ionikos logos

7/16/2019 Ionikos Logos

http://slidepdf.com/reader/full/ionikos-logos 1/42

Ι Ο Ν Ι Ο Σ Λ Ο Γ Ο ΣΤ Μ Η Μ Α Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Σ - IONIO Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η - Τ Ο Μ Ο Σ Α '

Τ ό μ ο ς χ α ρ ισ τ ή ρ ιο ς

σ τ ο ν Δ η μ ή τ ρ η Ζ . Σ ο φ ια ν ό

Κ Ε Ρ Κ Υ Ρ Α 2 0 0 7



Ι Ο Ν Ι Ο Σ Λ Ο Γ Ο Σ



Ι Ο Ν Ι Ο Σ Λ Ο Γ Ο ΣΤ Μ Η Μ Α Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Σ - Ι Ο Ν Ι Ο Π Α Ν Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ι Ο

Ε Π Ι Σ Τ Η Μ Ο Ν Ι Κ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Τ Ο Μ Ο Σ Α '

Τ ό μ ο ς χ α ρ ισ τ ή ρ ιο ς

σ τ ο ν Δ η μ ή τ ρ η Ζ . Σ ο φ ια ν ό

Κ Ε Ρ Κ Υ Ρ Α 2 0 0 7



Σ Υ Ν Τ Α Κ Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η

Ε λ έ ν η Α γ γ ε λ ο μ ά τ η -Τ σ ο υ γ κ α ρ ά κ η

Ν ίκ ο ς Κ α ρ α π ι δ ά κ η ς

Τ ζ ε λ ίν α Χ α ρ λ α ύ τ η

Θ ε ο δ ό σ η ς Π υ λ α ρ ιν ό ς

Ε π ι μ έ λ ε ια έ κ δ ο σ η ς

Θ ε ο δ ό σ η ς Π υ λ α ρ ιν ό ς

Κ α λ λ ιτ ε χ ν ικ ή ε π ιμ έ λ ε ι α

Γ ιώ ρ γ ο ς Δ . Μ α τ θ ιό π ο υ λ ο ς

Ε κ τ ύ π ω σ η

FOTOLIO + TYPICON Α .Ε .

Β ιβ λ ι ο δ ε σ ία

Ρ ο δ ό π ο υ λ ο ς - Η λ ιό π ο υ λ ο ς Α .Ε .

Ε ικ ό ν α ε ξ ω φ ύ λ λ ο υ :

De Stadt Korfu; eertyts Korcyra in't Verschiet,Dapper 1688. Χ α λ κ ο γ ρ α φ ία τ η ς π ό λ η ς τ η ς Κ έ ρ κ υ ρ α ς ,

Scrapbooks Φ 50, ν .1, Γ ε ν ν ά δ ε ιο ς Β ιβ λ ιο θ ή κ η ,

Α μ ε ρ ικ α ν ικ ή Σ χ ο λ ή Κ λ α σ σ ικ ώ ν Σ π ο υ δ ώ ν Α θ ή ν α ς .

ISSN: 1791-289X

© 2007: Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ ΙΟ Ν ΙΟ Υ Π Α Ν Ε Π ΙΣ Τ Η Μ ΙΟ Υ

Ρ ιζ ο σ π α σ τ ώ ν Β ο υ λ ε υ τ ώ ν 7, 49 100 Κ έ ρ κ υ ρ α

Τ Μ Η Μ Α Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α Σ

ΙΟ Ν ΙΟ Υ Π Α Ν Ε Π ΙΣ Τ Η Μ ΙΟ Υ

Ι ω ά ν ν η Θ ε ο τ ό κ η 72, 491 00 Κ έ ρ κ υ ρ α

Τ η λ .: 26610 87 330, 87 331



Η λ ί α ς Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς

Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η , Κ Α Ι Α Θ Λ Ι Α Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α .Κ Ω Δ Ι Ξ PARISINUS GRAECUS 36 (14ο ς -15ο ς α ι .),

Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ω Γ Ρ Α Φ Ο Υ Μ Ε Ν Α

Έ τ ύ χ ε τ α κ τ ικ ά - ή π ο λ ύ α ρ α ιό τ ε ρ α -, σ τ ό π έ ρ α σ μ α τ ω ν δ ε -

δ ε κ α ε τ ι ώ ν (1974-2005/6), ν ά ξ α ν α γ υ ρ ίσ ω κ α ί π ά λ ι σ τ ό κ τ ι

ρ ια κ ό σ υ γ κ ρ ό τ η μ α τ η ς Bibliothèque nationale de France1, ε π ι χ ε ιρ ώ ν τ α ς α ν α

γ ν ω ρ ισ τ ικ ά δ ρ ο μ ο λ ό γ ια (σ ε ε κ θ έ σ ε ις , δ η μ ο σ ιε ύ μ α τ α κ α ί σ υ λ λ ο γ έ ς ), α σ ύ ν δ ε τ α η

σ έ α κ ο λ ο υ θ ί α σ υ ν α π τ ικ ή , γ ό ν ιμ α ή ε ξ ο ρ ι σ μ ο ύ α τ ε λ έ σ φ ο ρ α - π ά ν τ ο τ ε α π ο λ α υ

σ τ ι κ ά-

α ν α ζ η τ ώ ν τ α ς ζ ω γ ρ α φ ή μ α τ α κ α ί χ α ρ α κ τ ικ ά , μ ε λ έ τ ε ς κ α ί λ ο γ ο τ ε χ ν ή μ α τ α ,

κ α ί ά ρ χ ιτ ε κ τ ο ν ώ ν τ α ς μ ιά δ ιε υ ρ υ ν ό μ ε ν η θ έ α μ έ σ α σ τ ό ά τ α κ τ ο π ο λ ν τ ο π ο τ η ς σ κ ό ρ

π ια ς ζ ω ή ς . Α ν ά μ ε σ α σ τ ά α ν τ ικ ε ίμ ε ν α π ο ύ κ ρ ά τ η σ α , κ α ί π ά λ ι , ή τ α ν ό ό ψ ιμ α υ σ τ ε

ρ ο β υ ζ α ν τ ιν ό ς (14ο ς -15ο ς α ι.), χ α ρ τ ώ ο ς (φ φ . 229) ε λ λ η ν ικ ό ς κ ώ δ ιξ 36 (σ τ ό ε ξ ή ς :

Ρ 36). Κ ιν ο ύ μ ε ν ο ς κ α ί α υ τ ό ς σ τ ό α π ο δ η μ η τ ικ ό ρ ε ύ μ α τ ω ν μ α ρ τ υ ρ ιώ ν , π ο ικ ίλ η ς

π ισ τ ό τ η τ α ς , ε ν ό ς μ α κ ρ ό σ υ ρ τ ο υ π ο λ ιτ ισ μ ο ύ - π ο ύ έ σ β η ν ε σ τ ίς «π λ α τ ε ίε ς » τ ή ς

Α ν α τ ο λ ή ς γ ιά ν ά «α ν α γ ε ν ν η θ ε ί» σ τ ά σ π ο υ δ α σ τ ή ρ ια τ ή ς Δ ύ σ η ς - κ α ί π ρ ο ε ρ χ ό μ ε

ν ο ς ά π ό έ ν α ν α π ρ ο σ δ ιό ρ ισ τ ο ε ισ έ τ ι τ ό π ο τ ή ς ε λ λ η ν ό φ ω ν η ς ε π ικ ρ ά τ ε ια ς (ύ π ό δ υ τ ικ ή κ υ ρ ια ρ χ ία ;) β ρ έ θ η κ ε σ τ ή Β ε ν ε τ ία , κ α ί ά π ' έ κ ε ϊ σ τ ό Π α ρ ίσ ι, έ χ ο ν τ α ς π ρ ο η

γ ο υ μ έ ν ω ς π ε ρ ά σ ε ι ά π ό τ ή β α σ ιλ ικ ή β ιβ λ ιο θ ή κ η τ ο ύ Fontainebleau3. Ε κ ε ίν ο π ο ύ

Σ τ ίς σ η μ ε ι ώ σ ε ις χ ρ η σ ιμ ο π ο ι ή θ η κ α ν ο ι σ υ ν τ ο μ ο γ ρ α φ ί ε ς π ο υ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν . Α Β Μ Ε : Α ρ χ ε ίο ν τ ω ν

Β υ ζ α ν τ ιν ώ ν Μ ν η μ ε ίω ν τ η ς Ε λ λ ά δ ο ς . Α Δ : Ά ρ χ α ιο λ ο γ ικ ό ν Δ ε λ τ ίο ν . BCH: Bulletin de Correspondance

Hellénique. CahBalk: Cahiers Balkaniques. Δ Χ Α Ε : Δ ε λ τίο ν τ η ς Χ ρ ισ τ ια ν ικ ή ς Α ρ χ α ιο λ ο γ ικ ή ς Ε τ α ιρ ε ία ς .

LChrl: Lexikon der christlichen Ikonographie. ODB : The Oxford Dictionary of Byzantium. PG: Patrologiae

cursus completus. Series graeca. RAC: Reallexikon für Antike und Christentum. RBK: Reallexikon zur byzantinischen Kunst.

1. Α ν ά μ ε σ α σ τ ί ς ό δ ο ό ς de Richelieu, des Petits-Champs, Vivienne κ α ί Colbert· σ έ μ ι ά γ ε ι τ ο ν ι ά π ο υ

έ σ φ υ ζ ε (σ τ ο υ ς π ε ρ α σ μ έ ν ο υ ς δ ύ ο α ιώ ν ε ς ) α π ό ζ ω ή κ α ί θ ε ά μ α τ α , κ α ί τ ή ν κ α τ ά κ λ υ ζ α ν ο ί γ ε ύ σ ε ις . Σ τ ή

γ ε ιτ ο ν ι ά μ ε τ ίς ε μ π ο ρ ικ έ ς σ τ ο έ ς ό π ο υ , γ ύ ρ ω ά π ό τ ή Β ιβ λ ι ο θ ή κ η , «κ λ ω θ ο γ ύ ρ ισ ε » π α λ α ι ό τ ε ρ α κ α ί

ό Walter Benjamin ( π ρ β λ . Paris capitale du XIXe siècle. Le livre des passages, Π α ρ ίσ ι, γ ' ε κ δ ., 2002).

2. Μ ν ή μ η Ν ίκ ο υ Γ α β ρ ιή λ Π ε ν τ ζ ίκ η κ α ί Ί ά ν ν η Ξ ε ν ά κ η .

3. Γ ιά τ ή ν π α ρ ο υ σ ί α τ ο υ Ρ 36 σ τ ή β α σ ιλ ι κ ή σ υ λ λ ο γ ή π ρ β λ . Η . Omont, Catalogues des manuscrits

grecs de Fontainebleau sous François 1er et Henri Ι Ι , Π α ρ ίσ ι 1889, σ . 139, α ρ ι θ . 413- π ρ β λ . σ . 226, α ρ ι θ .

168. Γ ιά τ ό ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ο κ ά τ ο χ ο τ ο υ , σ τ ή Β ε ν ε τ ία , β λ . Α . Cataldi Palau, Gian Francesco d'Asola

e la tipografia aldina. La vita, le edizioni, la biblioteca dell 'Asolano, Γ έ ν ο υ α 1998, σ . 494-5 (κ υ ρ ίω ς , γ ι ά

τ ό ν Ρ 36) κ α ί σ π ο ρ ά δ η ν . Π ρ β λ ., γ ι ά τ ό ν ί δ ι ο κ ώ δ ι κ α , Π α ρ ίσ ι (BnF) 1958, Byzance et la France

15



Η Λ Ι Α Σ Α Ν Τ Ω Ν 0 Π 0 Ϊ Λ 0 Σ

κ υ ρ ίω ς μ ' ε ν δ ιέ φ ε ρ ε ν ά δ ια κ ρ ίν ω ή τ α ν ή α κ ο λ ο υ θ ία τ ώ ν μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ιώ ν π ο ύ κ ο

σ μ ο ύ ν τ ό ν έ ν λ ό γ ω κ ώ δ ικ α 4, σ χ ε τ ιζ ό μ ε ν ε ς -β έ β α ι α , ά λ λ ό χ ι π ά ν τ ο τ ε κ α ί α π ε υ

θ ε ία ς - μ έ τ ή γ ρ α μ μ α τ ε ια κ ή υ λ η π ο ύ θ η σ α υ ρ ίζ ε τ α ι σ τ ίς σ ε λ ίδ ε ς τ ο υ .

Ό π ω ς τ ό υ π ε ν θ υ μ ίζ ε ι ό Jean Darrouzès, ό κ α τ ά λ ο γ ο ς : Π α ρ ίσ ι 1958 ε ίχ εα π ο δ ώ σ ε ι τ ό έ ν λ ό γ ω χ ε ιρ ό γ ρ α φ ο , μ έ ε π ι φ υ λ ά ξ ε ις , σ τ ή μ ε σ η μ β ρ ιν ή Ι τ α λ ία .

Θ ε ω ρ ε ί ό ίδ ιο ς ό τ ι ό Ρ 36 ε ίν α ι π ιθ α ν ό ν ά π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι ά π ό τ ή ν Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο κ α ί

δ τ ι, α ν δ έ ν κ α τ ά γ ε τ α ι ά π ό τ ή ν Κ ρ ή τ η , π έ ρ α σ ε τ ο υ λ ά χ ισ τ ο ν ά π ό ε κ ε ί. Π α ρ α θ έ

τ ε ι σ τ ή σ υ ν έ χ ε ια έ ν α δ υ σ α ν ά γ ν ω σ τ ο σ η μ ε ίω μ α ά π ό τ ό φ . 3 (σ ύ γ χ ρ ο ν ο μ έ ο ρ ι

σ μ έ ν ε ς ά λ λ ε ς γ ρ α φ έ ς , ά π ό δ ιά φ ο ρ α χ έ ρ ια , σ τ ό ν ίδ ιο κ ώ δ ι κ α ), ο π ο ύ μ ν η μ ο ν ε ύ ε

τ α ι (ό α ν α γ ν ώ σ τ η ς π ρ ο χ ω ρ ε ί π ρ ο ς α υ τ ή τ ή ν υ π ο θ ε τ ικ ή κ α τ ε ύ θ υ ν σ η ) ό Θ ε ό δ ω ρ ο ς

Β ' Π α λ α ιο λ ό γ ο ς , δ ε σ π ό τ η ς τ ο ύ Μ ο ρ έ ω ς : τ ο ν ά γ (ίο υ ) ε ίμ ώ ν α ύ θ έ ν τ ο υ κ α ί π α ν η ψ ι-

λ ο τ ά τ ο υ δ ε σ π ό τ ο υ π ω ρ φ υ ρ ο γ ε ν ϊτ ο υ κ υ ρ ο ϋ θ ε ο δ ώ ρ ο υ . Έ ξ α λ λ ο υ , μ έ β ά σ η τ ό ύ δ α -

τ ό σ η μ ο τ ο ύ χ α ρ τ ιο ύ ό κ ώ δ ιξ ε ίν α ι χ ρ ο ν ο λ ο γ ή σ ιμ ο ς σ τ ό τ ε λ ε υ τ α ί ο τ έ τ α ρ τ ο τ ο ύ14ο υ α ιώ ν α - σ η μ ε ιω τ έ ο ν ό τ ι έ χ ε ι ω ς τ ώ ρ α χ ρ ο ν ο λ ο γ η θ ε ί α ν ά μ ε σ α σ τ ό λ ή γ ο ν τ α

médiévale. Manuscrits à peintures du Ile cm XVIe siècle, σ . 40-1, α ρ ι θ . 66. Α π ε υ θ ύ ν ω θ ε ρ μ έ ς ε υ χ α

ρ ισ τ ίε ς σ τ ο υ ς σ υ ν α δ έ λ φ ο υ ς Christian Förstel, γ ι ά τ ή ν ε γ κ ά ρ δ ι α φ ιλ ο ξ ε ν ία τ ο υ σ τ ό ο ι κ ε ί ο Τ μ ή μ α

τ η ς BnF (Manuscrits occidentaux), κ α ί Α γ α μ έ μ ν ο ν α Τ σ ε λ ίκ α . γ ι ά τ ίς κ α τ ά κ α ιρ ο ύ ς , π ο λ ύ τ ι μ ε ς ,

α ν α γ ν ω σ τ ικ έ ς τ ο υ υ π ο δ ε ί ξ ε ις .

4.Ό Ξ υ γ γ ό π ο υ λ ο ς ε ίχ ε ή δ η α ν α γ ν ω ρ ί σ ε ι τ ό ν ζ ω γ ρ ά φ ο , α π ε υ θ ε ί α ς ά π ό τ ά δ ι κ ά τ ο υ γ ρ α φ ό μ ε ν α

σ ε ε π ι γ ρ α φ έ ς π ο ύ σ υ ν ο δ ε ύ ο υ ν μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί ε ς , κ α ί ε ίχ ε π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς τ ή ν ε υ κ α ι ρ ί α ν ά ε π α ν ε

ξ ε τ ά σ ε ι τ ό ν Ρ 36 σ τ η ν έ κ θ ε σ η τ η ς Α θ ή ν α ς (1964) ό τ α ν . α ρ γ ό τ ε ρ α , έ δ ή λ ω ν ε ο τ ι ε π ρ ό κ ε ι τ ο ν ά δ η

μ ο σ ιε ύ σ ε ι σ υ ν ο λ ι κ ή μ ε λ έ τ η γ ι ά τ ό ε ικ α σ τ ικ ό τ ο υ υ λ ι κ ό . Β λ ., α ν τ ισ τ ο ί χ ω ς , Ά . Ε υ γ γ ό π ο υ λ ο ς , « Ό

μ ι κ ρ ο γ ρ ά φ ο ς μ ο ν α χ ό ς Ν ικ ό δ η μ ο ς ». Ε λ λ η ν ικ ά 16 (1958-59). σ . 65-9 (α ν α γ ν ω ρ ίζ ε ι ό ε ρ ε υ ν η τ ή ς

δ υ τ ικ ά χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ ά , α λ λ ά κ α ί σ τ ο ι χ ε ία τ η ς β υ ζ α ν τ ιν ή ς ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ικ ή ς π α ρ ά δ ο σ η ς , κ α ί θ ε

ω ρ ε ί δ τ ι ό Ρ 36 π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι ά π ό π ε ρ ι ο χ ή ύ π ό δ υ τ ικ ή κ α τ ο χ ή : τ ή ν Κ ρ ή τ η ή τ ά Ε π τ ά ν η σ α ; Χ ρ ο

ν ο λ ο γ ε ί σ τ ά τ έ λ η 14ο υ μ έ α ρ χ έ ς 15ο υ α ι ώ ν α ). Α θ ή ν α (Ζ ά π π ε ι ο Μ έ γ α ρ ο ) 1964. Ή β υ ζ α ν τ ιν ή τ ί-

χ ν η , τ έ χ ν η Ε ύ ρ ω π α ϊκ η , σ . 306, 511, α ρ ι θ . 372. Α . Xyngopoulos, «Fortitudo». Zograf 10 (1979), σ η μ .

2 (γ ι ά τ ή χ ρ ο ν ο λ ό γ η σ η π ρ β λ . σ . 92, α υ τ ό θ ι). Γ ι ά τ ί ς μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί ε ς π ο ύ σ υ ν ο δ ε ύ ο υ ν τ ά κ ε ίμ ε ν α

τ ο ύ π α ρ ισ ι ν ο ύ κ ω δ ι κ ό ς π ρ β λ ., Η . Bordier, Description des peintures et autres ornements contenus dans

les manuscrits grecs de la Bibliothèque nationale, Π α ρ ίσ ι 1883, a. 264-5.

5. J. Darrouzès, «Obits et colophons», Χ α ρ ι σ τ ή ρ ι ο ν ε ις Ά ν α σ τ ά σ ι ο ν Κ . Ό ρ λ ά ν δ ο ν . Α . Α θ ή ν α 1965,

σ . 300. Μ ε τ α γ ρ ά φ ω α π ε υ θ ε ί α ς : τ ο υ α γ ι(ο υ ) ε ι μ (ώ ν ) aυ θ (έ ν )τ ο υ κ (α ι) π α ν η ψ ιλ ο τ ά τ ο υ [κ α ι π α ν υ ψ ι-

λ ο τ (ά )τ ο υ ] δ ε σ π ό τ ο υ τ ο υ π ω ρ φ υ ρ ο γ ε ν ιτ ο υ κ υ ρ ο ύ θ ε ο δ ω ρ ο υ . Ε ξ ά λ λ ο υ , σ έ κ α τ ά λ ο γ ο έ κ θ ε σ η ς τ ο ϋ

1982 ό Ρ 36 χ ρ ο ν ο λ ο γ ε ίτ α ι σ τ ά τ έ λ η τ ο ύ 14ο υ α ι ώ ν α κ α ί ε κ τ ι μ ά τ α ι δ τ ι π ρ ο έ ρ χ ε τ α ι ά π ό τ ή ν Κ α

λ α β ρ ί α : Π α ρ ίσ ι (BnF) 1982. La médecine médiévale à travers les manuscrits de la Bibliothèque nationale,σ . 43, α ρ ι θ . 2 1.

6. Β λ . C.-M. Briquet, Les filigranes. Dictionnaire historique des marques du papier dès leur apparition

vers 1282 jusqu'en 1600, Λ ιψ ία Η 923 ,1, σ . 209, «Cercle que traverse ou surmonte un trait étoile»:α ρ ι θ . 3052 (ά π α ν τ α σ τ ό Bergamo, 1359) - 3053 (ύ σ τ α τ η π α ρ ο υ σ ί α σ τ ό Π α λ έ ρ μ ο , 1383-84)·

π ρ β λ . D. κ α ί J. Harlfinger, Wasserzeichen aus griechischen Handschriften, Β ε ρ ο λ ί ν ο , Ι - Ι Ι , 1974-1980,

16



Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η Κ Α Ι Α Θ Λ Ι Α Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α . Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ω Γ Ρ Α Φ Ο Υ Μ Ε Ν Α

14ο κ α ί τ ό ν α ρ χ ό μ ε ν ο 15ο α ιώ ν α 6. Ε π ιπ ρ ο σ θ έ τ ω ς , ό Darrouzès μ ε τ α γ ρ ά φ ε ι τ η ν

ε π ιγ ρ α φ ή , σ τ η ν κ υ κ λ ικ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ φ . 163β 7, μ έ σ ω τ η ς ό π ο ια ς φ θ έ γ γ ε τ α ι ό

ε κ ε ί κ ρ ε μ ά μ ε ν ο ς ά π ό τ ό ν Τ ρ ο χ ό τ ο ΰ β ίο υ μ ο ν α χ ό ς κ α ί ζ ω γ ρ ά φ ο ς τ η ς π α ρ ά σ τ α

σ η ς Ν ικ ό δ η μ ο ς , χ ρ ο ν ο λ ο γ ώ ν τ α ς τ η ν σ τ ο ν 15ο α ιώ ν α : ε π ε ίρ ε ν μ (α ι) ό τ ρ ο χ ό ςέ ξ έ φ ν η ς κ (ai) κ α λ ό γ ε ρ ο ν έ π ιη σ ε ν μ (α ι) κ α ι ω ς vέ ο ν η δ ικ η σ ε ν μ (α ι), κ α ν θ έ λ ω ν κ α ν

μ η θ έ λ ω - Ν ικ ό δ η μ ο ς κ α λ ο ύ μ (α ι), ε γ ώ δ ε ο τ α π ιν ο ς τ ά χ α ε ις ε λ π ίδ α ς ε ιμ (α ι)8 .

