατί δεν μπορεί το ίδιο να γίνει αποδεκτό και για τα μετά θάνατον όνειρα; Επαναλαμβάνω: Ο θάνατος είναι ένας ύπνος. Μετά το θάνατο, αρχίζει μπροστά στα πνευματικά μάτια της ψυχής μια παράσταση σύμφωνα με ένα πρόγραμμα που έχουμε μάθει και που πολύ συχνά ασυνείδητα έχουμε συνθέσει μόνοι μας: η έμπρακτη εκτέλεση ορθών πεποιθήσεων ή ψευδαισθήσεων που μόνοι μας δημιουργήσαμε. Ο Μεθοδιστής θα είναι Μεθοδιστής, ο Μουσουλμάνος θα είναι Μουσουλμάνος, τουλάχιστον για κάποιο χρόνο – αδιαφορώντας πλήρως για το πώς δημιουργήθηκε και πώς έγινε αυτό που ήταν. Αυτοί είναι οι μεταθανάτιοι καρποί του δέντρου της ζωής. Φυσικά, το αν πιστεύουμε ή δεν πιστεύουμε στο γεγονός της συνειδητής αθανασίας δεν μπορεί να επηρεάσει αυτό καθαυτό το ανεξάρτητο γεγονός, εφόσον υφίσταται. Όμως, το αν πιστεύουμε ή δεν πιστεύουμε σε αυτή την αθανασία σαν ιδιότητα ανεξάρτητων ή χωριστών οντοτήτων δεν μπορεί παρά να δώσει χρώμα στο γεγονός όταν συμβαίνει σε καθεμία από αυτές τις οντότητες. Αρχίζετε τώρα να το καταλαβαίνετε; Ερ. - Έτσι νομίζω. Οι υλιστές, δυσπιστώντας σε καθετί που δεν μπορεί να αποδειχτεί μέσω των πέντε αισθήσεων ή με επιστημονικούς συλλογισμούς, βασιζόμενοι αποκλειστικά στα δεδομένα που παρέχουν αυτές οι αισθήσεις, αν και ανεπαρκείς,, και απορρίπτοντας κάθε πνευματική εκδήλωση, δέχονται ότι η ζωή είναι η μόνη συνειδητή ύπαρξη. Επομένως, θα ισχύσει γι’ αυτούς εκείνο που πιστεύουν. Θα βυθιστούν σε έναν ύπνο χωρίς όνειρα μέχρι τη νέα αφύπνιση. Έτσι δεν είναι;


62

Θ. - Περίπου. Θυμηθείτε την κατά βάση παγκόσμια διδασκαλία ως προς τα δύο είδη συνειδητής ύπαρξης – της επίγειας και της πνευματικής. Η τελευταία πρέπει να θεωρείται πραγματική από το ίδιο το γεγονός ότι σε αυτήν κατοικεί το αιώνιο, αναλλοίωτο και αθάνατο Πνεύμα. Ενώ το ενσαρκωνόμενο Εγώ φορά νέο ένδυμα που είναι τελείως διαφορετικό από τα ενδύματα των προηγούμενων ενσαρκώσεών του και τα οποία είναι όλα, εκτός από το πνευματικό του αρχέτυπο, καταδικασμένα να αλλάζουν τόσο ριζικά ώστε να μην αφήνουν πίσω τους κανένα ίχνος. Ερ. - Πώς γίνεται αυτό; Μπορεί το συνειδητό επίγειο «Εγώ» μου να χάνεται όχι μόνο μία φορά, σαν τη συνειδητότητα του υλιστή, αλλά τόσο ολοκληρωτικά ώστε να μην αφήνει κανένα ίχνος πίσω του; Θ. - Σύμφωνα με τη διδασκαλία, πρέπει να χαθεί ολοκληρωτικά, εκτός από την αρχή η οποία, ενώνεται με το Πνεύμα και γίνεται μια καθαρά πνευματική και άφθαρτη ουσία, γίνεται ένα μαζί του στο διηνεκές. Ο ακραιφνής υλιστής, όμως, στο προσωπικό «Εγώ» του οποίου ποτέ δεν έχει αντικατοπτριστεί κάποια Πνευματική σκέψη, πώς μπορεί να μεταφέρει στην αιωνιότητα ένα μόριο αυτής της επίγειας προσωπικότητας; Το πνευματικό σου «Εγώ» είναι αθάνατο. Όμως, από τον τωρινό εαυτό σου μπορεί να μεταφέρει στο διηνεκές μόνο αυτό που του αξίζει αθανασία, δηλαδή, μόνο το άρωμα του άνθους που έκοψε ο θάνατος. Ερ. - Και το άνθος, το επίγειο «Εγώ», τί γίνεται; Θ. - Το άνθος, σαν όλα τα προηγούμενα και τα μελλοντικά άνθη που άνθισαν και θα ανθίσουν στο μητρικό φυτό, το σουτράτμα, όλα παιδιά μιας ρίζας, θα ξαναγίνουν χώμα. Το τωρινό σας «Εγώ», όπως ξέρετε και μόνοι σας, δεν είναι το σώμα που τώρα κάθεται μπροστά μου ούτε είναι αυτό που θα ονόμαζα Μάνας – Σουτράτμα, αλλά είναι Σουτράτμα – Μπούντι. ΕΡ. - Αυτό, όμως, δεν μου εξηγεί καθόλου γιατί αποκαλείτε αθάνατη, αέναη και πραγματική τη μετά θάνατο ζωή και την επίγεια ζωή απλώς φάντασμα ή ψευδαίσθηση εφόσον κι αυτή ακόμα η μεταθανάτια ζωή έχει όρια, αν και ευρύτερα από τα όρια της επίγειας ζωής. Θ. – Χωρίς αμφιβολία. Το πνευματικό Εγώ του ανθρώπου κινείται στην αιωνιότητα σαν το εκκρεμές ανάμεσα στην ώρα της γέννησης και του θανάτου. Εάν, όμως, αυτές οι ώρες που σηματοδοτούν την περίοδο της επίγειας ζωής και την περίοδο της πνευματικής ζωής, έχουν περιορισμένη διάρκεια, κι εάν ακόμα και ο αριθμός αυτών των σταδίων στην αιωνιότητα μεταξύ ύπνου και αφύπνισης, ψευδαίσθησης και πραγματικότητας, είναι κι αυτός περιορισμένος, παράλληλα ο πνευματικός προσκυνητής είναι αιώνιος. Κι έτσι η μόνη πραγματικότητα σύμφωνα με εμάς είναι οι ώρες της μεταθανάτιας ζωής του ανθρώπου, όταν, αποσαρκωμένος – κατά την περίοδο αυτού του προσκυνήματος που ονομάζουμε «κύκλο των επαναγεννήσεων» - στέκεται ενώπιος ενωπίω με την αλήθεια κι όχι με τις χίμαιρες της εφήμερης γήινης ύπαρξής του. Όμως, αυτά τα διαλείμματα, παρά τον περιορισμό τους, δεν εμποδίζουν το Εγώ, που πάντα γίνεται τελειότερο, από του να ακολουθεί χωρίς καμία παρέκκλιση, μολονότι σταδιακά και σιγά- σιγά, το μονοπάτι προς την τελευταία του μεταμόρφωση, οπότε, έχοντας πετύχει τον στόχο του γίνεται θείο ον. Τούτα τα διαλείμματα και τα στάδια βοηθούν αυτό το τελικό αποτέλεσμα αντί να το παρεμποδίζουν και χωρίς αυτά τα περιορισμένα διαλείμματα το θείο Εγώ δεν θα μπορούσε ποτέ να φτάσει στον έσχατο σκοπό του. Σας έδωσα ήδη ένα γνωστό παράδειγμα συγκρίνοντας το Εγώ ή την ατομικότητα με έναν ηθοποιό και τις πολλές και ποικίλες ενσαρκώσεις με τους ρόλους που παίζει. Θα λέγατε ότι αυτοί οι ρόλοι ή τα κοστούμια τους είναι η ατομικότητα του ίδιου του ηθοποιού; Όμοια με αυτόν τον ηθοποιό, το Εγώ αναγκάζεται, κατά τη διάρκεια του κύκλου της αναγκαιότητας, που συνεχίζεται μέχρι και το κατώφλι του παρινιρβάνα, να


63

παίζει πολλούς ρόλους που μπορεί να μην του είναι ευχάριστοι. Όμως, όπως η μέλισσα συλλέγει το μέλι της από κάθε λουλούδι, αφήνοντας το υπόλοιπο σαν τροφή για τα σκουλήκια της γης, το ίδιο κάνει και η πνευματική μας ατομικότητα, είτε την ονομάζουμε σουτράτμα είτε την ονομάζουμε Εγώ. Συλλέγοντας από κάθε επίγεια προσωπικότητα, στην οποία το Κάρμα την αναγκάζει να ενσαρκώνεται, μόνο το νέκταρ των πνευματικών ποιοτήτων και της αυτοσυνειδητότητας, τα ενώνει όλα μαζί σε ένα σύνολο και αναδύεται από τη χρυσαλίδα του σαν δοξασμένος θεός. Ερ. - Γιατί, όμως, να ονομάζεται ο ύπνος πραγματικότητα και η αφύπνιση ψευδαίσθηση; Θ. - Είναι απλώς μια σύγκριση που διευκολύνει την κατανόηση του θέματος και από την άποψη των γήινων συλλήψεων είναι πολύ σωστή. Ερ. - Και πάλι, όμως, δεν μπορώ να το καταλάβω, εάν η επόμενη ζωή βασίζεται στη δικαιοσύνη και στην ανταπόδοση που της αναλογεί για όλα όσα υποφέραμε στη γη, στην περίπτωση των υλιστών, πολλοί από τους οποίους είναι πράγματι τίμιοι και ευσπλαχνικοί άνθρωποι, πώς γίνεται να μην μένει από την προσωπικότητά τους τίποτα έξω από τα σκουπίδια ενός μαραμένου άνθους. Θ. - Ποτέ δεν ειπώθηκε κάτι τέτοιο. Όσο κι αν δεν πιστεύει, κανένας υλιστής δεν μπορεί να πεθάνει για πάντα ως προς το σύνολο της πνευματικής του ατομικότητας. Αυτό που ειπώθηκε είναι ότι η συνειδητότητα μπορεί να εξαφανιστεί είτε ολοκληρωτικά είτε εν μέρει στην περίπτωση του υλιστή. Ερ. - Μα, δεν είναι αυτό εκμηδένιση; Θ. - Όχι, βέβαια. Σε ένα μακρύ ταξίδι με τραίνο μπορεί κανείς να κοιμηθεί βαθιά και να χάσει διάφορους σταθμούς, χωρίς την παραμικρή θύμηση ή συνειδητότητα και να ξυπνήσει σε κάποιο σταθμό και να συνεχίσει το ταξίδι περνώντας από αναρίθμητους άλλους σταθμούς μέχρις ότου φτάσει στο τέλος του ταξιδιού ή μέχρι να πετύχει το στόχο του. Σας αναφέρθηκαν τρία είδη ύπνου: ο χωρίς όνειρα ύπνος, ο χαοτικός κι αυτός που είναι τόσο πραγματικός ώστε τα όνειρα γίνονται απόλυτες πραγματικότητες γι’ αυτόν που κοιμάται. Εάν πιστεύετε στο τελευταίο είδος γιατί να μην πιστεύετε και στο πρώτο; Η ζωή κάποιου θα είναι ανάλογη με τη μεταθανάτια ζωή στην οποίαν πίστευε και που προσδοκά. Εκείνος που δεν προσδοκούσε άλλη ζωή, ανάμεσα σε δύο γεννήσεις θα βρίσκεται σε ένα απόλυτο κενό. Έτσι ακριβώς θα εξελιχθεί το πρόγραμμα για το οποίο μιλήσαμε, ένα πρόγραμμα που έφτιαξαν οι ίδιοι οι υλιστές. Όμως, όπως λέτε, υπάρχουν διάφορα είδη υλιστών. Ένας ιδιοτελής, εγωκεντρικός υλιστής που ποτέ δεν δάκρυσε για κάποιον άλλον έξω από τον εαυτό του, που, μη πιστεύοντας σε τίποτε, ήταν απλώς αδιάφορος για όλον τον κόσμο, στο κατώφλι του θανάτου θα αποβάλει την προσωπικότητά του. Εκείνοι, όμως, οι υλιστές που λάθεψαν μόνο ως προς τη δυσπιστία τους θα χάσουν μόνο ένα σταθμό μέσα στον παραπανίσιο ύπνο τους. Και θα έρθει η ώρα που τέτοιοι πρώην υλιστές θα αντιληφθούν τον εαυτό τους στην αιωνιότητα και, ίσως, θα μετανιώσουν που έχασαν έστω και μια μέρα, έστω κι ένα σταθμό, από την αιώνια ζωή. Ερ. - Κι όμως δεν θα ήταν σωστότερο να λέμε ότι ο θάνατος είναι γέννηση σε μια νέα ζωή ή επιστροφή για άλλη μια φορά στην αιωνιότητα; Θ. - Μπορείτε να το πείτε, αν θέλετε. Με τις καθιερωμένες Δυτικές ιδέες που έχετε για την υλική ζωή, οι λέξεις «ζωή» και «ύπαρξη» είναι ακατάλληλες για να εκφράσουν την καθαρή υποκειμενική κατάσταση της μεταθανάτιας ύπαρξης. Αν εξαιρέσουμε μερικούς φιλοσόφους που είναι άγνωστοι στους πολλούς και που είναι από μόνοι τους πολύ μπερδεμένοι ώστε να δίνουν σαφή εικόνα, οι Δυτικές σας ιδέες ως προς τη ζωή και το θάνατο έχουν γίνει τόσο στενές, ώστε έχουν οδηγήσει


64

αφενός σε άκρατο υλισμό και αφετέρου στην ακόμη πιο υλική ιδέα για την άλλη ζωή την οποία οι Πνευματιστές έχουν ονομάσει «παράδεισο». Εκεί οι ψυχές των ανθρώπων τρώνε, πίνουν, παντρεύονται και ζουν σε έναν παράδεισο το ίδιο αισθησιακό με τον παράδεισο του Μωάμεθ και ακόμη λιγότερο φιλοσοφημένο. Αλλά και οι κοινές αντιλήψεις των αμόρφωτων Χριστιανών δεν πάνε πίσω. Πότε – πότε είναι ακόμη πιο υλικές. Πότε με κουτσουρεμένους αγγέλους, με χάλκινες τρομπέτες, με χρυσές άρπες και πότε με υλικές κολαστήριες φωτιές, ο ουρανός των Χριστιανών μοιάζει με μια παραμυθένια σκηνή Χριστουγεννιάτικης παντομίμας. Σας είναι τόσο δύσκολο να καταλάβετε, ακριβώς επειδή έχετε αυτές τις στενές αντιλήψεις. Ακριβώς επειδή η ζωή της αποσαρκωμένης ψυχής, ενώ διαθέτει όλη τη ζωντάνια της πραγματικότητας, όπως συμβαίνει σε μερικά όνειρα, δεν έχει κανένα χαρακτηριστικό εν γένει αντικειμενικής μορφής της επίγειας ζωής, οι φιλόσοφοι της Ανατολής την έχουν συγκρίνει με οράματα του ύπνου. Ο πρώτος και σίγουρα ο πιο ξεκάθαρος από τους θεόσοφους συγγραφείς μας, ο κ. Α. Π. Σίνετ, έχει γράψει ορισμένα εκτενή και θαυμάσια διατυπωμένα κείμενα πάνω σε αυτό. Να, μερικά αποσπάσματα που θα σας δείξουν πόσο σαφή και περιεκτικά είναι αυτά που έχει γράψει επί του θέματος: «Η ανθρώπινη ψυχή, μόλις εκτοξευθεί στο εξελικτικό ρεύμα ως ανθρώπινη ατομικότητα, περνά μέσα από εναλλασσόμενες περιόδους φυσικής και σχετικά πνευματικής ύπαρξης. Περνά από το ένα επίπεδο ή υπόστρωμα ή κατάσταση φύσης σε άλλο καθοδηγούμενη από τις καρμικές της συγγένειες. Ζει σε ενσαρκώσεις τη ζωή που το Κάρμα της έχει προκαθορίσει. Τροποποιεί την πρόοδό της όσο επιτρέπουν οι περιστάσεις και – αναπτύσσοντας νέο Κάρμα ανάλογα με την καλή ή κακή χρήση των ευκαιριών – επανέρχεται στην πνευματική ύπαρξη (Ντεβαχάν) μετά από κάθε φυσική ζωή – περνώντας από την ενδιάμεση περιοχή του ψυχικού επιπέδου7

– για να αναπαυθεί, να ανανεωθεί και για να απορροφηθεί βαθμηδόν στην ουσία της ως ανάλογη κοσμική πρόοδος, της βιωματικής εμπειρίας που κέρδισε «πάνω στη γη» ή κατά τη διάρκεια της φυσικής ύπαρξης. Εμείς – οι εντός μας ψυχές – δεν είμαστε, ας πούμε, παντελώς έρμαιοι στη θάλασσα της ύλης. Οπωσδήποτε κρατάμε κάποιο ακόμη ενδιαφέρον ή δικαιώματα στη στεριά από την οποία, για κάποιο χρόνο, απομακρυνθήκαμε. Γι’ αυτό και η διαδικασία της ενσάρκωσης δεν περιγράφεται πλήρως όταν μιλάμε για εναλλασσόμενη ύπαρξη στο φυσικό και στο πνευματικό επίπεδο και βλέπουμε τότε την ψυχή σαν μια ολοκληρωμένη οντότητα που γλιστρά εντελώς από τη μία υπαρξιακή κατάσταση στην άλλη. Ο πιο σωστός ορισμός της διαδικασίας πιθανώς θα εμφάνιζε την ενσάρκωση σαν να λαμβάνει χώρα σε αυτό το πραγματικό πεδίο της φύσης λόγω μιας εκροής που προέρχεται από την ψυχή. Η πνευματική περιοχή θα ήταν στο μεταξύ η κατάλληλη κατοικία της ψυχής, που ποτέ δεν θα την εγκατέλειπε τελείως. Και αυτό το μη υλοποιήσιμο τμήμα της ψυχής που μένει μόνιμα στο πνευματικό επίπεδο μπορεί σωστά, ίσως, να ονομαστεί ο Ανώτερος Εαυτός.»

Αυτός ο «Ανώτερος Εαυτός» είναι «μη υλοποιήσιμος», όπως λέει ο κ. Σίνετ. Και μάλιστα, δεν μπορεί να είναι αντικειμενικός κάτω από οιεσδήποτε συνθήκες, ακόμα και για την ύψιστη πνευματική αντίληψη. Γιατί ο «Ανώτερος Εαυτός» είναι πραγματικά το Απόλυτο και δεν ξεχωρίζει απ’ αυτό. Κατά τη διάρκεια του σαμάντι (έκστασης), η ανώτερη πνευματική συνειδητότητα του Μύστη είναι τελείως απορροφημένη στη Μία Ουσία. 7 Η διάρκεια αυτής της «μεταφοράς» εξαρτάται, όμως, από τον βαθμό πνευματικότητας που έχει η πρώην προσωπικότητα του αποσαρκωμένου Εγώ. Σε όσους έζησαν πολύ πνευματική ζωή, αυτή η μεταφορά, αν και σταδιακή, γίνεται πολύ γρήγορα. Ο χρόνος παρατείνεται για όσους έχουν υλιστικές τάσεις.

ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΗΣ ΑΡΧΗΣ ΜΑΣ

65


ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ ΣΚΕΠΤΟΜΕΝΗΣ ΑΡΧΗΣ ΜΑΣ Ερ. - Προς το παρόν δεν είναι ξεκάθαρο στον νου μου τί είναι ακριβώς αυτό που επιζεί και θα ήθελα να μου το εξηγήσετε. Τί είναι; Θ. - Μόλις σας εξήγησα ότι η μετενσαρκωνόμενη αρχή, ή αυτό που ονομάζουμε θείο άνθρωπο, είναι άφθαρτη σε όλη τη διάρκεια του κύκλου της ζωής. Άφθαρτη, ως σκεπτόμενη οντότητα, ακόμα δε και ως αιθερική μορφή. Φέρνει μαζί της κατά την ντεβαχανική περίοδο την πνευματοποιημένη ανάμνηση της πρώην προσωπικότητας – ο Κος Α ή ο Κος Β – με την οποίαν ταυτίζεται το Εγώ κατά την περίοδο εκείνη. Εφόσον η ντεβαχανική περίοδος δεν είναι παρά συνέχεια της γήινης ζωής, κατά κάποιο τρόπο – η ίδια η ακμή και η ουσία (το μεδούλι), μιας αδιάσπαστης σειράς, των λίγων ευτυχισμένων στιγμών αυτής της ύπαρξης που τώρα τελείωσε – το Εγώ πρέπει να ταυτιστεί με την προσωπική συνειδητότητα αυτής της γήινης ζωής. Ερ. - Αυτό σημαίνει ότι το Εγώ, παρά τη θεία φύση του, βρίσκεται κατά την περίοδο μεταξύ δύο ενσαρκώσεων σε κατάσταση νοητικής συσκότισης.. Θ. Μπορείτε να έχετε όποια άποψη θέλετε. Εμείς το βλέπουμε σαν μια πολύ φυσιολογική ακολουθία ή εξέλιξη της επίγειας ζωής. Τί είναι η ζωή; Ένα σύνολο από πάρα πολλές εμπειρίες, από ιδέες που αλλάζουν κάθε μέρα, συγκινήσεις και απόψεις. Όταν είμαστε νέοι, συχνά, αφοσιωνόμαστε σε ένα ιδανικό, σε έναν ήρωα ή μια ηρωίδα που προσπαθούμε να ακολουθούμε και να κρατάμε ζωντανό. Λίγο αργότερα, όταν ξεθωριάζει η φρεσκάδα των νεανικών μας συναισθημάτων και αρχίζουμε να σοβαρεύουμε, εμείς είμαστε οι πρώτοι που γελάμε με τις φαντασιώσεις μας. Κι όμως, υπήρξε εποχή που είχαμε ταυτίσει τόσο πολύ την προσωπικότητά μας με την προσωπικότητα του ιδανικού που είχαμε στο νου μας –ειδικά αν επρόκειτο για ένα ζωντανό άνθρωπο – ώστε είχε απόλυτα αφομοιωθεί στο ιδανικό μας. Μπορεί να πει κανείς ότι ένας άνθρωπος που είναι πενήντα χρονών είναι ίδιος που ήταν στα είκοσι; Ο εσωτερικός άνθρωπος είναι ο ίδιος. Η εξωτερική ζώσα προσωπικότητα έχει μεταμορφωθεί, έχει αλλάξει τελείως. Θα χρησιμοποιούσατε τη λέξη σύγχυση γι’ αυτές τις αλλαγές στην ανθρώπινη νοητική κατάσταση; Ερ. - Τότε πώς θα ονομάζατε και κυρίως πώς θα εξηγούσατε τη μονιμότητα της μιας και την παροδικότητα της άλλης; Θ. - Η διδασκαλία μας έχει την απάντηση και για μας δεν υπάρχει δυσκολία. Το κλειδί βρίσκεται στη διπλή συνειδητότητα του νου μας και επίσης στη διττή φύση της νοητικής αρχής. Υπάρχει μια πνευματική συνειδητότητα – ο νους που φωτίζεται από το πνευματικό φως – που υποκειμενικά αντιλαμβάνεται τα αφαιρετικά σχήματα και μια αισθητική συνειδητότητα – το κατώτερο νοητικό φως – που δεν ξεχωρίζει από τον φυσικό μας εγκέφαλο και τις αισθήσεις. Η δεύτερη συνειδητότητα είναι υποταγμένη στον εγκέφαλο και τις φυσικές αισθήσεις και, επειδή εξαρτάται εξίσου από αυτά, πρέπει, βεβαίως, να ξεθωριάσει και εν τέλει να πεθάνει όταν εξαφανιστεί ο εγκέφαλος και οι φυσικές αισθήσεις. Μόνο η


66

πνευματική συνειδητότητα, που είναι ριζωμένη στην αιωνιότητα, επιζεί και ζει για πάντα και, επομένως, μπορεί να θεωρηθεί αθάνατη. Όλα τα άλλα ανήκουν στις φευγαλέες ψευδαισθήσεις. Ερ. - Τί ακριβώς εννοείτε με τη λέξη ψευδαίσθηση σε αυτή την περίπτωση; Θ. - Υπάρχει μια πολύ καλή περιγραφή στο κείμενο πάνω στον «Ανώτερο Εαυτό» που προανέφερα, όπου λέει ο συγγραφέας: Η θεωρία που εξετάζουμε - η εναλλαγή ιδεών ανάμεσα στο Ανώτερο Εγώ και τον κατώτερο εαυτό - ταιριάζει πολύ καλά με τη θεώρηση του κόσμου στον οποίο ζούμε σαν ενός φαινομενικού κόσμου ψευδαίσθησης, ενώ τα πνευματικά επίπεδα της φύσης είναι ο νοούμενος κόσμος ή το επίπεδο της πραγματικότητας. Κατά κάποιο τρόπο, η περιοχή εκείνη της φύσης όπου είναι ριζωμένη η μόνιμη ψυχή είναι πιο πραγματική από αυτήν στην οποίαν εμφανίζονται για λίγο τα εφήμερα άνθη της για να μαραθούν και να κομματιαστούν, ενώ το φυτό ξαναβρίσκει ενέργεια για να ξαναβγάλει λουλούδια. Αν υποθέσουμε ότι μόνο τα άνθη θα μπορούσαν να γίνουν αντιληπτά από τις κοινές αισθήσεις και ότι οι ρίζες τους θα υπήρχαν σε μια κατάσταση της φύσης απρόσιτη και αόρατη σε μας, οι φιλόσοφοι ενός τέτοιου κόσμου που θα μάντευαν ότι υπήρχαν ρίζες σε ένα άλλο επίπεδο ύπαρξης, θα έλεγαν για τα άνθη: Δεν είναι αυτά τα πραγματικά φυτά. Είναι άνευ σημασίας, είναι απλώς απατηλά φαινόμενα της στιγμής. Αυτό εννοώ. Δεν είναι ο κόσμος στον οποίον ανθίζουν τα παροδικά και εφήμερα άνθη των προσωπικών ζωών ο πραγματικός αιώνιος κόσμος, αλλά εκείνος όπου βρίσκουμε τη ρίζα της συνειδητότητας, τη ρίζα που είναι πέρα από την ψευδαίσθηση και ζει στην αιωνιότητα. Ερ. - Τί εννοείτε λέγοντας «η ρίζα που ζει στην αιωνιότητα»; Θ. - Με τη ρίζα, εννοώ τη σκεπτόμενη οντότητα, το Εγώ που ενσαρκώνεται, είτε το θεωρούμε άγγελο, πνεύμα ή δύναμη. Από αυτά που υποπίπτουν στις αισθητικές μας αντιλήψεις μόνο ό,τι αναπτύσσεται από ή είναι προσδεδεμένο σ’ αυτή την αόρατη ρίζα που αναφέραμε, μπορεί να συμμετέχει στην αθάνατη ζωή της. Γι’ αυτό και κάθε ευγενής σκέψη, ιδέα και επιδίωξη της προσωπικότητας που διαποτίζει, προερχόμενη από αυτή τη ρίζα και τρεφόμενη από αυτήν, πρέπει να γίνει αιώνια. Όσο για τη φυσική συνειδητότητα, αυτή πρέπει να εξαφανιστεί. Η ανώτερη συνειδητότητα είναι αυτή που δρα, όσο κοιμάται το σώμα. Η μνήμη μας καταγράφει απλώς αμυδρά και όχι με ακρίβεια– διότι λειτουργεί αυτόματα – αυτές τις εμπειρίες και συχνά δεν καταφέρνει να τις εντυπώνεται ούτε έστω και λίγο. Ερ. - Πώς γίνεται, όμως, και το μυαλό, αν και το αποκαλείτε νου, «θεό», είναι τόσο αδύναμο κατά τις ενσαρκώσεις του, ώστε πράγματι να κατακτάται και να δεσμεύεται από το σώμα του; Θ. - Θα μπορούσα να ανταπαντήσω με μια παρόμοια ερώτηση και να ρωτήσω: Πώς γίνεται και αυτός που εσείς θεωρείτε «Θεό ανάμεσα στους Θεούς» και τον Μόνο Ζώντα Θεό, να είναι τόσο αδύναμος ώστε να επιτρέπει στο κακό ( ή στο διάβολο) να επικρατεί έναντι αυτού του ιδίου αλλά και έναντι όλων των πλασμάτων του τόσο όταν βρίσκεται στον ουρανό όσο και όταν ενσαρκώθηκε στη γη; Είναι βέβαιο ότι θα μου πείτε πάλι: Αυτό είναι μυστήριο. Και δεν μας επιτρέπεται να ανακατευόμαστε με τα μυστήρια του Θεού. Επειδή, όμως, η δική μας θρησκευτική φιλοσοφία δεν μας το απαγορεύει, απαντώ ότι εάν δεν έρθει ο Θεός στη γη σαν αβατάρα, καμία θεία αρχή δεν θα μπορεί παρά να είναι δυσνόητη και αδρανής εξαιτίας της ανυπότακτης ζωικής ύλης. Οι πνευματικές και θείες δυνάμεις υπάρχουν σε λανθάνουσα κατάσταση σε κάθε άνθρωπο. Κι όσο πιο μεγάλο είναι το πνευματικό του όραμα, τόσο ισχυρότερος θα είναι ο εντός του Θεός. Πολύ λίγοι άνθρωποι, όμως, μπορούν να νιώσουν αυτόν τον Θεό. Κατά κανόνα, η θεότητα


67

πάντα εγκλωβίζεται στη σκέψη μας από προϋπάρχουσες έννοιες, ιδέες που μας ενσταλάχτηκαν από την παιδική μας ηλικία, γι’ αυτό και είναι τόσο δύσκολο να καταλάβετε τη φιλοσοφία μας. Ερ. - Δηλαδή, το δικό μας Εγώ είναι ο Θεός μας; Θ. - Όχι, καθόλου. «Ένας Θεός» δεν είναι παγκόσμια θεότητα, αλλά μόνο μια σπίθα από τον μοναδικό ωκεανό της Θείας Φωτιάς. Ο εντός μας Θεός ή ο «εν κρυπτώ Πατέρας μας» είναι αυτό που ονομάζουμε Ανώτερο Εαυτό, το Άτμα. Το ενσαρκωνόμενο Εγώ μας ήταν αρχικά Θεός, όπως ήταν και όλες οι αρχέγονες απορροές από τη Μία Άγνωστη Αρχή. Όμως, από τότε που «εξέπεσε στην ύλη», επειδή πρέπει να ενσαρκώνεται σε όλη τη διάρκεια του κύκλου, κατ’ εξακολούθηση, από αρχής μέχρι τέλους, δεν είναι πλέον ένας ελεύθερος και ευτυχισμένος θεός αλλά ένας φτωχός προσκυνητής που πάει να ξαναβρεί αυτό που έχασε. Μπορώ να σας απαντήσω πιο αναλυτικά επαναλαμβάνοντας όσα αναφέρονται σχετικά με τον Εσωτερικό Άνθρωπο στο «Αποκαλυμμένη Ίσις» (ii, 593): «Από αρχαιοτάτων χρόνων η ανθρωπότητα στο σύνολό της ήταν πάντα πεπεισμένη ως προς την ύπαρξη μιας προσωπικής πνευματικής οντότητας μέσα στον προσωπικό φυσικό άνθρωπο. Αυτή η εσωτερική οντότητα ήταν λιγότερο ή περισσότερο θεία, αναλόγως με το πόσο κοντά ήταν στο στέμμα. Όσο πιο κοντά βρισκόταν, τόσο πιο γαλήνιο ήταν το πεπρωμένο του ανθρώπου, τόσο λιγότερο επικίνδυνες οι εξωτερικές συνθήκες. Αυτή η πίστη δεν είναι ούτε φανατισμός ούτε δεισιδαιμονία, αλλά μόνο μία σταθερή, ενστικτώδης συναίσθηση της εγγύτητας με έναν άλλο πνευματικό και αόρατο κόσμο, που, αν και υποκειμενικός στις αισθήσεις του εξωτερικού ανθρώπου, είναι απόλυτα αντικειμενικός για το εσωτερικό Εγώ. Επιπλέον, πίστευαν ότι υπάρχουν εξωτερικές και εσωτερικές συνθήκες που επηρεάζουν την αποφασιστικότητά μας σχετικά με τις πράξεις μας. Απέρριπταν τη μοιρολατρεία, γιατί η μοιρολατρεία προϋποθέτει μια τυφλή πορεία μιας ακόμα πιο τυφλής δύναμης. Πίστευαν, όμως, στο πεπρωμένο (ή Κάρμα) που υφαίνει κάθε άνθρωπος από τη γέννηση μέχρι το θάνατο ολόγυρά του, όπως η αράχνη υφαίνει τον ιστό της. Και αυτό το πεπρωμένο κατευθύνεται είτε από εκείνη την παρουσία που μερικοί ονομάζουν φύλακα – άγγελο είτε από τον πιο γνωστό μας αστρικό εσωτερικό άνθρωπο, που, όμως, πάρα πολύ συχνά είναι ο κακός δαίμονας του ανθρώπου της σάρκας (ή της προσωπικότητας). Και οι δύο οδηγούν τον …..άνθρωπο, όμως ο ένας πρέπει να υπερισχύσει. Και αμέσως μόλις αρχίσει αυτή η αόρατη συμπλοκή ο αυστηρός και αδυσώπητος νόμος της ανταμοιβής (και ανταπόδοσης) έρχεται και αρχίζει να λειτουργεί, ακολουθώντας πιστά τις διακυμάνσεις (της σύγκρουσης). Όταν το τελευταίο νήμα έχει υφανθεί και ο άνθρωπος φαινομενικά είναι τυλιγμένος μέσα στο δίχτυ που μόνος του κατασκεύασε, τότε βρίσκεται ολοκληρωτικά υπό το κράτος αυτού του αυτοδημιούργητου πεπρωμένου». Αυτό είναι το πεπρωμένο του ανθρώπου – του αληθινού Εγώ. Αυτός είναι ο άνθρωπος που πρέπει να κυριαρχήσει πάνω στην ύλη.

Η ΣΥΝΘΕΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥ Ερ. - Όμως, κάτι θέλατε να μου πείτε για την ουσιαστική φύση του νου και για τη σχέση των ιδιοτήτων του φυσικού ανθρώπου προς αυτόν. Θ. - Αυτή τη φύση, τη μυστηριώδη, την πρωτεϊκή, που δεν μπορεί κανείς να την αδράξει, τη σχεδόν αινιγματική στους συσχετισμούς της, είναι πολύ δύσκολο να την καταλάβει κανείς κι ακόμα δυσκολότερο να την εξηγήσει. Ο νους είναι μια αρχή


68

αλλά είναι και οντότητα και ατομικότητα ή Εγώ. Είναι Θεός κι ωστόσο καταδικασμένος σε έναν ατελείωτο κύκλο ενσαρκώσεων, για καθέναν από τους οποίους φέρει την ευθύνη και που για κάθε έναν πρέπει να υποφέρει. Προσπαθείστε να φανταστείτε ένα πνεύμα, ένα ουράνιο ον, όπως κι αν το ονομάσουμε, με θεία φύση κατ’ ουσίαν κι όμως όχι αρκετά αγνό ώστε να είναι ένα με το ΟΛΟΝ και που, επομένως, θα πρέπει να εξαγνίσει τη φύση του για να μπορέσει τελικά να πετύχει τον στόχο του. Αυτό μπορεί να το κάνει μόνο με το να περάσει ατομικά και προσωπικά, δηλαδή, πνευματικά και φυσικά, μέσα από κάθε εμπειρία και συναίσθημα που υπάρχει στο πολύμορφο ή διαφοροποιημένο σύμπαν. Επομένως, αφού αποκτήσει εμπειρία στα κατώτερα βασίλεια και αφού ανεβεί το ένα μετά το άλλο τα σκαλοπάτια της κλίμακας της ύπαρξης πρέπει να περάσει μέσα από όλες τις εμπειρίες στο ανθρώπινο επίπεδο. Στην ουσία του είναι σκέψη και γι’ αυτό όταν μιλάμε για πλήθη τα ονομάζουμε «Γιούς του Νου». Τούτη η εξατομικευμένη σκέψη είναι αυτό που εμείς οι Θεόσοφοι ονομάζουμε το πραγματικό ανθρώπινο Εγώ, την σκεπτόμενη οντότητα που είναι φυλακισμένη σε μία θήκη από σάρκα και οστά. Ασφαλώς, είναι πνευματική οντότητα, όχι ύλη, και τέτοιες οντότητες είναι τα ενσαρκωνόμενα Εγώ που πληρούν το σύνολο της ζωικής ύλης που λέγεται ανθρωπότητα. Μόλις, όμως, φυλακιστεί ή ενσαρκωθεί, η ουσία τους γίνεται διττή, δηλαδή, οι ακτίνες του αιώνιου Θείου Νου, θεωρούμενες ατομικές οντότητες, προσλαμβάνουν μία διττή ιδιότητα: (α) το ουσιαστικό έμφυτο χαρακτηριστικό τους, τον νου που τείνει προς τον ουρανό ή τον ανώτερο νου και (β) την ανθρώπινη ιδιότητα του σκέπτεσθαι ή το ζωώδη συλλογισμό που εξορθολογίζεται χάρη στην ανωτερότητα του ανθρώπινου εγκεφάλου, που τείνει προς τη γη ή τον κατώτερο νου. Το ένα έλκεται προς το Πνεύμα, το άλλο τείνει προς τα κάτω, προς την έδρα των παθών και των ζωωδών επιθυμιών. Δεν υπάρχει χώρος στο Ντεβαχάν για τα πάθη και τις ζωώδεις επιθυμίες ούτε και μπορούν να έχουν σχέση με το θείο τμήμα που ανεβαίνει προς τη νοητική μακαριότητα. Ωστόσο το Εγώ είναι που θεωρείται υπεύθυνο για όλες τις αμαρτίες των κατώτερων ιδιοτήτων, όπως ένας γονέας είναι αυτός που οφείλει να απαντά για παραπτώματα του παιδιού, για όσο χρονικό διάστημα δεν μπορεί να αποδοθεί ευθύνη στο παιδί. Ερ. – Αυτό το «παιδί» είναι η «προσωπικότητα»; Θ. - Ναι. Το σώμα που ήταν μόνο το αντικειμενικό σύμβολο του Κου Α. ή της Κας Β. χάνεται σιγά - σιγά και μαζί του χάνεται και κάθε ορατή έκφρασή του. Όμως, όλα όσα αποτελούσαν κατά τη διάρκεια της ζωής τον πνευματικό κορμό των εμπειριών, οι ευγενέστερες επιδιώξεις, η άσβεστη αγάπη και η ανιδιοτελής φύση του Κου Α. ή της Κας Β., για όσο χρόνο διαρκέσει η ντεβαχανική περίοδος, προσκολλώνται στο Εγώ και το Εγώ ταυτίζεται με το πνευματικό τμήμα της επίγειας οντότητας που τώρα έπαψε να είναι ορατή. Ο ηθοποιός είναι τόσο επηρεασμένος από τον ρόλο που έπαιξε πρόσφατα ώστε τον βλέπει στα όνειρά του σε όλη τη διάρκεια της ντεβαχανικής νύχτας κι αυτό το όραμα εξακολουθεί μέχρι να σημάνει η ώρα για να επιστρέψει στη σκηνή της ζωής για να ερμηνεύσει έναν άλλο ρόλο. Ερ. - Γιατί, όμως, αυτή η διδασκαλία, που λέτε ότι είναι τόσο παλαιά όσο κι ο σκεπτόμενος άνθρωπος, δεν βρήκε χώρο, ας πούμε, στη Χριστιανική θεολογία; Θ. - Κάνετε λάθος. Έχει βρει χώρο. Μόνο που η θεολογία την παραμόρφωσε τόσο ώστε δεν είναι αναγνωρίσιμη, όπως έκανε και με πολλές άλλες διδασκαλίες. Η θεολογία λέει ότι το Εγώ είναι ο άγγελος που μας δίνει ο Θεός όταν γεννιόμαστε για να φροντίζει την ψυχή μας. Η θεολογική λογική, αντί να θεωρεί αυτόν τον «άγγελο» υπεύθυνο για τα παραπτώματα της φτωχής, ανήμπορης «ψυχής», θεωρεί ότι η ψυχή πρέπει να τιμωρείται για όλες τις αμαρτίες και της σάρκας και του νου! Η ψυχή, η άυλη «πνοή» του Θεού, είναι που έχει καταδικαστεί να καίγεται αιώνια


69

σε μια υλική κόλαση, ενώ ο «άγγελος» φεύγει ατιμώρητος, αφού διπλώσει τα λευκά φτερά του και τα βρέξει με λίγα δάκρυα. Ερ. - Οι πιστοί αυτού του δόγματος θα μπορούσαν εδώ να απαντήσουν, ότι ακόμα κι αν το ορθόδοξο δόγμα πράγματι υπόσχεται στον αμετανόητο αμαρτωλό και υλιστή ότι θα υποφέρει σε μια μάλλον υπερβολικά ρεαλιστική κόλαση, τους δίνει, παράλληλα, την ευκαιρία να μετανοήσουν μέχρι και την τελευταία στιγμή. Επιπλέον, δεν διδάσκουν την εκμηδένιση ή την απώλεια της προσωπικότητας, που είναι ένα και το αυτό.. Θ. - Μπορεί η Εκκλησία να μη διδάσκει τίποτα απ’ αυτά, ο Ιησούς, όμως, τα διδάσκει. Κι αυτό είναι κάτι για όσους τουλάχιστον θεωρούν τον Χριστό ανώτερο από τον Χριστιανισμό. Ερ. - Διδάσκει ο Χριστός κάτι τέτοιο; Θ. - Ναι. Και κάθε καλά πληροφορημένος Αποκρυφιστής, ακόμα και Καμπαλιστής, θα σας το πει. Ο Χριστός, ή πάντως το τέταρτο Ευαγγέλιο, διδάσκει τη μετενσάρκωση καθώς και την εκμηδένιση της προσωπικότητας, εάν βέβαια ξεχάσετε το νεκρό γράμμα και ακολουθήσετε το εσωτερικό πνεύμα. Θυμηθείτε τον 1ο και 2ο στίχο στο Κεφ. xv του Κατά Ιωάννην Ευαγγελίου. Για τί άλλο μιλάει η παραβολή, αν όχι για το πνεύμα στον άνθρωπο; Είναι ο «γεωργός» - το πνευματικό Εγώ ή ο Χριστός, η «άμπελος», ενώ η προσωπικότητα είναι το «κλήμα»». «Εγώ ειμί η άμπελος η αληθινή και ο Πατήρ μου ο γεωργός εστίν. Παν κλήμα εν εμοί μη φέρον καρπόν αίρει αυτό ….καθώς το κλήμα ου δύναται καρπόν φέρειν αφ’ εαυτού εάν μη μένη εν τη αμπέλω, ούτως ουδέ υμείς εάν μη εν εμοί μένητε. Εγώ ειμί η άμπελος, υμείς τα κλήματα….. εάν μη τις μένη εν εμοί εβλήθη έξω ως το κλήμα και εξηράνθη και συνάγουσιν αυτά και εις το πυρ βάλλουσιν και καίεται». Εμείς το εξηγούμε ως εξής: Δυσπιστώντας στο πυρ της κολάσεως που η θεολογία βλέπει ότι υπονοείται κάτω από την απειλή προς τα «κλήματα» λέμε ότι «ο γεωργός» είναι το σύμβολο της άπειρης, απρόσωπης αρχής, ενώ η «άμπελος» συμβολίζει την πνευματική ψυχή, τον Χριστό, και κάθε «κλήμα» συμβολίζει μια νέα ενσάρκωση. Ερ. - Ποιές αποδείξεις έχετε, όμως, για να υποστηρίξετε μια τέτοια αυθαίρετη ερμηνεία; Θ. - Η Παγκόσμια θεωρία των συμβολισμών (συμβολογία) είναι εγγύηση για την ορθότητά της και για το γεγονός ότι δεν είναι αυθαίρετη. Το Εγώ είναι ο «άνθρωπος – θεός» του Πλάτωνα, που δέχεται να σταυρωθεί στον «χώρο» ή όσο διαρκεί ο κύκλος της ζωής, για να λυτρώσει την ύλη. Το κάνει αυτό εσναρκωνόμενος ξανά και ξανά, οδηγώντας έτσι την ανθρωπότητα προς την τελείωση και εξασφαλίζοντας μ’ αυτό τον τρόπο χώρο για κατώτερες μορφές ώστε να εξελιχτούν σε ανώτερες. Ούτε για μία ζωή δεν σταματά να προοδεύει ο ίδιος αλλά και να βοηθά όλη την ορατή φύση προς το καλύτερο. Ερ. - Μα δεν κατηγορείται η συγγραφέας του «Αποκαλυμμένη Ίσις» ότι δίδαξε κατά της μετενσάρκωσης; Θ. - Ναι, κατηγορήθηκε από όσους παρανόησαν τί ειπώθηκε. Την εποχή που έγραψε το συγκεκριμένο έργο κανένας Πνευματιστής, Άγγλος ή Αμερικάνος δεν πίστευε στη μετενσάρκωση και αυτά που έγραψε για τη μετενσάρκωση είχαν στόχο τους Γάλλους «Σπιριτίστ», η θεωρία των οποίων ήταν τόσο αφιλοσόφητη και περίεργη όσο είναι λογική και αυταπόδεικτη για την αλήθεια της η Ανατολική διδασκαλία. Οι οπαδοί της μετενσάρκωσης της σχολής του Αλάν Καρντέκ πιστεύουν σε μια αυθόρμητη και άμεση μετενσάρκωση. Σύμφωνα με αυτούς, ο νεκρός πατέρας μπορεί να ενσαρκωθεί στην ίδια του την αγέννητη κόρη κ.ο.κ. Δεν


70

πιστεύουν ούτε στο Ντεβαχάν ούτε στο Κάρμα αλλά ούτε έχουν και κάποια φιλοσοφική θεωρία που θα δικαιολογούσε ή θα αποδείκνυε την αναγκαιότητα αλληλοδιάδοχων επαναγεννήσεων. Πώς μπορεί, όμως, η συγγραφέας του Αποκαλυμμένη Ίσις να μιλάει κατά της Καρμικής μετενσάρκωσης που συντελείται σε μακρά διαλείμματα που κυμαίνονται από 1.000 έως 1.500 χρόνια, όταν αυτό αποτελεί θεμελιώδη πίστη και των Βουδιστών και των Ινδουιστών; Ερ. - Τότε απορρίπτετε στο σύνολό τους τις θεωρίες τόσο των Σπιριτίστ όσο και των Πνευματιστών; Θ. - Όχι, στο σύνολό τους, αλλά μόνο σε ό,τι αφορά τα αντίστοιχα θεμελιώδη δόγματά τους. Και οι δύο βασίζονται σε όσα τους λένε τα «πνεύματά» τους. Και οι δύο διαφωνούν το ίδιο μεταξύ τους όσο διαφωνούν και οι Θεόσοφοι και με τους δύο. Η αλήθεια είναι μία. Και όταν ακούμε τα Γαλλικά φαντάσματα να κηρύσσουν τη μετενσάρκωση και τα Αγγλικά φαντάσματα να μην τη δέχονται και να την απορρίπτουν, λέμε ότι και τα Γαλλικά και τα Αγγλικά «πνεύματα» δεν ξέρουν τι λένε. Εμείς πιστεύουμε μαζί με τους Πνευματιστές και τους Σπιριτίστ στην ύπαρξη των «πνευμάτων», ή σε αόρατα όντα που είναι προικισμένα με περισσότερη ή λιγότερη διάνοια. Όμως, ενώ στη δική μας διδασκαλία τα είδη και τα γένη τους είναι πολυπληθή, οι αντίπαλοί μας παραδέχονται μόνο τα ανθρώπινα αποσαρκωμένα «πνεύματα» που, όσο γνωρίζουμε, είναι κατά το πλείστον, υπολείμματα της προσωπικότητας. Ερ. - Μιλάτε σκληρά για το «πνεύμα». Όπως μου εξηγήσατε τις απόψεις και τις αιτίες ένεκα των οποίων δυσπιστείτε στην υλοποίηση και στην άμεση επικοινωνία κατά τη διάρκεια συνεδριών, με τα αποσαρκωμένα πνεύματα – ή τα «πνεύματα των πεθαμένων» - θα θέλατε να με διαφωτίσετε και ως προς ένα άλλο γεγονός; Γιατί μερικοί Θεόσοφοι δεν κουράζονται ποτέ να λένε πόσο επικίνδυνη είναι η επικοινωνία με πνεύματα και η διαμεσότητα; Έχουν κάποιον ιδιαίτερο λόγο; Θ. - Έτσι πρέπει να υποθέσουμε. Εγώ ξέρω πως έχω λόγους. Επειδή έχω μια εξοικείωση εδώ και πάνω από μισό αιώνα με αυτές τις αόρατες αλλά και πάρα πολύ απτές και αδιαμφισβήτητες «επιδράσεις» από τα συνειδητά στοιχειακά και ημι- συνειδητά κατάλοιπα μέχρι και τα χωρίς καμία αίσθηση και απερίγραπτα φαντάσματα όλων των ειδών ισχυρίζομαι ότι έχω δικαίωμα να έχω τις απόψεις μου. Ερ. - Μπορείτε να μου δώσετε ένα-δυο παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι αυτές οι πρακτικές θα έπρεπε να θεωρούνται επικίνδυνες; Θ. - Αυτό θα απαιτούσε περισσότερο χρόνο από όσο μπορώ να σας διαθέσω. Κάθε αιτία πρέπει να κρίνεται από τα αποτελέσματα που παράγει. Αναλογιστείτε την ιστορία του Πνευματισμού των τελευταίων 50 ετών, από τότε που επανεμφανίστηκε στην Αμερική στον τρέχοντα αιώνα – και κρίνετε μόνοι σας εάν έκανε περισσότερο καλό ή κακό στους οπαδούς του. Καταλάβετέ με, σας παρακαλώ. Δεν καταφέρομαι κατά του πραγματικού Πνευματισμού αλλά κατά του σύγχρονου κινήματος που χρησιμοποιεί αυτό το όνομα και την αποκαλούμενη φιλοσοφία που επινοήθηκε για να εξηγήσει τα φαινόμενά του. Ερ. - Δεν πιστεύετε καθόλου στα φαινόμενά τους; Θ. - Ακριβώς επειδή έχω συγκεκριμένο λόγο να πιστεύω και – εκτός από κάποιες περιπτώσεις εσκεμμένης απάτης – γνωρίζω ότι είναι τόσο αληθινά όσο και το γεγονός ότι εσείς κι εγώ ζούμε, αγανακτώ με αυτούς. Και πάλι μιλάω μόνο για φυσικά, όχι νοητικά ή ακόμη και ψυχικά φαινόμενα. Το όμοιο ελκύει το όμοιο. Υπάρχουν πολλοί υψηλόφρονες, αγνοί, καλοί άνθρωποι, που γνωρίζω προσωπικά, οι οποίοι πέρασαν χρόνια της ζωής τους κάτω από την άμεση καθοδήγηση αλλά και την προστασία ανώτερων «πνευμάτων» είτε αποσαρκωμένων είτε πλανητικών.


71

Όμως, αυτές οι διάνοιες δεν είναι του τύπου «John Kings» και «Ernests» που εμφανίζονται σε αίθουσες συνεδριών. Τέτοιες διάνοιες οδηγούν και ελέγχουν θνητούς μόνο σε σπάνιες και εξαιρετικές περιπτώσεις στις οποίες έλκονται μαγνητικά από το καρμικό παρελθόν του ατόμου. Δεν φτάνει το να κάθεσαι «περιμένοντας να εμφανιστούν» ώστε να τα έλξεις. Αυτό το μόνο που κάνει είναι να ανοίξει την πόρτα σε ένα σμήνος φαντασμάτων καλών, κακών και ουδέτερων, που σκλαβώνουν δια βίου το μέντιουμ. Υψώνω τη φωνή μου εναντίον μιας τέτοιας αχαλίνωτης διαμεσότητας και επικοινωνίας με κακούς δαίμονες, όχι εναντίον του πνευματικού μυστικισμού. Αυτός ο τελευταίος εξευγενίζει και είναι άγιος. Ο πρώτος έχει την ίδια υφή με τα προ δύο αιώνων φαινόμενα για τα οποία βασανίστηκαν τόσες μάγισσες και μάγοι. Διαβάστε τον Γκλάνβιλ και άλλους συγγραφείς που έγραψαν για τη μαγεία και εκεί θα βρείτε τις αντιστοιχίες των περισσότερων, αν όχι όλων, των φυσικών φαινομένων του «Πνευματισμού» του 19ου αιώνα. Ερ. - Εννοείτε ότι όλα αυτά είναι μαγεία και τίποτε περισσότερο; Θ. - Εννοώ ότι, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, όλη αυτή η ενασχόληση με τους πεθαμένους είναι νεκρομαντεία, μια πολύ επικίνδυνη πρακτική. Επί αιώνες πριν από τον Μωυσή μια τέτοια ανάσταση νεκρών εθεωρείτο από όλα τα προοδευμένα έθνη σαν κάτι το αμαρτωλό και ειδεχθές, στο βαθμό που τάραζε την γαλήνη των ψυχών και παρενέβαινε στην εξέλιξή τους προς ανώτερες καταστάσεις. Η συλλογική σοφία όλων των περασμένων αιώνων αποκήρυσσε φωναχτά τέτοιες πρακτικές. Εν τέλει, λέω αυτό που ποτέ δεν έπαψα να επαναλαμβάνω προφορικά και γραπτά επί 15 χρόνια: Ενώ κάποια από τα αποκαλούμενα «πνεύματα» δεν ξέρουν τι λένε και απλώς επαναλαμβάνουν σαν παπαγάλοι αυτό που βρίσκουν στον εγκέφαλο του διάμεσου και άλλων ανθρώπων, άλλα είναι πολύ επικίνδυνα και μπορούν να οδηγήσουν κάποιον μόνο στο κακό. Αυτά τα γεγονότα είναι αυταπόδεικτα. Αν βρεθείς σε πνευματιστικούς κύκλους της σχολής του Αλάν Καρντέκ, θα βρεις «πνεύματα» που υποστηρίζουν τη μετενσάρκωση και μιλούν σαν να γεννήθηκαν Ρωμαιοκαθολικοί. Αν βρεθείς κοντά στους «αγαπημένους νεκρούς» στην Αγγλία και στην Αμερική, θα τους ακούσεις να μην παραδέχονται καθόλου τη μετενσάρκωση, απορρίπτοντας όσους τη διδάσκουν και εμμένοντας στις Προτεσταντικές απόψεις. Τα καλύτερα, τα πιο ισχυρά διάμεσα που έχετε, έχουν όλα υποφέρει από κακή σωματική και νοητική υγεία. Σκεφτείτε το θλιβερό τέλος του Τσαρλς Φόρστερ, που πέθανε παράφρων σε άσυλο. Σκεφτείτε τον Σλέιντ, που έγινε επιληπτικός. Σκεφτείτε τον Έγκλιντον – το καλύτερο διάμεσο σήμερα στην Αγγλία – που κι αυτός πάσχει από την ίδια ασθένεια. Αναλογιστείτε τη ζωή του Ντ. Ντ. Χόουμ, του ανθρώπου που έσταζε χολή, που ποτέ δεν είπε καλή κουβέντα για κανέναν, όταν τον υποπτευόταν ότι διέθετε ψυχικές δυνάμεις και που συκοφάντησε όλα τα άλλα διάμεσα μέχρις εσχάτων. Αυτός ο Καλβίνος του Πνευματισμού υπέφερε επί χρόνια από μια τρομερή ασθένεια της σπονδυλικής στήλης που είχε προκληθεί από την επικοινωνία του με τα «πνεύματα» και πέθανε τέλειο ράκος. Θυμηθείτε ακόμη τη θλιβερή μοίρα του δύστυχου Ουάσινγκτον Έρβιν Μπίσοπ. Τον συνάντησα στη Νέα Υόρκη, όταν ήταν 14 χρονών και, πέραν πάσης αμφιβολίας, ήταν διάμεσο. Είναι αλήθεια ότι ο ταλαίπωρος παραγκώνισε τα «πνεύματά» του και τα βάφτισε «ασυνείδητη μυϊκή δράση». Το τέλος του, όμως, ήταν θλιβερό. Ερ. - Είναι, άραγε, σωστό το συμπέρασμά σας; Θ. - Εσείς τι συμπέρασμα θα βγάζατε αν οι καλύτεροι μαθητές ενός σχολείου ωδικής δεν μπορούσαν να τραγουδήσουν από υπερκόπωση των φωνητικών τους χορδών; Δεν θα λέγατε ότι η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν κακή; Έτσι κι εγώ νομίζω ότι το συμπέρασμα είναι εξίσου δίκαιο σε σχέση με τον Πνευματισμό όταν βλέπουμε τα καλύτερά τους διάμεσα να γίνονται θύματα μιας τέτοιας μοίρας. Το


72

μόνο που μπορούμε να πούμε είναι: Όσοι ενδιαφέρονται για το ζήτημα αυτό ας κρίνουν το δέντρο του Πνευματισμού από τους καρπούς του κι ας τους γίνει μάθημα. Εμείς οι Θεόσοφοι πάντα θεωρούσαμε τους Πνευματιστές σαν αδέλφια που έχουν την ίδια αποκρυφιστική τάση με μας, αλλά εκείνοι πάντα μας θεωρούσαν εχθρούς τους. Εμείς που έχουμε στην κατοχή μας μια αρχαιότερη φιλοσοφία, προσπαθήσαμε να τους βοηθήσουμε και να τους προειδοποιήσουμε. Εκείνοι, όμως, μας το ξεπλήρωσαν με το να μας καθυβρίζουν και να συκοφαντούν με κάθε δυνατό τρόπο τόσο εμάς όσο και τα κίνητρά μας. Παρόλα αυτά, οι καλύτεροι Άγγλοι Πνευματιστές λένε τα ίδια με μας, όποτε συζητούν για τα πιστεύω τους με σοβαρότητα. Ακούστε τον «M. A. Oxon», να ομολογεί την παρακάτω αλήθεια. Οι Πνευματιστές έχουν καθ’ υπερβολή την τάση να σκέπτονται αποκλειστικά και μόνο την παρέμβαση των εξωτερικών πνευμάτων στο δικό μας κόσμο και να αγνοούν τις δυνάμεις του ενσαρκωμένου Πνεύματος. Γιατί, τότε, μας διαβάλλουν και μας συκοφαντούν, όταν λέμε ακριβώς τα ίδια; Και τώρα ας επανέλθουμε στη μετενσάρκωση.

ΤΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΕΝΣΑΡΚΩΣΗΣ

73



ΠΕΡΙΟΔΙΚΕΣ ΕΠΑΝΑΓΕΝΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΡΜΑ Ερ. - Εννοείτε, λοιπόν, πως όλοι μας έχουμε ξαναζήσει στη γη, σε πολλές προηγούμενες ενσαρκώσεις και θα εξακολουθήσουμε να ζούμε έτσι; Θ. - Ναι. Ο κύκλος της ζωής, ή μάλλον ο κύκλος της συνειδητής ζωής, ξεκινά με το διαχωρισμό του θνητού ζωώδους ανθρώπου σε αρσενικό και θηλυκό φύλο και θα τελειώσει, όταν ολοκληρωθεί η τελευταία γενεά ανθρώπων στον Έβδομο Κύκλο και την Έβδομη Φυλή της ανθρωπότητας. Δεδομένου ότι βρισκόμαστε μόλις στον Τέταρτο Κύκλο και στην Πέμπτη Φυλή, είναι πιο εύκολο να φανταστούμε τη διάρκειά του, παρά να την εκφράσουμε με λόγια. Ερ. - Και ενσαρκωνόμαστε διαρκώς σε νέες προσωπικότητες; Θ. - Ασφαλώς. Γιατί αυτός ο κύκλος της ζωής ή περίοδος ενσάρκωσης μπορεί θαυμάσια να συγκριθεί με την ανθρώπινη ζωή. Όπως κάθε ανθρώπινη ζωή αποτελείται από ημέρες δραστηριότητας ανάμεσα στις οποίες παρεμβάλλονται νύκτες ύπνου ή αδράνειας, έτσι, και στον κύκλο των ενσαρκώσεων, μια δραστήρια ζωή ακολουθείται από μία ντεβαχανική ανάπαυση. Ερ. - Και αυτή η αλληλουχία γεννήσεων είναι που συνήθως ορίζεται ως μετενσάρκωση; Θ. - Ακριβώς. Μόνο μέσω αυτών των γεννήσεων μπορεί να επιτευχθεί η αέναη πρόοδος των αμέτρητων εκατομμυρίων Εγώ προς την απώτατη τελείωση και την τελική ανάπαυση που θα είναι εξίσου μακρά με την περίοδο της δραστηριότητας. Ερ. - Και τί είναι αυτό που ρυθμίζει τη διάρκεια ή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτών των ενσαρκώσεων; Θ. - Το Κάρμα, ο παγκόσμιος νόμος της ανταποδοτικής δικαιοσύνης. Ερ. - Είναι ευφυής αυτός ο νόμος; Θ. - Για τον υλιστή, που αποκαλεί τυφλές δυνάμεις και μηχανικούς νόμους το νόμο της περιοδικότητας ο οποίος ρυθμίζει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων κι όλους τους άλλους νόμους της Φύσης, σίγουρα το Κάρμα θα είναι ένας τυχαίος νόμος και τίποτε περισσότερο. Για μας, δεν υπάρχει επίθετο ή χαρακτηρισμός που θα μπορούσε να περιγράψει αυτό που είναι απρόσωπο και όχι οντότητα, αλλά παγκόσμιος ενεργός νόμος. Αν με ρωτήσετε για την αιτιώδη ευφυΐα που εμπεριέχει, πρέπει να σας απαντήσω ότι δεν ξέρω. Αν όμως μου ζητήσετε να προσδιορίσω τις συνέπειές του και να σας πω ποιές είναι σύμφωνα με όσα πιστεύουμε, μπορώ να πω ότι η εμπειρία χιλιάδων αιώνων μας έχει δείξει ότι είναι απόλυτη και αλάνθαστη δικαιοσύνη, σοφία και ευφυΐα. Γιατί, ως προς τις συνέπειές του, το Κάρμα αποκαθιστά πάντα την ανθρώπινη αδικία και κάθε ανεπάρκεια της Φύσης, ρυθμίζει αυστηρά κάθε σφάλμα, είναι ένας ανταποδοτικός νόμος που ανταμείβει και τιμωρεί με την ίδια αμεροληψία. Στην κυριολεξία, «δεν μεροληπτεί υπέρ κανενός», αν και,


74

από την άλλη μεριά, δεν μπορεί ούτε να τον εξευμενίσει ούτε να τον παρακάμψει κανείς με την προσευχή. Αυτό είναι κοινή πεποίθηση στους Ινδουιστές και στους Βουδιστές που πιστεύουν στο Κάρμα. Ερ. - Ως προς αυτό οι Χριστιανικές δοξασίες διαφωνούν και με τους Ινδουιστές και με τους Βουδιστές και αμφιβάλλω αν ένας Χριστιανός θα δεχόταν αυτή τη διδασκαλία. Θ. – Δεν θα τη δεχόταν, μάλιστα ο Ίνμαν εξήγησε τον λόγο εδώ και πολλά χρόνια. Όπως είπε: «Οι Χριστιανοί είναι έτοιμοι να δεχτούν οποιαδήποτε ανοησία, αρκεί να την διακηρύξει η Εκκλησία ως ζήτημα πίστης,…. οι Βουδιστές πιστεύουν πως κάτι που αντιφάσκει προς τη λογική δεν μπορεί να είναι αληθινή διδασκαλία του Βούδα». Οι Βουδιστές δεν πιστεύουν ότι υπάρχει συγχώρηση για τις αμαρτίες τους, παρά μόνο αφού υποστούν μια επαρκή και δίκαιη τιμωρία για κάθε κακή τους πράξη ή σκέψη σε μια μελλοντική ενσάρκωση κι αφού αποκατασταθούν, όπως αρμόζει, εκείνοι τους οποίους έβλαψαν. Ερ. - Πού είναι γραμμένο αυτό; Θ. Στα περισσότερα ιερά τους κείμενα. Στον Τροχό του Νόμου (σ. 57) μπορείτε να βρείτε την εξής θεοσοφική αρχή: «Οι Βουδιστές πιστεύουν ότι κάθε πράξη, λέξη ή σκέψη έχει τις συνέπειές της, που θα φανούν αργά ή γρήγορα, στην παρούσα ή στη μελλοντική κατάσταση. Οι κακές πράξεις θα φέρουν κακές συνέπειες, οι καλές πράξεις θα φέρουν καλές συνέπειες, ευημερία σε αυτόν τον κόσμο ή γέννηση στο Ντεβαχάν….. στη μελλοντική κατάσταση.» Ερ.- Κι οι Χριστιανοί πιστεύουν το ίδιο, έτσι δεν είναι; Θ. - Ω, όχι. Οι Χριστιανοί πιστεύουν στη συγχώρηση και στην άφεση όλων των αμαρτιών. Τους υπόσχονται πως αρκεί να πιστεύουν στο αίμα του Χριστού – ενός αθώου θύματος! – στο αίμα που Εκείνος πρόσφερε για να συγχωρηθούν οι αμαρτίες ολόκληρης της ανθρωπότητας και θα εξιλεωθεί κάθε φοβερό αμάρτημα. Εμείς δεν πιστεύουμε ούτε στην εξιλέωση δια μέσου άλλου ούτε στην πιθανότητα να συγχωρήσει την παραμικρή αμαρτία οιοσδήποτε θεός, ούτε καν ένα προσωπικό Απόλυτο ή Άπειρο, αν ήταν δυνατό να υπάρξει κάτι τέτοιο. Εμείς πιστεύουμε στην αυστηρή και αμερόληπτη δικαιοσύνη. Η ιδέα που έχουμε για την άγνωστη Παγκόσμια Θεότητα, την οποίαν εκπροσωπεί το Κάρμα, είναι πως πρόκειται για μια δύναμη που δεν είναι δυνατό να σφάλλει και δεν μπορεί, συνεπώς, να αισθάνεται ούτε οργή ούτε έλεος, αλλά είναι απόλυτα ακριβοδίκαιη, που επιτρέπει σε κάθε αίτιο, μεγάλο ή μικρό, να οδηγήσει στις αναπόφευκτες συνέπειές του. Τα λόγια του Ιησού, «εν ω μέτρω μετρείτε μετρηθήσεται υμίν» (Κατά Ματθαίον 7.2) δεν παραπέμπουν ούτε κατά το γράμμα ούτε κατά το πνεύμα σε οποιαδήποτε ελπίδα για μελλοντική συγχώρηση ή σωτηρία με τη μεσολάβηση κάποιου άλλου. Αυτός είναι και ο λόγος που, εφόσον η φιλοσοφία μας αναγνωρίζει την ορθότητα αυτής της φράσης, δεν μπορούμε παρά να συνιστούμε τη φιλευσπλαχνία, τη φιλανθρωπία και τη συγχώρηση των αμοιβαίων σφαλμάτων. «Μην ανθίστασθε στο κακό» και «ανταποδίδετε το κακό με το καλό» είναι Βουδιστικές αρχές και πρωτοδιδάχτηκαν με γνώμονα το άτεγκτο του Καρμικού νόμου. Το να παίρνει ο άνθρωπος το νόμο στα χέρια του είναι σε κάθε περίπτωση βλάσφημη αλαζονεία. Ο ανθρώπινος νόμος μπορεί να περιορίζει, αλλά όχι να τιμωρεί. Ένας άνθρωπος, όμως, που πιστεύει στο Κάρμα, αλλά παίρνει ο ίδιος εκδίκηση και εξακολουθεί να μη συγχωρεί όλους όσοι τον βλάπτουν, εκεί όπου θα έπρεπε να ανταποδίδει το κακό με το καλό, εγκληματεί και βλάπτει απλώς τον εαυτό του. Αφού το Κάρμα οπωσδήποτε θα τιμωρήσει κάθε άνθρωπο που βλάπτει κάποιον άλλον, με το να επιδιώκουμε να επιβάλουμε μια πρόσθετη τιμωρία στον εχθρό μας


75

και, αντί να αφήσουμε αυτή την τιμωρία να επιβληθεί από τον μεγάλο Νόμο, προσθέτουμε και τον δικό μας οβολό, δημιουργούμε απλώς μια αιτία για να ανταμειφθεί στο μέλλον ο εχθρός μας και να τιμωρηθούμε εμείς. Ο αλάνθαστος «ρυθμιστής» σε κάθε ενσάρκωση επηρεάζει την ποιότητα της επόμενης και το τελικό άθροισμα της αξίας ή της απαξίας των προηγούμενων ενσαρκώσεων καθορίζει την επαναγέννηση που θα ακολουθήσει. Ερ. - Μπορούμε, δηλαδή, βλέποντας το παρόν ενός ανθρώπου να συμπεράνουμε ποιο ήταν το παρελθόν του; Θ. - Μόνο ως το σημείο να θεωρήσουμε ότι η παρούσα ζωή του είναι αυτή που θα έπρεπε να είναι, ώστε να εξιλεωθεί για τις αμαρτίες της προηγούμενης ζωής του. Βέβαια – με εξαίρεση τους προφήτες και τους μεγάλους αντέπτ – εμείς ως κοινοί θνητοί δεν μπορούμε να ξέρουμε ποιες ήταν αυτές οι αμαρτίες. Έχουμε τόσα λίγα στοιχεία στη διάθεσή μας, που μας είναι αδύνατο να προσδιορίσουμε ακόμη και πώς ήταν τα νεανικά χρόνια ενός γέροντα: ούτε και μπορούμε, για τους ίδιους λόγους, να βγάζουμε οριστικά συμπεράσματα για το πώς μπορεί να ήταν η προηγούμενη ζωή ενός ανθρώπου, κρίνοντας μόνο από όσα βλέπουμε στην τωρινή ζωή του.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΚΑΡΜΑ; Ερ. - Τί είναι, όμως, το Κάρμα; Θ. - Όπως έχω πει, θεωρούμε ότι είναι ο θεμελιώδης νόμος του σύμπαντος, η πηγή, η απαρχή και η βάση όλων των άλλων νόμων που υπάρχουν στη Φύση. Το Κάρμα είναι ο αλάνθαστος νόμος που προσαρμόζει το αποτέλεσμα στην αιτία, στο φυσικό, στο νοητικό και στο πνευματικό επίπεδο ύπαρξης. Επειδή κάθε αίτιο έχει το αποτέλεσμα που του αρμόζει, από το μεγαλύτερο στο μικρότερο, από μια κοσμική διαταραχή ως την κίνηση του χεριού σας, και επειδή τα όμοια παράγουν όμοια, το Κάρμα είναι ο αόρατος και άγνωστος εκείνος νόμος που με σοφία, ευφυΐα και δικαιοσύνη συνταιριάζει κάθε αποτέλεσμα με την αιτία του, ανάγοντας κάθε αιτία σε αυτό που την δημιούργησε. Αν και το ίδιο είναι άγνωστο, η δράση του είναι αντιληπτή. Ερ. - Μα, τότε, είναι πάλι το «απόλυτο», το «άγνωστο» και δεν έχει μεγάλη αξία ως εξήγηση των προβλημάτων της ζωής. Θ. - Αντιθέτως. Γιατί μολονότι δεν γνωρίζουμε τί είναι το Κάρμα αυτό καθαυτό, και στην ουσία του, γνωρίζουμε, όμως, πράγματι πώς λειτουργεί και μπορούμε να ορίζουμε και να περιγράφουμε με ακρίβεια τον τρόπο δράσης του. Το μόνο που δεν γνωρίζουμε είναι η τελική αιτία του, όπως ακριβώς και η σύγχρονη φιλοσοφία παγκοσμίως δέχεται ότι η απώτατη αιτία ενός πράγματος είναι «άγνωστη». Ερ. - Και τί λέει η Θεοσοφία σχετικά με την αντιμετώπιση των πιο πρακτικών αναγκών της ανθρωπότητας; Ποιά εξήγηση προτείνει για τη φρικτή δυστυχία και την τρομερή ένδεια που κυριαρχούν στις λεγόμενες «κατώτερες τάξεις»; Θ. - Να επισημάνουμε τα εξής: σύμφωνα με τη διδασκαλία μας, όλα αυτά τα μεγάλα κακά στην κοινωνία – οι ταξικές διακρίσεις και οι διακρίσεις μεταξύ των δύο φύλων στα ζητήματα του βίου, η άνιση κατανομή του κεφαλαίου και της εργασίας – οφείλονται εξ ολοκλήρου σε αυτό που λακωνικά αλλά ορθά αποκαλούμε Κάρμα. Ερ. - Δεν είναι, όμως, σίγουρα, όλες αυτές οι συμφορές που μοιάζουν να βασανίζουν, κάπως στην τύχη, τις μάζες, το ατομικό Κάρμα που τους αξίζει;


76

Θ. - Όχι, δεν μπορούμε να προσδιορίσουμε τις συνέπειές τους με τόση αυστηρότητα ώστε να αποδείξουμε πως κάθε εξατομικευμένο περιβάλλον και οι συγκεκριμένες συνθήκες στις οποίες ζει κάθε άτομο, δεν είναι παρά το ανταποδοτικό Κάρμα που προκάλεσε το συγκεκριμένο άτομο σε μια προηγούμενη ζωή. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός πως κάθε άτομο υπόκειται στο γενικό νόμο που διέπει ολόκληρο το σώμα στο οποίο ανήκει και εδώ ερχόμαστε στην ευρύτερη ισχύ του Καρμικού νόμου. Δεν αντιλαμβάνεστε πως το άθροισμα των ατομικών Κάρμα γίνεται το Κάρμα του έθνους στο οποίο ανήκουν τα άτομα, και ότι, συνεπώς, το άθροισμα των εθνικών Κάρμα είναι το παγκόσμιο Κάρμα; Οι συμφορές για τις οποίες μιλάτε δεν αφορούν αποκλειστικά στο άτομο ούτε καν στο έθνος, είναι λίγο πολύ, παγκόσμιες και σε αυτήν ακριβώς την ευρεία αλληλουχία της αλληλεξάρτησης των ανθρώπων βρίσκει ο νόμος του Κάρμα τη θεμιτή και δίκαιη εκπλήρωσή του. Ερ. – Σωστά, επομένως, καταλαβαίνω ότι ο νόμος του Κάρμα δεν είναι απαραίτητα ατομικός Νόμος; Θ. - Αυτό ακριβώς, εννοώ. Θα ήταν αδύνατο να μπορεί το Κάρμα να διευθετήσει την ισορροπία δυνάμεων στη ζωή και στην πρόοδο του κόσμου, αν δεν είχε ένα γενικό και ευρύ πεδίο δράσης. Οι Θεόσοφοι πιστεύουν ότι η αλληλεξάρτηση των ανθρώπων είναι η αιτία του λεγόμενου απονεμητικού Κάρμα και ότι αυτός ο νόμος είναι που μπορεί να δώσει λύση στο μεγάλο πρόβλημα της συλλογικής δυστυχίας και της ανακούφισης απ’ αυτήν. Είναι, επίσης, απόκρυφος νόμος κανένας άνθρωπος να μην μπορεί να αρθεί υπεράνω των ατομικών του ελαττωμάτων χωρίς να εξυψώσει, έστω και ελάχιστα, όλο το σώμα του οποίου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος. Με τον ίδιο τρόπο κανείς δεν μπορεί να αμαρτήσει, ούτε να υποστεί τις συνέπειες της αμαρτίας, μόνος του. Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχει «χωριστότητα» και η πλησιέστερη προσέγγιση σε αυτήν την εγωιστική κατάσταση, που επιτρέπουν οι νόμοι της ζωής, βρίσκεται στη σφαίρα της πρόθεσης ή του κινήτρου. Ερ. - Και δεν υπάρχει κάποιος τρόπος ώστε το απονεμητικό ή εθνικό Κάρμα να συμπυκνωθεί ή να συγκεντρωθεί, ας πούμε, και να οδηγηθεί στη φυσική και θεμιτή εκπλήρωσή του χωρίς όλη αυτή την παρατεινόμενη δυστυχία; Θ. - Κατά κανόνα, και στα πλαίσια συγκεκριμένων ορίων που καθορίζουν την εποχή στην οποία ανήκουμε, η εκπλήρωση του νόμου του Κάρμα δεν μπορεί να επισπευσθεί ή να επιβραδυνθεί. Λέω, όμως, με βεβαιότητα ότι ποτέ δεν προσεγγίστηκε το οριακό σημείο είτε της μιας είτε της άλλης από αυτές τις δύο κατευθύνσεις. Ακούστε την ακόλουθη αφήγηση μιας περιόδου εθνικής δυστυχίας και μετά αναρωτηθείτε αν, δεδομένης της ισχύος του ατομικού, σχετικού και απονεμητικού Κάρμα, αυτές οι συμφορές δεν είναι δυνατόν να τροποποιηθούν σε μεγάλο βαθμό και γενικά να μετριαστούν. Αυτό που πρόκειται να σας διαβάσω προέρχεται από την πένα μιας σωτήρος του έθνους της, μιας γυναίκας που, έχοντας υπερβεί το εγώ και έχοντας την ελευθερία να επιλέξει, επέλεξε να υπηρετήσει την ανθρωπότητα, σηκώνοντας τουλάχιστον όσο μεγαλύτερο μέρος του εθνικού Κάρμα μπορούν να σηκώσουν οι ώμοι μιας γυναίκας. Να, τί λέει: «Ναι. Η φύση πάντα μιλά, δεν συμφωνείτε; Μόνο που καμιά φορά κάνουμε τόσο θόρυβο που πνίγουμε τη φωνή της. Γι’ αυτό μας ξεκουράζει τόσο το να φεύγουμε από την πόλη και να αναπαυόμαστε για λίγο στην αγκαλιά της Μητέρας. Σκέφτομαι εκείνη τη βραδιά στο Χάμστεντ Χιθ όταν βλέπαμε τον ήλιο να βασιλεύει. Κι όμως! Πάνω σε πόση δυστυχία και μιζέρια είχε δύσει αυτός ο ήλιος! Χθες μια κυρία μου έφερε ένα μεγάλο καλάθι αγριολούλουδα. Σκέφτηκα πως κάποιοι από την οικογένειά μου στο Ιστ -Εντ το δικαιούνταν περισσότερο από μένα κι έτσι σήμερα το


77

πρωί το πήγα σε ένα πολύ φτωχό σχολείο στο Ουάιττσαπελ. Αν βλέπατε πώς φωτίστηκαν προσωπάκια! Από κει πήγα σε ένα μικρό μαγειρείο να πληρώσω μερικά γεύματα για κάποια παιδιά. Βρισκόταν σε ένα απόμερο, στενό δρομάκι, γεμάτο ανθρώπους που σπρώχνονταν μεταξύ τους. Βρώμα και δυσωδία απερίγραπτη, από ψάρια, κρέατα κι άλλα φαγώσιμα, όλα να ζέχνουν στον ήλιο, έναν ήλιο που στο Ουάιττσαπελ σε αρρωσταίνει αντί να καθαρίζει. Το μαγειρείο ήταν η πεμπτουσία όλων των οσμών. Απερίγραπτες κρεατόπιτες για μια πένα, φρικτοί σβώλοι «φαγητού» και σμήνη από μύγες, ένας σωστός βωμός του Βεελζεβούλ. Τριγύρω, μωρά που έψαχναν να βρουν αποφάγια, ένα τους με αγγελικό πρόσωπο να μαζεύει κουκούτσια από κεράσια, λες και ήταν μια ελαφριά και θρεπτική τροφή. Γύρισα στη δυτική μεριά της πόλης τρέμοντας σύγκορμη με τα νεύρα τεντωμένα κι αναρωτιόμουν αν το μόνο που μπορεί να γίνει με κάποιες περιοχές του Λονδίνου είναι να τις καταπιεί η γη σε ένα σεισμό και να ξαναρχίσει η ζωή των κατοίκων τους από την αρχή, αφού πρώτα βυθιστούν σε μια εξαγνιστική Λήθη, που θα σβήσει κάθε ανάμνηση! Και μετά σκέφτηκα το Χάμστεντ Χιθ και – έπεσα σε περισυλλογή. Αν με οποιαδήποτε θυσία μπορούσε κανείς να βρει τη δύναμη να σώσει αυτούς τους ανθρώπους, το όποιο κόστος θα ήταν αμελητέο. Βλέπετε, όμως, πρέπει να αλλάξουν και οι ίδιοι – και πώς μπορεί να γίνει αυτό; Στην κατάσταση που είναι τώρα, δεν θα μπορούσαν να επωφεληθούν από όποιο περιβάλλον κι αν τους έβαζε κανείς. Από την άλλη, όμως, εκεί που βρίσκονται τώρα, θα εξακολουθήσουν αναγκαστικά να σαπίζουν. Μου ραγίζει την καρδιά αυτή η ατελείωτη, απελπιστική αθλιότητα και η κτηνώδης υποβάθμιση που είναι μαζί γέννημα και ρίζα της. Είναι σαν την ινδική συκιά. Κάθε κλαδί βγάζει ρίζες και πετάει καινούργια βλαστάρια. Τί διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα συναισθήματα και στη γαλήνια σκηνή στο Χάμστεντ! Κι όμως, εμείς, που είμαστε τα αδέλφια αυτών των δυστυχισμένων πλασμάτων, έχουμε αυτονόητα το δικαίωμα να χρησιμοποιούμε τα διάφορα Χάμστεντ Χιθ για να παίρνουμε δύναμη προκειμένου να σώσουμε τα Ουάιττσαπελ. (Υπογράφει ένα όνομα πολύ αξιοσέβαστο και πολύ γνωστό που δεν θα παραδώσω στους χλευαστές.) Ερ. - Λυπητερό αλλά πολύ ωραίο το γράμμα και νομίζω ότι παρουσιάζει με οδυνηρή ενάργεια την τρομερή δράση αυτού που αποκαλέσατε «σχετικό» και «απονεμητικό» Κάρμα. Αλίμονο, όμως! Δεν διαφαίνεται άλλη άμεση ελπίδα ανακούφισης, εκτός από ένα σεισμό ή κάποια τέτοια φυσική καταστροφή. Θ. - Ποιός μας δίνει το δικαίωμα να σκεφτόμαστε έτσι, όταν η μισή ανθρωπότητα είναι σε θέση να ανακουφίσει άμεσα τους συνανθρώπους της από τις στερήσεις που υφίστανται; Όταν το κάθε άτομο θα έχει συνεισφέρει στο γενικό καλό όσα μπορεί σε χρήμα, σε εργασία και σε σκέψη που εξευγενίζει, τότε, και μόνο τότε, θα έχει επιτευχθεί εξισορρόπηση του εθνικού Κάρμα και ως τότε δεν έχουμε κανένα δικαίωμα και κανένα λόγο να λέμε ότι ζουν περισσότερα όντα στη γη από όσα αντέχει η Φύση. Είναι προνόμιο των ηρωικών ψυχών, των σωτήρων της φυλής και του έθνους μας να ανακαλύψουν την αιτία αυτής της άνισης επιβολής του απονεμητικού Κάρμα και με μια υπέρτατη προσπάθεια να αναπροσαρμόσουν την ισορροπία δυνάμεων και να σώσουν το λαό από μια ηθική κατάρρευση χίλιες φορές πιο καταστροφική και πιο μόνιμα ολέθρια από την ανάλογη φυσική καταστροφή, που σας φαίνεται πως είναι η μόνη διέξοδος από αυτή τη συσσωρευμένη εξαθλίωση. Ερ. - Πείτε μου, λοιπόν, γενικά πώς περιγράφετε αυτό το νόμο του Κάρμα; Θ. - Περιγράφουμε το νόμο του Κάρμα ως το νόμο της αναπροσαρμογής που τείνει πάντα να αποκαθιστά την ασταθή ισορροπία στον φυσικό κόσμο και τη διαταραγμένη αρμονία στον ηθικό κόσμο. Λέμε ότι το Κάρμα δεν δρα πάντα με τον ένα ή τον άλλο συγκεκριμένο τρόπο, αλλά ότι πάντα όντως δρα έτσι ώστε να


78

αποκαθιστά την αρμονία και να διατηρεί την ισορροπία χάρη στην οποία υπάρχει το σύμπαν. Ερ. - Μου δίνετε ένα παράδειγμα. Θ. - Αργότερα θα σας δώσω ένα πλήρες παράδειγμα. Τώρα σκεφτείτε μια λιμνούλα. Μια πέτρα πέφτει στο νερό και προκαλεί κυματισμούς που ταράζουν την επιφάνεια. Οι κυματισμοί αυτοί πάλλονται μπρος – πίσω ώσπου τελικά, χάρις στη δράση αυτού που οι φυσικοί αποκαλούν νόμο της διάχυσης της ενέργειας, ηρεμούν, και το νερό επανέρχεται στην πρότερη κατάστασή του. Με τον ίδιο τρόπο κάθε μορφή δράσης, σε όλα τα επίπεδα, επιφέρει διαταραχή της εξισορροπημένης αρμονίας του σύμπαντος και οι παλινδρομικοί κραδασμοί που προκλήθηκαν θα συνεχίσουν να συμβαίνουν, αν η έκταση είναι περιορισμένη, ώσπου να αποκατασταθεί η ισορροπία. Εφόσον, όμως, κάθε τέτοια διαταραχή έχει ως αφετηρία ένα συγκεκριμένο σημείο, είναι σαφές πως η ισορροπία και η αρμονία θα μπορέσουν να αποκατασταθούν μόνο όταν συγκλίνουν και πάλι στο ίδιο εκείνο σημείο από το οποίο όλες οι δυνάμεις είχαν τεθεί σε κίνηση. Και έτσι αποδεικνύεται ότι οι συνέπειες των πράξεων, των σκέψεων κ.λ.π. ενός ανθρώπου πρέπει όλες να επιδρούν πάνω στον ίδιο με την ίδια δύναμη με την οποίαν είχαν τεθεί αρχικά σε κίνηση. Ερ. - Δεν βλέπω, όμως, πού βρίσκεται ο ηθικός χαρακτήρας αυτού του νόμου. Μου φαίνεται ίδιος με τον απλό φυσικό νόμο που λέει πως η δράση και αντίδραση είναι ίσα και αντίθετα μεγέθη. Θ. - Δεν εκπλήσσομαι που σας ακούω να μιλάτε έτσι. Οι Ευρωπαίοι έχουν πολύ βαθιά ριζωμένη μέσα τους τη συνήθεια να θεωρούν το σωστό και το λάθος, το καλό και το κακό, σαν ζητήματα ενός αυθαίρετου κώδικα νόμων είτε νομοθετημένου από τους ανθρώπους είτε επιβεβλημένου από έναν προσωπικό Θεό. Εμείς οι Θεόσοφοι, όμως, λέμε ότι το «καλό» και η «αρμονία» αφενός και το «κακό» και η «δυσαρμονία» αφετέρου είναι συνώνυμα. Επιπλέον, υποστηρίζουμε ότι ο πόνος και η δυστυχία οφείλονται πάντα στην έλλειψη αρμονίας και ότι το ένα, μοναδικό και τρομερό αίτιο της διατάραξης της αρμονίας είναι ο εγωισμός με τη μία ή την άλλη μορφή του. Γι’ αυτό και το Κάρμα δίνει στον κάθε άνθρωπο τις πραγματικές συνέπειες των δικών του πράξεων, ανεξάρτητα από τον ηθικό τους χαρακτήρα. Αφού, όμως, ο άνθρωπος εισπράττει ό,τι του αναλογεί για όλες του τις πράξεις, είναι προφανές ότι θα αναγκαστεί να εξιλεωθεί για τη δυστυχία που προκάλεσε, ακριβώς όπως θα δρέψει με χαρά και ευχαρίστηση τους καρπούς κάθε ευτυχίας και αρμονίας που βοήθησε να προκληθούν. Το καλύτερο που μπορώ να κάνω είναι να σας παραθέσω ορισμένα αποσπάσματα από βιβλία και άρθρα που έχουν γράψει όσοι από τους Θεόσοφους μας αντιλαμβάνονται σωστά το Κάρμα. Ερ. - Θα το ήθελα πολύ, γιατί η βιβλιογραφία σας φαίνεται να είναι αρκετά φειδωλή πάνω σ’ αυτό το θέμα. Θ. - Επειδή είναι η πιο δύσκολη από τις αρχές μας. Πριν από λίγο καιρό, κάποιος Χριστιανός συγγραφέας διατύπωσε την εξής αντίρρηση: «Αν δεχτούμε ότι οι διδασκαλίες που αφορούν τη Θεοσοφία είναι σωστές, και ότι «ο άνθρωπος πρέπει να γίνει ο σωτήρας του εαυτού του, πρέπει να νικήσει τον εαυτό του και να κατατροπώσει το κακό που εδρεύει στη διπλή του φύση, για να πετύχει τη χειραφέτηση της ψυχής του», - τί θα κάνει ο άνθρωπος αφού αφυπνισθεί και κατανοήσει ότι έχει μεταστραφεί σε κάποιο βαθμό από το κακό και τη μοχθηρία; Πώς θα επιτύχει τη χειραφέτηση ή τη συγχώρηση ή την απάλειψη του κακού και της μοχθηρίας που έχει ήδη διαπράξει;»


79

Σε αυτό ο Κος Τζ. Χ. Κόνελι απαντά πολύ εύστοχα ότι κανείς δεν μπορεί να ελπίζει ότι «θα καταφέρει να κάνει το θεοσοφικό τραίνο να τρέξει πάνω σε θεολογικές ράγες». Όπως λέει: «Η δυνατότητα απόσεισης της ατομικής ευθύνης δεν συγκαταλέγεται στις έννοιες της Θεοσοφίας. Σε αυτή την πίστη δεν υπάρχει αυτό που λέγεται συγχώρηση ή «απάλειψη του κακού ή της κακοήθειας που έχουν ήδη διαπραχθεί», παρά μόνο με την αρμόζουσα τιμωρία εκείνου που αδίκησε και με την αποκατάσταση της αρμονίας του σύμπαντος που διασαλεύτηκε από την άδικη πράξη του. Το κακό αφορά τον ίδιο και μολονότι οι άλλοι αναγκάζονται να υποστούν τις συνέπειές του, η εξιλέωση δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο από τον ίδιο. Η εν λόγω κατάσταση … όπου ένας άνθρωπος θα έχει «αφυπνισθεί και θα έχει μεταστρέψει σε κάποιο βαθμό το κακό και τη μοχθηρία», είναι η περίπτωση ενός ανθρώπου που θα έχει αντιληφθεί ότι οι πράξεις του είναι κακές και άξιες τιμωρίας. Κατά τη συνειδητοποίηση αυτή, είναι αναπόφευκτη κάποια αίσθηση ατομικής ευθύνης και η αίσθηση αυτής της φοβερής ευθύνης πρέπει να είναι ευθέως ανάλογη με το μέγεθος της αφύπνισης και της «μεταστροφής» του. Κι ενώ η ευθύνη τον πιέζει με την έντασή της, έρχεται η στιγμή που ωθείται στο να δεχτεί τη δοξασία της εξιλαστήριας θυσίας. ( θυσίας δ’ αντιπροσώπου). Του λένε ότι πρέπει επίσης να μετανοήσει αλλά αυτό είναι το ευκολότερο πράγμα στον κόσμο. Μια από τις συμπαθείς αδυναμίες της ανθρώπινης φύσης είναι ότι είμαστε επιρρεπείς στο να μετανιώνουμε για το κακό που κάναμε, αν μας το επισημάνει κάποιος, είτε έχουμε κι εμείς οι ίδιοι υποστεί τις συνέπειές του είτε έχουμε δρέψει τους καρπούς του. Πιθανώς, αν αναλύαμε αυτό το συναίσθημα σχολαστικά θα βλέπαμε ότι εκείνο για το οποίο μετανιώνουμε δεν είναι τόσο το κακό αυτό καθαυτό όσο η ανάγκη που φαινόταν να απαιτεί το κακό ως μέσο για την επίτευξη των εγωιστικών μας στόχων. Όσο ελκυστική κι αν είναι, ίσως, για τον κοινό νου η προοπτική του να πετά το βάρος των αμαρτιών του «στα πόδια του σταυρού», δεν γίνεται αποδεκτή από το μελετητή της Θεοσοφίας. Δεν κατανοεί γιατί ο αμαρτωλός, με το να μάθει ότι υπήρξε κακός, μπορεί να γίνει άξιος συγχώρησης επειδή διέγραψε τις προηγούμενες κακές του πράξεις. Ούτε γιατί η μετάνοια και η μετέπειτα χρηστή ζωή του δίνουν το δικαίωμα να περιμένει ότι για χάρη του θα ανασταλεί ο παγκόσμιος νόμος που συσχετίζει το αίτιο με το αποτέλεσμα. Οι συνέπειες των κακών του πράξεων εξακολουθούν να υφίστανται. Δεν διαγράφεται η δυστυχία που οι κακές του πράξεις προκάλεσαν στους άλλους. Ο μελετητής της Θεοσοφίας θεωρεί πρόβλημά του τις συνέπειες που έχει η κακία στους αθώους. Δεν σκέπτεται μόνο τον ένοχο, αλλά και τα θύματά του. Το κακό είναι καταπάτηση των νόμων της αρμονίας που διέπουν το σύμπαν και η τιμωρία του πρέπει να πλήττει τον ίδιο τον παραβάτη του νόμου. Ο Χριστός προειδοποίησε: «Μην αμαρτάνετε πλέον, για να μην υποστείτε κάτι χειρότερο» και ο Απόστολος Παύλος είπε, «Εργασθείτε για τη δική σας σωτηρία. Ό,τι έσπειρε ένας άνθρωπος, αυτό και θα θερίσει». Αυτή, άλλωστε, είναι ωραία μεταφορική απόδοση μιας φράσης των Πουράνα, πολύ προγενέστερης του Παύλου, σύμφωνα με την οποία «κάθε άνθρωπος δρέπει τις συνέπειες των πράξεών του». Αυτή είναι η αρχή του νόμου του Κάρμα που διδάσκει η Θεοσοφία. Ο Σίνετ, στον Εσωτερικό Βουδισμό του, απέδωσε τη λέξη Κάρμα ως «ο νόμος της ηθικής αιτιότητας». Η απόδοση της Κας Μπλαβάτσκυ «ο νόμος της ανταπόδοσης» είναι καλύτερη. Πρόκειται για τη δύναμη που «Δίκαιη, αν και μυστηριώδης, άσφαλτα μας οδηγεί Μέσα από δρόμους απάτητους από την ενοχή στην τιμωρία»


80

Είναι, όμως, και κάτι περισσότερο. Ανταμείβει το καλό το ίδιο αλάθητα και απλόχερα όπως τιμωρεί το κακό. Είναι το αποτέλεσμα κάθε ενέργειας, σκέψης, λόγου και πράξης και βάσει αυτού διαμορφώνουν οι άνθρωποι τον εαυτό τους, τη ζωή και όσα τους συμβαίνουν. Η Ανατολική φιλοσοφία απορρίπτει την ιδέα ότι δημιουργείται μια νέα ψυχή για κάθε βρέφος που γεννιέται. Πιστεύει ότι υπάρχει ένας περιορισμένος αριθμός μονάδων, που εξελίσσονται και τελειοποιούνται ολοένα και περισσότερο, καθώς αφομοιώνουν πολλές διαδοχικές προσωπικότητες. Οι προσωπικότητες αυτές είναι δημιούργημα του Κάρμα και μέσω του Κάρμα και της μετενσάρκωσης είναι που η ανθρώπινη μονάδα επιστρέφει εν καιρώ στην πηγή της – στην απόλυτη θεότητα.» Ο Ε. Ντ. Ουόκερ, στο βιβλίο του Μετενσάρκωση, δίνει την ακόλουθη εξήγηση: «Με δυο λόγια, η δοξασία του Κάρμα λέει ότι έχουμε κάνει τον εαυτό μας αυτό που είναι με τις προηγούμενες πράξεις μας, και χτίζουμε τη μελλοντική μας αιωνιότητα με τις τωρινές μας πράξεις. Δεν υπάρχει άλλο πεπρωμένο από αυτό που ορίζουμε οι ίδιοι. Δεν υπάρχει άλλη σωτηρία ή καταδίκη εκτός από αυτή που εμείς οι ίδιοι προκαλούμε…. Επειδή δεν προσφέρει καταφύγιο για πράξεις άξιες τιμωρίας και απαιτεί ακέραια γενναιότητα, είναι λιγότερο ευπρόσδεκτο από τους αδύναμους χαρακτήρες σε σύγκριση με τις βολικές θρησκευτικές δοξασίες της εξιλέωσης δι’ αντιπροσώπου, της μεσολάβησης, της συγχώρησης και της αλλαγής θρησκευτικής πίστης στο κατώφλι του θανάτου… Στο βασίλειο της αιώνιας δικαιοσύνης το παράπτωμα και η τιμωρία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα σαν ενιαίο γεγονός, γιατί δεν υπάρχει πραγματική διάκριση ανάμεσα σε μια πράξη και τις συνέπειές της…. Το Κάρμα, δηλαδή, οι παλιές μας πράξεις, είναι αυτό που μας ξαναφέρνει πίσω στην επίγεια ζωή. Η κατοικία του Πνεύματος αλλάζει ανάλογα με το Κάρμα του και αυτό το Κάρμα απαγορεύει τη μακρά παραμονή σε μία και μόνη κατάσταση, γιατί κι εκείνο αλλάζει διαρκώς. Όσο καιρό οι πράξεις μας διέπονται από υλικά και εγωιστικά κίνητρα, άλλο τόσο καιρό πρέπει και οι συνέπειες αυτών των πράξεων να εκδηλώνονται σε ενσώματες επαναγεννήσεις. Μόνο ο απόλυτα ανιδιοτελής άνθρωπος μπορεί να ξεφύγει από την έλξη της υλικής ζωής. Ελάχιστοι το έχουν κατορθώσει, αυτός όμως είναι ο στόχος της ανθρωπότητας.» Στη συνέχεια, ο συγγραφέας παραθέτει αποσπάσματα από τη Μυστική Δοξασία: «Όσοι πιστεύουν στο Κάρμα, πρέπει να πιστεύουν στο πεπρωμένο, που κάθε άνθρωπος, από τη γέννησή του ως το θάνατό του, υφαίνει γύρω του κλωστή – κλωστή, όπως η αράχνη υφαίνει τον ιστό της. Κι αυτό το πεπρωμένο καθοδηγείται είτε από την ουράνια φωνή του αόρατου προτύπου που βρίσκεται έξω από μας είτε από τον πιο ενδόμυχο αστρικό ή εσώτερό μας άνθρωπο, που όμως πολύ συχνά είναι το κακό πνεύμα της ενσώματης οντότητας που λέγεται άνθρωπος. Και τα δύο οδηγούν τον εξωτερικό άνθρωπο, όμως, ένα απ’ τα δύο πρέπει να επικρατήσει και από την αρχή αυτής της αόρατης σύγκρουσης ο αυστηρός και αμείλικτος νόμος της ανταπόδοσης παρεμβαίνει και ακολουθεί την πορεία του, παρακολουθώντας πιστά τις διακυμάνσεις. Όταν έχει υφανθεί και η τελευταία κλωστή κι ο άνθρωπος μοιάζει τυλιγμένος σε ένα δίχτυ που ο ίδιος έχει πλέξει, τότε βρίσκεται υπό την απόλυτη κυριαρχία του πεπρωμένου που ο ίδιος δημιούργησε. Ένας Αποκρυφιστής ή ένας φιλόσοφος δεν θα μιλήσει ποτέ για τη μεγαθυμία ή τη σκληρότητα της Θείας Πρόνοιας, αλλά, ταυτίζοντάς την με το Κάρμα – Νέμεση, θα διδάσκει ότι, μολαταύτα, προστατεύει τους καλούς και τους προσέχει σε αυτήν όπως και στις μελλοντικές ζωές τους και ότι τιμωρεί όποιον κάνει κακό – ναι, ακόμη και μέχρι την έβδομη επαναγέννησή του – με δυο λόγια, ώσπου να αποκατασταθεί η συνέπεια της διασάλευσης που προκάλεσε ακόμα και στο παραμικρότερο άτομο του άπειρου κόσμου της αρμονίας. Γιατί η μοναδική προσταγή του Κάρμα – μια αιώνια


81

και αναλλοίωτη προσταγή – είναι η απόλυτη αρμονία στον κόσμο της ύλης όπως και στον κόσμο του πνεύματος. Δεν είναι, συνεπώς, το Κάρμα εκείνο που ανταμείβει ή τιμωρεί, αλλά εμείς που ανταμείβουμε ή τιμωρούμε τον εαυτό μας ανάλογα με το αν συνεργαζόμαστε και συμβαδίζουμε με τη Φύση, τηρώντας τους νόμους από τους οποίους εξαρτάται αυτή η αρμονία ή αν τους παραβαίνουμε. Ούτε θα ήταν ανεξιχνίαστος ο δρόμος του Κάρμα αν οι άνθρωποι λειτουργούσαν με πνεύμα ενότητας και αρμονίας αντί διχόνοιας και ανταγωνισμού. Γιατί η άγνοιά μας ως προς αυτό το δρόμο – που μια μερίδα της ανθρωπότητας αποκαλεί δρόμο της Πρόνοιας, δρόμο σκοτεινό και δαιδαλώδη, ενώ άλλοι τον βλέπουν σαν τυφλή μοιρολατρεία και μια τρίτη κατηγορία τον θεωρεί απλώς τυχαίο, μη πιστεύοντας σε καθοδήγηση ούτε από θεούς ούτε από δαίμονες – η άγνοια αυτή σίγουρα θα εξαφανιζόταν αν αποδίδαμε όλα αυτά στην πραγματική τους αιτία…. Μένουμε κατάπληκτοι μπροστά στα μυστήρια που οι ίδιοι έχουμε δημιουργήσει και στα αινίγματα της ζωής που δεν πρόκειται να λύσουμε και μετά κατηγορούμε τη μεγάλη Σφίγγα ότι μας καταβροχθίζει. Πράγματι, όμως, δεν υπάρχει ούτε ένα περιστατικό στη ζωή μας ούτε μια κακή μέρα ούτε μια συμφορά που να μην μπορεί να αποδοθεί στις δικές μας πράξεις είτε σε αυτήν είτε σε μια προηγούμενη ζωή…. Ο νόμος του Κάρμα είναι άρρηκτα συνυφασμένος με το νόμο της μετενσάρκωσης. … Μόνο αυτή η δοξασία μπορεί να μας εξηγήσει το μυστηριώδες πρόβλημα του καλού και του κακού και να συμφιλιώσει τον άνθρωπο με την τρομερή και φανερή αδικία της ζωής. Τίποτα εκτός από αυτή τη βεβαιότητα δεν μπορεί να καθησυχάσει το εξεγερμένο μας αίσθημα δικαίου. Γιατί, όταν κάποιος που δεν γνωρίζει αυτή την ευγενή δοξασία κοιτάξει γύρω του και παρατηρήσει τις ανισότητες λόγω καταγωγής και πλούτου, λόγω νοημοσύνης και ικανοτήτων, όταν δει να αποδίδονται τιμές σε ανόητους και άσωτους ανθρώπους, που η τύχη πλουσιοπάροχα τους ευνόησε κατατάσσοντάς τους στους προνομιούχους εκ γενετής, ενώ ο διπλανός τους, παρά τη νοημοσύνη και τις ευγενείς αρετές του – που αξίζει πολύ καλύτερη τύχη από κάθε άποψη – χάνεται μέσα στην ανέχεια και στην αδιαφορία των άλλων, όταν κάποιος τα βλέπει όλα αυτά κι αναγκάζεται να αποστρέψει το βλέμμα, ανήμπορος να ανακουφίσει τους αναξιοπαθούντες, με ραγισμένη καρδιά και με τις κραυγές του πόνου να αντηχούν στα αυτιά του – τότε, μόνο η ευλογημένη γνώση του Κάρμα και μόνο αυτή, τον εμποδίζει να καταραστεί τη ζωή και τους ανθρώπους καθώς και τον υποτιθέμενο δημιουργό τους…. Ο νόμος αυτός, είτε συνειδητός είτε ασυνείδητος, δεν προκαθορίζει τίποτε και κανένα. Όντως υπάρχει από την αιωνιότητα και για την αιωνιότητα, γιατί είναι η ίδια η αιωνιότητα και ως τέτοιος, εφόσον καμία πράξη δεν μπορεί να εξισωθεί με την αιωνιότητα, δεν μπορούμε να πούμε ότι δρα, γιατί είναι η ίδια η δράση. Δεν είναι το κύμα αυτό που πνίγει τον άνθρωπο, αλλά η προσωπική πράξη του δύστυχου που πηγαίνει εκούσια και θέτει τον εαυτό του υπό την απρόσωπη επήρεια των νόμων που ορίζουν την κίνηση του ωκεανού. Το Κάρμα δεν δημιουργεί τίποτε, ούτε σχεδιάζει. Ο άνθρωπος είναι αυτός που ρίχνει το σπόρο και δημιουργεί τις αιτίες και ο καρμικός νόμος προσαρμόζει τα αποτελέσματα, όμως, η προσαρμογή αυτή δεν είναι μια πράξη, αλλά η παγκόσμια αρμονία που τείνει πάντα προς την αρχική της θέση, σαν ένα κλαδί που, αν το λυγίσουμε με μεγάλη δύναμη, αναπηδά με ανάλογη ορμή. Αν τυχόν εξαρθρώσει το χέρι που προσπάθησε να το λυγίσει σε μια αφύσικη θέση, θα πούμε ότι το κλαδί μας έσπασε το χέρι ή ότι η δική μας ανοησία προκάλεσε το κακό; Το Κάρμα ποτέ δεν επεδίωξε να καταργήσει την πνευματική και την ατομική ελευθερία, όπως ο θεός που έχουν εφεύρει οι μονοθεϊστές. Δεν έχει περιβάλει τις επιταγές του με σκότος για να μπερδέψει σκόπιμα τον άνθρωπο ούτε τιμωρεί όποιον τολμά να ερευνήσει τα μυστήριά του. Αντίθετα, αυτός που με μελέτη και διαλογισμό αποκαλύπτει τα πολύπλοκα μονοπάτια του και ρίχνει φως στις σκοτεινές εκείνες διαδρομές, που στους μαιάνδρους τους χάνονται τόσοι άνθρωποι μη γνωρίζοντας το λαβύρινθο της ζωής, εργάζεται για το καλό των συνανθρώπων του. Το Κάρμα είναι ένας απόλυτος και αιώνιος νόμος στον κόσμο της εκδήλωσης.


82

Και καθώς δεν μπορεί να υπάρχει παρά ένα Απόλυτο, μία αιώνια πανταχού παρούσα Αιτία, όσοι πιστεύουν στο Κάρμα δεν μπορούν να θεωρούνται άθεοι ή υλιστές και ακόμα λιγότερο μοιρολάτρες, γιατί το Κάρμα είναι ένα με το Άγνωστο, δεν είναι παρά μια όψη του, ως προς τις συνέπειές του στον κόσμο των φαινομένων.» Ένας ακόμη αξιόλογος Θεόσοφος συγγραφέας, ο Κος Π. Σίνετ, στο έργο του Ο Σκοπός της Θεοσοφίας λέει: «Κάθε άτομο δημιουργεί είτε καλό είτε κακό Κάρμα με κάθε πράξη και σκέψη κατά τον ημερήσιο κύκλο του και συγχρόνως αντιμετωπίζει σε τούτη τη ζωή το Κάρμα που είχαν δημιουργήσει οι πράξεις και οι επιθυμίες της προηγούμενης ζωής του. Όταν βλέπουμε ανθρώπους που πάσχουν από συγγενή νοσήματα, μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε ότι οι ασθένειες αυτές είναι οι αναπόφευκτες συνέπειες των αιτίων που προκάλεσαν οι ίδιοι σε μια προηγούμενη γέννηση. Μπορεί να υποστηρίξει κάποιος ότι, αφού οι ασθένειες αυτές είναι κληρονομικές, ίσως να μην έχουν καμία σχέση με μια παλαιότερη ενσάρκωση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, όμως, ότι το Εγώ, ο πραγματικός άνθρωπος, η ατομικότητα, δεν κατάγεται πνευματικά από τους γονείς μέσω των οποίων μπαίνει σε ένα νέο σώμα, αλλά έλκεται από τις ομοιότητες που ο προηγούμενος τρόπος ζωής του προσέλκυσε γύρω του μέσα στο ρεύμα που το μεταφέρει, όταν έρχεται η ώρα της επαναγέννησης, στην οικογένεια που είναι η πιο κατάλληλη για να αναπτυχθούν αυτές οι τάσεις…. Η δοξασία αυτή του Κάρμα, αν γίνει κατανοητή όπως πρέπει, είναι κατάλληλη για να βοηθήσει και να καθοδηγήσει όσους αντιλαμβάνονται την αλήθειά της σε έναν ανώτερο και καλύτερο τρόπο ζωής, γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όχι μόνο οι πράξεις μας αλλά και οι σκέψεις μας συνοδεύονται πάντα από ένα σύνολο συγκυριών που θα επηρεάσουν προς το καλό ή προς το κακό και το δικό μας μέλλον, αλλά, πράγμα ακόμη σημαντικότερο, και το μέλλον πολλών συνανθρώπων μας. Αν παραπτώματα είτε εκ προθέσεως είτε εξ αμελείας μπορούσαν κατά περίπτωση να αφορούν μόνο αυτόν που τα διαπράττει, οι συνέπειες στο δικό του Κάρμα θα ήταν θέμα ήσσονος σημασίας. Το γεγονός ότι κάθε σκέψη και πράξη στη ζωή συνεπιφέρει μια αντίστοιχη καλή ή κακή επίδραση σε άλλα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας προσφέρει ένα αυστηρό αίσθημα δικαίου, ηθικής και ανιδιοτέλειας απολύτως απαραίτητο για τη μελλοντική ευτυχία ή πρόοδο. Ένα έγκλημα που διαπράχτηκε, μια κακή σκέψη που πέρασε από τον νου, είναι τετελεσμένα – όση μεταμέλεια κι αν επιδείξουμε, οι μελλοντικές τους συνέπειες δεν μπορούν να διαγραφούν. Η μεταμέλεια, αν είναι ειλικρινής, θα αποτρέψει έναν άνθρωπο από την επανάληψη των ίδιων σφαλμάτων. Δεν μπορεί να σώσει ούτε τον ίδιο ούτε τους άλλους από τις συνέπειες των σφαλμάτων που έχει ήδη κάνει, συνέπειες που είναι απολύτως βέβαιο ότι θα τις βρει μπροστά του είτε σε αυτήν τη ζωή είτε στην επόμενη επαναγέννησή του.» Ο κ. Τζ. Χ. Κόνελι συνεχίζει: «Οι πιστοί μιας θρησκείας που βασίζεται σε τέτοια διδασκαλία είναι πρόθυμοι να την συγκρίνουν με μια θρησκεία στην οποία το πεπρωμένο του ανθρώπου αιωνίως καθορίζεται από τα τυχαία συμβάντα μιας και μόνο, σύντομης επίγειας ζωής, κατά την οποία τον εμψυχώνει η υπόσχεση πως «όπως πέφτει το δέντρο έτσι και θα κείτεται». Και όπου η πιο φωτεινή του ελπίδα, όταν αφυπνίζεται και συνειδητοποιεί την κακότητά του είναι το δόγμα της υποκατάστατης εξιλέωσης, που όμως κι αυτό είναι λειψό, σύμφωνα με την Ομολογία Πίστεως των Πρεσβυτεριανών. Σύμφωνα με την εντολή του Θεού, για να φανερωθεί η δόξα του, ορισμένοι άνθρωποι και άγγελοι είναι προορισμένοι για την αιώνια ζωή και άλλοι προορίζονται για τον αιώνιο θάνατο.


83

Οι άγγελοι κι οι άνθρωποι αυτοί που έτσι έχουν προοριστεί και θεσπιστεί είναι σχεδιασμένοι με ξεχωριστό και αμετάβλητο τρόπο. Και ο αριθμός τους είναι τόσο συγκεκριμένος και ορισμένος που δεν μπορεί ούτε να αυξηθεί ούτε να μειωθεί…. Γιατί ο Θεός έχει προορίσει τους εκλεκτούς για τη δόξα…. Και κανείς άλλος δεν λυτρώνεται από τον Χριστό, δεν καλείται, δεν δικαιώνεται, δεν υιοθετείται, δεν καθαγιάζεται και δεν σώζεται, εκτός από τους εκλεκτούς, και μόνον αυτούς. Τους υπόλοιπους ανθρώπους ο Θεός ήταν ευχαριστημένος, σύμφωνα με τις ανεξερεύνητες βουλές του, με τις οποίες χαρίζει ή στερεί το έλεός του κατά βούληση, για να δοξαστεί η κυριαρχία του επί των πλασμάτων του, να τους προσπερνά και να τους καταδικάζει στην ατίμωση και στην οργή για τις αμαρτίες τους προς δόξαν της μεγαλειώδους δικαιοσύνης του.» Αυτά λέει ο ικανός αυτός υποστηρικτής της Θεοσοφίας. Και το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να ανακεφαλαιώσουμε, όπως κι εκείνος, παραθέτοντας ένα απόσπασμα ενός εξαιρετικού ποιήματος. Όπως λέει: Ο υπέροχος τρόπος με τον οποίον παρουσιάζει το Κάρμα ο Έντουιν Άρνολντ στο Φως της Ασίας μας κάνει να το επαναλάβουμε εδώ, αλλά είναι πολύ μεγάλο για να το παραθέσουμε ολόκληρο. Ιδού ένα απόσπασμα:

Κάρμα – το άθροισμα μιας ψυχής Όλα όσα έκανε, όλα όσα σκέφτηκε,

Ο «εαυτός» που ύφανε με το υφάδι του αθέατου χρόνου Πάνω στο αόρατο στημόνι των πράξεων.

Πριν από την αρχή και δίχως τέλος,

Αιώνιο σαν τον χώρο, σίγουρο σαν τη σιγουριά, Μια σταθερή θεία Δύναμη υπηρετεί το αγαθό,

Μόνο οι δικοί του νόμοι ζουν αιώνια.

Κανείς δεν μπορεί να το αψηφήσει Όποιος το παραβαίνει χάνει, όποιος το υπηρετεί κερδίζει.

Το κρυφό καλό ανταμείβει με γαλήνη και ευδαιμονία Το κρυφό κακό με πόνο.

Όλα τα βλέπει κι όλα τα καταγράφει,

Κάνετε το σωστό – σας ανταμείβει! Κάνετε ένα κακό – Πρέπει να ανταποδώσει τα ίσα,

Αν και το Ντάρμα αργεί.

Ούτε οργή γνωρίζει ούτε συγχώρεση. Λέει την αλήθεια Ζυγίζει με ακρίβεια, άσφαλτη η ζυγαριά του

Ο χρόνος, ένα τίποτα: μπορεί να κρίνει αύριο, Μπορεί σε πολλές μέρες.

Αυτός είναι ο νόμος που οδηγεί στην αρετή,

Και που κανείς δεν σταματά ούτε γλιτώνει τελικά. Η καρδιά του είναι η αγάπη, ο στόχος του

Η γαλήνη και η γλυκιά τελείωση. Υπακούστε.» Και τώρα σας συμβουλεύω να συγκρίνετε τις Θεοσοφικές μας απόψεις για το Κάρμα, το νόμο της ανταπόδοσης και να μου πείτε αν δεν είναι και πιο φιλοσοφημένες και πιο δίκαιες από αυτό το σκληρό και ανόητο δόγμα που παρουσιάζει τον «Θεό» δαίμονα χωρίς λογική. Από τη θεωρία, δηλαδή, που λέει ότι μόνο οι «εκλεκτοί» θα σωθούν, ενώ οι υπόλοιποι είναι αιώνια καταδικασμένοι!


84

Ερ. - Ναι, καταλαβαίνω τί εννοείτε σε γενικές γραμμές. Θα ήθελα, όμως, να μου δίνατε κάποιο συγκεκριμένο παράδειγμα της δράσης του Κάρμα. Θ. - Αυτό δεν μπορώ να το κάνω. Μπορούμε μόνο να είμαστε βέβαιοι, όπως είπα και πριν, ότι οι σημερινές ζωές μας και οι συνθήκες της ζωής μας είναι άμεσο αποτέλεσμα των δικών μας πράξεων και σκέψεων σε ζωές που έχουν προηγηθεί. Εμείς, όμως, που δεν είμαστε προφήτες ή Μύστες, δεν μπορούμε να ξέρουμε τίποτε για τις λεπτομέρειες της λειτουργίας του νόμου του Κάρμα. Ερ. - Μπορεί κανείς, ακόμη κι ένας αντέπτ ή προφήτης, να παρακολουθήσει σε κάθε της λεπτομέρεια την Καρμική διαδικασία της αναπροσαρμογής; Θ. - Ασφαλώς. «Εκείνοι που ξέρουν» μπορούν να το κάνουν χρησιμοποιώντας δυνάμεις που τις έχουν, σε λανθάνουσα κατάσταση, όλοι οι άνθρωποι.

ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΞΕΡΟΥΝ;

Ερ. - Αυτό ισχύει εξίσου για μας και για τους άλλους; Θ. - Εξίσου. Όπως είπα, όλοι έχουμε το ίδιο, περιορισμένο οπτικό πεδίο, εκτός από εκείνους που έχουν φτάσει, στη σημερινή τους ενσάρκωση, στο απόγειο του πνευματικού οράματος και της διόρασης. Εμείς μπορούμε μόνο να αντιληφθούμε ότι, αν τα πράγματα έπρεπε να είναι διαφορετικά για μας, θα ήταν διαφορετικά. Ότι είμαστε αυτό που εμείς φτιάξαμε τον εαυτό μας και ότι διαθέτουμε μόνο ό,τι εμείς κερδίσαμε επάξια για τον εαυτό μας. Ερ. - Φοβούμαι πως μια τέτοια αντίληψη μόνο πικρία θα μπορούσε να μας δώσει. Θ. - Εγώ πιστεύω ακριβώς το αντίθετο. Η μη πίστη στο δίκαιο νόμο της ανταπόδοσης είναι πιο πιθανό να ξυπνήσει στον άνθρωπο κάθε λογής αισθήματα αντίδρασης. Ένα παιδί, όπως κι ένας ενήλικας, δυσανασχετεί για μια τιμωρία ή ακόμη και μια επίπληξη, όταν θεωρεί ότι είναι άδικη, ενώ δυσανασχετεί πολύ λιγότερο για μια αυστηρότερη τιμωρία, αν αισθάνεται ότι δικαίως την υφίσταται. Η πίστη στο Κάρμα είναι το ευγενέστερο κίνητρο για να συμφιλιωθεί κανείς με όσα του επιφυλάσσει αυτή η ζωή και το ισχυρότερο κίνητρο για να προσπαθήσει να κάνει καλύτερη την επόμενη επαναγέννηση. Και τα δύο αυτά, όμως, δεν θα ήταν αποτελεσματικά, αν θεωρούσαμε ότι η μοίρα μας οφείλεται σε οτιδήποτε άλλο εκτός από έναν αυστηρό νόμο ή ότι το πεπρωμένο εξαρτιόταν από κάποιον άλλο κι όχι από εμάς. Ερ.- Μόλις υποστηρίξατε ότι αυτό το σύστημα της μετενσάρκωσης υπό τον έλεγχο του καρμικού νόμου είναι σύμφωνο με τη λογική, τη δικαιοσύνη και το ηθικό αίσθημα. Εάν, όμως, αυτό ισχύει, δεν είναι εις βάρος των πραότερων αρετών, της συμπόνιας, και του ελέους και δεν σκληραίνουν έτσι τα λεπτότερα ένστικτα του ανθρώπου; Θ. - Μόνο φαινομενικά, όχι στην πραγματικότητα. Κανείς δεν μπορεί να πάρει περισσότερα ή λιγότερα από όσα αξίζει, χωρίς να αδικηθούν ή να ευνοηθούν αντίστοιχα οι άλλοι. Κι ένας νόμος που η εφαρμογή του θα μπορούσε να αποτραπεί από συμπόνια θα επέφερε περισσότερη δυστυχία από όση θα γλίτωνε, περισσότερη οργή και κατάρες παρά ευχαριστίες. Θυμηθείτε, επίσης, πως δεν κατευθύνουμε εμείς τον νόμο, προκαλώντας τις αιτίες που επιφέρουν τα αποτελέσματά του. Ο νόμος είναι αυτοτελής. Και θυμηθείτε, επίσης, ότι η μεγαλύτερη φροντίδα για την εφαρμογή δίκαιης συμπόνιας και ελέους ισχύει στην κατάσταση του Ντεβαχάν.


85

Ερ. - Μιλάτε για τους Αντέπτ σα να αποτελούν εξαίρεση σε όλα όσα, κατά κανόνα, αγνοούμε. Γνωρίζουν, πράγματι, περισσότερα από μας για τη μετενσάρκωση και τις μεταθανάτιες καταστάσεις; Θ. - Πράγματι γνωρίζουν. Εξασκώντας ικανότητες που όλοι τις διαθέτουμε, αλλά που μόνο εκείνοι έχουν τελειοποιήσει, έχουν εισέλθει εν πνεύματι στα διάφορα επίπεδα και στις καταστάσεις για τα οποία συζητάμε. Επί πολλούς αιώνες, η μία γενιά των Αντέπτ μετά την άλλη έχει μελετήσει τα μυστήρια της ύπαρξης, της ζωής, του θανάτου και της επαναγέννησης και όλοι έχουν διδάξει με τη σειρά τους ορισμένες από τις αλήθειες που έμαθαν κατ’ αυτό τον τρόπο. Ερ. – Αποτελεί στόχο της Θεοσοφίας η δημιουργία Αντέπτ; Θ. - Η Θεοσοφία θεωρεί ότι η ανθρωπότητα είναι απορροή από το θείο και ότι βρίσκεται στο δρόμο της επιστροφής προς αυτό. Σε ένα προχωρημένο σημείο αυτής της διαδρομής, εκείνοι που αφιερώνουν πολλές ενσαρκώσεις σε αυτό το επίτευγμα κατορθώνουν να αποκτήσουν την ιδιότητα του Αντέπτ. Γιατί, μην ξεχνάτε ότι κανείς δεν έχει κατορθώσει να μυηθεί στις Εσωτερικές Επιστήμες σε μία μόνο ζωή. Αλλά για να επιτευχθεί αυτό χρειάζονται πολλές ενσαρκώσεις αφού πρώτα διαμορφωθεί ένας συνειδητός σκοπός και αρχίσει η απαραίτητη εκπαίδευση. Μπορεί να υπάρχουν στους κόλπους της Εταιρίας μας πολλοί άνδρες και γυναίκες που, έχουν ξεκινήσει αυτή την ανηφορική πορεία προς τη φώτιση εδώ και πολλές ενσαρκώσεις, οι οποίοι, ωστόσο, λόγω των προσωπικών ψευδαισθήσεων της παρούσας ζωής, είτε δεν το γνωρίζουν είτε κινδυνεύουν να χάσουν κάθε πιθανότητα σε αυτή τη ζωή, να προχωρήσουν παραπέρα. Αισθάνονται μια ακατανίκητη έλξη προς τον αποκρυφισμό και την «ανώτερη ζωή», όμως, είναι πάρα πολύ ατομιστές και ισχυρογνώμονες, υπερβολικά ερωτευμένοι με τα απατηλά θέλγητρα της εγκόσμιας ζωής και με τις εφήμερες χαρές που προσφέρει ο κόσμος, για να τα απαρνηθούν. Κι έτσι χάνουν την ευκαιρία που είχαν στην τωρινή τους γέννηση. Για τους κοινούς ανθρώπους, ωστόσο, για τις πρακτικές υποχρεώσεις της καθημερινής ζωής, ένα τόσο μακρινό επίτευγμα είναι ακατάλληλο σαν στόχος και καθόλου αποτελεσματικό σαν κίνητρο. Ερ. - Τότε, όμως, ποιό μπορεί να είναι το αντικείμενο ή ποιός ο συγκεκριμένος σκοπός για τον οποίον γίνονται μέλη της Θεοσοφικής Εταιρίας; Θ. - Πολλοί ενδιαφέρονται για τις διδασκαλίες μας και αισθάνονται ενστικτωδώς ότι είναι πιο αληθινές από τις διδασκαλίες οιασδήποτε δογματικής θρησκείας. Άλλοι έχουν αποφασίσει να φτάσουν το υψηλότερο ανθρώπινο ιδεώδες.

Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΜΕΤΑΞΥ ΠΙΣΤΗΣ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗΣ ή ΤΥΦΛΗ ΚΑΙ ΛΕΛΟΓΙΣΜΕΝΗ ΠΙΣΤΗ

Ερ. - Λέτε ότι αυτοί οι άνθρωποι αποδέχονται και πιστεύουν τις διδασκαλίες της Θεοσοφίας. Αφού, όμως, δεν ανήκουν στους Αντέπτ, στους οποίους μόλις αναφερθήκατε, τότε θα πρέπει να πιστεύουν «τυφλά» στις διδασκαλίες σας. Ποιά είναι η διαφορά, επομένως, από τις συμβατικές θρησκείες; Θ. - Όπως υπάρχει διαφορά σε όλα σχεδόν τα σημεία, έτσι υπάρχει διαφορά και σε αυτό. Εκείνο που εσείς αποκαλείτε «πίστη» και, που, στην πραγματικότητα, είναι «τυφλή πίστη», αναφορικά με τα δόγματα των Χριστιανικών θρησκειών, σε εμάς γίνεται γνώση, λογική αλληλουχία πραγμάτων που γνωρίζουμε, πραγματικών γεγονότων που αφορούν τη Φύση. Οι δικές σας δοξασίες βασίζονται στην ερμηνεία και συνεπώς στην από «δεύτερο χέρι» μαρτυρία των προφητών, οι δικές μας βασίζονται στις αμετάβλητες και απαράλλακτες μαρτυρίες των προφητών.