Σ κ ό ρ π ια , α π ο σ π α σ μ α τ ικ ά , ια τ ρ ικ ά (Ι π π ο κ ρ ά τ η ς , Π α ύ λ ο ς Α ιγ ιν ή τ η ς , κ .ά .),

φ υ σ ιο λ ο γ ία ς τ ο ύ ά ν θ ρ ω π ο υ (Ε ίκ . 1), δ ι α ιτ ο λ ο γ ικ ά (Σ υ μ ε ώ ν Σ ή θ , κ .ά .), β ο τ α ν ο λ ο

γ ικ ά κ α ί ά λ λ α ε λ ά σ σ ο ν α κ ε ίμ ε ν α σ υ μ φ ύ ρ ο ν τ α ι μ έ α π ο σ π ά σ μ α τ α β ιβ λ ικ ώ ν κ ε ι

μ έ ν ω ν (Π α ρ ο ι μ ί α ι Σ ο λ ο μ ώ ν τ ο ς , Σ ο φ ία Σ ιρ ά χ Ε κ κ λ η σ ια σ τ ή ς , Σ ο φ ία Σ ο λ ο μ ώ ν -

τ ο ς , Ά σ μ α α σ μ ά τ ω ν )9, σ υ ν ισ τ ώ ν τ α ς έ ν α ν γ ρ α μ μ α τ ε ια κ ό π λ ο χ μ ό ό ό π ο ι ο ς (σ έ

γ ε ν ικ έ ς γ ρ α μ μ έ ς ) σ υ ν δ υ ά ζ ε ι δ ύ ο γ ν ω σ τ ικ έ ς τ ά ξ ε ις : έ κ ε ίν η ν τ η ς ίε ρ ή ς π α ρ ά δ ο σ η ς ,

μ έ τ ή ν ε μ π ε ιρ ι κ ή / «ε π ι σ τ η μ ο ν ικ ή » γ ν ώ σ η . Ό ίδ ιο ς χ α ρ α κ τ ή ρ α ς ά π α ν τ α , ε ν μ έ ρ ε ι, κ α ί σ τ ά ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ικ ά δ ι ά φ ο ρ α π ο ύ π ο ικ ί λ λ ο υ ν τ ά κ ε ίμ ε ν α , μ έ τ ή ν π α ρ ο υ

σ ία ε ν ό ς α γ ίο υ (θ ε ρ α π ε υ τ ή , π ά ν τ ω ς ), τ ο ύ μ ε γ α λ ο μ ά ρ τ υ ρ ο ς κ α ί ια μ α τ ικ ο ύ Π α ν

τ ε λ ε ή μ ο ν ο ς (φ . 3β ), κ α ί δ ύ ο κ ο σ μ ικ ώ ν : τ ο ύ Ι π π ο κ ρ ά τ ο υ ς (φ . 29β ), ν ά υ ψ ώ ν ε ι

έ τ α σ τ ικ ά μ έ τ ό α ρ ισ τ ε ρ ό τ ο υ χ έ ρ ι ε ν α γ υ ά λ ιν ο δ ο χ ε ίο , κ α ί (φ . 187β ) ε ν ό ς α ν ώ ν υ

μ ο υ , κ α θ ή μ ε ν ο υ γ ια τ ρ ο ύ (Ε ίκ . 2), τ ό ν ό π ο ιο ν ε π ισ κ έ π τ ε τ α ι έ ν α ς α σ τ ε ν η ς10

. Μ α ρ -

«Cercle 5», έ τ ο ς 1383/4 (π ρ β λ . Palau, ό .π . [σ η μ .3], σ . 494-5). Β λ . κ α ί ά λ λ α δ ε ί γ μ α τ α : Briquet,

α υ τ ό θ ι, α ρ ι θ . 3112-8 (π ρ β λ . Π α ρ ίσ ι 1958, ό .π . [σ η μ . 3], α ρ ι θ . 66).7. Γ ιά τ η σ ύ ν θ ε σ η τ ο ΰ φ . 163β π ρ β λ . Ή . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς , «Σ τ ρ ο φ ά δ ε ς κ έ λ ε υ θ ο ι . Ε ι κ ο ν ο γ ρ α φ ι κ έ ς

ό ψ ε ις τ ο υ π ρ ό σ κ α ι ρ ο υ σ τ η μ ε τ α β υ ζ α ν τ ιν ή τ ο υ ς σ ύ ν θ ε σ η » , Δ Χ Α Ε 22 (2001), σ . 63-7, ε ίκ . 2· ό

ί δ ι ο ς , «Τ ρ ο χ ώ ν κ υ λ ί σ μ α τ α : 'Η λ ι κ ί ε ς τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ », Μ ίλ τ ο ς Γ α ρ ίδ η ς (1926-1996): Α φ ιέ ρ ω μ α ,

Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Ι ω α ν ν ί ν ω ν , Ι ω ά ν ν ι ν α 2003, Α ', σ . 20, 23-5, 42-3, ε ίκ . 1.

8. Darrouzès, ό .π . (σ η μ . 5), σ . 303-4.

9. Π ρ β λ . Η . Omont, Inventaire sommaire des manuscrits grecs de la Bibliothèque Nationale, Ι , Π α ρ ί σ ι

1886, σ . 6.

10. Clichés BnF A56/30 (Π α ν τ ε λ ε ή μ ω ν ) , Α 56/31 κ α ί Α 93/958 (Ι π π ο κ ρ ά τ η ς ) , κ α ί Α 56/34 (Ε ίκ . 2)

α ν τ ισ τ ο ίχ ω ς . Π ρ β λ . τ ό ν ε ν θ ρ ο ν ο γ ι α τ ρ ό , σ τ ό π ε ρ ι β ά λ λ ο ν τ ο υ ια τ ρ ε ίο υ τ ο υ , μ ε ε π ι σ κ έ π τ ε ς κ α ί σ υ

ν ε ρ γ ά τ ε ς - ό ιη τ ρ ό ς , ό ά σ θ ε ν (ω ν ), ό σ π ε σ τ ιά λ ο (ς ), κ .ά .-, ν ά ε ξ ε τ ά ζ ε ι τ ό γ υ ά λ ι ν ο δ ο χ ε ί ο μ έ τ ά ο υ ρ ά ,

σ τ η ν κ ά τ ω ζ ώ ν η τ η ς δ ί π τ υ χ η ς , κ α θ ' ύ ψ ο ς , σ ύ ν θ ε σ η ς τ ο ΰ φ . 10β , σ τ ο ν γ ρ α μ μ έ ν ο ά π ό τ ό ν Κ ο σ μ ά

Κ ά μ η λ ο , τ ό 1339, κ ώ δ ι κ α BnF gr. 2243 (Δ υ ν α μ ε ρ ό ν , τ ο υ Ν ικ ο λ ά ο υ Μ υ ρ ε ψ ο ύ ) . Β λ . Π α ρ ίσ ι (Muséedu Louvre) 1992, Byzance. L'art byzantin dans les collections publiques françaises, σ . 454-5, α ρ ι θ . 350

(Β . Mondrain). New York (Metropolitan Mus. of Art) 2004, Byzantium: Faith and Power (1261-

1557), σ . 526, α ρ ι θ . 316 (R.S. Nelson). Ό κ ώ δ ιξ , α ν ά μ ε σ α σ έ π λ ή θ ο ς ά λ λ ω ν ( π ά ν ω ά π ό 80), δ ω -

ρ ή θ η κ ε ά π ό τ ό ν Α ν τ ώ ν ιο Έ π α ρ χ ο σ τ ο ν β α σ ι λ έ α τ η ς Γ α λ λ ί α ς - μ έ γ ε ν ν α ί α , γ ι ά τ ό σ ύ ν ο λ ο , α ν τ α

π ό δ ο σ η (1000 σ κ ο ϋ δ α ). Κ α ί έ δ ώ σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι ό ά ξ ο ν α ς τ ω ν σ χ έ σ ε ω ν ο υ ρ α ν ο ύ κ α ί γ η ς , μ έ τ ό θ ε -

α ν θ ρ ω π ι κ ό π ρ ό τ υ π ο κ α ί τ ό ν ε π ί γ ε ιο μ ιμ η τ ή : σ τ η ν ά ν ω ζ ώ ν η τ η ς σ ύ ν θ ε σ η ς γ ρ ά φ ε τ α ι ή ε ικ ό ν α τ ή ς

Δ ε ή σ ε ω ς , μ έ τ ό ν ε ν θ ρ ο ν ο Χ ρ ι σ τ ό α ν ά μ ε σ α σ τ η ν Θ ε ο τ ό κ ο κ α ί τ ό ν Ι ω ά ν ν η τ ό ν Π ρ ό δ ρ ο μ ο . Ή

17



J

Λ 4»,

Ε ικ ό ν α 1. Κ ώ δ ιξ BnF gr. 36, φ . 162: Έ κ λ ο γ α ί τ η ς ια τ ρ ικ ή ς τ έ χ ν η ς ·

ή τ ε τ ρ α κ τ ύ ς τ ω ν σ τ ο ιχ ε ίω ν κ ό σ μ ο υ κ α ί ά ν θ ρ ω π ο υ .



Ε ικ ό ν α 2. Κ ώ δ ιξ BnF gr. 36, φ . 187β : ό γ ια τ ρ ό ς κ α ί ό α σ θ ε ν ή ς .



Η Λ Ι Α Σ Α Ν Τ Ω Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

τ υ ρ ε ϊτ α ι π α ρ ά λ λ η λ α μ έ σ ω ιδ ιο χ ε ίρ ω ν σ η μ ε ιω μ ά τ ω ν , ά λ λ α κ α ί α ν α φ ο ρ ώ ν σ ε

ά λ λ α π ρ ό σ ω π α , ή κ α τ ο χ ή τ ο υ χ ε ιρ ο γ ρ ά φ ο υ ά π ό γ ια τ ρ ό - ή ο ικ ε ίο γ ια τ ρ ώ ν11

.

Π ρ ο σ τ ίθ ε ν τ α ι τ α υ τ ο χ ρ ό ν ω ς , κ α ί σ υ ν δ υ α σ τ ικ ώ ς , σ κ η ν έ ς μ έ α π ε υ θ ε ία ς η

έ μ μ ε σ η φ υ σ ιο λ ο γ ι κ ή /α ν θ ρ ω π ο λ ο γ ικ ή (κ α ί, τ ε λ ικ ώ ς , θ ε ο σ τ ρ ο φ ικ ή !) σ ή μ α ν σ η ,

δ π ω ς ό Τ ρ ο χ ό ς τ ο υ β ίο υ /τ ο ϋ Κ ό σ μ ο υ (φ . 163β ) ή ή κ α τ α γ ό μ ε ν η ά π ό τ ή μ υ θ ι

σ τ ο ρ ί α τ ο υ Β α ρ λ α ά μ κ α ί Ί ω ά σ α φ α λ λ η γ ο ρ ικ ή σ ύ ν θ ε σ η (φ . 203β ), π ο ύ ε ικ ο ν ίζ ε ι

τ ό δ ρ ο μ ο λ ό γ ιο τ ο υ α ν θ ρ ώ π ι ν ο υ β ί ο υ 12, τ η ν ή δ ύ τ η τ α τ ώ ν κ α ρ π ώ ν τ ο ύ Δ έ ν δ ρ ο υ

Brigit te Mondrain έ χ ε ι ε ν τ ά ξ ε ι τ ό ν Parisinus gr. 2243 σ ε ο μ ά δ α Ι α τ ρ ικ ώ ν χ ε ιρ ο γ ρ ά φ ω ν , μ ε π ο ι κ ί

λ α π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α , κ α ί έ χ ε ι ε π ι σ η μ ά ν ε ι τ ή σ χ έ σ η τ η ς σ ύ ν θ ε σ η ς τ ο υ φ . 10β μ έ ά λ λ η ν , ό μ ο ια - κ α ί π ρ ό

τ υ π ο τ η ς ;-, μ έ ε λ ά σ σ ο ν ε ς δ ι α φ ο ρ έ ς (κ υ ρ ί ω ς σ τ η ν ε κ τ έ λ ε σ η ), σ τ ό φ . 191β τ ο υ κ ω δ ι κ ό ς Palatinus

Vat. gr. 199: «Nicolas Myrepse et une collection de manuscrits médicaux dans la première moitiédu XlVe siècle. À propos d'une miniature célèbre du Parisinus gr. 2243», / Testi medici greci. Tra

dizione e ecdotica (Atti del III Convegno internazionale, Napoli, 15-8 ott. 1997), έ π ι μ ε λ . A. Garzya

- J. Jouanna, Ν ε ά π ο λ ι ς 1999, σ . 403-18 (ε ι δ . σ . 405 κ .έ ξ ., ε ικ . σ τ ί ς σ . 414, 418). Γ ι ά τ ό ν ϊ δ ι ο κ ώ δ ι

κ α κ α ί τ ή μ ικ ρ ο γ ρ α φ ί α τ ο υ φ . 10β , β λ . τ ώ ρ α P. Géhin κ .α ., Les manuscrits grecs datés des XlIIe et XTVe siècles conservés dans les bibliothèques publiques de France, II. Première moitié du XIVe siècle, Π α

ρ ίσ ι - Turnhout 2005, a. (77-80) 78-9, α ρ ι θ . 34 (Β . Mondrain). Β λ . κ α ί π α ρ α κ ά τ ω , κ α ί σ η μ . 21

(ο ύ ρ ο σ κ ο π ι κ ά δ ο χ ε ί α ) . Γ ιά τ ό ν έ ν μ έ ρ ε ι π ε λ ο π ο ν ν η σ ια κ ή ς κ α τ α γ ω γ ή ς Κ ε ρ κ υ ρ α ίο Α ν τ ώ ν ιο

Έ π α ρ χ ο (1491-1571), γ ό ν ο ο ικ ο γ έ ν ε ια ς Ια τ ρ ώ ν , ε κ π ρ ό σ ω π ο τ ή ς κ ε ρ κ υ ρ α ϊκ ή ς κ ο ιν ό τ η τ α ς σ τ ή β ε

ν ε τ ι κ ή γ ε ρ ο υ σ ία (π ρ ε σ β ε ί ε ς 1536, 1552 κ α ί 1570) κ α ί ε ξ έ χ ο ν τ α (τ ό ν σ η μ α ν τ ι κ ό τ ε ρ ο ) π α ρ ά γ ο ν τ α

τ ο ϋ ε μ π ο ρ ίο υ ε λ λ η ν ικ ώ ν κ ω δ ί κ ω ν σ τ ή Β ε ν ε τ ία (1537-1571) β λ . "Ε . Γ ιω τ ο π ο ύ λ ο υ -Σ ισ ιλ ι ά ν ο υ ,

Α ν τώ ν ιο ς ό "Ε π α ρ χ ο ς . "Evas Κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς ο υ μ α ν ισ τ ή ς τ ο ν Ι Σ Τ ' α ι ώ ν α , Α θ ή ν α 1978. Β . Mondrain , «Le

commerce des manuscrits grecs à Venise au XVIe siècle: copistes et marchands», I Greci a Venezia(Atti del Convegno intern, di studio, Venezia, 5-7 nov. 1998), έ π ι μ ε λ . Μ . F. Tiepolo - E. Tonetti,

Β ε ν ε τ ί α 2002, σ . 473-86 (ε ι δ . σ . 477 κ .έ ξ .). Γ ιά τ ή ν ο ικ ο γ έ ν ε ι α τ ώ ν Έ π α ρ χ ω ν π ρ β λ ., ή ίδ ι α , «Les

Éparque, une famille de médecins collectionneurs de manuscrits aux XVe-XVIe siècles», The Greek

Script in the 15th and Î6th Centuries, έ π ιμ ε λ . Ν . Ο ίκ ο ν ο μ ίδ η ς , Α θ ή ν α 2000. σ . 145-63.

11. Π ρ β λ . Darrouzès, ο .π . (σ η μ . 5), σ . 300, 304. Γ ιά τ ά Ι α τ ρ ικ ά β υ ζ α ν τ ι ν ά χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α έ ν γ έ ν ε ι

β λ . Θ . Δ ι α μ α ν τ ό π ο υ λ ο ς (έ π ι μ ε λ .), Ια τ ρ ικ ά β υ ζ α ν τ ιν ά χ ε ιρ ό γ ρ α φ α , Α θ ή ν α 1995· ε ι δ . β λ . σ . 71-168,

α υ τ ό θ ι : «Ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ή σ ε ις β υ ζ α ν τ ιν ώ ν ι α τ ρ ι κ ώ ν χ ε ι ρ ο γ ρ ά φ ω ν » (Θ . Δ ι α μ α ν τ ό π ο υ λ ο ς ).

12. Σ τ ά φ φ . 163β : cliché BnF Α 56/33 κ α ί 203β : BnF A56/35 (Ε ίκ . 3) α ν τ ι σ τ ο ίχ ω ς . Ό ά ν θ ρ ω π ο ς

π ο ύ τ ρ έ χ ε ι φ ε ύ γ ο ν τ α ς τ ό ν μ ο ν ό κ ε ρ ω /θ ά ν α τ ο (ό π ω ς , δ .χ ., σ τ ό ψ α λ τ ή ρ ιο Add. 19352 τ ή ς Β ρ ε τ α ν .Β ι β λ ι ο θ ή κ η ς [1066], φ . 182β : β λ . S. Der Nersessian, L'illustration des psautiers grecs du Moyen Age,

II. Londres, Add. 19352, Π α ρ ίσ ι 1970, σ . 57,69-70, ε Ι κ . 286,332) α ν α κ α λ ε ί σ τ ή μ ν ή μ η τ ο ϋ α ρ χ α ι

ο λ ό γ ο υ α ρ χ α ιό τ ε ρ ε ς ε π ιτ ύ μ β ι ε ς ε π ι γ ρ α φ έ ς : ... Τ ρ ό χ ο ς /ο ς ό β ίο ς , α λ λ ά κ α ί τ ή ν π ρ ο θ α ν ά τ ια ε ιδ ο

π ο ίη σ η σ έ ώ δ ή τ ο ϋ Μ ε γ ά λ ο υ Κ α ν ό ν ο ς : .. . ό χ ρ ό ν ο ς τ ο υ β ί ο υ τ ρ έ χ ε ι. Π ρ β λ . D. Feissel, «Notes d'épi-graphie chrétienne (X)», BCH 119 (1995) σ . 386-9, ε Ι κ . 3-4· Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001, ο .π . (σ η μ . 7),

σ . 62-3. Υ π ε ν θ υ μ ίζ ε τ α ι ά λ λ ω σ τ ε ό τ ι τ ρ ο χ ά ε ι κ α ί ό θ ρ υ λ ο ύ μ ε ν ο ς Κ α ι ρ ό ς τ ο ϋ Λ υ σ ί π π ο υ , σ ύ μ φ ω

ν α μ έ τ ό π ο σ ε ι δ ί π π ε ι ο ε π ί γ ρ α μ μ α (3ο ς α ι . π . Χ ., Ε λ λ η ν ικ ή Α ν θ ο λ ο γ ία 16,275) κ α ί τ ά μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε

ρ α γ λ υ π τ ά ( π ρ β λ . Roma [Pal. delle esposizioni] 1995, Lisippo. L'arte e la fortuna, a. 190-5 [P.

Moreno]), κ α ί ό τ ι τ ρ ο χ ή λ α τ ο ι ε ίν α ι ό Κ α ιρ ό ς κ α ί ό Β ίο ς σ έ μ έ σ ο - κ α ί μ ε τ α β υ ζ α ν τ ι ν ά έ ρ γ α . Β λ .

Ή . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς , «Τ ό τ ίμ η μ α τ ή ς τ έ ρ ψ η ς : Β ίο ς κ α ί α ν α β ιώ σ ε ις τ ο ϋ Κ α ιρ ο ύ σ τ ή β υ ζ α ν τ ιν ή τ έ -

20



Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η Κ Α Ι Α Θ Λ ΙΑ Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α . Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ω Γ Ρ Α Φ Ο Υ Μ Ε Ν Α

τ η ς ζ ω ή ς , ά λ λ α κ α ί τ ό θ ά ν α τ ο 13, σ τ ό τ έ ρ μ α τ η ς δ ια δ ρ ο μ ή ς , τ ο ϋ ε ν ε ρ γ ο ύ μ ε ν ο υ

ά π ό τ ή β ιο τ ικ ή ά π α τ η ά τ ο μ ο υ : τ ά τ έ σ σ ε ρ α σ τ ο ι χ ε ία π ο ύ σ υ ν ισ τ ο ύ ν (τ ό ν κ ό σ μ ο

κ α ί) τ ό ν ά ν θ ρ ω π ο , θ η ρ ι ο π ο ι η μ έ ν α , α π ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι τ ό ν α φ α ν ισ μ ό τ ο υ (Ε ίκ . 3)· ή ,

τ έ λ ο ς , ή α π ό π ε ι ρ α κ ο σ μ ο γ ρ α φ ικ ή ς σ ύ ν θ ε σ η ς (φ . 218) ό π ο υ , ό μ ω ς , δ η λ ώ ν ε τ α ι όε ν ια ύ σ ιο ς κ ύ κ λ ο ς τ ή ς χ υ μ ικ ή ς τ ε τ ρ α λ ο γ ία ς : ή μ ε τ α τ ρ ε π ό μ ε ν η σ χ έ σ η χ υ μ ώ ν κ α ί

π ο ιο τ ή τ ω ν , σ τ η ν κ α τ ά κ α ιρ ο ύ ς σ ύ ν θ ε σ η τ η ς (Ε ίκ . 4)14 .

Π ρ ίν ά π ό τ ή ν ε ι σ α γ ω γ ή τ ο υ (1542) σ τ ή β α σ ιλ ικ ή β ιβ λ ιο θ ή κ η , μ έ σ ω τ ο ϋ Guil

laume Pellicier, ε π ισ κ ό π ο υ Montpellier κ α ί π ρ ε σ β ε υ τ ή σ τ ή Β ε ν ε τ ί α (1539-1542)15

,

ό Ρ 36 ε ίχ ε α π ο τ ε λ έ σ ε ι κ τ ή μ α τ ο ϋ Gian Francesco d'Asola, γ ιο υ τ ο ϋ Β ε ν ε τ ο ύ τ υ π ο

γ ρ ά φ ο υ Andrea Torresani κ α ί γ υ ν α ικ ά δ ε λ φ ο υ τ ο ϋ Ά λ δ ο υ Μ α ν ο ύ τ ιο υ16

.

Μ έ τ ό ά ν ο ιγ μ α τ ή ς γ α λ λ ικ ή ς τ ο υ π ε ρ ιό δ ο υ ό κ ώ δ ιξ ε γ γ ρ ά φ ε τ α ι ή δ η σ τ ο ν κ α

τ ά λ ο γ ο τ ώ ν ε λ λ η ν ικ ώ ν χ ε ιρ ο γ ρ ά φ ω ν τ ή ς α ν α κ τ ο ρ ικ ή ς β ιβ λ ιο θ ή κ η ς τ ο ϋ Fontaine

bleau, ε π ί β α σ ιλ ε ί α ς Φ ρ α γ κ ίσ κ ο υ τ ο ϋ Α '. Σ τ ά μ έ σ α τ ο ϋ 16ο υ α ιώ ν α ο ι Κ ρ η τ ικ ο ί

κ α λ λ ιγ ρ ά φ ο ι /ε π ιμ ε λ η τ έ ς τ ή ς β ιβ λ ιο θ ή κ η ς σ η μ ε ιώ ν ο υ ν τ ά π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α σ τ η ν α ρ χ ή

κ ά θ ε κ ω δ ικ ό ς τ ή ς β α σ ιλ ικ ή ς σ υ λ λ ο γ ή ς . Σ τ η ν π ρ ο μ ε τ ω π ίδ α τ ο ϋ φ . 1 (φ . Ι β , π ρ ίν

ά π ό τ ό φ . 1) τ ά π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α τ ο ϋ Ρ 36 σ η μ ε ιώ ν ε ι ό Ά γ γ ε λ ο ς Β ε ρ γ ί κ ιο ς17

:

χ ν η » , Δ Χ Α Ε 20 (1998-99), ε ίκ . 3-4· ό ίδ ιο ς , «Κ α ιρ ό ς κ α ί Β ίο ς : ή χ ρ ισ τ ι α ν ικ ή ε π ι λ ο γ ή α ν ά μ ε σ α

σ τ η ν ε υ κ α ιρ ί α κ α ί τ ή σ ω τ η ρ ία », Α Δ 48-49 (1994-95) , Μ ε λ έ τ ε ς , 1998, π ί ν . 57β , 59β , 60α , 62α ( μ ο

ν ή Ρ ε ν τ ί ν α ς ), 63α , 63β .

13. Π ρ β λ . π α ρ α κ ά τ ω κ α ί σ η μ . 27, 44. Γ ιά τ ό π α ρ ε μ φ ε ρ έ ς θ έ μ α τ ή ς ε ικ ό ν α ς τ ο υ θ α ν ά τ ο υ κ α ί τ ο ϋ

σ κ έ λ ε θ ρ ο υ π ρ β λ . Χ . Μ ε ρ ά ν τ ζ α ς , «Ή μ ε τ α β υ ζ α ν τ ιν ή ε ικ ό ν α τ ο υ σ κ έ λ ε θ ρ ο υ . Τ ό δ ίλ η μ μ α τ ή ςο ρ γ α ν ι κ ή ς ή π ν ε υ μ α τ ι κ ή ς ε π ιλ ο γ ή ς κ α ί ή ά π ο π ρ ο σ ω π ο π ο ί η σ η τ ο υ α ν θ ρ ώ π ο υ α π έ ν α ν τ ι σ τ ό θ ά

ν α τ ο » , Δ ω δ ώ ν η : Ι σ τ ο ρ ί α κ α ί Α ρ χ α ι ο λ ο γ ία , 32 (2003), σ . 353-98. Γ ιά τ ό θ ά ν α τ ο κ α ί τ ό ν τ ά φ ο β λ . R.

Stichel, Studien zum Verhältnis von Text und Bild spät- und nachbyzantinischer Vergänglichkeitsdarstellungen, Β ιέ ν ν η 1971, σ π ο ρ ά δ η ν .

14. Clichés BnF A74/53 ή Α 56/36. Β λ . π α ρ α κ ά τ ω κ α ί σ η μ . 19, 31-5, 51-2.

15. Omont 1889, ό .π . ( σ η μ . 3), σ . vi.

16. Γ ιά τ ό ν β ίο , τ ί ς ε κ δ ό σ ε ι ς κ α ί τ ή β ιβ λ ιο θ ή κ η τ ο υ β λ . Cataldi Palau, ό .π . (σ η μ . 3). Γ ιά τ ο υ ς ε λ λ η

ν ικ ο ύ ς κ ώ δ ι κ ε ς σ τ η ν Ε θ ν ι κ ή Β ιβ λ ι ο θ ή κ η τ ή ς Γ α λ λ ί α ς π ο ύ π ρ ο έ ρ χ ο ν τ α ι α π ό τ ή σ υ λ λ ο γ ή τ ο υ , β λ .

σ . 390-1 (α ρ ι θ . 1-77)· ε ι δ . γ ι ά τ ο υ ς ι α τ ρ ικ ο ύ ς κ ώ δ ικ ε ς β λ . σ . 393, α υ τ ό θ ι (α ρ ιθ . 1-23). Ό κ ώ δ ιξ

έ φ ε ρ ε π ιθ α ν ώ ς τ ή ν κ τ η τ ο ρ ι κ ή σ η μ ε ίω σ η (τ ό ex libris) τ ο ϋ Gian Francesco σ τ ό φ . 1, σ τ η ν κ ο μ μ έ

ν η τ ώ ρ α ώ α τ ο υ κ ά τ ω μ έ ρ ο υ ς (σ . 495, α υ τ ό θ ι ). Σ η μ ε ιω τ έ ο ν δ τ ι σ τ ό ά ν ω α ρ ι σ τ ε ρ ό ά κ ρ ο τ ο υ φ . 3

(κ α ί ό χ ι τ ο ϋ φ . 1: Cataldi Palau, σ . 403-5), κ α τ ά τ ι υ ψ η λ ό τ ε ρ α ά π ό τ ή ν π α ρ α π ά ν ω , σ τ ή σ η μ . 5,

μ ε τ α γ ρ α φ ό μ ε ν η ε π ι γ ρ α φ ή , ό Ρ 36 φ έ ρ ε ι π ά ν τ ο τ ε τ ό ν τ α ξ ι ν ο μ ικ ό α ρ ι θ μ ό (segnatura): xxxxvi +·

έ ν ώ σ τ ό φ . 16β (ε ίχ ε π α ρ α μ ε ί ν ε ι λ ε υ κ ό ) α ν α γ ρ ά φ ε τ α ι σ υ ν ο π τ ικ ώ ς (ϊσ ω ς ιδ ι ο χ ε ίρ ω ς , λ α τ ιν ι σ τ ί)

τ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο ό σ ω ν έ π ο ν τ α ι, ά π ό τ ό φ . 17 κ . έ ξ . Ό τ α ξ ι ν . α ρ ι θ . δ ι α γ ρ ά φ ε ι μ ε ρ ι κ ώ ς τ ή δ υ σ α ν ά

γ ν ω σ τ η κ α ί μ ι σ ο σ β η σ μ έ ν η ε π ι γ ρ α φ ή , μ έ σ ω τ ή ς ό π ο ια ς δ η λ ώ ν ε τ α ι , ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς , έ ν α ς π ρ ο η γ ο ύ

μ ε ν ο ς κ ά τ ο χ ο ς τ ο υ χ ε ι ρ ο γ ρ ά φ ο υ .

17. Σ υ ν τ ά κ τ η ς , μ έ τ ό ν Ι ά κ ω β ο Δ ια σ σ ω ρ ιν ό κ α ί τ ό ν Κ ω ν σ τ α ν τ ίν ο Π α λ α ι ό κ α π π α , τ ο ϋ κ α τ α λ ό γ ο υ

τ ώ ν χ ε ιρ ο γ ρ ά φ ω ν τ ή ς β α σ ιλ ικ ή ς σ υ λ λ ο γ ή ς . Ό γ ρ α φ ι κ ό ς τ ο υ χ α ρ α κ τ ή ρ α ς σ τ ά θ η κ ε π ρ ό τ υ π ο γ ι ά

21



Ε ικ ό ν α 3. Κ ώ δ ιξ BnF gr. 36, φ . 203β : τ ό Δ έ ν δ ρ ο τ ο ϋ β ίο υ

(φ υ τ ο υ φ ε ρ α υ γ ο ύ ς χ ρ ω μ α τ ο υ ρ γ ία ν β λ έ π ε !).



Ε ικ ό ν α 4. Κ ώ δ ιξ BnF gr. 36, φ . 218: ό κ ό σ μ ο ς , ό χ ρ ό ν ο ς

κ α ί ό ε ν ια ύ σ ιο ς κ ύ κ λ ο ς τ η ς χ υ μ ικ ή ς τ ε τ ρ α λ ο γ ί α ς .




ε ν ω δ ε α ϋ τ ( α ) π ε ρ ιέ χ ο ν τ (α ι),

+ π α ρ ο ι μ ί α ι Cο λ ο μ ώ ν τ ο ς τ ε λ έ ς , Ι π π ο κ ρ ά τ ο υ ς π ρ ο γ ν ω σ τ ικ ά , έ τι τ ο ύ α ύ τ ο ύ α φ ο ρ ισ μ

τ ο ύ α ύ τ ο ύ , ε ρ ί ια ίτ η ς , π ε ρ ί φ λ ε β ο τ ο μ ί(α ς ) μ ικ ρ ά τ ις έ ρ μ η ν (ε ί)α . π α ύ λ ο υ α ίγ η ν ίτ ο υ

τ ίν ε ς έ κ λ ο γ α ι έ ξ ίπ π ο κ ρ ά τ (ο υ ς ) κ (α ί) γ α λ η ν ο ύ , π ε ρ ί φ λ ε β ο τ ο μ ί(α ς ). Cο φ ία

η σ ο ύ ιο ύρ ά χ . Ε κ κ λ η σ ια σ τ ή ς Cο λ ο μ ώ ν το ς . Coφ ίa τ ο ύ α ύ τ ο ύ . Δ ία ιτ α μ ικ ρ ά ια τ ρ ικ ή , π ώ ς χ ρ ή δ ι

Cο λ ο μ ώ ν το ς ά σ μ α τ α ά σ μ ά τ (ω ν ), α τ ε λ ή . C ύ ν τ α γ μ α ε ρ ί τ ρ ο φ ώ ν σ υ ν τ ε θ (έ ν ) τ ι π α ρ ά σ η μ

τ ο ύ μ ά ί σ τ ο ρ ο ς , α τ ε λ έ ς . Δ ιο ν υ σ ίο υ τ ίν ο ς κ α λ ο υ μ έ ν ο υ α π λ ο ύ , π ε ρ ί κ α τ α σ κ ε υ ή ς τ ο ύ ά

τ ιν ά έ τ ε ρ α κ α τ (α )λ ο γ ά δ η ν , ο ί(ο ν ) ια τ ρ ικ ά , γ ρ α μ μ α τ ικ ά , π ά ν τ α α τ ε λ ή κ (α ί) ά χ ρ η σ τ α .

Σ τ ο ν κ α τ ά λ ο γ ο τ ο υ 1550, μ ε α ύ ξ ο ν τ α α ρ ιθ μ ό 413, ό κ ώ δ ιξ κ α τ α χ ω ρ ίζ ε τ α ι α π ό τ ό ν

Β ε ρ γ ίκ ιο ώ ς : Β ιβ λ ίο ν Β ' μ ή κ ο υ ς π α λ α ώ ν , ε ν δ ε δ υ μ έ ν ο ν δ έ ρ μ α τ ι κ ρ ο κ ώ δ ε ι, ε ισ ι δ ' ε ν

ο ύ τ ω τ α ύ τ α - α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν , μ ε ε λ α φ ρ έ ς δ ια φ ο ρ ο π ο ιή σ ε ις , ο σ α έ χ ο υ μ ε π ρ ο η γ ο υ μ έ

ν ω ς μ ε τ α γ ρ ά ψ ε ι. Κ α ί τ ό λ ή μ μ α κ α τ α λ ή γ ε ι σ έ μ ιά π ε ρ α ιτ έ ρ ω ό ξ υ μ μ έ ν η δ ια τ ύ π ω σ η : ... π ά ν τ α ά τ ε λ ή , κ (α ί) ά θ λ ι α κ α ί ά χ ρ η σ τ α

18 . Ο ί χ α ρ α κ τ η ρ ισ μ ο ί π ο ύ σ η μ α δ ε ύ ο υ ν

τ ή ν ε κ τ ίμ η σ η τ ο υ Κ ρ η τ ικ ο ύ β ι β λ ιο γ ρ ά φ ο υ , ο φ ε ιλ ό μ ε ν ο ι σ τ η ν α π ο σ π α σ μ α τ ικ ό τ η

τ α κ α ί τ ή ν ε κ δ ο τ ικ ή π ο ιό τ η τ α τ ω ν ε γ γ ρ α φ ό μ ε ν ω ν σ τ ο ν κ ώ δ ικ α κ ε ιμ έ ν ω ν , μ α ρ τ υ

ρ ο ύ ν τ ή ν α π ό σ τ α σ η π ο ύ χ ω ρ ίζ ε ι έ ν α ν β α σ ιλ ικ ό κ α λ λ ιγ ρ ά φ ο κ α ί β ιβ λ ιο γ ρ ά φ ο , κ α ί

τ ή ν ά π ό θ έ σ ε ω ς ισ χ ύ ο ς κ ρ ιτ ικ ή τ ο υ μ α τ ιά α π έ ν α ν τ ι σ έ π ρ ο γ ε ν έ σ τ ε ρ ο υ ς ά ν τ ιγ ρ α -

φ ε ϊς /σ υ ν τ ά κ τ ε ς π ρ α κ τ ικ ώ ν , π ο λ υ θ ε μ α τ ικ ώ ν ε γ χ ε ιρ ι δ ίω ν .

Τ ό γ ρ α φ ό μ ε ν ο σ τ ό (ε μ β ό λ ι μ ο , α ν ά μ ε σ α σ τ ά φ φ . 2 κ α ί 4) φ . 3 τ ο ύ Ρ 36 κ ε ίμ ε

ν ο τ ιτ λ ο φ ο ρ ε ίτ α ι: ε κ θ ε σ η ς π ε ρ ί τ (ώ ν ) δ σ τ ιχ (ε ίω ν ) τ ο ύ ά ν (θ ρ ώ π )ο υ . Π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ιά

μ ιά σ υ μ π ε π τ υ γ μ έ ν η π α ρ α λ λ α γ ή α ρ χ α ί ο υ φ υ σ ιο λ ο γ ικ ο ύ κ ε ιμ έ ν ο υ 19:

τ ά τ υ π ο γ ρ α φ ι κ ά σ τ ο ιχ ε ί α τ ά α π ο κ α λ ο ύ μ ε ν α «grecs du roi» (ε λ λ η ν ι κ ά τ ο ύ β α σ ιλ έ ω ς ). Γ ιά τ ό ν

Ά γ γ ε λ ο Β ε ρ γ ί κ ι ο κ α ί τ ή γ ρ α φ ή τ ο υ β λ . Α ίκ . Κ ο υ μ α ρ ι α ν ο ύ - Λ . Δ ρ ο ύ λ ια - E. Layton, Τ ό ε λ λ η ν ι

κ ό β ι β λ ί ο , 1476-1830, Α θ ή ν α 1986, σ . 27, 222 σ η μ . 22-3, 266, 328 σ η μ . 42, π ί ν . 2-6 (σ . 18-21). Ε .

Gamillscheg - D . Harlfinger, Répertoriant der griechischen Kopisten 800-1600,1/A, Β ιέ ν ν η 1981, σ .

25-6, α ρ ι θ . 3- I/C, 1981, π ίν . 3· 2/Α , 1989, σ . 25-7, α ρ ι θ . 3. Γ ιά τ ό ϊ δ ι ο π ά ν τ ο τ ε π ρ ό σ ω π ο π ρ β λ .

É. Legrand, Bibliographie hellénique (...), 1, Π α ρ ί σ ι 1885, σ . CLXXV κ .έ ξ . Omont 1889, ό .π . (σ η μ .

3), σ π ο ρ ά δ η ν . Cataldi Palau, ό .π . (σ η μ . 3), σ π ο ρ ά δ η ν .

18. Π ρ β λ . Omont 1889, ό .π . (σ η μ . 3), σ . 139.

19. Τ ίτ λ ο ς μ ε κ α σ τ α ν έ ρ υ θ ρ ο , κ ε ίμ ε ν ο μ έ κ α σ τ α ν ό μ ε λ ά ν ι· σ τ ό κ ά τ ω π ε ρ ιθ ώ ρ ιο γ ρ ά φ ο ν τ α ι π ρ ο -

χ ε ίρ ω ς λ ε ξ ικ ο γ ρ α φ ικ έ ς σ η μ ε ιώ σ ε ις . Γ ιά τ ή ν π λ η ρ έ σ τ ε ρ η μ ο ρ φ ή τ ο ύ κ ε ιμ έ ν ο υ β λ . τ ή ν έ κ δ ο σ η Ι.

Ideler, Physki et medici graeci minores, Ι, Β ε ρ ο λ ίν ο 1841, σ . 303-4: Α ν ω ν ύ μ ο υ , ε ρ ί η ς τ ο ύ κ ό σ μ ο υ

κ α τ α σ κ ε υ ή ς ·<κ α ί τ ή ς > τ ο ύ ά ν θ ρ ω π ο υ . Π ρ β λ . R. Klibansky - E. Panofsky - F. Saxl, Saturne et la

mélancolie. Études historiques et philosophiques: nature, religion, médecine et art, (Λ ο ν δ ίν ο - Ν έ α

κ η 1964) Π α ρ ίσ ι 1989, σ . I ll κ .έ ξ . Ε π ε κ τ ε ίν ο ν τ α ς κ α ί σ τ η ν α ν τ ίσ τ ο ιχ η ε π ο χ ή τ ή σ χ έ σ η α ν ά μ ε

σ α σ έ χ υ μ ό (α ίμ α ), σ τ ο ιχ ε ίο (α έ ρ α ) κ α ί η λ ικ ία (π α ιδ ικ ή ), ε π ά ν ω ά π ό τ ό : α ί- /μ α ε η κ ε τ ο α έ ρ η

(έ κ τ η α ρ ά δ α τ ο ύ κ ε ιμ έ ν ο υ π ο ύ μ ε τ α γ ρ ά φ ο υ μ ε π α ρ α κ ά τ ω ), ό γ ρ α φ έ α ς σ η μ ε ιώ ν ε ι: έ σ τ ιν τ ο έ α ρ .

Π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς , σ τ ό φ . 1 (cliche BnF A80/849) ε κ κ ιν ε ί τ ό π υ κ ν ο γ ρ α μ μ έ ν ο κ ε ίμ ε ν ο τ ω ν Π α ρ ο ι-

24



Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η Κ Α Ι Α Θ Λ Ι Α Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α . Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ω Γ Ρ Α Φ Ο Τ Μ Ε Ν Α

κ ό σ μ ο ς ο ύ τ ω ς σ υ ν ή σ τ α τ ε ε κ τ ε σ σ ά ρ ω ν σ τ ιχ ί(ω ν ). έ κ ε ρ μ ο ύ . υ χ ρ ο ύ · ξ η ρ ο ύ κ α ί υ γ ρ ο ύ -

τ ο υ τ έ σ τ ιν έ κ π υ ρ ό ς - ύ δ α τ ο ς - γ η ς . κ α ί α έ ρ ρ ο ς - -<Ο ύ >τ ω ς κ α ί ό ά ν (θ ρ ω π )ο ς ό μ ικ ρ ό ς κ ό

σ μ ο ς · έ κ τ ω ν α υ τ ώ ν δ σ τ ιχ ί(ω ν ) σ υ ν ίσ τ α τ (α ι) τ ο υ τ έ σ τ ιν , έ κ ε ρ μ ο ύ · γ ρ ο ύ - ψ υ χ ρ ο ύ -

κ α ι ξ η ρ ο ύ - τ ο υ τ έ σ τ ιν έ ξ α ίμ α τ ο ς - φ λ έ γ μ α τ ο ς , ξ α ν θ ή ς χ ο λ ή ς , κ α ί μ ε λ έ ν η ς - κ α ί τ ω μ ε να ίμ α ε η κ ε τ ο α έ ρ η κ α ί ε σ τ ίν ε ρ μ ο ν γ ρ ο ν κ α ι γ λ υ κ υ ν κ α ί π λ η θ ύ ν η τ α ι έ π ϊ τ ή ς π α ιδ ικ ή ς

η λ ι κ ί α ς - έ ω ς ε τ ώ ν ιδ . Τ ο δ ε φ λ έ γ μ α έ η κ ε τ ώ ύ δ α τ ι κ α ι π λ η θ ή ν η τ α ι τ ο ν χ ιμ ό ν κ α ι ε σ τ ίν

ψ υ χ ρ ο ν ύ γ ρ ο ν κ α ι ά λ μ υ ρ ο ν κ α ί π λ η θ ύ ν η τ α ι έ π Ι τ ή ς γ ε ρ ω ν τ ικ ή ς ή λ ικ ε ι(α ς ) ά π ο ε τ ώ ν

ο ' έ ω ς τέ λ ο υ ς α ύ τ ω ν . Η δ ε ξ α ν θ ή χ ο λ ή , έ η κ ε τ ώ π υ ρ ί κ α ι ε σ τ ίν ε ρ μ ή - η ρ ά . κ α ί π ι κ ρ ά ,

ε σ τ ίν δ ε ό π λ ε ό ν α σ μ ο (ς ) α υ τ ή ς έ ν τ ω θ έρ η - κ α ι π λ η ν θ η ν η τ α ι π ι ο ις ν ε α ν ί σ κ ο ι ς - α π ό

ε τ ώ ν ιδ . έ ω ς ε τ ώ ν κ η - Κ α ι ή μ έ λ α ιν α χ ο λ ή , έ η κ ε τ ή γ ή · κ α ι π λ ε ο ν ά ζ ε ι έ π ϊ τ ή ς τ ε λ ε ι(α ς )

ή λ ι κ ε ί α ς - κ α ί ε σ τ ίν ψ υ χ ρ ά . ξ η ρ ά . κ α ί ό ξ η ν η . Κ α ί τ ο μ ε ν α ί μ α ε σ τ ίν έ ν τ ή κ ά ρ δ ι α κ (α ί)

ε ν τ ο π ν έ μ ο ν η - ό μ ιω ς κ α ί τ ο π ν (ε ϋ μ )α - έ κ δ ε ξ ι(ώ ν ) τ ή ς κ α ρ δ ία ς ε σ τ ίν τ ο α ίμ α - ε ξ ε υ ο -

ν ν μ ω ν δ ε α υ τ ή ς ε σ τ ί τ ο π ν (ε ύ μ )α .

(Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν π έ ν τ ε α ρ ά δ ε ς [17-21] γ ιά τ η ν κ υ κ λ ο φ ο ρ ία τ ο υ α ίμ α τ ο ς κ α ί τ ό κ ε ί

μ ε ν ο τ ο υ φ . 3 ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ε τα ι, σ τ ίς δ ύ ο τ ε λ ε υ τ α ίε ς α ρ ά δ ε ς [22-3], μ ε τ ή δ ή λ ω σ η

τ ω ν τ ό π ω ν , σ τ ό α ν θ ρ ώ π ιν ο σ ώ μ α , ό π ο υ α π α ν τ ο ύ ν ο ι υ π ό λ ο ιπ ο ι χ υ μ ο ί.)

τ ο δ ε φ λ (έ )γ μ α (ε σ τ ίν ) έ ν τ ώ έ ν γ κ ε φ ά λ ω κ α ί ε ν τ ή κ ύ σ τ η . Ή ξ α ν θ η χ ο λ ή , ε ίς τ ο ή π α ρ

κ α ί ε ις τ ο ν σ τ ό μ α χ ο ν . Ή μ ε λ α ιν η χ ο λ ή ε ις τ η ν σ π λ ή ν α κ (α ί) ε ις τ(ο ν ) σ τ ό μ α χ ο ν .

Σ τ ό verso τ ο υ ίδ ιο υ φ ύ λ λ ο υ ε γ γ ρ ά φ ε τ α ι ή ο λ ό σ ω μ η ε ικ ό ν α τ ο ύ ά γ ιο υ Π α ν

τ ε λ ε ή μ ο ν ο ς (27 Ι ο υ λ ίο υ )· ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι κ α τ ε ν ώ π ιο ν , ν ά κ ρ α τ ε ί τ ό ν υ σ τ έ ρ ι κ α ί τ ή

θ ή κ η τ ο υ σ τ ό δ ε ξ ί κ α ί τ ό α ρ ι σ τ ε ρ ό τ ο υ χ έ ρ ι, μ έ τ ό β λ έ μ μ α σ τ ρ α μ μ έ ν ο α ρ ι σ τ ε ρ ά ,

π λ α ισ ιο ύ μ ε ν ο ς ά π ό τ ό ξ ο σ τ η ρ ιζ ό μ ε ν ο ε π ί κ ιό ν ω ν κ α ί σ τ ε φ ο μ ε ν ο ά π ό ά ν θ έ μ ι ο ,

α π λ ω μ έ ν ο σ έ σ υ μ μ ε τ ρ ικ ά ά κ ρ α 20.

μ ιώ ν Cο λ ο μ ώ ν τ ο ς (κ ε φ α λ α ί α , σ τ η ν ε σ ο χ ή μ ε γ α λ ό σ χ η μ ο υ έ π ί τ ιτ λ ο υ , σ έ σ χ ή μ α Π , μ έ π λ ε κ τ ό

σ τ α υ ρ ό σ τ η ν κ ο ρ υ φ ή κ α ί ά ν θ έ μ ι α · π ρ β λ . φ φ . 162 [Ε ίκ . 1] κ α ί 163β )· inc.: Π α ρ ο ιμ ία ι σ ο λ ο μ ώ ν τ ο ς

υ ίο ύ δ α (υ ί)δ · α ς έ β α σ ίλ ε υ σ ε ν έ ν ι(σ ρ α )ή λ · Γ ν ώ ν α ι σ ο φ ία ν ... (κ τ λ . ) Μ ε τ ά τ ό φ . 2β τ ό κ ε ίμ ε ν ο σ υ ν ε

χ ί ζ ε τ α ι σ τ ά φ φ . 4 κ .έ ξ .

20. Κ υ ρ ι α ρ χ ο ύ ν χ ρ ώ μ α τ α ρ ό δ ι ν α , κ α σ τ α ν ά , φ α ι ο π ρ ά σ ι ν α . Γ ι ά τ ά γ ν ω ρ ί σ μ α τ α τ ο υ ι α τ ρ ι κ ο ύ

ε π α γ γ έ λ μ α τ ο ς π ο υ χ α ρ α κ τ η ρ ίζ ο υ ν , σ υ ν ή θ ω ς , τ ή ν ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ί α τ ο υ Π α ν τ ε λ ε ή μ ο ν ο ς (τ ό χ ε ι

ρ ο υ ρ γ ι κ ό ε ρ γ α λ ε ί ο μ έ τ ή θ ή κ η τ ο υ , κ .α .), β λ . Μ . G. Parani, Reconstructing the Reality of Images.