86

Ερ. - Ωραία, λοιπόν. Και οι μαρτυρίες αυτές κοινοποιούνται με τη γνώση και όχι με την πίστη; Θ. - Αν θέλετε να μάθετε ποιά είναι η διαφορά μεταξύ των δύο, δηλαδή μεταξύ της πίστης που βασίζεται στην αυθεντία και της πίστης που βασίζεται στην πνευματική διαίσθηση κάποιου σας λέω ότι η διαφορά είναι τεράστια. Ερ. - Και αυτή η «διαίσθηση» είναι που σας αναγκάζει να απορρίπτετε τον Θεό ως προσωπικό πατέρα, ρυθμιστή και κύριο του σύμπαντος; Θ. - Ακριβώς. Πιστεύουμε σε μια αιώνια, άγνωστη Αρχή, γιατί μόνο τυφλός παραλογισμός μπορεί να κάνει κάποιον να υποστηρίζει ότι το σύμπαν, ο σκεπτόμενος άνθρωπος, και όλα τα θαύματα που εμπεριέχει, ακόμα και ο υλικός κόσμος, θα μπορούσαν να έχουν προκύψει χωρίς να έχουν δημιουργήσει κάποιες νοήμονες δυνάμεις την εξαιρετικά σοφή τάξη όλων των μερών του. Η Φύση μπορεί να κάνει λάθη και συχνά σφάλλει όσον αφορά στις λεπτομέρειες και στις εξωτερικές εκδηλώσεις των υλικών της, αλλά ποτέ στις εσωτερικές της αιτίες και τα αποτελέσματα. Οι αρχαίοι παγανιστές είχαν πάνω σ’ αυτό το ζήτημα πολύ πιο φιλοσοφημένες απόψεις από τους σύγχρονους φιλόσοφους είτε αυτοί είναι Αγνωστικιστές είτε Υλιστές είτε Χριστιανοί. Και κανένας παγανιστής συγγραφέας δεν έχει ως τώρα διατυπώσει την άποψη ότι η σκληρότητα και ο οίκτος δεν είναι πεπερασμένα συναισθήματα και ότι μπορούν, συνεπώς, να γίνουν ιδιότητες ενός άπειρου θεού. Οι θεοί τους, επομένως, ήσαν όλοι πεπερασμένοι. Ο από το Σιάμ καταγόμενος συγγραφέας του Τροχού του Νόμου εκφράζει την ίδια με μας άποψη για τον προσωπικό Θεό σας. Λέει τα εξής (σ. 25): Ένας Βουδιστής θα μπορούσε να πιστέψει στην ύπαρξη ενός Θεού, ανυπέρβλητου, ανώτερου από όλες τις ανθρώπινες ποιότητες και ιδιότητες – ενός τέλειου θεού, υπεράνω αγάπης, μίσους και φθόνου, ο οποίος αναπαύεται σε μια γαλήνη που τίποτε δεν μπορεί να διαταράξει, και έναν τέτοιο Θεό δεν θα μπορούσε ποτέ να τον ψέξει, όχι από επιθυμία να τον ευχαριστήσει ή από φόβο να τον προσβάλει, αλλά από έμφυτο σεβασμό. Ο Βουδιστής, όμως, δεν μπορεί να κατανοήσει έναν Θεό που έχει τα χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες των ανθρώπων, έναν Θεό που αγαπά και μισεί, και που δείχνει οργή. Μια Θεότητα που, όπως την περιγράφουν είτε οι Χριστιανοί ιεραπόστολοι είτε οι Μωαμεθανοί, οι Βραχμάνοι ή οι Εβραίοι, υπολείπεται από το πρότυπο ακόμη κι ενός κοινού καλού ανθρώπου. Ερ. - Αν συγκρίνουμε τη μία πίστη με την άλλη, δεν είναι καλύτερη η πίστη του Χριστιανού, που πιστεύει, μέσα στην αδυναμία της ανθρώπινης διάστασής του, ότι υπάρχει ένας ελεήμων Πατέρας στον Ουρανό που θα τον προστατεύσει από τον πειρασμό, θα τον βοηθήσει στη ζωή του και θα του συγχωρήσει τα παραπτώματά του, καλύτερη από την ψυχρή και υπεροπτική σχεδόν μοιρολατρική πίστη των Βουδιστών, των Βεδαντιστών και των Θεόσοφων; Θ. - Συνεχίστε να αποκαλείτε την πεποίθησή μας «πίστη», αν θέλετε. Αφού, όμως, ξαναγυρίσαμε σε αυτό το αιώνιο ερώτημα, ρωτώ κι εγώ με τη σειρά μου: Αν συγκρίνουμε τη μία πίστη με την άλλη, αυτή που βασίζεται στην αυστηρή λογική και στον ορθό λόγο δεν είναι καλύτερη από εκείνη που στηρίζεται μόνο στην ανθρώπινη αυθεντία ή στην ηρωολατρεία; Η δική μας «πίστη» έχει όλη τη λογική δύναμη της αυταπόδεικτης αριθμητικής αλήθειας ότι δύο και δύο κάνουν τέσσερα. Η δική σας πίστη είναι σαν τη λογική κάποιων ευσυγκίνητων γυναικών, για τις οποίες, όπως έλεγε ο Τουργκένιεφ, δύο και δύο κάνουν συνήθως πέντε. Η δική σας, επιπλέον, είναι μια πίστη που αντιφάσκει όχι μόνο σε οποιαδήποτε εκδοχή δικαίου και λογικής μπορεί κανείς να φανταστεί, αλλά μια πίστη που, αν αναλυθεί, οδηγεί τον άνθρωπο στην ηθική απώλεια, παρακωλύει την πρόοδο της ανθρωπότητας και,


87

υποστηρίζοντας με κάθε τρόπο το δίκαιο του ισχυροτέρου, μετατρέπει τους μισούς ανθρώπους σε Κάιν που στρέφεται κατά του αδελφού του Άβελ. Ερ. - Τί υπονοείτε; Θ. - Τη θεωρία της «εξιλέωσης». Αναφέρομαι σε αυτή την επικίνδυνη δοξασία που πιστεύετε και που μας διδάσκει πως, όσο μεγάλα εγκλήματα κι αν έχουμε διαπράξει εις βάρος των νόμων του Θεού και των ανθρώπων, αρκεί να πιστεύουμε στην αυτοθυσία του Ιησού για τη σωτηρία της ανθρωπότητας και το αίμα του θα ξεπλύνει κάθε κηλίδα. Εδώ και είκοσι χρόνια, μιλάω δημόσια εναντίον αυτής της δοξασίας και μπορώ τώρα να επιστήσω την προσοχή σας σε μια παράγραφο από το Αποκαλυμμένη Ίσις που γράφτηκε το 1875. Ιδού τί διδάσκει ο Χριστιανισμός και αντιμαχόμαστε εμείς: «Το έλεος του Θεού είναι απεριόριστο και απροσμέτρητο. Είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς μια τόσο αξιοκατάκριτη ανθρώπινη αμαρτία που το τίμημα που έχει προκαταβληθεί για την εξιλέωση του αμαρτωλού να μην την εξαλείφει στο χιλιαπλάσιο. Και, επιπλέον, ποτέ δεν είναι αργά για να μετανοήσει κανείς. Ακόμη κι αν ο αμαρτωλός περιμένει ως την τελευταία στιγμή της τελευταίας ώρας της τελευταίας μέρας της θνητής ζωής του, πριν τα κάτωχρα χείλη του αρθρώσουν την ομολογία της πίστεως, μπορεί να πάει στον Παράδεισο. Αυτό έκανε ο ετοιμοθάνατος ληστής κι αυτό μπορούν να κάνουν όλοι οι άλλοι που είναι εξίσου άθλιοι. Αυτά παραδέχεται η Εκκλησία.» Ερ. - Δεν κάνουν, όμως, αυτά τον Χριστιανό πιο ευτυχισμένο από τον Βουδιστή ή τον Βραχμάνο; Θ. - Όχι. Τουλάχιστον όχι τον μορφωμένο άνθρωπο, μια και οι περισσότεροι από αυτούς έχουν προ πολλού πάψει ουσιαστικά να πιστεύουν σε αυτή την σκληρή δοξασία. Όσους, όμως, εξακολουθούν να πιστεύουν σε αυτή, τους οδηγεί στο κατώφλι κάθε εγκλήματος που μπορεί να φανταστεί κανείς, ευκολότερα από κάθε άλλη γνωστή δοξασία. Θα σας αναφέρω και πάλι κάποια αποσπάσματα από το Αποκαλυμμένη Ίσις (ii, 542, 543): «Αν βγούμε από τον στενό κύκλο της θρησκευτικής πίστης και θεωρήσουμε το σύμπαν ως σύνολο που ισορροπεί χάρις στη λεπτότατη προσαρμογή των μερών του, θα δούμε πως κάθε έννοια ορθού λόγου, ακόμη και το αμυδρότερο αίσθημα δικαίου, επαναστατεί κατά της Εξιλέωσης δι’ Αντιπροσώπου! Αν αυτός που αδικεί μόνο εις βάρος του εαυτού του, και αδίκησε μόνο τον εαυτό του, αν με ειλικρινή μετάνοια μπορούσε να σβήσει τα περασμένα όχι μόνο από τη μνήμη των ανθρώπων αλλά και από το άφθαρτο εκείνο αρχείο, το οποίο καμία θεότητα – ούτε καν η Ύψιστη των Υψίστων – μπορεί να εξαφανίσει, τότε η θεωρία αυτή μπορεί να μην ήταν ακατανόητη. Το να υποστηρίζει, όμως, κανείς ότι μπορεί κάποιος να βλάψει τον συνάνθρωπό του, να σκοτώσει, να διαταράξει την κοινωνική ισορροπία και τη φυσική τάξη των πραγμάτων και μετά – από δειλία, ελπίδα ή κάποια παρόρμηση, αδιάφορο από τι – να συγχωρηθεί επειδή πιστεύει ότι το αίμα που χύθηκε μπορεί να ξεπλύνει το άλλο αίμα που έχει χυθεί – αυτό είναι αδιανόητο! Είναι δυνατόν οι συνέπειες ενός εγκλήματος να διαγραφούν ακόμα κι αν το ίδιο το έγκλημα θα έπρεπε να συγχωρηθεί; Οι συνέπειες ενός αιτίου δεν περιορίζονται ποτέ στα όρια του αιτίου, ούτε μπορούν οι συνέπειες ενός εγκλήματος να περιοριστούν στο θύτη και στο θύμα του. Κάθε καλή, όπως και κάθε κακή πράξη, έχει τις συνέπειές της, που είναι τόσο απτές όσο και ο κυματισμός που προκαλεί μια πέτρα που πετάμε στο νερό. Η παρομοίωση είναι τετριμμένη, αλλά είναι η καλύτερη που έχει συλλάβει ποτέ ο νους, γι’ αυτό ας την χρησιμοποιήσουμε.


88

Οι κύκλοι της δίνης που σχηματίζονται είναι μεγαλύτεροι και γρηγορότεροι, όσο μεγαλύτερο ή μικρότερο είναι αντίστοιχα το αντικείμενο που τους προκάλεσε αλλά και το μικρότερο βότσαλο, ναι, ακόμα κι ο πιο μικρός κόκκος ρυτιδώνει την επιφάνεια του νερού. Η διαταραχή, όμως, αυτή δεν είναι μόνο ορατή στην επιφάνεια. Κάτω από την επιφάνεια, αόρατα, προς κάθε κατεύθυνση – προς τα έξω και προς τα κάτω – η μία σταγόνα σπρώχνει την άλλη ώσπου η δύναμη να αγγίξει τις πλευρές και το βυθό της λίμνης. Επίσης, και ο αέρας πάνω από το νερό ταράζεται, και η διαταραχή αυτή μεταδίδεται, όπως μας λένε οι φυσικοί, από στρώμα σε στρώμα ως το διάστημα, εσαεί. Όταν δοθεί μια ώθηση στην ύλη, δεν χάνεται ποτέ, ούτε μπορεί να ανακληθεί! Το ίδιο ισχύει και με το έγκλημα, το ίδιο ισχύει και με το αντίθετό του. Η πράξη μπορεί να είναι στιγμιαία, οι συνέπειες είναι αιώνιες. Αν, αφού έπεσε το βότσαλο στη λίμνη, μπορέσουμε να το ξαναφέρουμε στο χέρι μας, να σβήσουμε τις ρυτίδες από την επιφάνεια του νερού, να εξαλείψουμε τη δύναμη που αναλώθηκε, να αποκαταστήσουμε τα κύματα του αιθέρα στην προηγούμενη κατάσταση ανυπαρξίας, και να σβήσουμε κάθε ίχνος της πράξης της ρίψης της πέτρας, έτσι που το αρχείο του Χρόνου να δείχνει ότι ποτέ δεν συνέβη, τότε και μόνο τότε, θα μπορούμε να ακούμε καρτερικά τους Χριστιανούς να υποστηρίζουν την αποτελεσματικότητα αυτής της Εξιλέωσης.» Και τότε να πάψουμε να πιστεύουμε στον Καρμικό Νόμο. Όπως έχουν τώρα τα πράγματα, καλούμε όλον τον κόσμο να αποφασίσει ποιά από τις δύο διδασκαλίες σέβεται περισσότερο τη θεοποιό δικαιοσύνη και ποια είναι πιο λογική, ακόμη και με κριτήριο την απλή ανθρώπινη εμπειρία και λογική. Ερ. - Και, όμως, εκατομμύρια άνθρωποι πιστεύουν στη Χριστιανική διδασκαλία και είναι ευτυχισμένοι. Θ. - Επειδή τις νοητικές τους λειτουργίες κυριεύει άκρατος συναισθηματισμός, πράγμα που ποτέ δεν θα δεχόταν ένας πραγματικός φιλάνθρωπος ή αλτρουιστής. Δεν είναι καν όνειρο ιδιοτέλειας, πρόκειται για εφιάλτη της ανθρώπινης νόησης. Κοιτάξτε πού οδηγεί και πείτε μου το όνομα εκείνης της παγανιστικής χώρας όπου διαπράττονται εγκλήματα πιο εύκολα ή πιο πολλά σε αριθμό από ό,τι στο Χριστιανικό κόσμο. Κοιτάξτε τον μακρύ και φρικτό κατάλογο των εγκλημάτων που διαπράττονται στις Ευρωπαϊκές χώρες. Κοιτάξτε την Αμερική του Προτεσταντισμού και της Βίβλου. Εκεί, οι προσηλυτισμοί που γίνονται στις φυλακές είναι περισσότεροι από όσους γίνονται στις δημόσιες θρησκευτικές τελετές και στα κηρύγματα. «Δείτε σε τί κατάσταση είναι τα κατάστιχα της Χριστιανικής δικαιοσύνης (!). Αιμοσταγείς δολοφόνοι, παρακινούμενοι από τους δαίμονες της λαγνείας, της εκδίκησης, της απληστίας, του φανατισμού ή απλώς της κτηνώδους δίψας για αίμα, που σκοτώνουν τα θύματά τους, στις περισσότερες περιπτώσεις, χωρίς να τους δώσουν την ευκαιρία να μετανοήσουν ή να επικαλεστούν τον Ιησού. Δεν αποκλείεται τα θύματα αυτά να πέθαναν αμαρτωλά και, φυσικά – σύμφωνα με τη θεολογική λογική – να τους έλαχε η ανταμοιβή που αναλογούσε στα μικρότερα ή μεγαλύτερα σφάλματά τους. Ο δολοφόνος, όμως, αν τον παραλάβει η ανθρώπινη δικαιοσύνη, φυλακίζεται, ενώ διάφοροι αισθηματίες κλαίνε για χάρη του, προσεύχονται μαζί του και για λογαριασμό του, και, όταν αρθρώσει τις μαγικές λέξεις της μετάνοιας, οδηγείται στην αγχόνη ως εξιλεωμένο τέκνο του Ιησού! Αν δεν είχε σκοτώσει, κανείς δεν θα είχε προσευχηθεί μαζί του, δεν θα είχε λυτρωθεί ούτε θα είχε συγχωρηθεί. Είναι ολοφάνερο πως καλά έκανε ο άνθρωπος αυτός που σκότωσε, γιατί έτσι κέρδισε την αιώνια ευτυχία! Τί γίνεται, όμως, με το θύμα, την οικογένειά του, τους δικούς του, τους φίλους του, τους επιφυλάσσει η δικαιοσύνη κάποια ανταπόδοση;


89

Πρέπει να υποφέρουν και σε αυτόν και στον άλλο κόσμο, ενώ εκείνος που τους έβλαψε κάθεται δίπλα στον «ιερό ληστή» του Γολγοθά και είναι για πάντα ευλογημένος; Πάνω σε αυτό το θέμα ο κλήρος τηρεί αιδήμονα σιωπή» (Αποκαλυμμένη Ίσις) Να, λοιπόν, που τώρα ξέρετε γιατί οι Θεόσοφοι – που η θεμελιώδης πεποίθηση και ελπίδα τους είναι η δικαιοσύνη για όλους, στον ουρανό όπως και στη γη, και το Κάρμα – απορρίπτουν αυτή τη δοξασία. Ερ. – Άρα, το απώτατο πεπρωμένο του ανθρώπου δεν είναι ένα ουράνιο βασίλειο όπου βασιλεύει ο Θεός, αλλά η σταδιακή μεταμόρφωση της ύλης στο πρωταρχικό της στοιχείο, το πνεύμα; Θ. - Αυτός είναι ο τελικός στόχος προς τον οποίον τείνουν τα πάντα στη Φύση. Ερ. - Μερικοί από σας δεν θεωρούν αυτό το συσχετισμό ή την «πτώση του πνεύματος στην ύλη» σαν κάτι κακό και την επαναγέννηση σαν δυστυχία; Θ. - Ορισμένοι το πιστεύουν και γι’ αυτό πασχίζουν να συντομεύσουν την περίοδο της επίγειας δοκιμασίας τους. Δεν είναι, όμως, ένα αμιγές κακό, αφού μας εξασφαλίζει την εμπειρία μέσω της οποίας εξυψωνόμαστε προς τη γνώση και τη σοφία. Μιλώ για την εμπειρία που μας διδάσκει ότι οι ανάγκες της πνευματικής μας φύσης δεν μπορούν ποτέ να ικανοποιηθούν παρά μόνο με την πνευματική ευτυχία. Όσο είμαστε ενσώματοι, υποκείμεθα στον πόνο, στη δυστυχία και σε όλα τα στενόχωρα περιστατικά που συμβαίνουν στη ζωή. Επομένως, και για να απαλύνουμε αυτές τις καταστάσεις, αποκτάμε τελικά γνώση που είναι η μόνη που μπορεί να μας προσφέρει την ανακούφιση και την ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον.

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΘΕΟΣΟΦΙΑ;

90



ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ Ερ. - Γιατί, λοιπόν, χρειάζονται οι επαναγεννήσεις, αφού καμιά τους δεν μπορεί να εξασφαλίσει μόνιμη γαλήνη; Θ. - Γιατί δεν μπορούμε να φτάσουμε στον τελικό στόχο με άλλον τρόπο, παρά μόνο μέσα από τις εμπειρίες της ζωής και γιατί οι περισσότερες από αυτές περιέχουν πόνο και δυστυχία. Μόνο μέσα από αυτά μπορούμε να μάθουμε. Οι χαρές και οι απολαύσεις δεν μας διδάσκουν τίποτε. Είναι φευγαλέες και, σε τελική ανάλυση, μπορούν μόνο κορεσμό να φέρουν. Επιπλέον, η διαρκής αποτυχία μας στην εξεύρεση μόνιμης ικανοποίησης στη ζωή, που θα κάλυπτε τις ανάγκες της ανώτερης φύσης μας, μας δείχνει καθαρά ότι οι ανάγκες αυτές μπορούν να καλυφθούν μόνο στο δικό τους επίπεδο, δηλαδή - στο πνευματικό. Ερ. - Και η φυσική συνέπεια αυτού είναι μια επιθυμία να εγκαταλείψουμε τη ζωή με τον ένα ή τον άλλο τρόπο; Θ. - Αν ως τέτοια επιθυμία, εννοείτε την «αυτοκτονία», τότε απαντώ, ασφαλώς όχι. Μια τέτοια κατάληξη δεν μπορεί ποτέ να είναι «φυσική» αλλά οφείλεται πάντα σε μια νοσηρή πάθηση του εγκεφάλου ή σε απόλυτες και ισχυρές υλιστικές απόψεις. Είναι το χειρότερο έγκλημα με ολέθριες συνέπειες. Αν, όμως, όταν μιλάτε για επιθυμία, εννοείτε απλώς την προσδοκία να κατακτήσουμε την πνευματική ύπαρξη και όχι επιθυμία να εγκαταλείψουμε τη γη, τότε θα την θεωρούσα μια πραγματικά πολύ φυσική επιθυμία. Αλλιώς, ο εκούσιος θάνατος θα ήταν εγκατάλειψη της παρούσας θέσης και των καθηκόντων που μας έχουν ανατεθεί καθώς και απόπειρα αποφυγής των καρμικών μας ευθυνών και επομένως θα συνεπαγόταν τη δημιουργία νέου Κάρμα. Ερ. - Αφού, όμως, οι πράξεις στο υλικό επίπεδο δεν φέρνουν ικανοποίηση, γιατί τα καθήκοντα, που είναι ανάλογες πράξεις, είναι τόσο σημαντικά; Θ. - Πρώτα απ’ όλα, επειδή η φιλοσοφία μας διδάσκει ότι ο σκοπός της εκτέλεσης των καθηκόντων μας πρώτα έναντι όλων των άλλων και τελευταία έναντι του εαυτού μας δεν είναι η κατάκτηση της προσωπικής μας ευτυχίας αλλά της ευτυχίας των άλλων. Κάνουμε το σωστό χάριν του σωστού, όχι αποβλέποντας σε ό,τι μπορεί να μας αποφέρει. Η ευτυχία ή μάλλον η ικανοποίηση μπορεί πράγματι να είναι επακόλουθο της εκπλήρωσης ενός χρέους αλλά δεν είναι, ούτε πρέπει να είναι το κίνητρο. Ερ. - Τί ακριβώς εννοείτε στη Θεοσοφία όταν λέτε «καθήκον»; Δεν μπορεί να εννοείτε τα Χριστιανικά καθήκοντα που κήρυξαν ο Ιησούς και οι Απόστολοι, αφού αυτούς δεν τους αναγνωρίζετε. Θ. - Και πάλι κάνετε λάθος. Τα καθήκοντα που εσείς αποκαλείτε «Χριστιανικά» τα διακήρυξαν όλοι οι μεγάλοι ηθικοί και θρησκευτικοί αναμορφωτές πολλούς αιώνες πριν από την εμφάνιση του Χριστιανισμού. Καθετί μεγάλο, γενναιόψυχο, ηρωικό,


91

την παλιά εποχή, δεν το συζητούσαν απλώς, δεν το δίδασκαν μόνον από του άμβωνος, όπως στη δική μας εποχή, αλλά μερικές φορές το έκαναν πράξη ολόκληρα έθνη. Η ιστορία της Βουδδιστικής μεταρρύθμισης είναι γεμάτη από τις ευγενέστερες και πιο ηρωικά ανιδιοτελείς πράξεις. Το «πάντες ομόφρονες, συμπαθείς, φιλάδελφοι, εύσπλαχνοι, ταπεινόφρονες, μη αποδιδόντες κακόν αντί κακού ή λοιδωρίαν αντί λοιδωρίας, τουναντίον δε ευλογούντες» - το εφάρμοζαν στην πράξη οι οπαδοί του Βούδα, πολλούς αιώνες πριν από τον Πέτρο. Οι ηθικές αρχές του Χριστιανισμού είναι ασφαλώς μεγαλειώδεις. Είναι, όμως, εξίσου αδιαμφισβήτητο ότι δεν είναι καινούριες και ότι πρωτοεμφανίστηκαν ως «Ειδωλολατρικά» καθήκοντα. Ερ. - Και πώς θα ορίζατε αυτά τα «καθήκοντα» ή γενικά «το καθήκον», όπως εσείς εννοείτε τον όρο; Θ. - Καθήκον είναι αυτό που οφείλουμε στην ανθρωπότητα, στους συνανθρώπους μας, στον πλησίον μας, στην οικογένειά μας, και ιδίως αυτό που οφείλουμε σε όσους είναι φτωχότεροι και πιο ανήμποροι από εμάς. Είναι ένα χρέος που, αν δεν το ξεπληρώσουμε όσο ζούμε, μας αφήνει πνευματικά αφερέγγυους και ηθικά χρεοκοπημένους στην επόμενη ενσάρκωσή μας. Η Θεοσοφία είναι η πεμπτουσία του καθήκοντος. Ερ. - Το ίδιο και ο Χριστιανισμός, αν τον κατανοήσει και τον εφαρμόσει κανείς σωστά. Θ. - Χωρίς αμφιβολία. Αν, όμως, στην πράξη δεν ήταν παρά μια θρησκεία των λόγων η Θεοσοφία δεν θα είχε λόγο ύπαρξης έναντι των Χριστιανών. Δυστυχώς δεν είναι τίποτε άλλο παρά ηθική μόνο στα λόγια. Ελάχιστοι είναι εκείνοι που εκτελούν το καθήκον τους προς όλους, χάριν του καθήκοντος και μόνο. Και ακόμη λιγότεροι είναι εκείνοι που εκτελούν το καθήκον αυτό αρκούμενοι στην ικανοποίηση που τους προσφέρει η δική τους μυστική συνειδητότητα. Συνήθως ο δημόσιος έπαινος που τιμά την αρετή και την ανταμείβει έχει την πρωτοκαθεδρία στο νου των «παγκοσμίως ξακουστών φιλανθρώπων». Οι σύγχρονοι κανόνες της ηθικής είναι πολύ ωραίοι για να τους διαβάζει κανείς ή να αποτελούν θέμα συζήτησης. Τί αξία έχουν, όμως, τα λόγια αν δεν μεταφράζονται σε πράξεις; Και τέλος: αν με ρωτάτε πώς αντιλαμβανόμαστε πρακτικά το θεοσοφικό καθήκον και μάλιστα σε σχέση με το Κάρμα, μπορώ να σας απαντήσω ότι καθήκον μας είναι να πίνουμε αγόγγυστα και την τελευταία σταγόνα, ό,τι κι αν μας επιφυλάσσει το ποτήρι της ζωής, να δρέπουμε τα ρόδα της ζωής μόνο για το άρωμα που μπορεί να σκορπίσουν στους άλλους, ενώ εμείς θα αρκούμαστε στα αγκάθια, αν δεν μπορούμε να απολαύσουμε αυτό το άρωμα χωρίς να το στερήσουμε από κάποιον άλλο. Ερ. - Όλα αυτά είναι πολύ αόριστα. Τί περισσότερο κάνετε εσείς από τους Χριστιανούς; Θ. - Το θέμα δεν είναι τι κάνουμε εμείς, τα μέλη της Θεοσοφικής Εταιρίας – αν και μερικοί από μας κάνουμε ό,τι μπορούμε – αλλά πόσο πιο κοντά στο καλό μας οδηγεί η Θεοσοφία από τον σύγχρονο Χριστιανισμό. Εγώ λέω –πράξη, εφαρμοσμένη πράξη, αντί για απλές προθέσεις και λόγια. Μπορεί κάποιος να είναι ό,τι του αρέσει, ο πιο υλιστής, εγωιστής και σκληρόκαρδος στον κόσμο, ακόμη και αδίστακτο κάθαρμα, όμως αυτό δεν εμποδίζει ούτε τον ίδιο να αυτοαποκαλείται Χριστιανός, ούτε τους άλλους να τον θεωρούν Χριστιανό. Κανένας Θεόσοφος, όμως, δεν δικαιούται να λέγεται Θεόσοφος, αν δεν πιστεύει ακράδαντα στην ορθότητα της αυταπόδεικτης αλήθειας που έχει πει ο Καρλάυλ: «Ο τελικός προορισμός του ανθρώπου είναι μια πράξη και όχι μια σκέψη, ούτε καν η ευγενέστερη» - και αν δεν οργανώσει και διαμορφώσει την καθημερινή του ζωή πάνω σε αυτήν την αλήθεια. Η διακήρυξη μιας αλήθειας δεν ισοδυναμεί με την


92

εφαρμογή της. Κι όσο πιο ωραία και μεγαλειώδης ηχεί, όσο πιο δυνατά συζητείται η αρετή ή το καθήκον, αντί να ασκείται, τόσο πιο έντονα θα θυμίζει πάντα τους καρπούς της Νεκράς Θάλασσας. Η υποκρισία είναι το απαισιότερο από όλα τα ελαττώματα και η υποκρισία είναι το πιο χαρακτηριστικό γνώρισμα της μεγαλύτερης Προτεσταντικής χώρας του αιώνα μας – της Αγγλίας. Ερ. - Τί θεωρείτε, γενικά, καθήκον προς την ανθρωπότητα; Θ. Την πλήρη αναγνώριση ίσων δικαιωμάτων και προνομίων προς όλους, χωρίς διακρίσεις φυλής, χρώματος, κοινωνικής θέσης ή καταγωγής. Ερ. - Και πότε θα θεωρούσατε ότι δεν εκπληρώνεται αυτό το καθήκον; Θ. - Όταν γίνεται και η ελάχιστη καταπάτηση των δικαιωμάτων του άλλου – είτε ο άλλος είναι κάποιος άνθρωπος είτε κάποιο έθνος. Όταν δεν καταφέρνουμε να του δείχνουμε την ίδια δικαιοσύνη, καλοσύνη, σεβασμό ή οίκτο που επιθυμούμε για τον εαυτό μας. Όλο το σημερινό πολιτικό σύστημα είναι οικοδομημένο στη λησμονιά αυτών των δικαιωμάτων και στην πιο σκληρή επιβολή του εθνικού εγωισμού. Οι Γάλλοι λένε: «κατά τον αφέντη κι ο υπηρέτης». Θα έπρεπε να προσθέτουν: «κατά την εθνική πολιτική και ο πολίτης». Ερ. - Εσείς συμμετέχετε καθόλου στην πολιτική; Θ. - Ως εταιρία, φροντίζουμε να απέχουμε, για τους λόγους που θα σας πω πιο κάτω. Το να προσπαθήσουμε να πετύχουμε πολιτικές μεταρρυθμίσεις πριν καταφέρουμε να αναμορφώσουμε την ανθρώπινη φύση, είναι σαν να βάζαμε καινούριο κρασί σε παλιά μπουκάλια. Αν κατορθώσουμε να κάνουμε τους ανθρώπους να νιώσουν και να δεχτούν από τα βάθη της καρδιάς τους ποιό είναι το πραγματικό, το αληθινό τους καθήκον απέναντι σε όλους τους ανθρώπους, τότε κάθε προηγούμενη κατάχρηση εξουσίας, κάθε άδικος νόμος στην εθνική πολιτική, βασισμένος στην ανθρώπινη, κοινωνική ή πολιτική ιδιοτέλεια, θα εξαφανιστούν αυτόματα. Είναι ανόητος ο κηπουρός που προσπαθεί να ξεχορταριάσει το παρτέρι του κόβοντας τα δηλητηριώδη ζιζάνια στην επιφάνεια του εδάφους, αντί να τα ξεριζώνει. Καμία μόνιμη πολιτική μεταρρύθμιση δεν μπορεί ποτέ να ευοδωθεί, αν οι ηγέτες είναι το ίδιο εγωιστές με τους προηγούμενους.

ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ

Ερ. - Η Θεοσοφική Εταιρία, επομένως, δεν είναι πολιτική οργάνωση; Θ. - Ασφαλώς όχι. Είναι διεθνής, με την υψηλότερη έννοια, με την έννοια δηλαδή, ότι τα μέλη της περιλαμβάνουν άνδρες και γυναίκες από όλες τις φυλές, θρησκεύματα και τρόπους σκέψης που εργάζονται από κοινού με ένα στόχο, τη βελτίωση της ανθρωπότητας. Ως εταιρία, όμως, δεν συμμετέχει καθόλου σε οιαδήποτε εθνική ή κομματική πολιτική. Ερ. - Για ποιό λόγο; Θ. - Ακριβώς για τους λόγους που ανέφερα. Επιπλέον, η πολιτική δράση αναγκαστικά ποικίλλει ανάλογα με τις συγκυρίες της εποχής και τις ιδιομορφίες των ατόμων. Τα μέλη της Θ. Ε., όμως, λόγω της ίδιας της φύσης της θέσης τους ως Θεόσοφων, συμφωνούν με τις αρχές της Θεοσοφίας, διαφορετικά δεν θα ανήκαν στην Εταιρία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι συμφωνούν κα πάνω σε κάθε άλλο θέμα. Ως εταιρία, μπορούν να αναπτύσσουν κοινή δράση μόνο σε θέματα που είναι κοινά για όλους – δηλαδή στην ίδια τη Θεοσοφία. Ως άτομα, ο καθένας τους είναι


93

απόλυτα ελεύθερος να ακολουθεί τη δική του πολιτική σκέψη και δράση, εφόσον δεν αντιβαίνουν τις Θεοσοφικές αρχές και δεν βλάπτουν τη Θεοσοφική Εταιρία. Ερ. - Ασφαλώς, όμως, η Θ. Ε. δεν απέχει εντελώς από τα κοινωνικά ζητήματα που στις μέρες μας εμφανίζονται τόσο επιτακτικά στο προσκήνιο; Θ. - Οι ίδιες οι αρχές της Θ. Ε. αποδεικνύουν ότι δεν απέχει– ή μάλλον, ότι δεν απέχει η πλειοψηφία των μελών της. Εάν η ανθρωπότητα δεν μπορεί να αναπτυχθεί νοητικά και πνευματικά παρά μόνο αν επιβληθούν, πρώτα απ’ όλα, οι πιο σώφρονες και επιστημονικοί νόμοι της φυσιολογίας, είναι επιβεβλημένο χρέος όλων όσοι πασχίζουν για αυτή την ανάπτυξη, να κάνουν ό,τι μπορούν ώστε οι νόμοι αυτοί να έχουν όσο το δυνατόν ευρύτερη εφαρμογή. Όλοι οι Θεόσοφοι ξέρουν δυστυχώς ότι στις Δυτικές ειδικά χώρες, η κοινωνική κατάσταση της μεγάλης μάζας των ανθρώπων καθιστά αδύνατη τη σωστή εκπαίδευση των σωμάτων και των ψυχών τους, με αποτέλεσμα να αναχαιτίζεται η ανάπτυξη και των δύο. Εφόσον αυτή η εκπαίδευση και η ανάπτυξη είναι ένας από τους δεδηλωμένους στόχους της Θεοσοφίας, η Θ. Ε. βρίσκεται σε πλήρη σύμπνοια και αρμονία με όλες τις ειλικρινείς προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Ερ. - Τί εννοείτε, όμως, όταν λέτε «ειλικρινείς προσπάθειες»;Ο κάθε κοινωνικός μεταρρυθμιστής προτείνει τη δική του πανάκεια και πιστεύει πως η δική του είναι η μόνη που μπορεί να βελτιώσει και να σώσει την ανθρωπότητα. Θ. - Έχετε απόλυτο δίκιο κι αυτός είναι ο πραγματικός λόγος που τόσο μικρό κοινωνικό έργο έχει επιτευχθεί. Τις περισσότερες φορές η εκάστοτε πανάκεια δεν έχει μία πραγματική κατευθυντήρια αρχή και σίγουρα δεν υπάρχει μία αρχή που να συνδέει μεταξύ τους όλες τις προσπάθειες. Έτσι χάνεται πολύτιμος χρόνος και ενέργεια, γιατί οι άνθρωποι αντί να συνεργάζονται, ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλο, συνήθως, φοβούμαι, χάριν της φήμης και της ανταμοιβής παρά χάριν του υψηλού σκοπού που ισχυρίζονται ότι τους εμπνέει και που θα έπρεπε να κυριαρχεί στη ζωή τους. Ερ. - Πώς θα έπρεπε, λοιπόν, να εφαρμόζονται οι αρχές της Θεοσοφίας, έτσι ώστε να προωθείται η κοινωνική συνεργασία και να συνεχίζονται οι ειλικρινείς προσπάθειες για τη βελτίωση της κοινωνίας; Θ. - Επιτρέψτε μου να σας θυμίσω με δυο λόγια ποιές είναι αυτές οι αρχές: η Παγκόσμια Ενότητα και Αιτιότητα, η Αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων, ο Νόμος του Κάρμα, η Μετενσάρκωση. Αυτοί είναι οι τέσσερις κρίκοι της χρυσής αλυσίδας που θα έπρεπε να συνδέει την ανθρωπότητα σε μια οικογένεια, μια Παγκόσμια Αδελφότητα. Ερ. - Πώς; Θ. - Υπό τις σημερινές κοινωνικές συνθήκες, ιδίως στις λεγόμενες πολιτισμένες χώρες, ερχόμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με το γεγονός ότι πάρα πολλοί άνθρωποι υποφέρουν από εξαθλίωση, φτώχια και ασθένειες. Η φυσική τους κατάσταση είναι άθλια και οι νοητικές και πνευματικές τους ικανότητες συνήθως βρίσκονται σχεδόν σε κατάσταση ύπνωσης. Αντίθετα, πολλοί άνθρωποι στο άλλο άκρο της κοινωνικής κλίμακας ζουν μέσα σε ανέμελη αδιαφορία, μέσα στα πλούτη και την πολυτέλεια και σε εγωιστική αυτάρκεια. Καμία από αυτές τις δύο μορφές ύπαρξης δεν οφείλεται απλώς στην τύχη. Και οι δύο απορρέουν από τις συνθήκες που περιβάλλουν όσους τις βιώνουν και η παραμέληση του κοινωνικού καθήκοντος της μιας πλευράς συνδέεται στενότατα με την καθυστερημένη και ελλιπή ανάπτυξη της άλλης. Στην κοινωνιολογία, όπως και σε κάθε κλάδο γνήσιας επιστήμης, ισχύει ο νόμος της καθολικής αιτιότητας. Η αιτιότητα αυτή, όμως, αναγκαστικά συνεπάγεται, ως λογικό της επακόλουθο, εκείνη την ανθρώπινη αλληλεγγύη στην


94

οποίαν επιμένει τόσο η Θεοσοφία. Αν οι πράξεις του ενός επηρεάζουν τις ζωές όλων, και προς τα εκεί κλίνει η αληθινή επιστήμη, τότε, μόνο αν όλοι οι άνθρωποι γίνουν αδέλφια κι αν όλοι εφαρμόζουν στην καθημερινή τους ζωή το αληθινό πνεύμα της αδελφοσύνης, θα επιτευχθεί η πραγματική ανθρώπινη αλληλεγγύη όπου βρίσκεται η ρίζα της ανύψωσης της φυλής. Αυτή ακριβώς η δράση και η αλληλεπίδραση, αυτή η αληθινή αδελφοσύνη, όπου ο ένας θα ζει για όλους και όλοι θα ζουν για τον έναν, είναι μία από τις θεμελιώδεις Θεοσοφικές αρχές, που πρέπει να υπηρετεί κάθε Θεόσοφος, όχι μόνο διδάσκοντάς την, αλλά και εφαρμόζοντάς την στην ίδια του τη ζωή. Ερ. - Όλα αυτά είναι πολύ ωραία σαν γενικές αρχές, αλλά πώς θα τα εφαρμόζατε με συγκεκριμένο τρόπο; Θ. - Κοιτάξτε για μια στιγμή αυτά που θα ονομάζατε συγκεκριμένα γεγονότα της ανθρώπινης κοινωνίας. Αντιπαραθέστε τη ζωή όχι μόνο της μάζας των ανθρώπων αλλά και πολλών από εκείνους που αποκαλούνται μέλη των μεσαίων και των ανώτερων τάξεων, με αυτό που θα μπορούσαν να είναι κάτω από υγιέστερες και πιο εξευγενισμένες συνθήκες, όπου θα υπερίσχυε η δικαιοσύνη, η καλοσύνη και η αγάπη, αντί για τον εγωισμό, την αδιαφορία και την αγριότητα που τόσο πολύ συχνά μοιάζουν να βασιλεύουν σήμερα. Όλα τα καλά και τα κακά της ανθρωπότητας έχουν τη ρίζα τους στον ανθρώπινο χαρακτήρα και ο χαρακτήρας αυτός ανέκαθεν διαμορφώνεται από την αέναη αλυσίδα της αιτίας και του αποτελέσματος. Η διαμόρφωσή του αυτή, όμως, δεν αφορά μόνο στο παρελθόν και στο παρόν, αλλά και στο μέλλον. Δεν μπορεί ποτέ ο εγωισμός, η αδιαφορία και η αγριότητα να είναι η φυσιολογική κατάσταση της φυλής - αν πιστεύαμε κάτι τέτοιο θα έπρεπε να εγκαταλείψουμε κάθε ελπίδα για το ανθρώπινο είδος κι αυτό κανένας Θεόσοφος δεν μπορεί να το κάνει. Μπορεί να υπάρξει πρόοδος αλλά μόνο μέσω της ανάπτυξης των πιο ευγενικών ποιοτήτων του ανθρώπου. Η αληθινή εξέλιξη, λοιπόν, μας διδάσκει ότι μεταβάλλοντας το περιβάλλον ενός οργανισμού μπορούμε να μεταβάλουμε και να βελτιώσουμε τον οργανισμό και αυτό ισχύει κυριολεκτικά σε σχέση με τον άνθρωπο. Κάθε Θεόσοφος, συνεπώς, είναι υποχρεωμένος να κάνει ό,τι είναι ανθρωπίνως δυνατό για να ενισχύσει, με όποια μέσα διαθέτει, κάθε φρόνιμη και μελετημένη κοινωνική προσπάθεια που έχει ως στόχο τη βελτίωση της μοίρας των φτωχών. Οι προσπάθειες αυτές πρέπει να αποβλέπουν στη μελλοντική κοινωνική τους χειραφέτηση ή στην ανάπτυξη της αίσθησης του καθήκοντος εκείνων που τώρα πολύ συχνά το παραμελούν σε όλες σχεδόν τις σχέσεις της ζωής τους. Ερ. - Σύμφωνοι. Ποιός, όμως, είναι αυτός που θα κρίνει το εάν οι κοινωνικές προσπάθειες είναι συνετές ή όχι; Θ. - Δεν είναι δυνατόν ένα άτομο ή μία κοινωνία να διατυπώσει έναν σταθερό κανόνα ως προς αυτό. Αναγκαστικά, πολλά θα εξαρτηθούν από την ατομική κρίση του καθενός. Μπορούμε, ωστόσο, να δώσουμε ένα γενικό κριτήριο. Θα στοχεύσει η προτεινόμενη δράση στην προώθηση της αληθινής αδελφότητας, που επιδιώκει να επιφέρει η Θεοσοφία; Κανένας πραγματικός Θεόσοφος δεν θα δυσκολευτεί να εφαρμόσει αυτό το κριτήριο. Εφόσον το θεωρήσει ικανοποιητικό, το χρέος του θα είναι να διαμορφώσει την κοινή γνώμη. Και αυτό θα επιτευχθεί μόνο αν μεταδώσει στους άλλους την υψηλή και ευγενική αντίληψη του ιδιωτικού και του δημόσιου καθήκοντος που αποτελεί τη ρίζα για κάθε πνευματική και υλική βελτίωση. Σε όποια περίσταση κι αν βρεθεί, ο ίδιος πρέπει να είναι το επίκεντρο της πνευματικής δράσης και πρέπει ο ίδιος και η καθημερινή ατομική του ζωή, να ακτινοβολούν και να διαχέουν εκείνες τις ανώτερες πνευματικές δυνάμεις που είναι οι μόνες που μπορούν να αναγεννήσουν τους συνανθρώπους του.


95

Ερ. - Γιατί, όμως, να το κάνει αυτό; Δεν κατευθύνεται τόσο αυτός όσο και όλοι οι άνθρωποι, όπως διδάσκετε, από το Κάρμα τους, και δεν πρέπει το Κάρμα να εκπληρωθεί αναγκαστικά μέσα από συγκεκριμένες πορείες; Θ. - Μα ακριβώς ο νόμος του Κάρμα ενισχύει όλα όσα είπα. Το άτομο δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από τη φυλή ούτε η φυλή από το άτομο. Ο νόμος του Κάρμα ισχύει εξίσου για όλους, παρόλο που δεν είναι όλοι εξίσου ανεπτυγμένοι. Με το να βοηθάει τους άλλους να αναπτυχθούν, ο Θεόσοφος πιστεύει ότι δεν βοηθά απλώς αυτούς να εκπληρώσουν το Κάρμα τους, αλλά ότι κι ο ίδιος εκπληρώνει στην κυριολεξία το δικό του Κάρμα. Πάντα έχει προ οφθαλμών την ανάπτυξη της ανθρωπότητας που αναπόσπαστα μέλη της είναι τόσο αυτός όσο και οι άλλοι, και γνωρίζει ότι, κάθε αποτυχία εκ μέρους του να ανταποκριθεί στην εσωτερική ανώτερη φύση του καθυστερεί την ανοδική πορεία, όχι μόνο τη δική του αλλά κι όλων των άλλων. Με τις πράξεις του, μπορεί είτε να παρακωλύει είτε να διευκολύνει την ανθρωπότητα στην πορεία της προς το αμέσως ανώτερο επίπεδο ύπαρξης. Ερ. - Τί σχέση έχει αυτό με την τέταρτη από τις αρχές που αναφέρατε, δηλαδή με τη μετενσάρκωση; Θ. - Συνδέονται στενότατα. Αν η σημερινή μας ζωή εξαρτάται από την ανάπτυξη ορισμένων αρχών που έχουν βλαστήσει από τον σπόρο που άφησε μια προηγούμενη ζωή, ο νόμος αυτός ισχύει και για το μέλλον. Εφόσον κατανοήσουμε ότι η καθολική αιτιότητα δεν ισχύει μόνο για το παρόν, αλλά και για το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, τότε κάθε πράξη μας στο παρόν επίπεδο ύπαρξης μπαίνει αβίαστα στη σωστή της θέση και γίνεται ορατή στη σωστή της σχέση ως προς εμάς και ως προς τους άλλους. Κάθε μικρόψυχη και εγωιστική πράξη μας πηγαίνει πίσω, δεν μας βοηθάει να προχωρήσουμε, ενώ κάθε ευγενής σκέψη και κάθε ανιδιοτελής πράξη είναι σκαλοπάτια που μας φέρνουν πιο κοντά στα ανώτερα και λαμπρότερα επίπεδα ύπαρξης. Αν η τωρινή μας ζωή ήταν και η μοναδική, τότε πράγματι θα ήταν από πολλές απόψεις φτωχή και μίζερη. Αν την θεωρήσουμε, όμως, ως προετοιμασία για την επόμενη σφαίρα της ύπαρξης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν τη χρυσή πύλη, που μπορούμε να διαβούμε, όχι εγωιστικά και μόνοι μας, αλλά μαζί με τους συνανθρώπους μας, για να φτάσουμε στα παλάτια που βρίσκονται πέρα μακριά.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ

Ερ. - Είναι η ίση απονομή δικαιοσύνης για όλους και η αγάπη για όλα τα πλάσματα οι ανώτερες αρχές της Θεοσοφίας; Θ. - Όχι, υπάρχει και μια πολύ ανώτερη από αυτές. Ερ. - Και ποιά μπορεί να είναι αυτή; Θ. - Το να δίνουμε στους άλλους περισσότερα από ό,τι στον εαυτό μας –η αυτοθυσία. Αυτό ήταν το κριτήριο και το μεγαλειώδες μέτρο σύγκρισης που έκανε τόσο ξεχωριστούς τους μεγαλύτερους δασκάλους της ανθρωπότητας – όπως ο Γκαουτάμα Βούδας στην ιστορία και ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ στα Ευαγγέλια. Αυτό και μόνο το χαρακτηριστικό ήταν αρκετό για να τους εξασφαλίσει τον αιώνιο σεβασμό και την ευγνωμοσύνη των μεταγενέστερων γενεών. Εμείς λέμε, ωστόσο, ότι η αυτοθυσία δεν πρέπει να εφαρμόζεται αδιακρίτως και μια τέτοια αυταπάρνηση, αν γίνεται χωρίς δικαιοσύνη ή με τυφλή αδιαφορία για τα επακόλουθα, μπορεί συχνά να αποδειχθεί όχι μόνο μάταιη αλλά και βλαβερή. Ένας από τους θεμελιώδεις κανόνες της Θεοσοφίας είναι η δικαιοσύνη προς τον εαυτό μας – θεωρούμενο ως μια μονάδα της συλλογικής ανθρωπότητας όχι ως


96

προσωπικό εαυτό –δικαιοσύνη ούτε περισσότερη αλλά ούτε λιγότερη από ό,τι απέναντι στους άλλους, εκτός, βέβαια, αν θυσιάζοντας τον εαυτό μας μπορούμε να ωφελήσουμε τους πολλούς. Ερ. - Θα μπορούσατε να εξηγήσετε τί εννοείτε με ένα παράδειγμα; Θ. - Υπάρχουν πολλά παραδείγματα στην ιστορία που μας δείχνουν αυτό που εννοώ. Η Θεοσοφία θεωρεί ότι αυτοθυσία για το πρακτικό καλό πολλών ή αρκετών ανθρώπων είναι κατά πολύ ανώτερη από την αυταπάρνηση χάριν μιας δογματικής ιδέας, όπως παραδείγματος χάριν «η σωτηρία των απίστων από την αιώνια καταδίκη». Κατά τη γνώμη μας, ο Πατήρ Δαμιανός, ο τριαντάχρονος νέος που θυσίασε όλη του τη ζωή για να βοηθήσει και να ανακουφίσει από το μαρτύριό τους τους λεπρούς στο Μολοκάι, και ο οποίος, αφού έζησε για δεκαοκτώ χρόνια μόνος μαζί τους, κόλλησε τελικά τη φρικτή ασθένεια και πέθανε, δεν πέθανε μάταια. Πρόσφερε ανακούφιση και μια κάποια ευτυχία σε χιλιάδες δυστυχισμένους. Τους πρόσφερε νοητική και σωματική παρηγοριά. Έριξε μια φωτεινή ακτίνα στη σκοτεινή και θλιβερή νύχτα μιας ζωής, που η απελπισία της δεν έχει το όμοιό της στην ιστορία της ανθρώπινης δυστυχίας. Ήταν αληθινός Θεόσοφος και η μνήμη του θα μείνει για πάντα ζωντανή στα χρονικά μας. Στα μάτια μας, αυτός ο φτωχός Βέλγος ιερέας στέκει αφάνταστα πιο ψηλά από ό,τι, παραδείγματος χάριν, όλοι εκείνοι οι ειλικρινείς αλλά ματαιόδοξοι ανόητοι, οι ιεραπόστολοι, που θυσίασαν τη ζωή τους στα νησιά της Νότιας Θάλασσας ή στην Κίνα. Τί καλό έκαναν αυτοί; Στη μια περίπτωση πήγαν κοντά σε ανθρώπους που δεν ήταν ακόμη ώριμοι να δεχτούν οποιαδήποτε αλήθεια και στην άλλη, σε ένα λαό που διαθέτει θρησκευτική φιλοσοφία από τις πιο μεγαλειώδεις που υπάρχουν, αρκεί οι άνθρωποι που την πρεσβεύουν να ζουν σύμφωνα με τις αρχές του δικού τους Κομφούκιου και των άλλων σοφών. Οι ιεραπόστολοι έπεσαν θύματα ανεύθυνων κανιβάλων και αγρίων και του λαϊκού φανατισμού και μίσους. Ενώ, αν πήγαιναν στις φτωχογειτονιές του Ουάιττσαπελ ή κάποιας άλλης από αυτές τις περιοχές που μαραζώνουν κάτω από τον λαμπρό ήλιο του πολιτισμού μας, που σφύζουν από Χριστιανούς αγρίους και πνευματική λέπρα, ίσως να είχαν κάνει πραγματικό καλό και να είχαν σώσει τη ζωή τους για να την αφιερώσουν σε έναν καλύτερο και αξιότερο σκοπό. Ερ. - Οι Χριστιανοί, όμως, δεν σκέπτονται έτσι. Θ. - Όχι, βέβαια, γιατί οι πράξεις τους βασίζονται σε μια εσφαλμένη πίστη. Νομίζουν πως με το να βαπτίσουν το σώμα ενός ανεύθυνου αγρίου, θα σώσουν την ψυχή του από την αιώνια καταδίκη. Η μια εκκλησία λησμονεί τους μάρτυρές της, η άλλη καθαγιάζει και στήνει ανδριάντες σε ανθρώπους όπως ο Λαμπρ, που θυσίασε το σώμα του για σαράντα χρόνια, και τελικά ωφέλησε μόνο τα ζωύφια που έθρεψε. Εμείς, αν είχαμε τα μέσα, θα στήναμε ένα άγαλμα προς τιμήν του Πατέρα Δαμιανού, του αληθινού, πρακτικού αγίου και θα διαιωνίζαμε για πάντα τη μνήμη του ως ζωντανό παράδειγμα Θεοσοφικού ηρωισμού, συμπόνιας και αυτοθυσίας εφάμιλλης με εκείνη του Βούδδα και του Χριστού. Ερ. - Θεωρείτε, δηλαδή, την αυτοθυσία καθήκον; Θ. - Ναι. Και το εξηγούμε αποδεικνύοντας ότι ο αλτρουισμός είναι αδιάσπαστο μέρος της αυτοβελτίωσης. Πρέπει, όμως, να κάνουμε κάποια διάκριση. Δεν έχει το δικαίωμα ένας άνθρωπος να πεθάνει της πείνας για να μπορέσει να φάει κάποιος άλλος, παρά μόνο αν η ζωή εκείνου του ανθρώπου είναι ολοφάνερα πιο χρήσιμη για τους πολλούς από τη δική του ζωή. Είναι, όμως, χρέος του να θυσιάσει την άνεσή του και να εργαστεί για τους άλλους, αν δεν είναι σε θέση να εργαστούν για τον εαυτό τους. Είναι χρέος του να δώσει ό,τι του ανήκει, και που αν το κρατούσε


97

εγωιστικά για τον εαυτό του θα ωφελούσε μόνο τον ίδιο. Η Θεοσοφία διδάσκει την αυταπάρνηση, αλλά δεν διδάσκει την αστόχαστη και άχρηστη αυτοθυσία ούτε δικαιολογεί τον φανατισμό. Ερ. - Πώς, όμως, θα φτάσουμε σε τόσο υψηλό επίπεδο; Θ. - Εφαρμόζοντας τις αρχές μας στην πράξη με εμπνευσμένο τρόπο. Με την ανώτερη λογική μας, την πνευματική μας διαίσθηση και το ηθικό μας αισθητήριο και ακολουθώντας τις εντολές αυτού που αποκαλούμε «μικρή σιωπηλή φωνή» της συνείδησής μας, που είναι η φωνή του Εγώ μας και που μιλάει μέσα μας πιο δυνατά από τους σεισμούς και τους κεραυνούς του Ιεχωβά, όπου «ουκ έστιν ο Κύριος». Ερ. - Αν αυτό είναι το καθήκον μας απέναντι στην ανθρωπότητα εν γένει, τότε ποιό θεωρείτε ότι είναι το καθήκον μας απέναντι στο άμεσο περιβάλλον μας; Θ. - Ακριβώς το ίδιο, συν ό,τι προκύπτει από τις ιδιαίτερες υποχρεώσεις που δημιουργούν οι οικογενειακοί δεσμοί. Ερ. - Δεν είναι, δηλαδή, αλήθεια αυτό που λένε, πως μόλις γίνει κάποιος μέλος της Θεοσοφικής Εταιρίας αρχίζει σιγά -σιγά να αποκόπτεται από τη γυναίκα του, τα παιδιά του και τις οικογενειακές του υποχρεώσεις; Θ. - Πρόκειται για μια αβάσιμη συκοφαντία, σαν τόσες άλλες. Το πρώτο από τα Θεοσοφικά καθήκοντα είναι να εκπληρώνει (ο Θεόσοφος) το χρέος του προς όλους και ιδίως προς εκείνους έναντι των οποίων έχει συγκεκριμένες ευθύνες, είτε επειδή τις έχει αναλάβει οικειοθελώς – παραδείγματος χάριν, με τα δεσμά του γάμου – είτε επειδή του έχουν ανατεθεί από το πεπρωμένο – όπως οι υποχρεώσεις μας προς τους γονείς και τους συγγενείς μας. Ερ. - Και ποιό είναι το χρέος ενός Θεόσοφου προς τον εαυτό του; Θ. - Να ελέγχει και να υποτάσσει, μέσω του Ανώτερου Εαυτού, τον κατώτερο εαυτό. Να εξαγνίζεται εσωτερικά και ηθικά. Να μη φοβάται κανέναν και τίποτα, εκτός από το δικαστήριο της δικής του συνείδησης. Να μην κάνει ποτέ μισές δουλειές, αν, δηλαδή, πιστεύει ότι κάνει το σωστό, να το κάνει με θάρρος και παρρησία και αν πιστεύει πως κάτι είναι λάθος, να μην το αγγίζει καθόλου. Είναι χρέος του Θεόσοφου να ελαφρύνει το φορτίο του αναλογιζόμενος τον σοφό αφορισμό του Επίκτητου, που λέει: «Ας μη σας αποσπούν από το καθήκον σας οι μάταιες σκέψεις του ανόητου κόσμου, γιατί τα σχόλιά τους δεν εξαρτώνται από σας, και συνεπώς δεν πρέπει να σας απασχολούν». Ερ. - Ας υποθέσουμε, όμως, πως ένα μέλος της Εταιρίας σας δηλώσει ότι δεν μπορεί να φερθεί με αλτρουισμό προς τους άλλους, επικαλούμενος το ρητό «η φιλανθρωπία αρχίζει από το σπίτι μας» και υποστηρίζοντας ότι είναι πάρα πολύ απασχολημένος ή πάρα πολύ φτωχός για να βοηθήσει την ανθρωπότητα ή έστω και ένα από τα μέλη της – ποιοί είναι οι κανόνες για μια τέτοια περίπτωση; Θ. - Κανένας δεν έχει το δικαίωμα, με οποιαδήποτε δικαιολογία, να πει ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι για τους άλλους. «Κάνοντας κάποιος το καθήκον του εκεί που πρέπει, μπορεί να κάνει όλον τον κόσμο να του χρωστάει» λέει ένας Άγγλος συγγραφέας. Ένα ποτήρι κρύο νερό που προσφέρεται την κατάλληλη στιγμή σε έναν διψασμένο οδοιπόρο είναι καθήκον πολύ πιο ευγενικό και μεγαλύτερης αξίας από δώδεκα γεύματα που προσφέρονται, άκαιρα, σε ανθρώπους που έχουν τα χρήματα να πληρώσουν. Κανείς δεν θα γίνει ποτέ Θεόσοφος αν δεν έχει έμφυτη κλίση γι’ αυτό. Μπορεί, όμως, να παραμείνει μέλος της Εταιρίας μας. Δεν έχουμε κανόνες που να υποχρεώνουμε κάποιον να γίνει πρακτικός Θεόσοφος, αν δεν το θέλει.


98

Ερ. - Μα, τότε, γιατί να γίνει μέλος της Εταιρίας; Θ. - Αυτό το ξέρει καλύτερα εκείνος που το κάνει. Γιατί, και σ’ αυτή την περίπτωση, δεν έχουμε το δικαίωμα να κρίνουμε εκ των προτέρων έναν άνθρωπο, ακόμη κι αν η κοινή γνώμη είναι στραμμένη εναντίον του και μπορώ να σας πω γιατί. Στις μέρες μας, η φωνή λαού – σε ό,τι αφορά τους μορφωμένους, τουλάχιστον – δεν είναι πια φωνή θεού, αλλά η φωνή της προκατάληψης, των ιδιοτελών κινήτρων και συχνά απλώς της αντιδημοτικότητας. Το καθήκον μας είναι να σπέρνουμε σπόρους που θα βλαστήσουν στο μέλλον και να φροντίσουμε να είναι καλοί σπόροι. Δεν είναι δουλειά μας να ρωτάμε γιατί πρέπει να το κάνουμε αυτό και πώς και για ποιο λόγο είμαστε υποχρεωμένοι να χάνουμε τον χρόνο μας, αφού εκείνοι που θα δρέψουν τους καρπούς στο μέλλον δεν θα είμαστε σε καμία περίπτωση εμείς.

ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΑ

Ερ. - Πώς αντιλαμβάνεστε, εσείς οι Θεόσοφοι, το Χριστιανικό καθήκον της φιλανθρωπίας; Θ. - Ποιά φιλανθρωπία εννοείτε; Τη θεωρητική φιλανθρωπία ή την πρακτική φιλανθρωπία που ασκείται στο φυσικό επίπεδο; Ερ. - Εννοώ την πρακτική φιλανθρωπία, αφού η θεωρία σας περί παγκόσμιας αδελφότητας θα περιλαμβάνει ασφαλώς και τη θεωρητική φιλανθρωπία. Θ. - Εννοείτε, συνεπώς, την πρακτική εφαρμογή των εντολών που έδωσε ο Ιησούς στην Επί του Όρους Ομιλία; Ερ. - Ακριβώς. Θ. - Τότε γιατί τις λέτε «Χριστιανικές»; Γιατί, παρόλο που ο Σωτήρας τους τις κήρυξε και τις εφάρμοσε, το τελευταίο πράγμα που σκέφτονται οι σημερινοί Χριστιανοί είναι το να τις εφαρμόζουν στη ζωή τους. Ερ. - Κι όμως, είναι πολλοί αυτοί που περνούν τη ζωή τους κάνοντας φιλανθρωπίες. Θ. - Ναι, από το περίσσευμα των τεράστιων περιουσιών τους. Δείξτε μου, όμως, εκείνο τον Χριστιανό, ανάμεσα στους πιο φιλάνθρωπους εξ αυτών, που, θα έδινε ακόμα και το πανωφόρι του στον παγωμένο και πεινασμένο ληστή που του κλέβει το σακάκι ή που θα έστρεφε, χωρίς αγανάκτηση, το δεξί του μάγουλο σε όποιον τον χαστούκιζε στο αριστερό. Ερ. - Μα πρέπει να θυμάστε ότι αυτά τα διδάγματα δεν είναι για να τα παίρνουμε κατά γράμμα. Έχουν αλλάξει οι εποχές και οι συνθήκες από την εποχή του Χριστού. Άλλωστε, Εκείνος μιλούσε με παραβολές. Θ. - Τότε γιατί δεν διδάσκουν οι Εκκλησίες σας ότι και η δοξασία της αιώνιας καταδίκης και της κόλασης πρέπει να θεωρούνται παραβολές; Γιατί ορισμένοι από τους πιο λαοφιλείς ιεροκήρυκές σας, ενώ πράγματι ερμηνεύουν αυτές τις παραβολές με τον τρόπο που λέτε εσείς, εμμένουν στην κυριολεκτική έννοια της κολαστήριας φωτιάς και των σωματικών μαρτυρίων μιας ψυχής που μοιάζει σαν να είναι από «αμίαντο»; Αν είναι παραβολή τα μεν, τότε είναι και τα δε. Αν οι φωτιές της κόλασης είναι, πράγματι, κυριολεξία, τότε και οι εντολές που έδωσε ο Χριστός στην Επί του Όρους Ομιλία πρέπει να τηρούνται κατά γράμμα. Και σας διαβεβαιώνω ότι πολλοί που δεν πιστεύουν στη θεία φύση του Χριστού – όπως ο Κόμης Λέων Τολστόι και πολλοί Θεόσοφοι – εφαρμόζουν κατά γράμμα αυτά τα ευγενή και παγκόσμια διδάγματα και το ίδιο θα έκαναν και πολλοί άλλοι καλοί άνθρωποι, αν δεν ήταν παραπάνω από βέβαιοι ότι αν έπαιρναν αυτό το δρόμο στη


99

ζωή τους θα κατέληγαν κατά πάσα πιθανότητα σε κάποιο φρενοκομείο – τόσο Χριστιανικοί είναι οι νόμοι σας! Ερ. - Ασφαλώς, όμως, οι πάντες ξέρουν πως κάθε χρόνο ξοδεύονται εκατομμύρια επί εκατομμυρίων σε δημόσια και ιδιωτικά φιλανθρωπικά έργα! Θ. - Ναι, βέβαια! Και τα μισά από αυτά μένουν κολλημένα στα χέρια από τα οποία περνούν πριν φτάσουν στους φτωχούς. Ενώ ένα μεγάλο μέρος από τα υπόλοιπα πέφτει στα χέρια των επαγγελματιών της επαιτείας, που η τεμπελιά δεν τους αφήνει να δουλέψουν, κι έτσι δεν ωφελούν σε τίποτε όσους είναι στ’ αλήθεια εξαθλιωμένοι και υποφέρουν. Δεν μάθατε ότι όταν άρχισε το μεγάλο κύμα φιλανθρωπίας προς τις ανατολικές συνοικίες του Λονδίνου, η πρώτη συνέπεια ήταν να αυξηθούν τα ενοίκια του Ουάιττσάπελ κατά περίπου 20 τοις εκατό; Ερ. - Τί θα κάνατε εσείς, λοιπόν; Θ. - Θα δρούσαμε ατομικά και όχι συλλογικά. Θα ακολουθούσαμε τις αρχές του Βόρειου Βουδισμού: «Μη χρησιμοποιείς ποτέ το χέρι κάποιου άλλου για να βάλεις τροφή στο στόμα του πεινασμένου. Μην αφήσεις ποτέ τη σκιά του γείτονά σου (ενός τρίτου προσώπου) να μπει ανάμεσα σε σένα και στον αποδέκτη της προσφοράς σου. Μην αφήσεις ποτέ τον ήλιο να στεγνώσει ένα δάκρυ πριν το σκουπίσεις εσύ. Ποτέ μην δίνεις χρήματα στον φτωχό ή τροφή στον ιερέα που ζητιανεύει στην πόρτα σου, μέσω των υπηρετών σου, γιατί μπορεί τα χρήματα να μειώσουν την ευγνωμοσύνη και η τροφή σου να γίνει χολή». Ερ. - Πώς μπορεί, όμως, αυτό να εφαρμοστεί στην πράξη; Θ. - Η Θεοσοφική ιδέα της φιλανθρωπίας σημαίνει να κοπιάζεις προσωπικά για τους άλλους. Να δείχνεις προσωπικά φιλευσπλαχνία και καλοσύνη. Να ενδιαφέρεσαι προσωπικά για όσους υποφέρουν. Να συμπάσχεις, να φροντίζεις και να τους βοηθάς προσωπικά όταν έχουν προβλήματα ή ανάγκες. Οι Θεόσοφοι δεν πιστεύουν στο να δίνεις χρήματα μέσω τρίτων προσώπων ή οργανώσεων. Πιστεύουμε στο να δίνουμε στα χρήματα χιλιαπλάσια δύναμη και αποτελεσματικότητα μέσω της προσωπικής μας επαφής και συμπαράστασης σε όσους έχουν ανάγκη. Πιστεύουμε στο να ανακουφίζουμε την πεινασμένη ψυχή εξίσου ή και περισσότερο από το άδειο στομάχι. Γιατί η ευγνωμοσύνη κάνει περισσότερο καλό σ’ αυτόν που τη νιώθει, παρά σε αυτόν που την λαμβάνει. Ποιά είναι η ευγνωμοσύνη ή τα καλά αισθήματα που θα έπρεπε να έχουν προκαλέσει τα «εκατομμύρια λίρες» σας; Μήπως εκδηλώνονται στο μίσος που νιώθουν για τους πλούσιους οι φτωχοί του Ιστ Εντ του Λονδίνου, στην ανάπτυξη του κόμματος της αναρχίας και της αταξίας ή μήπως τα εκφράζουν τα χιλιάδες δυστυχισμένα κορίτσια της εργατικής τάξης, θύματα ενός συστήματος που τους βγάζει το λάδι και αναγκάζονται να βγουν στο δρόμο για τον επιούσιο; Μήπως οι ανήμποροι γέροντες και γερόντισσες σας ευγνωμονούν για τα πτωχοκομεία; Ή μήπως σας ευγνωμονούν οι φτωχοί για τις άθλιες και ανθυγιεινές κατοικίες στις οποίες τους επιτρέπετε να μεγαλώνουν νέες γενιές άρρωστων, ραχιτικών και εξαθλιωμένων παιδιών, μόνο και μόνο για να γεμίζουν τις τσέπες των άπληστων Σάυλοκ που είναι ιδιοκτήτες των σπιτιών; Γι’ αυτό, λοιπόν, κάθε λίρα από αυτά τα «εκατομμύρια», που προσφέρουν καλοί άνθρωποι, που θέλουν να είναι φιλάνθρωποι, πέφτει σαν καυτή κατάρα κι όχι σαν ευλογία πάνω στον φτωχό που θα όφειλε να ανακουφίσει. Εμείς, αυτό το αποκαλούμε δημιουργία εθνικού Κάρμα και την ημέρα της κρίσεως τα αποτελέσματά του θα είναι τρομερά.


100

ΘΕΟΣΟΦΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΖΕΣ Ερ.- Και πιστεύετε ότι η Θεοσοφία, αν παρενέβαινε, θα μπορούσε να εξαλείψει αυτά τα κακά, παρά τις πρακτικές και αντίξοες συνθήκες της σύγχρονης ζωής; Θ. - Αν είχαμε περισσότερα χρήματα και εάν δεν ήταν οι περισσότεροι Θεόσοφοι υποχρεωμένοι να εργάζονται για τον επιούσιο, πιστεύω ότι πράγματι θα μπορούσε. Ερ. Με ποιό τρόπο; Πιστεύετε ότι οι δοξασίες σας θα μπορούσαν ποτέ να βρουν απήχηση στις αμόρφωτες μάζες, τη στιγμή που είναι τόσο σκοτεινές και δυσνόητες, που ακόμα και πολύ μορφωμένοι άνθρωποι δυσκολεύονται να τις καταλάβουν; Θ. - Ξεχνάτε ένα πράγμα. Ότι η σύγχρονη εκπαίδευσή σας, για την οποία τόσο καμαρώνετε, είναι αυτό που σας δυσκολεύει να καταλάβετε τη Θεοσοφία. Ο νους σας είναι τόσο παραγεμισμένος με σοφιστείες και προκαταλήψεις, που η φυσική σας διαίσθηση και αντίληψη της αλήθειας δεν μπορεί να λειτουργήσει. Δεν χρειάζεται μεταφυσική ή μόρφωση για να καταλάβει ένας άνθρωπος τις ξεκάθαρες αλήθειες σχετικά με το κάρμα και τη μετενσάρκωση. Κοιτάξτε τα εκατομμύρια φτωχών και αμόρφωτων Βουδιστών και Ινδουιστών, για τους οποίους το κάρμα και η μετενσάρκωση είναι χειροπιαστές πραγματικότητες απλώς και μόνο επειδή ο νους τους ποτέ δεν περιορίστηκε και δεν παραμορφώθηκε με το να στριμωχτεί δια της βίας σε αφύσικα καλούπια. Δεν αλλοιώθηκε ποτέ μέσα τους το έμφυτο στους ανθρώπους αίσθημα δικαίου, με το να τους πουν να πιστέψουν ότι θα συγχωρηθούν οι αμαρτίες τους επειδή κάποιος άλλος καταδικάστηκε σε θάνατο για χάρη τους. Και σημειώστε ότι οι Βουδιστές εφαρμόζουν τα πιστεύω τους χωρίς ποτέ να δυσανασχετούν για το κάρμα ή για αυτό που θεωρούν δίκαιη τιμωρία, ενώ οι μάζες των Χριστιανών ούτε εφαρμόζουν το ηθικό τους ιδεώδες ούτε δέχονται με μακαριότητα τη μοίρα τους. Σ’ αυτό οφείλονται οι διαμαρτυρίες και η δυσαρέσκεια και η ένταση του αγώνα επιβίωσης στη Δύση. Ερ. - Αυτή, όμως, η μακαριότητα, που τόσο την παινεύετε, θα καταργούσε κάθε κίνητρο για παραπάνω προσπάθεια και θα σταματούσε εντελώς την πρόοδο. Θ. - Κι εμείς οι Θεόσοφοι λέμε ότι η περιβόητη πρόοδος και ο πολιτισμός σας δεν είναι παρά χίμαιρες που τρεμοπαίζουν πάνω από ένα βάλτο που αποπνέει μια δηλητηριώδη και θανατηφόρα αποφορά. Κι αυτό, γιατί βλέπουμε τον εγωισμό, το έγκλημα, την ανηθικότητα και όποιο κακό μπορεί να φανταστεί κανείς, να ορμούν πάνω στη δύστυχη την ανθρωπότητα, ξεπηδώντας από το κουτί της Πανδώρας που εσείς αποκαλείτε εποχή της προόδου και να αυξάνονται παράλληλα με την ανάπτυξη του υλικού πολιτισμού σας. Αν αυτό είναι το τίμημα, τότε είναι προτιμότερη η αδράνεια και η απραξία των Βουδιστικών χωρών, που δεν είναι παρά αποτέλεσμα αιώνων πολιτικής υποδούλωσης. Ερ. - Δηλαδή, όλη αυτή η μεταφυσική και ο μυστικισμός που σας απασχολούν τόσο πολύ δεν είναι σημαντικά; Θ. - Για τις μάζες, που χρειάζονται μόνο πρακτική καθοδήγηση και στήριξη, δεν έχουν και τόση σημασία. Για τους μορφωμένους όμως, τους φυσικούς ηγέτες των μαζών, γι’ αυτούς που οι τρόποι σκέψης και δράσης τους θα υιοθετηθούν αργά ή γρήγορα από αυτές τις μάζες, έχουν πολύ μεγάλη σημασία. Μόνο μέσω της φιλοσοφίας μπορεί ένας ευφυής και μορφωμένος άνθρωπος να αποφύγει τη διανοητική αυτοκτονία που λέγεται τυφλή πίστη. Και μόνο αν αφομοιώσει την αυστηρή συνέχεια και λογική συνοχή των Ανατολικών, αν όχι των Εσωτερικών δοξασιών, μπορεί να αντιληφθεί την αλήθειά τους. Η πειθώ γεννά τον ενθουσιασμό και ο «ενθουσιασμός», λέει ο Μπούλγουερ Λίτον, «είναι το πνεύμα της ειλικρίνειας και η αλήθεια δεν μπορεί να νικήσει χωρίς αυτόν». Ενώ ο Έμερσον παρατηρεί πολύ σωστά ότι «κάθε μεγάλο και σπουδαίο κίνημα στα παγκόσμια χρονικά είναι θρίαμβος του ενθουσιασμού». Και τί είναι καταλληλότερο για να γεννήσει ένα


101

τέτοιο συναίσθημα από μια φιλοσοφία τόσο μεγαλειώδη, τόσο συνεπή, τόσο λογική και τόσο καθολική όσο οι Ανατολικές μας δοξασίες; Ερ. - Και όμως οι εχθροί της είναι πάρα πολλοί και κάθε μέρα η Θεοσοφία αποκτά νέους αντιπάλους. Θ. - Κι αυτό ακριβώς αποδεικνύει το ουσιαστικό μεγαλείο και την αξία της. Οι άνθρωποι μισούν μόνο όσα φοβούνται και κανείς δεν κάνει τον κόπο να ανατρέψει κάτι που ούτε τον απειλεί ούτε ξεφεύγει από τη μετριότητα. Ερ. - Ελπίζετε ότι κάποια μέρα θα μεταδώσετε αυτόν τον ενθουσιασμό στις μάζες; Θ. - Γιατί όχι, αφού η ιστορία μας λέει ότι οι μάζες υιοθέτησαν ενθουσιωδώς το Βουδισμό, ενώ, όπως είπα και προηγουμένως, το πρακτικό αποτέλεσμα που τους έχει ασκήσει αυτή η ηθική φιλοσοφία φαίνεται και από το μικρό ποσοστό εγκληματικότητας μεταξύ των Βουδιστικών πληθυσμών σε σύγκριση με κάθε άλλη θρησκεία; Η ουσία είναι να ξεριζωθεί η γονιμότερη πηγή κάθε εγκλήματος και ανηθικότητας – η πεποίθηση ότι οι άνθρωποι μπορούν να αποφύγουν τις συνέπειες των πράξεών τους. Μόλις διδαχτούν τον ανώτερο από όλους τους νόμους, το Κάρμα και τη Μετενσάρκωση, όχι μόνο θα νιώσουν μέσα τους την αληθινή αξιοπρέπεια της ανθρώπινης φύσης, αλλά θα γυρίσουν και την πλάτη στο κακό και θα το αποφεύγουν όπως θα απέφευγαν ένα φυσικό κίνδυνο.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΤΑ ΜΕΛΗ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΑ

Ερ. - Με ποιό τρόπο περιμένετε να βοηθήσουν τα μέλη της Εταιρίας στο έργο της; Θ. – Πρώτον, μελετώντας και κατανοώντας τις θεοσοφικές δοξασίες, έτσι ώστε να μπορούν να διδάσκουν άλλους και ιδίως τους νέους. Δεύτερον, εκμεταλλευόμενοι κάθε ευκαιρία για να μιλούν σε άλλους και να τους εξηγούν τί είναι και τί δεν είναι η Θεοσοφία. Εξαλείφοντας τις εσφαλμένες αντιλήψεις και προκαλώντας ενδιαφέρον για το θέμα. Τρίτον, βοηθώντας στη διάδοση των εντύπων μας, αγοράζοντας βιβλία, όταν έχουν τα μέσα, δανείζοντας και χαρίζοντάς τα ή παρακινώντας τους φίλους τους να κάνουν το ίδιο. Τέταρτον, υπερασπιζόμενοι την Εταιρία από τις εναντίον της άδικες κατηγορίες, χρησιμοποιώντας όποιο νόμιμο μέσο διαθέτουν. Πέμπτον, και σημαντικότερο από όλα, με το παράδειγμα της ίδιας της ζωής τους. Ερ. - Μα όλα αυτά τα έντυπα, στη διάδοση των οποίων αποδίδετε τόση σημασία, δεν μου φαίνεται ότι στην πράξη ωφελούν σε τίποτε την ανθρωπότητα. Αυτό δεν είναι έμπρακτη φιλανθρωπία. Θ. - Εμείς πιστεύουμε το αντίθετο. Θεωρούμε πως ένα καλό βιβλίο που δίνει τροφή στην σκέψη των ανθρώπων, που δυναμώνει και καθαρίζει τον νου τους, και που τους βοηθάει να συλλάβουν αλήθειες που αμυδρά τις αισθάνονταν αλλά δεν μπορούσαν να τις διατυπώσουν – πιστεύουμε πως ένα τέτοιο βιβλίο κάνει πραγματικά ουσιαστικό καλό. Όσο γι’ αυτό που αποκαλείτε πρακτικές φιλανθρωπικές δραστηριότητες, που ωφελούν τα σώματα των συνανθρώπων μας, κάνουμε ό,τι μπορούμε με τις μικρές μας δυνάμεις. Αλλά, όπως σας έχω ξαναπεί, οι περισσότεροι από εμάς είναι φτωχοί και η ίδια η Εταιρία δεν έχει χρήματα ούτε καν για να πληρώνει προσωπικό. Όλοι όσοι μοχθούμε γι’ αυτήν προσφέρουμε δωρεάν την εργασία μας και, στις περισσότερες περιπτώσεις, προσφέρουμε και χρήματα. Οι λίγοι που έχουν τα μέσα για να κάνουν τις κοινώς λεγόμενες φιλανθρωπίες ακολουθούν τις Βουδιστικές αρχές και κάνουν οι ίδιοι το φιλανθρωπικό τους έργο και όχι μέσω άλλων ή συμμετέχοντας δημόσια σε


102

φιλανθρωπικά ταμεία. Αυτό που πρέπει πάνω από όλα να κάνει ο Θεόσοφος είναι να ξεχάσει την προσωπικότητά του.

ΤΙ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΕΝΑΣ ΘΕΟΣΟΦΟΣ Ερ. - Υπάρχουν απαγορευτικοί κανόνες ή περιοριστικοί όροι για τους Θεόσοφους στην Εταιρία σας; Θ. - Πολλοί, αλίμονο! όμως, κανένας δεν είναι επιβεβλημένος. Εκφράζουν το ιδεώδες της οργάνωσής μας – αλλά την πρακτική εφαρμογή τους είμαστε υποχρεωμένοι να την αφήνουμε στη διακριτική ευχέρεια των ίδιων των μελών. Δυστυχώς, είναι τέτοια η νοητική κατάσταση των ανθρώπων στη σημερινή εποχή, που αν δεν αφήναμε αυτούς τους κανόνες, ας πούμε, ανενεργούς, κανένας δεν θα τολμούσε να γίνει μέλος της Θεοσοφικής Εταιρίας. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο αισθάνομαι την υποχρέωση να τονίζω τόσο τη διαφορά ανάμεσα στην αληθινή Θεοσοφία και στο σκληρά μαχόμενο και με καλές προθέσεις, αλλά ανάξιο ακόμη όχημά της, τη Θεοσοφική Εταιρία. Ερ. - Μπορείτε να μου πείτε ποιοί είναι αυτοί οι επικίνδυνοι σκόπελοι στο ανοιχτό πέλαγος της Θεοσοφίας; Θ. - Σωστά τους αποκαλείτε σκοπέλους, γιατί δεν είναι λίγα τα ειλικρινή κατά τα άλλα και καλοπροαίρετα μέλη μας που τσάκισαν τη Θεοσοφική τους βαρκούλα πάνω τους! Και όμως, τίποτε δεν φαίνεται ευκολότερο από το να αποφεύγει κανείς ορισμένα πράγματα. Να, για παράδειγμα, μια σειρά από τέτοιες απαγορεύσεις που οριοθετούν θετικές υποχρεώσεις των Θεόσοφων: Κανένας Θεόσοφος δεν πρέπει να σιωπά όταν ακούει κακοήθεις αναφορές ή συκοφαντίες για την Εταιρία ή για αθώους ανθρώπους, είτε αυτοί είναι μέλη είτε είναι ξένοι. Ερ. – Αν υποτεθεί, όμως, ότι όσα ακούει κάποιος είναι αληθινά ή μπορεί να είναι αληθινά χωρίς εκείνος να το ξέρει; Θ. - Τότε θα πρέπει να ζητάτε απτές αποδείξεις των όσων λέγονται και να ακούτε αμερόληπτα και τις δύο πλευρές, πριν επιτρέψετε να ακουστούν οι κατηγορίες χωρίς αντίλογο. Δεν έχετε δικαίωμα να πιστεύετε το κακό, μέχρις ότου ανακαλύψετε αδιάσειστες αποδείξεις για την ορθότητα της κατηγορίας. Ερ. - Και τότε τί πρέπει να γίνει; Θ. - Πρέπει να μας διέπει πάντα έλεος και ανοχή, φιλαλληλία και μεγαλοψυχία, που θα μας κάνουν να συγχωρούμε τα αμαρτωλά αδέλφια μας και να κρίνουμε με τη μεγαλύτερη δυνατή επιείκεια αυτούς που σφάλλουν. Ο Θεόσοφος δεν πρέπει να λησμονεί ποτέ τι μπορεί να προκαλέσει η αδυναμία και η ανεπάρκεια της ανθρώπινης φύσης. Ερ. - Και πρέπει να συγχωρεί τα πάντα σε αυτές τις περιπτώσεις; Θ. - Σε κάθε περίπτωση και ιδίως το θύμα. Ερ. - Αν, όμως, κάνοντάς το αυτό, κινδυνεύει να βλάψει άλλους ή επιτρέπει να πάθουν άλλοι κακό; Τι πρέπει να κάνει τότε; Θ. - Το χρέος του. Αυτό που του υπαγορεύει η συνείδησή του και η ανώτερη φύση του. Αλλά μόνο μετά από ώριμη σκέψη. Η δικαιοσύνη συνίσταται στο να μη βλάπτουμε κανένα ζωντανό ον. Συγχρόνως, όμως, το δίκαιο μας επιτάσσει να μην επιτρέπουμε ποτέ να αδικούνται οι πολλοί, ούτε καν ένας και μόνο άνθρωπος, αφήνοντας τον ένοχο ανεξέλεγκτο.


103

Ερ. -Ποιοί είναι οι άλλοι περιοριστικοί όροι; Θ. - Κανένας Θεόσοφος δεν πρέπει να είναι ικανοποιημένος με μια άσκοπη και επιπόλαιη ζωή που δεν προσφέρει τίποτε στον ίδιο και ακόμη λιγότερο στους άλλους. Πρέπει να εργάζεται για το καλό των λίγων που χρειάζονται τη βοήθειά του αν δεν είναι σε θέση να αγωνίζεται για όλη την ανθρωπότητα, συμβάλλοντας έτσι στην προώθηση των σκοπών της Θεοσοφίας. Ερ. - Αυτό προϋποθέτει μια ξεχωριστή φύση και σε κάποιους θα φαινόταν πολύ δύσκολο. Θ. - Τότε θα ήταν καλύτερα να μείνουν εκτός Θεοσοφικής Εταιρίας αντί να υψώνουν μια σημαία που δεν πιστεύουν. Δεν ζητούμε από κανένα να προσφέρει περισσότερα από όσα μπορεί, είτε σε αφοσίωση είτε σε χρόνο, σε εργασία ή χρήμα. Ερ. - Κατόπιν; Θ. - Κανένα ενεργό μέλος δεν πρέπει να δίνει υπερβολική σημασία στην προσωπική του πρόοδο ή στην επάρκεια των γνώσεών του ως προς τις Θεοσοφικές μελέτες, αλλά, θα έπρεπε μάλλον να είναι πρόθυμο να προσφέρει όσο περισσότερο αλτρουιστικό έργο μπορεί. Δεν πρέπει να αφήνει όλο το βαρύ φορτίο και την ευθύνη του Θεοσοφικού κινήματος στους ώμους των λίγων αφοσιωμένων μελών. Κάθε μέλος οφείλει να θεωρεί χρέος του να αναλαμβάνει το μερίδιό του στο κοινό έργο και να βοηθάει με κάθε μέσο που διαθέτει. Ερ. - Αυτό είναι απόλυτα δίκαιο. Και ο επόμενος όρος; Θ. - Κανένας Θεόσοφος δεν πρέπει να βάζει την προσωπική του ματαιοδοξία ή τα συναισθήματά του πάνω από την Εταιρία ως σύνολο. Όποιος θυσιάζει την υπόληψη της Εταιρίας ή των άλλων ανθρώπων στο βωμό της προσωπικής ματαιοδοξίας, του εγκόσμιου κέρδους ή της έπαρσής του, θα έπρεπε να στερείται την ιδιότητα του μέλους. Ένα μέλος του σώματος που προσβάλλεται από καρκίνο κάνει ολόκληρο το σώμα να αρρωστήσει. Ερ. - Κάθε μέλος έχει καθήκον να διδάσκει άλλους και να κηρύσσει τη Θεοσοφία; Θ. – Ναι, πράγματι. Κανείς δεν έχει δικαίωμα να μένει άπρακτος, με τη δικαιολογία ότι δεν ξέρει αρκετά για να διδάξει. Γιατί είναι βέβαιο πως πάντα θα βρίσκει άλλους που θα ξέρουν ακόμα λιγότερα απ’ αυτόν. Και μάλιστα, μόνο όταν κάποιος αρχίζει να διδάσκει άλλους ανθρώπους ανακαλύπτει τη δική του άγνοια και προσπαθεί να την εξαλείψει. Αυτός, όμως, είναι ένας δευτερεύων όρος. Ερ. - Ποιό πιστεύετε, λοιπόν, πως είναι το κυριότερο από αυτά τα περιοριστικά καθήκοντα των Θεόσοφων; Θ. -Το να είναι ο Θεόσοφος πάντα έτοιμος να αναγνωρίζει και να ομολογεί τα λάθη του. Είναι καλύτερα να πέσει σε υπερβολή επαινώντας από το να υποτιμά τις προσπάθειες του πλησίον του. Να μην κακολογεί και να μην συκοφαντεί ποτέ τον άλλον. Να του λέει πάντα ευθέως και κατά πρόσωπο οτιδήποτε έχει εναντίον του. Να μην γίνεσαι ποτέ φερέφωνο για κάτι που μπορεί να ακούσεις εναντίον κάποιου, ούτε να νιώθεις ενδόμυχα εκδίκηση για όσους τυχαίνει να σε βλάπτουν. Ερ. - Συχνά, όμως, είναι, επικίνδυνο να λες κατά πρόσωπο την αλήθεια στους άλλους. Δεν συμφωνείτε; Έχω ακούσει για ένα από τα μέλη σας που εθίγη βαθύτατα, ότι εγκατέλειψε την Εταιρία κι έγινε ο μεγαλύτερος εχθρός της, μόνο και μόνο επειδή του είπαν κατά πρόσωπο κάποιες δυσάρεστες αλήθειες και τον κατέκριναν εξ αιτίας τους.


104

Θ. - Τέτοιοι έχουν περάσει πολλοί από την Εταιρία. Δεν υπάρχει μέλος σημαντικό ή μη που να μην την εγκατέλειψε χωρίς να γίνει άσπονδος εχθρός της. Ερ. - Πώς το εξηγείτε αυτό; Θ. - Είναι απλό. Επειδή, στις περισσότερες περιπτώσεις, ήταν στην αρχή απόλυτα αφοσιωμένος στην Εταιρία και την υμνούσε σε σημείο υπερβολής, ο μόνος τρόπος για να δικαιολογήσει ένας τέτοιος εξωμότης το πώς συμπεριφέρεται τώρα και πόσο κοντόφθαλμος ήταν προηγουμένως είναι να εμφανίσει τον εαυτό του σαν αθώο θύμα εξαπάτησης, μεταθέτοντας έτσι το φταίξιμο από τον εαυτό του στην Εταιρία γενικότερα και στη ηγεσία ειδικότερα. Κάτι τέτοιοι άνθρωποι θυμίζουν τον παλιό μύθο για τον άνθρωπο με το παραμορφωμένο πρόσωπο, που έσπασε τον καθρέφτη του επειδή πίστευε ότι αντανακλούσε στραβά την όψη του. Ερ. - Τί είναι, όμως εκείνο που κάνει αυτούς τους ανθρώπους να στρέφονται κατά της Εταιρίας; Θ. - Σχεδόν πάντα, κάποιου είδους πληγωμένη ματαιοδοξία. Γενικά, επειδή τα λόγια και οι συμβουλές τους δεν εκλαμβάνονται ως θέσφατα ή ακόμη επειδή ανήκουν στο είδος των ανθρώπων που θα προτιμούσαν να είναι άρχοντες στην κόλαση παρά υπηρέτες στον παράδεισο. Επειδή, με δυο λόγια, δεν ανέχονται ποτέ να έρχονται δεύτεροι σε οτιδήποτε. Έτσι, παραδείγματος χάριν, ένα μέλος – ένας πραγματικός «Κύριος Χρησμός» - κατηγορούσε και διέσυρε σχεδόν, όλα τα μέλη της Θ. Ε. σε Θεόσοφους και μη, με το πρόσχημα ότι ήταν όλοι «αντιθεοσοφικοί», κατηγορώντας τους για ό,τι ακριβώς έκανε συνεχώς ο ίδιος. Τελικά, έφυγε από την Εταιρία, προβάλλοντας ως αιτία τη βαθύτατη πεποίθησή του ότι ήμασταν όλοι (και ιδίως οι ιδρυτές) – απατεώνες! Κάποιος άλλος, αφού χρησιμοποίησε κάθε είδους μηχανορραφία για να τοποθετηθεί επικεφαλής ενός μεγάλου Τμήματος της Εταιρίας, όταν ανακάλυψε ότι τα άλλα μέλη δεν θα τον αποδέχονταν, στράφηκε εναντίον των ιδρυτών της Θ. Ε. και έγινε ο χειρότερος εχθρός τους, καταγγέλλοντας έναν από αυτούς σε κάθε ευκαιρία, μόνο και μόνο επειδή ο τελευταίος δεν μπορούσε και δεν ήθελε, να τον επιβάλει στα μέλη. Αυτή δεν ήταν παρά μία περίπτωση εξωφρενικά πληγωμένης ματαιοδοξίας. Ερ. - Και πώς αντιμετωπίζετε αυτούς τους χαρακτήρες; Θ. - Τους αφήνουμε στο Κάρμα τους. Το ότι ένας άνθρωπος κάνει το κακό δεν είναι λόγος για να το κάνουν κι οι άλλοι. Ερ. - Για να ξαναγυρίσουμε, όμως, στη συκοφαντία, πού βρίσκεται η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη δυσφήμιση και τη δίκαιη κριτική; Δεν οφείλει κάποιος να προειδοποιεί τους φίλους και τους κοντινούς του ανθρώπους για όσους ξέρει ότι είναι επικίνδυνοι; Θ. - Εφόσον, αν τους αφήσουμε να δρουν ανεξέλεγκτα μπορεί να πάθουν κακό άλλοι άνθρωποι, ασφαλώς και είναι χρέος μας να αποτρέπουμε τον κίνδυνο προειδοποιώντας τους κατ’ ιδίαν. Καμιά κατηγορία, όμως, εναντίον άλλου ανθρώπου, αληθινή ή ψεύτικη, δεν πρέπει να διαδίδεται δημοσίως. Αν είναι αληθινή, και το παράπτωμα βλάπτει μόνο αυτόν που το διαπράττει, τότε ας τον αφήσουμε στο Κάρμα του. Αν είναι ανακριβής, τότε θα έχετε αποφύγει να συντελέσετε κι εσείς στην αδικία του κόσμου. Άρα, ας μη μιλάμε γι’ αυτά τα πράγματα παρά μόνο με τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Αν όμως η διακριτικότητα και η σιωπή σας είναι πιθανό να βλάψουν άλλους, τότε προσθέτω: Πείτε την αλήθεια με οποιοδήποτε κόστος, και πείτε, όπως και ο Άννεσλυ: «Συμβουλευθείτε το χρέος, όχι τα γεγονότα». Υπάρχουν περιπτώσεις όπου αναγκάζεται κανείς να φωνάξει: «Τέρμα η διακριτικότητα, αν πρόκειται να γίνει εμπόδιο στο καθήκον μου».


105

Ερ. - Μου φαίνεται πως αν κάνετε πράξη αυτά τα αποφθέγματα, μπορεί να βρεθείτε μπροστά σ’ ένα σωρό προβλήματα! Θ. - Πράγματι, αυτό παθαίνουμε. Πρέπει να παραδεχτούμε πως τώρα αντιμετωπίζουμε τις ίδιες λοιδωρίες με τους πρώτους Χριστιανούς. «Κοιτάξτε, πώς αγαπούν αλλήλους αυτοί οι Θεόσοφοι!» μπορεί να πει κανείς, χωρίς να μας αδικεί καθόλου. Ερ. - Παραδέχεστε, δηλαδή, κι εσείς ότι υφίστανται τουλάχιστον οι ίδιες κακολογίες, συκοφαντίες και φιλονικίες στη Θ. Ε. όπως και στις Χριστιανικές Εκκλησίες, για να μην πω στις Επιστημονικές Εταιρίες. Και σας ρωτώ, τι είδους αδελφότητα είναι αυτή; Θ. – Επί του παρόντος, είναι, πράγματι, πολύ κακής ποιότητας δείγμα και, αν δεν γίνει προσεκτικό ξεκαθάρισμα και αναδιοργάνωση, δεν θα διαφέρει από όλα τα άλλα. Μην ξεχνάτε, πάντως, πως η ανθρώπινη φύση είναι η ίδια στη Θεοσοφική Εταιρία όπως και εκτός αυτής. Τα μέλη της δεν είναι άγιοι. Στην καλύτερη περίπτωση, είναι αμαρτωλοί που προσπαθούν να βελτιωθούν και που είναι πιθανό να υποπέσουν και πάλι σε λάθη λόγω της προσωπικής τους αδυναμίας. Λάβετε υπόψη σας και το γεγονός ότι η «Αδελφότητά» μας δεν είναι κάποιο αναγνωρισμένο ή καθιερωμένο σώμα και δεν έχει, όπως λένε, νομική υπόσταση. Εκτός τούτου, βρίσκεται σε κατάσταση χάους και μάλιστα, αδίκως, είναι λιγότερο δημοφιλής από οποιοδήποτε άλλο σώμα. Γιατί να απορεί, λοιπόν, κανείς που όσα μέλη δεν καταφέρνουν να εκπληρώσουν το ιδεώδες της, αφού εγκαταλείψουν την Εταιρία, προσφεύγουν στους εχθρούς μας αναζητώντας συμπαράσταση και προστασία και χύνουν όλη τη χολή και την πικρία τους στα ολοπρόθυμα αυτιά τους! Γνωρίζοντας ότι θα βρουν υποστήριξη και συμπαράσταση και πως όλοι θα πιστέψουν πρόθυμα κάθε κατηγορία που μπορεί να εκτοξεύσουν κατά της Θεοσοφικής Εταιρίας, όσο παράλογη κι αν είναι, σπεύδουν να το κάνουν, ξεσπώντας την οργή τους πάνω στον αθώο καθρέφτη, που αντανακλούσε τα πρόσωπά τους με απόλυτη πιστότητα. Οι άνθρωποι ποτέ δεν συγχωρούν όσους έχουν αδικήσει. Η αίσθηση της καλοσύνης που εισέπραξαν και που την ξεπλήρωσαν με αχαριστία, τους τρελαίνει και τους κάνει να προσπαθούν να δικαιολογηθούν απέναντι στον κόσμο και στην ίδια τους τη συνείδηση. Ερ. – Η θέση σας δεν μου φαίνεται πολύ αξιοζήλευτη. Θ. Δεν είναι. Δε νομίζετε, όμως, πως πρέπει να υπάρχει κάτι πολύ ευγενές, πολύ υψηλό, πολύ αληθινό, πίσω από την Εταιρία και τη φιλοσοφία της, αφού οι ηγέτες και οι ιδρυτές του κινήματος εξακολουθούν να εργάζονται για τους σκοπούς του με όλες τους τις δυνάμεις; Θυσιάζουν σε αυτό κάθε άνεση, κάθε εγκόσμια ευημερία και επιτυχία, ακόμη και το καλό όνομα και τη φήμη τους – ναι, και την τιμή τους, ακόμη – με αντάλλαγμα συνεχείς λοιδωρίες, αδιάκοπο κατατρεγμό, αδιάπτωτες συκοφαντίες, μόνιμη αχαριστία και παρερμηνεία των καλύτερων προσπαθειών τους, χαστούκια και πλήγματα από παντού – ενώ, απλώς εγκαταλείποντας το έργο τους, θα απαλλάσσονταν αμέσως από κάθε ευθύνη, θα προστατεύονταν από κάθε άλλη επίθεση. Ερ. - Ομολογώ πως μια τέτοια καρτερικότητα με εντυπωσιάζει και αναρωτιέμαι γιατί τα κάνετε όλα αυτά. Θ. - Πιστέψτε με, δεν τα κάνουμε για προσωπική μας ικανοποίηση. Τα κάνουμε μόνο ελπίζοντας πως θα εκπαιδεύσουμε κάποιους ανθρώπους για να συνεχίσουν το έργο μας για το καλό της ανθρωπότητας σύμφωνα με το αρχικό του πρόγραμμα, όταν οι ιδρυτές θα έχουν πια πεθάνει και θα έχουν φύγει από τη ζωή. Ήδη έχουν βρει μερικές ευγενικές και αφοσιωμένες ψυχές που θα τους αντικαταστήσουν. Οι


106

επόμενες γενεές, χάρις σε αυτούς τους λίγους, θα βρουν το μονοπάτι προς την ειρήνη λιγότερο ακανθώδες, λίγο πιο ανοιχτό το δρόμο, έτσι όλα αυτά τα βάσανα θα έχουν φέρει καλά αποτελέσματα κι η αυτοθυσία τους δεν θα έχει πάει χαμένη. Προς το παρόν, ο πρωταρχικός, ο θεμελιώδης στόχος της Εταιρίας είναι να σπέρνει το σπόρο της στις καρδιές των ανθρώπων και οι σπόροι αυτοί μπορεί, όταν έρθει η ώρα, να βλαστήσουν και, κάτω από ευνοϊκότερες συνθήκες, να οδηγήσουν σε μια υγιή αναμόρφωση, που θα φέρει στις μάζες περισσότερη ευτυχία από όση έχουν απολαύσει ως τώρα.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ Θ.Ε.

107


ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗ Θ. Ε.

ΘΕΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΑΣΚΗΤΙΣΜΟΣ Ερ. - Έχω ακούσει να λένε πως οι κανονισμοί σας απαιτούν να είναι όλα τα μέλη σας χορτοφάγοι, άγαμοι και αυστηροί ασκητές. Εσείς, όμως, δεν μου έχετε αναφέρει ακόμα τίποτα τέτοιο. Μπορείτε να μου πείτε μια και καλή ποια είναι η αλήθεια για όλα αυτά; Θ. - Η αλήθεια είναι πως οι κανονισμοί μας δεν απαιτούν κάτι τέτοιο. Η Θεοσοφική Εταιρία δεν περιμένει καν, κι ακόμα λιγότερο δεν απαιτεί, να είναι οποιοδήποτε από τα μέλη της ασκητής καθ’ οιονδήποτε τρόπο. Το μόνο που απαιτεί – αν αυτό το αποκαλείτε ασκητισμό – είναι να προσπαθούν να κάνουν καλό στους άλλους και να μην είναι εγωκεντρικοί. Ερ. - Ωστόσο, πολλά μέλη σας είναι αυστηρά χορτοφάγοι και εκδηλώνουν ανοιχτά την πρόθεσή τους να παραμείνουν άγαμοι. Και μάλιστα, αυτό ισχύει πολύ συχνά με όσους διαδραματίζουν εξέχοντα ρόλο στο έργο της Εταιρίας σας. Θ. - Αυτό είναι απολύτως φυσικό, αφού οι περισσότεροι από όσους εργάζονται με τη μεγαλύτερη αφοσίωση είναι μέλη του εσωτερικού τμήματος της Εταιρίας, για το οποίο σας έχω ξαναμιλήσει. Ερ. - Α! δηλαδή, απαιτείτε ασκητικές συνήθειες στο εσωτερικό τμήμα; Θ. - Όχι, δεν τις απαιτούμε ούτε τις ενθαρρύνουμε, ακόμη κι εκεί. Βλέπω, όμως, πως θα ήταν καλύτερα να σας εξηγήσω τις απόψεις μας σχετικά με τον ασκητισμό εν γένει και τότε θα καταλάβετε και για τη χορτοφαγία και τα λοιπά. Ερ. - Συνεχίστε, σας παρακαλώ. Θ. - Όπως σας έχω ήδη πει, η πλειονότητα όσων αρχίζουν να μελετούν σοβαρά τη Θεοσοφία και να εργάζονται ενεργά στην Εταιρία, θέλουν να κάνουν κάτι περισσότερο από το να μελετούν θεωρητικά τις αλήθειες που διδάσκουμε. Θέλουν να γνωρίσουν την αλήθεια μέσα από την άμεση προσωπική τους εμπειρία και να μελετήσουν τον αποκρυφισμό για να αποκτήσουν τη σοφία και τη δύναμη, που αισθάνονται ότι έχουν ανάγκη ώστε να βοηθήσουν τους άλλους, αποτελεσματικά και με κρίση κι όχι τυφλά και στην τύχη. Οπότε, αργά ή γρήγορα, γίνονται μέλη του εσωτερικού τμήματος. Ερ. - Είπατε, όμως, πως οι «ασκητικές συνήθειες» δεν είναι υποχρεωτικές ούτε καν στο εσωτερικό τμήμα. Θ. - Και πράγματι δεν είναι. Το πρώτο πράγμα, όμως, που μαθαίνουν τα μέλη του είναι ένας σωστός τρόπος να αντιλαμβάνονται τη σχέση του σώματος, δηλαδή του υλικού περιβλήματος, με τον εσωτερικό, τον αληθινό άνθρωπο. Τους αναλύεται και τους εξηγείται η σχέση και η αμοιβαία αλληλεπίδραση ανάμεσα στις δύο αυτές πλευρές της ανθρώπινης φύσης κι έτσι σύντομα πείθονται για την ύψιστη σημασία του εσωτερικού ανθρώπου σε σχέση με το εξωτερικό περίβλημα, δηλαδή το σώμα. Διδάσκονται ότι ο τυφλός ανεγκέφαλος ασκητισμός είναι απλή ανοησία. Ότι


108

συμπεριφορά σαν του Αγίου Λαμπρ, που ανέφερα προηγουμένως, ή σαν των Ινδών φακίρηδων και ασκητών της ζούγκλας, που κόβουν, καίνε και κατακρεουργούν το σώμα τους με τον πιο σκληρό και φρικιαστικό τρόπο, δεν είναι παρά αυτοβασανισμός με ιδιοτελή στόχο, δηλαδή την ανάπτυξη της δύναμης της θέλησης, ενώ δεν προσφέρει τίποτα στην προώθηση της πραγματικής πνευματικής ή θεοσοφικής ανάπτυξης. Ερ. - Κατάλαβα, θεωρείτε αναγκαίο μόνο τον ηθικό ασκητισμό. Είναι μέσο για την επίτευξη ενός στόχου και ο στόχος είναι η τέλεια ισορροπία της εσωτερικής φύσης του ανθρώπου και η επίτευξη της πλήρους κυριαρχίας επί του σώματος, με όλα τα πάθη και τις επιθυμίες του. Θ. - Ακριβώς. Το μέσο αυτό, όμως, πρέπει να χρησιμοποιείται με νου και γνώση κι όχι τυφλά και ανόητα, όπως στην περίπτωση ενός αθλητή που προπονείται και προετοιμάζεται για έναν μεγάλο αγώνα, όχι σαν τον τσιγκούνη που αρρωσταίνει από πείνα για να ικανοποιήσει το πάθος του για χρυσάφι. Ερ. - Τώρα καταλαβαίνω τί εννοείτε γενικώς. Ας δούμε, όμως, πώς την εφαρμόζετε στην πράξη. Τι λέτε για τη χορτοφαγία, παραδείγματος χάριν; Θ. - Ένας από τους μεγαλύτερους Γερμανούς επιστήμονες έχει αποδείξει ότι κάθε λογής ζωικός ιστός, όπως και να μαγειρευτεί, διατηρεί πάντα κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ζώου στο οποίο ανήκε και τα χαρακτηριστικά αυτά είναι αναγνωρίσιμα. Επίσης, καθένας καταλαβαίνει τί κρέας τρώει, από τη γεύση. Εμείς προχωρούμε ένα βήμα πιο πέρα και αποδεικνύουμε πως όταν ο άνθρωπος αφομοιώνει τη σάρκα του ζώου ως τροφή, προσλαμβάνει στον οργανισμό του κάποια από τα χαρακτηριστικά του ζώου από το οποίο προήλθε. Επιπλέον, η αποκρυφιστική επιστήμη το διδάσκει και το αποδεικνύει σε όσους τη μελετούν με απτά παραδείγματα, επεξηγώντας επίσης ότι τον άνθρωπο τον «εκτραχύνει» και τον «αποκτηνώνει» περισσότερο η σάρκα των μεγάλων ζώων, λιγότερο των πουλιών, ακόμα λιγότερο των ψαριών και των άλλων ψυχρόαιμων ζώων και λιγότερο από όλα αν τρώει μόνο λαχανικά. Ερ. - Δηλαδή, θα ήταν καλύτερα να μην τρώγαμε καθόλου; Θ. - Αν μπορούσε να ζήσει ο άνθρωπος χωρίς να τρώει, βεβαίως θα ήταν καλύτερο. Όπως έχουν, όμως, τα πράγματα, πρέπει να τραφεί για να ζήσει, κι έτσι συνιστούμε στους σοβαρούς μελετητές της Θεοσοφίας να τρώνε τροφές που θα βαρύνουν και θα παραφορτώνουν όσο το δυνατόν λιγότερο το νου και το σώμα τους και που θα εμποδίζουν και θα καθυστερούν όσο γίνεται λιγότερο την ανάπτυξη της διαίσθησής τους και των εσωτερικών ικανοτήτων και δυνάμεών τους. Ερ. - Δεν υιοθετείτε επομένως όλα τα επιχειρήματα που συνηθίζουν να χρησιμοποιούν γενικώς οι χορτοφάγοι; Θ. - Ασφαλώς όχι. Μερικά από τα επιχειρήματά τους είναι πολύ σαθρά και συχνά βασίζονται σε εντελώς εσφαλμένες εικασίες. Από την άλλη, όμως, πολλά από όσα λένε περιέχουν μεγάλη δόση αληθείας. Πιστεύουμε, παραδείγματος χάριν, ότι πολλές αρρώστιες και κυρίως η έντονη προδιάθεση σε ασθένειες, που χαρακτηρίζει όλο και πιο πολύ την εποχή μας, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην κατανάλωση κρέατος, και ιδίως κονσερβοποιημένου κρέατος. Θα χρειαζόμασταν, όμως, πολύ χρόνο για να εξετάσουμε διεξοδικά το ζήτημα της χορτοφαγίας, γι’ αυτό θα σας παρακαλούσα να προχωρήσετε σε κάτι άλλο. Ερ. - Μόνο μία ερώτηση ακόμα. Τί πρέπει να κάνουν αναφορικά με τη διατροφή τους τα μέλη του εσωτερικού τμήματός σας, όταν αρρωσταίνουν;


109

Θ. - Ασφαλώς, να ακολουθούν τις καλύτερες πρακτικές οδηγίες που μπορούν να βρουν. Δεν έχετε καταλάβει ακόμη ότι εμείς ποτέ δεν επιβάλλουμε καμία αυστηρή υποχρέωση σε αυτό το θέμα; Να θυμάστε μια για πάντα ότι σε όλα αυτά τα ζητήματα οι απόψεις μας είναι ορθολογικές, ποτέ φανατικές. Αν για λόγους υγείας ή μακρόχρονης συνήθειας ένας άνθρωπος δεν μπορεί να στερηθεί το κρέας, τότε, ασφαλώς, ας το φάει. Δεν είναι έγκλημα, απλώς θα καθυστερήσει λίγο την πρόοδό του. Γιατί, σε τελική ανάλυση, οι καθαρά σωματικές πράξεις και λειτουργίες έχουν πολύ μικρότερη σημασία από το τί σκέπτεται και αισθάνεται κανείς, ποιές επιθυμίες καλλιεργεί στον νου του, σε ποιές επιτρέπει να ριζώσουν και να αναπτυχθούν. Ερ. – Επομένως, φαντάζομαι ότι δεν συνιστάτε στους ανθρώπους να πίνουν κρασί και οινοπνευματώδη ποτά. Θ. - Βλάπτουν την ηθική και την πνευματική ανάπτυξη περισσότερο από το κρέας, γιατί το οινόπνευμα, σε όλες τις μορφές του, ασκεί άμεση, έντονη και καταστροφική επίδραση στην ψυχική κατάσταση του ανθρώπου. Η κατανάλωση κρασιού και οινοπνευματωδών ποτών είναι ελάχιστα λιγότερο καταστροφική στην ανάπτυξη των εσωτερικών δυνάμεων, από την καθ’ έξιν χρήση χασίς, όπιου και παρόμοιων ναρκωτικών.

ΘΕΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ Ερ. - Ας προχωρήσουμε σε ένα άλλο ζήτημα: πρέπει ο άνθρωπος να παντρεύεται ή να μένει άγαμος; Θ. - Εξαρτάται για τί είδους άνθρωπο μιλάτε. Αν μιλάτε για κάποιον που σκοπεύει να ζήσει μέσα στα εγκόσμια, κάποιον που, αν και είναι καλός και ειλικρινής Θεόσοφος και εργάζεται με ζήλο για τον σκοπό μας, εξακολουθεί να έχει δεσμούς και επιθυμίες που τον συνδέουν με τον κόσμο, που, με δυο λόγια, δεν αισθάνεται ότι έχει τελειώσει για πάντα με αυτό που οι άνθρωποι αποκαλούν ζωή, και ότι έχει μία και μοναδική επιθυμία – να γνωρίσει την αλήθεια και να μπορέσει να βοηθήσει τους άλλους – τότε, για έναν τέτοιον άνθρωπο λέω πως δεν υπάρχει λόγος να μην παντρευτεί, αν θέλει να διακινδυνεύσει σ΄αυτή τη λοταρία όπου υπάρχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να χάσει παρά να κερδίσει. Ασφαλώς δεν μπορεί να μας θεωρείτε τόσο παράλογους και φανατικούς ώστε να μιλάμε κατά του γάμου. Τουναντίον, εκτός από ορισμένες εξαιρετικές περιπτώσεις πρακτικού αποκρυφισμού, ο γάμος είναι το μόνο αντίδοτο κατά της ανηθικότητας. Ερ. - Γιατί, όμως, δεν μπορεί κανείς να αποκτήσει αυτή τη γνώση και τη δύναμη όντας παντρεμένος; Θ. - Αγαπητέ μου κύριε, δεν μπορώ να εξετάσω ζητήματα φυσιολογίας μαζί σας. Μπορώ, όμως, να σας δώσω μια προφανή και, νομίζω, επαρκή απάντηση, που θα σας εξηγήσει τα ηθικής φύσεως επιχειρήματά μας ως προς αυτό. Μπορεί ένας άνθρωπος να υπηρετεί δύο αφέντες; Όχι! Του είναι, λοιπόν, εξίσου αδύνατο να μοιράζει την προσοχή του ανάμεσα στη μελέτη του αποκρυφισμού και σε μια σύζυγο. Αν το επιχειρήσει, είναι βέβαιο ότι θα αποτύχει και δεν θα κάνει σωστά ούτε το ένα ούτε το άλλο. Και, επιτρέψτε μου να σας υπενθυμίσω πως είναι πολύ σοβαρό και επικίνδυνο να μελετά κανείς τον πρακτικό αποκρυφισμό, εκτός αν είναι εντελώς αφοσιωμένος κι έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα και πρώτ’ απ’ όλα τον εαυτό του, για να πετύχει τον στόχο του. Αυτό, όμως, δεν ισχύει για τα μέλη του εσωτερικού τμήματός μας. Αναφέρομαι μόνο σε όσους είναι αποφασισμένοι να ακολουθήσουν το δρόμο της μαθητείας που οδηγεί στον ύψιστο στόχο. Οι περισσότεροι, αν όχι όλοι, που γίνονται μέλη του εσωτερικού τμήματός μας δεν


110

είναι παρά αρχάριοι, προετοιμαζόμενοι σε τούτη τη ζωή για να ακολουθήσουν στην πραγματικότητα αυτό το δρόμο στις μελλοντικές ζωές τους.

ΘΕΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Ερ. - Ένα από τα ισχυρότερα επιχειρήματά σας ως προς την ανεπάρκεια των μορφών θρησκείας που υπάρχουν σήμερα στη Δύση, και, σε ένα βαθμό, της υλιστικής φιλοσοφίας που είναι τόσο διαδεδομένη στις μέρες μας, αλλά που εσείς φαίνεται πως τη θεωρείτε αποτρόπαια και καταστροφική, είναι το μέγεθος της δυστυχίας και της εξαθλίωσης που αναμφισβήτητα υπάρχει, ιδίως στις μεγαλουπόλεις μας. Πρέπει, όμως, ασφαλώς να αναγνωρίζετε πόσα έχουν γίνει και γίνονται ακόμη για να διορθωθεί αυτή η κατάσταση, με την εξάπλωση της εκπαίδευσης και τη διάδοση της μόρφωσης. Θ. - Οι μελλοντικές γενεές δεν θα σας ευγνωμονούν καθόλου για μια τέτοια «διάδοση της μόρφωσης» ούτε η εκπαίδευση που εσείς παρέχετε σήμερα θα ωφελήσει πολύ τις φτωχές πεινασμένες μάζες. Ερ. - Α! μα πρέπει να μας δώσετε πίστωση χρόνου. Έχουν περάσει μόλις λίγα χρόνια από τότε που αρχίσαμε να εκπαιδεύουμε το λαό. Θ. - Και τί έκανε, παρακαλώ, η Χριστιανική σας θρησκεία από τον 15ο αιώνα ως τώρα, αφού αναγνωρίζετε ότι κανείς μέχρι στιγμής δεν έχει επιχειρήσει να εκπαιδεύσει τις μάζες – το μοναδικό έργο, αν θα ήταν ποτέ εφικτό, που ένας Χριστιανός, δηλαδή μια εκκλησία κι ένας λαός που ακολουθεί το Χριστό, θα έπρεπε να κάνει; Ερ. - Ναι, μπορεί να έχετε δίκιο. Τώρα, όμως….. Θ. - Ας εξετάσουμε λίγο αυτό το ζήτημα της εκπαίδευσης από μια ευρεία οπτική γωνία και θα σας αποδείξω πως κάνετε κακό, αντί για καλό, με πολλές από τις βελτιώσεις για τις οποίες καυχιέστε. Τα σχολεία για τα φτωχότερα παιδιά, αν και πολύ λιγότερο χρήσιμα από ό,τι θα όφειλαν να είναι, είναι καλά σε αντίθεση με το άθλιο περιβάλλον, στο οποίο τα έχει καταδικάσει η σύγχρονη κοινωνία σας. Η εισαγωγή λίγης πρακτικής Θεοσοφίας θα βοηθούσε στη ζωή τους εκατό φορές περισσότερο τις φτωχές δυστυχισμένες μάζες από όλη μαζί αυτή την άχρηστη μόρφωση. Ερ. - Ναι, αλλά….. Θ. - Αφήστε με να τελειώσω, σας παρακαλώ. Ανοίξατε ένα θέμα που αγγίζει βαθιά εμάς τους Θεόσοφους και πρέπει να με αφήσετε να πω την άποψή μου. Συμφωνώ απολύτως πως είναι μεγάλο πλεονέκτημα για ένα μικρό παιδί που μεγαλώνει στις φτωχογειτονιές, που παίζει δίπλα στον οχετό και που ζει σε περιβάλλον όπου κυριαρχούν χυδαία λόγια και πράξεις, να μπαίνει κάθε μέρα σε μια φωτεινή, καθαρή σχολική τάξη, με ζωγραφιές στους τοίχους και συχνά γεμάτη λουλούδια που της δίνουν χαρούμενη όψη. Εκεί μαθαίνει να είναι καθαρό, ευγενικό, τακτικό. Εκεί μαθαίνει να τραγουδά και να παίζει. Έχει παιχνίδια που ξυπνούν την ευφυΐα του. Μαθαίνει να χρησιμοποιεί επιδέξια τα χέρια του. Του μιλούν με το χαμόγελο κι όχι με μούτρα. Το μαλώνουν ή το παροτρύνουν ήπια, αντί να το βρίζουν. Όλα αυτά εξανθρωπίζουν τα παιδιά, ξυπνούν το μυαλό τους και τα κάνουν πιο δεκτικά σε πνευματικές και ηθικές επιρροές. Τα σχολεία δεν είναι όσο καλά θα μπορούσαν και θα όφειλαν να είναι. Σε σύγκριση, όμως, με τα σπίτια των παιδιών, είναι παράδεισοι. Και σιγά – σιγά η επίδραση περνά και στα σπίτια. Παρόλο, όμως, που αυτό ισχύει για πολλά από τα Δημοτικά Σχολεία, το σύστημά σας είναι άξιο της χειρότερης κριτικής που θα μπορούσε να κάνει κανείς.


111

Ερ. - Ας είναι. Συνεχίστε. Θ. - Ποιός είναι ο πραγματικός στόχος της σύγχρονης εκπαίδευσης; Είναι, μήπως, να καλλιεργήσει και να αναπτύξει τον νου προς τη σωστή κατεύθυνση, να διδάξει στους απόκληρους και στους δύσμοιρους πώς να φέρουν με καρτερία το φορτίο της ζωής που τους όρισε το Κάρμα, να ενισχύσει τη θέλησή τους, να τους ενσταλάξει την αγάπη για τον πλησίον και το αίσθημα της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αδελφοσύνης κι έτσι να εκπαιδεύσει και να διαμορφώσει τον χαρακτήρα τους για την πρακτική ζωή; Ούτε κατά διάνοια. Κι όμως, αυτοί είναι αναμφισβήτητα οι στόχοι κάθε γνήσιας εκπαίδευσης. Κανείς δεν το αρνείται. Όλοι οι παιδαγωγοί σας το δέχονται και λένε μεγάλα λόγια πάνω στο θέμα. Αλλά ποιό είναι το πρακτικό αποτέλεσμα της δράσης τους; Κάθε νέος αλλά κι όλα ανεξαιρέτως τα μέλη της νεότερης γενιάς των δασκάλων θα σας απαντήσουν: «Ο στόχος της σύγχρονης εκπαίδευσης είναι η επιτυχία στις εξετάσεις», ένα σύστημα που δεν αναπτύσσει τη σωστή άμιλλα αλλά γεννά και καλλιεργεί τη ζήλια, τον φθόνο, το μίσος σχεδόν, μεταξύ των νέων κι έτσι τους προετοιμάζει για μια ζωή άγριου εγωισμού και ανταγωνισμού για τιμές και απολαβές αντί για ευγενικά αισθήματα. Ερ. - Πρέπει να ομολογήσω ότι σε αυτό έχετε δίκιο. Θ. - Και τί άλλο είναι αυτές οι εξετάσεις – παρά ο φόβος και ο τρόμος των παιδιών και των νέων της εποχής μας; Δεν είναι παρά μια μέθοδος κατάταξης μέσω της οποίας καταχωρούνται σε πίνακες τα αποτελέσματα της διδασκαλίας στα σχολεία σας. Με άλλα λόγια, αποτελούν την πρακτική εφαρμογή της σύγχρονης επιστημονικής μεθόδου στο γένος homo, με γνώμονα τη νοητική λειτουργία. Η επιστήμη, τώρα, διδάσκει ότι η νόηση είναι αποτέλεσμα της μηχανικής διάδρασης των υλικών συστατικών του εγκεφάλου. Επομένως, είναι λογικό η σύγχρονη εκπαίδευση να είναι σχεδόν απόλυτα μηχανιστική – ένα είδος αυτόματης μηχανής που παράγει νόηση με τον τόνο. Ελάχιστη εμπειρία των εξετάσεων είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς ότι η εκπαίδευση που παράγουν είναι απλώς εξάσκηση της φυσικής μνήμης και, αργά ή γρήγορα, όλα τα σχολεία σας θα πέσουν σε αυτό το επίπεδο. Κι όσο για την όποια πραγματική, ουσιαστική καλλιέργεια της δύναμης της σκέψης και της λογικής, κάτι τέτοιο είναι εντελώς αδύνατο εφόσον τα πάντα πρέπει να κρίνονται από τα αποτελέσματα που προκύπτουν από ανταγωνιστικές εξετάσεις. Όπως είπαμε και πριν, η σχολική εκπαίδευση παίζει σημαντικότατο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και ιδίως της ηθικής πλευράς του. Σήμερα, από την αρχή ως το τέλος, το σύγχρονο σύστημά σας βασίζεται στις λεγόμενες επιστημονικές αποκαλύψεις: τον «αγώνα για την ύπαρξη» και «την επιβίωση του ισχυροτέρου». Από τα πρώτα χρόνια της ζωής του κάθε άνθρωπος μπολιάζεται μ’ αυτές, με πρακτικά παραδείγματα και εμπειρία αλλά και με άμεση διδασκαλία, σε σημείο που είναι αδύνατο να ξεριζώσει από το μυαλό του την ιδέα ότι ο «εαυτός», ο κατώτερος, προσωπικός, ζωώδης εαυτός, είναι το άλφα και το ωμέγα της ζωής. Αυτή είναι η μεγάλη πηγή όλης της μετέπειτα εξαθλίωσης, της εγκληματικότητας και του χωρίς αισθήματα εγωισμού, την ύπαρξη των οποίων παραδέχεστε όπως κι εγώ. Ο εγωισμός, όπως είπαμε πολλές φορές, είναι η κατάρα της ανθρωπότητας, ο πιο παραγωγικός γεννήτορας όλων των κακών και των εγκλημάτων σε τούτη τη ζωή κα φυτώρια αυτού του εγωισμού είναι τα σχολεία σας. Ερ. - Όλα αυτά είναι πολύ ωραία ως γενικότητες, αλλά θα ήθελα να μου δώσετε μερικά στοιχεία και θα ήθελα, επίσης, να μάθω πώς μπορεί αυτό να διορθωθεί. Θ. - Πολύ καλά, θα προσπαθήσω να σας ικανοποιήσω. Υπάρχουν τρεις μεγάλες κατηγορίες σχολικών ιδρυμάτων, που καλύπτουν ανοδικά την κλίμακα της εκπαίδευσης από το πιο απροκάλυπτα εμπορικό ως το ιδεαλιστικό κλασικό, με πολλές παραλλαγές και συνδυασμούς. Το πρακτικά εμπορικό γεννά τη σύγχρονη


112

πλευρά, και το παλαιό και ορθόδοξα κλασικό αντανακλά τον βαρύ καθωσπρεπισμό του ακόμη και ως τα ιδρύματα κατάρτισης των δασκάλων για μαθητές στοιχειώδους εκπαίδευσης. Εδώ βλέπουμε ξεκάθαρα πώς το επιστημονικό και το εμπορικό εκτοπίζει το παρακμασμένο ορθόδοξο και κλασικό. Και τα αίτια δεν χρειάζεται να τα αναζητήσουμε πολύ μακριά. Τα αντικείμενα αυτού του κλάδου της εκπαίδευσης είναι, λοιπόν, οι λίρες, τα σελίνια και οι πένες, το ύψιστο αγαθό του 19ου αιώνα. Άρα, όλη η ενέργεια που παράγουν τα εγκεφαλικά μόρια των οπαδών του συγκεντρώνεται σε ένα σημείο κι έτσι έχουμε, κατά κάποιο τρόπο, έναν οργανωμένο στρατό μορφωμένων και θεωρητικών μυαλών μιας μειοψηφίας εκπαιδευμένων ανθρώπων απέναντι σε ορδές αμόρφωτων αφελών μαζών, που η μοίρα τους είναι να τους πίνουν το αίμα, να ζουν εις βάρος τους και να τις καταπιέζουν τα ισχυρότερα, από άποψης νόησης, αδέλφια τους. Μια τέτοια εκπαίδευση δεν είναι μόνο αντιθεοσοφική, είναι καθαρά αντιχριστιανική. Οι συνέπειες: άμεσο αποτέλεσμα αυτού του τομέα της εκπαίδευσης είναι να ξεχειλίζει η αγορά από μηχανές που παράγουν χρήμα, άκαρδους εγωιστές ανθρώπους – ζώα- που έχουν εκπαιδευτεί με μεγάλη φροντίδα για να βασανίζουν τους συνανθρώπους τους και να εκμεταλλεύονται την άγνοια των πιο αδύναμων αδελφών τους! Ερ. - Καλά, αλλά αυτό, πάντως, δεν μπορείτε να το πείτε και για τα μεγάλα δημόσια σχολεία σας. Θ. - Όχι ακριβώς, αυτό είναι αλήθεια. Παρόλο, όμως, που η μορφή είναι διαφορετική, το πνεύμα που τα διαπνέει είναι το ίδιο: αντιθεοσοφικό και αντιχριστιανικό, είτε το Ίτον και το Χάροου παράγουν επιστήμονες είτε ιερείς και θεολόγους. Ερ. - Δεν εννοείτε βέβαια ότι το Ίτον και το Χάροου είναι «εμπορικά»; Θ. - Όχι. Βέβαια, το κλασικό σύστημα είναι κατ’ εξοχήν ευυπόληπτο και στις μέρες μας παράγει κάποιο καλό. Εξακολουθεί να προτιμάται από τα μεγάλα μας δημόσια σχολεία, όπου μπορεί κανείς να εκπαιδευτεί όχι μόνο διανοητικά αλλά και κοινωνικά. Είναι, συνεπώς, ιδιαίτερα σημαντικό να πηγαίνουν σε τέτοια σχολεία τα κουτά παιδιά αριστοκρατικών και πλούσιων γονέων για να γνωριστούν με τους υπόλοιπους νεαρούς βλαστούς της «εξ αίματος» αριστοκρατίας και της τάξης των πλουσίων. Δυστυχώς, όμως, υπάρχει τεράστιος ανταγωνισμός ακόμη και για να γίνει κανείς δεκτός εκεί. Γιατί οι εύπορες τάξεις αυξάνονται και τα φτωχά αλλά έξυπνα παιδιά επιδιώκουν να γίνουν δεκτά στα δημόσια σχολεία παίρνοντας γενναιόδωρες υποτροφίες, τόσο στα ίδια τα σχολεία όσο και από τα σχολεία στα πανεπιστήμια. Ερ. - Σύμφωνα με αυτή την άποψη, οι πλούσιοι «κουμπούρες» πρέπει να δουλεύουν σκληρότερα από τους φτωχότερους συμμαθητές τους. Θ. - Έτσι είναι. Περιέργως, όμως, οι πιστοί του δόγματος της «επιβίωσης του ισχυροτέρου» δεν εφαρμόζουν την πεποίθησή τους. Ασκούν όλη την επιρροή τους στο να κάνουν τους εκ φύσεως ανίσχυρους να παίρνουν τη θέση των ισχυρών. Έτσι δωροδοκώντας με μεγάλα χρηματικά ποσά, δελεάζουν τους καλύτερους δασκάλους και τους απομακρύνουν από τους φυσικούς μαθητές τους για να προετοιμάσουν με μηχανικό τρόπο τους εκ φύσεως ακατάλληλους βλαστούς τους για επαγγέλματα στα οποία συνωστίζονται χωρίς να προσφέρουν τίποτε. Ερ. - Και πού τα αποδίδετε όλα αυτά; Θ. - Όλα αυτά οφείλονται στην καταστροφικότητα ενός συστήματος που παράγει αγαθά κατά παραγγελία, ανεξάρτητα από τη φυσική κλίση και τα ταλέντα των νέων. Ο καημενούλης ο υποψήφιος μαθητής αυτού του προοδευτικού παράδεισου της μάθησης, έρχεται σχεδόν κατευθείαν από το παιδικό του δωμάτιο στο


113

μαγγανοπήγαδο ενός προπαρασκευαστικού σχολείου για παιδιά καλών οικογενειών. Εκεί τον αρπάζουν αμέσως οι εργάτες της υλιστικο-διανοητικής φάμπρικας και τον παραγεμίζουν με Γραμματικούς τύπους των Λατινικών, των Γαλλικών και των Αρχαίων Ελληνικών, με Χρονολογίες και Πίνακες, έτσι που ακόμη κι αν είχε κάποια φυσική ιδιοφυΐα αυτή χάνεται κάτω από την πίεση των οδοστρωτήρων που ο Καρλάυλ τόσο σωστά αποκαλούσε «νεκρές λέξεις». Ερ. - Ασφαλώς, όμως, δεν θα του διδάσκουν και κάτι περισσότερο από «νεκρές λέξεις» και πολλά πράγματα που μπορούν να τον οδηγήσουν απευθείας στη Θεοσοφία, αν όχι και στους ίδιους τους κόλπους της Θεοσοφικής Εταιρίας; Θ. - Όχι πολλά. Γιατί από ιστορία, θα αποκτήσει μόνο αρκετή γνώση του δικού του έθνους ώστε να ντυθεί με την ατσάλινη πανοπλία της προκατάληψης εναντίον όλων των άλλων λαών και να βυθιστεί στους βρωμερούς βάλτους του ιστορικά καταγεγραμμένου εθνικού μίσους και της δίψας για αίμα. Βέβαια, δεν θα το αποκαλούσατε αυτό Θεοσοφία, έτσι δεν είναι; Ερ. - Ποιές άλλες αντιρρήσεις έχετε; Θ. - Στα παραπάνω προστίθεται ένα πασάλειμμα από επιλεγμένα, όπως λέγονται, γεγονότα από τη Βίβλο, από τη μελέτη των οποίων έχει αφαιρεθεί κάθε νοημοσύνη. Δεν είναι παρά μάθημα αποστήθισης και το «γιατί» του δασκάλου είναι ένα «γιατί» που έχει να κάνει με τις περιστάσεις και όχι με τη λογική. Ερ. - Ναι, σας έχω ακούσει, όμως, να αυτοσυγχαίρεστε για τον ολοένα αυξανόμενο αριθμό των αγνωστικιστών και των άθεων στις μέρες μας, κι έτσι φαίνεται ότι ακόμη και άνθρωποι που έχουν εκπαιδευτεί στα πλαίσια του συστήματος, που με τόσο πάθος κατηγορείτε, μαθαίνουν να σκέπτονται και να χρησιμοποιούν τη λογική από μόνοι τους. Θ. - Ναι. Αυτό, όμως, οφείλεται μάλλον σε μια υγιή αντίδραση προς το σύστημα κι όχι στο ίδιο το σύστημα. Στην Εταιρία μας, προτιμάμε μακράν τους αγνωστικιστές, ακόμη και τους ακραιφνείς αθεϊστές από τους φανατικούς οιασδήποτε θρησκείας. Το μυαλό του αγνωστικιστή είναι πάντα ανοιχτό στην αλήθεια. Αντίθετα, η αλήθεια τυφλώνει το φανατικό όπως ο ήλιος τυφλώνει την κουκουβάγια. Τα καλύτερα μέλη μας – δηλαδή, αυτά που αγαπούσαν περισσότερο την αλήθεια, τα πιο φιλάνθρωπα, τα πιο έντιμα – ήταν και είναι αγνωστικιστές και άθεοι, με την έννοια ότι δεν πιστεύουν σε έναν προσωπικό Θεό. Δεν υπάρχουν, όμως, ελεύθερα σκεπτόμενα παιδιά και, κατά κανόνα, η πρώτη εκπαίδευση αφήνει πίσω τα ίχνη της, με τη μορφή ενός περιορισμένου και παραμορφωμένου μυαλού. Ένα σωστό και φρόνιμο εκπαιδευτικό σύστημα θα έπρεπε να παράγει τα πιο δυναμικά και φιλελεύθερα μυαλά, εξασκημένα αυστηρά στη λογική και ακριβόλογη σκέψη κι όχι στην τυφλή πίστη. Πώς μπορείτε ποτέ να περιμένετε καλά αποτελέσματα, όταν διαστρέφετε τη συλλογιστική ικανότητα των παιδιών σας κάνοντάς τα να πιστέψουν στα θαύματα της Βίβλου την Κυριακή, ενώ τις υπόλοιπες έξι ημέρες τους διδάσκετε ότι αυτά τα πράγματα είναι επιστημονικώς αδύνατα; Ερ. - Εσείς τί θα θέλατε, δηλαδή; Θ. - Αν είχαμε χρήματα, θα ιδρύαμε σχολεία που δεν θα έβγαζαν γραμματισμένους ανθρώπους υποψήφιους να πεθάνουν της πείνας. Τα παιδιά θα έπρεπε πρώτα απ’ όλα να διδάσκονται πώς να είναι αυτοδύναμοι άνθρωποι, να διδάσκονται την αγάπη για όλους, τον αλτρουισμό, την αλληλεγγύη και, κυρίως, να σκέπτονται και να βγάζουν συμπεράσματα μόνα τους. Εμείς θα περιορίζαμε την καθαρά μηχανιστική εξάσκηση της μνήμης στο ελάχιστο δυνατό και θα αφιερώναμε τον χρόνο για να αναπτύξουμε και να εξασκήσουμε τις εσωτερικές αισθήσεις, ικανότητες και λανθάνουσες δυνατότητες. Θα προσπαθούσαμε να αντιμετωπίζουμε


114

το κάθε παιδί ως μονάδα και να το εκπαιδεύουμε έτσι ώστε να ξεδιπλωθούν οι δυνάμεις του όσο πιο αρμονικά και ομαλά γίνεται, για να βρουν οι ειδικές δεξιότητές του την πλήρη φυσική τους ανάπτυξη. Θα στοχεύαμε στη δημιουργία ελεύθερων ανθρώπων, ελεύθερων διανοητικά, ελεύθερων ηθικά, απαλλαγμένων από κάθε προκατάληψη και πάνω από όλα, χωρίς εγωισμό. Και πιστεύουμε ότι πολλά από αυτά, αν όχι όλα, θα μπορούσε να τα πετύχει μια σωστή και αληθινά θεοσοφική εκπαίδευση.

ΓΙΑΤΙ, ΛΟΙΠΟΝ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟΣΕΣ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ

ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ;

Ερ. - Αν η Θεοσοφία είναι έστω και τα μισά από όσα λέτε, γιατί υπάρχει τόση δυσαρέσκεια απέναντί της; Αυτό είναι μεγαλύτερο πρόβλημα από οτιδήποτε άλλο. Θ. - Πράγματι είναι. Πρέπει, όμως, να μην ξεχνάτε πόσους ισχυρούς αντιπάλους έχουμε δημιουργήσει από τότε που ιδρύθηκε η Εταιρία. Και, όπως είπα και προ ολίγου, αν το Θεοσοφικό κίνημα ήταν μία από τις πολλές τρέλες του συρμού, τελικά τόσο ανώδυνες όσο και παροδικές, τότε απλώς θα το χλεύαζαν – όπως κάνουν και τώρα όσοι δεν έχουν ακόμη καταλάβει την πραγματική του σημασία – και θα το άφηναν στην ησυχία του. Δεν είναι, όμως, καθόλου κάτι τέτοιο. Ουσιαστικά, η Θεοσοφία είναι το σοβαρότερο κίνημα της εποχής μας και είναι, μάλιστα, ένα κίνημα που αποτελεί απειλή για τις περισσότερες καθιερωμένες υποκρισίες, προκαταλήψεις και κοινωνικές μάστιγες του καιρού μας – τις μάστιγες εκείνες που κάνουν χορτάτους και ευτυχισμένους τους δέκα κορυφαίους και τους μιμητές και αυλοκόλακές τους, τις πλούσιες δωδεκάδες των μεσαίων τάξεων, ενώ αυτοί συντρίβουν και καταδικάζουν σε λιμοκτονία τα εκατομμύρια των φτωχών. Σκεφτείτε το αυτό και εύκολα θα καταλάβετε ποιά είναι η αιτία αυτής της ανηλεούς καταδίωξης εκ μέρους εκείνων που, επειδή είναι πιο παρατηρητικοί και πιο οξυδερκείς, καταλαβαίνουν τί είναι στην πραγματικότητα η Θεοσοφία, και γι’ αυτό την τρέμουν. Ερ. - Θέλετε να μου πείτε ότι επειδή ορισμένοι έχουν καταλάβει σε τί οδηγεί η Θεοσοφία προσπαθούν να συνθλίψουν το κίνημα; Εάν, όμως, η Θεοσοφία οδηγεί μόνο στο καλό, δεν είναι δυνατό να μπορείτε να διατυπώνετε μια τόσο τρομερή καταγγελία για τέτοια δόλια σκληρότητα και ατιμία ακόμη κι εναντίον αυτών των λίγων. Θ. - Κι όμως, το κάνω. Δεν θεωρώ ούτε ισχυρούς ούτε επικίνδυνους τους αντιπάλους που χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε τα πρώτα εννέα ή δέκα χρόνια από την ίδρυση της Εταιρίας, αλλά μόνο όσους ξεσηκώθηκαν εναντίον μας τα τελευταία τρία ή τέσσερα χρόνια. Κι αυτοί ούτε μιλούν ούτε γράφουν ούτε εκφωνούν κηρύγματα κατά της Εταιρίας, παρά εργάζονται με μυστικότητα και πίσω από την πλάτη των ανόητων αχυράνθρωπων που δρουν σαν ορατές μαριονέτες τους. Όμως, αν και αόρατοι για τα περισσότερα μέλη της Εταιρίας μας, είναι πασίγνωστοι στους πραγματικούς Ιδρυτές και προστάτες της Εταιρίας μας. Αλλά, προς το παρόν, για συγκεκριμένους λόγους πρέπει να μην τους κατονομάζουμε. Ερ. - Και τους γνωρίζουν πολλοί από σας ή μόνο εσείς; Θ. - Ποτέ δεν είπα ότι εγώ τους γνωρίζω. Μπορεί να τους ξέρω, μπορεί και όχι – ξέρω, όμως, τί είναι και αυτό αρκεί. Και τους προκαλώ ανοιχτά να κάνουν ό,τι χειρότερο μπορούν. Μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη ζημιά και να σπείρουν σύγχυση στις τάξεις μας, ιδίως ανάμεσα στους πιο δειλούς και σε όσους κρίνουν μόνο από τα φαινόμενα. Ό,τι και να κάνουν, δεν θα συντρίψουν την Εταιρία. Εκτός


115

από αυτούς τους πραγματικά επικίνδυνους εχθρούς – επικίνδυνους, ωστόσο, μόνο για τους Θεόσοφους που δεν είναι άξιοι του ονόματός τους και που η θέση τους είναι μάλλον εκτός παρά εντός της Θ. Ε. – ο αριθμός των αντιπάλων μας είναι πολύ σημαντικός. Ερ. - Έχω ακούσει πολλούς Θεόσοφους να μιλούν για μια «δύναμη που στηρίζει την Εταιρία» και για κάποιους «Μαχάτμα», που αναφέρονται και στα κείμενα του Κου Σίνετ, που λέγεται ότι ίδρυσαν την Εταιρία, ότι την επιτηρούν και την προστατεύουν. Θ. - Εσείς μπορεί να γελάτε, αλλά αυτό ισχύει.

ΟΙ «ΘΕΟΣΟΦΙΚΟΙ ΜΑΧΑΤΜΑ»

116



ΕΙΝΑΙ «ΦΩΤΕΙΝΑ ΠΝΕΥΜΑΤΑ» ή «ΚΟΛΑΣΜΕΝΟΙ ΔΙΑΒΟΛΟΙ»; Ερ. - Ποιοί είναι, λοιπόν, αυτοί που αποκαλείτε «Δασκάλους» σας; Κάποιοι λένε ότι είναι «πνεύματα» ή άλλου είδους υπερφυσικά όντα, ενώ άλλοι τους αποκαλούν «μύθους». Θ. - Δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αν, όμως, ακούτε τί λέει ο κόσμος, δεν θα καταλάβετε ποτέ τί είναι στην πραγματικότητα. Κατ’ αρχήν, είναι ζωντανοί άνθρωποι που έχουν γεννηθεί όπως γεννιόμαστε όλοι μας και είναι καταδικασμένοι να πεθάνουν όπως κάθε άλλος θνητός. Ερ. - Ναι, αλλά φημολογείται, πως μερικοί από αυτούς είναι χιλίων ετών. Είναι αλήθεια; Θ. - Τόσο αλήθεια όσο και οι τρίχες που φύτρωσαν με θαυματουργό τρόπο στο κεφάλι του Σάγκπατ, όπως λέει ο Μέρεντιθ. Όσο περισσότερο προσπαθούμε να διορθώσουμε τον κόσμο, τόσο πιο παράξενα μοιάζουν τα εφευρήματά τους. Έχω ακούσει ότι ο Μαθουσάλας ήταν 969 ετών. Επειδή, όμως, δεν ήμουν αναγκασμένος να το πιστέψω, γέλασα όταν το άκουσα κι αμέσως πολλοί με θεώρησαν βλάσφημο αιρετικό. Ερ. - Σοβαρά, όμως, ζουν περισσότερο από όσο ζει ο συνηθισμένος άνθρωπος; Θ. - Ποιόν θεωρείτε συνηθισμένο χρόνο ζωής; Θυμάμαι ότι διάβασα στο περιοδικό Λάνσετ για έναν Μεξικανό που ήταν σχεδόν 190 ετών. Δεν έχω ακούσει, όμως, ποτέ για κανένα θνητό άνθρωπο, λαϊκό ή αντέπτ, που να έζησε ούτε τα μισά χρόνια από όσα αποδίδονται στον Μαθουσάλα. Ορισμένοι αντέπτ πράγματι ξεπερνούν κατά πολύ αυτόν που θα αποκαλούσατε συνηθισμένο χρόνο ζωής. Δεν υπάρχει τίποτε το θαυματουργικό σ’ αυτό και ελάχιστοι από αυτούς θέλουν να ζήσουν πάρα πολλά χρόνια. Ερ. - Τί σημαίνει, όμως, στ’ αλήθεια, η λέξη «Μαχάτμα»; Θ. - Σημαίνει απλώς «μεγάλη ψυχή» - μεγάλη, λόγω της ηθικής της εξύψωσης και των διανοητικών της επιτευγμάτων. Αν προσδίνουμε τον τίτλο του «μεγάλου» σε έναν μεθυσμένο πολεμιστή σαν τον Αλέξανδρο, γιατί να μην αποκαλούμε «μεγάλους» εκείνους που έχουν κάνει πολύ μεγαλύτερες κατακτήσεις στα μυστικά της Φύσης από όσες έκανε ο Αλέξανδρος στο πεδίο της μάχης; Εκτός αυτού, ο όρος είναι Ινδικός και είναι μια πανάρχαια λέξη. Ερ. - Και γιατί τους αποκαλείτε «Δασκάλους»; Θ. - Τους αποκαλούμε «Δασκάλους» γιατί αυτοί μας δίδαξαν. Και γιατί από αυτούς έχουμε αντλήσει όλες τις Θεοσοφικές αλήθειες, έστω κι αν ορισμένοι από εμάς τις διατύπωσαν ή τις κατανόησαν ανεπαρκώς. Είναι άνθρωποι με μεγάλη σοφία και ακόμη μεγαλύτερη αγιότητα ζωής, που εμείς τους ονομάζουμε Μύστες. Δεν είναι


117

ασκητές με την κοινή έννοια, αν και βεβαίως απέχουν από το θόρυβο και τον ανταγωνισμό του Δυτικού σας κόσμου. Ερ. - Δεν είναι, όμως, εγωιστικό να απομονώνονται έτσι; Θ. - Πού είναι ο εγωισμός; Δεν είναι η μοίρα της Θεοσοφικής Εταιρίας ικανή απόδειξη πως ο κόσμος δεν είναι έτοιμος ούτε να τους αναγνωρίσει ούτε να ωφεληθεί από τη διδασκαλία τους; Τι θα προσέφερε ο Καθηγητής Κλαρκ Μάξγουελ, αν δίδασκε την προπαίδεια σε μικρούς μαθητές; Άλλωστε, απομονώνονται μόνο από τη Δύση. Στη δική τους χώρα κυκλοφορούν δημόσια όπως όλος ο κόσμος. Ερ. - Δεν τους αποδίδετε υπερφυσικές δυνάμεις; Θ. - Δεν πιστεύουμε σε τίποτε υπερφυσικό, όπως σας έχω ξαναπεί. Αν ο Έντισον είχε ζήσει και είχε εφεύρει τον φωνογράφο του διακόσια χρόνια νωρίτερα, το πιθανότερο είναι πως θα τον είχαν κάψει μαζί με την εφεύρεσή του και όλο αυτό θα είχε θεωρηθεί έργο του διαβόλου. Οι δυνάμεις που χρησιμοποιούν είναι απλώς η ανάπτυξη δυνατοτήτων που ληθαργούν σε κάθε άνθρωπο και που την ύπαρξή τους αρχίζει να την αναγνωρίζει ακόμη και η επίσημη επιστήμη. Ερ. - Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι αυτοί εμπνέουν ορισμένους από τους συγγραφείς σας και ότι πολλά, αν όχι όλα, τα Θεοσοφικά σας έργα έχουν υπαγορευτεί από αυτούς; Θ. - Ορισμένοι το έχουν κάνει. Υπάρχουν χωρία που τα έχουν υπαγορεύσει κατά λέξη, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις εμπνέουν απλώς τις ιδέες και αφήνουν το συγγραφικό μέρος στους συγγραφείς. Ερ. - Μα, αυτό από μόνο του είναι εκπληκτικό. Είναι, πράγματι, ένα θαύμα. Πώς το κάνουν; Θ. - Αγαπητέ μου, είστε θύμα ενός μεγάλου λάθους και δεν είναι μακριά η μέρα που η ίδια η επιστήμη θα διαψεύσει τους ισχυρισμούς σας. Γιατί θα έπρεπε να είναι «θαύμα», όπως το αποκαλείτε; Το θαύμα υποτίθεται ότι είναι κάτι το υπερφυσικό, ενώ στην πραγματικότητα δεν υπάρχει τίποτε πάνω και πέρα από τη Φύση και τους νόμους της Φύσης. Μια από τις πολλές μορφές «θαύματος», που έχουν αναγνωριστεί από τη σύγχρονη επιστήμη, είναι ο υπνωτισμός και μια φάση της δύναμής του είναι γνωστή ως «υποβολή», μια μορφή μεταβίβασης σκέψης, που έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία για την καταπολέμηση συγκεκριμένων σωματικών ασθενειών. Δεν απέχουμε πολύ από τη στιγμή όπου ο επιστημονικός κόσμος θα αναγκαστεί να αναγνωρίσει ότι υπάρχει εξίσου μεγάλη επίδραση από τον ένα νου στον άλλο, σε οποιαδήποτε απόσταση, με όση υπάρχει και ανάμεσα σε δύο σώματα που έρχονται σε εγγύτατη επαφή. Όταν ο νους δύο ανθρώπων συνδέεται συμπαθητικά και τα όργανα μέσω των οποίων λειτουργούν ρυθμιστούν έτσι ώστε να ανταποκρίνονται μαγνητικά και ηλεκτρικά το ένα στο άλλο, τίποτε δεν μπορεί να εμποδίσει τη μεταβίβαση σκέψεων από τον ένα στον άλλο, κατά βούληση. Γιατί, αφού ο νους δεν είναι απτός, ώστε η απόσταση να μπορεί να τον απομακρύνει από το αντικείμενο του στοχασμού του, έπεται ότι η μόνη διαφορά που μπορεί να υπάρξει ανάμεσα στον νου δύο ανθρώπων είναι μια διαφορά κατάστασης. Αν, λοιπόν, ξεπεραστεί αυτό το εμπόδιο, πού βλέπετε το «θαύμα» στη μεταβίβαση σκέψης, όποια κι αν είναι η απόσταση; Ερ. - Παραδέχεστε, όμως, πως ο υπνωτισμός δεν κάνει τίποτε το τόσο απίστευτο και αξιοθαύμαστο; Θ. - Αντιθέτως, είναι γεγονός παραδεδεγμένο πως ένας υπνωτιστής μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο του υπνωτιζόμενου τόσο ώστε να προκαλέσει την


118

έκφραση των δικών του σκέψεων κι ακόμη και των λόγων του, μέσω του οργανισμού του υπνωτιζόμενου. Και μολονότι τα φαινόμενα που συνδέονται με αυτή τη μέθοδο πραγματικής μεταβίβασης σκέψης είναι ακόμη λιγοστά, κανείς, πιστεύω, δεν θα διακινδυνεύσει να προβλέψει ως πού μπορεί να φτάσει η δράση τους στο μέλλον, όταν οι νόμοι που διέπουν την εμφάνισή τους επικυρωθούν από την επιστήμη. Κι επομένως, αφού με στοιχειώδεις γνώσεις υπνωτισμού μπορούν να παράγονται τέτοια αποτελέσματα, τί μπορεί να εμποδίσει τον μυημένο στις ψυχικές και πνευματικές δυνάμεις να προκαλέσει αποτελέσματα τα οποία, με την τρέχουσα περιορισμένη γνώση σας αυτών των νόμων, έχετε την τάση να ονομάζετε «θαυματουργά»; Ερ. - Τότε, γιατί δεν πειραματίζονται και οι γιατροί μας για να δουν αν μπορούν να κάνουν τα ίδια; Θ. - Διότι, πρώτα από όλα, δεν είναι αντέπτ, ώστε να κατανοούν πλήρως τα μυστικά και τους νόμους του ψυχικού και του πνευματικού κόσμου, αλλά υλιστές, που φοβούνται να βγουν έξω από το στενό λούκι της ύλης και δεύτερον, επειδή πρέπει να αποτυγχάνουν προς το παρόν, και συγκεκριμένα έως ότου φτάσουν στο σημείο να αναγνωρίσουν ότι οι δυνάμεις αυτές είναι εφικτές. Ερ. - Και θα μπορούσε να τους διδάξει κανείς; Θ. – Μόνο εάν είχαν κατ’ αρχήν προετοιμαστεί διώχνοντας και τον τελευταίο κόκκο από τα υλιστικά σκουπίδια που έχουν συσσωρευτεί στον νου τους. Ερ. - Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον. Πείτε μου, οι αντέπτ έχουν, μ’ αυτόν τον τρόπο, εμπνεύσει ή υπαγορεύσει σε πολλούς από τους Θεόσοφούς σας; Θ. - Όχι, αντιθέτως, σε ελάχιστους. Οι δραστηριότητες αυτές απαιτούν ειδικές συνθήκες. Ένας αδίστακτος αλλά ικανός οπαδός της «Μαύρης Αδελφότητας» - «Αδελφούς της Σκιάς» τους αποκαλούμε εμείς – βασανίζεται από πολύ λιγότερες δυσκολίες. Γιατί, μη έχοντας πνευματικής φύσεως νόμους που να παρεμποδίζουν τις πράξεις του, ένας τέτοιος μάγος μπορεί χωρίς πολλές διατυπώσεις να αποκτήσει τον έλεγχο οιουδήποτε νου και να τον υποτάξει ολοκληρωτικά στις σατανικές του δυνάμεις. Οι δικοί μας Δάσκαλοι, όμως, δεν θα κάνουν ποτέ κάτι τέτοιο. Δεν έχουν το δικαίωμα – ακόμα κι αν κατάφερναν να μην περιπέσουν στη «μαύρη μαγεία» - να αποκτήσουν τον απόλυτο έλεγχο του αθάνατου Εγώ κανενός ανθρώπου και συνεπώς μπορούν μόνο να επηρεάζουν τη φυσική και την ψυχική φύση του υποκειμένου, αφήνοντας την ελεύθερη βούλησή του εντελώς αδιατάραχτη. Έτσι, αν δεν έχει αποκτήσει ένας άνθρωπος ψυχική συνάφεια με τους Δασκάλους, και δεν τον βοηθά η απόλυτη πίστη και αφοσίωσή του σ’ αυτούς, εκείνοι, όποτε μεταβιβάζουν τις σκέψεις τους σε κάποιον που δεν πληροί αυτές τις προϋποθέσεις, δυσκολεύονται πολύ να διαπεράσουν το νεφελώδες χάος της σφαίρας αυτού του ανθρώπου. Δεν είναι, όμως, τώρα η κατάλληλη στιγμή να ασχοληθούμε με ένα τέτοιο θέμα. Αρκεί να πούμε, πως αν η δύναμη υπάρχει, τότε υπάρχουν Διάνοιες (ενσώματες ή ασώματες) που καθοδηγούν αυτή τη δύναμη και ζωντανά συνειδητά όργανα μέσω των οποίων μεταδίδεται και τα οποία τη δέχονται. Μόνο που πρέπει να φυλαγόμαστε από τη «μαύρη μαγεία». Ερ. - Τί εννοείτε, όμως, πράγματι όταν λέτε «μαύρη μαγεία»; Θ. - Εννοώ απλώς την κατάχρηση των ψυχικών δυνάμεων ή οποιουδήποτε μυστικού της Φύσης. Εννοώ τη χρησιμοποίηση των δυνάμεων του Αποκρυφισμού για ιδιοτελείς και αμαρτωλούς σκοπούς. Έναν υπνωτιστή, που, εκμεταλλευόμενος τη δύναμη «υποβολής» που διαθέτει, θα ανάγκαζε έναν υπνωτιζόμενο να κλέψει ή να σκοτώσει, θα τον αποκαλούσαμε «μαύρο μάγο».


119

Ερ. - Όμως, η πίστη αυτή στη μαγεία και στις μαγγανείες ανήκει στο Μεσαίωνα. Ακόμη κι ο ίδιος ο Νόμος έχει πάψει να πιστεύει σε αυτά τα πράγματα. Θ. - Τόσο το χειρότερο για τον Νόμο, ο οποίος, ακριβώς επειδή δεν κάνει αυτή τη διάκριση, έχει οδηγήσει πολλές φορές σε δικαστικές πλάνες και αδικήματα. Αυτό που σας τρομάζει είναι απλώς η λέξη, γιατί έχει έναν ήχο που θυμίζει «προλήψεις». Δεν θα τιμωρούσε ο Νόμος κατάχρηση της δύναμης του υπνωτισμού, σαν αυτές που προανέφερα; Κι όμως, έχει ήδη τιμωρήσει τέτοιες περιπτώσεις στη Γαλλία και στη Γερμανία. Αλλά θα αρνιόταν μετά βδελυγμίας ότι επέβαλε ποινή σε μια πράξη ολοφάνερης «μαγείας». Δεν μπορείτε να πιστεύετε στην αποτελεσματικότητα και στην ύπαρξη των δυνάμεων υποβολής όπως την εφαρμόζουν οι γιατροί και οι μεσμεριστές ή υπνωτιστές και μετά να αρνείστε να πιστέψετε στις ίδιες δυνάμεις όταν χρησιμοποιούνται για κακούς σκοπούς. Κι αν την πιστεύετε, τότε πιστεύετε στη «μαγεία»! Δεν είναι δυνατό να πιστεύετε στο καλό και να μην πιστεύετε στο κακό, να δέχεστε τα γνήσια χρήματα και να αρνείστε την ύπαρξη κίβδηλων νομισμάτων. Τίποτα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το αντίθετό του. Ούτε η ημέρα ούτε το φως ούτε το καλό δεν θα μπορούσαν να υπάρχουν ως τέτοια στη συνειδητότητά σας, αν δεν υπήρχε η νύχτα, το σκοτάδι και το κακό για να τα αναδεικνύουν μέσα από την αντίθεση. Ερ. - Πράγματι, έχω γνωρίσει ανθρώπους οι οποίοι, αν και πιστεύουν σε αυτές που εσείς αποκαλείτε μεγάλες ψυχικές ή μαγικές δυνάμεις, εντούτοις έβαζαν τα γέλια με την παραμικρή αναφορά στη μαγεία και στη μαγγανεία. Θ. – Τι αποδεικνύει αυτό; Απλώς, ότι δεν σκέπτονται λογικά. Και πάλι, τόσο το χειρότερο γι’ αυτούς. Ενώ εμείς, επειδή γνωρίζουμε την ύπαρξη των καλών και άγιων αντέπτ, πιστεύουμε το ίδιο ακλόνητα στην ύπαρξη κακών και ανόσιων μυστών. Ερ. - Εάν, όμως, υπάρχουν οι Δάσκαλοι, γιατί δεν εμφανίζονται ενώπιον όλων των ανθρώπων για να αντικρούσουν μια για πάντα το σύνολο των κατηγοριών που έχουν στόχο την κυρία Μπλαβάτσκυ και την Εταιρία; Θ. - Ποιές κατηγορίες; Ερ. - Ότι δεν υπάρχουν (οι Δάσκαλοι) και ότι είναι δική της επινόηση. Δεν βλάπτουν όλα αυτά την υπόληψή της; Θ. - Με ποιό τρόπο μπορεί να την βλάψει στην πραγματικότητα μια τέτοια κατηγορία; Έβγαλε ποτέ χρήματα υποστηρίζοντας την ύπαρξή τους, αποκόμισε ποτέ όφελος ή δόξα από αυτό; Σας απαντώ ότι το μόνο που αποκόμισε ήταν ύβρεις, προσβολές και συκοφαντίες, που θα ήταν πολύ οδυνηρές, αν δεν είχε μάθει προ πολλού να αδιαφορεί παντελώς για τέτοιες ψευδείς κατηγορίες. Γιατί πού καταλήγουν όλα αυτά, σε τελική ανάλυση; Μα, σε έναν συγκαλυμμένο έπαινο, που οι κατήγοροί της, αν δεν τους παρέσυρε το τυφλό μίσος, θα σκέπτονταν πολύ πριν τον εκστομίσουν. Το να λέει κανείς ότι εκείνη επινόησε τους Δασκάλους είναι, στην ουσία, σαν να λέει ότι πρέπει να έχει επινοήσει και το σύνολο της φιλοσοφίας που διατυπώθηκε ποτέ στα Θεοσοφικά κείμενα. Εκείνη πρέπει να έγραψε τις επιστολές στις οποίες βασίστηκε ο Εσωτερικός Βουδισμός. Να επινόησε μόνη της όλα τα αξιώματα που απαντώνται στη Μυστική Δοξασία και τα οποία, αν ζούσαμε σε έναν δίκαιο κόσμο, θα αναγνωριζόταν ότι απαντούν σε πολλά κενά της επιστήμης, όπως θα ανακαλυφθεί εκατό χρόνια από τώρα. Με όσα λένε, όμως, της αναγνωρίζουν και το ότι είναι πολύ πιο έξυπνη από τις εκατοντάδες ανθρώπους (πολλοί από τους οποίους είναι πολύ ευφυείς και αρκετοί είναι επιστήμονες), που πιστεύουν αυτά που λέει – ώστε θα πρέπει να τους έχει κοροϊδέψει όλους! Αν αληθεύουν όσα λένε, τότε εκείνη πρέπει να είναι πολλοί Μαχάτμα βαλμένοι όλοι μέσα σε έναν άνθρωπο.


120

Ερ. - Λένε πως από αρχής μέχρι τέλους πρόκειται για μια μυθοπλασία που εξύφανε η Κυρία Μπλαβάτσκυ από το μυαλό της. Θ. - Μάλλον θα μπορούσε να είχε κάνει πολλά λιγότερο έξυπνα πράγματα από αυτό. Πάντως, εμείς δεν έχουμε την ελάχιστη αντίρρηση γι’ αυτήν τη θεωρία. Όπως συνηθίζει να λέει τώρα, προτιμά σχεδόν να μην πιστεύει ο κόσμος στην ύπαρξη των Δασκάλων. Δηλώνει ανοικτά ότι προτιμά να πιστεύουν στ’ αλήθεια οι άνθρωποι πως η μόνη «χώρα των Μαχάτμα» είναι η φαιά ουσία του εγκεφάλου της, και ότι, με δυο λόγια, τους έχει πλάσει μέσα από τα βάθη της δικής της εσωτερικής συνειδητότητας, παρά να διασύρονται τα ονόματά τους και το μεγάλο ιδεώδες τους τόσο ατιμωτικά όπως τώρα. Στην αρχή αγανακτούσε και διαμαρτυρόταν όταν κάποιος αμφισβητούσε την ύπαρξή τους. Τώρα, δεν κάνει πια τον κόπο να αποδείξει αν υπάρχουν ή όχι. Ας πιστεύει ο κόσμος ό,τι θέλει. Ερ. - Αν, όμως, έχετε τόσο σοφούς και καλούς ανθρώπους ως καθοδηγητές στην Εταιρία, γιατί έχουν γίνει τόσα λάθη; Θ. - Την Εταιρία δεν την καθοδηγούν οι Δάσκαλοι, ούτε καν οι ιδρυτές της και κανείς ποτέ δεν ισχυρίστηκε κάτι τέτοιο. Απλώς την επιτηρούν και την προστατεύουν. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από το γεγονός ότι τα λάθη δεν μπόρεσαν να την τσακίσουν και ότι ούτε τα εσωτερικά σκάνδαλα ούτε και οι πιο βίαιες εξωτερικές επιθέσεις κατόρθωσαν να την ανατρέψουν. Οι Δάσκαλοι κοιτάζουν το μέλλον, όχι το παρόν, και το κάθε λάθος δεν είναι παρά περισσότερη σοφία που συσσωρεύεται για τις μέρες που έρχονται. Εκείνος ο άλλος «Δάσκαλος» που ξεπροβόδισε τον άνθρωπο με τα πέντε τάλαντα, δεν του είπε πώς να τα διπλασιάσει ούτε εμπόδισε τον ανόητο υπηρέτη να θάψει το ένα του τάλαντο στη γη. Ο καθένας πρέπει να αποκτήσει μόνος του τη σοφία, μέσα από τις δικές του εμπειρίες και ικανότητες. Οι Χριστιανικές Εκκλησίες, που ισχυρίζονται ότι έχουν έναν πολύ ανώτερο Δάσκαλο, το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, ανέκαθεν ήταν και εξακολουθούν να είναι ένοχες όχι μόνο για «λάθη» αλλά και για μια σειρά αιμοσταγών εγκλημάτων ανά τους αιώνες. Και όμως, παρόλα αυτά, κανένας Χριστιανός δεν θα απαρνιόταν την πίστη του σε εκείνον το Δάσκαλο.

Η ΚΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΙΕΡΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΩΝ Ερ. - Τότε, αυτό που έχω ακούσει, ότι, δηλαδή, πολλοί από τους Θεόσοφους συγγραφείς σας ισχυρίζονται πως έχουν εμπνευστεί από αυτούς τους Δασκάλους ή πως τους έχουν δει κι έχουν συνομιλήσει μαζί τους, δεν είναι αλήθεια; Θ. - Μπορεί να είναι αλήθεια, μπορεί και να μην είναι. Πώς να το ξέρω; Εκείνοι φέρουν το βάρος της απόδειξης. Μερικοί από αυτούς, λίγοι – πολύ λίγοι, πράγματι – ή είπαν σίγουρα ψέματα ή βρίσκονταν υπό το κράτος παραίσθησης όταν καυχιόντουσαν ότι έτσι είχε προκύψει η έμπνευσή τους. Άλλους τους είχαν, στ’ αλήθεια, εμπνεύσει μεγάλοι μύστες. Το δέντρο το γνωρίζεις από τους καρπούς του. Κι όπως όλοι οι Θεόσοφοι πρέπει να κρίνονται από τις πράξεις τους κι όχι από όσα γράφουν ή λένε, έτσι κι όλα τα Θεοσοφικά βιβλία πρέπει να τα δεχόμαστε ανάλογα με την αξία τους κι όχι ανάλογα με την αυθεντία που μπορεί να προβάλουν. Ερ. – Θα εφάρμοζε, όμως, η Κυρία Μπλαβάτσκυ αυτό το κριτήριο και για τα δικά της έργα – για τη Μυστική Δοξασία, παραδείγματος χάριν; Θ. - Ασφαλώς. Στην Εισαγωγή λέει ρητά ότι παρουσιάζει τις διδασκαλίες που έμαθε από τους Δασκάλους, αλλά δεν ισχυρίζεται καθόλου ότι όσα έγραψε προσφάτως τα έχει εμπνευστεί από εκείνους. Αλλά και οι καλύτεροι από τους Θεοσόφους μας σε αυτή την περίπτωση θα προτιμούσαν να μην είχαν συνδεθεί


121

καθόλου τα ονόματα των Δασκάλων με τα βιβλία μας. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα περισσότερα από αυτά τα έργα είναι όχι μόνο ατελή αλλά και σίγουρα εσφαλμένα και παραπλανητικά. Είναι τεράστια η βεβήλωση που έχουν υποστεί τα ονόματα δύο Δασκάλων εξ αυτών. Δεν υπάρχει μέντιουμ που να μην ισχυρίζεται ότι τους έχει δει. Όλες οι δήθεν ψευδο-εταιρίες, για εμπορικούς λόγους, ισχυρίζονται τώρα ότι καθοδηγούνται και διευθύνονται από «Δασκάλους», που συχνά υποτίθεται ότι είναι πολύ ανώτεροι από τους δικούς μας! Είναι πολλές και βαριές οι αμαρτίες εκείνων που έχουν διαδώσει τέτοιους ισχυρισμούς, παρακινούμενοι είτε από τον πόθο του κέρδους, από ματαιοδοξία ή ανεύθυνη δήθεν διαμεσότητα. Οι εταιρείες αυτές έχουν εξαπατήσει και κατακλέψει πολλούς ανθρώπους, προσφερόμενες να πουλήσουν τα μυστικά της δύναμης, της γνώσης και της πνευματικής αλήθειας με αντάλλαγμα χρυσάφι, που μπροστά σε αυτά δεν έχει καμιά αξία. Και το χειρότερο είναι, ότι στον βρωμερό αυτό βούρκο έχουν συρθεί τα ιερά ονόματα και οι ιεροί φύλακες του Αποκρυφισμού, που μιαίνονται όταν συνδέονται με ποταπά κίνητρα και ανήθικες πρακτικές, ενώ χιλιάδες άνθρωποι διστάζουν να ακολουθήσουν την οδό της αλήθειας και του φωτός εξαιτίας της απαξίας και της κακής φήμης που έχουν προσδώσει στο όλο θέμα αυτοί οι ψεύτες, οι κλέφτες και οι απατεώνες. Σας το ξαναλέω, σήμερα κάθε σοβαρός Θεόσοφος μετανιώνει από τα βάθη της καρδιάς του, που αυτά τα ιερά ονόματα και πράγματα αναφέρθηκαν ποτέ δημοσίως και εύχεται διακαώς να είχαν κρατηθεί μυστικά στους κόλπους ενός μικρού κύκλου έμπιστων και αφοσιωμένων φίλων.

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

122

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ Ερ. - Πείτε μου, ποιές είναι οι προσδοκίες σας για το μέλλον της Θεοσοφίας; Θ. - Αν μιλάτε για τη ΘΕΟΣΟΦΙΑ, σας απαντώ ότι, όπως υπήρχε ανέκαθεν, μέσα στους αέναους κύκλους επί κύκλων του Παρελθόντος, έτσι και θα υπάρχει στο διηνεκές μέσα στην απεραντοσύνη του Μέλλοντος, γιατί η Θεοσοφία είναι συνώνυμη της ΑΙΩΝΙΑΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ. Ερ. - Συγγνώμη, ήθελα να σας ρωτήσω μάλλον για τις προοπτικές της Θεοσοφικής Εταιρίας. Θ. - Το μέλλον της θα εξαρτηθεί, αποκλειστικά σχεδόν, από το βαθμό αυταπάρνησης, σοβαρότητας, αφοσίωσης και τελευταίο, αλλά πολύ σημαντικό, από το επίπεδο της γνώσης και της σοφίας που θα χαρακτηρίζουν τα μέλη εκείνα, στα οποία θα ανατεθεί να συνεχίσουν το έργο και να διευθύνουν την Εταιρία μετά το θάνατο των ιδρυτών. Ερ. - Καταλαβαίνω πολύ καλά τη σημασία του να είναι ανιδιοτελείς και αφοσιωμένοι, αλλά δεν αντιλαμβάνομαι απολύτως γιατί η γνώση μπορεί να είναι τόσο ζωτικός παράγοντας σ’ αυτό το ζήτημα όσο οι άλλες ιδιότητες που αναφέρατε. Ασφαλώς, τα κείμενα που ήδη υπάρχουν και στα οποία συνεχώς προστίθενται και άλλα, πρέπει να επαρκούν. Θ. - Δεν μιλώ για τεχνική γνώση της εσωτερικής διδασκαλίας, αν και είναι πολύ σημαντική. Εννοούσα κυρίως το πόσο αναγκαίο είναι αυτοί που θα μας διαδεχθούν στην καθοδήγηση της Εταιρίας να έχουν καθαρή και αμερόληπτη κρίση. Όλες οι σχετικές προσπάθειες σαν αυτή της Θεοσοφικής Εταιρίας έχουν ως τώρα καταλήξει σε αποτυχία, επειδή, αργά ή γρήγορα, εκφυλίζονταν σε αιρέσεις, διατύπωναν τα δικά τους άκαμπτα δόγματα κι έτσι έχαναν σιγά - σιγά τη ζωτικότητα εκείνη που μόνο η ζωντανή αλήθεια μπορεί να προσδώσει. Μην ξεχνάτε πως όλα τα μέλη μας έχουν γεννηθεί και ανατραφεί στους κόλπους κάποιου δόγματος ή θρησκείας και πως όλοι τους ανήκουν λίγο – πολύ και σωματικά και πνευματικά στη γενιά τους και ότι συνεπώς η κρίση τους είναι πολύ πιθανό να αλλοιώνεται και να επηρεάζεται ασυνείδητα από κάποια ή όλες αυτές τις επιδράσεις. Αν, λοιπόν, δεν μπορούν να απελευθερωθούν από αυτή την εγγενή προκατάληψη ή τουλάχιστον να διδαχθούν να την αναγνωρίζουν αμέσως κι έτσι να αποφεύγουν να παραπλανώνται από αυτήν, το μοναδικό αποτέλεσμα θα είναι να εξοκείλει η Εταιρία σε κάποιον τυχαίο ύφαλο της σκέψης κι εκεί να μείνει σαν ξεβρασμένο πτώμα να σαπίσει και να πεθάνει. Ερ. - Αν, όμως, αποτραπεί αυτός ο κίνδυνος; Θ. - Τότε η Εταιρία θα συνεχίσει να υφίσταται μέχρι τον 20ο αιώνα και μετά από αυτόν. Θα επηρεάσει και θα εμποτίσει σιγά – σιγά τη μεγάλη μάζα των σκεπτόμενων και ευφυών ανθρώπων με τις πλατειές και ευγενείς ιδέες της για τη Θρησκεία, το Καθήκον και τη Φιλανθρωπία. Αργά αλλά σταθερά θα σπάσει τα σιδηρά δεσμά των θρησκειών και των δογμάτων, των κοινωνικών και ταξικών προκαταλήψεων. Θα συντρίψει τα φυλετικά και εθνικά μίση και τα εμπόδια και θα

ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΣΟΦΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

123

ανοίξει το δρόμο για την πρακτική υλοποίηση της πανανθρώπινης Αδελφότητας. Μέσω της διδασκαλίας της, μέσω της φιλοσοφίας που έχει καταστήσει προσιτή και κατανοητή για τον σύγχρονο νου, η Δύση θα μάθει να κατανοεί και να εκτιμά την Ανατολή όπως της αξίζει. Επιπλέον, η ανάπτυξη των ψυχικών δυνάμεων και ικανοτήτων, που τα πρώτα συμπτώματά της είναι ήδη ορατά στην Αμερική, θα προχωρήσει με υγιή και φυσιολογικό τρόπο. Η ανθρωπότητα θα σωθεί από τους τρομερούς κινδύνους, τόσο τους νοητικούς όσο και τους σωματικούς, που είναι αναπόφευκτοι με τέτοιου είδους εξέλιξη, σαν αυτή που απειλείται, μέσα σε ένα φυτώριο εγωισμού και κάθε μορφής πάθους. Η νοητική και ψυχική ανάπτυξη του ανθρώπου θα συμβαδίζει αρμονικά με την ηθική του βελτίωση, ενώ το υλικό του περιβάλλον θα αντανακλά τη γαλήνη και την αδελφική καλοσύνη που θα βασιλεύει στο νου του, αντί για τη διχόνοια και τον ανταγωνισμό που βλέπουμε παντού γύρω μας σήμερα. Ερ. - Τι υπέροχη εικόνα! Πείτε μου, όμως, πιστεύετε στ’ αλήθεια πως όλα αυτά μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο μέσα σε έναν αιώνα; Θ. - Μάλλον απίθανο. Πρέπει, όμως, να σας πω ότι κατά το τελευταίο τέταρτο κάθε εκατονταετίας οι Δάσκαλοι, για τους οποίους σας μίλησα, κάνουν μια προσπάθεια να βοηθούν την πνευματική πρόοδο της Ανθρωπότητας με έναν ιδιαίτερο και συγκεκριμένο τρόπο. Προς το τέλος κάθε αιώνα θα παρατηρήσετε ότι πάντα εμφανίζεται ένα ξέσπασμα ή ένα ξεχείλισμα πνευματικότητας – ή μυστικισμού, αν προτιμάτε να το πείτε έτσι. Ένας ή περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζονται στον κόσμο ως εκπρόσωποί Τους που διαχέουν περισσότερη ή λιγότερη αποκρυφιστική γνώση ή διδασκαλία. Αν σας ενδιαφέρει, μπορείτε να αναζητήσετε τέτοιες κινήσεις στο παρελθόν, σε κάθε αιώνα, ως εκεί που φτάνουν οι λεπτομερείς ιστορικές καταγραφές που έχουμε στη διάθεσή μας. Ερ. - Τί σχέση έχει, όμως, αυτό με το μέλλον της Θεοσοφικής Εταιρίας; Θ. - Αν η τρέχουσα προσπάθεια, που αντιπροσωπεύεται από την Εταιρία μας, είναι πιο επιτυχής από τις προηγούμενες, τότε θα υπάρχει ακόμη, ως οργανωμένο, ζωντανό και υγιές σώμα, όταν έρθει η ώρα για την προσπάθεια του 20ου αιώνα. Η γενική κατάσταση του νου και της καρδιάς των ανθρώπων θα έχει βελτιωθεί και εξαγνιστεί χάρις στη διάδοση της διδασκαλίας της, και, όπως είπα, οι προκαταλήψεις τους και οι δογματικές τους πλάνες θα έχουν διαλυθεί, ως ένα βαθμό τουλάχιστον. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά επιπλέον, εκτός από έναν ογκώδη και προσιτό κορμό κειμένων, που θα είναι στη διάθεση των ανθρώπων, το επόμενο κύμα θα βρει και ένα πολυπληθές και ενωμένο σώμα ανθρώπων έτοιμων να υποδεχτούν το νέο λαμπαδηφόρο της Αλήθειας. Αυτός θα βρει το νου των ανθρώπων προετοιμασμένο για το μήνυμά του, θα βρει μια έτοιμη γλώσσα για να ντύσει τις νέες αλήθειες που θα κομίζει, μια οργάνωση που θα περιμένει τον ερχομό του και που θα απομακρύνει τα απλώς μηχανικά υλικά εμπόδια και τις δυσκολίες από το δρόμο του. Σκεφτείτε πόσα θα μπορούσε να πετύχει κάποιος στον οποίον δίνεται τέτοια ευκαιρία. Συγκρίνετέ το με όσα έχει πράγματι πετύχει η Θεοσοφική Εταιρία τα τελευταία χρόνια, χωρίς κανένα από αυτά τα πλεονεκτήματα και μέσα σε έναν κυκεώνα δυσκολιών που δεν θα εμποδίζουν το νέο ηγέτη. Αναλογιστείτε τα όλα αυτά και ύστερα πείτε μου αν είμαι υπερβολικά αισιόδοξος όταν λέω πως αν η Θεοσοφική Εταιρία επιβιώσει και παραμείνει πιστή στην αποστολή της, στους αρχικούς της στόχους για τα επόμενα εκατό χρόνια – πείτε μου, ξαναλέω, αν υπερβάλλω όταν υποστηρίζω πως τον 21ο αιώνα η γη θα είναι παράδεισος σε σύγκριση με το τί είναι τώρα!

124

ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ

Α

Αβατάρα (Σανσ.): Θεία ενσάρκωση. Η κάθοδος ενός θεού ή άλλου έξοχου Όντος, που έχει προχωρήσει πέρα από την αναγκαιότητα των επαναγεννήσεων, στο σώμα ενός απλού ανθρώπου. Ο Κρίσνα ήταν ένας Αβατάρ του Βισνού. Ο Δαλάι-Λάμα θεωρείται σαν ένας αβατάρ του Αβαλοκιτεσβάρα και ο Τέσχου-Λάμα σαν ένας αβατάρ του Τσονγκ-κχα-πα, ή Αμιτάμπχα. Υπάρχουν δύο είδη αβατάρ: οι με γονείς (εκείνοι που γεννιούνται από γυναίκα), και οι δίχως γονείς (οι ανουπαντάκα).

Αγαθόν: Η υπέρτατη θεότητα του Πλάτωνα. Κυριολεκτικά «το Καλό». Στη Θεοσοφική ορολογία η αλάγια ή «η ψυχή του κόσμου».

Αγνωστικιστής: Όρος που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Χάξλεϊ (1825-1895), για να χαρακτηρίσει αυτόν που δεν πιστεύει σε τίποτε άλλο εκτός από αυτά που αποδεικνύονται μέσω των αισθήσεων.

Αδάμ Καδμόν (Εβρ.): Ο Αρχετυπικός Άνθρωπος, η Ανθρωπότητα. Ο «Ουράνιος Άνθρωπος», ο αναμάρτητος. Οι Καμπαλιστές χρησιμοποιούν τον όρο για τις Δέκα Σεφιρώθ στο πεδίο της ανθρώπινης αντίληψης. Στην Καμπάλα, ο Αδάμ Καδμόν είναι ο εκδηλωμένος Λόγος που αντιστοιχεί στο δικό μας Τρίτο Λόγο, ο ανεκδήλωτος όντας ο πρώτος υποδειγματικός ιδεατός Άνθρωπος και συμβολίζει το σύμπαν εν κρυπτώ ή στη «στέρησή» του με την Αριστοτελική έννοια. Ο Πρώτος Λόγος είναι «το Φως του κόσμου», ενώ ο Δεύτερος και ο Τρίτος είναι οι βαθμιαία όλο και πιο έντονες σκιές του.

Άδης: Αϊδης από το «α+ιδείν», το «αόρατο», η χώρα των σκιών, μια από τις περιοχές του οποίου ήταν τα Τάρταρα, ένας τόπος απόλυτου σκοταδιού, όμοιος με την περιοχή του βαθιού χωρίς όνειρα ύπνου στο Αμέντι. Κρίνοντας από την αλληγορική περιγραφή των διαφόρων τιμωριών που επιβάλλονταν εκεί, ο τόπος ήταν καθαρά καρμικός. Ούτε ο Άδης ούτε το Αμέντι ήταν η Κόλαση την οποία κηρύττουν ακόμη μερικοί οπισθοδρομικοί ιερείς και κληρικοί, αλλά, είτε παριστάνεται με τα Ηλύσια Πεδία είτε με τα Τάρταρα, δεν μπορούσε κανείς να φτάσει σ’ αυτόν παρά μόνο διασχίζοντας το ποτάμι ως την «αντίπερα όχθη». Όπως εκφράζεται πολύ ωραία στο έργο ‘Αιγυπτιακή Πίστη’ του Μπόνβικ, «η ιστορία του Χάροντα, του βαρκάρη της Στυγός, δεν βρίσκεται μόνο στον Όμηρο, αλλά και στα ποιήματα πολλών χωρών. Ο Ποταμός πρέπει να περαστεί, πριν κερδίσουμε τη Νήσο των Μακάρων. Το Αιγυπτιακό Τυπικό περιέγραφε ένα Χάροντα και τη βάρκα του, αιώνες πριν από τον Όμηρο. Αυτός ήταν ο Χου-εν-ρα ο «ιερακοκέφαλος κωπηλάτης».

Αθηναγόρας ο Αθηναίος (2oς μ.Χ. αιώνας): Ένας Πλατωνικός φιλόσοφος που έγραψε μια απολογία για τους Χριστιανούς («Πρεσβεία περί Χριστιανών»), το 177 μ.Χ., απευθυνόμενος στον αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο (121-180), για να αποδείξει ότι οι κατηγορίες εναντίον τους, δηλαδή ότι ήταν αιμομείκτες και ότι έτρωγαν δολοφονημένα παιδιά, ήταν αναληθείς.

Αιθέρας: Για τους αρχαίους η θεία φωτοφόρος ουσία που διαπερνά ολόκληρο το σύμπαν, ο «χιτώνας» της υπέρτατης Θεότητας, του Δία. Για τους σύγχρονους είναι το στοιχείο του Αιθέρα, για το νόημα του οποίου, στη φυσική και στη χημεία, δείτε κάποιο λεξικό. Στον εσωτερισμό, ο Αιθέρας είναι η τρίτη αρχή της κοσμικής επτάδας, η ύλη (γη) όντας η κατώτατη και η ακάσα η ανώτερη.

Αϊν Σουφ (Εβρ.): Η «απεριόριστη» Θεότητα που εκπορεύεται και επεκτείνεται. Γράφεται επίσης Εν Σοφ και Αϊν Σοφ, γιατί κανένας δεν είναι σίγουρος για τα φωνήεντα ακόμη και μεταξύ των Ραβίνων. Στη θρησκευτική μεταφυσική των αρχαίων Εβραίων φιλοσόφων, η Μοναδική Αρχή ήταν μια αφαίρεση, όπως το Παραμπράχμαν, αν και οι σύγχρονοι Καμπαλιστές έχουν επιτύχει μέσω απλών σοφιστιών και αντιφάσεων, να φτιάξουν απ’ αυτό έναν «Υπέρτατο Θεό» και τίποτε περισσότερο. Για τους πρώιμους Χαλδαίους Καμπαλιστές, το Αϊν Σοφ ήταν «χωρίς μορφή και ύπαρξη» με «καμιά ομοιότητα με οτιδήποτε άλλο» (Φρανκ, Η Καμπαλά σελ.126). Το ότι το Αϊν Σοφ δεν θεωρούνταν ποτέ σαν «ο δημιουργός», αποδεικνύεται αδιαμφισβήτατα από το γεγονός ότι ένας τόσο ορθόδοξος Ιουδαίος όπως ο Φίλων (30 π.Χ.-48 μ.Χ.) δίνει το όνομα του «δημιουργού» στο Λόγο, που είναι μετά το «Απεριόριστο Ένα» και «ο δεύτερος Θεός». «Ο δεύτερος Θεός είναι μέσα στη σοφία του (του Αϊν Σοφ)», λέει ο Φίλων. Η Θεότητα είναι το Τίποτα (το άυλο). Είναι ανώνυμη και γι αυτό αποκαλείται Αϊν Σοφ, όπου το αϊν σημαίνει τίποτα (Φρανκ, Η Καμπαλά σελ.153).

Αιτιατό Σώμα: Αυτό το «σώμα» που δεν είναι καθόλου σώμα, ούτε αντικειμενικά ούτε υποκειμενικά, αλλά είναι Μπούντχι (Πνευματική Ψυχή), ονομάζεται έτσι επειδή είναι η άμεση αιτία της κατάστασης Σουσούπτι, που οδηγεί στην κατάσταση Τουρίγια, την ύψιστη κατάσταση του Σαμάντχι. Από τους Ταράκα Ράτζα Γιόγκι ονομάζεται Καρανοπάντχι, «η βάση της Αιτίας», το οποίο αντιστοιχεί στο σύστημα Βεδάντα τόσο στο Βιγκνιανομάγια όσο και στο Ανανταμάγια Κόσα (το τελευταίο έρχεται μετά το Άτμα και επομένως είναι ο φορέας του συμπαντικού Πνεύματος). Η Μπούντχι μόνη της δεν θα μπορούσε να ονομαστεί «Αιτιατό Σώμα», αλλά αποβαίνει τέτοια μόνο ενούμενη με το Μάνας, την ενσαρκούμενη οντότητα ή Εγώ.

Αλεξανδρινοί Φιλόσοφοι (και Αλεξ. Σχολή): Αυτή η περίφημη Σχολή εμφανίστηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και για πολλούς αιώνες υπήρξε λίκνο γνώσης και φιλοσοφίας.

125

Φημισμένη για τη Βιβλιοθήκη της που ιδρύθηκε από τον Πτολεμαίο Σωτήρα (337-283π.Χ.) στην αρχή της βασιλείας του και η οποία καυχιόταν για τους 700 000 τόμους (σύμφωνα με τον Λατίνο γραμματικό Αβλο Γέλλιο), για το Μουσείο της την πρώτη πραγματική Ακαδημία Επιστημών και Τεχνών, για τους πασίγνωστους μελετητές της όπως ο Ευκλείδης (360-270) ο πατέρας της επιστημονικής γεωμετρίας, ο Απολλώνιος ο Περγαίος (260-180) συγγραφέας των Κωνικών, ο μαθηματικός Νικόμαχος (περ. 100 μ.Χ.) και επίσης αστρονόμοι, φυσικοί φιλόσοφοι, ανατόμοι όπως ο Ηρόφιλος (περ. 250 μ.Χ.) και ο Ερασίστρατος (330-250), γιατροί, μουσικοί, καλλιτέχνες κ.λ.π. Αλλά η Αλεξάνδρεια έγινε ακόμη πιο ξακουστή για την Εκλεκτική ή Νεοπλατωνική Σχολή που ιδρύθηκε από τον Αμμώνιο Σακκά (175-242) στα τέλη του δευτέρου ή στις αρχές του τρίτου μ.Χ. αιώνα. Μαθητές του Α. Σακκά ήταν ο Ωριγένης (185-254), ο Πλωτίνος (205-270) και άλλοι ιστορικά διάσημοι. Οι πλέον ονομαστές σχολές των Γνωστικών κατάγονταν από την Αλεξάνδρεια. Ο Φίλων ο Ιουδαίος (περ. 30 π.Χ.-40 μ.Χ.), ο Φλάβιος Ιώσηπος (περ. 37-100), ο Ιάμβλιχος (268-333), ο Πορφύριος (233-304), ο Κλήμης Αλεξανδρείας (περ. 150-214), ο αστρονόμος Ερατοσθένης (275-194π.Χ.), η αληθινή φιλόσοφος Υπατία (370-415) και αναρίθμητοι άλλοι αστέρες δευτέρου μεγέθους διαφόρων εποχών, ανήκαν σε αυτές τις περίφημες σχολές και συνέβαλλαν ώστε η Αλεξάνδρεια να καταστεί προς στιγμή μια από τις περιφημότερες έδρες μάθησης που παρήγαγε ποτέ ο κόσμος.

Αλτρουισμός: Από το Λατινικό alter, άλλος. Ιδιότητα αντίθετη του εγωισμού. Πράξεις που τείνουν να κάνουν καλό στους άλλους αδιαφορώντας για τον εαυτό.

Αλχημεία: Η ονομασία Ουλ-Κχεμί (Ul-Khemi) στα Αραβικά, μας φανερώνει ότι πρόκειται για τη χημεία της φύσης. Ουλ-Κχεμί ή Αλ-Κίμια (Al-Kimia), είναι στην πραγματικότητα μια Αραβοποιημένη λέξη δανεισμένη από την Ελληνική λέξη χημεία, που προέρχεται από το χυμός, το υγρό που βγαίνει από ένα φυτό. Η Αλχημεία ασχολείται με τις λεπτοφυείς δυνάμεις της φύσης και τις διάφορες καταστάσεις της ύλης στις οποίες βρίσκουμε να λειτουργούν. Επιζητώντας, κάτω από το πέπλο της γλώσσας που είναι λίγο-πολύ τεχνητό, να μεταδώσει στον αμύητο τόσο μέρος από το Μεγάλο Μυστήριο (mysterium magnum), όσο είναι ασφαλές στα χέρια ενός ιδιοτελούς κόσμου, ο Αλχημιστής θέτει ως πρώτη αρχή του την ύπαρξη ενός Συμπαντικού Διαλύτη στην ομοιογενή ουσία από την οποία εξελίσσονται όλα τα στοιχεία και τον οποίο ονομάζει καθαρό χρυσό (summum materiae, έσχατη ή υπέρτατη ύλη). Αυτός ο διαλύτης, που ονομάζεται επίσης συμπαντική ρύση (menstruum universale), έχει τη δύναμη να απομακρύνει όλα τα σπέρματα της ασθένειας από το ανθρώπινο σώμα, να ξαναφέρνει τη νεότητα και να επιμηκύνει τη ζωή. Ο διαλύτης αυτός είναι η Φιλοσοφική Λίθος (lapis philosophorum). Η Αλχημεία διείσδυσε αρχικά στην Ευρώπη μέσω του Γκεμπέρ (Τζαμπούρ Αμπού Μούσσα), του μεγάλου Άραβα σοφού και φιλόσοφου που έζησε γύρω στο 800μ.Χ., αλλά ήταν γνωστή και ασκούνταν από παμπάλαιες εποχές στην Κίνα και στην Αίγυπτο. Πολυάριθμοι πάπυροι για την Αλχημεία και άλλες αποδείξεις ότι ήταν η προσφιλής μελέτη βασιλέων και ιερωμένων, έχουν ανακαλυφθεί και έχουν διαφυλαχθεί κάτω από την ονομασία Ερμητικές πραγματείες. Η Αλχημεία μελετάται κάτω από τρεις ξεχωριστές όψεις που επιτρέπουν διαφορετικές ερμηνείες και οι οποίες είναι: Κοσμική, Ανθρώπινη και Γήινη.