Byzantine Material Culture and Religius Iconography (1 lth-15th Centuries), Leiden - Β ο σ τ ώ ν η 2003,

σ . 187, 205, 215-6, 243, 278· ε ί κ . 196 (Κ α σ τ ο ρ ιά , "Α γ ιο ι Α ν ά ρ γ υ ρ ο ι: π . 1180), 219 (Κ ο υ ρ μ π ίν ο β ο ,

Ά γ ι ο ς Γ ε ώ ρ γ ι ο ς : 1191). Β λ . κ α ί σ . 204-5, ε ί κ . 218, α υ τ ό θ ι: χ ε ι ρ ο υ ρ γ ι κ ά ε ρ γ α λ ε ί α (;). Γ ι ά τ ί ς τ ο ι

χ ο γ ρ α φ ί ε ς σ τ η ν Κ α σ τ ο ρ ι ά κ α ί τ ό Κ ο υ ρ μ π ί ν ο β ο π ρ β λ ., ά ν τ ισ τ .: Σ τ . Π ε λ ε κ α ν ί δ η ς , Κ α σ τ ο ρ ι ά , Ι . Β υ

ζ α ν τ ιν ο ί τ ο ιχ ο γ ρ α φ ία ι (Π ίν α κ ε ς ), Θ ε σ σ α λ ο ν ί κ η 1953, π ίν . 26β (π ρ β λ . π ίν . 130β : Τ α ξ ι ά ρ χ η ς Μ η

τ ρ ο π ό λ ε ω ς , μ . 14ο υ α ι .). L. Hadermann-Misguich, Kurbinovo. Les fresques de Saint-Georges et la

peinture byzantine du Xlle siècle, Β ρ υ ξ έ λ λ ε ς 1975, σ . 243-5, ε ίκ . 126. Π ρ β λ ., γ ι ά τ ό ν Π α ν τ ε λ ε ή μ ο ν α ,

LChrl 8 (1976), σ τ . 112-5 (Κ . Welker). ODB 3 (1991), σ . 1572-3 (Α . Kazhdan - Ν . P. Sevsenko).

25




Μ ε τ ά τ ό ν Π α ν τ ε λ ε ή μ ο ν α τ ο υ φ . 3β , σ τ ό φ . 29β ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι ο λ ό σ ω μ ο ς , σ τ ρ α μ

μ έ ν ο ς δ ε ξ ιά κ α τ ά τ ρ ί α τ έ τ α ρ τ α , ό ε θ ν ικ ό ς Ι π π ο κ ρ ά τ η ς (θ ά α κ ο λ ο υ θ ή σ ε ι ό

α ν ώ ν υ μ ο ς τ ο υ φ . 187β ), ν ά τ ε ίν ε ι χ α λ α ρ ά τ ό ν δ ε ί κ τ η τ ο υ δ ε ξ ιο ύ π ρ ο ς τ ό υ ψ ω

μ έ ν ο α ρ ισ τ ε ρ ό τ ο υ χ έ ρ ι, μ έ τ ό ό π ο ιο φ έ ρ ε ι γ υ ά λ ι ν ο ο ύ ρ ο σ κ ο π ικ ό δ ο χ ε ίο : έ μ

β λ η μ α ια τ ρ ι κ ό , σ έ σ χ ή μ α π ο τ η ρ ι ο ύ , μ έ ώ χ ρ ο κ ίτ ρ ιν ο υ γ ρ ό 21 . Υ ψ ώ ν ε ι τ α υ τ ο χ ρ ό

ν ω ς τ ή μ α τ ιά τ ο υ π ρ ο ς τ ά ά ν ω : π ρ ο ς τ ό γ υ ά λ ι ν ο δ ο χ ε ίο ή /κ α ί π ρ ο ς τ ό κ ε ίμ ε ν ο

τ ω ν Α φ ο ρ ισ μ ώ ν π ο ύ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν (φ . 30 κ .έ ξ .). Ή χ ε ιρ ο ν ο μ ία , δ π ω ς κ α ί τ ό β λ έ μ

μ α τ ο υ , «ά π η χ ο ΰ ν τ α ι» σ τ ή σ υ ν ο δ ε υ τ ικ ή ε π ι γ ρ α φ ή . Π ρ ό κ ε ιτ α ι λ ο ιπ ό ν γ ι ά τ η ν

π ρ ο μ ε τ ω π ί δ α τ ο υ ι π π ο κ ρ α τ ικ ο ύ κ ε ιμ έ ν ο υ . Ό Ι π π ο κ ρ ά τ η ς (capite velato) φ έ ρ ε ι

ε ν α κ ό κ κ ιν ο μ α ν δ ή λ ιο , δ ε μ έ ν ο ε π ά ν ω σ έ β α θ υ π ρ ά σ ιν ο ε σ ω τ ε ρ ικ ό κ ά λ υ μ μ α κ ε

φ α λ ή ς 22 , κ ό κ κ ιν α υ π ο δ ή μ α τ α , π ο δ ή ρ η χ ε ιρ ι δ ω τ ό χ ιτ ώ ν α μ έ κ ό κ κ ιν ε ς /κ α σ τ α ν έ ς

ο ρ ιζ ό ν τ ιε ς ρ ί γ ε ς ε π ά ν ω σ έ λ ε υ κ ό , κ α ί σ κ ο ύ ρ ε ς , μ ο λ υ β ο π ρ ά σ ιν ε ς σ κ ι έ ς σ τ ά π ε

ρ ι γ ρ ά μ μ α τ α , κ α θ ' ϋ ψ ο ς , κ α ί τ ίς π τ υ χ ώ σ ε ις . Ε π ά ν ω ά π ό τ ή μ ο ρ φ ή τ ο υ α ρ χ α ίο υΆ σ κ λ η π ιά δ η ε π ιγ ρ ά φ ε τ α ι: + ο ύ τ ο ς ε σ τ ίν ό θ α υ μ α σ ιώ τ (α )τ (ο ς ) ύ π ο κ ρ ά τ (η ς ) ό δ ι ξ α ς

τ η ν ο ία τ ρ ικ (ή ν ) τ ε χ ν η ν (κ α ί) μ α θ ιτ ε ύ σ α ς (κ α ί) τω ν θ α υ μ α σ ιώ τ (α )τ (ο ν ) γ α λ ιν ώ ν

(κ α ί) δ ιδ α σ κ α λ ο ν τ ίς ο ί(α )τ ρ ικ (ή )ς τ έ χ ν η ς .

Α ν τ ίκ ρ υ σ τ η ν ε ικ ό ν α , κ ά τ ω ά π ό ο ρ ιζ ό ν τ ια κ ο σ μ η τ ικ ή τ α ιν ία τ ο υ φ . 30, σ η μ ε ιώ

ν ε τ α ι ό τ ίτ λ ο ς : Ι π π ο κ ρ ά τ ο υ ς α φ ο ρ ισ μ ο ί, τ μ ή μ α π ρ ώ τ ο ν : Κ α ί έ ρ μ η ν ία . ε ις τ ο , ό β ίο ς β ρ α -

21 . Cataldi Palau, ό .π . (σ η μ . 3), π ίν 71. Κ υ ρ ια ρ χ ο ύ ν χ ρ ώ μ α τ α ρ ό δ ι ν α /ε ρ υ θ ρ ά , γ α λ α ζ ο π ρ ά σ ι ν α ,

κ α σ τ α ν ά . Θ ά μ π ο ρ ο ύ σ ε σ τ η ν ε ικ ό ν α τ ο υ ο ύ ρ ο σ κ ο π ι κ ο ύ σ κ ε ύ ο υ ς ν ά χ ω ρ ή σ ε ι, μ έ σ ω τ ο υ «π ο τ η

ρ ιο ύ », υ π α ι ν ι γ μ ό ς θ α ν ά τ ο υ ; Π ρ β λ . σ η μ . 46, π α ρ α κ ά τ ω . Σ έ σ χ έ σ η μ έ τ ό ο ύ ρ ο σ κ ο π ι κ ό δ ο χ ε ί ο ( λ α -

τ ι ν . matula) π ρ β λ . Π α ρ ίσ ι 1982, ό .π . (σ η μ . 5), σ . 16. (Π ρ β λ . σ . 15, ε γ χ ρ . π ίν . 3, α ρ ι θ . 79, α υ τ ό θ ι:

γ α λ λ . κ ώ δ ι ξ 9140, φ . 120β · π λ ά ι σ έ κ λ ι ν ή ρ η α σ θ ε ν ή έ ν α ς γ ι α τ ρ ό ς ε ξ ε τ ά ζ ε ι ο υ ρ ά σ έ γ υ ά λ ι ν ο δ ο

χ ε ίο .) Π ρ β λ . ε ν δ ε ι κ τ ι κ ώ ς τ ό ν κ ώ δ ι κ α BnF gr. 2294 (15ο ς α ι.), μ έ κ ε ί μ ε ν α ια τ ρ ικ ά , φ α ρ μ α κ ο λ ο

γ ι κ ά , β ο τ α ν ο λ ο γ ι κ ά , π ε ρ ί λ ίθ ω ν κ α ί σ κ ε υ α σ μ ά τ ω ν , κ λ π .: Omont, ό .π . (σ η μ . 9), Π , 1888, σ . 231.

Τ ά δ ύ ο τ ρ ί τ α τ ο ύ φ . 74, σ τ ή δ ε ξ ιά ώ α , ώ ς κ ά τ ω , κ α τ α λ α μ β ά ν ε ι υ π ο τ υ π ω δ ώ ς σ χ ε δ ια σ μ έ ν η π α

ρ ά σ τ α σ η ε ν ό ς γ ι α τ ρ ο ύ (ίά τ ρ ο [ς ] μ έ χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ ό η μ ι σ φ α ι ρ ι κ ό π ί λ ο , ι σ τ ά μ ε ν ο υ ε π ά ν ω σ έ

υ π ε ρ υ ψ ω μ έ ν ο β ά θ ρ ο κ α ί σ τ ρ α μ μ έ ν ο υ π ρ ό ς τ ό κ ε ίμ ε ν ο (ά ρ ισ τ .), ν ά υ ψ ώ ν ε ι ο ύ ρ ο σ κ ο π ι κ ό δ ο χ ε ί ο

π ρ ο ς ε ξ έ τ α σ η , μ έ τ ό δ ε ξ ί τ ο υ χ έ ρ ι. Π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς , σ τ ό ά κ ρ ο τ η ς α ρ ι σ τ ε ρ ή ς ώ α ς τ ο ύ φ . 71β ό

Γ α λ η ν ό ς , μ έ π λ α τ ύ γ υ ρ ο π ί λ ο α ν α σ η κ ω μ έ ν ο σ τ ό π ί σ ω μ έ ρ ο ς , ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι ν ά ε ξ ε τ ά ζ ε ι ο υ ρ ά σ έ

υ ψ ω μ έ ν ο δ ο χ ε ίο μ έ τ ό α ρ ισ τ ε ρ ό τ ο υ χ έ ρ ι - δ ε ί χ ν ο ν τ α ς τ ο μ έ τ ό δ ε ξ ιό . Έ ξ α λ λ ο υ , σ έ π ε ρ ι ο ρ ι

σ μ έ ν η κ λ ίμ α κ α , μ έ ρ ο ς τ η ς δ ε ξ ι ά ς ώ α ς (ώ ς τ ή ν τ ε λ ε υ τ α ί α α ρ ά δ α τ ο υ κ ε ιμ έ ν ο υ ) τ ο ύ φ . 70, μ έ π λ α

τ ύ γ υ ρ ο κ α ί π ά λ ι π ί λ ο κ α ί τ ή ν κ ε φ α λ ή σ τ ρ α μ μ έ ν η π ρ ο ς τ ά έ ξ ω (δ ε ξ .), κ α τ α λ α μ β ά ν ε ι ό μ α κ ρ υ -

μ ά λ λ η ς , μ έ γ έ ν ε ι α , ιπ π ο κ ρ ά τ (η ς ) (cliches BnF Α 70/110, Α 70/109 κ α ί Α 70/108 α ν τ ι σ τ ο ί χ ω ς ). Κ ω

ν ικ ο ύ ς π ί λ ο υ ς φ έ ρ ο υ ν ο ι κ ύ ρ ιο ι π α ρ ά γ ο ν τ ε ς τ η ς π α ρ ά σ τ α σ η ς , σ τ η ν κ ά τ ω ζ ώ ν η τ ο ύ φ . 10β , σ τ ο ν

κ ώ δ ι κ α BnF gr. 2243 (σ η μ . 10, π α ρ α π ά ν ω ) .

22. Π ρ β λ . τ ό ν Ι π π ο κ ρ ά τ η τ ο ύ π α ρ ι σ ι ν ο ύ κ ω δ ι κ ό ς gr. 2144 (1341-45), φ . 10β , δ ι α λ ε γ ό μ ε ν ο ά ν α -

χ ρ ο ν ι σ τ ικ ώ ς μ έ τ ό ν Μ ε γ ά λ ο δ ο ύ κ α Α λ έ ξ ιο Ά π ό κ α υ κ ο ( φ . 11): Ή . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς , «Γ ρ υ π ώ ν γ ρ ί

φ ο ι : Κ α ι ρ ό ς , Β ίο ς κ α ί τ έ χ ν η σ τ η ν π ρ ο σ ω π ο γ ρ α φ ί α τ ο ύ Α λ ε ξ ίο υ Ά π ο κ α ύ κ ο υ (Paris, gr. 2144, φ .

11α )», Δ Χ Α Ε 19 (1996-97), ε ι δ . σ . 68 κ .έ ξ . , ε ί κ . 3-4,8.

26



Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η Κ Α Ι Α Θ Λ ΙΑ Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α . Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ο Γ Ρ Α Φ Ο Τ Μ Ε Ν Α

χ υ ς · ή δ ε τ έ χ ν η μ α κ ρ ά . Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ έ σ σ ε ρ ις α ρ ά δ ε ς μ έ τ ό σ χ ό λ ιο : Ώ ς π ρ ο ς τ η ν τ έ -

χ ν η ν μ α κ ρ ά ν ο ύ σ α ν ό κ α ιρ ό ς ο ξ ύ ς . ώ ς τ ο σ ώ μ α ρ έ π ο ν τ α χ έ ω ς κ α ι ή ϋ λ η · ή τ έ χ ν η μ α

κ ρ ά · κ ά θ ο ν α δ ύ ν α τ ο ν π ά ν τ α δ ιε ξ ε ιέ ν α ι τ ο σ ώ μ α τ ι π ρ ο ς ο ν φ η σ ί Ι π π ο κ ρ ά τ η ς . Α μ έ σ ω ς

π ιό κ ά τ ω σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι μ έ α ν ο ι κ τ ό κ ό κ κ ιν ο μ ε λ ά ν ι: α ρ χ ή Cη ν θ (ε)ώ τ ω ν α φ ο ρ ισ μ ώ ν . Κ α ί π α ρ α κ ά τ ω , μ έ μ α ύ ρ ο μ ε λ ά ν ι, ά ρ χ ε τ α ι τ ο ι π π ο κ ρ α τ ικ ό κ ε ίμ ε ν ο : Ό

β ίο ς β ρ α χ ύ ς ... (κ τ λ .).

Σ τ η μ ικ ρ ο γ ρ α φ ία τ ο ύ φ . 94β , σ έ κ υ κ λ ικ ό /σ φ α ιρ ικ ό κ ά μ π ο ε γ γ ρ ά φ ε τ α ι ν έ ο ς ,

ά γ γ ε λ ό μ ο ρ φ ο ς π ο λ ε μ ισ τ ή ς , μ έ ζ ω σ μ έ ν η τ η μ έ σ η , κ α ί μ έ κ ρ ε μ α σ τ ή ά π ό τ ό ν δ ε ξ ιό

τ ο υ β ρ α χ ίο ν α τ η ν ά μ υ γ δ α λ ό σ χ η μ η α σ π ί δ α 23. Τ ή ν π λ ο ύ σ ια β ο σ τ ρ υ χ ω τ ή κ ό μ μ ω σ η

δ έ ν ε ι τ α ιν ία , μ έ τ ά ά κ ρ α , ό ρ θ ο γ ω ν ίω ς π ρ ο ς τ ά ε ξ ω π ε π τ υ γ μ έ ν α , ν ά κ α τ α λ ή γ ο υ ν

σ έ δ ίγ λ ω σ σ η α π ό λ η ξ η . Τ ό ά ν ε μ ιζ ό μ ε ν ο ι μ ά τ ιο κ ο μ β ώ ν ε τ α ι μ π ρ ο σ τ ά σ τ ό σ τ έ ρ ν ο .

Φ α ί ν ε τ α ι ό τ ι τ ό μ α ύ ρ ο π ε ρ ίγ ρ α μ μ α τ ο ύ α ρ ι σ τ ε ρ ο ύ τ ο υ υ π ο δ ή μ α τ ο ς σ χ ε δ ιά ζ ε τ α ι

μ έ τ ό ν σ ύ γ χ ρ ο ν ο (τ ό τ ε ) τ ρ ό π ο . Τ ό έ ν λ ό γ ω ε ικ α σ τ ικ ό ά τ ο μ ο ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι ν ά δ α

μ ά ζ ε ι μ έ β ί α έ ν α λ ιο ν τ ά ρ ι, έ χ ο ν τ α ς σ τ η ρ ίξ ε ι τ ό ν α ρ ι σ τ ε ρ ό μ η ρ ό ε π ά ν ω σ τ η ρ ά χ η

(μ έ τ ή ν κ ν ή μ η , ιπ π α σ τ ί), σ τ ό ο ρ α τ ό π λ ε υ ρ ό τ ο ύ θ η ρ ίο υ , κ α ί α ν ο ίγ ο ν τ α ς ά π ό τ ά

σ α γ ό ν ια τ ό σ τ ό μ α τ ο υ , μ έ τ ά δ ύ ο τ ο υ χ έ ρ ια . Ό Ξ υ γ γ ό π ο υ λ ο ς ε ίχ ε α π ο ρ ρ ίψ ε ι τ ή ν

τ α ύ τ ισ η μ έ τ ό ν Σ α μ ψ ώ ν π α ρ α π έ μ π ε ι ω σ τ ό σ ο σ έ β ι ο γ ρ α φ ικ ό ε π ε ισ ό δ ι ο τ ο ύ

Δ α υ ίδ {Α ' Β α σ ιλ . 17, 34 κ .έ ξ .)24, κ α ί κ α τ α λ ή γ ε ι σ τ ή γ υ ν α ικ ε ία μ ο ρ φ ή τ η ς Fortitudo,

μ έ α φ ε τ η ρ ί α τ ή ν ο μ ώ ν υ μ η π α ρ ο υ σ ία σ τ ό ψ η φ ιδ ω τ ό τ ο ύ τ ύ μ π α ν ο υ , σ τ ο ν κ ε ν τ ρ ι

κ ό τ ρ ο ύ λ λ ο τ ο ύ Α γ ίο υ Μ ά ρ κ ο υ , π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν ά τ α υ τ ίσ ε ι τ ό α ν ώ ν υ μ ο α υ τ ό ά τ ο

μ ο 25. Ω σ τ ό σ ο , ή μ ο ρ φ ή τ ο ύ φ . 94β δ έ ν ε ίν α ι α π α ρ α ιτ ή τ ω ς γ υ ν α ικ ε ία-

ο ύ τ ε ε ίν α ι

σ ίγ ο υ ρ ο , σ έ α υ τ ή τ ή ν π ε ρ ί π τ ω σ η , ό τ ι ό ζ ω γ ρ ά φ ο ς ε ίχ ε υ π ό ψ η τ ο υ λ α τ ιν ικ ή π η γ ή .

23. Cliche BnF A56/32. Α . Xyngopoulos , ό .π . (σ η μ . 4), σ . 92-3. Σ τ ά φ φ . 95-96 , κ ά τ ω ά π ό έ π ί -

τ ιτ λ η ζ ώ ν η μ ε π λ ε κ τ ό κ ό σ μ η μ α κ α ί ά ν θ έ μ ια , γ ρ ά φ ε τ α ι κ ε ίμ ε ν ο μ έ τ ό ν τ ί τ λ ο : Α ρ χ ή τ η ς φ λ ε β ο τ ο -

μ ία ς (inc.: Έ ν π ά σ η ή μ ε ρ α τ (ε ) κ α ί ν υ κ τ η κ α ι ώ ρ α ... [BnF A80/850]). Π ρ ο η γ ο ύ ν τ α ι τ ά λ ε υ κ ά φ φ .

91-94α . Α π ό τ η μ έ σ η τ ο υ φ . 96 κ . έ ξ . α κ ο λ ο υ θ ε ί τ ό κ ε ίμ ε ν ο : Π α ύ λ ο υ Έ γ ιν ίτ ο ν Ε κ τ ω ν τ ο ν Ιπ π ο

κ ρ ά τ ο υ ς κ α ι Γ α λ ιν ο ύ ' Έ κ λ ο γ α ν Π ε ρ ί φ λ ε β ο τ ο μ ια ς (ο λ α , έ δ ώ , μ έ κ ε φ α λ α ί α ) . Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν ό π ρ ό λ ο

γ ο ς (φ . 99β ) κ α ί τ ό κ ε ί μ ε ν ο τ η ς Σ ο φ ί α ς Ι η σ ο ύ υ ίο ύ Σ ε ι ρ ά χ ( φ . 100 κ .έ ξ ., BnF A80/851). Ή ε κ ά

σ τ ο τ ε α ν α φ ο ρ ά σ έ π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α τ ο ύ κ ω δ ι κ ό ς ε ίν α ι π ε ρ ι ο ρ ι σ τ ικ ώ ς ε ν δ ε ικ τ ι κ ή .

24. Π ρ β λ ., σ τ ό ψ α λ τ ή ρ ιο Parisinus graecus 139, φ . 2β , τ ό ν Δ α υ ίδ ν ά π α τ ά σ σ ε ι τ ό ν λ έ ο ν τ α π ο ύ α π ε ι

λ ο ύ σ ε τ ό π ο ίμ ν ι ο τ ο υ · σ τ ή δ ρ ά σ η τ ό ν σ υ ν ο δ ε ύ ε ι ή δ α φ ν ο σ τ ε φ ή ς Ι σ χ ύ ς . Β λ . Η . Buchthal, The

Miniatures of the Paris Psalter. A Study in Middle Byzantine Painting, Λ ο ν δ ίν ο 1938, σ . 17-8, ε ίκ . 2.

Γ ε ν ικ ό τ ε ρ α γ ι ά τ η σ κ η ν ή : Ε . Antonopoulos, Contribution à l'étude des abstractions personnifiées dansl'art médiobyzantin, Π α ν ε π ι σ τ ή μ ι ο Paris-Sorbonne / Paris IV (δ ι δ α κ τ ο ρ . δ ι α τ ρ .), 1984, σ . 1 02 -5.

25. Xyngopoulos, ό .π . (σ η μ . 4), σ . 92-3. Γ ιά τ ή ν π α ρ ο υ σ ί α τ η ς Fortitudo, μ έ λ ο υ ς τ η ς τ ε τ ρ α κ τ ύ ο ς

τ ω ν α ρ ε τ ώ ν , α ν ά μ ε σ α σ τ ίς δ ε κ α έ ξ ι γ υ ν α ι κ ε ί ε ς μ ο ρ φ έ ς (ο ί τ έ σ σ ε ρ ι ς π ο λ ι τ ικ έ ς μ έ τ ί ς τ έ σ σ ε ρ ι ς θ ε

ο λ ο γ ι κ έ ς α ρ ε τ έ ς , κ α ί ο ί ο κ τ ώ μ α κ α ρ ι σ μ ο ί ) π ο ύ υ π ο δ ύ ο ν τ α ι α ρ ε τ έ ς κ α ί ε υ α γ γ ε λ ι κ ο ύ ς μ α κ α ρ ι -

σ μ ο ύ ς σ τ η ν κ υ κ λ ι κ ή , ψ η φ ιδ ο γ ρ α φ ι κ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ τ ύ μ π α ν ο υ , σ τ ο ν κ ε ν τ ρ ι κ ό τ ρ ο ύ λ λ ο τ ο υ Α γ ίο υ

Μ ά ρ κ ο υ , β λ . Ο . Dermis, The Mosaics of San Marco in Venice, I. The Eleventh and Twelfth Centuries,

27




Τ ό ν ό η μ α τ η ς σ ύ ν θ ε σ η ς δ ε ίχ ν ε ι ν ά ε ίν α ι α λ λ η γ ο ρ ι κ ό-

α ν σ υ ν υ π ο λ ο γ ίσ ο υ μ ε δ ε ι-

κ τ ικ έ ς σ υ ν ισ τ ώ σ ε ς ά λ λ ω ν σ υ ν θ έ σ ε ω ν σ τ ο ν ίδ ιο κ ώ δ ικ α : ό π ω ς ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς ε κ ε ίν η

(Ε ικ . 2) τ ο υ λ ι ο ν τ α ρ ιο ύ ν ά σ π α ρ ά ζ ε ι ε λ ά φ ι (υ γ ε ία κ α ί α σ θ έ ν ε ια , ζ ω ή κ α ί θ ά ν α

τ ο ς ;)· ή ε κ ε ίν η τ ο ύ φ . 163β μ έ τ ό α π ε ιλ η τ ικ ό λ ιο ν τ ά ρ ι -«π ρ ό σ ω π ο » τ ο ύ θ α ν ά τ ο υ -ν ά κ α τ α β ά λ λ ε ι α σ θ ε ν έ σ τ ε ρ ο ζ ώ ο , κ ά τ ω ά π ό τ ό ν Τ ρ ο χ ό τ ο ύ Κ ό σ μ ο υ /τ ο ύ β ίο υ · ή ,

τ έ λ ο ς , τ ό λ ιο ν τ ά ρ ι δ ε ξ ι ά ά π ό τ ό Δ έ ν δ ρ ο τ ο ύ β ίο υ , α ν τ ίκ ρ υ σ τ ο ν μ ο ν ό κ ε ρ ω (Ε ίκ . 3).