Αυτές οι τρεις μέθοδοι τυποποιήθηκαν κάτω από τις τρεις αλχημιστικές ιδιότητες: Θείο, Υδράργυρος και Άλας. Διάφοροι συγγραφείς αναφέρουν ότι υπάρχουν τρεις, επτά, δέκα και δώδεκα διαδικασίες αντίστοιχα, αλλά όλοι συμφωνούν ότι υπάρχει μονάχα ένας αντικειμενικός σκοπός στην Αλχημεία, ο οποίος είναι η μετουσίωση των αγνών μετάλλων σε καθαρό χρυσό. Αλλά τι είναι στην πραγματικότητα αυτός ο χρυσός, ελάχιστοι άνθρωποι το κατανοούν ορθά. Αναμφίβολα υπάρχει κάτι τέτοιο στη φύση σαν μεταστοιχείωση από το αγενέστερο μέταλλο στο ευγενέστερο. Αυτή όμως είναι μονάχα μια όψη της Αλχημείας, η Γήινη ή η καθαρά υλική, καθόσον βλέπουμε την ίδια διαδικασία να λαμβάνει χώρα στα έγκατα της Γης. Όμως, πλάι και πέρα από αυτή την ερμηνεία, υπάρχει στην Αλχημεία μια συμβολική σημασία καθαρά ψυχική και πνευματική. Ενώ ο Καμπαλιστής-Αλχημιστής επιδιώκει να αντιληφθεί την πρώτη, ο Αποκρυφιστής-Αλχημιστής παραβλέποντας τον Γήινο χρυσό, στρέφει όλη του την προσοχή και κατευθύνει τις προσπάθειές του μόνο στη μεταστοιχείωση της αγενέστερης τετραδικότητας στη θεία ανώτερη τριάδα του ανθρώπου, που όταν τελικά αναμειγνύεται, αποβαίνει ένα. Τα πεδία της ανθρώπινης ύπαρξης πνευματικό, νοητικό, ψυχικό και φυσικό, παραβάλλονται στην Αλχημεία με τα τέσσερα στοιχεία, πυρ, αέρας, νερό και γη και το καθένα έχει τη φύση της τριπλής σύστασης, δηλαδή σταθερής, μεταβλητής και πτητικής. Ελάχιστα, αν όχι τίποτα, είναι γνωστά προφορικά σχετικά με την καταγωγή αυτού του αρχαϊκού κλάδου φιλοσοφίας. Αλλά είναι σίγουρο ότι προηγείται οποιουδήποτε γνωστού Ζωδιακού και, αφού ασχολείται με προσωποποιημένες δυνάμεις της φύσης, πιθανώς προηγείται και οποιασδήποτε από τις μυθολογίες του κόσμου. Δεν υπάρχει επίσης καμιά αμφιβολία ότι το αληθινό μυστικό της μεταστοιχείωσης (στο φυσικό πεδίο), ήταν γνωστό στους αρχαίους καιρούς και χάθηκε πριν από την αυγή της αποκαλούμενης ιστορικής περιόδου. Η σύγχρονη χημεία οφείλει τις καλύτερες θεμελιώδεις ανακαλύψεις της στην Αλχημεία, αλλά άσχετα από την αναντίρρητη αλήθεια ότι δεν υπάρχει παρά μονάχα ένα στοιχείο στο σύμπαν, η χημεία έχει τοποθετήσει τα μέταλλα στην τάξη των στοιχείων και μόνο τώρα αρχίζει να ανακαλύπτει το χονδροειδές της λάθος. Ακόμη και μερικοί Εγκυκλοπαιδιστές αναγκάζονται να ομολογήσουν ότι αν οι περισσότερες διηγήσεις μεταστοιχειώσεων είναι απάτες ή πλάνες, «όμως μερικές από αυτές συνοδεύονται από μαρτυρίες οι οποίες τις καθιστούν πιθανές. Μέσω γαλβανικής μπαταρίας έχει ανακαλυφθεί ότι ακόμη και τα

126

αλκάλια έχουν μεταλλική βάση. Η πιθανότητα απόκτησης μετάλλου από άλλες ουσίες που περιέχουν τα συστατικά που το συνιστούν, της αλλαγής ενός μετάλλου σε άλλο…πρέπει επομένως να μείνει σε εκκρεμότητα. Ούτε να θεωρούνται όλοι οι Αλχημιστές απατεώνες. Πολλοί δούλεψαν με την πεποίθηση ότι πέτυχαν τον αντικειμενικό τους στόχο, με ακούραστη υπομονή και αγνότητα καρδιάς, που συνιστώνται ένθερμα από Αλχημιστές σαν πρωταρχική προϋπόθεση για την επιτυχία των έργων τους».

Αμμώνιος Σακκάς (175-242 μ.X.): Ένας σπουδαίος και αγαθός φιλόσοφος που έζησε στην Αλεξάνδρεια. Υπήρξε ιδρυτής της Νεοπλατωνικής Σχολής των Φιλαλήθων ή «εραστών της αλήθειας». Καταγόταν από φτωχή χριστιανική οικογένεια αλλά ήταν προικισμένος με τέτοια έξοχη, σχεδόν θεία, καλοσύνη ώστε να ονομαστεί «Θεοδίδακτος». Τιμούσε ό,τι ήταν καλό στον Χριστιανισμό, αλλά αποσπάστηκε απ’ αυτόν και από τις εκκλησίες σε νεαρή ηλικία, αδυνατώντας να βρει σ’ αυτόν κάποια υπεροχή έναντι των άλλων αρχαιότερων θρησκειών.

Αναλογικοί ή Αναλογιστικοί: Οι μαθητές του Αμμώνιου Σακκά, ονομαζόμενοι έτσι λόγω της μεθόδου τους για την ερμηνεία όλων των ιερών θρύλων, μύθων και μυστηρίων με την αρχή της αναλογίας και αντιστοιχίας, κανόνα τον οποίο βρίσκουμε τώρα στο Καμπαλιστικό σύστημα και κυρίως στις Σχολές Εσωτερικής Φιλοσοφίας στην Ανατολή (Δείτε «Τα Δώδεκα Σημεία του Ζωδιακού» από τον Σούμπα Ρόου, στο Πέντε Χρόνια Θεοσοφίας).

Ανάμνηση, Ενθύμηση, Ανάκληση ή επαναφορά στη μνήμη (Reminiscence, Remembrance, Recollection): Οι αποκρυφιστές κάνουν διάκριση μεταξύ αυτών των τριών λειτουργιών. Καθώς, ωστόσο, ένα λεξικό δεν μπορεί να περιλαμβάνει την πλήρη ερμηνεία του κάθε όρου σε όλες του τις μεταφυσικές και λεπτές διαφορές, το μόνο που μπορούμε να εκθέσουμε εδώ είναι ότι αυτοί οι όροι ποικίλλουν στη χρήση τους, ανάλογα με το κατά πόσο συνδέονται με το παρελθόν ή με την τωρινή ζωή, και κατά πόσον η μια ή η άλλη απ’ αυτές τις φάσεις της μνήμης προέρχεται από τον πνευματικό ή τον υλικό νου, ή αλλιώς από την «ατομικότητα» ή από την «προσωπικότητα».

Ανάντα (Σανσ.): Ευδαιμονία, αγαλλίαση, χαρά, ευτυχία. Το όνομα ενός αγαπημένου μαθητή του Γκαουταμά ή Κυρίου Βούδα.

Αναξαγόρας (500-428 π.Χ.): Περίφημος Ίωνας φιλόσοφος, θιασώτης του Αναξιμένη του Μιλήσιου (585-527). Εγκαταστάθηκε στην Αθήνα στις μέρες του Περικλή (499-429). Ο Σωκράτης (469-399), ο Ευριπίδης (485-406), ο Αρχέλαος και άλλοι διακεκριμένοι άνδρες και φιλόσοφοι συγκαταλέγονταν ανάμεσα στους μαθητές του. Ήταν ο πλέον μορφωμένος αστρονόμος και ένας από τους πρώτους οι οποίοι εξήγησαν ανοιχτά εκείνα που διδάσκονταν από τον Πυθαγόρα (586-506) μυστικά, δηλαδή τις κινήσεις των πλανητών, τις εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης κ.λ.π. Ήταν αυτός που δίδαξε τη θεωρία του χάους, με βάση την αρχή ότι «τίποτα δεν μπορεί να προέλθει από το τίποτα» (ex nihilo nihil fit) και τη θεωρία των ατόμων ως υποκρυπτόμενη ουσία και υπόσταση όλων των σωμάτων, «της ίδιας φύσης με τα σώματα που σχηματίζουν». Δίδασκε ότι αυτά τα άτομα έμπαιναν αρχικά σε κίνηση από το Νου (την παγκόσμια Διάνοια, το Μάχατ των Ινδουιστών), ο οποίος Νους είναι μια άυλη, αιώνια, πνευματική οντότητα. Ο κόσμος σχηματίστηκε με τον συνδυασμό των χονδροειδών υλικών σωμάτων που καταβυθίστηκαν και των αιθέριων ατόμων (ή πύρινου αιθέρα) που ανυψώθηκαν και απλώθηκαν στις ανώτερες ουράνιες περιοχές. Προπορευόμενος της σύγχρονης επιστήμης κατά 2000 χρόνια, δίδασκε ότι τα αστέρια ήταν από τα ίδια υλικά όπως η Γη μας και ο Ήλιος μια λαμπερή μάζα. Ότι η Σελήνη ήταν ένα σκοτεινό και ακατοίκητο σώμα που παίρνει το φως της από τον Ήλιο. Ομολογούσε πέρα και πάνω από τη λεγόμενη επιστήμη, ότι είχε πειστεί τελείως πως η αληθινή ύπαρξη των πραγμάτων που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, δεν μπορεί να αποδειχτεί καθαρά. Πέθανε εξόριστος στη Λάμψακο σε ηλικία εβδομήντα δύο ετών.

Ανθρωπομορφισμός: Από τη λέξη «άνθρωπος». Η πράξη της απόδοσης σε Θεό ή θεούς μιας ανθρώπινης μορφής ή ανθρώπινων ιδιοτήτων.

Άνιμα Μούντι (Λατ.): Η «ψυχή του κόσμου», το ίδιο με το Αλάγια του Βόρειου Βουδισμού. Η θεία ουσία που διαπερνά, εμψυχώνει και ζωοποιεί τα πάντα, από το ελαχιστότατο άτομο της φύσης έως τον άνθρωπο και το Θεό. Είναι κατά μία έννοια «η Μητέρα με τα επτά δέρματα» των Στάντζας της Μυστικής Δοξασίας (ΙΙ 47), η ουσία των επτά πεδίων αίσθησης, συνείδησης και διαφοροποίησης ηθικής και φυσικής. Στην ανώτατη όψη της είναι το Νιρβάνα, και στην κατώτατη το Αστρικό Φως. Ήταν θηλυκή για τους Γνωστικούς, τους πρώτους Χριστιανούς και τους Ναζαρηνούς, ερμαφρόδιτη για άλλες σχολές που την θεωρούσαν μόνο στις τέσσερις κατώτερες όψεις της, πύρινης και αιθερικής μορφής στον αντικειμενικό κόσμο των μορφών, Θεία και πνευματική στα τρία ανώτερα πεδία της. Όταν λέγεται ότι κάθε ανθρώπινη ψυχή γεννήθηκε αποσπώμενη από την Άνιμα Μούντι, σημαίνει εσωτερικά ότι το ανώτερο Εγώ μας αποτελείται από μια ουσία ταυτόσημη με Αυτή, και ότι το Μάχατ είναι μια ακτινοβολία του αιώνια άγνωστου συμπαντικού Απόλυτου.

127

Άνοια: «Έλλειψη κατανόησης», «ανοησία». Όρος που δίνονταν από τον Πλάτωνα (429-347) και άλλους στο κατώτερο Μάνας, όταν συμμαχούσε στενά με το Κάμα, το οποίο χαρακτηρίζεται «άλογο» (άνοια). Η Ελληνική λέξη άνοια ή άγνοια, είναι προφανώς παράγωγη και συγγενής της Σανσκριτικής λέξης Ajnana (φωνητικά αγκνιάνα) ή άγνοια, άλογο, απουσία γνώσης.

Ανουγκίτα (Σανσ.): Μια από τις Ουπανισάδες, χρησιμοποιώντας τον όρο με γενική έννοια. Μια από τις φιλοσοφικές πραγματείες στη Μαχαμπαράτα, το μεγάλο Ινδικό έπος. Μια πολύ απόκρυφη πραγματεία. Βρίσκεται μεταφρασμένη (στα Αγγλικά) στη σειρά «Τα Ιερά Βιβλία της Ανατολής».

Αντέπτ (Λατ. Adeptus, ο επιτυχημένος, ο καταξιωμένος): Αυτός που, κατά τον αποκρυφισμό, κατέκτησε το στάδιο της μύησης και έγινε Διδάσκαλος στην επιστήμη της εσωτερικής φιλοσοφίας.

Απόκρυφες Επιστήμες: Οι επιστήμες των μυστικών της φύσης, υλικής και ψυχικής, νοητικής και πνευματικής. Αποκαλούνται Ερμητικές και Εσωτερικές Επιστήμες. Στη Δύση μπορεί να αναφερθεί η Καμπαλά. Στην Ανατολή ο μυστικισμός, η μαγεία και η φιλοσοφία του Γιόγκα, η οποία αναφέρεται συχνά στην Ινδία, από τους Τσέλα, ως έβδομο νταρσάνα ή σχολή φιλοσοφίας, καθώς το πλήθος των αδαών στην Ινδία δεν γνωρίζει παρά μόνο έξι νταρσάνα. Οι επιστήμες αυτές είναι, και έτσι υπήρξαν επί αιώνες, κρυμμένες από τους αμύητους για τον προφανή λόγο ότι δεν θα μπορούσαν ποτέ να εκτιμηθούν από τις ιδιοτελείς τάξεις των μορφωμένων, ούτε θα μπορούσαν να κατανοηθούν από τους αμόρφωτους. Επειδή οι πρώτοι θα μπορούσαν να τις καταχραστούν για δικό τους όφελος και έτσι να μετατρέψουν τη θεία επιστήμη σε μαύρη μαγεία. Εκφράζεται συχνά η κατηγορία ενάντια στην Εσωτερική φιλοσοφία και στην Καμπαλά, ότι η φιλολογία τους είναι γεμάτη από «μια βάρβαρη και ακατανόητη διάλεκτο», την οποία δεν κατανοεί ο κοινός νους. Αλλά μήπως και οι ακριβείς Επιστήμες – ιατρική, φυσιολογία, χημεία, και οι υπόλοιπες – δεν κάνουν το ίδιο; Οι επίσημοι επιστήμονες, δεν καλύπτουν τις ενέργειές τους και τις ανακαλύψεις τους με νεολογισμούς και πολύ ακαταλαβίστικη Ελληνο-Ρωμαϊκή ορολογία; Όπως παρατήρησε σωστά ο αείμνηστος αδελφός μας Κένεθ Μακένζι (;-1886) , «το να μπερδεύονται με τις λέξεις, όταν τα γεγονότα είναι τόσο απλά, αυτή είναι η τέχνη των επιστημόνων της σύγχρονης εποχής, σε έντονη αντίθεση με εκείνους του 17ου αιώνα, οι οποίοι ονόμαζαν τις τσάπες τσάπες και όχι γεωργικά εργαλεία». Αλλά ενώ τα δικά τους «γεγονότα» είναι τόσο απλά και τόσο κατανοητά όταν εκφράζονται με τη συνηθισμένη γλώσσα, αντίθετα τα γεγονότα της Απόκρυφης Επιστήμης είναι μιας τόσο αφηρημένης φύσης, ώστε στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχουν λέξεις στις Ευρωπαϊκές γλώσσες για να τα εκφράσουν. Επιπρόσθετα, η δική μας «διάλεκτος» είναι μια διπλή αναγκαιότητα. α) αφ’ ενός για να περιγράψει καθαρά αυτά τα γεγονότα σε ‘κείνον ο οποίος γνωρίζει την Απόκρυφη ορολογία, και β) για να τα αποκρύψει από τον βέβηλο.

Αποκρυφισμός (occultism). Βλέπε «Απόκρυφες Επιστήμες». Αποκρυφιστής: Εκείνος που μελετά τον αποκρυφισμό, ένας αντέπτ των απόκρυφων επιστημών,

αλλά πολύ συχνά ο απλός σπουδαστής. Απόκρυφος Κόσμος: Ο τίτλος του πρώτου βιβλίου που πραγματεύθηκε τα της «Θεοσοφίας», την

ιστορία της και ορισμένες από τις αρχές της, γραμμένο από τον Α.Π.Σίννετ (1800-1921). Απόλλων του Μπελβεντέρε: Το πιο άριστο και τέλειο απ’ όλα τα αρχαία αγάλματα του

Απόλλωνα, γιου του Δία και της Λητώς, του επονομαζόμενου Φοίβος, Πύθιος και Ακτινοβόλος Ήλιος. Βρίσκεται στην αίθουσα Μπελβεντέρε του Βατικανού στη Ρώμη. Ονομάζεται Πύθιος Απόλλων επειδή ο θεός απεικονίζεται τη στιγμή της νίκης του επί του όφη Πύθωνα. Το άγαλμα ανακαλύφθηκε στα ερείπια της Ρωμαϊκής πόλης Άντιο (Antium) στο Λάτιο, σημερινό Άντσιο (Anzio), το 1503.

Απολλώνιος ο Τυανέας (περίπου 3 π.Χ. – 97 μ.Χ.): Ένας θαυμάσιος φιλόσοφος γεννημένος στην Καππαδοκία στις αρχές του πρώτου αιώνα. Ένθερμος Πυθαγόρειος που μελέτησε τις Φοινικικές επιστήμες κάτω από τον Ευθύδημο, και την Πυθαγόρεια φιλοσοφία και άλλες γνώσεις κάτω από τον Εύξενο της Ηράκλειας. Σύμφωνα με τις αρχές της Πυθαγόρειας Σχολής έμεινε χορτοφάγος σε όλη τη μακρόχρονη ζωή του, τρεφόμενος με καρπούς και χορταρικά χωρίς να πίνει κρασί, φορούσε ρούχα φτιαγμένα μόνο από φυτικές ίνες, περπατούσε ξυπόλυτος και άφηνε τα μαλλιά του μακριά όπως όλοι οι μυημένοι πριν και μετά απ’ αυτόν. Μυήθηκε από τους ιερείς του Ασκληπιού στις Αιγές και έμαθε πολλά από τα «θαύματα» για θεραπεία των αρρώστων από το θεό της Ιατρικής. Έχοντας ετοιμαστεί για μια ανώτερη μύηση, με σιωπή πέντε ετών και με ταξίδια, επισκεπτόμενος την Αντιόχεια, την Έφεσο, την Παμφυλία και άλλα μέρη, ταξίδεψε μέσω Βαβυλώνας ως την Ινδία, μόνος, ενώ όλοι οι μαθητές του τον είχαν εγκαταλείψει, επειδή φοβούνταν να πάνε στη «χώρα της μαγείας». Όμως, ένας περιστασιακός μαθητής του που τον συνάντησε στο δρόμο του, ο Δάμις από τη Νινευή, τον συνόδευσε στα ταξίδια του. Στη Βαβυλώνα μυήθηκε από τους Χαλδαίους και τους Μάγους, σύμφωνα με το Δάμι του οποίου η διήγηση αντιγράφηκε από κάποιον ονόματι Φλάβιο Φιλόστρατο (170-246) εκατό χρόνια αργότερα. Μετά την επιστροφή του από την Ινδία αποδείχθηκε αληθινός μυημένος, αφού οι λιμοί, οι σεισμοί, οι θάνατοι βασιλιάδων και άλλα συμβάντα που προφήτεψε, πράγματι συνέβησαν.

Στη Λέσβο οι ιερείς του Ορφέα, λόγω ζήλιας, αρνήθηκαν να τον μυήσουν στα ιδιαίτερα μυστήριά τους, αν και το έκαναν μερικά χρόνια αργότερα. Κήρυξε στο λαό των Αθηνών και σε άλλες πόλεις, την καθαρότερη και ευγενέστερη ηθική αλήθεια και τα φαινόμενα που δημιούργησε

128

ήταν τόσο θαυμάσια όσο και πολυάριθμα και αυθεντικά. «Πώς συμβαίνει» διερωτάται ο Ιουστίνος ο μάρτυρας (2ος μ.Χ. αιώνας) με κατάπληξη, «πώς συμβαίνει τα φυλαχτά του Απολλώνιου να έχουν δύναμη αφού αναστέλλουν, όπως βλέπουμε, τη μανία των κυμάτων, τη σφοδρότητα των ανέμων και τις επιθέσεις των αγρίων θηρίων; Και ενώ τα θαύματα του Κυρίου μας διασώζονται μόνο με την παράδοση, αυτά του Απολλώνιου είναι πιο πολυάριθμα και πράγματι εκδηλώνονται με σύγχρονα συμβάντα; » (Quest. XXIV). Αλλά εύκολα δίνεται μια απάντηση σ’ αυτό, από το γεγονός ότι αφού πέρασε τον Ινδο-Καύκασο (Hindu Koosh) ο Απολλώνιος, οδηγήθηκε από ένα βασιλιά στη διαμονή των Σοφών, των οποίων η κατοικία ενδεχομένως να υπάρχει μέχρι σήμερα, από τους οποίους διδάχθηκε την ανυπέρβλητη γνώση. Οι διάλογοί του με τον Κορίνθιο Μένιππο μας δίνουν πράγματι τον εσωτερικό κατηχισμό και αποκαλύπτουν (όταν κατανοηθούν) πολλά σπουδαία μυστήρια της φύσης. Ο Απολλώνιος ήταν φίλος και φιλοξενούμενος βασιλιάδων και βασιλισσών με τους οποίους αλληλογραφούσε και δεν υπάρχουν θαυμαστές και «μαγικές» δυνάμεις που να επιβεβαιώθηκαν καλύτερα, όσο οι δικές του. Στο τέλος της μακράς και θαυμαστής ζωής του, άνοιξε μια Εσωτερική Σχολή στην Έφεσο και πέθανε σχεδόν εκατό ετών.

Απολυτότητα: Όταν χαρακτηρίζει την Παγκόσμια Αρχή, υποδηλώνει μια αφηρημένη έννοια που είναι πιο σωστή και λογική έκφραση από τη χρήση του επιθέτου «απόλυτο» για κάτι που δεν μπορεί ούτε να χαρακτηριστεί ούτε να οριοθετηθεί.

Αρειανοί (Arians): Οι οπαδοί του Άρειου (περ.260 - 336), πρεσβύτερου της εκκλησίας της Αλεξάνδρειας κατά τον τέταρτο αιώνα. Υποστήριζαν ότι ο Χριστός είναι ένα δημιουργημένο και ανθρώπινο ον, κατώτερο από το Θεό-Πατέρα, αν και μεγάλος και ευγενής άνδρας, ένας αληθινός μύστης, ειδήμονας σε όλα τα θεία μυστήρια.

Άρια (Aryan): Κυριολεκτικά ο «άγιος». Αυτός που είναι τέλειος γνώστης των «ευγενικών αληθειών» (άρια-σατιάνι) και έχει εισέλθει στο «ευγενικό μονοπάτι» (άρια-μάργκα) προς τη Νιρβάνα ή Μόκσα, τη μεγάλη «τετραπλή» ατραπό. Αρχικά ήταν γνωστοί σαν Ρίσις, αλλά τώρα έχει γίνει επίθετο μιας φυλής και οι Ανατολιστές μας, στερώντας τους Ινδουιστές Μπραχμάνους από το αναφαίρετο δικαίωμά τους, θεωρούν Άριους όλους τους Ευρωπαίους. Στον εσωτερισμό, επειδή στις τέσσερις ατραπούς ή στάδια μπορεί να εισέλθει κανείς μόνο μέσω μεγάλης πνευματικής επίτευξης και «ανάπτυξης στην αγιότητα», αυτές αποκαλούνται «τέσσερις καρποί» (αριαμάργκα). Οι βαθμοί της κατάστασης του Αρχάτ ονομάζονται αντίστοιχα Σροταπάττι, Σακρινταγκάμιν και Αρχάτ, ή οι τέσσερις τάξεις των Άρια, που αντιστοιχούν σ’ αυτές τις τέσσερις ατραπούς ή αλήθειες.

Αριστόβουλος (περίπου 150 π.Χ.): Αλεξανδρινός συγγραφέας και σκοτεινός φιλόσοφος. Ένας Ιουδαίος που προσπάθησε να αποδείξει ότι ο Αριστοτέλης εξήγησε τις εσωτερικές σκέψεις του Μωυσή.

Αρχάγγελος: Ύψιστος, υπέρτατος άγγελος. Από τις δύο Ελληνικές λέξεις άρχω (πρώτος) και άγγελος (αγγελιαφόρος).

Αρχάτ (Σανσ.): Επίσης προφέρεται και γράφεται Αραχάτ, Αρχάν, Ραχάτ κ.λ.π. και σημαίνει «ο άξιος». Ένας άρια (άγιος), ένας απαλλαγμένος από μετενσαρκώσεις, ένας που «αξίζει θεϊκές τιμές». Αυτό ήταν το όνομα που δινόταν αρχικά στους Ζαϊνιστές (Jain) και αργότερα αποδόθηκε στους Βουδιστές αγίους που είχαν μυηθεί στα εσωτερικά μυστήρια. Ο Αρχάτ είναι εκείνος που έχει εισέλθει στην ύστατη και ύψιστη ατραπό και επομένως έχει απελευθερωθεί από την επαναγέννηση.

Αστρικό Σώμα: Το αιθερικό πανομοιότυπο ή διπλό κάθε φυσικού σώματος, ο «σωσίας». Αστρολογία: Η επιστήμη που ορίζει την επενέργεια των ουράνιων σωμάτων πάνω στις

εγκόσμιες υποθέσεις, και που διακηρύσσει ότι προλέγει μελλοντικά συμβάντα από τις θέσεις των άστρων. Η αρχαιότητά της είναι τέτοια, ώστε να τοποθετείται ανάμεσα στις αρχαιότερες καταγραφές της ανθρώπινης μάθησης. Παρέμεινε επί πολλούς αιώνες μια μυστική επιστήμη στην Ανατολή και η τελική έκφρασή της παραμένει έτσι μέχρι σήμερα, ενώ η εξωτερική εφαρμογή της έφτασε σε κάποιο βαθμό τελείωσης στη Δύση στη διάρκεια του χρόνου που πέρασε από τη συγγραφή του βιβλίου για την Αστρολογία από τον Βαράχα Μιχίρα, κάπου 1 400 χρόνια πριν (περ. το 500 μ.Χ). Ο Κλαύδιος Πτολεμαίος (108-165), ο περίφημος γεωγράφος και μαθηματικός που ανακάλυψε το αστρονομικό σύστημα που φέρει το όνομά του, έγραψε την πραγματεία του Τετράβιβλος γύρω στο 135 μ.Χ., που αποτελεί ακόμη τη βάση της σύγχρονης Αστρολογίας. Η επιστήμη του Ωροσκοπίου μελετάται τώρα κάτω από τέσσερις κλάδους κυρίως, τους εξής: 1) Εγκόσμια, με εφαρμογή στη μετεωρολογία, σεισμολογία, γεωργία. 2) Πολιτική ή Δημόσια, σχετικά με το μέλλον εθνών, βασιλέων και κυβερνητών. 3) Ωριαία, αναφορικά με τη λύση αμφιβολιών που εμφανίζονται στο νου για οποιοδήποτε θέμα, και 4) Γενεθλιακή, σχετικά με το μέλλον ατόμων, από τη γέννησή τους μέχρι το θάνατο. Οι Αιγύπτιοι και οι Χαλδαίοι ήταν ανάμεσα στους πιο αρχαίους οπαδούς της Αστρολογίας, αν και ο δικός τους τρόπος εξήγησης των άστρων διαφέρει σημαντικά από τις σύγχρονες πρακτικές. Οι πρώτοι ισχυρίζονταν πως ο Βήλος (Belus), Βαάλ (Bel) ή Ελ (Elu) των Χαλδαίων, γόνος της Θείας Δυναστείας ή της δυναστείας των Βασιλέων-θεών, ανήκε στη χώρα των Τσεμί (Chemi) και έφυγε από εκεί για να ιδρύσει μια Αιγυπτιακή αποικία στις όχθες του Ευφράτη, όπου χτίστηκε ένας ναός διακονούμενος από ιερείς στη λατρεία των «Κυρίων των Άστρων». Ως προς την προέλευση της επιστήμης, είναι γνωστό ότι αφ’ ενός οι Θήβες διεκδικούσαν την τιμή της επινόησης της Αστρολογίας, ενώ αντίθετα όλοι συμφωνούν ότι οι Χαλδαίοι ήταν που

129

δίδαξαν αυτή την επιστήμη στα άλλα έθνη. Τώρα οι Θήβες προηγούνται σημαντικά όχι μόνο της «Ουρ των Χαλδαίων», αλλά και της Νιππούρ, όπου λατρευόταν ο Βαάλ, ενώ ο γιος του Σιν (η Σελήνη) ήταν η εποπτεύουσα θεότητα της Ουρ, της γενέτειρας του Θάρα, Σαβαϊτη και Αστρολάτρη, και του γιου του Αβραάμ του μεγάλου Αστρολόγου της βιβλικής παράδοσης. Έτσι όλα τείνουν να επιβεβαιώσουν τον Αιγυπτιακό ισχυρισμό. Αν αργότερα το όνομα του Αστρολόγου έπεσε σε ανυποληψία στη Ρώμη και αλλού, αυτό οφείλεται στην εξαπάτηση εκείνων που επεδίωκαν να κερδίσουν χρήματα μέσω αυτού που ήταν αναπόσπαστο μέρος της ιερής επιστήμης των Μυστηρίων και αγνοώντας αυτό ακριβώς, ανέπτυξαν ένα σύστημα βασισμένο εντελώς στα μαθηματικά, αντί της υπερβατικής μεταφυσικής, και έχοντας τα φυσικά ουράνια σώματα ως ουπάντχι του ή υλική βάση. Όμως, παρ’ όλες τις καταδιώξεις, ο αριθμός των οπαδών της Αστρολογίας ανάμεσα στις πιο ευφυείς και επιστημονικές διάνοιες ήταν πάντοτε πάρα πολύ μεγάλος. Αν ο Καρντάνο (1501-1576) και ο Κέπλερ (1571-1630) ήταν ανάμεσα στους ένθερμους υποστηρικτές της, τότε οι μεταγενέστεροι οπαδοί της δεν χρειάζεται να ντρέπονται γι αυτήν, ακόμη και με την τωρινή ατελή και παραποιημένη μορφή της. Όπως ειπώθηκε στην Ίσιδα Αποκαλυμμένη (i, 259): « Η Αστρολογία είναι ως προς την αυστηρή αστρονομία, ότι είναι η ψυχολογία ως προς την αυστηρή φυσιολογία. Στην αστρολογία και στην ψυχολογία πρέπει να προχωρήσει κανείς πέρα από τον ορατό κόσμο της ύλης και να εισέλθει στην επικράτεια του υπερβατικού πνεύματος».

Άτμα ή Άτμαν (Σανσ.): Το Παγκόσμιο Πνεύμα, η Θεία Μονάδα, η επονομαζόμενη Έβδομη «Αρχή» στην εξωτερική επταδική σύσταση του ανθρώπου. Η Υπέρτατη Ψυχή.

Ατομικότητα: Ένα από τα ονόματα που δίνει η θεοσοφία και ο αποκρυφισμός στο ανθρώπινο ανώτερο Εγώ. Κάνουμε έναν διαχωρισμό ανάμεσα στο αθάνατο και θείο Εγώ, και στο θνητό ανθρώπινο Εγώ το οποίο χάνεται. Το τελευταίο, ή «προσωπικότητα» (το προσωπικό Εγώ), επιβιώνει του νεκρού σώματος μόνο για λίγο χρόνο στο Καμαλόκα , ενώ η «Ατομικότητα» επιβιώνει για πάντα.

Αύρα: Μια λεπτοφυής αόρατη ουσία ή ρευστό που εκπορεύεται από τα ανθρώπινα, τα ζωικά και άλλα σώματα. Είναι μια ψυχική απορροή που μετέχει του νου και του σώματος καθόσον είναι ηλεκτροζωική και ταυτόχρονα ηλεκτρονοητική αύρα. Στη Θεοσοφική ορολογία ονομάζεται ακασική ή μαγνητική αύρα. Στο Ρωμαιο-Καθολικό μαρτυρολόγιο, ένας άγιος.

Αχανκάρα (Σανσ. Ahankara): Η αντίληψη του «Εγώ», η συνείδηση του Εγώ ή η ταυτότητα του Εαυτού. Το «Εγώ» ή η εγωική και μαγιαβική αρχή στον άνθρωπο, η οποία, εξ αιτίας της άγνοιάς μας, διαχωρίζει το «Εγώ» μας από τον Καθολικό Έναν Εαυτό. Επίσης η προσωπικότητα, η φιλαυτία.

Β

Βαλλαμπατσάρια (Σανσ. Vallabacharyas): Η «Αίρεση των Μαχαράτζα». Μια έκφυλη

φαλλολατρική κοινότητα, της οποίας το κύριο παράρτημα βρίσκεται στη Βομβάη. Αντικείμενο της λατρείας τους είναι το νήπιο Κρίσνα. Η Αγγλο-Ινδική Κυβέρνηση υποχρεώθηκε πολλές φορές να επέμβει προκειμένου να βάλει τέρμα στις τελετές και τις ποταπές πρακτικές και ο επικεφαλής Μαχαράτζα, βασιλιάς και μέγας αρχιερέας, είχε φυλακιστεί περισσότερο από μία φορές και επίσης πολύ πρόσφατα. Είναι μια από τις πλέον μελανές κηλίδες της Ινδίας.

Βαχάνα (Σανσ. Vahan): «Όχημα», όρος συνώνυμος του ουπάντχι. (Be-ness. Στο παρόν γλωσσάριο αποδίδεται ο όρος με το «Είναι». Στην Ελληνική μετάφραση

της Μυστικής Δοξασίας, αποδίδεται με τον όρο «Υπόσταση», ενώ σε μετάφραση άλλων σχετικών κειμένων με τον όρο «Είναι-ότητα»).

Βεδάντα (Σανσ. Vedanta): Κυριολεκτική σημασία, το «τέλος (ολόκληρης) της γνώσης». Μεταξύ των έξι σχολών φιλοσοφίας (νταρσάνας), αποκαλείται επίσης Ουτταραμιμάνσα ή η «τελευταία» Μιμάνσα. Εκείνοι που είναι ανίκανοι να κατανοήσουν τον εσωτερισμό της, τη θεωρούν αθεϊστική, κάτι που δεν είναι έτσι καθόσον ο Σανκαρατσάρια, ο μεγάλος απόστολος αυτής της σχολής και ο εκλαϊκευτής της, ήταν ένας από τους μεγαλύτερους μυστικιστές και αντέπτ της Ινδίας.

Βίβλος των Κλειδιών: Ένα αρχαίο Καμπαλιστικό έργο. Το πρωτότυπο δεν υπάρχει πια και επομένως τα πιθανά αντίγραφα είναι πλαστά και παραποιημένα.

Βιννάνα (Πάλι Vinnana): Ένα από τα πέντε σκάντχας. Εξωτερικά σημαίνει «διανοητικές ικανότητες».

Βιντιά (Σανσ. Vidya): Γνώση, ή καλλίτερα «σοφία-γνώση». Βουδισμός (Βuddhism) : Είναι η θρησκεία-φιλοσοφία που διδάχθηκε από τον Γκαουταμά

Βούδα (τον φωτισμένο). Ο Βουδισμός είναι η θεία γνώση από τη λέξη Budha, Σοφία ή γνώση (Βιντγιά), που σημαίνει την ικανότητα του γνωρίζειν, από τη σανσκριτική ρίζα “budh”, γνωρίζω. Bodha σημαίνει την έμφυτη κατοχή της θείας διάνοιας ή κατανόησης. Buddha(Μπούντχα) σημαίνει την απόκτησή της με προσωπικές προσπάθειες και χάρη. Ενώ Buddhi (Μπούντχι) είναι η ικανότητα αντίληψης του αγωγού, μέσω του οποίου η θεια γνώση φτάνει στο Εγώ, η διάκριση του καλού και του κακού, επίσης η «θεία συνείδηση» και η «Πνευματική Ψυχή» που είναι ο φορέας του (Atman) Άτμαν. (M.Δ. Ι, xix)

130

Ως θρησκεία έχει χωριστεί σε δύο ξεχωριστές εκκλησίες, τη Βόρεια και τη Νότια. Η Νότια λέγεται ότι είναι η πιο ορθόδοξη, επειδή διατήρησε με μεγαλύτερη ευλάβεια τις αρχικές διδασκαλίες του Κυρίου Βούδα. Είναι η θρησκεία της Κεϋλάνης, του Σιάμ, της Βιρμανίας και άλλων περιοχών, ενώ ο Βόρειος Βουδισμός περιορίζεται στο Θιβέτ, στην Κίνα και στο Νεπάλ. Όμως μια τέτοια διάκριση είναι λαθεμένη. Αν η Νότια Εκκλησία βρίσκεται πιο κοντά, με την έννοια ότι δεν απομακρύνθηκε – εκτός ίσως σε κάποια ασήμαντα δόγματα εξ αιτίας των πολλών συνόδων που έγιναν μετά το θάνατο του Δασκάλου – από τη δημόσια ή εξωτερική διδασκαλία του Σακιαμούνι, η Βόρεια Εκκλησία είναι το αποτέλεσμα των εσωτερικών διδασκαλιών του Σιντχάρτχα Βούδδα, τις οποίες απηύθυνε μόνο στους εκλεκτούς Μπικσού και Αρχάτ του. Στην πραγματικότητα ο Βουδισμός δεν μπορεί να κριθεί σωστά στην εποχή μας, ούτε ο ένας ούτε ο άλλος από την εξωτερική λαϊκή μορφή του. Ο αληθινός Βουδισμός μπορεί να εκτιμηθεί, μόνο αν συνδυαστεί η φιλοσοφία της Νότιας Εκκλησίας και η μεταφυσική των Βόρειων Σχολών. Αν η μια φαίνεται υπερβολικά εικονοκλαστική και αυστηρή και οι άλλες υπερβολικά μεταφυσικές και υπερβατικές, ακόμη κι όταν έχουν γεμίσει από τα αγριόχορτα του Ινδικού εξωτερισμού – πολλοί από τους θεούς του Ινδικού Πανθέου έχουν μεταφυτευτεί κάτω από νέο όνομα σε Θιβετανικό έδαφος – αυτό οφείλεται αποκλειστικά στη λαϊκή έκφραση του Βουδισμού και των δύο Εκκλησιών. Τηρουμένων των αναλογιών, η μεταξύ τους σχέση είναι σαν τη σχέση του Προτεσταντισμού με το Ρωμαιο-Καθολικισμό. Και οι δύο κάνουν λάθη υπερβάλλοντος ζήλου και λαθεμένων ερμηνειών, παρόλο που ούτε ο Βόρειος ούτε ο Νότιος κλήρος απομακρύνθηκαν ποτέ συνειδητά από την αλήθεια, και πολύ λιγότερο δεν έδρασαν ποτέ κάτω από τις υπαγορεύσεις της κληροκρατίας, της φιλοδοξίας, ή με στόχο το προσωπικό κέρδος και τη δύναμη, όπως έκαναν οι δύο χριστιανικές Εκκλησίες.

Γ

Γιόγκα (Σανσ. Yoga): Μια σχολή φιλοσοφίας που ιδρύθηκε από τον Πατάντζαλι, αλλά η οποία

υπήρχε σαν ιδιαίτερη διδασκαλία και σύστημα μακροζωίας, πριν από αυτόν το σοφό. Ο Γιατζναβάλκια (Yajnavalkya) – ένας φημισμένος και πολύ αρχαίος σοφός, στον οποίο αποδίδονται τα έργα White Yajur Veda, Shatapatha Brahmana και Brihat Aranyaka, και ο οποίος έζησε στην προ-Μαχαμπαράτια εποχή – είναι εκείνος ο οποίος πιστεύεται ότι ενεφύσησε την ανάγκη και το πραγματικό καθήκον του θρησκευτικού διαλογισμού και της απομόνωσης στα δάση και ο οποίος επομένως πιστεύεται ότι είχε δημιουργήσει τη δοξασία του Γιόγκα. Ο καθηγητής Μαξ Μίλλερ (1823-1900) δηλώνει ότι Γιατζναβάλκια είναι εκείνος που προετοίμασε τον κόσμο για το κήρυγμα του Μπούντχα. Η Γιόγκα του Πατάντζαλι, ωστόσο, είναι πιο σαφής και ακριβής σαν φιλοσοφία και ενσωματώνει τις περισσότερες από τις απόκρυφες επιστήμες από όποια εργασία αποδίδεται στον Γιατζναβάλκια.

Γιόγκι (Σανσ. Yogi, Yogin): Ένας αφοσιωμένος, ένας ο οποίος εξασκεί το σύστημα του Γιόγκα. Υπάρχουν διάφοροι βαθμοί και είδη Γιόγκι και ο όρος, στην Ινδία, είναι ένα γενικό όνομα για καθορισμό κάθε είδους ασκητισμού.

Γιούγκα (Σανσ. Yuga): Μια εποχή του κόσμου από τις τέσσερις, οι οποίες αλληλοδιαδέχονται με την εξής σειρά: Κρίτα (ή Σάτια) γιούγκα, η χρυσή εποχή, Τρέτα γιούγκα, Ντβαπάρα γιούγκα και τέλος η Κάλι γιούγκα, η μαύρη εποχή, στην οποία βρισκόμαστε τώρα.

Γκαουταμά (Σανσ. Gautama) (620 – 543 π.Χ.): Ένα συνηθισμένο όνομα στην Ινδία. Είναι το όνομα του Πρίγκηπα του Καπιλαβάστου γιου του Σουντχοντάνα, του βασιλιά των Σάκια, μιας μικρής περιοχής στα σύνορα του Νεπάλ, που γεννήθηκε κατά τον 7o π.Χ. αιώνα και ο οποίος τώρα ονομάζεται «Σωτήρας του Κόσμου». Γκαουταμά ή Γκόταμα ήταν το ιερατικό όνομα της οικογένειας Σάκια. Αν και γεννήθηκε απλός θνητός, ανήλθε στην κατάσταση του Βούδα με τη δική του προσωπική αξία και χωρίς βοήθεια. Ένας άνθρωπος – πραγματικά ανώτερος από οποιοδήποτε θεό !

Γκεμπιρόλ, Σολομών μπεν Γιεχούντα: Το φιλολογικό του όνομα είναι Αβισεβρών. Ισραηλίτης στην καταγωγή, φιλόσοφος, ποιητής και καμπαλιστής, πολυγραφότατος συγγραφέας και μυστικιστής. Γεννήθηκε το 1021 στη Μάλαγα, σπούδασε στη Σαραγόσα και πέθανε στη Βαλένθια το 1070, δολοφονημένος από ένα Μωαμεθανό. Οι συνάδελφοί του θρησκειολόγοι τον αποκαλούσαν Σολομών, ο Σεφαρντί, ή ο Ισπανός, και οι Άραβες, Αμπού Αγιούμπ Σουλεϊμάν μπεν- Για’χιά Ιμπν Γκεμπιρόλ, ενώ οι Σχολιαστές τον ονόμαζαν Αβισεβρών (δείτε Καμπαλά του Μάιερ). Ο Ιμπν Γκεμπιρόλ ήταν ασφαλώς ένας από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους και λόγιους της εποχής του. Έγραψε πολλά έργα στα Αραβικά και τα περισσότερα από τα χειρόγραφά του έχουν διασωθεί. Το μεγαλύτερο έργο του φαίνεται να είναι το Mc’qor Hayyim (Λατ. Fons Vitae) δηλαδή Η Πηγή της Ζωής, «μια από τις πρώτες παρουσιάσεις των μυστικών της Θεωρητικής Καμπαλά», όπως μας πληροφορεί ο βιογράφος του.

Γκουπτά Βιντιά (Σανσ. Gupta-vidya): Το ίδιο με το Γκούχια Βιντιά (guhya-vidya). Εσωτερική ή μυστική επιστήμη, γνώση.

Γκούχια Βιντιά (Σανσ. Guhya-vidya): Η μυστική γνώση των μυστικών Μάντρα.

131

Γνώσις: Ο τεχνικός όρος που χρησιμοποιείται από τις σχολές της θρησκευτικής φιλοσοφίας, πριν αλλά και κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων του αποκαλούμενου Χριστιανισμού, για να υποδηλώσουν το αντικείμενο της αναζήτησής τους. Αυτή η Πνευματική και Ιερή Γνώση, η Γκουπτά Βιντιά των Ινδών, μπορεί να αποκτηθεί μόνο μέσω μύησης στα πνευματικά μυστήρια, των οποίων ένας τύπος ήταν τα τελετουργικά «Μυστήρια».

Γνωστικοί: Οι φιλόσοφοι που διατύπωσαν και δίδαξαν τη Γνώση. Άκμασαν κατά τους τρεις πρώτους αιώνες της χριστιανικής εποχής και οι πιο εξέχοντες ήταν οι: Βαλεντίνος (περ. 140-160), Βασιλείδης (περ. 120-140), Μαρκίωνας (περ. 85-160), Σίμωνας ο Μάγος (έζησε κατά τους Αποστολικούς χρόνους) και άλλοι.

Γύγης: «Το δαχτυλίδι του Γύγη» έγινε μια οικεία αλληγορία στην ευρωπαϊκή φιλολογία. Ο Γύγης ήταν ένας Λυδός ο οποίος αφού σκότωσε το βασιλιά Κανδαύλη (περ. το 685 π.Χ.) νυμφεύθηκε τη χήρα του. Ο Πλάτωνας μας λέει ότι ο Γύγης κατέβηκε κάποτε μέσα σε ένα χάσμα του εδάφους όπου και ανακάλυψε ένα χάλκινο άλογο, μέσα στο ανοικτό στήθος του οποίου βρισκόταν ο σκελετός ενός ανθρώπου γίγαντα, ο οποίος είχε στο χέρι του ένα χάλκινο δαχτυλίδι. Όταν ο Γύγης έβαζε αυτό το δαχτυλίδι στο δάκτυλό του, γινόταν αόρατος.

Δ

Διακοή (Clairaudience): Η ικανότητα – έμφυτη ή αποκτημένη μέσω απόκρυφης εκπαίδευσης –

να ακούει κανείς όλα όσα λέγονται, σε οποιαδήποτε απόσταση. Διαμεσότητα (Mediumship): Μια λέξη που έχει γίνει αποδεκτή για να τονιστεί η αφύσικη ψυχο-

φυσιολογική κατάσταση που οδηγεί ένα άτομο ώστε να εκλάβει τις φαντασιώσεις της φαντασίας του, τις παραισθήσεις του, αληθινές ή ψεύτικες, για πραγματικότητες. Κανένα ολοκληρωτικά υγιές άτομο στο φυσιολογικό και στο ψυχικό πεδίο, δεν μπορεί ποτέ να γίνει διάμεσο (μέντιουμ). Αυτά που βλέπουν, ακούν και αισθάνονται τα διάμεσα, είναι «πραγματικά» αλλά αναληθή. Έχουν αντληθεί είτε από το αστρικό πεδίο, γι αυτό είναι απατηλά στον κραδασμό και τις υποβολές τους, είτε από γνήσιες παραισθήσεις οι οποίες δεν έχουν καμιά πραγματική ύπαρξη παρά μόνο γι αυτόν που τις αντιλαμβάνεται. Η «διαμεσότητα» είναι ένα είδος εκχυδαϊσμένης διαμεσολάβησης κατά την οποία ο βασανιζόμενος με αυτή την ικανότητα, πιστεύει ότι θα γίνει πράκτορας επικοινωνίας μεταξύ ενός ζωντανού ανθρώπου και ενός αναχωρημένου «πνεύματος». Υπάρχουν συγκεκριμένες μέθοδοι εκπαίδευσης για την ανάπτυξη αυτού του ανεπιθύμητου προσόντος.

Διόραση (Clairvoyance): Η ικανότητα όρασης με το εσωτερικό μάτι ή πνευματική όραση. Όπως χρησιμοποιείται τώρα, είναι ένας ασαφής και αφελής όρος που περιλαμβάνει κάτω από το νόημά του, το ευοίωνο μάντεμα που οφείλεται σε φυσική εξυπνάδα ή διαίσθηση, και επίσης την ικανότητα εκείνη που εκδήλωσαν σε αξιοσημείωτο βαθμό ο Γιάκομπ Μπαίμε (1575-1624) και ο Σβέντενμποργκ (1688-1772). Η αληθινή διόραση σημαίνει την ικανότητα να βλέπει κανείς μέσα από την πυκνή ύλη (αφού αυτή η τελευταία εξαφανίζεται κατά βούληση μπροστά στο πνευματικό μάτι του ενορατικού) και άσχετα από το χρόνο (παρελθόν, παρόν και μέλλον) ή την απόσταση.

Διπλό (double, dοppelganger): Το ίδιο με το αστρικό σώμα, ή το είδωλο (σωσία).

Ε

Εαυτός: Υπάρχουν δύο Εαυτοί στον άνθρωπο, ο ανώτερος και ο κατώτερος, ο απρόσωπος και ο προσωπικός Εαυτός. Ο ένας είναι θείος, ο άλλος ημί-ζωώδης. Θα πρέπει να γίνεται μεγάλη διάκριση μεταξύ τους.

Εγώ: Εαυτός. Η συνείδηση του «εγώ είμαι εγώ» στον άνθρωπο ή το αίσθημα της «εγωικότητας» (I-am-ship). Η εσωτερική φιλοσοφία διδάσκει την ύπαρξη δύο Εγώ στον άνθρωπο, ενός θνητού ή προσωπικού και ενός ανώτερου, θείου και απρόσωπου. Ονομάζει το πρώτο «προσωπικότητα» και το δεύτερο «ατομικότητα».

Εγωικότητα: Από τη λέξη «Εγώ». Εγωικότητα (egoity) σημαίνει «ατομικότητα», ποτέ «προσωπικότητα» και είναι αντίθετο του Εγωισμού (egoism) ή της «ιδιοτέλειας», που είναι κατ’ εξοχήν χαρακτηριστικό του τελευταίου.

Είδωλον: Όρος ταυτόσημος με εκείνο που εμείς ονομάζουμε ανθρώπινο φάντασμα ή αστρική μορφή (Σημείωση στην Ελληνική μετάφραση του «Γλωσσάριου»: Η Αγγλική λέξη για το παρόν λήμμα είναι eidolon, ενώ οι λέξεις idol και image σημαίνουν τα είδωλα, αγάλματα κ.λ.π. των εθνικών).

Είναι (Be-ness): Η αγγλική λέξη Be-ness είναι ένας όρος επινοημένος από τους Θεοσοφιστές προκειμένου να αποδώσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το ουσιαστικό νόημα της μη μεταφράσιμης σανσκριτικής λέξης Σατ (sat). Αυτή η λέξη δεν σημαίνει ύπαρξη ή ον (being), γιατί ο όρος ύπαρξη προϋποθέτει ένα βιούμενο αίσθημα ή κάποια συνειδητή ύπαρξη. Αλλά καθώς ο όρος Σατ αποδίδεται αποκλειστικά στην Απόλυτη Αρχή, τη συμπαντική, άγνωστη και πάντα αδιάγνωστη Παρουσία που δέχεται ο φιλοσοφικός πανθεϊσμός, αποκαλώντας την βασική ρίζα του κόσμου και καθαυτό κόσμο, το Being δεν ήταν η κατάλληλη λέξη για να το εκφράσει. Πράγματι η λέξη Σατ δεν

132

είναι καν όπως μεταφράζεται από μερικούς Ανατολιστές, η «η ακατανόητη Οντότητα», γιατί δεν είναι ούτε μια οντότητα, ούτε μια μη-οντότητα, αλλά και τα δύο. Είναι όπως λέγεται, απόλυτο be-ness, όχι being, το ένα δίχως δεύτερο, το αδιαίρετο όλο – το αίτιο της φύσης τόσο ορατής όσο και αόρατης, αντικειμενικής και υποκειμενικής, αντιληπτό και – ουδέποτε πλήρως κατανοητό.

Εκπόρευση (Emanation): Η δοξασία των Εκπόρευσης, στο μεταφυσικό της νόημα, είναι αντίθετη με τη δοξασία της Εξέλιξης κι ωστόσο ένα με αυτήν. Η επιστήμη διδάσκει ότι η εξέλιξη είναι, φυσιολογικά, ένας τρόπος γέννησης όπου το σπέρμα που δημιουργεί το έμβρυο προϋπάρχει ήδη στο γονέα, ενώ η ανάπτυξη, η τελική μορφή και τα χαρακτηριστικά αυτού του σπέρματος, ολοκληρώνονται στη φύση. Και ότι (όπως στην κοσμολογία ) η διαδικασία λαμβάνει χώρα τυφλά, μέσω του αλληλοσυσχετισμού των στοιχείων και των διαφόρων συστατικών τους. Ο αποκρυφισμός διδάσκει ότι αυτό είναι μόνο ο φαινομενικός τρόπος, η αληθινή διαδικασία όντας η Εκπόρευση, η οποία καθοδηγείται από νοήμονες δυνάμεις κάτω από έναν αμετάβλητο νόμο. Συνεπώς οι Αποκρυφιστές και οι Θεοσοφιστές, αν και πιστεύουν απόλυτα στη δοξασία της Εξέλιξης, όπως παρουσιάστηκε από τον Καπίλα και τον Μάνου, είναι μάλλον οπαδοί της Εκπόρευσης παρά της Εξέλιξης. Η δοξασία της Εκπόρευσης ήταν κάποτε παγκόσμια. Διδασκόταν τόσο από τους Αλεξανδρινούς όσο και από τους Ινδούς φιλοσόφους τους Αιγυπτίους, τους Χαλδαίους και τους Έλληνες Ιεροφάντες, καθώς επίσης και από τους Εβραίους (στην Καμπαλά τους, ακόμη και στη Γένεση). Γιατί, μόνο εξαιτίας σκόπιμης παράφρασης η εβραϊκή λέξη asdt μεταφράστηκε «άγγελοι» από τους Εβδομήκοντα, ενώ σημαίνει «Εκπορεύσεις», «Αιώνες», ακριβώς όπως και για τους Γνωστικούς. Πράγματι στο Δευτερονόμιο (ΛΓ΄2) η λέξη asdt ή ashdt μεταφράζεται «πύρινος νόμος», ενώ η σωστή απόδοση του αποσπάσματος θα έπρεπε να είναι: «από το δεξί του χέρι εκπορεύτηκε (όχι ένας πύρινος νόμος, αλλά) ένα πυρ σύμφωνα με το νόμο. Δηλαδή, το πυρ της μιας φλόγας μεταβιβάστηκε και πιάστηκε από ένα άλλο – σαν μια συνέχεια εύφλεκτης ουσίας. Αυτή ακριβώς είναι η εκπόρευση, όπως φαίνεται στην Ίσιδα Αποκαλυμμένη : «Στην εξέλιξη, όπως αρχίζει τώρα να γίνεται κατανοητή, υποτίθεται ότι σε όλη την ύλη υπάρχει μια ώθηση για να πάρει μια ανώτερη μορφή – μια υπόθεση που εκφράστηκε καθαρά από τον Μάνου και άλλους Ινδούς φιλοσόφους της απώτατης αρχαιότητας. Αυτό το απεικονίζει το δέντρο των φιλοσόφων στην περίπτωση του διαλύματος ψευδαργύρου. Η διαμάχη ανάμεσα στους οπαδούς αυτής της σχολής και στους οπαδούς της δοξασίας των εκπορεύσεων, μπορεί να εκφραστεί με λίγα λόγια ως εξής : Ο Εξελικτιστής σταματάει κάθε έρευνα στα όρια του «Αδιάγνωστου». Ο οπαδός της θεωρίας της Εκπόρευσης πιστεύει ότι τίποτε δεν μπορεί να εξελιχθεί – ή, όπως σημαίνει η λέξη, να βγει από τη μήτρα ή να γεννηθεί – εκτός εάν αυτό έχει προηγουμένως ενελιχθεί, υποδηλώνοντας έτσι ότι η ζωή προέρχεται από μια πνευματική δύναμη, υπεράνω πάντων».

Έκσταση: Μια ψυχο-πνευματική κατάσταση. Μια σωματική έκσταση η οποία προκαλεί διόραση, και μια ευδαιμονική κατάσταση που φέρνει οράματα.

Ελευσίνια: Τα Ελευσίνια Μυστήρια ήταν τα πιο περίφημα και τα πιο αρχαία απ’ όλα τα Ελληνικά Μυστήρια (εκτός αυτών της Σαμοθράκης) και τελούνταν κοντά στον οικισμό της Ελευσίνας, όχι μακριά από την Αθήνα. Ο Επιφάνιος (315-403) τα ανάγει στις μέρες του Ίναχου (1800 π.Χ.). Εορτάζονταν προς τιμήν της Δήμητρας, της Ρωμαϊκής Ceres και της Αιγυπτιακής Ίσιδας, και η τελευταία πράξη της τελετής αναφερόταν σε μια εξιλαστήρια θυσία και μια ανάσταση, όταν ο μυημένος γινόταν δεκτός στον ύψιστο βαθμό του «Επόπτη». Η εορτή των Μυστηρίων διεξαγόταν το μήνα Βοηδρομιώνα (Σεπτέμβριο), την εποχή του τρύγου και διαρκούσε επτά ημέρες, από τη 15η μέχρι την 22η ημέρα. Η Εβραϊκή εορτή της Σκηνοπηγίας, η εορτή των Συνελεύσεων, κατά τον μήνα Εθανίμ (τον έβδομο), άρχιζε επίσης στις 15 και τελείωνε στις 22 εκείνου του μήνα. Το όνομα του μήνα (Εθανίμ) προέρχεται, σύμφωνα με μερικούς, από το Adonim, Adonia, Attenim, Ethanim, και ήταν προς τιμήν του Αδωνάι ή Άδωνι (Θαμούζ), του οποίου το θάνατο θρηνούσαν οι Εβραίοι στα άλση της Βηθλεέμ. H θυσιαστική τελετή «Άρτου και Οίνου» τελούνταν τόσο στα Ελευσίνια όσο και στη διάρκεια της εορτής της Σκηνοπηγίας.

Εξωκοσμικός: Έξω από τον Κόσμο ή τη Φύση. Μια παράλογη λέξη που επινοήθηκε για να βεβαιώσει την ύπαρξη ενός προσωπικού θεού, ανεξάρτητου ή έξω από τη Φύση καθ’ εαυτή, διότι, η Φύση ή Σύμπαν εφόσον είναι άπειρο και απεριόριστο δεν είναι δυνατό να υπάρξει κάτι έξω από αυτό. Ο όρος πλάστηκε σε αντίθεση με την πανθεϊστική ιδέα ότι ολόκληρος ο κόσμος εμψυχώνεται ή ζωοποιείται από το πνεύμα της θεότητας, η φύση όντας απλώς το ένδυμα, και η ύλη η απατηλή σκιά της αληθινής αόρατης Παρουσίας.

Εξωτερικός: Ανοικτός, δημόσιος. Το αντίθετο του εσωτερικού ή κρυμμένου. Ερμάς: Ένας αρχαίος Έλληνας συγγραφέας από τα έργα του οποίου μόνο λίγα αποσπάσματα

σώζονται σήμερα. (Σημείωση στην Ελλ. μετάφραση: Όπως προκύπτει από τη σχετική αναφορά στο κείμενο – Κεφ. 10, υποκεφ. 3, 3η ερωταπόκριση – μάλλον πρόκειται για τον Αποστολικό Πατέρα των αρχών του β’ μ.Χ. αιώνα, του οποίου το έργο «Ποιμήν» βρέθηκε στο Άγιον Όρος ατελές, ενώ υπάρχει πλήρες σε λατινική μετάφραση).

Εσωτερικός (esoteric): Κρυμμένος, μυστικός, κρυφός. Από την αντίστοιχη Ελληνική λέξη. Εσωτερικός Βουδδισμός (Esoteric Buddhism): Μυστική σοφία, ή διάνοια, από την ελληνική

λέξη «εσωτερικός» και τη σανσκριτική boddhi ( «γνώση»), σε αντίθεση με τη buddhi («η ικανότητα

133

γνώσης ή διάνοια») και Buddhism (η φιλοσοφία ή ο νόμος του Βούδα (Buddha), του «φωτισμένου»). Γράφεται επίσης «Budhism» από το budha (διάνοια, σοφία) το γιο του Σόμα.

Ευρασιάτες: Μια συντόμευση του όρου «Ευρωπαιο-Ασιάτες». Οι μεικτές έγχρωμες φυλές, δηλαδή τα παιδιά των λευκών πατέρων και των μελαψών μητέρων της Ινδίας ή το αντίστροφο.

Ζ

Ζηνοβία: Βασίλισσα της Παλμύρας (267-273), που ανατράπηκε από τον Αυτοκράτορα

Αυρηλιανό. Είχε αποκλειστικό δάσκαλο το Λογγίνο, τον περίφημο κριτικό και λόγιο του τρίτου αιώνα.

Ζίβο, Καμπάρ ή Γιουκαμπάρ (βλέπε και Τζουκαμπάρ Ζίβο): Το όνομα μιας από τις δημιουργικές δυνάμεις στο Ναζαρηνό Κώδικα.

Ζοχάρ (Εβρ.): Το Βιβλίο της «Λαμπρότητας», ένα Καμπαλιστικό έργο που αποδίδεται στον Συμεών μπεν Γιοχάι του πρώτου αιώνα της εποχής μας.

Ζωροαστριστής: Ένας που ακολουθεί τη θρησκεία των Πάρσων, λατρεία του ήλιου ή ηλιολατρεία.

Η

Ημέρα του Μπράχμα (Σανσ.): Μια περίοδος 4 320 000 000 ετών, κατά τη διάρκεια των οποίων

ο (αρσενικός) Μπράχμα έχοντας αναδυθεί από το Χρυσό Αυγό του (Χιρανια-γκάρμπχα), δημιουργεί και διαπλάθει τον υλικό κόσμο (όντας απλώς η γονιμοποιός και δημιουργική δύναμη στη φύση). Ύστερα από την περίοδο αυτή, οι κόσμοι καταστρέφονται διαδοχικά από πυρ και νερό, και αυτός εξαφανίζεται μαζί με την αντικειμενική φύση. Ύστερα έρχεται η «Νύχτα του Μπράχμα».