Τ ό π ε ρ ιμ ε τ ρ ι κ ό κ ο ρ δ ό ν ι π ο ύ ο ρ ίζ ε ι τ ή ν π α ρ ά σ τ α σ η α ν α π τ ύ σ σ ε τ α ι σ έ σ φ ύ

ζ ο ν τ α , σ υ μ μ ε τ ρ ι κ ά φ υ τ ικ ά κ ο σ μ ή μ α τ α , ε κ α τ έ ρ ω θ ε ν , ά ν ω κ α ί κ ά τ ω-

κ α τ ά γ ο ν τ α ι

τ ά ά ν θ έ μ ι α ά π ό τ ρ ό π ο υ ς τ η ς δ υ τ ικ ή ς τ έ χ ν η ς ; Ά π ό τ ά έ σ ω τ ο ιχ ώ μ α τ α τ ή ς σ φ α ί

ρ α ς (τ ό ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ ή ς π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ς τ ο ύ δ ίσ κ ο υ ) υ ψ ώ ν ο ν τ α ι β ό τ α ν α κ α ί ά ν θ η ,

μ έ μ ικ ρ ο σ κ ο π ικ ο ύ ς θ ά μ ν ο υ ς σ τ ο ν κ ά μ π ο 26 .

Σ τ ή μ ικ ρ ο γ ρ α φ ία τ ο ύ φ . 163β ( π . 208 Χ 145 χ ιλ .), α ν ά μ ε σ α σ τ ό ε π ίπ ε δ ο , δ α

σ ω μ έ ν ο τ ο π ίο τ ο ύ κ ά τ ω μ έ ρ ο υ ς τ ή ς σ ύ ν θ ε σ η ς , ό π ο υ κ ιν ε ίτ α ι α π ε ιλ η τ ικ ό λ ι ο

ν τ ά ρ ι -τ ό ό π ο ιο θ η ρ ι ο π ο ι ε ΐ τ ό θ ά ν α τ ο2 7

-, κ α ί τ ή ν α ν α φ α ιν ό μ ε ν η χ λ ω ρ ί δ α τ ο ύ

ά ν ω μ έ ρ ο υ ς α ι ω ρ ε ίτ α ι έ ν α ς ε υ ρ ύ τ ε ρ ο ς κ ύ κ λ ο ς π ο ύ δ έ ν ε ι σ τ η ν κ ο ρ υ φ ή τ ο υ σ έ

π λ ε κ τ ό σ τ α υ ρ ό . Τ ό κ υ κ λ ικ ό α υ τ ό «σ τ α υ ρ ο π ή γ ι ο » δ ε ίχ ν ε ι ν ά ε ίν α ι σ τ α θ ε ρ ό-

έ ν ώ σ τ ό ε σ ω τ ε ρ ι κ ό τ ο υ ε γ γ ρ ά φ ε τ α ι έ ν α ς σ υ γ κ ε ν τ ρ ι κ ά κ ι ν ο ύ μ ε ν ο ς «τ ρ ο χ ό ς », μ έ

σ υ ρ ό μ ε ν α τ ρ ι γ ύ ρ ω ε π τ ά π ρ ό σ ω π α κ α ί σ υ ν ο δ ε υ τ ικ έ ς ε π ιγ ρ α φ έ ς π ο ύ τ ά ε κ φ ρ ά

ζ ο υ ν - σ τ ά σ η μ ε ία τ ή ς π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α ς ό π ο υ ε κ ά σ τ ο τ ε β ρ ίσ κ ο ν τ α ι. Ή ε π ιχ ε ιρ η μ α

τ ο λ ο γ ία τ ή ς σ ύ ν θ ε σ η ς χ ρ ε ιά ζ ε τ α ι τ ό ε σ τ ε μ μ έ ν ο κ α ί σ κ η π τ ρ ο φ ό ρ ο π ρ ό σ ω π ο τ ή ς

κ ο ρ υ φ ή ς τ ο ύ ε σ ω τ ε ρ ικ ο ύ τ ρ ο χ ο ύ -χ α ρ α κ τ η ρ ιζ ό μ ε ν ο ώ ς ο β α σ ι λ ε ύ ς , ά λ λ α β ω β ό -ν ά ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι κ α θ ή μ ε ν ο κ α ί ν ά ε ξ α ι ρ ε ί τ α ι ά π ό τ ή ν π ε ρ ι σ τ ρ ο φ ή , π α ρ ό λ ο π ο ύ ή

π α ρ ο υ σ ία τ ο υ σ υ ν ισ τ ά α ν α π ό σ π α σ τ η φ ά σ η τ η ς28

. Σ τ ό δ ι α μ ε τ ρ ι κ ά α ν τ ίθ ε τ ο

σ η μ ε ίο τ ο ύ τ ρ ο χ ο ύ ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι ό κ α ί ζ ω γ ρ ά φ ο ς τ ή ς π α ρ ά σ τ α σ η ς , φ θ ε γ γ ό μ ε ν ο ς

Σ ι κ ά γ ο -Λ ο ν δ ίν ο 1984, 1, σ . 186 κ .έ ξ .· 2, έ γ χ ρ . ε ί κ . 5, ε ίκ . 277, 293. Μ έ σ ω έ π ι γ ρ α φ ό μ ε ν ο υ ε ί λ η -

τ ο ύ ή έ ν λ ό γ ω π α ρ ο υ σ ί α σ υ ν δ έ ε τ α ι μ έ τ ό ν ψ α λ μ ό 57, 7: Mo/as leonutn confringet dominus (ο ϋ ίο ς

σ υ ν έ τ ρ ιψ ε ν τ ο υ ς ο δ ό ν τ α ς α υ τ ώ ν ε ν τ ω σ τ ό μ α τ ι α υ τ ώ ν , /τ α ς μ ύ λ α ς τ ώ ν λ ε ό ν τ ω ν σ υ ν έ θ λ α σ ε ν κ ύ ρ ι ο ς ).

Σ η μ ε ιω τ έ ο ν ό τ ι σ τ ό φ . 226 τ ο υ κ ω δ ι κ ό ς Ρ 36, σ τ η ν π α ρ α κ ε ίμ ε ν η ε υ ρ ύ χ ω ρ η σ τ ή λ η τ ή ς δ ε ξ ιά ς ώ α ς

κ α ί α ν ά μ ε σ α σ έ δ ι ά φ ο ρ α π ε ρ ί ψ υ χ ή ς μ ν η μ ο ν ε ύ ο ν τ α ι : α ρ ε τ α ί τ έ σ σ α ρ ε ς - φ ρ ό ν η σ ις · δ ικ α ιο σ ύ ν η · σ ο -

φ ρ ο σ ύ ν η - ά ν δ ρ ί α . Ή λ α τ ιν ικ ή Fortitude (Xyngopoulos) α ν τ ι σ τ ο ιχ ε ί σ τ η ν ε λ λ η ν ι κ ή Α ν δ ρ ε ί α .

26. Ά π ό τ ό σ ύ ν ο λ ο , δ ίν ε τ α ι ή ε ν τ ύ π ω σ η κ α τ ό π τ ρ ο υ μ έ π ε ρ ί τ ε χ ν ο π λ α ί σ ι ο . Χ ρ ώ μ α τ α : κ α σ τ α ν ό

τ ό λ ι ο ν τ ά ρ ι , κ ό κ κ ιν α ή γ λ ώ σ σ α κ α ί τ ά ν ύ χ ια τ ο υ , κ ύ κ κ ιν ε ς ο Ι κ ά λ τ σ ε ς τ ο υ π ο λ ε μ ι σ τ ή κ α ί τ ά λ ο υ

ρ ι ά π ο ύ σ υ γ κ ρ α τ ο ύ ν ά π ό τ ό β ρ α χ ίο ν α τ ή ν α σ π ί δ α τ ο υ , κ α σ τ α ν ά τ ά μ α λ λ ι ά τ ο υ , π ρ α σ ιν ω π ό ς ό

χ ιτ ώ ν α ς , ε λ α φ ρ ά κ α σ τ α ν έ ρ υ θ ρ ο τ ό ι μ ά τ ιο .

27. Π ρ β λ . τ ό ν ψ α λ μ ό 7, 3 κ α ί τ ή ν ε ι κ ο ν ο γ ρ ά φ η σ η τ ο υ : Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001, ό .π . (σ η μ . 7), σ . 66-7,

ε ί κ . 4.

28. Γ ιά τ ό ν κ ο ρ υ φ α ί ο σ έ σ υ ν θ έ σ ε ις τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ κ α ί τ ή β α σ ιλ ι κ ή α μ φ ίε σ η π ρ β λ . Ή . Α ν τ ω ν ό π ο υ

λ ο ς , « Ή δ ε κ ά δ α τ ώ ν η λ ικ ι ώ ν : α μ φ ίδ ρ ο μ η γ ε ν ε α λ ο γ ικ ή δ ο κ ιμ ή » , Α Χ Α Ε 26 (2005), σ . 356-8.

28




(μ έ σ ω τ η ς ε π ι γ ρ α φ ή ς ) μ ο ν α χ ό ς Ν ι κ ό δ η μ ο ς . Σ τ ο ν κ ε ν τ ρ ι κ ό δ ί σ κ ο - σ τ η ν π ε ρ ι β ά λ

λ ο υ σ α ζ ώ ν η τ ο υ ο π ο ί ο υ γ ρ ά φ ε τ α ι ε π ί γ ρ α μ μ α τ ο υ Γ ρ η γ ο ρ ί ο υ Ν α ζ ια ν ζ η ν ο ΰ , ό π ο υ

ό α ν θ ρ ώ π ι ν ο ς β ίο ς π α ρ ο μ ο ι ά ζ ε τ α ι μ ε τ ρ ο χ ό , ά σ τ ά τ ω ς π ε π η γ μ έ ν ο ν (PG 37, 787-8)-

ε ίκ ο ν ίζ ε τ α ι κ α τ ε ν ώ π ι ο ν ό Κ ό σ μ ο ς , π ε ρ ι σ τ ο ι χ ι ζ ό μ ε ν ο ς , ε κ α τ έ ρ ω θ ε ν , ά π ό δ ύ ο π ρ ό σ ω π α π ο υ τ ο υ μ α δ ο ύ ν μ α λ λ ι ά κ α ί γ έ ν ε ι α

29. Ή ά π α ξ β ι ο ύ μ ε ν η (α ε ν ά ω ς , ω σ τ ό σ ο ,

ε π α ν α λ α μ β α ν ό μ ε ν η ) , κ α τ ά σ τ ά δ ι α π ε ρ ι σ τ ρ ο φ ή τ ω ν η λ ι κ ι ώ ν , ε ισ έ τ ι α ν ε π ι β ε β α ί ω

τ η σ τ ό π ρ ώ ι μ ο δ ε ί γ μ α τ ο υ π α ρ ι σ ι ν ο ύ κ ω δ ι κ ό ς π ο ύ ε ξ ε τ ά ζ ο υ μ ε , σ υ μ π λ έ κ ε τ α ι ,

π ά ν τ ω ς , μ ε τ ό ν ό η μ α τ ή ς α σ τ ά θ ε ια ς κ α ί τ ω ν α λ λ ε π ά λ λ η λ ω ν κ λ υ δ ω ν ισ μ ώ ν τ ο υ β ί

ο υ , ό π ω ς τ ο ύ τ ο δ η λ ώ ν ε τ α ι σ τ ό ε π ί γ ρ α μ μ α τ ο ύ Ν α ζ ια ν ζ η ν ο ΰ , α λ λ ά κ α ί π ο λ ύ

α ρ γ ό τ ε ρ α , σ τ ά π ο ι ή μ α τ α Π ε ρ ί ξ ε ν ιτ ε ία ς κ α ί Π ε ρ ί τ η ς π λ ά ν η ς τ ο υ κ ό σ μ ο υ30

.

Π ρ ί ν ά π ό τ ό ν Τ ρ ο χ ό τ ο υ φ . 163β (κ α ί α ν ά μ ε σ α σ τ ά λ ε υ κ ά φ φ . 161 β κ α ί 163),

σ τ ά φ φ . 162-162β γ ρ ά φ ε τ α ι κ ε ί μ ε ν ο μ έ τ ό ν τ ί τ λ ο : Έ κ λ ο γ α ι σ ύ ν τ ο μ ο ι σ ο φ α ί τ η ς

ία τ ρ ικ (ή )ς τ έ χ ν η ς - π ε (ρ ί) τ ω ν Δ σ τ ο ιχ ίω ν κ ό σ μ ο υ (κ α ί) ά ν (θ ρ ώ π )ο υ (Ε ί κ . Ι ) 3 1 .

Ε π α ν έ ρ χ ο ν τ α ι ε δ ώ έ ν ι α έ κ τ ώ ν γ ρ α φ ο μ έ ν ω ν σ τ ό φ . 3, τ ά σ χ ε τ ι κ ά μ έ τ ά σ υ σ τ α

τ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ί α κ ό σ μ ο υ κ α ί ά ν θ ρ ω π ο υ , μ έ σ ω τ ώ ν ο π ο ί ω ν μ α ρ τ υ ρ ε ϊτ α ι ή έ μ μ ε σ η

σ χ έ σ η α υ τ ώ ν τ ώ ν α ν τ ιλ ή ψ ε ω ν μ έ τ ή μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί α τ ο υ φ . 163β :

Cυ ν έ σ τ η κ (ε ν ) ό κ ο σ μ (ο ς ) ε κ τε σ σ ά ρ (ω ν ) σ τ ιχ ε ι(ω ν )- έ κ θ ε ρ μ ο ύ , ξ η ρ ο ύ - ψ υ χ ρ ο ύ . κ α ί

ύ γ ρ ο ύ - ο ι(ο ν ) ε ξ α ίμ α τ ο ς κ α ί φ λ ε γ μ α τ (ο )ς · ξ α ν θ (ή )ς χ ο λ (ή )ς (κ α ι) μ ε λ (α ίν η )ς - κ (α ί) τ ο

μ (ε ν ) α ίμ α θ ε ρ μ (ο ν ) (κ α ι) ύ γ ρ (ό ν ) (ε σ τ ι) τ η κ ρ ά σ ε ι, τ ο (δ ε ) φ λ έ γ μ α ψ υ χ ρ (ο ν ) (κ α ί)

υ γ ρ (ό ν )· ή ξ α ν θ (ή ) χ ο λ (ή ) θ ε ρ μ η (κ α ι) ξ η ρ ά · ή μ ε λ α ιν (α ) ψ υ χ ρ ά (κ α ί) ξ η ρ ά ' ε χ ο υ σ ιν δ εκ α ι τ έ σ σ α ρ ε ς τό π (ο υ ς ) ε φ ώ ν κ (ε ιν )τ α ν τ ο μ ε ν α ίμ α , ε ν τ(ο ίς ) δ ε ξ ι(ο ϊς ) μ έ ρ ε σ ι κ ε ιτ (α ι)

ε π ά ν ω τ ο ύ ή π α τ ο ς - ή ξ α ν θ (ή ) χ ο λ (ή ) (κ α ί) α υ τ ή ε ν τ (ο ίς ) δ ε ξ ι(ο ϊς ) μ έ ρ ε σ ι ύ π ο κ α τ (ω )

τ ο ύ ή π α τ ο ς - ... (κ τλ .).

Σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ι π ε ρ α ι τ έ ρ ω ο ί π ε ρ ι ο χ έ ς θ ε ρ μ ώ ν : έ ν τ (ο ϊς ) δ ε ξ ι (ο ις ) μ ε ρ ε σ ι, κ α ί

ψ υ χ ρ ό τ ε ρ ω ν σ τ ο ι χ ε ί ω ν /χ υ μ ώ ν : έ ν τ (ο ϊς ) ε ύ ω ν ύ μ (ο ις ), κ α ί ο ί τ ό π ο ι δ ιώ ν έ κ π ν έ ο υ σ ι.

Π α ρ α κ ά τ ω τ ό κ ε ίμ ε ν ο α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ η ν κ α τ ά σ τ α σ η τ ώ ν σ φ υ γ μ ώ ν , α ν ά λ ο γ α μ έ

29. Γ ιά τ η ν π α ρ ά σ τ α σ η κ α ί τ ίς ε π ι γ ρ α φ έ ς π ο ύ τ ή σ υ ν ο δ ε ύ ο υ ν β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ό . π .

(σ η μ . 7), σ . 17, 18-9, 20, 23-5, 33, 42, 43, ε ί κ . 1. Γ ι ά τ ό ν ε ν γ έ ν ε ι σ υ μ β ο λ ι σ μ ό τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ β λ . Μ .

Cazenave (έ π ιμ ε λ . γ α λ λ . έ κ δ ο σ η ς ), Encyclopédie des symboles, Π α ρ ί σ ι 1996, σ . 588-92, λ . «roue».

Γ ιά τ ο υ ς σ υ μ β ο λ ισ μ ο ύ ς κ α ί τ η ν ε ι κ ο ν ο γ ρ α φ ί α τ ώ ν τ ρ ο χ ώ ν π ρ β λ . , ε ν δ ε ικ τ ικ ώ ς , G. Heinz-Mohr,

Lessico di iconografia cristiana, (Düsseldorf - Κ ο λ ω ν ί α 1971) Μ ιλ ά ν ο 1984, σ . 302-3, λ . «Ruota».

Χ . Barrai i Altet ( έ π ι μ ε λ . ), Dictionnaire critique d'iconographie occidentale, Rennes 2003, a. 751-4, λ .

«Roue» (Β . Gallini)· π ρ β λ . λ . «Globe», σ . 411-3, α υ τ ό θ ι. Enciclopedia dell'arte medievale VI (1995)

321-5, λ . « Fo rtun a» (ό Τ ρ ο χ ό ς τ ή ς Τ ύ χ η ς [ F. Pomarici]).

30. Π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ό .π ., σ η μ . 43.

31 . Cliché BnF A80/852.

29




τ ό ν ε κ ά σ τ ο τ ε π λ ε ο ν α σ μ ό τ ο ύ κ ά θ ε χ υ μ ο ύ , κ α ί α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν ά λ λ α , γ ι ά τ ίς φ λ έ β ε ς

κ α ί τ ίς α ρ τ η ρ ίε ς , κ λ π . Μ ε σ ο λ α β ε ί σ τ η σ υ ν έ χ ε ια ή ε ικ ό ν α τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ κ α ί έ π ε τ α ι

τ ό ε π ίσ η ς - ε μ μ έ σ ω ς - σ υ ν α φ έ ς π ρ ο ς τ ή ν ε ικ α σ τ ικ ή σ ύ ν θ ε σ η κ ε ίμ ε ν ο (φ φ . 164β -

166β ): Δ υ ιο ιη σ ίο υ τ ο ύ ά π λ ο υ - ια τ ρ ο ύ (κ α ί) φ ιλ ο σ ό φ ο υ - π ε ρ ι τ ή ς κ α τ α σ κ ε υ ή ς τ ο ύά ν (θ ρ ώ π )ο υ

32. Κ α ί τ ά έ δ ώ γ ρ α φ ό μ ε ν α (κ α ί π ά λ ι ο Ι σ υ ν ισ τ ώ σ ε ς κ ό σ μ ο κ α ί

ά ν θ ρ ω π ο τ ε τ ρ ά δ ε ς σ τ ο ι χ ε ίω ν κ α ί χ υ μ ώ ν , ο ι α ν α μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς σ υ ν ά φ ε ιε ς , ή τ ο π ο

λ ο γ ία τ ο υ ς σ τ ό α ν θ ρ ώ π ι ν ο σ ώ μ α , ο ι κ α τ ά κ ρ ά σ ε ις χ α ρ α κ τ ή ρ ε ς , κ τ λ .) σ υ ν δ έ ο

ν τ α ι μ ε ό σ α έ χ ο υ μ ε ή δ η α ν α γ ν ώ σ ε ι σ τ ό φ . 3, κ α ί π ε ρ α ιτ έ ρ ω , μ έ τ ή σ χ η μ α τ ικ ή

κ α ί ε υ σ ύ ν ο π τ η - α λ λ ά κ α ί σ α φ ή σ τ η ν τ ο π ο λ ο γ ία τ η ς , κ α ί ε ύ λ η π τ η - σ ύ ν θ ε σ η

τ ο ύ Α ν ω ν ύ μ ο υ , π ε ρ ι τ η ς τ ο ύ κ ό σ μ ο υ κ α τ α σ κ ε υ ή ς κ α ι τ ο ύ ά ν θ ρ ω π ο υ33

.

Τ ό ε ν δ ι α φ έ ρ ο ν έ π ί τ ο ύ π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ε ίν α ι ο τ ι ή κ ι ν η τ ικ ό τ η τ α τ ώ ν (σ τ ο ιχ ε ίω ν

κ α ί τ ώ ν ) χ υ μ ώ ν , μ έ τ ίς π ο ιό τ η τ ε ς π ο ύ τ ο υ ς δ ια κ ρ ίν ο υ ν , ε ίχ ε ή δ η ε ικ ο ν ο γ ρ α φ η

θ ε ί σ έ κ α τ ά τ ι α ρ χ α ιό τ ε ρ ο (14ο ς α ι .) κ ώ δ ι κ α , π ο ύ ά ν η κ ε α ρ χ ικ ώ ς σ τ ο ν Β η σ σ α ρ ί ω ν α 34. Ε ξ ά λ λ ο υ , μ έ π α ρ ό μ ο ια δ ι ά τ α ξ η ε ικ ο ν ίζ ο ν τ α ι κ α ί ο ι σ τ ρ ο β ι λ ιζ ό μ ε ν ο ι

χ υ μ ο ί σ έ μ ε τ α β υ ζ α ν τ ιν ά χ ε ιρ ό γ ρ α φ α (17ο ς α ι.). Τ ώ ρ α , ό μ ω ς , σ υ ν δ υ ά ζ ο ν τ α ι

α π ε υ θ ε ί α ς μ έ τ ό γ ν ώ ρ ιμ ο μ α ς κ ε ίμ ε ν ο τ ο ύ Α ν ω ν ύ μ ο υ (Ε ίκ . 5)· χ ω ρ ί ς , π ά ν τ ω ς ,

ν ά ε ξ α ν τ λ ο ύ ν τ ό δ υ ν α μ ικ ό τ ο υ : ό κ ύ κ λ ο ς έ χ ε ι π λ έ ο ν κ λ ε ίσ ε ι35

!

32. Inc.: Π ε ρ ι τ η ς κ α τ α σ κ φ η ς τ ο ν ά ν (θ ρ )ο π ίν ο υ σ ο μ α τ (ο ς )· π ο λ λ ι τ ώ ν α ρ χ α ίω ν ια τ ρ ώ ν ... (κ τ λ .). Μ ε τ ά

τ ό λ ε υ κ ό φ . 167 α κ ο λ ο υ θ ε ί σ τ ό 167β κ ε ίμ ε ν ο π ε ρ ί ο υ ρ ώ ν inc.: ε av ε σ τ ίν τ ο ο υ ρ ο ν κ α θ α ρ ώ ν ... (κ τ λ .).