Θ

Θεϊστής (Deist): Αυτός που δέχεται την ύπαρξη ενός θεού ή θεών (ντεϊστής), αλλά ισχυρίζεται

ότι δεν γνωρίζει τίποτε γι’ αυτούς και αρνείται την αποκάλυψη. Ένας αγνωστικιστής της παλιάς εποχής.

Θεογονία: «Η γένεση των θεών». Θεοδίδακτος: Ο «διδαγμένος από τον Θεό». Τίτλος που δόθηκε στον Αμμώνιο Σακκά (175-

242). Θεοσοφία: Στην κυριολεξία, «θεία σοφία, ή η σοφία των θεών». Θεουργία: Οι ιεροτελεστίες για να κατέβουν στη γη πλανητικά και άλλα πνεύματα ή θεοί. Ο

θεουργός, για να φτάσει στην πραγματοποίηση ενός τέτοιου σκοπού, θα πρέπει να είναι απόλυτα αγνός και ανιδιοτελής στα κίνητρά του. Η άσκηση της θεουργίας στις μέρες μας είναι ανεπιθύμητη και επιπλέον επικίνδυνη. Ο κόσμος έχει γίνει πολύ διεφθαρμένος και κακός για να κάνει πράξη αυτό που άγιοι και σοφοί άνθρωποι, όπως ο Αμμώνιος, ο Πλωτίνος, ο Πορφύριος και ο Ιάμβλιχος (ο πιο μορφωμένος θεουργός όλων) μπόρεσαν μονάχα και δοκίμασαν ατιμωρητί. Στις μέρες μας η θεουργία ή η θεία αγαθοποιός μαγεία, πάει να γίνει πολύ έξυπνα τίποτα περισσότερο από γοητεία ή με άλλα λόγια μαύρη μαγεία. Η θεουργία είναι μια από τις τρεις υποδιαιρέσεις της μαγείας, που είναι θεουργική, γοητική και φυσική μαγεία.

Θεραπευτές: Σχολή Ιουδαίων μυστικιστών θεραπευτών, ή εσωτεριστών, που άδικα αναφέρονται από μερικούς σαν αίρεση. Διέμεναν μέσα και κοντά στην Αλεξάνδρεια και μέχρι σήμερα η δράση και τα πιστεύω τους είναι μυστήριο για τους κριτικούς, καθ’ όσον η φιλοσοφία τους φαίνεται να είναι συνδυασμός Ορφικών, Πυθαγόρειων, Εσσαϊκών και καθαρά Καμπαλιστικών πρακτικών.

Θυμός (στα Αγγλ. Thumos): Ένας Πυθαγόρειος και Πλατωνικός όρος που ισχύει για μια όψη της ανθρώπινης ψυχής, για να δηλώσει την καμαρουπική της κατάσταση (του πάθους). Σχεδόν αντίστοιχος του Σανσκριτικού Τάμας, «η ποιότητα του σκοταδιού», απ’ όπου και η πιθανή προέλευση.

Ι

Ιάμβλιχος (268-333μ.X.): Ένας μεγάλος θεοσοφιστής και ένας μυημένος του τρίτου αιώνα.

Έγραψε μια μεγάλη πραγματεία για τα διάφορα είδη δαιμόνων που εμφανίζονται μέσω επίκλησης, αλλά καταφέρθηκε με αυστηρότητα εναντίον αυτών των φαινομένων. Οι πειθαρχίες του, η αγνότητα ζωής και η σοβαρότητά του ήταν μεγάλη. Πιστεύεται ότι κάποτε είχε μετεωριστεί σε ύψος δέκα πήχεων από το έδαφος, όπως κάνουν μερικοί από τους σύγχρονους Γιόγκι και διάμεσα (10 πήχεις- cubits =4,50 m).

Ιερή Επιστήμη: Το επίθετο δόθηκε σε όλες γενικά τις εσωτερικές επιστήμες, από το Ροδοσταυρισμό μέχρι την Καμπαλά και ειδικότερα στην Ερμητική φιλοσοφία.

134

Ιερογραμματιστές: Αυτός ο τίτλος δινόταν σε εκείνους τους Αγύπτιους ιερείς που ήταν επιφορτισμένοι με τη γραφή και την ανάγνωση των ιερών και μυστικών αρχείων. Στην κυριολεξία «γραφείς των ιερών αρχείων». Ήταν οι καθοδηγητές των νεόφυτων που προετοιμάζονταν για μύηση.

Ιεροφάντης: Κυριολεκτικά σημαίνει «αυτός που εξηγεί τα ιερά πράγματα». τίτλος που ανήκε στους ανώτερους Αντέπτ στους ναούς της αρχαιότητας, οι οποίοι ήταν οι διδάσκαλοι και οι ερμηνευτές των Μυστηρίων και οι Μυσταγωγοί στα τελικά μεγάλα Μυστήρια. Ο Ιεροφάντης αντιπροσώπευε το Δημιουργό και εξηγούσε στους υποψήφιους για μύηση, τα διάφορα φαινόμενα της δημιουργίας τα οποία προκαλούνταν για την εκπαίδευσή τους. Αυτός ήταν ο μοναδικός ερμηνευτής των εσωτερικών μυστικών και δοξασιών. Ήταν απαγορευμένο ακόμη και να προφέρουν το όνομά του μπροστά σε έναν αμύητο. Καθόταν προς την Ανατολή και φορούσε ως σύμβολο εξουσίας, μια χρυσή σφαίρα κρεμασμένη στο λαιμό του. Ονομαζόταν επίσης Μυσταγωγός. (Μακένζι, Βασιλική Τεκτονική Εγκυκλοπαίδεια).

Ισβαρά (Σανσ. Ishvara): O «Κύριος» ή ο προσωπικός θεός, το θείο πνεύμα στον άνθρωπο. Στην κυριολεξία, η «κυρίαρχη» (ανεξάρτητη) ύπαρξη. Τίτλος που δίνεται στον Σίβα και άλλους θεούς στην Ινδία. Ο Σίβα ονομάζεται επίσης Ισβαραντέβα ή ο Κύριος των Ντεβά.

Ιώσηπος Φλάβιος (βλέπε Φλάβιος Ιώσηπος).

Κ

Καμαλόκα (Σανσ.): Το ημι-υλικό πεδίο, υποκειμενικό και αόρατο για μας, όπου παραμένουν οι απενσωματωμένες «προσωπικότητες», οι αστρικές μορφές που ονομάζονται Καμαρούπα, μέχρις ότου διαλυθούν με την πλήρη εξάντληση της επίδρασης των νοητικών ωθήσεων που δημιούργησαν αυτά τα είδωλα των ζωωδών παθών και επιθυμιών. Είναι ο Άδης των αρχαίων Ελλήνων και το Αμέντι των Αιγυπτίων, η χώρα των Σιωπηλών Σκιών.

Καμαρούπα (Σανσ.): Μεταφυσικά και στην εσωτερική φιλοσοφία μας είναι η υποκειμενική μορφή που δημιουργείται μέσω των νοητικών και φυσικών επιθυμιών και σκέψεων σε σχέση με τα πράγματα της ύλης, απ’ όλα τα έμψυχα όντα, μια μορφή που επιβιώνει του θανάτου του σώματος. Μετά το θάνατο τρεις από τις επτά «αρχές» (ή, ας πούμε, πεδία αισθήσεων και συνείδησης πάνω στα οποία δρουν με τη σειρά τους τα ανθρώπινα ένστικτα και η ιδεοπλασία), δηλαδή το σώμα, το αστρικό του πρότυπο και η φυσική ζωτικότητα, αφού δε χρησιμεύουν πλέον σε τίποτε παραμένουν πάνω στη Γη. Οι τρεις ανώτερες αρχές, ενωμένες σε μία, συγχωνεύονται μέσα σε μια κατάσταση του Ντεβατσάν, στην οποία κατάσταση παραμένει το ανώτερο Εγώ μέχρις ότου έλθει η ώρα για μια νέα επαναγέννηση, και το είδωλο της πρώην προσωπικότητας μένει μόνο στη νέα διαμονή του. Εδώ, το αμυδρό αντίγραφο του ανθρώπου που έζησε, φυτοζωεί για μια χρονική περίοδο η διάρκεια της οποίας ποικίλλει, ανάλογα με το στοιχείο της υλικότητας που έχει μείνει σ’ αυτό, και που καθορίζεται από την περασμένη ζωή του νεκρού. Καθώς έχει στερηθεί τον ανώτερο νου, το πνεύμα, και τις φυσικές του αισθήσεις, αν αφεθεί μόνο του στις δικές του άλογες πράξεις, βαθμιαία ξεθωριάζει και διαλύεται. Αλλά εάν ελκυθεί με τη βία πίσω στη γήινη σφαίρα, είτε από την παθιασμένη επιθυμία και τις εκκλήσεις των φίλων που εξακολουθούν να ζουν, είτε εξαιτίας κανονικών νεκρομαντικών τεχνικών – η πιο επικίνδυνη από τις ποίες είναι ο μεντιουμισμός – τότε το «πνεύμα» μπορεί να διατηρηθεί για μια περίοδο που υπερβαίνει κατά πολύ το διάστημα της φυσικής ζωής του σώματός του. Από τη στιγμή που το Καμαρούπα μάθει το δρόμο που οδηγεί πίσω σε ζωντανά ανθρώπινα σώματα, γίνεται ένας βρικόλακας, που τρέφεται από τη ζωτικότητα εκείνων που είναι τόσο ανυπόμονοι για τη συντροφιά του. Στην Ινδία αυτά τα είδωλα ονομάζονται Πισατσά και τα φοβούνται πάρα πολύ.

Καμπαλά (Εβρ. Kabalah. Στα Ελληνικά αποδίδεται και ως «Καββάλα»): «Η κρυμμένη σοφία των Εβραίων Ραβίνων του μεσαίωνα, προερχόμενη από παλαιότερες μυστικές δοξασίες, που αφορούν θεία πράγματα και κοσμογονία, οι οποίες συνδυάστηκαν σε θεολογία μετά την αιχμαλωσία των Εβραίων στη Βαβυλώνα». Όλα τα συγγράμματα που υπάγονται στον εσωτερισμό ονομάζονται Καμπαλιστικά.

Καπιλαβάστου (Σανσ.): Η γενέτειρα του Κυρίου Βούδδα, η ονομαζόμενη «κίτρινη διαμονή», η πρωτεύουσα του μονάρχη που ήταν ο πατέρας του Γκαουταμά Βούδδα.

Κάρμα (Σανσ.): Φυσικά, η Δράση. Μεταφυσικά, ο Νόμος της Ανταπόδοσης, ο Νόμος της Αιτίας και του Αποτελέσματος ή της Ηθικής Αιτιότητας. Είναι η Νέμεση, μόνο με την έννοια του κακού Κάρμα. Είναι το ενδέκατο Νιντάνα στη διαδοχή των αιτίων και αποτελεσμάτων του ορθόδοξου Βουδισμού. Ωστόσο, είναι η δύναμη που ελέγχει όλα τα πράγματα, το αποτέλεσμα της ηθικής δράσης, το μεταφυσικό Σαμσκάρα, ή το θνητό αποτέλεσμα μιας πράξης που εκτελείται για την επίτευξη ενός πράγματος που ικανοποιεί και προσωπική επιθυμία. Υπάρχει το Κάρμα της χάρης και το Κάρμα της μη χάρης. Το Κάρμα ούτε τιμωρεί ούτε ανταμείβει, είναι απλώς ο ένας Συμπαντικός Νόμος που οδηγεί αλάθητα και κατά κάποιο τρόπο τυφλά όλους τους άλλους νόμους που προκαλούν ορισμένα αποτελέσματα μέσα στην πορεία των αντίστοιχων αιτίων τους. Όταν ο Βουδδισμός διδάσκει ότι το «Κάρμα είναι εκείνος ο ηθικός πυρήνας (κάθε όντος) που μόνος επιβιώνει του

135

θανάτου και συνεχίζει στη μετοικεσία», ή μετενσάρκωση, αυτό σημαίνει απλά ότι μετά από κάθε προσωπικότητα δε μένει τίποτε άλλο παρά μόνο οι αιτίες που την προκάλεσαν, αιτίες που είναι αθάνατες, δηλαδή που δεν μπορούν να εξαφανιστούν από το σύμπαν, παρά μόνο όταν αντικατασταθούν από τα νόμιμα αποτελέσματά τους και, θα λέγαμε, να σβηστούν από αυτά. Αυτές οι αιτίες, αν δεν αντισταθμιστούν κατά τη διάρκεια της ζωής από το άτομο που τις παρήγαγε, με κατάλληλα αποτελέσματα, θα ακολουθούν το επανενσαρκωμένο Εγώ και θα το φτάσουν στις επόμενες ενσαρκώσεις του, μέχρις ότου εδραιωθεί πλήρης αρμονία ανάμεσα στα αποτελέσματα και στις αιτίες. Καμιά «προσωπικότητα» - μια απλή συνάθροιση υλικών ατόμων και ενστικτωδών και νοητικών χαρακτηριστικών – δεν μπορεί φυσικά να συνεχίσει σαν τέτοια στον κόσμο του αγνού Πνεύματος. Μονάχα εκείνο που είναι αθάνατο στην ίδια του τη φύση και θείο στην ουσία του, δηλαδή το Εγώ, μπορεί να υπάρχει για πάντα. Και αφού αυτό το Εγώ είναι εκείνο που διαλέγει την προσωπικότητα που θα εμψυχώσει, μετά από κάθε Ντεβαχάν, και το οποίο δέχεται μέσω αυτών των προσωπικοτήτων τα αποτελέσματα των Καρμικών αιτιών που προκλήθηκαν, αυτό το Εγώ, συνεπώς, αυτός ο Εαυτός , είναι εκείνος ο «ηθικός πυρήνας» - που σχετίζεται με το κάρμα και το ενσωματώνει – «ο οποίος μόνο επιβιώνει του θανάτου».

Καρντέκ, Άλλαν (1803-1870): Το ψευδώνυμο του ιδρυτή του Γαλλικού Πνευματισμού, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Ριβέιγ. Ήταν αυτός που συνέλεξε και έκδωσε τα λόγια ορισμένων υπνωτισμένων διάμεσων και στη συνέχεια κατασκεύασε μια «φιλοσοφία» από αυτό το υλικό, μεταξύ των ετών 1855 και 1870.

Κάστα, κοινωνική τάξη: Αρχικά το σύστημα των τεσσάρων κληρονομικών τάξεων στις οποίες χωριζόταν ο Ινδικός πληθυσμός: Μπραχμάνοι, Ξατρίγια, Βαϊσια και Σούντρα. – α) οι απόγονοι του Μπράχμα, β) οι πολεμιστές, γ)οι έμποροι και δ) η κατώτερη ή αγροτική τάξη. Από αυτές τις τέσσερις έχουν δημιουργηθεί εκατοντάδες άλλες.

Κεθέρ (Εβρ.): «Το Στέμμα, η ανώτατη από τις δέκα Σεφιρώθ, η πρώτη από την ουράνια Τριάδα. Αντιστοιχεί στο Μακροπρόσωπο, τη Μεγάλη Όψη, ή Αρίκ Ανπίν, που διαφοροποιείται σε Χοκμά και Μπινά».

Κλήμης ο Αλεξανδρεύς (περίπου 150-214): Ένας από τους Πατέρες της Εκκλησίας και πολυγραφότατος συγγραφέας, που υπήρξε Νεοπλατωνιστής και μαθητής του Αμμώνιου Σακκά (175-242). Ήταν ένας από τους λιγοστούς Χριστιανούς φιλόσοφους μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου αιώνα της εποχής μας στην Αλεξάνδρεια.

Κόλαση (κολάζω= τιμωρώ): Ένας όρος ο οποίος για τους Αγγλοσάξονες προέρχεται από το όνομα της Σκανδιναβικής θεότητας Hela, όπως ακριβώς η λέξη Ad, που στα Ρωσικά και στις άλλες Σλαβικές γλώσσες εκφράζει την ίδια έννοια, προέρχεται από την Ελληνική λέξη Άδης. Η μόνη διαφορά ανάμεσα στην παγερή Κόλαση των Σκανδιναβών και στη ζεστή Κόλαση των Χριστιανών, βρίσκεται στην αντίστοιχη θερμοκρασία τους. Αλλά ακόμη και η ιδέα αυτών των διάπυρων περιοχών, δεν είναι καθαρά Ευρωπαϊκή, καθώς πολλοί λαοί υποστήριζαν την ιδέα ενός υποχθόνιου κλίματος, όπως θα κάναμε κι εμείς αν τοποθετούσαμε την Κόλασή μας στο κέντρο της Γης. Όλες οι εξωτερικές θρησκείες – οι πίστεις των Μπραχμάνων, των Βουδιστών, των Ζωροαστριστών, των Μωαμεθανών, των Ιουδαίων και των υπόλοιπων - παρουσιάζουν την Κόλασή τους θερμή και σκοτεινή, αν και πολλές είναι περισσότερο ελκυστικές παρά τρομακτικές. Η ιδέα μιας θερμής Κόλασης είναι μια μεταγενέστερη σκέψη, παραμόρφωση μιας αστρονομικής αλληγορίας. Η Κόλαση έγινε, για τους Αιγυπτίους, τόπος τιμωρίας, μόνο κατά τη 17η ή 18η Δυναστεία, όταν ο Τυφώνας μεταμορφώθηκε από θεό σε διάβολο. Αλλά άσχετα με την εποχή που αυτή η φοβερή δεισιδαιμονία εντυπώθηκε στο νου των φτωχών αμόρφωτων μαζών, η αντίληψη μιας φλεγόμενης Κόλασης και των ψυχών που βασανίζονται εκεί μέσα, είναι καθαρά Αιγυπτιακή. Ο Ρα (ο Ήλιος) έγινε ο Κύριος της Καμίνου στην Καρ, την Κόλαση των Φαραώ, και ο αμαρτωλός απειλούνταν με δυστυχία «στη θέρμη των υποχθόνιων πυρών». «Ένα λιοντάρι υπήρχε εκεί», λέει ο δρ Μπιρτς, «και ονομαζόταν βρυχώμενο τέρας». Ένας άλλος περιγράφει τον τόπο σαν «έναν απύθμενο λάκκο και μια λίμνη πυρός, μέσα στην οποία έπεφταν τα θύματα» (συγκρίνατε με την Αποκάλυψη). Η Εβραϊκή λέξη gai-hinnom (Γέενα), ποτέ δεν είχε το νόημα που της έδωσε η Χριστιανική ορθοδοξία.

Κολέγιο των Ραβίνων: Ένα κολέγιο στη Βαβυλώνα, περίφημο ιδίως κατά τη διάρκεια των πρώτων αιώνων της Χριστιανοσύνης. Η δόξα του όμως επισκιάστηκε αρκετά από την εμφάνιση στην Αλεξάνδρεια των Ελλήνων δασκάλων, όπως ήταν ο Φίλων ο Ιουδαίος (25 π.Χ.-50 μ.Χ.), ο Φλάβιος Ιώσηπος (περ. 37-100), ο Αριστόβουλος (περ. 150 μ.Χ.) και άλλοι. Οι πρώτοι εκδικήθηκαν τους επιτυχημένους αντιπάλους τους, αποκαλώντας τους Αλεξανδρινούς θεουργούς και ακάθαρτους προφήτες. Αλλά οι Αλεξανδρινοί πιστοί της θαυματουργίας δεν θεωρούνταν αμαρτωλοί ή απατεώνες, όταν οι ορθόδοξοι Ιουδαίοι ήταν αρχηγοί τέτοιων σχολών όπως οι «Χαζίμ» (Hazim). Αυτές οι σχολές ήταν κολέγια για τη διδασκαλία της προφητείας και των απόκρυφων επιστημών. Ο Σαμουήλ ήταν ο αρχηγός ενός τέτοιου κολεγίου στη Ραμά, ο Ελισαίος στην Ιεριχώ. Ο Χιλλέλ (ή Ελλήλ 50 π.Χ.-10 μ.Χ.) είχε μια κανονική ακαδημία για προφήτες και ενορατικούς, ήταν μαθητής του Βαβυλωνιακού κολεγίου και εκείνος που ίδρυσε το Τάγμα των Φαρισαίων και των μεγάλων ορθόδοξων Ραβίνων.

136

Κουμαρά (Σανσ.): Ένας παρθένος νέος, ένας νεαρός άγαμος. Οι πρώτοι Κουμαρά είναι οι επτά γιοι του Μπράχμα που γεννήθηκαν από τα άκρα του θεού, στην αποκαλούμενη ένατη «δημιουργία». Λέγεται ότι το όνομα δόθηκε σ’ αυτούς εξαιτίας της τυπικής άρνησής τους να «διαιωνίσουν» το είδος τους και έτσι «παρέμειναν Γιόγκι», όπως λέει ο μύθος.

Κρίσνα (Σανσ. Krishna) (; - 3102 π.Χ.): Ο πιο διάσημος αβατάρ του Βισνού, ο «Σωτήρας» των Ινδών και ο πιο δημοφιλής θεός τους. Αυτός είναι ο όγδοος Αβατάρ, ο γιος της Ντεβάκι και ανιψιός του Κάνσα, του Ινδού βασιλιά Ηρώδη, ο οποίος, καθώς τον αναζητούσε ανάμεσα στους βοσκούς και στους βουκόλους που τον έκρυβαν, έσφαξε χιλιάδες νεογέννητα βρέφη. Η ιστορία της σύλληψης, της γέννησης και της παιδικής ηλικίας του Κρίσνα, είναι το ακριβές πρωτότυπο της ιστορίας της Καινής Διαθήκης. Οι ιεραπόστολοι, φυσικά, προσπαθούν να αποδείξουν ότι οι Ινδοί έκλεψαν την ιστορία της γέννησης από τους πρώτους Χριστιανούς που πήγαν στην Ινδία.

Κρίστιαν Σάιεντιστ (Christian Scientist) Χριστιανός Επιστήμονας: Ένας πρόσφατος όρος που δημιουργήθηκε για να δηλώσει εκείνους που ασκούν ένα είδος θεραπευτικής μέσω θέλησης. Το όνομα είναι ακατάλληλο, αφού ακόμη και ένας Βουδιστής, ένας Ιουδαίος, Ινδός ή Υλιστής μπορεί να ασκήσει αυτή τη νέα μορφή «Δυτικού Γιόγκα» με παρόμοια επιτυχία, αν καταφέρει απλώς να καθοδηγήσει και να ελέγξει τη θέλησή του με ικανοποιητική σταθερότητα.

Οι Μένταλ Σάιεντιστ (Mental Scientists) ή Νοητικοί Επιστήμονες, είναι μια άλλη ανταγωνιστική σχολή. Αυτοί εργάζονται με τη γενική άρνηση κάθε ασθένειας και κάθε πιθανού κακού, και ισχυρίζονται συλλογικά ότι, αφού το συμπαντικό πνεύμα δεν μπορεί να υφίσταται τις ασθένειες της σάρκας, και αφού κάθε άτομο είναι πνεύμα και ευρίσκεται μέσα στο πνεύμα, και αφού τέλος αυτοί – οι θεραπευτές και ο θεραπευμένος – είναι όλοι απορροφημένοι μέσα σ’ αυτό το πνεύμα ή θεότητα, δεν υπάρχει, ούτε και μπορεί να υπάρξει τέτοιο πράγμα όπως η ασθένεια. Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τόσο τους «Κρίστιαν» όσο και τους «Μένταλ» επιστήμονες να υπόκεινται σε ασθένειες και να υποφέρει από χρόνιες ασθένειες το ίδιο τους το σώμα, όπως ακριβώς και των υπόλοιπων κοινών θνητών.

Κσετράτζνα (Σανσ. Kshetrajna, ή Kshetrajneshvara): Στον αποκρυφισμό, το ενσωματωμένο πνεύμα, το Συνειδητό Εγώ στις ανώτερες εκδηλώσεις του. Η μετενσαρκούμενη Αρχή, ο «Κύριος» μέσα μας.

Κύκλος: Οι αρχαίοι διαιρούσαν το χρόνο σε ατέλειωτους κύκλους, τροχούς μέσα σε τροχούς, όπου όλες αυτές οι περίοδοι ήταν διαφορετικής διάρκειας και η κάθε μια σημείωνε την αρχή ή το τέλος κάποιου συμβάντος, κοσμικού, γήινου, φυσικού ή μεταφυσικού. Υπήρχαν κύκλοι λίγων μόνο ετών και κύκλοι άπειρης διάρκειας. Ο μεγάλος Ορφικός κύκλος που αναφερόταν στην εθνολογική αλλαγή των φυλών είχε διάρκεια 120.000 χρόνια και ο Κασσάνδρειος κύκλος 136.000 χρόνια, στο τέλος των οποίων συνέβαινε μια πλήρης αλλαγή των πλανητικών επιρροών και των αλληλεπιδράσεών τους στον άνθρωπο και στους θεούς, γεγονός που αγνοείται τελείως από τους σύγχρονους αστρολόγους.

Λ

Λάμπρε, Άγιος (St. Labre): Ένας Ρωμαίος άγιος, που αγιοποιήθηκε επίσημα πριν από λίγα

χρόνια (Σημ. μετ.: εννοείται, λίγα χρόνια πριν από το 1889). Η μεγάλη του αγιότητα ήταν ότι καθόταν σε μια από τις πύλες της Ρώμης μέρα και νύχτα επί σαράντα χρόνια και έμεινε άπλυτος σε όλη τη διάρκεια αυτών των χρόνων. Αποτέλεσμα αυτού ήταν ότι φαγώθηκε από ζωύφια μέχρι το κόκαλο.

Λάο Τσε (Κιν.) (περίπου 604-520 π.Χ.): Ένας μεγάλος σοφός, άγιος και φιλόσοφος που προηγήθηκε του Κομφούκιου (551-479).

Λίνγκα Σαρίρα (Σανσ.): «Αστρικό σώμα». Δηλαδή το αέρινο σύμβολο του σώματος. Αυτός ο όρος υποδηλώνει τον σωσία ή διπλό ή «αστρικό σώμα» ανθρώπου ή ζώου. Είναι το είδωλο των Ελλήνων, το ζωτικό και πρωτότυπο σώμα, η αντανάκλαση του ανθρώπου της σάρκας. Γεννιέται πριν από τον άνθρωπο και πεθαίνει ή διαλύεται, μαζί με την εξαφάνιση του τελευταίου ατόμου του σώματος.

Λογγίνος, Διονύσιος Κάσσιος (213-273 μ.Χ.): Επιφανής κριτικός και φιλόσοφος του 3ου αιώνα. Ήταν μεγάλος περιηγητής, παρακολούθησε στην Αλεξάνδρεια τις ομιλίες του Αμμώνιου Σακκά (175-242), του ιδρυτή του Νεοπλατωνισμού, αλλά ήταν περισσότερο επικριτικός παρά οπαδός. Ο Πορφύριος (233-305), ο Ιουδαίος Μάλεκ ή Μάλχος, ήταν μαθητής του προτού γίνει οπαδός του Πλωτίνου (203-269). Λένε γι αυτόν ότι ήταν ζωντανή βιβλιοθήκη και κινητό μουσείο. Προς το τέλος της ζωής του έγινε δάσκαλος της Ελληνικής γραμματείας, της Ζηνοβίας (267-273), βασίλισσας της Παλμύρας. Του ανταπέδωσε τις υπηρεσίες του, κατηγορώντας τον μπροστά στον Αυτοκράτορα Αυρηλιανό (214-275) ότι την συμβούλεψε να επαναστατήσει εναντίον του τελευταίου, έγκλημα για το οποίο ο Λογγίνος, με πολλούς άλλους, θανατώθηκε από τον Αυτοκράτορα.

Λόγος: Η εκδηλωμένη θεότητα σε κάθε έθνος και λαό. Η εξωτερική έκφραση ή το αποτέλεσμα της αιτίας η οποία είναι πάντα κρυμμένη. Έτσι, η ομιλία είναι ο Λόγος της σκέψης. Γι αυτό και μεταφράζεται σωστά με τις λέξεις “Verbum”και “Word” (με το μεταφυσικό τους νόημα).

137

Μ

Μαγεία: Η μεγάλη «Επιστήμη». Σύμφωνα με τον Ντεβεριά και άλλους Ανατολιστές, τα

αρχαιότερα και πιο πολιτισμένα και μορφωμένα έθνη «θεωρούσαν τη μαγεία ως ιερή επιστήμη, χωριστή από τη θρησκεία». Οι Αιγύπτιοι, για παράδειγμα, ήταν ένα από τα πιο ειλικρινά θρησκευόμενα έθνη, όπως ήταν και ακόμη είναι οι Ινδοί. «Η μαγεία συντίθεται, και αποκτάται, από τη λατρεία των θεών», λέει ο Πλάτωνας (429-347). Θα μπορούσε ποτέ ένα έθνος το οποίο, σύμφωνα με την αναντίρρητη μαρτυρία επιγραφών και παπύρων, αποδεικνύεται ότι πίστευε σταθερά στη μαγεία επί χιλιάδες χρόνια, να εξαπατάται για μια τόσο μεγάλη περίοδο; Και είναι ποτέ δυνατόν γενεές επί γενεών άνθρωποι μιας μορφωμένης και ευσεβούς ιεραρχίας, πολλοί από τους οποίους έζησαν μια ζωή αυτοβασανισμού, αγιότητας και ασκητισμού, θα μπορούσαν να εξαπατούν τον εαυτό τους και το λαό (ή έστω μόνο το δεύτερο), μόνο και μόνο για την ικανοποίηση της διαιώνισης της πίστης στα «θαύματα»; Οι φανατικοί, μας λένε, θα έκαναν το καθετί για να επιβάλλουν την πίστη στους θεούς και τα είδωλά τους. Σε αυτό απαντούμε: Αν ήταν έτσι, οι Μπραχμάνοι και οι Αιγύπτιοι Ιεροφάντες ( Ρεκχγκέτ-άμεν) δεν θα είχαν κοινοποιήσει την πίστη στη δύναμη του ανθρώπου να απαιτεί τις υπηρεσίες των θεών μέσω μαγικών τεχνικών. Οι οποίοι θεοί δεν είναι, στην πραγματικότητα, παρά οι απόκρυφες δυνάμεις ή δυνατότητες της φύσης, προσωποποιημένες από τους ίδιους τους μορφωμένους ιερείς, οι οποίοι τιμούσαν σ’ αυτές μόνο τις ιδιότητες μιας άγνωστης και ακατονόμαστης αρχής. Όπως το εκφράζει ωραία ο Πλατωνιστής Πρόκλος (410-485), «οι αρχαίοι ιερείς, όταν αντιλήφθηκαν ότι υπάρχει μια ορισμένη σχέση και συμπάθεια στα φυσικά πράγματα μεταξύ τους και στα πράγματα που εκδηλώνουν απόκρυφες δυνάμεις, και όταν ανακάλυψαν ότι όλα τα πράγματα υπόκεινται σε όλα, επινόησαν μια ιερή επιστήμη από αυτή τη φυσική συμπάθεια και ομοιότητα…και χρησιμοποίησαν για απόκρυφους σκοπούς, τόσο τις ουράνιες όσο και τις γήινες φύσεις, με τη βοήθεια των οποίων, μέσω μιας ορισμένης ομοιότητας, συνήγαγαν τις θείες αρετές σε αυτή την κατώτερη διαμονή». Η μαγεία είναι η επιστήμη της επικοινωνίας με τις υπερφυσικές, υπερκοσμικές δυνατότητες και η καθοδήγησή τους, καθώς επίσης και ο έλεγχος των κατώτερων σφαιρών. Είναι μια πρακτική γνώση των κρυμμένων μυστηρίων της φύσης γνωστή μόνο σε ελάχιστους, επειδή είναι τόσο δύσκολο να αποκτηθεί χωρίς πτώση σε αμαρτήματα ενάντια στη φύση. Οι αρχαίοι και οι μεσαιωνικοί μυστικιστές, διαιρούσαν τη μαγεία σε τρεις τάξεις: Θεουργία, Γοητεία και Φυσική Μαγεία. «Η ‘Θεουργία’ έχει από καιρό οριστεί ως η ιδιαίτερη σφαίρα των θεοσοφιστών και των μεταφυσικών», λέει ο Κένεθ Μακένζι (;-1886). «Η ‘Γοητεία’ είναι μαύρη μαγεία και η ‘Φυσική’ ή λευκή μαγεία ανήλθε, έχοντας τη θεραπεία για φτερά της, στην περίοπτη θέση μιας ακριβούς και εξελισσόμενης επιστήμης». Τα σχόλια που προσθέτει ο αείμνηστος και μορφωμένος αδελφός, είναι αξιοσημείωτα: «Οι ρεαλιστικές απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής συνέβαλαν στο να σύρουν τη μαγεία σε ανυποληψία και κοροϊδία… Η πίστη (στον ίδιο μας τον εαυτό) είναι ένα ουσιαστικό στοιχείο της μαγείας και υπήρχε πολύ πριν από άλλες ιδέες, που προϋποθέτουν την προΰπαρξή της. Λέγεται ότι ένας σοφός πρέπει να γίνει ανόητος, και ότι οι ιδέες του ατόμου πρέπει να φτάσουν σχεδόν στην τρέλα, δηλαδή η ευαισθησία του εγκεφάλου του πρέπει να αυξηθεί πέρα από την κατώτερη άθλια κατάσταση του σύγχρονου πολιτισμού, πριν μπορέσει να γίνει ένας αληθινός μάγος. Διότι η αναζήτηση αυτής της επιστήμης, προϋποθέτει μια ορισμένη κατάσταση απομόνωσης και απάρνησης του εαυτού». Μια πολύ μεγάλη απομόνωση πράγματι, η επίτευξη της οποίας από μόνη της αποτελεί ένα θαυμαστό φαινόμενο, ένα θαύμα. Παρ’ όλα αυτά, η μαγεία δεν είναι κάτι υπερφυσικό. Όπως εξηγείται από τον Ιάμβλιχο (268-333), «αυτοί, μέσω της ιερατικής θεουργίας δήλωναν ότι είναι ικανοί να ανέλθουν σε πιο εξυψωμένες και παγκόσμιες ουσίες, και σε κείνους που είναι εγκατεστημένοι πάνω από τη μοίρα, δηλαδή στους θεούς και στους δημιουργούς, χωρίς να χρησιμοποιούν την ύλη ούτε και κανένα άλλο πράγμα, εκτός από την παρατήρηση ενός λογικού χρόνου».Ήδη μερικοί αρχίζουν να αναγνωρίζουν την ύπαρξη λεπτοφυών δυνάμεων και επιρροών στη φύση, οι οποίες ήταν μέχρι τώρα άγνωστες. Αλλά, όπως παρατηρεί σωστά ο δρ Κάρτερ Μπλέικ, «ο δέκατος ένατος αιώνας δεν είναι εκείνος που είδε τη γέννηση νέων, ούτε και την ολοκλήρωση παλαιών μεθόδων σκέψης». Και σ’ αυτό ο Μπόνγουικ προσθέτει ότι, «εάν οι αρχαίοι δεν ήξεραν παρά ελάχιστα για το δικό μας τρόπο έρευνας των μυστικών της φύσης, εμείς ξέρουμε ακόμη λιγότερα για το δικό τους τρόπο έρευνας».

Μαγεία Λευκή: Η «Ευεργετική Μαγεία» όπως αποκαλείται, είναι θεία μαγεία, που στερείται ιδιοτέλειας, επιθυμίας για δύναμη, φιλοδοξίας ή κέρδους και τείνει μόνο στο να κάνει το καλό στον κόσμο γενικά και στον πλησίον ειδικότερα. Και η παραμικρή προσπάθεια χρησιμοποίησης αυτών των αφύσικων δυνάμεων για την ικανοποίηση του εαυτού, μετατρέπει αυτές τις δυνάμεις σε μαγγανεία ή μαύρη μαγεία.

Μαγεία Μαύρη: Μαγγανεία, νεκρομαντεία ή εμφάνιση των νεκρών και άλλες ιδιοτελείς καταχρήσεις αφύσικων δυνάμεων. Αυτή η κατάχρηση μπορεί να είναι δίχως πρόθεση. Όμως είναι οπωσδήποτε «μαύρη» μαγεία κάθε φορά που κάτι παράγεται φαινομενικά μόνο για χάρη ατομικής ικανοποίησης.

138

Μαγεία Τελετουργική: Μαγεία – σύμφωνα με τις καμπαλιστικές τελετές που έχουν διαρρεύσει και όπως υποστηρίζεται από τους Ροδόσταυρους και άλλους μυστικιστές – με την επίκληση δυνάμεων πνευματικά ανώτερων του ανθρώπου, και τον έλεγχο στοιχειακών τα οποία βρίσκονται πολύ χαμηλότερα από τον εαυτό του στην κλίμακα των όντων.

Μαγιά (Σανσ. Maya). Βλέπε και Πλάνη: Επίσης αυταπάτη, ψευδαίσθηση. Η κοσμική δύναμη που κάνει δυνατή τη φαινομενική ύπαρξη και τις εξ αυτής δυνατές αντιλήψεις. Στην Ινδική φιλοσοφία ονομάζεται πραγματικότητα, μονάχα εκείνο που είναι αμετάβλητο και αιώνιο. Το καθετί που υπόκειται σε αλλαγή λόγω φθοράς και διαφοροποίησης, και το οποίο συνεπώς έχει μια αρχή και ένα τέλος, θεωρείται μαγιά, πλάνη.

Μακρόκοσμος: Ένας καμπαλιστικός όρος. Στα Εβραϊκά Αρίκ Ανπίν, σε αντίθεση με τον «Μικροπρόσωπο» ή Ζεϊρ Ανπίν. Το ένα αναφέρεται στη θεότητα και το άλλο στον άνθρωπο, τη «μικρή εικόνα της μεγάλης μορφής».

Μακροπρόσωπος: Στην κυριολεξία, το «μεγάλο σύμπαν» ή κόσμος. Μάνας (Σανσ.): Στην κυριολεξία, «ο νους», η νοητική ικανότητα που κάνει τον άνθρωπο νοήμον

και ηθικό ον και τον ξεχωρίζει από το απλό ζώο. Ένα συνώνυμο του Μάχατ. Ωστόσο εσωτερικά, όταν είναι χωρίς ιδιότητες, σημαίνει το Ανώτερο Εγώ ή την αισθανόμενη, μετενσαρκούμενη Αρχή στον άνθρωπο. Όταν έχει διαφοροποιηθεί ονομάζεται από τους Θεοσοφιστές Μπούντχι-Μάνας ή η Πνευματική Ψυχή, σε αντιδιαστολή με την ανθρώπινη αντανάκλασή της, το Κάμα-Μάνας.

Μανασαπούτρα (Σανσ.): «Οι Γιοι του Νου», ή οι νοογέννητοι γιοι. Ένα όνομα που δόθηκε στα Ανώτερα Εγώ μας, πριν αυτά ενσαρκωθούν στην ανθρωπότητα. Ωστόσο, στις εξωτερικές αλληγορικές και συμβολικές Πουράνας (τις αρχαίες μυθολογικές γραφές των Ινδών), είναι ο τίτλος που δόθηκε στους νοογέννητους γιους του Μπράχμα, τους Κουμάρας.

Μανάς Σουτράτμα (Σανσ.): Δύο λέξεις που σημαίνουν «νους» (μάνας) και «νήμα της ψυχής» (σουτράτμα). Είναι, όπως ειπώθηκε, το συνώνυμο του Εγώ μας, ή αυτό το οποίο επανενσαρκώνεται. Ένας τεχνικός όρος στη Βουδιστική φιλοσοφία.

Μανάς Ταϊτζάσα (Σανσ.): Στην κυριολεξία, «ακτινοβόλο» Μάνας. Μια κατάσταση του Ανώτερου Εγώ, την οποία μόνο οι εξελιγμένοι μεταφυσικοί είναι σε θέση να αντιληφθούν και να κατανοήσουν. Ίδιο με το «Μπούντχι Ταϊτζάσα».

Μανβαντάρα (Σανσ.): Μια περίοδος εκδήλωσης, αντίθετη της Πραλάγια, διάλυση ή ανάπαυση. Αναφέρεται σε διάφορους κύκλους, ειδικά σε μια μέρα του Μπράχμα, 4 320 000 000 ηλιακά έτη, και στη βασιλεία ενός Μάνου, 308 448 000. στην κυριολεξία Μανού-αντάρα «μεταξύ των Μάνου» (δείτε Μυστική Δοξασία, ΙΙ 68 κ. επ.).

Μάνου (Σανσ.): Ο μεγάλος Ινδός νομοθέτης. Το όνομα προέρχεται από τη Σανσκριτική ρίζα «μαν» που σημαίνει «σκέφτομαι». Ο Μαν στην πραγματικότητα αντιπροσωπεύει μόνο τον Σβαγιαμπχούβα, τον πρώτο από τους Μάνου, που ξεκίνησαν από τον Σβαγιαμπχού, τον «Αυθύπαρκτο», συνεπώς το Λόγο και τον προγενήτορα της Ανθρωπότητας. Ο Μάνου είναι ο πρώτος Νομοθέτης, σχεδόν μια Θεία ενσάρκωση.

Μάντρα (Σανσ.): Στίχοι από τα Βεδικά έργα που χρησιμοποιούνται ως επικλήσεις και ψαλμοί. Με τη λέξη Μάντρα εννοούνται όλα εκείνα τα μέρη των Βέντα που είναι ξεχωριστά από τα μέρη Μπραχμάνα ή την ερμηνεία τους.

Μάστερ (αγγλ. Master): Μια μετάφραση του Σανσκριτικού Γκουρού, «πνευματικός διδάσκαλος», που υιοθετήθηκε από τους Θεοσοφιστές για να ορίσουν τους Αντέπτ από τους οποίους έχουν τις διδασκαλίες τους.

Μαχαγιάνα (Σανσ.): Μια σχολή της Βουδιστικής φιλοσοφίας. Κυριολεκτικά, το «μεγάλο όχημα». Ένα μυστικιστικό σύστημα που ίδρυσε ο Ναγκαρτζούνα. Τα σχετικά βιβλία γράφηκαν το δεύτερο π.Χ. αιώνα.

Μάχα Μανβαντάρα (Σανσ.): Στην κυριολεξία, μεγάλο διάλειμμα μεταξύ των Μάνου. Η περίοδος της συμπαντικής δραστηριότητας. Εδώ, η λέξη μανβαντάρα υπονοεί απλώς μια περίοδο δραστηριότητας - σε αντίθεση με την πραλάγια ή ανάπαυση – χωρίς αναφορά στο μέγεθος του κύκλου.

Μάχατ (Σανσ.): Στην κυριολεξία, «ο μεγάλος». Η πρώτη αρχή της συμπαντικής διάνοιας και συνείδησης. Στη φιλοσοφία των Πουράνας, το πρώτο προϊόν της ριζικής φύσης ή πραντχάνα ( ίδια με τη μουλαπρακρίτι). Ο παραγωγός του μάνας, της σκεπτόμενης αρχής και του αχανκάρα, της εγωικότητας ή του «εγώ είμαι Εγώ», στο κατώτερο Μάνας.

Μαχάτμα (Σανσ.): Στην κυριολεξία, «μεγάλη ψυχή». Ένας αντέπτ (καταξιωμένος) ανώτερης τάξης. Ένα εξελιγμένο ον το οποίο, έχοντας επιτύχει την κυριαρχία πάνω στις κατώτερες αρχές του, ζει ανεμπόδιστα από τον «άνθρωπο της σάρκας». Οι Μαχάτμας κατέχουν γνώση και δύναμη ανάλογη με το στάδιο της πνευματικής εξέλιξης στο οποίο έχουν φτάσει. Στη γλώσσα Πάλι, ονομάζονται Αραχάτ και Ραχάτ.

Μεγάλη Εποχή: Οι αρχαίοι ανάφεραν αρκετές «Μεγάλες Εποχές». Στην Ινδία η Μεγάλη Εποχή περιλάμβανε ολόκληρο το Μαχα-μανβαντάρα, την «εποχή του Μπράχμα», που κάθε «Ημέρα» της αντιπροσωπεύει τον κύκλο ζωής μιας «αλύσου» - δηλαδή περιλαμβάνει μια περίοδο επτά «Γύρων» (δείτε Εσωτερικός Βουδισμός, του Α.Π.Σίννετ). έτσι, ενώ μία «Ημέρα» και μία

139

«Νύχτα» αντιπροσωπεύουν – σαν Μανβαντάρα και Πραλάγια – μια περίοδο 8.640.000.000 ετών, μια «Εποχή» διαρκεί μια περίοδο 311.040.000.000.000 ετών, ύστερα από την οποία ο Πραλάγια, ή η διάλυση του σύμπαντος, γίνεται συμπαντικός. Για τους Αιγύπτιους και τους Έλληνες η «Μεγάλη Εποχή» αναφερόταν μόνο στο Τροπικό ή Αστρικό Έτος, η διάρκεια του οποίου είναι 25.868 ηλιακά έτη. Για την πλήρη εποχή – εκείνη των θεών – δε λένε τίποτε, επειδή ήταν ένα θέμα που έπρεπε να συζητιέται και να αποκαλύπτεται μόνο στα Μυστήρια, κατά τη διάρκεια των μυητικών τελετών. Η Μεγάλη Εποχή των Χαλδαίων έχει τα ίδια νούμερα με εκείνη των Ινδών.

Μεντιουμισμός, βλέπε Διαμεσότητα. Μερκαβά (Εβρ. Mercavah): «Ένα άρμα. Οι Καμπαλιστές λένε ότι ο Υπέρτατος αφού εδραίωσε

τις Δέκα Σεφιρώθ – οι οποίες στο σύνολό τους είναι ο Αδάμ Καδμόν ή ο Αρχετυπικός Άνθρωπος – τις χρησιμοποίησε ως άρμα ή θρόνο δόξας για να κατέλθει με αυτό στις ψυχές των ανθρώπων».

Μεσμερισμός: Ο όρος προέρχεται από τον Μεσμέρ (1734-1815), ο οποίος ξανά-ανακάλυψε τη μαγνητική δύναμη και την πρακτική εφαρμογή της κοντά στο 1775, στη Βιέννη. Είναι ένα ζωικό ρεύμα (ζωικός μαγνητισμός) που μπορεί ένα άτομο να το διοχετεύσει σε ένα άλλο άτομο και μέσω του οποίου προκαλεί (ο μεταβιβαστής) μια ανώμαλη κατάσταση στο νευρικό σύστημα, η οποία του επιτρέπει να έχει μια άμεση επίδραση στο νου και τη θέληση του υποκείμενου ή του μαγνητισμένου (μεσμερισμένου) ατόμου.

Μεταφυσική: Από τις Ελληνικές λέξεις μετά και φυσική, τα αντικείμενα του εξωτερικού υλικού κόσμου. Σημαίνει να ξεχάσουμε το πνεύμα και να εστιαστούμε στο νεκρό γράμμα, να μεταφράσουμε τον όρο «μετά τη φύση» ή το υπερφυσικό, καθώς είναι μάλλον μετά το φυσικό, το ορατό, ή συγκεκριμένο. Μεταφυσική στην οντολογία και τη φιλοσοφία, είναι ο όρος που καθορίζει την επιστήμη η οποία πραγματεύεται τα του πραγματικού και μόνιμου όντος σε αντιπαραβολή με το μη πραγματικό, το απατηλό ή φαινομενικό ον.

Μετενσάρκωση (Reincarnation): Ή ξανά-γέννηση. Η ανέκαθεν παγκόσμια δοξασία, η οποία διδάσκει ότι το Εγώ γεννιέται σ’ αυτή τη Γη αμέτρητες φορές. Στην εποχή μας, αυτή η δοξασία έχει απαρνηθεί από τους Χριστιανούς, οι οποίοι φαίνεται ότι παρανοούν τις διδασκαλίες των Ευαγγελίων τους. Παρ’ όλα αυτά, το φόρεμα σάρκας περιοδικά και σε όλη τη διάρκεια μεγάλων κύκλων από την ανώτερη ανθρώπινη ψυχή (Μπούντχι-Μάνας) ή Εγώ, διδάσκεται στη Βίβλο όπως και σε όλες τις άλλες αρχαίες γραφές, και η «ανάσταση» σημαίνει μόνο την επαναγέννηση του Εγώ σε μια άλλη μορφή.

Μικρόκοσμος: Το «μικρό σύμπαν», εννοώντας τον άνθρωπο ο οποίος πλάστηκε σύμφωνα με την εικόνα του δημιουργού του, του Μακρόκοσμου ή του «μεγάλου σύμπαντος» και ο οποίος άνθρωπος περιέχει όλα εκείνα που περιλαμβάνει ο μακρόκοσμος. Οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται από τον αποκρυφισμό και τη θεοσοφία.

Μισνά (Εβρ. Mishnah): Κυριολεκτικά, «επανάληψη», από τη λέξη σανάχ (shanah), «επαναλαμβάνω» κάτι που ειπώθηκε προφορικά. Περίληψη καταγραμμένων ερμηνειών από τις προφορικές παραδόσεις των Ιουδαίων και σύνοψη των Γραφών στις οποίες βασίστηκε το κατοπινό Ταλμούδ.

Μόκσα (Σανσ. Moksha): Ότι και το νιρβάνα, απελευθέρωση. Μια μεταθανάτια κατάσταση ανάπαυσης και ευδαιμονίας της «ψυχής – προσκυνητή».

Μονάδα: Είναι η «ενότητα» ή ενάδα, το «ένα». Στον αποκρυφισμό σημαίνει, συχνά, την ενοποιημένη δυάδα Άτμα-Μπούντι, ή εκείνο το αθάνατο μέρος του ανθρώπου, το οποίο ενσαρκούμενο στα κατώτερα βασίλεια και βαθμιαία προοδεύοντας μέσω αυτών σε άνθρωπο, βρίσκει από εκεί το δρόμο του προς τον τελικό σκοπό – το νιρβάνα.

Μονάς: Στο Πυθαγόρειο σύστημα η Δυάδα εκπορεύεται από την ανώτερη και μοναχική Μονάδα, η οποία είναι έτσι η «Πρώτη Αιτία».

Μονογενής: Στην κυριολεξία, ο «μοναδικός γεννημένος». Ένα όνομα της Περσεφόνης και άλλων θεαινών και θεών, καθώς επίσης του Ιησού.

Μουντάκα Ουπανισάντ (Σανσ.): Κυριολεκτικά, «Εσωτερική Δοξασία Μουντάκα». Ένα έργο μεγάλης αρχαιότητας.

Μπαγκαβάτ Γκιτά (Σανσ.): Στην κυριολεξία «Ύμνος του Κυρίου», ένα τμήμα του Μαχαμπαράτα, του μεγάλου έπους της Ινδίας. Περιέχει ένα διάλογο όπου ο Κρίσνα - ο «αρματηλάτης» - και ο Αρτζούνα, ο τσέλα (μαθητής) του, συζητούν για την ύψιστη πνευματική φιλοσοφία. Το έργο είναι κατ’ εξοχή απόκρυφο ή εσωτερικό.

Μπαίμε Ιάκωβος (Boehme Jakob): Ένας μεγάλος μυστικιστής φιλόσοφος, ένας από τους πιο εξέχοντες Θεοσοφιστές της μεσαιωνικής εποχής. Γεννήθηκε γύρω στο 1575 στο Όλντ Ντίντενμπεργκ, περίπου πέντε χιλιόμετρα από το Γκόρλιτζ (στη Σιλεσία) και πέθανε το 1624, σε ηλικία σχεδόν πενήντα ετών. Κατά τη νεαρή ηλικία του ήταν ένας κοινός βοσκός και αφού έμαθε να διαβάζει και να γράφει στο σχολείο του χωριού του, έγινε μαθητής ενός φτωχού υποδηματοποιού στο Γκόρλιτζ. Είχε το φυσικό χάρισμα της διόρασης σε εξαιρετικά θαυμαστό βαθμό. Χωρίς καμιά εκπαίδευση ή εξοικείωση με την επιστήμη, έγραψε έργα που σήμερα αποδεικνύεται ότι είναι γεμάτα με επιστημονικές αλήθειες. Αλλά αυτά, όπως λέει ο ίδιος για ότι έγραψε, «τα έβλεπα σαν ένα μεγάλο βυθό στο Αιώνιο». Είχε «μια πλήρη θέα του σύμπαντος, σαν μέσα σε χάος», το οποίο όμως

140

του ανοιγόταν κάπου-κάπου «όπως ένα νεαρό φυτό», αφηγείται. Ήταν ένας γεννημένος τέλειος Μυστικιστής και προφανώς με μια σύσταση που είναι πολύ σπάνια, μια από εκείνες τις λεπτές που το υλικό περίβλημα δεν εμποδίζει κατά κανένα τρόπο την άμεση, έστω και περιστασιακή, επικοινωνία μεταξύ του διανοητικού και του πνευματικού Εγώ. Ακριβώς αυτό το Εγώ ο Ιάκωβος Μπαίμε, όπως και τόσοι άλλοι ανεκπαίδευτοι μυστικιστές, το θεώρησε σαν Θεό. «Ο άνθρωπος πρέπει να παραδεχτεί», γράφει, «ότι η γνώση του δεν είναι δική του, αλλά προέρχεται από το Θεό, ο οποίος εκδηλώνει τις Ιδέες της Σοφίας στην Ψυχή του ανθρώπου, στο μέτρο που ευαρεστείται». Αν αυτός ο μεγάλος Θεοσοφιστής είχε γεννηθεί 300 χρόνια αργότερα ίσως να εκφραζόταν διαφορετικά. Θα είχε μάθει ότι ο «Θεός» που μιλούσε μέσα από το δικό του αμόρφωτο και ανεκπαίδευτο εγκέφαλο, ήταν το δικό του θείο Εγώ, η παντογνώστρια θεότητα μέσα στον εαυτό του και ότι εκείνο που αυτή η θεότητα αποκάλυπτε δεν ήταν στο «μέτρο που ευαρεστείτο», αλλά στο μέτρο των ικανοτήτων του θνητού και παροδικού οικήματος που Αυτή εμψύχωνε.

Μπούντχα (Σανσ. Buddha): Ο Βούδας ή «ο φωτισμένος». Καθολικά γνωστός σαν ο τίτλος του Γκαουταμά Βούδα (620-543 π.Χ.), πρίγκιπα του Καπιλαβάστου, ιδρυτή του σύγχρονου Βουδισμού. Ο ύψιστος βαθμός γνώσης και αγιότητας. Για να γίνει κανείς Βούδας πρέπει να σπάσει τα δεσμά των αισθήσεων και της προσωπικότητας, να αποκτήσει μια πλήρη αντίληψη του αληθινού Εαυτού και να μάθει να μην τον ξεχωρίζει απ’ όλους τους άλλους εαυτούς. Πάνω απ’ όλα να μάθει, μέσω εμπειρίας, την έσχατη πραγματικότητα όλων των φαινομένων του ορατού κόσμου, να φτάσει στην πλήρη απόσπαση από κάθε τι παροδικό και πεπερασμένο και να ζει, ενώ βρίσκεται στη γη, μόνο στο αθάνατο και αιώνιο.

Μπούντχι (Σανσ. Buddhi): Παγκόσμια Ψυχή ή Νους. Μαχαμπούντχι είναι ένα όνομα του Μάχατ. Επίσης η πνευματική ψυχή στον άνθρωπο (η έκτη αρχή εξωτερικά), το όχημα του Άτμα, δηλαδή της έβδομης αρχής σύμφωνα με την εξωτερική αρίθμηση.

Μπούντχι – Ταϊτζάσα (Σανσ. Buddhi-Taijasa): Ένας πολύ μυστικιστικός όρος που επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Ωστόσο στον αποκρυφισμό και σε σχέση με τις ανθρώπινες «αρχές» (εξωτερικά) είναι ένας όρος που εκφράζει την κατάσταση του διπλού Μάνας, όταν, επανασυνδεμένο στη διάρκεια της ανθρώπινης ζωής λούζεται στην ακτινοβολία του Μπούνχι ή της Πνευματικής Ψυχής. Διότι Ταϊτζάσα σημαίνει τον «ακτινοβόλο» και το Μανάς ακτινοβολώντας λόγω της ένωσής του με το Μπούντχι και συγχωνευόμενο ούτως ειπείν μ’ αυτό ταυτίζεται μαζί του. Η τριάδα γίνεται ένα και καθώς το Μπούντχι είναι ανώτερο, γίνεται Μπούντχι-Ταϊτζάσα. Με λίγα λόγια, είναι η ανθρώπινη ψυχή φωτισμένη από την ακτινοβολία της Θείας Ψυχής, η ανθρώπινη λογική φωτισμένη από το φως του Πνεύματος ή τη θεία ΑΥΤΟ-συνειδητότητα.

Μπράχμα (Σανσ. Brahma): Ο σπουδαστής πρέπει να κάνει διάκριση ανάμεσα στον ουδέτερο Μπράχμα και στον αρσενικό Μπράχμα τον «δημιουργό» του Ινδικού Πανθέου. Ο ουδέτερος Μπράχμα (ή Μπράχμαν) είναι η απρόσωπη, υπέρτατη και αδιάγνωστη ψυχή του σύμπαντος, από την ουσία του οποίου τα πάντα εκπορεύονται και στον οποίο τα πάντα επιστρέφουν, ο ασώματος, άυλος, αγέννητος, αιώνιος, ο χωρίς αρχή και τέλος. Εμποτίζει και εμψυχώνει τα πάντα, από τον ανώτερο θεό έως το μικρότερο ορυκτό άτομο. Από την άλλη μεριά ο αρσενικός Μπράχμα, ο υποτιθέμενος «δημιουργός», προβάλλει σε εκδήλωση μόνο περιοδικά και περνά στην Πραλάγια, δηλαδή εξαφανίζεται και εκμηδενίζεται.

Μπράχμα – Βίντια (Σανσ. Brahma-Vidya): Η γνώση, η εσωτερική επιστήμη, σχετικά με τις δύο όψεις του Μπράχμα και την αληθινή φύση τους.

Μυημένος (αγγλικά initiate από το λατινικό initiatus): Ονομάζεται ο καθένας που έχει γίνει δεκτός και του έχουν αποκαλυφθεί τα μυστήρια και τα μυστικά είτε του Τεκτονισμού, είτε του Αποκρυφισμού. Κατά την αρχαιότητα, εκείνοι που είχαν μυηθεί στη μυστική γνώση την οποία δίδασκαν οι Ιεροφάντες των Μυστηρίων. Στη σύγχρονη εποχή, εκείνοι που έχουν μυηθεί από τους γνώστες (adepts) της μυστικής παράδοσης στα μυστήρια της γνώσης, η οποία, παρά την παρέλευση αιώνων, έχει ελάχιστους αληθινούς οπαδούς πάνω στη Γη.

Μυστήρια: Τα Ιερά Μυστήρια τελούνταν στους αρχαίους ναούς από τους μυημένους Ιεροφάντες για το καλό και την καθοδήγηση των υποψηφίων. Ασφαλώς τα πιο σοβαρά και τα πιο απόκρυφα Μυστήρια ήταν εκείνα που τελούνταν στην Αίγυπτο από την «ομάδα των μυστικών φυλάκων», όπως ονομάζει τους Ιεροφάντες ο Μπόνουικ (1754-1824). Ο Μώρις (1805-1872) περιγράφει τη φύση τους πολύ γραφικά με λίγες γραμμές. Μιλώντας για τα Μυστήρια που τελούνταν στις Φίλες (το νησί στο Νείλο, νότια του Ασουάν), λέει ότι «σ’ εκείνες τις σκοτεινές σπηλιές, το μεγάλο και μυστικό μυστήριο της θεάς (Ίσιδας) φανερωνόταν μπροστά στον πιστό ζηλωτή, ενώ ο ύμνος της μύησης αντηχούσε μέσα στους μακριούς πέτρινους διαδρόμους». Η λέξη «μυστήρια» προέρχεται από την ελληνική λέξη μύω, «κλείνω το στόμα» και κάθε σύμβολο που συνδεόταν με αυτά, έχει ένα κρυμμένο νόημα. Όπως βεβαιώνει ο Πλάτωνας (429-347) και πολλοί άλλοι σοφοί της αρχαιότητας, αυτά τα Μυστήρια ήταν υπερβολικά θρησκευτικά, ηθικά και ευεργετικά σαν μια σχολή ηθικής. Τα Ελληνικά Μυστήρια, εκείνα της Δήμητρας και του Βάκχου, ήταν απλώς μιμήσεις των Αιγυπτιακών, και ο συγγραφέας του έργου Αιγυπτιακή Πίστη και Σύγχρονη Σκέψη μας πληροφορεί ότι η Αγγλική λέξη «chapel ή capella λέγεται ότι προέρχεται από την caph-el ή κολέγιο του El, της ηλιακής θεότητας». Οι πασίγνωστοι Κάβειροι συνδέονταν με τα

141

Μυστήρια. Με λίγα λόγια, τα Μυστήρια σε όλες τις χώρες ήταν μια σειρά από δραματικές τελετουργίες, στις οποίες τα μυστήρια της κοσμογονίας και της φύσης, γενικά, προσωποποιούνταν από τους ιερείς και τους νεόφυτους, οι οποίοι έπαιζαν το ρόλο των διαφόρων θεών και θεαινών, επαναλαμβάνοντας υποτιθέμενες σκηνές (αλληγορίες) από την αντίστοιχη ζωή τους. Αυτά εξηγούνταν με το κρυμμένο τους νόημα στους υποψήφιους για μύηση και ενσωματώνονταν στις φιλοσοφικές δοξασίες τους.

Μυστηριακή Γλώσσα: Η ιερατική μυστική «διάλεκτος» που χρησιμοποιούσαν οι μυημένοι ιερείς και τη μιλούσαν μόνο όταν ανέλυαν ιερά θέματα. Κάθε έθνος είχε τη δική του «μυστηριακή» γλώσσα, που ήταν άγνωστη σε όλους εκτός μόνο από εκείνους που γίνονταν δεκτοί στα Μυστήρια.

Μυστικισμός: Κάθε δοξασία που έχει σχέση με μυστήρια και μεταφυσική, με τους ιδεατούς κόσμους περισσότερο, παρά με το δικό μας πραγματικό, τον πρακτικό κόσμο.

Μυστικός: Στην αρχαιότητα, αυτός που ανήκε σ’ εκείνους που έπαιρναν μέρος στα Μυστήρια. Στις μέρες μας, αυτός που ασκεί πρακτικά το μυστικισμό, κρατά μυστικό, έχει υπερβατικές απόψεις κλπ.

Ν

Ναζαρηνός Κώδικας: Οι Γραφές των Ναζαρηνών και επίσης των Ναβαθηνών. Σύμφωνα με

διάφορους Εκκλησιαστικούς Πατέρες και ειδικά τον Ιερώνυμο (342-420) και τον Επιφάνιο (315-403), ήταν αιρετικές διδασκαλίες, αλλά στην πραγματικότητα είναι μια από τις πολυάριθμες Γνωστικές γραφές κοσμολογίας και θεογονίας, καρπός μιας ιδιαίτερης αίρεσης.