33. Π α ρ α π έ μ π ο υ μ ε κ α ί π ά λ ι σ τ η ν έ κ δ ο σ η Ideler, Ι, ό .π . (σ η μ . 19).

34. Σ τ ό φ . 160 τ ο ύ μ α ρ κ ι α ν ο ύ κ ω δ . gr. 516. Β λ . Ι . Furlan, Codici greci illustrati della Biblioteca

Marciana, IV, Μ ιλ ά ν ο 1981, σ . 46, ε ίκ . 51, π ίν . 8. Π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ό .π . (σ η μ . 7), σ . 17-

20, ε ί κ . 2.

35. Σ τ ο υ ς α γ ι ο ρ ε ί τ ι κ ο υ ς κ ώ δ ικ ε ς Ι β ή ρ ω ν 218, σ . 217β -218, κ α ί 1937. φ . 276. Β λ . Σ . Κ α δ ά ς , «Τ ά

σ η μ ε ιώ μ α τ α τ ο ύ χ ε ιρ ο γ ρ ά φ ο υ α ρ ι θ . 218 τ η ς Μ ο ν ή ς Ι β ή ρ ω ν (Ά γ . Ό ρ ο ς )». Κ λ η ρ ο ν ο μ ιά 17 (1985),

σ . 320,321, ε ίκ . σ τ ή σ . 333. Ά . Τ σ ε λ ίκ α ς , «Ι α τ ρ ο σ ο φ ι κ ά χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α . Τ ε κ μ ή ρ ι α ε π ι β ίω σ η ς τ ή ς α ρ

χ α ί α ς ια τ ρ ι κ ή ς γ ν ώ σ η ς σ τ ο υ ς μ ε τ α β υ ζ α ν τ ιν ο ύ ς χ ρ ό ν ο υ ς », Ή Κ α θ η μ ε ρ ιν ή . Ε π τ ά ή μ ε ρ ε ς , 12.10.1997,

σ . 30 (κ ώ δ ι ξ 1937). Μ έ τ ή ν ε υ λ ο γ ί α τ ο ύ κ α θ η γ ο υ μ έ ν ο υ τ ή ς Ι ε ρ ά ς μ ο ν ή ς Ι β ή ρ ω ν γ έ ρ ο ν τ α Β α σ ι

λ ε ί ο υ Γ ο ν τ ικ ά κ η , τ ή φ ω τ ο γ ρ α φ ί α κ α ί τ ά σ υ ν ο δ ε υ τ ι κ ά σ τ ο ι χ ε ία έ λ α β α α π ό τ ό ν β ι β λ ι ο θ η κ ά ρ ι οΊ β η ρ ί τ η μ ο ν α χ ό Θ ε ο λ ό γ ο . Π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς κ α ί μ έ α φ ο ρ μ ή τ ή δ η μ ο σ ί ε υ σ η τ ο υ σ τ η ν Κ α θ η μ ε ρ ιν η ,

ό σ υ ν ά δ ε λ φ ο ς Α γ α μ έ μ ν ω ν Τ σ ε λ ίκ α ς σ τ ά θ η κ ε ο δ η γ ό ς σ τ ή ζ ή τ η σ η μ ο υ . Τ ο υ ς ε υ χ α ρ ι σ τ ώ θ ε ρ μ ά ,

ό π ω ς κ α ί τ ή ν Κ α Α ί κ α τ . Κ α τ σ α ρ ο ύ (Π α τ ρ . "Ι δ ρ υ μ α Π ά τ ε ρ . Μ ε λ ε τ ώ ν ) γ ι ά τ ή φ ω τ ο τ υ π ί α π ο ύ μ ο ύ

έ σ τ ε ιλ ε τ ο ύ κ ε ι μ έ ν ο υ σ τ ο ν κ ώ δ ι κ α 218· χ ω ρ ί ς ν ά λ η σ μ ο ν ώ κ α ί τ ο υ ς σ υ ν α δ έ λ φ ο υ ς Σ . Κ α δ ά κ α ί

Γ . Χ α ρ ι ζ ά ν η , ο ι ό π ο ι ο ι μ ο ύ ε ίχ α ν υ π ο δ ε ί ξ ε ι τ ή ν π α ρ ο υ σ ί α τ ή ς μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί α ς σ τ ο ν ί δ ιο κ ώ δ ι κ α .

Ε π ι σ η μ α ί ν ο υ μ ε π α ρ ά λ λ η λ α δ τ ι σ τ ό ν ά ρ θ η κ α τ ο ύ Α γ ίο υ Β η σ σ α ρ ίω ν ο ς , σ τ ό Δ ο μ έ ν ικ ο Ε λ α σ σ ό

ν α ς , σ έ ε υ ρ ύ τ ε ρ η σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ κ ο σ μ ο / β ι ο -λ ο γ ι κ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ (1600) π ε ρ ι λ α μ β ά ν ο ν τ α ι ε ν ε π ί γ ρ α φ ο ι

δ ίσ κ ο ι, α ν α φ ε ρ ό μ ε ν ο ι σ τ ά τ έ σ σ ε ρ α σ τ ο ι χ ε ία ( μ έ σ ω τ ώ ν ο π ο ί ω ν υ π ο ν ο ο ύ ν τ α ι κ α ί ο Ι χ υ μ ο ί ) κ α ί

τ ο υ ς σ υ ν δ υ α σ μ ο ύ ς π ο ι ο τ ή τ ω ν π ο ύ τ ά χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ο υ ν . Β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ό .π . (σ η μ . 7), σ .

25-7, ε ί κ . 5.

30




Μ ε τ ά τ ό ν Π α ν τ ε λ ε ή μ ο ν α τ ο ύ φ . 3β κ α ί τ ό ν Ι π π ο κ ρ ά τ η τ ο ύ φ . 29β έ ν α ς γ ι α

τ ρ ό ς τ η ς κ α θ η μ ε ρ ιν ό τ η τ α ς ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι σ τ ό φ . 187β (Ε ίκ . 2)36 . Κ α θ ή μ ε ν ο ς α ρ ι

σ τ ε ρ ά σ ε σ υ μ π α γ έ ς / ε δ ρ α ί ο κ ά θ ισ μ α μ έ π ρ ο ο π τ ικ ά π ρ ο β α λ λ ό μ ε ν ο υ π ο π ό δ ι ο ,

τ ό α ρ ι σ τ ε ρ ό π ό δ ι ε π ά ν ω σ τ ή δ ε ξ ιά τ ο υ κ ν ή μ η (σ τ ό γ ό ν α τ ο ), ό γ ια τ ρ ό ς δ έ χ ε τ α ιέ ν α ν α σ θ ε ν ή ( ά σ τ ε ν ή ς )

37 . Α κ ο ύ γ ο ν τ α ς κ α ί β λ έ π ο ν τ α ς τ ο ν , β υ θ ίζ ε ι τ ή γ ρ α φ ίδ α (τ ή ν

penna, τ ό φ τ ε ρ ό ) σ έ μ ε λ α ν ο δ ο χ ε ίο , έ ν ώ έ χ ε ι ή δ η γ ρ ά ψ ε ι σ έ φ ύ λ λ ο χ α ρ τ ιο ύ , ε π ά ν ω

σ τ ό υ π ε ρ υ ψ ω μ έ ν ο α ρ ι σ τ ε ρ ό τ ο υ γ ό ν α τ ο : Γ υ ν ή η ν μ η λ α μ β ά ν , χ ω ρ ί ς ν ά έ χ ε ι ο λ ο

κ λ η ρ ώ σ ε ι τ ή ν π ρ ό τ α σ η τ ο υ . Δ ε ξ ιά , ό ε π ισ κ έ π τ η ς , ε ν α η λ ικ ιω μ έ ν ο π ρ ό σ ω π ο μ έ

γ ε ρ μ έ ν ο τ ό ά ν ω μ έ ρ ο ς τ ο ύ σ ώ μ α τ ο ς , σ τ η ρ ιζ ό μ ε ν ο σ έ μ α κ ρ ιά , λ ε π τ ή ρ ά β δ ο μ έ

κ ό κ κ ιν ο υ ς κ ό μ β ο υ ς , ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι ν ά χ ε ιρ ο ν ο μ ε ί α π ε υ θ υ ν ό μ ε ν ο ς π ρ ο ς τ ό ν γ ι α τ ρ ό .

Ή α π ό δ ο σ η τ ο υ σ έ μ ε ιω μ έ ν η κ λ ίμ α κ α ή τ α ν α π α ρ α ίτ η τ η π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν ά χ ω ρ έ

σ ε ι π α ρ α κ ά τ ω έ ν α ς ο ιο ν ε ί σ ο φ ρ ά ς , μ έ τ ή ν ε π ιφ ά ν ε ια ω σ ά ν π ρ ο έ κ τ α σ η τ η ς π α

ρ α κ ε ίμ ε ν η ς , χ α μ η λ ό τ ε ρ α , σ τ έ γ η ς · ε π ά ν ω σ έ α υ τ ή τ ή ν τ ε τ ρ ά π λ ε υ ρ η ε π ιφ ά ν ε ια ,

μ ικ ρ ο γ ρ α φ ικ ά ε ικ ο ν ιζ ό μ ε ν ο μ έ σ α σ τ ό π ρ α γ μ α τ ικ ό β ιβ λ ίο , έ χ ε ι τ ο π ο θ ε τ η θ ε ί ε ν α

κ λ ε ισ τ ό β ιβ λ ί ο . Π ρ ό κ ε ιτ α ι , β έ β α ια , γ ι ά ε ν α β ιβ λ ί ο μ έ ια τ ρ ι κ ό π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο · α ν

ο χ ι γ ι ά τ ό ν ίδ ιο τ ό ν (μ ε τ έ π ε ι τ α ) π α ρ ισ ιν ό κ ώ δ ι κ α - σ τ η ν α φ ε τ η ρ ία τ ο υ !

Σ τ ό α ν τ ικ ρ ιν ό φ . 188 γ ρ ά φ ε τ α ι κ ε ίμ ε ν ο μ έ τ ίτ λ ο : Έ κ λ ο γ α ί α ρ ρ ίσ τ α ι. Έ κ δ ιά φ ο ρ ω ν

σ ο φ ω τ ά τ ω ν Ι α τ ρ ώ ν , έ κ α σ τ η υ π ό θ ε σ η ς , ε ρ ιέ χ ω ν λ ο υ σ ίω ς π ά σ α ν aσ θ ε ν ε ια ν , α ρ χ ό μ ε ν ο

ω ς έ ξ η ς : Γ υ ν ή η ν μ η λ α μ β α ν <ο υ σ α > ν γ α σ τ ρ ι β ο ύ λ α δ ε ε ιδ έ ν α ι ή λ ή ψ ε τ α ι... (κ τ λ .)38.

36. Β λ . Π α ρ ίσ ι 1982, ό .π . (σ η μ . 5), α ρ ι θ . 21, ε ί κ . σ τ ή σ . 43.

37. Ε ν τ υ π ω σ ι ά ζ ε ι ή π ρ ο χ ε ι ρ ό τ η τ α τ η ς σ τ ά σ η ς , π ο ύ α ν τ α π ο κ ρ ίν ε τ α ι , π ά ν τ ω ς , σ τ ις υ π ο χ ρ ε ώ σ ε ις

τ ή ς ε ικ ο ν ιζ ό μ ε ν η ς σ τ ιγ μ ή ς . Σ έ χ α λ α ρ ό χ ρ ό ν ο κ α ί π ι ό ά ν ε τ η σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι ή α ν ά λ ο γ η σ τ ά σ η τ ο ύ

Ι ω ά ν ν ο υ , δ ι δ α σ κ ά λ ο υ , τ ο ύ Α ρ γ υ ρ ο π ο ύ λ ο υ (ή τ ο ύ Α ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς ;), σ τ ό φ . 33β τ ο ύ κ ω δ ι κ ό ς

Barocci 87 τ ή ς Β ο δ λ η ια ν ή ς Β ιβ λ ιο θ ή κ η ς · π ρ β λ . I. Spatharakis, The Portrait in Byzantine Illuminated

Manuscripts, Leiden 1976, σ . 258-9, ε ίκ . 182. Ε ιρ ή σ θ ω έ ν π α ρ ό δ ω (κ α ί γ ι ά τ ή ν α π ο τ ύ π ω σ η ε ν ό ς

δ ρ ο μ ο λ ο γ ίο υ σ π ο υ δ ώ ν - α λ λ ά κ α ί ε π ι β ί ω σ η ς -, α ν ά μ ε σ α σ τ η ν Π ό λ η κ α ί τ ή Β ε ν ε τ ία , μ έ α φ ε τ η

ρ ί ε ς Π ε λ ο π ό ν ν η σ ο κ α ί Κ έ ρ κ υ ρ α - π ρ β λ . κ α ί ε κ ε ίν ο τ ο ύ Α γ γ έ λ ο υ Β ε ρ γ ίκ ι ο υ , α ν τ α π ο κ ρ ι ν ό μ ε ν ο σ έ

σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν η -ε κ ε ί ν η τ ή σ τ ι γ μ ή - ζ ή τ η σ η , ά π ό τ ή ν Κ ρ ή τ η σ τ ή Γ α λ λ ί α - μ έ σ ω Β ε ν ε τ ία ς ), δ τ ι ό

Ι ω ά ν ν η ς Α ρ γ υ ρ ό π ο υ λ ο ς ή τ α ν ό δ ι δ ά σ κ α λ ο ς , σ τ η ν π ρ ό τ ή ς ά λ ω σ η ς Κ ω ν σ τ α ν τ ι ν ο ύ π ο λ η , τ ο ύ ι α

τ ρ ο ύ Α ν δ ρ ό ν ι κ ο υ Έ π α ρ χ ο υ (Κ έ ρ κ υ ρ α , α ρ χ έ ς δ ε κ α ε τ ία ς 1480), π α τ έ ρ α τ ο ύ ε π ί σ η ς ια τ ρ ο ύ Γ ε

ω ρ γ ίο υ κ α ί π ά π π ο υ τ ο ύ ή δ η γ ν ώ ρ ι μ ο υ Κ ε ρ κ υ ρ α ίο υ Α ν τ ω ν ίο υ Έ π α ρ χ ο υ ( σ η μ . 10, π α ρ α π ά ν ω ):

τ ο ύ «gent ilhomme corfiot», ό π ω ς τ ό ν χ α ρ α κ τ η ρ ί ζ ε ι ό Pellicier. Π ρ β λ . Mondra in 2002, ό . π . (σ η μ .

10), σ . 477' ή ίδ ια , «Jean Argyropoulos professeur à Constantinople et ses auditeurs médecins,d'Andronic Eparque à Démétrios Angelos», Π ο λ ύ π λ ε υ ρ ο ς ν ο υ ς . Miscellanea für Peter Schreiner zu

seinem 60. Geburstag, έ π ι μ ε λ . C. Scholz - G. Makris, Μ ό ν α χ ο - Λ ι ψ ί α 2000, σ . 223-50.

38. Π ρ β λ . τ ά α ν τ ισ τ ο ίχ ω ς γ ρ α φ ό μ ε ν α σ τ ό σ η μ ε ιω μ α τ ά ρ ι ο τ ο ύ γ ι α τ ρ ο ύ , τ ω ν ο π ο ί ω ν τ ή ν α σ υ μ

φ ω ν ία μ έ τ ή ν π α ρ ο υ σ ί α τ ο ύ γ έ ρ ο ν τ α «α σ θ ε ν ο ύ ς » θ ά σ η μ ε ιώ σ ε ι ό α ν α γ ν ώ σ τ η ς . Π ρ ό κ ε ιτ α ι ά ρ α

γ ε , α π λ ώ ς , γ ι ά μ ια ν ε σ φ α λ μ έ ν η τ α ύ τ ι σ η ; Έ δ ώ θ ά ε ξ ε τ ά ζ α μ ε τ ό έ ν δ υ μ α , τ ο υ ς ρ ό λ ο υ ς , τ ίς η λ ικ ί ε ς ,

τ ό κ ε ίμ ε ν ο ... Γ ιά τ ή ν ε ι κ ό ν α τ ο ύ γ ρ α φ έ α , τ ίς τ α κ τ ι κ έ ς κ α ί τ ά ε ρ γ α λ ε ί α τ ή ς γ ρ α φ ή ς , π ρ β λ . Parani,

31



π

Ε ι κ ό ν α 5α . Κ ώ δ ι ξ Μ ο ν ή ς Ι β ή ρ ω ν 218. σ . 217β :

Π ε ρ ί τ ώ ν τ ε σ σ ά ρ ω ν σ τ ο ι χ ε ί ω ν κ ό σ μ ο υ κ α ί α ν θ ρ ώ π ο υ .



Ε ικ ό ν α 5β . Κ ώ δ ι ξ Μ ο ν ή ς Ι β ή ρ ω ν 218, σ . 218: ό σ τ ρ ο β ιλ ι σ μ ό ς τ ω ν χ υ μ ώ ν

ή τ ε τ ρ α κ τ ύ ς τ ώ ν χ υ μ ώ ν σ τ η ν κ α τ ά Κ α ι ρ ο ύ ς σ ύ ν θ ε σ η τ η ς .



Η Λ Γ Α Σ Α Ν Τ Ω Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

Τ ό η λ ικ ιω μ έ ν ο ά τ ο μ ο ε μ μ έ σ ω ς π α ρ α π έ μ π ε ι σ τ ο ν ε μ φ α ν ιζ ό μ ε ν ο , ά π ό τ ό ν 9ο

α ιώ ν α , σ έ ψ α λ τ ή ρ ια μ έ π α ρ α σ ε λ ίδ ι α (κ υ ρ ί ω ς ) ε ικ ο ν ο γ ρ ά φ η σ η , γ έ ρ ο ν τ α τ ω ν

ε β δ ο μ ή ν τ α κ α ί ο γ δ ό ν τ α ε τ ώ ν τ ο υ ψ α λ μ ο ύ 89, 9-1039

.

Σ τ ό μ ε σ α ίο κ α ί ε υ ρ ύ τ ε ρ ο ε π ίπ ε δ ο , α ρ ισ τ ε ρ ά , ε ν α ε ύ θ υ τ ε ν έ ς κ υ π α ρ ίσ σ ι τ ο ν ί

ζ ε ι π λ α γ ί ω ς τ ή ν κ ε ν τ ρ ικ ή π α ρ ο υ σ ία τ ο υ γ ι α τ ρ ο ύ κ α ί δ έ ν ε ι σ έ ε ν ια ίο σ ύ ν ο λ ο τ ίς

τ ρ ε ις ε π ιμ έ ρ ο υ ς ε ικ α σ τ ικ έ ς σ υ ν ισ τ ώ σ ε ς τ ο ύ φ . 187β . Ά π ό τ ά ε λ ά σ σ ο ν α α ν α

π τ ύ γ μ α τ α , μ έ ζ υ γ ισ μ έ ν ο υ ς ό γ κ ο υ ς , τ ό κ ά τ ω σ υ ν δ έ ε τ α ι μ έ τ ή ν κ ε ν τ ρ ικ ή σ κ η ν ή .

Ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι ε δ ώ ε ν α κ ε ρ α μ ο σ κ ε π έ ς κ τ ιρ ι α κ ό σ υ γ κ ρ ό τ η μ α , ώ ς υ π ό μ ν η σ η ο ϊκ ο υ

(;) ό π ο υ ε κ τ υ λ ίσ σ ο ν τ α ι τ ά δ ρ ώ μ ε ν α ή /κ α ί ώ ς π α ρ α π ο μ π ή σ έ ε υ ρ ύ τ ε ρ ο ά σ τ υ -

γ ρ α φ ικ ό σ ύ ν ο λ ο . Δ ια κ ρ ίν ο υ μ ε τ ό δ ίβ η λ ο τ η ς ε ισ ό δ ο υ σ τ η ν π ρ ό σ ο ψ η , τ ό α ν ο ικ τ ό

π α ρ ά θ υ ρ ο (μ έ α ν τ ίσ τ ρ ο φ η π ρ ο ς τ ή ν α π ε ικ ο ν ισ τ ικ ή κ λ ίσ η ο π τ ικ ή , γ ι ά ν ά δ η λ ω

θ ε ί τ ό π ά χ ο ς τ ο ύ τ ο ίχ ο υ ) τ ο ύ κ τ ιρ ί ο υ σ τ ό ε σ ω τ ε ρ ι κ ό μ ια ς α υ λ ή ς , έ ν α π ύ ρ γ ο μ έ

κ ω ν ικ ή ο ρ ο φ ή σ τ ό β ά θ ο ς ... Σ τ ο ν σ κ η ν ο γ ρ α φ ικ ό π ε ρ ίγ υ ρ ο τ ο ύ ά ν ω μ έ ρ ο υ ς , σ έβ ρ α χ ώ δ ε ς κ α ί ε π ικ λ ιν έ ς , μ α κ ρ ιν ό τ ο π ίο , έ ν α α κ ιν η τ ο π ο ιη μ έ ν ο ε λ ά φ ι, μ έ π α γ ω

μ έ ν η τ ή ν κ ίν η σ η π ρ ο ς τ ά ε μ π ρ ό ς (ή ο π ο ία , ω σ τ ό σ ο , τ ο ν ίζ ε τ α ι ά π ό τ ή λ ο ξ ή

γ ρ α μ μ ή τ ο ύ ε δ α φ ικ ο ύ υ π ο σ τ ρ ώ μ α τ ο ς ) κ α ί τ ό α ίμ α ν ά ε κ τ ιν ά σ σ ε τ α ι ά π ό τ ή ρ ά

χ η τ ο υ , σ π α ρ ά σ σ ε τ α ι ά π ό έ ν α λ ι ο ν τ ά ρ ι . Κ α ί ε δ ώ , δ έ ν α π ο κ λ ε ί ε τ α ι τ ό ν ό η μ α ν ά

ε ίν α ι α λ λ η γ ο ρ ικ ό 40.

Μ ε τ ά ά π ό τ ά λ ε υ κ ά φ φ . 199β -203 α κ ο λ ο υ θ ε ί , σ τ ό φ . 203β (208 x 145 χ ιλ .), ή

σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ Δ έ ν δ ρ ο υ τ ο ύ β ίο υ (Ε Ί κ . 3)41

. Τ ίθ ε τ α ι κ α ί π ά λ ι τ ό ε ρ ώ τ η μ α γ ιά τ ή ν

ε ξ ιχ ν ία σ η τ η ς σ π ο ν δ ύ λ ω σ η ς κ ε ιμ έ ν ο υ κ α ί ε ικ ό ν α ς , κ α ί τ ο ύ τ ί ε π ρ ό κ ε ιτ ο ν ά γ ρ α

φ ε ί σ τ ά π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν α φ ύ λ λ α . "Η (α ν α ρ ω τ ιέ τ α ι ό α ν α γ ν ώ σ τ η ς ), τ ο ύ π ώ ς σ υ σ χ ε

τ ίζ ε τ α ι ή έ ν λ ό γ ω σ ύ ν θ ε σ η μ έ τ ά ά λ λ α κ ε ίμ ε ν α τ ο ύ κ ω δ ικ ό ς - κ α ί π ο ι α ε ίν α ι, σ τ ό

σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο α υ τ ό σ υ ν τ α γ μ α τ ικ ό σ ύ ν ο λ ο , ή σ κ ο π ιμ ό τ η τ α π α ρ ο υ σ ία ς τ η ς . Ή

α π ο υ σ ία σ υ ν α φ ο ύ ς κ α ί σ υ ν α π τ ύ μ ε ν ο υ σ τ ό γ ρ α π τ ό π ε δ ίο κ ε ιμ έ ν ο υ κ ο λ ά ζ ε τ α ι ,

α φ ε ν ό ς , ά π ό τ ό ν Τ ρ ο χ ό τ ο ύ φ . 163β : έ χ ε ι ή δ η ε π ι σ η μ α ν θ ε ί ό σ υ σ χ ε τ ισ μ ό ς τ ω ν

ό .π . (σ η μ . 20), σ . 205 κ .έ ξ . Ώ ς π ρ ο ς τ ή ν κ α τ ά κ ρ ό τ α φ ο ν α π ε ικ ό ν ι σ η τ ο ύ γ ι α τ ρ ο ύ π ρ β λ ., σ τ ο ν Τ ρ ο

χ ό τ ο υ φ . 163β , τ ό π ρ ό σ ω π ο α ρ ι σ τ ε ρ ά ά π ό τ ό ν Κ ό σ μ ο (τ ό ό π ο ι ο ό Bordier, ό .π . [σ η μ . 4], σ . 264,

ε ίχ ε θ ε ω ρ ή σ ε ι ώ ς γ υ ν α ίκ α ), κ α ί τ ό π ρ ώ τ ο κ α τ ε ρ χ ό μ ε ν ο Ά τ ο μ ο , δ ε ξ ι ά ά π ό τ ό ν β α σ ιλ έ α · β λ . κ α ίε κ ε ίν ο τ η ς σ ύ ν θ ε σ η ς σ τ ό φ . 203β ( Ε ίκ . 3). Χ ρ ώ μ α τ α τ η ς π α ρ ά σ τ α σ η ς (Ε ίκ . 2), φ α ι ο -γ α λ α ζ ο -

π ρ ά σ ιν α-

ό τ ίτ λ ο ς σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι μ ε κ α σ τ α ν έ ρ υ θ ρ η γ ρ α φ ή , κ ά τ ω ά π ό έ π ί τ ιτ λ ο π λ ο χ μ ό .

39. Β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2005, ό .π . (σ η μ . 28), σ . 358-61, ε ί κ . 4 -5 .

40. Π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001, ό .π . (σ η μ . 7), σ . 67 σ η μ . 21.

41. Κ ά τ ω ά π ό φ τ ε ν ή κ ο σ μ η τ ικ ή τ α ι ν ία κ α ί τ ό ν τ ίτ λ ο : Cκ ε υ α σ ια ο ξ ο υ ς σ κ υ λ λ ιτ ικ ο υ ..., σ τ ά φ φ .

204-205α κ α τ α γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ κ ε υ ά σ μ α τ α / α ν τ ί δ ο τ α · φ . 204, inc.: <Μ >α κ ρ ό β ιο ν π ο ιε ι τ ο ν τ ο ύ τ ο χ ρ ό -

μ ε ν ο ν κ α ί ά ν ο σ σ ο ν ό ο υ ν τ ο ύ τ ο χ ρ ό μ ε ν ο ς , κ ε φ α λ ή ν ο υ κ α λ γ ε ι ο ύ τ ε ό φ θ α λ μ ο ύ ς · ό ξ η κ ο ε ία ν π α ρ έ χ ε ι'

τ α π ε ρ ι τ ο ν σ τ ό μ α χ ο ν π ά θ η π α ν τ (α ) γ ιν ό μ ε ν α ιά τ ε ο μ ο ίω ς σ π λ ή ν φ λ έ γ μ α κ α θ ε ρ ε ι κ α ι χ ο λ ά ς

ά ν ά λ ή cσ κ η - ... (κ τ λ .).

34




δ ύ ο σ υ ν θ έ σ ε ω ν μ ε τ α ξ ύ τ ο υ ς κ α ί ή σ υ ν δ υ α σ τ ικ ή π α ρ ο υ σ ία τ ο υ ς σ τ ο ν ίδ ιο μ ν η

μ ε ια κ ό χ ώ ρ ο (Ε ίκ . 6)42· κ α ί α φ ε τ έ ρ ο υ , κ α ί κ υ ρ ί ω ς , ά π ό τ ίς ε π ε ξ η γ η μ α τ ικ έ ς

ε π ιγ ρ α φ έ ς π ο ύ τ ρ ιγ υ ρ ίζ ο υ ν τ ή ν π α ρ ά σ τ α σ η , δ η λ ώ ν ο ν τ α ς τ ά ν ο ή μ α τ α τ ώ ν σ υ

σ τ α τ ικ ώ ν μ ε ρ ώ ν τ η ς κ α ί σ υ ν δ έ ο ν τ α ς τ η ν α π ε υ θ ε ία ς - ό π ω ς ά λ λ ω σ τ ε κ α ί ήε υ ρ ύ τ ε ρ α γ ν ώ ρ ιμ η ε ικ α σ τ ικ ή π α ρ ο υ σ ία τ η ς - μ έ τ ή ν π α ρ α β ο λ ή τ ο ύ Β α ρ λ α ά μ ,

ά π ό τ ή ν (α π ώ τ ε ρ α κ α τ α γ ό μ ε ν η , ε μ μ έ σ ω ς , ά π ό τ ό θ ρ ύ λ ο τ ο ύ Β ο ύ δ α ) μ υ θ ι σ τ ο

ρ ία τ ο υ Β α ρ λ α ά μ κ α ί Ί ω ά σ α φ (Ρ G 96, 976-7)43 .

Σ τ ο ν Ρ 36 τ ά ε ικ α σ τ ικ ά σ τ ο ι χ ε ία ε ίν α ι σ υ μ μ ε τ ρ ικ ώ ς δ ια τ ε τ α γ μ έ ν α , ε κ α τ έ

ρ ω θ ε ν τ ο ύ Δ έ ν δ ρ ο υ τ η ς ζ ω ή ς , μ έ τ ό α ύ τ α π α τ ώ μ ε ν ο ά τ ο μ ο ν ά έ χ ε ι α ν έ β ε ι σ τ ο ν

κ ο ρ μ ό κ α ί ν ά γ ε ύ ε τ α ι τ ή γ λ υ κ ύ τ η τ α τ ώ ν κ α ρ π ώ ν τ ο υ , έ χ ο ν τ α ς π ρ ο σ ω ρ ιν ώ ς

42. Γ ιά τ ή ν ο η μ α τ ικ ή σ χ έ σ η μ ε τ α ξ ύ τ ώ ν δ ύ ο π α ρ α σ τ ά σ ε ω ν κ α ί τ ό ν ε γ γ ύ τ ε ρ ο ή α π ώ τ ε ρ ο σ υ ν δ υ α σ μ ό τ ο υ ς σ τ ό ϊ δ ι ο μ ν η μ ε ίο ( Ά ρ μ π α ν ά σ ι , Κ α σ τ ο ρ ι ά ) π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 1998, ό .π . (σ η μ . 12),

σ . 261-2, π ί ν . 64-5 · ό ί δ ι ο ς , 2001, ό . π . (σ η μ . 7), σ . 64 σ η μ . 12, 68· ό ΐ δ ι ο ς , 2003, ό .π . (σ η μ . 7), σ . 20

σ η μ . 12· σ . 32-3, σ η μ . 45. Ν ύ κ τ α κ α ί Ή μ ε ρ α (α ν τ ι σ τ ο ιχ ο ύ ν σ τ ο υ ς δ ύ ο μ ν α ς , τ ό ν λ ε υ κ ό κ α ί τ ό ν μ έ

λ α ν α , τ η ς π α ρ ά σ τ α σ η ς τ ο υ Δ έ ν δ ρ ο υ : Ε ίκ . 3) π ρ ο σ ω π ο π ο ι ο ύ ν τ α ι σ έ ν ε ό τ ε ρ ε ς σ υ ν θ έ σ ε ις · π ρ β λ .

Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001, ό .π ., ε ί κ . 7-8 (π ρ β λ . ε ί κ . 5, α υ τ ό θ ι)· ό ί δ ι ο ς , 2003, ό .π ., ε ί κ . 5-10. Γ ιά τ ή ν τ ο ι

χ ο γ ρ α φ ί α (1727) σ τ ό ν α ό τ ο υ Π ρ ο δ ρ ό μ ο υ , σ τ ό Ά π ό ζ α ρ ι τ η ς Κ α σ τ ο ρ ι ά ς (Ε ίκ . 6), β λ . Ά . 'Ο ρ λ ά ν

δ ο ς , «Τ ά β υ ζ α ν τ ιν ά μ ν η μ ε ία τ η ς Κ α σ τ ο ρ ι ά ς », Α Β Μ Ε 4 (1938), 179, ε ίκ . 122. Γ ι ά τ ό ν ζ ω γ ρ ά φ ο

π ρ β λ . Μ . Χ α τ ζ η δ ά κ η ς , "Ε λ λ η ν α ς ζ ω γ ρ ά φ ο ι μ ε τά τ ή ν Ά λ ω σ η (1450-1830), 1, Α θ ή ν α 1987, σ . 107, 235-

7. Ε υ χ α ρ ισ τ ώ θ ε ρ μ ά τ ό ν σ υ ν ά δ ε λ φ ο Γ ιά ν ν η Σ ίσ ι ο υ γ ι ά τ ή ν τ ε κ μ η ρ ι ω μ έ ν η α π ο σ τ ο λ ή τ ώ ν φ ω τ ο

γ ρ α φ ι ώ ν τ ο ύ μ ν η μ ε ίο υ . Ε ίν α ι α ξ ι ο μ ν η μ ό ν ε υ τ ο ς ό σ χ ο λ ι α σ μ ό ς τ ο ύ Didron σ τ ή γ α λ λ ι κ ή έ κ δ ο σ η

τ ο υ τ η ς Ε ρ μ η ν ε ία ς (Manuel à 'iconographie chrétienne, grecque eτ latine, μ τ φ ρ . Ρ . Durand, Π α ρ ίσ ι 1845,

σ . 411 κ . έ ξ . ), ό ό π ο ι ο ς ε κ κ ι ν ώ ν τ α ς ά π ό τ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ (σ . 408-11, α υ τ ό θ ι ), ό π ω ς τ ή ν π ε

ρ ι γ ρ ά φ ε ι ό Δ ιο ν ύ σ ι ο ς (π ρ β λ . Ά . Π α π α δ ό π ο υ λ ο ς - Κ ε ρ α μ ε ύ ς [έ κ δ .], Δ ιο ν υ σ ί ο υ τ ο ύ ε κ Φ ο υ ρ ν ά ,

Ε ρ μ η ν ε ία τ η ς ζ ω γ ρ α φ ικ ή ς τ έ χ ν η ς , Π ε τ ρ ο ύ π ο λ ι ς 1909, σ . 213-5: «Π ώ ς ίσ τ ο ρ ίζ ε τ α ι ό μ ά τ α ι ο ς β ίο ς

τ ο ύ κ ό σ μ ο υ τ ο ύ τ ο υ »), α ν α φ έ ρ ε τ α ι σ τ η ν π α ρ α β ο λ ή τ ο ύ Β α ρ λ α ά μ (σ . 419-20), τ ή ν ο π ο ί α γ ν ω ρ ί

ζ ε ι ά π ό τ ή Legenda aurea τ ο ύ Ι α κ ώ β ο υ τ ο ύ Β ο ρ α γ ι ν ο υ ( π . 1230-1298), ό π ο υ ε ίχ ε μ ε τ α φ ε ρ θ ε ί

- α γ ν ο ώ ν τ α ς , π ά ν τ ω ς , τ ή ν ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ία τ η ς . Ό σ υ σ χ ε τ ισ μ ό ς ε π ι χ ε ι ρ ε ίτ α ι έ π ί τ ή β ά σ ε ι τ η ς κ ο ιν ή ς

π α ρ ο υ σ ία ς τ ο ύ η μ ε ρ ο ν υ κ τ ίο υ - μ έ δ ια φ ο ρ ε τ ι κ ό ό μ ω ς τ ρ ό π ο - κ α ί σ τ ά δ ύ ο θ έ μ α τ α : σ τ ή σ ύ ν θ ε σ η

τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι τ ό ζ ε ύ γ ο ς Η μ έ ρ α ς κ α ί Ν ύ κ τ α ς · έ ν ώ τ ή ρ ίζ α τ ο ύ Δ έ ν δ ρ ο υ τ η ς π α ρ α β ο λ ή ς

κ α τ α τ ρ ώ γ ο υ ν δ ύ ο τ ρ ω κ τ ικ ά , ά σ π ρ ο κ α ί μ α ϋ ρ ο ( β λ . π α ρ α κ ά τ ω κ α ί Ε ίκ . 3).

43. Π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 1998, ό .π . (σ η μ . 12), σ . 254-5,261 -2 . Β λ . St. John Damascene: Barlaam and

Ioasaph2 , έ κ δ . /ά γ γ λ . μ τ φ ρ . G. R. Woodward - H. Mattingly, ε ί σ α γ . D. M. Lang, Λ ο ν δ ίν ο -

Cambridge Mass. 1967, σ . 186-90. Ή έ ν λ ό γ ω έ κ δ ο σ η , ό π ω ς κ α ί ε κ ε ί ν η τ ή ς PG, α ν α π α ρ ά γ ο υ ν τ ό

ε λ λ η ν ι κ ό κ ε ίμ ε ν ο τ η ς α ρ χ ι κ ή ς έ κ δ ο σ η ς τ ο ύ J. F. Boissonade, Anecdota Graeca, IV, Π α ρ ίσ ι 1832, σ .

1 -365. Σ χ ε τ ι κ ά μ έ τ ό κ ε ίμ ε ν ο τ η ς μ υ θ ι σ τ ο ρ ί α ς κ α ί τ ή ν ε ι κ ο ν ο γ ρ ά φ η σ η τ ο υ β λ . S. Der Nersessian,

L'illustration du roman de Barlaam et Joasaph, Π α ρ ί σ ι 1937 (ε ιδ . γ ι ά τ ή ν ε ι κ ο ν ο γ ρ α φ ί α τ η ς π α ρ α

β ο λ ή ς , σ . 36, 63-8, ε ί κ . 24-26· Album, π ίν . Χ Χ Ι Π /87, LXVIII/267). Η . G. Beck, Ι σ τ ο ρ ί α τ η ς β υ ζ α

ν τ ιν ή ς δ η μ ώ δ ο υ ς λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς , Α θ ή ν α 1988 (1989), σ . 78-86. RAC 1(1950), σ τ . 1193-1200 (Η .

Bacht). RBK Ι (1966), σ τ . 496-507 (Κ . Wessel). LChrl I (1968), σ τ . 244-5 (Κ . W. Forster). ODB

1 (1991), σ . 256-7 (Ε . Μ . Jeffreys κ .α .).

35



Ε ικ ό ν α 6α . Κ α σ τ ο ρ ι ά , ν α ό ς τ ο υ Π ρ ο δ ρ ό μ ο υ σ τ ό Ά π ό ζ α ρ ι:

ό Τ ρ ο χ ό ς τ ο υ β ίο υ .



Ε ικ ό ν α 6β . Κ α σ τ ο ρ ι ά , ν α ό ς τ ο υ Π ρ ο δ ρ ό μ ο υ σ τ ό Ά π ό ζ α ρ ι :

τ ό Δ έ ν δ ρ ο τ ο ύ β ίο υ .




α π ο φ ύ γ ε ι τ ό θ ά ν α τ ο (τ ό ν μ ο ν ό κ ε ρ ω π ο ύ τ ό έ δ ίω κ ε ). Δ ύ ο τ ρ ω κ τ ικ ά (ν ύ κ τ α κ α ί

ή μ ε ρ α ) κ α τ α τ ρ ώ γ ο υ ν τ ό ν κ ο ρ μ ό (τ ή ρ ίζ α ), ε ν ώ π α ρ α κ ά τ ω κ α ιρ ο φ υ λ α κ τ ο ύ ν

ισ ά ρ ιθ μ ο ι μ έ τ ά σ υ ν ισ τ ώ ν τ α κ ό σ μ ο κ α ί ά ν θ ρ ω π ο τ έ σ σ ε ρ α σ τ ο ιχ ε ία φ τ ε ρ ω τ ο ί

δ ρ ά κ ο ν τ ε ς . Σ τ ό σ π ή λ α ιο τ ο ύ υ π ε δ ά φ ο υ ς ε ικ ο ν ίζ ε τ α ι ό δ ρ ά κ ο ν τ α ς τ ο ύ Ά δ η 44 .

Χ ω ρ ί ς τ ή ν έ δ ώ σ υ μ μ ε τ ρ ι κ ή δ ι ά τ α ξ η , κ α ί μ έ τ ό ε ικ ο ν ιζ ό μ ε ν ο ά τ ο μ ο σ έ δ ύ ο φ ά

σ ε ις τ η ς π ε ρ ι π έ τ ε ια ς τ ο υ , ή σ ύ ν θ ε σ η ά π α ν τ α σ έ ψ α λ τ ή ρ ι α μ έ π α ρ α σ ε λ ίδ ια

ε ικ ο ν ο γ ρ ά φ η σ η ή δ η ά π ό τ ό ν 11ο α ιώ ν α , σ υ σ χ ε τ ιζ ό μ ε ν η μ έ τ ό ν ψ α λ μ ό 143. Π έ

ρ α ά π ό τ ή ν έ γ γ ρ α φ η τ ο υ σ έ χ ε ιρ ό γ ρ α φ α τ ο ύ ε ίκ ο ν ο γ ρ α φ ο ύ μ ε ν ο υ κ ε ιμ έ ν ο υ , τ ό

θ έ μ α σ τ ή σ υ ν έ χ ε ια α υ τ ο ν ο μ ή θ η κ ε , κ α ί α ρ γ ό τ ε ρ α π ρ ο χ ώ ρ η σ ε ω ς τ ή μ ν η μ ε ια κ ή

τ έ χ ν η · δ έ ν ε ν τ ά χ θ η κ ε ω σ τ ό σ ο σ τ ο ν κ α ν ό ν α τ η ς Έ ρ μ η ν ε ια ς .̂

Μ ε τ α γ ρ α φ ό μ ε ν ε ς , ο ι ε π ι γ ρ α φ έ ς π ο ύ σ υ ν ο δ ε ύ ο υ ν τ ή ν π α ρ ά σ τ α σ η έ χ ο υ ν ώ ς

έ ξ η ς . Α ρ ι σ τ ε ρ ά , σ τ ό μ έ σ ο ν : ό μ (έ ν ) μ ο ν ό κ ε ρ ο ς τ (ο ) τ ο ύ θ α ν ά τ ο υ ε ικ ο ν (ίζ ε ι) π ο -

τ η (ρ ι)ο ν . Π α ρ α κ ά τ ω , ε κ α τ έ ρ ω θ ε ν τ ο ύ κ ο ρ μ ο ύ : ai δ ε τ έ σ α ρ (ε ς ) ά σ π ίδ ε ς · τ (ή ν ) ε π ί δ σ φ α λ ε ρ ο ν κ α ί ά σ τ α τ ίω ν σ τ ο ιχ ίω ν σ ύ σ τ α σ η ς το υ ά ν θ ρ ω π ί ο υ σ ώ μ α τ ο ς ε ν ιτ τ ε -

τ ε . Ά ν ω , δ ε ξ ι ά : ό δ έ α π η ν ή ς δ ρ ά κ ω ν τ (η ν ) φ ο β ε ρ ά ν ε ικ ο ν ίζ ε ι τ ο υ α δ ο υ γ α σ τ έ ρ α .

Δ ε ξ ιά , π α ρ α κ ά τ ω : ο δ ε τ ο ύ μ έ λ ιτ ο ς σ τ α λ α γ μ ό ς τ (ή ν ) γ λ η κ η τ (η )τ (α ) ε ν φ α ίν ε ι τ ώ ν

τ ο ύ κ ό σ μ ο υ η δ α ίω ν δ ι' η ς έ κ ε ιν ο (ς ) α π α τ ώ ν τ (ο ύ ς ) ε α υ τ ώ ν φ ίλ ο υ ς ο ύ κ ε α τ η ς

44. Π ρ β λ . τ ό ν λ έ ο ν τ α σ τ ό κ ά τ ω μ έ ρ ο ς τ η ς μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί α ς τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ : π α ρ α π ά ν ω κ α ί σ η μ . 27.

Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ό .π . (σ η μ . 7), ε ίκ . 1. Σ έ μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ ε ς α π ο δ ό σ ε ι ς τ ο υ ί δ ι ο υ θ έ μ α τ ο ς τ ό ν

λ έ ο ν τ α δ ι α δ έ χ ε τ α ι ό δ ρ ά κ ο ν τ α ς τ ο ύ Ά δ η : ε ίκ . 5, 7-8, 10, α υ τ ό θ ι. Β λ . κ α ί Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001,

ό .π . (σ η μ . 7), ε ίκ . 2, 4, 7-8. Γ ιά τ ή ν π ρ ο σ ω π ο π ο ί η σ η τ ο ύ ζ ε ύ γ ο υ ς 'Η μ έ ρ α ς κ α ί Ν ύ κ τ α ς β λ . σ η μ .

42, π α ρ α π ά ν ω .

45. Π α ρ ά τ ή ν α ν α γ ν ω σ τ ικ ή ε ξ ά π λ ω σ η τ η ς μ υ θ ι σ τ ο ρ ί α ς , κ α ί ε ιδ ι κ ό τ ε ρ α , τ ό π λ ή θ ο ς τ ώ ν γ ρ α μ

μ α τ ε ια κ ώ ν α π η χ ή σ ε ω ν κ α ί τ ώ ν ζ ω γ ρ α φ ι κ ώ ν μ α ρ τ υ ρ ι ώ ν τ ή ς π α ρ α β ο λ ή ς . Τ ή σ κ η ν ή θ η σ α υ ρ ίζ ε ι,

π ά ν τ ω ς , ό Φ ώ τ ιο ς Κ ό ν τ ο γ λ ο υ , σ τ ό "Ε κ φ ρ α σ ις τ η ς ό ρ θ ο δ ό ξ ο υ ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ία ς , Α ', Α θ ή ν α 1960, σ . 366

(«ό μ ά τ α ι ο ς χ ρ ό ν ο ς τ ο ύ β ί ο υ »). Θ έ λ η σ ε ό ζ ω γ ρ ά φ ο ς ν ά α ν α γ ν ω ρ ί σ ε ι τ ό -α λ λ η γ ο ρ ι κ ό , π ά ν τ ω ς -

δ έ ν δ ρ ο τ ή ς μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί α ς , π α ρ α π έ μ π ο ν τ α ς σ έ σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν ο σ τ η ν τ ά ξ η τ ο υ , γ ν ώ ρ ι μ ο τ ο υ δ έ ν

δ ρ ο : τ ή ν ά μ π ε λ ο , τ ή σ υ κ ι ά ; Έ δ ώ , θ ά υ π ο θ έ σ ε ι ό α ν α γ ν ώ σ τ η ς κ α ί μ ί α π ιθ α ν ή σ υ μ β ο λ ικ ή α ν τ ί

λ η ψ η τ ο ύ δ έ ν δ ρ ο υ π ο ύ θ ά ε ίχ ε , ε ν δ ε χ ο μ έ ν ω ς , υ π ό ψ η τ ο υ ό ζ ω γ ρ ά φ ο ς · ή θ ά τ ό α π ο κ λ ε ίσ ε ι, ώ ςυ π ό θ ε σ η . Χ ρ ώ μ α τ α ρ ο δ ο κ ά σ τ α ν α : ό κ ο ρ μ ό ς κ α ί τ ά κ λ α δ ι ά , ο Ι δ ύ ο δ ρ ά κ ο ν τ ε ς κ α ί ό β ύ θ ιο ς

(ό λ ω ν ο Ι γ λ ώ σ σ ε ς κ ό κ κ ιν ε ς )· π ρ ά σ ι ν α τ ά φ ύ λ λ α , κ ό κ κ ιν ο ι ο Ι σ φ α ιρ ι κ ο ί κ α ρ π ο ί κ α ί τ ά ρ ά μ φ η

τ ώ ν π ο υ λ ιώ ν ε π ά ν ω σ τ ό δ έ ν δ ρ ο · φ α ι ο γ ά λ α ζ α : ο ι δ ύ ο δ ρ ά κ ο ν τ ε ς κ α ί τ ά π ο υ λ ι ά ' μ α ύ ρ ο τ ό υ π έ

δ α φ ο ς κ α ί τ ό τ ρ ω κ τ ικ ό , α ρ ισ τ ε ρ ά · ε λ α φ ρ ά κ α σ τ α ν έ ρ υ θ ρ ο ς ό μ α ν δ ύ α ς τ ο ύ ά π α τ ώ μ ε ν ο υ α τ ό

μ ο υ · α ν ο ικ τ ό κ α σ τ α ν ό , μ έ τ ή γ λ ώ σ σ α κ ό κ κ ι ν η , τ ό λ ι ο ν τ ά ρ ι (π ρ β λ . τ ό σ ύ μ π λ ε γ μ α τ ο ύ φ . 187β ).

Γ ιά τ ή ν π α ρ ο υ σ ί α τ ο ύ θ έ μ α τ ο ς σ έ χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α τ ή ς μ υ θ ισ τ ο ρ ί α ς ά π ό τ ό ν 11ο α ι ώ ν α (σ έ ε ν ια ί α

σ ύ ν θ ε σ η ), β λ . Der Nersessian 1937, ό .π . (σ η μ . 43). Γ ι ά τ ό ίδ ιο θ έ μ α σ τ ά ψ α λ τ ή ρ ια , π ρ β λ . σ η μ .