Νεκρομαντεία: Το κάλεσμα των φασμάτων των νεκρών, που θεωρούνταν κατά την αρχαιότητα αλλά και από τους σύγχρονους αποκρυφιστές, ως πρακτική της μαύρης μαγείας. Ο Ιάμβλιχος (268-333), ο Πορφύριος (233-304) και άλλοι Θεουργοί είχαν καταδικάσει αυτή την πρακτική, όχι λιγότερο απ’ όσο ο Μωυσής, ο οποίος καταδίκασε τις «μάγισσες» της εποχής του σε θάνατο, αφού οι εν λόγω μάγισσες ήταν απλώς διάμεσα, όπως στην περίπτωση της μάγισσας της Ενδώρ και του Σαμουήλ.

Νεοπλατωνιστές: Μια φιλοσοφική σχολή που εμφανίστηκε μεταξύ του 2ου και του 3ου αιώνα της εποχής μας και ιδρύθηκε από τον Αμμώνιο Σακκά (175-242) στην Αλεξάνδρεια. Ίδιας σημασίας με τους Φιλαλήθεις και τους Αναλογιστές. Ονομάζονταν επίσης Θεουργοί και διάφορα άλλα ονόματα. Υπήρξαν οι Θεοσοφιστές των πρώτων αιώνων. Ο Νεοπλατωνισμός είναι Πλατωνική φιλοσοφία, συν έκσταση, θεία Ράτζα Γιόγκα.

Νεφές (Εβρ. Nephesh): «Η πνοή της ζωής» (mens vitae), ψυχή (anima), διαθέσεις. Αυτός ο όρος χρησιμοποιείται με πολλή ασάφεια στη Βίβλο. Γενικά σημαίνει Πράνα, «ζωή». Στην Καμπαλά είναι τα ζωώδη πάθη και η ζωική ψυχή. Συνεπώς, όπως υποστηρίζεται στις θεοσοφικές διδασκαλίες, η Νέφες είναι συνώνυμο της πρανο-καμικής αρχής ή της ζωτικής ζωικής ψυχής στον άνθρωπο.

Νήμα της Ψυχής (Thread Soul): Το ίδιο με τον όρο Σουτράτμα. Νιρβάνα (Σανσ.): Σύμφωνα με τους Ανατολιστές, το ολοκληρωτικό «σβήσιμο», σαν τη φλόγα

ενός κεριού, η έσχατη εξάλειψη της ύπαρξης. Αλλά στην εσωτερική ερμηνεία, είναι η κατάσταση της απόλυτης ύπαρξης και της απόλυτης συνείδησης στην οποία ανέρχεται το Εγώ ενός ανθρώπου που έχει φτάσει στον ύψιστο βαθμό τελείωσης και αγιότητας κατά τη διάρκεια της ζωής του όταν το σώμα του πεθαίνει, και περιπτωσιακά, όπως στην περίπτωση του Βούδα Γκαουταμά και άλλων, κατά τη διάρκεια της ζωής του.

Νιρβάνι (Σανσ.): Αυτός που έχει φτάσει στο Νιρβάνα, μια απελευθερωμένη Ψυχή. Κάθε μελετητής που έχει επισκεφθεί την Κίνα, την Ινδία και την Ιαπωνία, ξέρει καλά ότι το Νιρβάνα δεν σημαίνει καθόλου αυτό που ισχυρίζονται οι Ανατολιστές. Είναι «φυγή από τη δυστυχία», αλλά μόνο από αυτήν της ύλης, ελευθερία από το Κλέσα ή Κάμα και πλήρης εξάλειψη των ζωωδών επιθυμιών. Αν μας πουν ότι ο Αμπιντχάμμα ορίζει το Νιρβάνα σαν «μια κατάσταση απόλυτης εκμηδένισης», συμφωνούμε, προσθέτοντας ότι η τελευταία λέξη αναφέρεται «σε καθετί που συνδέεται με την ύλη ή τον υλικό κόσμο», και αυτό επειδή αυτός ο τελευταίος (όπως και όλα όσα υπάρχουν μέσα του) είναι πλάνη ή μαγιά. Ο Σακιαμούνι Βούδας, στις τελευταίες μέρες της ζωής του είπε ότι «το πνευματικό σώμα είναι αθάνατο». Όπως εξηγεί ο Ερν. Έιτελ (1838-1908), ο σινολόγος μελετητής, «τα λαϊκά εξωτερικά συστήματα συμφωνούν στον αρνητικό ορισμό του Νιρβάνα σαν μια κατάσταση απόλυτης απαλλαγής από τον κύκλο της περιπλάνησης. Μια κατάσταση ολότελα απαλλαγμένη απ’ όλες τις μορφές ύπαρξης, και πρώτ’ απ’ όλα ελευθερία από κάθε πάθος και κόπο, μια κατάσταση αδιαφορίας σε κάθε ευαισθησία», και θα μπορούσε να προσθέσει «θάνατο κάθε ευσπλαχνίας για τον κόσμο του πόνου». Γι αυτό και οι Μποντχισάτβα που προτιμούν το ένδυμα «νιρβανακάγια» από το «ντχαρμακάγια», στέκουν πιο ψηλά στη λαϊκή εκτίμηση από τους Νιρβάνι. Αλλά ο ίδιος σχολιαστής προσθέτει ότι, «ο θετικός (και εσωτερικός) ορισμός του Νιρβάνα είναι η ανώτερη κατάσταση πνευματικής ευδαιμονίας, μια απόλυτη αθανασία μέσω απορρόφησης της ψυχής (μάλλον του πνεύματος) στον εαυτό της, αλλά διατηρώντας την ατομικότητα έτσι ώστε, για παράδειγμα, οι Βούδες, αφού εισέλθουν στο Νιρβάνα, μπορούν να επανεμφανιστούν πάνω στη Γη» (δηλαδή στο μελλοντικό Μανβαντάρα).

142

Νιρμανακάγια (Σανσ.): Στην εσωτερική φιλοσοφία είναι κάτι τελείως διαφορετικό από τις λαϊκές σημασίες που του αποδίδονται και από τις φαντασίες των Ανατολιστών. Μερικοί αποκαλούν νιρμανακάγια, ή σώμα, «νιρβάνα, που παραμένει» (Σλαγκιντβέιτ), πιθανώς βάσει της υπόθεσης ότι είναι ένα είδος νιρβανικής κατάστασης κατά τη διάρκεια της οποίας διατηρούνται η συνείδηση και η μορφή. Άλλοι λένε ότι είναι ένα από τα Τρικάγια (τρία σώματα), με τη «δύναμη να παίρνει οποιαδήποτε εξωτερική μορφή προκειμένου να διαδώσει το Βουδισμό (ιδέα του Ερν. Έιτελ). Επίσης, ότι «είναι ο ενσαρκωμένος αβατάρα μιας θεότητας» (αυτόθι). Από την άλλη μεριά, ο Αποκρυφισμός (Φωνή της Σιγής) τον λέει Νιρμανακάγια, παρόλο που στην κυριολεξία σημαίνει ένα μεταμορφωμένο «σώμα», είναι μια κατάσταση. Η μορφή είναι αυτή ενός αντέπτ ή γιόγκι ο οποίος εισέρχεται ή επιλέγει αυτή τη μεταθανάτια κατάσταση αντί του Ντχαρμακάγια ή της απόλυτης νιρβανικής κατάστασης. Αυτό το κάνει επειδή αυτό το τελευταίο σώμα (κάγια) θα τον χώριζε για πάντα από τον κόσμο της μορφής, προσφέροντάς του μια κατάσταση ιδιοτελούς ευδαιμονίας, στην οποία κανένα άλλο έμβιο ον δεν μπορεί να συμμετάσχει και έτσι ο αντέπτ δεν θα είχε τη δυνατότητα να βοηθήσει την ανθρωπότητα, ή έστω τους ντεβά. Όμως, ως Νιρμανακάγια, ο αντέπτ αφήνει πίσω του μόνο το φυσικό του σώμα και διατηρεί κάθε άλλη «αρχή» εκτός της καμικής, γιατί την έχει εκδιώξει για πάντα από τη φύση του κατά τη διάρκεια της ζωής του, και δεν μπορεί ποτέ να ξαναεμφανιστεί στη μεταθανάτια κατάστασή του. Έτσι, αντί να πάρει μια ιδιοτελή ευδαιμονία, επιλέγει μια ζωή αυτοθυσίας, μια ύπαρξη η οποία τελειώνει μόνο μαζί με τον κύκλο ζωής, προκειμένου να μπορεί να βοηθήσει την ανθρωπότητα με έναν αόρατο αλλά ωστόσο πολύ αποτελεσματικό τρόπο (δείτε Η Φωνή της Σιγής, τμήμα «Οι Επτά Πύλες»). Συνεπώς ο Νιρμανακάγια δεν είναι, όπως πιστεύεται γενικά, το σώμα «με το οποίο ο Βούδας ή ο Μποντχισάτβα εμφανίζεται πάνω στη Γη», αλλά πραγματικά κάποιος ο οποίος είτε ήταν Τσουτούκτου ή Κουμπιλχάν, ένας αντέπτ ή ένας γιόγκι στη διάρκεια της ζωής του, τώρα είναι πλέον μέλος εκείνου του αόρατου Πλήθους το οποίο πάντα προστατεύει και φυλάει την Ανθρωπότητα, μέσα στα όρια του Κάρμα. Συχνά συγχέεται με ένα «Πνεύμα», έναν Ντεβά ή τον ίδιο το Θεό κλπ. Ο Νιρμανακάγια είναι ωστόσο πάντα ένας προστατευτικός, ευσπλαχνικός, αληθινά ένας φύλακας άγγελος, για εκείνον ο οποίος είναι άξιος της βοήθειάς του. Παρά την οποιαδήποτε αντίρρηση που μπορεί να εκφραστεί ενάντια σ’ αυτή τη δοξασία, επειδή όντως ποτέ μέχρι τώρα δεν έγινε γνωστή στην Ευρώπη και επομένως, αφού είναι άγνωστη στους Ανατολιστές, πρέπει αναγκαστικά να «είναι ένας μύθος σύγχρονης επινόησης», ωστόσο κανένας δεν μπορεί να έχει αρκετή τόλμη για να υποστηρίξει ότι αυτή η ιδέα για τη βοήθεια της δεινοπαθούσας Ανθρωπότητας με τίμημα τη σχεδόν αιώνια αυτοθυσία ενός ατόμου, δεν είναι μια από τις πιο μεγαλειώδεις και ευγενικές ιδέες που δημιούργησε ποτέ η ανθρώπινη σκέψη.

Νόμος της Ανταπόδοσης, βλέπε Κάρμα. Νοούμενο: Η αληθινή ουσιαστική φύση του Όντος ως ξεχωριστή από τα απατηλά αντικείμενα

των αισθήσεων. Νους: Ένας Πλατωνικός όρος για τον Ανώτερο Νου ή Ψυχή. Σημαίνει Πνεύμα, για διάκριση

από τη ζωική Ψυχή. Θεία συνείδηση ή νους στον άνθρωπο. Ο όρος υιοθετήθηκε από τους Γνωστικούς για τον πρώτο τους συνειδητό Αιώνα, ο οποίος σύμφωνα με τους Αποκρυφιστές, είναι ο τρίτος Λόγος, κοσμικά, και η τρίτη «αρχή» (αριθμώντας από πάνω) ή Μάνας, στον άνθρωπο.

Νουτ (Αιγ.): Στο Αιγυπτιακό Πάνθεο σημαίνει «Ο Μόνος-Μοναδικός», επειδή στη λαϊκή ή εξωτερική θρησκεία δεν προχωρεί πάνω από την τρίτη εκδήλωση η οποία ακτινοβολεί από το Αδιάγνωστο και το Άγνωστο στην Εσωτερική φιλοσοφία κάθε έθνους. Ο Νους του Αναξαγόρα (500-428) ήταν το Μάχατ των Ινδουιστών – ο Μπράχμα όντας η πρώτη εκδηλωμένη Θεότητα – «ο αυτοδύναμος νους ή πνεύμα». Αυτή η δημιουργός Αρχή είναι η πρώτη κίνηση ή η αρχική ώθηση του καθετί για να βρεθεί στο σύμπαν, η ψυχή της ή ιδανικό της.

Νταμαπάντα (Πάλι Dhammapada): Ένα έργο που περιέχει διάφορους αφορισμούς από τις Βουδιστικές Γραφές.

Ντεβά (Σανσ. Deva): Ένας θεός, μια «ακτινοβόλος» θεότητα. Deva (deus) από τη ρίζα div, «λάμπω». Ένας Ντεβά είναι μια ουράνια ύπαρξη – καλή, κακή, ή αδιάφορη – η οποία διαμένει στους τρεις «κόσμους», ή τα τρία πεδία πάνω από εμάς. Υπάρχουν 33 ομάδες 330 εκατομμύρια από αυτούς.

Ντεβατσάν (Σανσ. Devachan): Η «διαμονή των θεών». Μια κατάσταση ενδιάμεση, μεταξύ δύο γήινων ζωών, στην οποία εισέρχεται το Εγώ (Άτμα-Μπούντχι-Μάνας ή η Τριάδα σε Ένα) μετά το χωρισμό του από το Κάμα Ρούπα και τη διάλυση των κατώτερων αρχών, με το θάνατο του σώματος στη γη.

Ντχιάνα (Σανσ. Dhyana): Μια από τις έξι παραμίτας (στο Βουδισμό) ή τελειώσεις, μια κατάσταση αφαίρεσης που μεταφέρει τον ασκητή ο οποίος την ασκεί, πολύ πέρα από το δικό του πεδίο αντίληψης μέσω των αισθήσεων και έξω από τον κόσμο της ύλης. Στην κυριολεξία «ενατένιση». Οι έξι καταστάσεις του Ντχιάνα διαφέρουν μόνο στο βαθμό απόσπασης του προσωπικού Εγώ από την αισθητηριακή ζωή.

143

Ντχιάν Τσοχάν (Σανσ. Dhyan Chohans): Στην κυριολεξία, «οι Κύριοι του Φωτός» (της ενατένισης ή διαλογισμού). Οι ανώτεροι θεοί, αντίστοιχοι με του Αρχαγγέλους του Ρωμαιο-Καθολικισμού. Οι θείες Διάνοιες που είναι επιφορτισμένες με την επίβλεψη του Κόσμου.

Νύχτα του Μπράχμα (Σανσ.): Μια περίοδος ίσης διάρκειας με την «Ημέρα του Μπράχμα», κατά τη διάρκεια της οποίας λέγεται ότι ο (αρσενικός) Μπράχμα κοιμάται. Όταν ξυπνάει ξαναρχίζει τη διαδικασία και αυτό συνεχίζεται για μια Εποχή του Μπράχμα που αποτελείται από εναλλασσόμενες «Ημέρες» και «Νύχτες» (από 4.320.000.000 έτη η κάθε μια) και διαρκεί 100 χρόνια. Χρειάζονται δεκαπέντε ψηφία για να εκφράσουμε τη διάρκεια μιας τέτοιας εποχής, μετά την παρέλευση της οποίας αρχίζει η Μαχαπραλάγια ή Μεγάλη Διάλυση, που διαρκεί με τη σειρά της το ίδιο διάστημα του δεκαπενταψήφιου αριθμού.

Ο

Ολυμπιόδωρος: Ο τελευταίος Νεοπλατωνιστής σε φήμη και διασημότητα της Αλεξανδρινής Σχολής. Έζησε τον 6ο αιώνα, την εποχή του Αυτοκράτορα Ιουστινιανού (482-565). Με το ίδιο όνομα υπήρξαν αρκετοί συγγραφείς και φιλόσοφοι, τόσο στην προ-Χριστιανική όσο και στην μετά-Χριστιανική εποχή. Ένας απ’ αυτούς υπήρξε διδάσκαλος του Πρόκλου (410-485), ένας άλλος ήταν ιστορικός του 8ου αιώνα κλπ.

Ομοιογενής: Από τις Ελληνικές λέξεις όμοιο και γένος. Αυτό που έχει την ίδια φύση, είναι αδιαφοροποίητο, όχι σύνθετο, όπως υποτίθεται ότι είναι ο χρυσός.

Ουπανισάδες (Σανσ. Upanishad): Κυριολεκτικά, «εσωτερική δοξασία». Η τρίτη διαίρεση των Βεδών και κατατάσσεται στις αποκαλύψεις (Σρούτι ή «αποκαλυμμένη λέξη»). Περίπου 150 έως 200 από τις Ουπανισάδες σώζονται ακόμη, αν και όχι παραπάνω από δώδεκα περίπου είναι τελείως ελεύθερες από παραποιήσεις. Αυτές οι δώδεκα είναι όλες νεώτερες του 6ου π.Χ. αιώνα. Όπως η Καμπαλά, η οποία ερμηνεύει το εσωτερικό νόημα της Βίβλου, έτσι και οι Ουπανισάδες ερμηνεύουν το μυστικό νόημα των Βεδών. Ο καθηγητής Κάουελ (1826-1903) έχει δύο δηλώσεις, θεωρώντας τις Ουπανισάδες τόσο ενδιαφέρουσες όσο παραμένουν ακριβείς. Λέει λοιπόν ότι: 1) Αυτά τα έργα έχουν «μια ασυνήθη ιδιομορφία και παντελή έλλειψη κάθε Βραχμανικής αποκλειστικότητας στις δοξασίες τους… Αποπνέουν ένα εξ ολοκλήρου διαφορετικό πνεύμα, μια ελευθερία σκέψης άγνωστη σε κάθε νεώτερη εργασία, με εξαίρεση τους καθ’ αυτούς ύμνους» και 2) «Οι μεγάλοι δάσκαλοι της ανώτερης γνώσης (γκούπτα-βιντιά) και οι Βραχμάνοι, εμφανίζονται συνεχώς καθώς πηγαίνουν στους βασιλιάδες Ξατρίγια για να γίνουν μαθητές τους (τσέλα)». Αυτό δείχνει αδιαμφισβήτητα ότι, α) Οι Ουπανισάδες γράφτηκαν πριν από την καθιέρωση των κοινωνικών τάξεων (βλέπε «κάστα») και της Βραχμανικής επιρροής, όντας έτσι δεύτερες σε αρχαιότητα ως προς τις Βέδες. Και β) ότι οι απόκρυφες επιστήμες της «ανώτερης γνώσης», όπως το τοποθετεί ο Κάουελ, είναι πολύ παλαιότερες από τους Βραχμάνους στην Ινδία και οπωσδήποτε από το σύστημα των κοινωνικών τάξεων. Οι Ουπανισάδες είναι ωστόσο πολύ νεώτερες από την γκούπτα- βιντιά ή την «ιερή επιστήμη», που είναι τόσο παλιά όσο είναι αφ΄εαυτής η ανθρώπινη φιλοσοφική σκέψη.

Ουπάντχι (Σανσ. Upadhi): Βάση, υποδομή, φορέας, όχημα. Παράδειγμα: στον αποκρυφισμό, η ουσία είναι το ουπάντχι του πνεύματος.

Όψη (aspect): Η μορφή (ρούπα) κάτω από την οποία εκδηλώνεται κάθε αρχή στον επταδικό άνθρωπο ή τη φύση, ονομάζεται στη Θεοσοφική ορολογία μια όψη αυτής της αρχής.

Π

Παγκόσμια Αδελφότητα: Ο υπότιτλος της Θεοσοφικής Εταιρείας και η πρώτη από τις τρεις

εξαγγελίες που διακήρυξε. Πανδώρα: Στην Ελληνική Μυθολογία, η πρώτη γυναίκα στη Γη, η οποία δημιουργήθηκε με πηλό

από τον Ήφαιστο για να εξαπατήσει τον Προμηθέα και να εξουδετερώσει το χάρισμά του στους ανθρώπους. Κάθε θεός έχοντας κάνει ένα δώρο κάποιας ποιότητας, το έφτιαξε για να τα μεταφέρει σε ένα κουτί στον Προμηθέα, ο οποίος, ωστόσο, όντας προικισμένος με προνοητικότητα, την έδιωξε, αλλάζοντας τα χαρίσματα σε ελαττώματα. Έτσι, στη συνέχεια, όταν ο αδελφός του Επιμηθέας την παντρεύτηκε, στο άνοιγμα του κουτιού, όλα τα κακά που τώρα βασανίζουν την ανθρωπότητα βγήκαν από μέσα και παρέμειναν από τότε στον κόσμο.

Πανθεϊστής: Αυτός που ταυτίζει το Θεό με τη φύση και το αντίστροφο. Αν πρέπει να αναγνωρίσουμε τη θεότητα σαν αιώνια και πανταχού παρούσα αρχή, αυτό μπορεί να ισχύει και αντίστροφα, η φύση όντας απλά η φυσική όψη της θεότητας, ή το σώμα της.

Πάνταινος (περίπου 120-200 μ.Χ.): Πλατωνικός φιλόσοφος της Αλεξανδρινής σχολής των Φιλαλήθων.

Παραίσθηση (Hallucination): Μια κατάσταση που, μερικές φορές, προκαλείται από φυσιολογικές διαταραχές, άλλοτε από μεντιουμισμό και άλλοτε από μέθη. Αλλά η αιτία που προκαλεί τα οράματα πρέπει να αναζητηθεί βαθύτερα από τη φυσιολογία. Όλα τα οράματα αυτού του είδους, ειδικά όταν προκαλούνται μέσω διαμεσότητας, προέρχονται από μια χαλάρωση του

144

νευρικού συστήματος, που αναπόφευκτα προκαλεί μια αφύσικη μαγνητική κατάσταση η οποία έλκει προς το άτομο κύματα Αστρικού Φωτός. Αυτά τα τελευταία είναι που παρέχουν τις διάφορες παραισθήσεις, οι οποίες όμως δεν είναι πάντα όπως τις θεωρούν οι γιατροί, κενά και απατηλά όνειρα. Κανένας δεν μπορεί να δει, κάτι που δεν υπάρχει – δηλαδή που δεν εντυπώνεται – μέσα ή πάνω στα αστρικά κύματα. Ένας ενορατικός όμως, μπορεί να αντιληφθεί αντικείμενα και σκηνές, άσχετα εάν είναι του παρελθόντος, του παρόντος ή του μέλλοντος, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με τον ίδιο και επίσης να αντιληφθεί αρκετά πράγματα, εντελώς άσχετα μεταξύ τους, την ίδια ακριβώς στιγμή, δημιουργώντας έτσι τους πλέον χονδροειδείς και παράλογους συνδυασμούς. Και οι δύο τους, μέθυσος και ενορατικός, διάμεσο και μύστης, βλέπουν τα αντίστοιχα οράματά τους στο Αστρικό Φως. Αλλά, ενώ ο μέθυσος, ο τρελός και το ανεκπαίδευτο άτομο, ή κάποιος που υποφέρει από εγκεφαλικό πυρετό, βλέπουν επειδή δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς και προκαλούν στον εαυτό τους, ασυνείδητα, μπερδεμένα οράματα, αντίθετα ο μύστης και ο ενορατικός, έχουν τη δυνατότητα επιλογής και ελέγχου αυτών των οραμάτων. Ξέρουν πού να εστιάσουν το βλέμμα τους, πώς να σταθεροποιήσουν τις σκηνές που θέλουν να παρατηρήσουν, και πώς να βλέπουν πέρα από τα εξωτερικά στρώματα του Αστρικού Φωτός. Για τους πρώτους, αυτές οι φευγαλέες ματιές μέσα στα κύματα είναι παραισθήσεις, ενώ για τους δεύτερους γίνονται μια πιστή αναπαραγωγή εκείνου που πραγματικά έχει συμβεί, συμβαίνει, ή θα συμβεί. Οι τυχαίες σκηνές που συλλαμβάνει το μέντιουμ και τα φευγαλέα του οράματα στο απατηλό φως, μεταμορφώνονται κάτω από την καθοδήγηση του μύστη και του ενορατικού σε σταθερές εικόνες, πιστές αναπαραστάσεις εκείνου που επιθυμεί να έλθει μέσα στην εστία της αντίληψής του.

Παραμπράχμαν (Σανσ.): Ένας Βεδαντικός όρος που σημαίνει «υπεράνω του Μπράχμα». Η υπέρτατη και απόλυτη αρχή, απρόσωπη και ανώνυμη. Στις Βέδες αναφέρεται σαν «Αυτό» (Sat).

Παρανιρβάνα (Σανσ.): Στη Βουδιστική φιλοσοφία το υπέρτατο είδος Νιρβάνα, πάνω από το Νιρβάνα.

Πάρσοι: Οι τωρινοί Πέρσες οπαδοί του Ζωροάστρη, οι οποίοι είναι τώρα εγκατεστημένοι στην Ινδία, ειδικά στη Βομβάη και στο Γκουζεράτ, λάτρεις του ήλιου και του πυρός. Μια από τις πλέον ευφυείς και εκτιμούμενες κοινότητες στη χώρα, ασχολούμενοι γενικά σε εμπορικές δραστηριότητες. Έχουν απομείνει περίπου 50 έως 60 000 στην Ινδία, από τότε που εγκαταστάθηκαν, περίπου πριν από 1000 χρόνια.

Πεδίο (Plane): Από το Λατινικό planus (επίπεδος, ομαλός), μια έκταση χώρου με φυσική ή με μεταφυσική έννοια. Στον Αποκρυφισμό, την έκταση ή το βαθμό μιας κατάστασης συνειδητότητας, ή την κατάσταση της ύλης που ανταποκρίνεται στις αισθητήριες δυνάμεις ενός συγκεκριμένου είδους αισθήσεων ή στη δράση μιας συγκεκριμένης δύναμης.

Πλάνη (Illusion): Στον αποκρυφισμό, οτιδήποτε πεπερασμένο (όπως το σύμπαν και όλα όσα υπάρχουν σ’ αυτό) ονομάζονται «πλάνη» ή μαγιά (maya).

Πλανητικά Πνεύματα: Οι κύριοι και κυβερνήτες των πλανητών. Οι πλανητικοί θεοί. Πλαστικό: Ο όρος χρησιμοποιείται στον αποκρυφισμό σε σχέση με τη φύση και την ουσία του

αστρικού σώματος, ή της «Πρωτεϊκής Ψυχής». Πλήρωμα: «Πληρότητα». Ένας Γνωστικός όρος που χρησιμοποιήθηκε επίσης από τον

Απόστολο Παύλο. Ο θείος κόσμος, ή ο τόπος διαμονής των θεών. Ο κοσμικός χώρος διαιρεμένος σε μεταφυσικούς Αιώνες.

Πλωτίνος (203-269): Ένας διακεκριμένος Νεοπλατωνιστής φιλόσοφος του 3ου αιώνα, ένας έμπρακτος μυστικιστής, φημισμένος για τις αρετές και την πολυμάθειά του. Δίδαξε μια δοξασία απαράλλακτη με αυτή των Βεδαντιστών, δηλαδή ότι η πνευματοψυχή απορρέει από τη μοναδική θεϊκή αρχή και μετά από το προσκύνημά της στη Γη ξανασμίγει με αυτήν.

Πνευματισμός (Spiritism, Spiritualism): Η διαφορά ανάμεσα στον όρο Σπιριτίσμ και στον όρο Σπιριτουαλίσμ είναι ότι οι Σπιριτουαλίστ σχεδόν ομόφωνα απορρίπτουν τη δοξασία της επαναγέννησης, ενώ οι Σπιριτίστ την έχουν θεμελιώδη αρχή στα πιστεύω τους. Ωστόσο υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ των απόψεων των τελευταίων και των φιλοσοφικών διδασκαλιών των αποκρυφιστών της ανατολής. Οι Σπιριτίστ ανήκουν στη Γαλλική σχολή που ιδρύθυκε από τον Άλαν Καρντέκ (1809-1869), και οι Σπιριτουαλίστ της Αμερικής και της Ευρώπης στη σχολή των «Αλεπούδων» (Fox girls) εγκαινίασαν τις θεωρίες τους στο Ρότσεστερ των ΗΠΑ. Οι Θεοσοφιστές ενώ πιστεύουν στα διαμεσιτικά φαινόμενα και των δύο σχολών, απορρίπτουν την ιδέα των «πνευμάτων».

Πορφύριος (233-305): Το πραγματικό του όνομα ήταν Μάλεκ, το οποίο οδήγησε τη σκέψη να θεωρηθεί Ιουδαίος. Προερχόταν από την Τύρο, μαθήτευσε κοντά στον Λογγίνο (213-273) τον διαπρεπή φιλόσοφο και κριτικό, και έγινε μαθητής του Πλωτίνου (203-269) στη Ρώμη. Ήταν Νεοπλατωνιστής, διακεκριμένος συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός για τη διαμάχη του με τον Ιάμβλιχο (268-333) σχετικά με τα κακά που εμφιλοχωρούν στην πρακτική εφαρμογή της Θεουργίας, αλλά ωστόσο, τελικά, προσηλυτίστηκε στις απόψεις του αντιπάλου του. Μυστικιστής από τη φύση του ακολούθησε, όπως ο δάσκαλός του Πλωτίνος, το σύστημα της αγνής Ινδικής Ράτζα Γιόγκα, το οποίο, εξασκώντας το, οδηγεί στην ένωση της ψυχής με τη συμπαντική υπερψυχή, και την ανθρώπινη ψυχή με την πνευματική της ψυχή, το Μπούντχι-Μάνας. Παραπονείται, ωστόσο, ότι παρά τις προσπάθειές

145

του έφτασε στην ύψιστη κατάσταση έκστασης μονάχα μια φορά, όταν ήταν 68 χρονών, ενώ ο δάσκαλός του Πλωτίνος είχε βιώσει την υπέρτατη ευδαιμονία έξι φορές στη ζωή του.

Ποτ Αμούν: Κοπτικός όρος που σημαίνει «ο αφιερωμένος στο θεό Άμμωνα», το θεό της Σοφίας. Όνομα (Ποτάμων) ενός Αιγύπτιου ιερέα και αποκρυφιστή της εποχής των Πτολεμαίων.

Πουράνας (Σανσ.): Στην κυριολεξία «τα αρχαία», αναφερόμενα στα Ινδικά μυθολογικά κείμενα και τις γραφές, των οποίων ο αριθμός είναι σημαντικός.

Πραλάγια (Σανσ.): Διάλυση. Το αντίθετο του Μανβαντάρα. Το ένα είναι η περίοδος ανάπαυσης και το άλλο της πλήρους δραστηριότητας (θάνατος και ζωή) ενός πλανήτη ή ολόκληρου του σύμπαντος.

Πράνα (Σανσ.): Η ζωτική αρχή, η πνοή της ζωής, νεφές (nephesh). Πράτζνα (Σανσ. Prajna): Όρος που χρησιμοποιείται για να ορίσει τον «συμπαντικό νου».

Συνώνυμο του Μάχατ Προσωπικότητα: Οι διδασκαλίες του αποκρυφισμού διαιρούν τον άνθρωπο σε τρεις όψεις: Τη

θεία ή πνευματική, τη νοητική ή λογικό και την άλογη ή ζωώδη φύση. Για μεταφυσικούς σκοπούς, ο άνθρωπος εξετάζεται επίσης κάτω από μια επταπλή διαίρεση, ή, για να το εκφράσουμε σύμφωνα με τη Θεοσοφία, είναι σύνθεση επτά «αρχών», τρεις από τις οποίες αποτελούν την ανώτερη τριάδα και οι υπόλοιπες τέσσερις την κατώτερη τετράδα. Στην τελευταία κατοικεί η προσωπικότητα η οποία περιλαμβάνει όλα τα χαρακτηριστικά, περιλαμβανομένων της μνήμης και της συνειδητότητας, κάθε ζωής κυκλικά. Η ατομικότητα είναι το ανώτερο Εγώ (Μάνας) εξετάζοντας την τριάδα σαν ενότητα. Με άλλα λόγια, η ατομικότητα είναι το άφθαρτο Εγώ μας το οποίο μετενσαρκώνεται και εκφράζεται μέσω μιας καινούριας προσωπικότητας σε κάθε νέα γέννηση.

Πρωτεϊκή Ψυχή: Ένα όνομα για το μαγιάβι ρουπά (mayavi rupa) ή το νοητικό σώμα, η ανώτερη αστρική μορφή η οποία παίρνει όλες τις μορφές και κάθε μορφή, κατά τη βούληση της σκέψης ενός αντέπτ.

Πυθαγόρας (586-506): Ο πιο φημισμένος Έλληνας μυστικιστής φιλόσοφος, ο οποίος δίδαξε το ηλιακό σύστημα και τη μετενσάρκωση, τα ανώτερα μαθηματικά και την ανώτερη μεταφυσική, και ο οποίος είχε την πλέον ονομαστή σχολή στον κόσμο.

Ρ

Ρόιχλιν Ιωάννης (Johann Reuchlin): Μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος και φιλόλογος,

Καμπαλιστής και μελετητής. Γεννήθηκε στο Πφορτζχάιμ το 1455 και από νεαρός υπήρξε διπλωμάτης. Σε μια περίοδο της ζωής του κράτησε τη θέση του ανώτατου δικαστή στο δικαστήριο του Τούμπιγκεν, για έντεκα χρόνια. Υπήρξε επίσης δάσκαλος του Μελάγχθωνα (Φίλ. Σβάρτσερντ 1497-1560) και διώχθηκε πολύ από τον κλήρο για εξύμνηση της Εβραϊκής Καμπαλά, ενώ την ίδια περίοδο αποκλήθηκε «Πατέρας της Μεταρρύθμισης». Πέθανε το 1522 σε μεγάλη φτώχεια, τη συνηθισμένη μοίρα όλων που εκείνη την εποχή πήγαιναν ενάντια στο νεκρό γράμμα της Εκκλησίας.

Σ

Σαιν Ζερμαίν, κόμης του (Comte de St. Germain): Μια αινιγματική προσωπικότητα, που

εμφανίστηκε για πολλά χρόνια στη Γαλλία, στην Αγγλία και αλλού. Σαμάντχι (Σανσ. Samadhi): Η ονομασία στην Ινδία της πνευματικής έκστασης. Είναι η

κατάσταση της τέλειας έκστασης, προκαλούμενη μέσω μυστικιστικής αυτοσυγκέντρωσης. Σάμμα Σαμπούντχα (Σανσ. Samma Sambuddha): Η ξαφνική ανάμνηση όλων των περασμένων

ενσαρκώσεων κάποιου, φαινόμενο που αποκτάται μέσω του Γιόγκα. Ένας Βουδιστικός μυστικιστικός όρος.

Σαμγιουττάκα Νικάγια (Σανσ. Samyuttaka Nikaya): Μια από τις Βουδιστικές Σούτρες. Σαμκάρα (Πάλι Samkhara): Ένα από τα πέντε Βουδιστικά Σκάντχας ή χαρακτηριστικά.

Σημαίνει «νοητικές τάσεις». Σάμμερλάντ: Το φανταστικό όνομα που δόθηκε από τους Σπιριτουαλίστ (τους Αμερικανο-

Εγγλέζους πνευματιστές) στη διαμονή των ασώματων «πνευμάτων» τους, την οποία τοποθετούν κάπου στο Γαλαξία μας. Περιγράφεται, σύμφωνα με τις αυθεντίες των «πνευμάτων» που επέστρεψαν, σαν μια θαυμάσια χώρα με ωραίες πόλεις και κτίρια, Αίθουσα Συνεδρίων, Μουσεία κλπ, κλπ (βλέπε έργα του Άντριου Τζάκσον Ντέιβις).

Σαμοθράκη: Νησί στο Ελληνικό Αρχιπέλαγος, περιώνυμο στην αρχαιότητα για τα Μυστήρια που τελούνταν στους ναούς του. Αυτά τα Μυστήρια ήταν παγκόσμια γνωστά.

Σάννα (Πάλι Sanna): Ένα από τα πέντε Σκάντχας ή χαρακτηριστικά. Σημαίνει «αφηρημένες έννοιες».

Σβέντεμποργκ Εμμανουήλ (1688-1772): Φημισμένος μελετητής και διορατικός του 18ου αιώνα, άνθρωπος μεγάλης μόρφωσης με τεράστια συνεισφορά στην επιστήμη, αλλά του οποίου ο μυστικισμός και η υπερβατική φιλοσοφία τον κατέταξαν στις τάξεις των παραισθητικών φαντασιώσεων. Τώρα είναι παγκόσμια γνωστός σαν ο ιδρυτής της Σβεντεμπόργκιας αίρεσης ή της

146

Εκκλησίας της Νέας Ιερουσαλήμ. Γεννήθηκε στη Στοκχόλμη της Σουηδίας από Λουθηρανούς γονείς, ο πατέρας του ήταν Επίσκοπος στη Δυτική Γκοτχλάντ. Το αρχικό του όνομα ήταν Σβέντμπεργκ, αλλά όταν του απονεμήθηκε ο τίτλος του ιππότη το 1719, το άλλαξε σε Σβέντενμποργκ. Έγινε μυστικιστής το 1743 και τέσσερα χρόνια αργότερα (το 1747) παραιτήθηκε από το λειτούργημά του (του Έκτακτου Επιμελητή στο Κολλέγιο Ορυχείων) και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο μυστικισμό.

Σεάνς (séance): Ένας όρος, που τώρα δηλώνει τη συνεδρία με ένα διάμεσο για διάφορα φαινόμενα, που χρησιμοποιείται κυρίως από τους Πνευματιστές.

Σεφιρώθ (Εβρ. Sephiroth): Μια Εβραϊκή καμπαλιστική λέξη για τις δέκα θείες εκπορεύσεις από το Αίν Σοφ, την απρόσωπη, συμπαντική αρχή, ή θεότητα.

Σκάντχας (Σανσ. Skandhas): Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα κάθε προσωπικότητας, τα οποία μετά τον θάνατο διαπλάθουν τη βάση, τρόπος του λέγειν, για μια καινούρια καρμική επαναγέννηση. Υπάρχουν πέντε στο κοινό ή εξωτερικό σύστημα των Βουδιστών, δηλαδή: Ρούπα, μορφή ή σώμα, που αφήνει πίσω τα μαγνητικά της άτομα και τις μεταφυσικές έλξεις. Βεντάνα, αισθήσεις, που κάνει το ίδιο. Σάννα, ή αφηρημένες έννοιες, που είναι οι δημιουργικές δυνάμεις σε δράση από τη μια ενσάρκωση στην άλλη. Σαμκχάρα, νοητικές τάσεις, και Βιννάνα, διανοητικές ικανότητες.

Σουκσχμοπάντχι (Σανσ. Sukshmopadhi): Το φυσικό σώμα στην ονειρώδη (σβάπνα) κατάσταση και το «αιτιατό σώμα» (καρανοπάντχι). Οι όροι αυτοί ανήκουν στις διδασκαλίες της σχολής Ταράκα Ράτζα Γιόγκα.

Σοφία – Θρησκεία: Συνώνυμο του όρου Θεοσοφία. Στοιχειακά (Elementals): Πνεύματα των Στοιχείων. Τα πλάσματα που εμφανίζονται στα

τέσσερα Βασίλεια ή Στοιχεία – γη, αήρ, πυρ και ύδωρ. Από τους Καμπαλιστές ονομάζονται Γνώμες (τα της γης), Συλφίδες (του αέρα), Σαλαμάνδρες (του πυρός) και Ουντίνες ή Νηρηίδες (του ύδατος). Εκτός από ελάχιστα ανώτερου είδους και τους κυβερνήτες τους, είναι μάλλον οι δυνάμεις της φύσης, παρά αιθέριοι άνδρες και γυναίκες. Αυτές οι δυνάμεις, ως πειθήνιοι πράκτορες των αποκρυφιστών, μπορούν να προκαλέσουν διάφορα αποτελέσματα. Όταν όμως χρησιμοποιούνται από τα «στοιχειώδη» (Κάμα Ρούπας) – οπότε στην περίπτωση αυτή σκλαβώνουν τα διάμεσα - τότε μπορούν να ξεγελάσουν τους εύπιστους. Όλα τα κατώτερα αόρατα όντα που δημιουργούνται στα πέμπτο, έκτο και έβδομο πεδία της δικής μας γήινης ατμόσφαιρας, ονομάζονται Στοιχειακά – πέρι, ντέβα, ντζίνι, σίλβαν, σάτυροι, φαύνοι, έλφες, νάνοι, τρολλ, νόρνες, κόμπολντ, μπρόουνις, νίξιες, γκόμπλιν, πίνκις, μπάνσις, άνθρωποι των βάλτων, λευκές κυρίες, ξωτικά, νεράιδες κλπ, κλπ.

Στχούλα Σαρίρα (Σανσ. Sthula Sharira): Το ανθρώπινο φυσικό σώμα, στον αποκρυφισμό και στη Βεδαντική φιλοσοφία.

Στχουλοπάντχι (Σανσ. Sthulopadhi): Το φυσικό σώμα στην εγρήγορσή του, τη συνειδητή κατάσταση (τζαγκράτ).

Τ

Ταϊτζάσα (Σανσ. Taijasa): Από το τέτζας (tejas) «πυρ», που σημαίνει τον «ακτινοβόλο», τον

«φωτισμένο», που αναφέρεται στο μανάσα ρούπα ή το «σώμα του μανάς», επίσης στα αστέρια και στο αυγοειδές που λάμπει «σαν αστέρι». Ένας όρος της Βεδαντικής φιλοσοφίας που έχει και άλλες σημασίες εκτός από το αποκρυφιστικό νόημα που μόλις δόθηκε.

Ταράκα Ράτζα Γιόγκα (Σανσ.): Ένα από τα Βραχμανικά συστήματα Γιόγκα, το πιο φιλοσοφικό και στην πραγματικότητα το πλέον μυστικιστικό απ’ όλα, καθ’ όσον οι πραγματικές του αρχές δεν αποκαλύπτονται ποτέ δημόσια. Είναι σχολή καθαρά διανοητικής και πνευματικής εκπαίδευσης.

Τετραγράμματον: Το όνομα της θεότητας σε τέσσερα γράμματα, που στη Λατινική τους μορφή είναι IHVH. Είναι ένας καμπαλιστικός όρος και αντιστοιχεί σε ένα πιο υλικό πεδίο, απ’ ότι η ιερή τετρακτύς των Πυθαγορείων.

Τετραπλότητα (Quaternary): Οι τέσσερις κατώτερες «αρχές» στον άνθρωπο, εκείνες οι οποίες συνθέτουν την προσωπικότητα (δηλαδή φυσικό σώμα, αστρικό διπλό, πράνα ή ζωή, όργανα επιθυμίας και κατώτερο μάνας ή λογική), καθώς διακρίνονται από την ανώτερη τριαδικότητα ή τριάδα, η οποία απαρτίζεται από τις ανώτερες αρχές πνευματική ψυχή, νόηση και άτμαν (Ανώτερος Εαυτός).

Τζαβιντάν Χιράντ (Περσ. Javidan Khirad): Ένα έργο με ηθικές εντολές. Τζάνα, Τζνάνα, ή Γκνιάνα (Πάλι Jhana, Σανσ. Jnana): Γνώση, απόκρυφη σοφία. Τζουκαμπάρ Ζίβο (Jukabar Zivo): Όρος των Γνωστικών. Ο «Κύριος των Αιώνων» στο

Ναζαρηνό σύστημα. Είναι ο γενάρχης (ο προ-ερχόμενος) των επτά «Ιερών Ζωών» (των επτά πρωτογεννημένων Ντχιάν Τσοχάν ή Αρχαγγέλων, καθένας των οποίων αντιπροσωπεύει μία από τις θεμελιώδεις αρετές), και αυτοαποκαλείται τρίτη Ζωή (τρίτος Λόγος). Στο Ναζαρηνό Κώδικα προσαγορεύεται «Πηδάλιο» και «Άμπελος» της τροφής της ζωής. Επομένως ο όρος είναι ταυτόσημος με το Χριστό, ο οποίος λέει: «Εγώ ειμί η άμπελος η αληθινή και ο πατήρ μου ο γεωργός» (Ιωάννης 15.1). Είναι γνωστό ότι ο Χριστός θεωρείται από τη Ρωμαιο-Καθολική Εκκλησία ως ο «Κύριος των Αιώνων», όπως είναι επίσης ο Μιχαήλ, «ποιός είναι σαν το Θεό». Αυτή ήταν επίσης η πίστη των Γνωστικών.

147

Τίμαιος ο Λοκρός: Ένας Πυθαγόρειος φιλόσοφος (φίλος του Πλάτωνα). Διαφέρει κάπως από το δάσκαλό του στη δοξασία της μετεμψύχωσης. Έγραψε μια πραγματεία για την ψυχή του κόσμου, τη φύση και την πεμπτουσία της, η οποία είναι στη Δωρική διάλεκτο και σώζεται ακόμη.

Τριάδα: Σε κάθε θρησκεία και φιλοσοφία, τα τρία σε ένα. Τσέλα (Ινδ. Chela): Ένας μαθητής. Ο μαθητής ενός Γκουρού ή σοφού, ο οπαδός κάποιου

Διδασκάλου ή σχολής φιλοσοφίας.

Υ

Υλιστής: Όχι απαραίτητα ένας που δεν πιστεύει ούτε στο Θεό ούτε στην ψυχή, αλλά επίσης ο καθένας που υλοποιεί το απόλυτα πνευματικό. Αυτός που πιστεύει σε μια ανθρωπομορφική θεότητα, σε μια ψυχή άξια να καεί στην κόλαση της φωτιάς και σε κόλαση και παράδεισο σαν συγκεκριμένες τοποθεσίες και όχι σαν καταστάσεις συνείδησης. Οι Αμερικανοί «Πραγματιστές» (substandialists), μια Χριστιανική αίρεση (sect), είναι υλιστές, καθώς επίσης και οι αποκαλούμενοι Πνευματιστές (spiritualists).

Υλοποιήσεις: Στον Πνευματισμό η λέξη υποδηλώνει την αντικειμενική εμφάνιση των αποκαλουμένων «πνευμάτων των νεκρών», τα οποία ξαναντύνονται περιπτωσιακά με ύλη, δηλαδή φτιάχνουν για τον εαυτό τους, από τα υλικά που έχουν πρόχειρα στην ατμόσφαιρα και τις εκπορεύσεις των παρόντων, ένα προσωρινό σώμα που έχει μορφή όμοια με του νεκρού όπως φαινόταν όταν ήταν ζωντανός. Οι Θεοσοφιστές δέχονται το φαινόμενο της «υλοποίησης», αλλά αρνούνται τη θεωρία ότι προκαλείται από «πνεύματα», δηλαδή τις αθάνατες αρχές των απενσωματωμένων ατόμων. Οι Θεοσοφιστές υποστηρίζουν πως όταν το φαινόμενο είναι γνήσιο – και αυτό είναι κάτι που συμβαίνει πολύ πιο σπάνια απ’ όσο πιστεύεται συνήθως – τότε προκαλείται από τις λάβρες, τα είδωλα ή καμαλοκικά «φαντάσματα» των νεκρών προσωπικοτήτων (βλέπε «καμαλόκα» και «καμαρούπα»). Αφού ο Καμαλόκα βρίσκεται στο γήινο πεδίο και διαφέρει από τον βαθμό υλικότητάς του μόνο ως προς το βαθμό του δικού του πεδίου συνείδησης, λόγος για τον οποίο είναι κρυμμένος από την κανονική μας όραση, η περιπτωσιακή εμφάνιση τέτοιων κελυφών είναι τόσο φυσική όσο και η εμφάνιση ηλεκτρικών σφαιρών και άλλων ατμοσφαιρικών φαινομένων. Ο ηλεκτρισμός ως ρευστό ή ατομική ύλη (γιατί οι Αποκρυφιστές υποστηρίζουν, όπως και ο Μάξγουελ (1831-1879), ότι είναι ατομικός), αν και αόρατος είναι συνεχώς παρών στον αέρα. Αυτό το ρευστό μπορεί επίσης να εκδηλωθεί κάτω από διαφορετικές μορφές, αλλά μόνο όταν υπάρχουν ορισμένες συνθήκες για να το «υλοποιήσουν», καθώς περνάει από το δικό του στο δικό μας πεδίο και γίνεται αντικειμενικό. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τα είδωλα των νεκρών. Είναι παρόντα γύρω μας, αλλά όντας σε ένα άλλο πεδίο δεν μας βλέπουν περισσότερο απ’ όσο τα βλέπουμε εμείς. Αλλά όταν συνδυάζονται η ισχυρή επιθυμία των ζωντανών και οι συνθήκες που παρέχονται από την αφύσικη σύσταση των διάμεσων, τότε τα είδωλα έλκονται – ή μάλλον σύρονται κάτω – από το δικό τους πεδίο στο δικό μας και γίνονται αντικειμενικά. Αυτό είναι Νεκρομαντεία. Δεν κάνει καλό στο νεκρό και κάνει πολύ κακό στον ζωντανό, πέρα από το γεγονός ότι παρεμβαίνει και σε ένα νόμο της φύσης. Η περιπτωσιακή υλοποίηση των «αστρικών σωμάτων» ή των διπλών ζωντανών ανθρώπων είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα. Αυτά τα «αστρικά» συγχέονται πολλές φορές με τις εμφανίσεις των νεκρών, επειδή σαν τους χαμαιλέοντες, τα δικά μας «στοιχειακά» μαζί με εκείνα τα απενσωματωμένα και κοσμικά «στοιχειώδη», παίρνουν συχνά τη μορφή των εικόνων που είναι πιο έντονες στη σκέψη μας. Με λίγα λόγια, κατά τις αποκαλούμενες «συνεδρίες (σεάνς) υλοποιήσεων», το διάμεσο και όσοι είναι παρόντες, είναι αυτοί που δημιουργούν την ιδιαίτερη όψη των «εμφανίσεων». Οι ανεξάρτητες εμφανίσεις ανήκουν σε άλλο είδος ψυχικών φαινομένων.

Υπνοβασία (Somnambulism): «Βάδισμα κατά τον ύπνο». Μια ψυχο-φυσιολογική κατάσταση, αρκετά γνωστή για να χρειάζεται εξήγηση.

Υπνωτισμός: Μια ονομασία που δόθηκε από τον Δρα Ιάκ. Μπραίηντ (1795-1866) σε διάφορες διαδικασίες, με τις οποίες ένα άτομο με ισχυρή δύναμη θέλησης, βυθίζει ένα άλλο με αδύναμο νου σε ένα είδος έκστασης. Από τη στιγμή που θα βρεθεί στην κατάσταση αυτή το άτομο, θα κάνει οτιδήποτε του υποβάλλει ο υπνωτιστής του. Εάν δεν προκαλείται για ευεργετικό σκοπό, οι Αποκρυφιστές θα το ονόμαζαν μαύρη μαγεία ή μαγγανεία. Είναι η πιο επικίνδυνη από τις μεθόδους, ηθικά και σωματικά, επειδή επεμβαίνει στα νευρικά ρευστά.

Φ

Φαλλολατρεία (Fhallic Worship): Σεξουαλική λατρεία, λατρεία των δύο φύλων. Ο σεβασμός και

η λατρεία που συναντάται προς εκείνους τους θεούς και τις θεές, όπως ο Σίβα και η Ντούργκα στην Ινδία, συμβολίζει αντίστοιχα τα δύο φύλα.

Φερώ (Συρ.; Ferho): Η ανώτερη και μεγαλύτερη δημιουργική δύναμη για τους Ναζαρηνούς Γνωστικούς.

Φιλάδελφοι: Στην κυριολεξία, «εκείνοι που αγαπούν τα αδέλφια τους». Μια αίρεση του 17ου αιώνα που ιδρύθηκε από κάποια Ιωάννα Λιντ (Jane Lead). Διαφωνούσαν για όλες τις ιεροτελεστίες,

148

τους τύπους και τις τελετές της Εκκλησίας, ακόμα και για την ίδια την Εκκλησία, αλλά διακήρυσσαν ότι καθοδηγούταν η ψυχή και το πνεύμα τους από μια εσωτερική θεότητα, το ίδιο τους το Εγώ ή τον εντός τους Θεό.

Φιλαλήθεις, βλέπε Νεοπλατωνιστές. Φιλοσοφική Λίθος: Ένας Αλχημιστικός όρος. Ονομάζεται επίσης η δύναμη της προβολής, μια

μυστηριώδης «αρχή» που έχει τη δύναμη να μετασχηματίζει τα βασικά μέταλλα σε καθαρό χρυσό. Στη Θεοσοφία συμβολίζει το μετασχηματισμό της κατώτερης ζωικής φύσης του ανθρώπου, σε ανώτατη θεία.

Φιλόσοφοι του Πυρός: Όνομα που δόθηκε στους Ερμητιστές και Αλχημιστές του Μεσαίωνα και επίσης στους Ροδόσταυρους. Αυτοί οι τελευταίοι, οι διάδοχοι των Θεουργών, θεωρούν το πυρ ως σύμβολο της Θεότητας. Ήταν η πηγή όχι μόνο των υλικών ατόμων, αλλά και ο υποδοχέας των πνευματικών και ψυχικών δυνάμεων που τα ενεργοποιεί. Σε γενικές γραμμές, το πυρ είναι μια τριπλή αρχή. Εσωτερικά, είναι μια επταδικότητα, όπως είναι και όλα τα υπόλοιπα στοιχεία. Όπως ο άνθρωπος αποτελείται από Πνεύμα, ψυχή και Σώμα, συν μία τετραπλή όψη, το ίδιο και το Πυρ. Όπως βλέπουμε στα έργα του Ρόμπερτ Φλουντ (R. Flood, ή R. de Fluctibus, 1574-1637), ενός από τους διάσημους Ροδόσταυρους, το Πυρ περιέχει: 1) μια ορατή φλόγα (σώμα), 2) ένα αόρατο αστρικό πυρ (ψυχή) και 3) πνεύμα. Οι τέσσερις όψεις είναι: α) θερμότητα (ζωή), β) φως (νους), γ) ηλεκτρισμός (καμικές ή μοριακές δυνάμεις) και δ) η συνθετική ουσία, πέραν του πνεύματος, ή η ριζική αιτία της ύπαρξης και της εκδήλωσής του. Για τον Ερμητιστή ή το Ροδόσταυρο, όταν μια φλόγα χάνεται από το αντικειμενικό πεδίο, απλώς περνάει από τον ορατό κόσμο στον αόρατο, από το γνωστό στο τελείως άγνωστο.

Φίλων ο Ιουδαίος (30 π.Χ.-45 μ.Χ.): Ένας Ελληνίζων Ιουδαίος της Αλεξάνδρειας και διάσημος ιστορικός και φιλόσοφος του πρώτου αιώνα. Αξιόλογος είναι ο συμβολισμός του της Βίβλου: Τα ζώα, τα πουλιά, τα ερπετά, τα δέντρα και οι αναφερόμενες τοποθεσίες, λέει ότι είναι όλα «αλληγορικές καταστάσεις της ψυχής, των ικανοτήτων, των προδιαθέσεων, των παθών. Τα χρήσιμα φυτά ήταν αλληγορίες των αρετών, τα επιβλαβή της τάσης για ανοησίες, κλπ μέσω του ορυκτού βασιλείου. Μέσω ουρανού, γης και αστέρων, μέσω πηγών και ποταμών, αγρών και κατοικιών, μέσω μετάλλων, ουσιών, όπλων, ενδυμάτων, κοσμημάτων, επίπλων, του σώματος και των μερών του, των φύλων και των εξωτερικών μας συνθηκών» (Dict. Christ. Biogr.- Λεξικό Χριστιανικής Βιβλιογραφίας). Όλ’ αυτά επιβεβαιώνουν έντονα την ιδέα ότι ο Φίλων ήταν εξοικειωμένος με την αρχαία Καμπαλά.

Φλάβιος Ιώσηπος (περ. 37-100 μ.Χ.): Ιστορικός του πρώτου αιώνα. Ελληνίζων Ιουδαίος που έζησε στην Αλεξάνδρεια και πέθανε στη Ρώμη. Σ’ αυτόν αποδίδονται κατά τον Ευσέβιο (265-340), οι δεκαέξι υπέροχοι στίχοι που αφορούν το Χριστό, οι οποίοι πολύ πιθανόν παραποιήθηκαν από τον ίδιο τον Ευσέβιο, το μεγαλύτερο πλαστογράφο μεταξύ των Εκκλησιαστικών Πατέρων. Αυτό το απόσπασμα το οποίο ο Ιώσηπος, αν και ήταν φανατικός Εβραίος και πέθανε στον Ιουδαϊσμό, το συνέταξε, παρ’ όλα αυτά, προκειμένου να ομολογήσει τη μεσσιανικότητα και τη θεία προέλευση του Ιησού, έχει χαρακτηριστεί πλαστό, τόσο από την πλειονότητα των Χριστιανών Επισκόπων (μεταξύ άλλων από τον Dr. N. Lardner –1684-1768) όσο και από τον W. Paley (1743-1805), (βλέπε έργο του Μαρτυρίες της Χριστιανοσύνης). Για αιώνες υπήρξε μια από τις βαρυσήμαντες αποδείξεις της αληθινής ύπαρξης του Ιησού, του Χριστού.

Φρην: Ένας Πυθαγόρειος όρος που υποδηλώνει εκείνο το οποίο εμείς αποκαλούμε Κάμα-Μανάς, επισκιαζόμενο επίσης από το Μπούντχι-Μανάς.

Χ

Χιλλέλ ή Ελλήλ (50 π.Χ.- 10 μ.Χ.): Ένας μεγάλος Βαβυλώνιος Ραβί του αιώνα που προηγήθηκε

της χριστιανικής εποχής. Ήταν ο ιδρυτής του τάγματος των Φαρισαίων. Ένας άγιος άνθρωπος. Χιναγιάνα (Σανσ.): Το «Μικρό Όχημα». Μια Γραφή και μια Σχολή των Βουδιστών, σε αντίθεση

με το Μαχαγιάνα ή «Μεγάλο Όχημα». Και οι δυο Σχολές είναι σχετικές με το μυστικισμό. Επίσης, στην εξωτερική δεισιδαιμονία σημαίνει την κατώτερη μορφή μετοικεσίας.

Χρηστός και Χριστός: Χρηστός είναι ο αρχαίος γνωστικός όρος για τον Χριστό. Χρησιμοποιούταν στον πέμπτο π.Χ. αιώνα από τον Αισχύλο, τον Ηρόδοτο και άλλους. Τα Πυθόχρηστα Μαντεύματα, ή «χρησμοί δοσμένοι από τον Πύθιο θεό» μέσω μιας πυθωνίδας (Πυθίας), μνημονεύονται από τον Αισχύλο (Χοηφ.901), και η λέξη πυθόχρηστος είναι σύνθετη από τις Πυθώ+χράω. Το χρηστήριον δεν είναι μόνο «η έδρα ενός μαντείου», αλλά και μια προσφορά για το χρησμό. Χρήστης είναι κάποιος που εξηγεί χρησμούς, «ένας προφήτης και μάντης» και χρηστήριος είναι αυτός που υπηρετεί ένα μαντείο ή έναν θεό. Ο Ιουστίνος ο μάρτυρας (π.100-165), ένας από τους συγγραφείς του πρώιμου Χριστιανισμού, στην πρώτη Απολογία του αποκαλεί τους ομοθρήσκους του Χρηστιανούς. «Μόνο λόγω άγνοιας αυτοί οι άνθρωποι αυτοαποκαλούνται Χριστιανοί, αντί Χρηστιανοί», λέει ο Λακτάντιος (π.260-325), (IV βιβλίο, vii κεφ.). Οι όροι Χριστός και Χριστιανοί, που γράφονταν αρχικά Χρηστός και Χρηστιανοί, πάρθηκαν από το εκκλησιαστικό λεξιλόγιο των Παγανιστών. Χρηστός σε εκείνο το λεξιλόγιο σήμαινε έναν «μαθητή σε δοκιμασία»,

149

έναν υποψήφιο ιεροφάντη. Όταν επιτυγχάνονταν αυτό, μέσω μύησης, μακροχρόνιων δοκιμασιών και οδύνης και χριζόταν (δηλαδή «αλείφονταν με λάδι» όπως οι μυημένοι ακόμη και τα είδωλα των θεών, σαν τελευταίο βήμα του τελετουργικού τυπικού), το όνομά του άλλαζε σε «Χριστός», εξαγνισμένος στην εσωτερική ή μυστηριακή γλώσσα. Πράγματι στο μυστικό συμβολισμό, ο Χρίστης ή Χριστός σήμαινε ότι η «οδός», η «ατραπός», είχε ήδη διανυθεί και ο στόχος είχε επιτευχθεί, όταν οι καρποί του επίπονου μόχθου, ενώνοντας την προσωπικότητα του εφήμερου πηλού με την ακατάστρεφτη Ατομικότητα, την μεταμόρφωναν σε αθάνατο Εγώ. «Στο τέλος της οδού στέκει ο Χρήστης», ο εξαγνισμένος και όταν η ένωση επιτευχθεί, ο Χρηστός ο «άνθρωπος των θλίψεων», γίνεται ο ίδιος Χριστός. Ο Παύλος ως μυημένος το ήξερε και εννοούσε αυτό ακριβώς όταν τον παρουσιάζουν, σε κακή μετάφραση, να λέει: «Ωδίνω άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν» (Γαλ. Δ΄19), η αληθινή απόδοση όντας, «μέχρις ότου σχηματίσετε το Χριστό μέσα σας». Αλλά οι βέβηλοι οι οποίοι το μόνο που ήξεραν ήταν ότι ο Χρήστης κατά κάποιο τρόπο συνδεόταν με τον ιερέα και τον προφήτη και δεν γνώριζαν τίποτε για το κρυμμένο νόημα του Χριστού, επέμεναν, όπως ο Λακτάντιος και ο Ιουστίνος ο μάρτυρας, να αποκαλούνται Χρηστιανοί αντί Χριστιανοί. Κάθε αγαθό άτομο μπορεί συνεπώς να βρει το Χριστό στον «εσωτερικό του άνθρωπο», όπως το εκφράζει ο Παύλος (Εφεσ. Γ΄16) είτε είναι Ιουδαίος, είτε Μουσουλμάνος, Ινδός ή Χριστιανός.

Χριστιανός Επιστήμονας, βλέπε Κρίστιαν Σάιεντιστ. Χρυσή Εποχή: Οι αρχαίοι χώριζαν τον κύκλο της ζωής σε Χρυσή, Αργυρά, Χάλκινη και Σιδηρά

Εποχή. Η Χρυσή Εποχή ήταν η εποχή της αρχέγονης αγνότητας, της απλότητας και της γενικής ευτυχίας.

Ψ

Ψυχισμός: Η λέξη χρησιμοποιείται τώρα για έμφαση σε κάθε είδους νοητικά φαινόμενα όπως η

διαμεσότητα, καθώς επίσης και τον υψηλό βαθμό ευαισθησίας. Ένας νεολογισμός.

Ω

Ωριγένης, Αδαμάντιος (185-254): Χριστιανός κληρικός, που γεννήθηκε στο τέλος του 2ου αιώνα, πιθανόν στην Αφρική, για τον οποίο είναι γνωστά λίγα έως τίποτα, αφού τα βιογραφικά του στοιχεία πέρασαν στους μεταγενέστερους από την αυθεντία του Ευσέβιου (265-340), που υπήρξε ο πιο τέλειος πλαστογράφος όλων των εποχών. Ο τελευταίος είναι αξιέπαινος έχοντας συλλέξει πάνω από εκατό επιστολές του Ωριγένη, οι οποίες λέγεται τώρα ότι έχουν χαθεί. Για τους Θεοσοφιστές, το πιο ενδιαφέρον έργο του Ωριγένη είναι η «Δοξασία» του «για την Προΰπαρξη των Ψυχών». Υπήρξε μαθητής του Αμμώνιου Σακκά (175-242) και για πολύ καιρό παρακολούθησε τα μαθήματα αυτού του μεγάλου δασκάλου και φιλόσοφου.

key to theosophy - greek

Documents