12, π α ρ α π ά ν ω .

46. Γ ν ώ ρ ιζ ε ό ζ ω γ ρ ά φ ο ς τ ή ν ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ία τ ο ύ π ο τ η ρ ι ο ύ ; Π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ό .π . (σ η μ . 7),

σ . 29,30,32-3, ε ί κ . 6-7· ό ί δ ι ο ς , 2005, ό .π . (σ η μ . 28), σ . 357,361, ε ίκ . 2-3,6. Π ρ β λ . σ η μ . 21, π α ρ α π ά ν ω .

38




ε α υ τ (ώ ν ) π ρ ο ν ο ή σ α ς θ ε ο ρ ία ς . Σ τ ό ά ν ω μ έ ρ ο ς , κ α τ ά π λ ά τ ο ς , γ ρ ά φ ο ν τ α ι ο ί σ τ ί χ ο ι

μ έ σ ω τ ω ν ο π ο ίω ν φ θ έ γ γ ε τ α ι ό ζ ω γ ρ ά φ ο ς 47 :

φ υ τ ο ν φ ε ρ α υ γ ο υ ς ρ ω μ α τ ο υ ρ γ ία ν λ έ π ω ν

ά π α ς ε α τ η ς ω γ ρ ά φ ω ν τ ο ν τ ο υ ν ό ε ι

κ λ ή ν (ό ν ) τ ε ν ικ ο δ ιμ ο ν ε ύ κ λ ε ο ύ ς φ υ τ λ η ς

ξ ε ν ο φ ώ ν ε κ ε ίν ο υ τ ω ν ε π ισ ή μ ω ν γ έ ν ε ι.

Σ τ η ν κ ο σ μ ο γ ρ α φ ικ ή κ α ί -μ έ σ ω τ ή ς κ υ κ λ ο τ ε ρ ο ύ ς , ε ξ ω τ ε ρ ικ ή ς π ε ρ ιμ έ τ ρ ο υ τ ω ν

ε π ιγ ρ α φ ώ ν - φ υ σ ιο λ ο γ ικ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ φ . 218 (Ε ίκ . 4)48 , ο ί ο μ ό κ ε ν τ ρ ο ι, έ κ τ ε ιν ό -

μ ε ν ο ι π ρ ο ς τ ά έ ξ ω δ α κ τ ύ λ ιο ι τ ή ς τ ρ ο χ ιά ς τ ω ν π λ α ν η τ ώ ν {σ ε λ ή ν η , έ ρ μ η ς , α φ ρ ο δ ιτ η ς ,

ή λ ι ο ς , ρ ε α ς , ια ς , ρ ό ν ο ς ) π ε ρ ι β ά λ λ ο υ ν τ ό δ ίσ κ ο , σ τ ό ε σ ω τ ε ρ ικ ό τ ο υ ο π ο ί ο υ χ α ρ τ ο

γ ρ α φ ο ύ ν τ α ι σ υ ν ο π τ ικ ώ ς ό π α ρ ά δ ε ισ ο ς , η ο ικ ο υ μ ε ν ο ι, ή θ ά λ α σ σ α , κ α ί ή < ε > ρ η μ ο ς .

(Π ρ ο κ ε ιμ έ ν ο υ ν ά α ν α γ ν ω ρ ίσ ο υ μ ε τ ά σ χ η μ α τ ικ ώ ς ε ικ ο ν ιζ ό μ ε ν α κ α ί γ ρ α φ ό μ ε ν α

σ τ ό π ε δ ίο τ ο ό κ ε ν τ ρ ικ ο ύ κ ύ κ λ ο υ , έ χ ο υ μ ε π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς γ υ ρ ίσ ε ι α ν ά π ο δ α τ ό ν

π ί ν α κ α τ ο υ φ . 218.) Π ε ρ ιλ α μ β ά ν ο ν τ α ι π ε ρ α ιτ έ ρ ω ή δ ω δ ε κ ά δ α τ ώ ν Ζ ω δ ίω ν , κ α ί ό

χ ο ρ ό ς τ ώ ν κ α τ ά κ α ιρ ο ύ ς κ α ί κ α τ ε υ θ ύ ν σ ε ις ά ν ε μ ω ν , ε ικ ο ν ιζ ό μ ε ν ω ν σ έ π ρ ο τ ο μ ή

κ α ί ε γ γ ε γ ρ α μ μ έ ν ω ν σ έ ο ιο ν ε ί ισ ο σ κ ε λ ή τ ρ ί γ ω ν α - μ έ κ α μ π υ λ ό γ ρ α μ μ η τ ή ν ε φ α

π τ ό μ ε ν η σ τ ο ν ε ξ ω τ ε ρ ικ ό δ α κ τ ύ λ ιο (ε κ ε ίν ο ν τ ο ύ Κ ρ ό ν ο υ ) κ ά τ ω π λ ε υ ρ ά τ ο υ ς -, ν ά

φ υ σ ο ύ ν , ό κ α θ έ ν α ς , σ έ ο ρ θ ω μ έ ν ο π ρ ο ς τ ά έ ξ ω κ έ ρ α ς . Ε κ κ ιν ώ ν τ α ς ά π ό κ ά τ ω (σ τ ό

τ ρ ίγ ω ν ο Ζ υ γ ο ύ κ α ί Σ ε π τ ε μ β ρ ίο υ ) κ α ί π ρ ο χ ω ρ ώ ν τ α ς π ρ ο ς α ρ ι σ τ ε ρ ά κ α ί ά ν ω , δ ε ξ ιά κ α ί κ ά τ ω , τ ό ν Ζ έ φ υ ρ ο δ ια δ έ χ ο ν τ α ι ο ί ο ν ο μ α ζ ό μ ε ν ο ι α ν τ ισ τ ο ίχ ω ς (κ α τ ά μ ή κ ο ς

τ ή ς ε ξ ω τ ε ρ ικ ή ς κ υ κ λ ικ ή ς ζ ώ ν η ς ) κ α ί σ υ ν δ υ α ζ ό μ ε ν ο ι μ έ τ ά Ζ ώ δ ι α , τ ο υ ς μ ή ν ε ς

κ α ί τ ή ν ε κ ά σ τ ο τ ε κ ίν η σ η χ υ μ ώ ν κ α ί π ο ιο τ ή τ ω ν ά ν ε μ ο ι: ια π ικ ά ς , θ ρ α σ κ ί α ς , α π α ρ -

κ τ ι(κ ά ς ), β ο ρ ε α ς , κ ε κ ία ς , ά ν φ η λ ιώ τ (η ς ), ε υ ρ ά ν ο τ ο ς , ν ό τ ο ς , λ ιβ ά ν ο τ ο ς , λ ί β α ς . Τ ό σ ύ ν ο λ ο

«σ τ α θ ε ρ ο π ο ιε ίτ α ι» κ α ί «κ λ ε ιδ ώ ν ε ι» μ έ τ ο υ ς κ ίο ν ε ς π ο ύ έ ξ α κ τ ιν ώ ν ο ν τ α ι π ρ ο ς τ ά

τ έ σ σ ε ρ α σ η μ ε ία τ ο ύ ο ρ ί ζ ο ν τ α49

.

47. Π ρ β λ . Ξ υ γ γ ό π ο υ λ ο ς , ο .π . (σ η μ . 4), σ . 66.

48. τ ο υ φ . 218 π ρ ο η γ ο ύ ν τ α ι , λ ε υ κ ά , τ ά φ φ . 208β -215. Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν , φ . 215β κ .έ ξ ., δ ι ά φ ο ρ α γ ρ α μ

μ α τ ικ ά (τ ά μ έ ρ η τ ο ύ λ ό γ ο υ κ λ π .) κ α ί, φ . 216β κ .έ ξ ., λ ε ξ ι κ ο γ ρ α φ ι κ ά . Μ ε σ ο λ α β ε ί τ ό φ . 217β , ό π ο υ

σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ι χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ έ ς φ ω ν έ ς ά ν θ ρ ω π ο υ κ α ί ζ ώ ω ν äδ ε ι ά ν (θ ρ ω π )ο ς : σ υ ρ ίζ ε ι δ ρ ά κ ο ν : τ ε

ρ ε τ ί ζ ε ι τ έ τ ι ξ : β ρ υ χ α τ (α ι) λ έ ο ν : ... (κ τ λ .). Ε π ε τ α ι ή κ ο σ μ ο γ ρ α φ ι κ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ φ . 218 κ α ί α κ ο

λ ο υ θ ο ύ ν , λ ε υ κ ά , τ ά φ φ . 218β -220α .

49. Κ α τ α γ ό μ ε ν ο ς ά π ό α ρ χ α ι ό τ ε ρ α π ρ ό τ υ π α ό κ ύ κ λ ο ς τ ώ ν ζ ω δ ίω ν ε π α ν ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι σ έ χ ε ιρ ό

γ ρ α φ α κ α ί ά λ λ α έ ρ γ α τ ή ς μ ε σ ο β υ ζ α ν τ ιν ή ς κ α ί τ ή ς δ υ τ ικ ή ς μ ε σ α ιω ν ικ ή ς τ έ χ ν η ς , κ α ί α ρ γ ό τ ε ρ α ,

σ έ μ ν η μ ε ια κ έ ς π α ρ α σ τ ά σ ε ις κ υ κ λ ι κ ώ ν σ υ ν θ έ σ ε ω ν , ω ς α ν ά π τ υ γ μ α , α φ ε ν ό ς , τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ τ ο ύ β ί

ο υ : π ρ β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001, ο .π . (σ η μ . 7), σ . 61-76· ό Ί δ ι ο ς , 2003, ο .π . (σ η μ . 7), σ . 17-54· κ α ί

α φ ε τ έ ρ ο υ , τ ώ ν Α ίν ω ν : β λ . σ χ ε τ ι κ ώ ς τ ίς μ ε λ έ τ ε ς τ ο ύ G. P. Schiemenz,CahBalk

27 (1997), σ . 38-

39




Ό δ ω δ ε κ ά μ η ν ο ς δ ρ ό μ ο ς τ ο υ χ ρ ό ν ο υ50

, σ τ ο ν π ά γ ι ο χ ώ ρ ο , ε κ τ υ λ ί σ σ ε τ α ι σ τ ο ν

κ ύ κ λ ο τ ώ ν ε κ ά σ τ ο τ ε Κ α ι ρ ώ ν , δ ι α τ ρ έ χ ο ν τ α ς τ ά τ έ σ σ ε ρ α μ ε τ α κ ιό ν ι α δ ια σ τ ή μ α τ α

- ό π ο υ κ α ί ο ί ισ ά ρ ι θ μ ε ς τ ρ ιά δ ε ς τ ώ ν Ζ ω δ ίω ν . Α ν τ ισ τ ο ίχ ω ς σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι κ α ί ή

κ α τ ά Κ α ιρ ο ύ ς /έ π ο χ έ ς (κ α ί η λ ι κ ίε ς ) ε ξ έ λ ιξ η τ η ς σ ύ ν θ ε σ η ς χ υ μ ώ ν κ α ί π ο ιο τ ή τ ω ν .Σ έ α ρ ισ τ ε ρ ό σ τ ρ ο φ η κ α τ ε ύ θ υ ν σ η , ε κ κ ιν ώ ν τ α ς ά π ό κ ά τ ω , έ χ ο υ μ ε τ ά μ ( ε ) τ ο π ο -

ρ ιν (ά ) τ ρ ία , ψ υ χ ρ ά κ (α ί) ξ η ρ ά κ (α ί) μ ε λ α ν (ή ς ) χ ο λ ή ς γ ε ν ν η τ (ικ )α Ζ ώ δ ια ( ζ υ γ ό ς

σ κ ο ρ π ιό ς τ ο ξ ό τ η ς ). Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν , α ρ ι σ τ ε ρ ά , τ ά α ίμ α τ ο ς κ (α ί) φ λ έ γ <μ α τ ο ς > γ ε ν -

ν η τ (ικ )α , υ γ ρ ά κ (α ι) ψ υ χ ρ ά (έ γ ό κ ε ρ ο ς υ δ ρ ο χ ό ο ς ιχ θ ύ (ς )· σ τ ό ά ν ω μ έ ρ ο ς τ ά ε μ α τ ο ς

γ ε ν ν η τ (ικ )ά κ (α ί) υ γ ρ ά , θ ε ρ μ ά (κ ρ ιό ς τ α ύ ρ ο ς δ ί δ υ μ ο ς ), κ α ί σ τ ό δ ε ξ ιό τ ά ξ α ν θ ή ς

χ ο λ ή ς γ ε ν ν ιτ (ικ )ά , θ ε ρ ιν ά τ ρ ία (κ α ρ κ ίν ο ς λ έ ω ν π α ρ θ ε ν ο ς ). Ο ί κ υ κ λ ο σ τ ρ ε φ ε ϊς , έ π ι -

γ ρ α φ ό μ ε ν ε ς α υ τ έ ς ε π ι σ η μ ά ν σ ε ις μ α ς σ υ ν δ έ ο υ ν , κ α ί π ά λ ι , μ έ γ ν ώ ρ ιμ ε ς (κ α ί ά π ό

τ ό ν Ρ 36) φ υ σ ιο λ ο γ ικ έ ς α ν τ ιλ ή ψ ε ις , α ρ χ α ία ς γ ρ α μ μ α τ ε ια κ ή ς κ α τ α γ ω γ ή ς (Ε ίκ . 1,

5) κ α ί ν ε ό τ ε ρ η ς , ύ σ τ ε ρ ο - κ α ί μ ε τ α β υ ζ α ν τ ιν ή ς ε ι κ α σ τ ικ ή ς π α ρ ο υ σ ία ς (Ε ίκ . 5)52.

81 · κ α ί κ υ ρ ί ω ς , β λ . Χ . Μ ε ρ ά ν τ ζ α ς , Ή ε ικ ο ν ο γ ρ ά φ η σ η τ ώ ν Α ίν ω ν σ τ η μ ε τα β υ ζ α ν τ ιν ή μ ν η μ ε ια κ ή ζ ω

γ ρ α φ ικ ή τ ο ύ ε λ λ α δ ικ ο ύ χ ώ ρ ο υ (16ο ς -18ο ς α ι.). Ή σ υ μ β ο λ ι κ ή θ ε ώ ρ η σ η τ η ς έ ν ν ο ια ς τ ο ύ χ ρ ό ν ο υ σ τ η ν

Ο ικ ο υ μ έ ν η κ α ί σ τ ό Σ ύ μ π α ν , Ι ω ά ν ν ι ν α 2005. Γ ιά τ ίς ε φ α ρ μ ο γ έ ς τ ο ύ θ έ μ α τ ο ς τ ώ ν ζ ω δ ί ω ν (μ έ δ υ

τ ικ ά π ρ ό τ υ π α ) β λ ., ε ν δ ε ι κ τ ι κ ώ ς , κ α ί τ ή ν κ υ κ λ ικ ή / υ μ ν ο γ ρ α φ ικ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ « Έ π ί σ ο ί χ α ίρ ε ι»,

σ έ ε ικ ό ν α ( Γ ε ώ ρ γ ι ο ς Κ λ ό ν τ ζ α ς ) τ ο ύ Ε λ λ η ν ι κ ο ύ Ι ν σ τ ιτ ο ύ τ ο υ , σ τ η Β ε ν ε τ ία : Ν . Χ α τ ζ η δ ά κ η , Ά π ό

τ ό ν Χ ά ν δ α κ α σ τ η Β ε ν ε τία . Ε λ λ η ν ικ έ ς ε ικ ό ν ε ς σ τ η ν Ιτ α λ ία . 15ο ς -16ο ς α ιώ ν α ς (κ α τ ά λ ο γ ο ς έ κ θ ε σ η ς

σ τ ό Μ ο υ σ ε ί ο Correr, Β ε ν ε τ ία 1993), Α θ ή ν α 1993, σ . 166-73, α ρ ι θ . 4 1.

50. Π ρ β λ . τ ό π ρ ό σ ω π ο τ ο ύ γ έ ρ ο ν τ α Χ ρ ό ν ο υ σ τ ο ν κ ε ν τ ρ ι κ ό δ ί σ κ ο τ ο ύ π ε ρ ισ τ ρ ε φ ό μ ε ν ο υ , ρ ο ϊκ ο ΰ

χ ρ ό ν ο υ , σ έ μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί α τ ο ύ έ λ λ η ν . κ ω δ ι κ ό ς 516 τ η ς Μ α ρ κ ια ν ή ς Β ιβ λ ι ο θ ή κ η ς , φ . 159β (14ο ς α ι .):

E. Mioni, «Le tavole aggiunte alla Geografia di Tolomeo nel cod. Marc. gr. 516», Studi bizantini

e neogreci, Galatina 1983, σ . 66, π ίν . III (ε ίκ . 4). Σ έ σ υ γ κ ε ν τ ρ ικ ο ύ ς δ α κ τ υ λ ί ο υ ς ε γ γ ρ ά φ ο ν τ α ι ο ί δ ώ

δ ε κ α μ ή ν ε ς , κ α ί σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ι ο Ι φ ά σ ε ι ς τ ο ύ ή λ ι ο υ κ α ί τ η ς σ ε λ ή ν η ς , κ α ί ο ί ε β δ ο μ ά δ ε ς · μ έ τ ίς

Ε π ο χ έ ς (τ ο υ ς Κ α ιρ ο ύ ς ) ν ά ο ρ ί ζ ο υ ν κ α ί ν ά κ ι ν ο ύ ν τ ύ ν ν ο ο ύ μ ε ν ο τ ρ ο χ ό , μ έ α π λ ω μ έ ν α τ ά χ έ ρ ια

σ τ η ν π ε ρ ι φ έ ρ ε ι α τ ο υ , έ χ ο ν τ α ς π ρ ο β ά λ ε ι , κ α τ ε ν ώ π ι ο ν , σ τ ά τ έ σ σ ε ρ α ά κ ρ α τ η ς κ υ κ λ ικ ή ς σ ύ ν θ ε

σ η ς . Ό ε μ β λ η μ α τ ικ ό ς Χ ρ ό ν ο ς φ θ έ γ γ ε τ α ι μ έ σ ω τ η ς ε π ι γ ρ α φ ή ς , ε ν τ ό ς κ υ κ λ ι κ ο ύ π λ α ι σ ίο υ , σ τ ό

κ ά τ ω μ έ ρ ο ς τ η ς π α ρ ά σ τ α σ η ς : ό χ ρ ό ν ο ς θ ρ η ν ε ί ο υ ς ά δ ικ ω ν κ α τ ά γ ε ι κ α ι τ α ίς σ υ μ φ ο ρ α ίς έ ν α ς έ κ α σ τ ο υ

σ τ έ ν ε ι, ά σ τ α τ ο ς ω ν , β έ β α ιο ν μ η έ χ ω ν ό λ ω ς · ό χ ρ ό ν ο ς χ α ίρ ε ι ο υ ς ά ν υ ψ ώ ν α ν ά γ ε ι, γ έ λ ε ι γ ε λ ώ ν ά π α σ ι το ι ςε ύ δ ρ ο μ ο ύ σ ιν ο ύ γ α ρ έ χ ε ι τ ι τ ο σ τ ά σ ιμ ο ν τ ο ύ β ί ο υ (Mioni, α υ τ ό θ ι). Ό Χ ρ ό ν ο ς -ά σ τ α τ ο ς ω ν , ό π ω ς

κ α ί ό «τ ρ ο χ ό ς » τ ο ύ β ίο υ ( π α ρ α π ά ν ω , κ α ί σ η μ . 29)- ε μ φ α ν ί ζ ε τ α ι έ δ ώ ν ά σ υ γ χ α ίρ ε ι κ α ί ν ά σ υ

μ π ά σ χ ε ι μ έ τ ό ν ά ν θ ρ ω π ο . Σ τ ο ν ί δ ι ο κ ώ δ ικ α , σ έ ά λ λ η μ ικ ρ ο γ ρ α φ ί α , π α ρ α π έ μ π ο υ μ ε π ρ ο η γ ο υ

μ έ ν ω ς κ α ί σ τ η σ η μ . 34· κ α ί π α ρ α κ ά τ ω , σ η μ . 52.

51. Α ρ χ ικ ώ ς , φ λ έ γ μ α τ ο ς γ ε ν ν η τ (ικ )α .

52. Β λ ., π α ρ α π ά ν ω , τ ό κ ε ίμ ε ν ο τ ώ ν Ε κ λ ο γ ώ ν τ ο υ φ . 162 (Ε ίκ . 1), κ α ί τ ά π ρ ο η γ ο υ μ έ ν ω ς γ ρ α φ ό -

μ ε ν α σ τ ό φ . 3 ό π ο υ κ α ί σ η μ ε ιώ ν ε τ α ι ό κ α τ ά τ ή ν ε κ ά σ τ ο τ ε η λ ικ ί α ( κ α ί ε π ο χ ή ) π λ ε ο ν α σ μ ό ς τ ο ύ

κ α θ ε ν ό ς ά π ό τ ο υ ς τ έ σ σ ε ρ ις χ υ μ ο ύ ς . Π ρ β λ . Α ν ώ ν υ μ ο , ό .π . (σ η μ . 19), σ . 303 Ideler· β λ . κ α ί σ .

304.28-32, α υ τ ό θ ι : Μ ε ρ ίζ ο ν τ α ι δ ε ο ί χ υ μ ο ί δ ια τ ο ύ δ '. Έ ν τ η α ' η λ ικ ί α κ υ ρ ι ε ύ ε ι τ ο α ίμ α έ ω ς ε τώ ν ιδ ',

έ ν τ η β ' ή ξ α ν θ ή χ ο λ ή έ ω ς ε τώ ν κ η '. έ ν τη γ ' ή μ έ λ α ιν α έ ω ς ε τώ ν μ β ', έ ν τ ή δ ' τ ο φ λ έ γ μ α έ ω ς ε τώ ν π '

40



Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η Κ Α Ι Α Θ Λ ΙΑ Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α . Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ω Γ Ρ Λ Φ Ο Υ Μ Ε Ν Α

Ε ίν α ι χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ικ ά γ ι ά τ ή ν κ ε ιμ ε ν ικ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ κ ω δ ικ ό ς ό σ α , ε λ ά σ σ ο ν α ,

γ ρ ά φ ο ν τ α ι σ τ ή σ υ ν έ χ ε ια . Μ ε τ ά τ ά σ η μ ε ιώ μ α τ α τ ω ν φ φ . 220β κ .έ ξ . α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν

ε κ τ ε ν ή β ο τ α ν ο λ ο γ ικ ά λ ή μ μ α τ α σ τ ά φ φ . 222β : β ο τ ά ν η ή λ ε γ ω μ ε ν η β ρ ιο ν ία ν (inc.: Ή

μ ε ν π ρ ώ τ η ά μ π ε λ ο ς , λ ε υ κ ή ε σ τ ίν η ν τ ίν ε ς β ρ ιο ν ία ν κ α λ ο ύ σ ι...)· 222β -223: β ο τ ά ν η ν ή

π α ιώ ν ία - 223-223β : β ο τ ά ν η ν τ ο χ α μ ε δ ρ ιο ν 223β : π ε (ρ ί) μ α ν δ ρ α γ ο ύ ρ α ς τη ς β ο τ ά ν η ς .

Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν , σ τ ά φ φ . 224-224β , β ο τ α ν ο λ ο γ ικ ό λ ε ξ ικ ό (ubi voces Indorimi expli-

cantur: Omont I, 1886)· 225-229α , ια τ ρ ικ ό η μ ε ρ ο λ ό γ ιο (Calendarium mediami:

Omont, α υ τ ό θ ι), ά π ό τ ό ν Φ ε β ρ ο υ ά ρ ι ο ώ ς τ ό Δ ε κ έ μ β ρ ι ο . Σ τ η ν π α ρ α κ ε ιμ έ ν ω ς

έ κ τ υ λ ισ σ ό μ ε ν η σ τ ή λ η σ η μ ε ιώ σ ε ω ν , κ α ί σ τ ά γ ρ α φ ό μ ε ν α τ η ς κ ά τ ω ώ α ς , α π α ν τ ο ύ ν

δ ιά φ ο ρ α λ ε ξ ικ ο λ ο γ ικ ά , ε ρ μ η ν ε υ τ ικ ά , κ α ί ά λ λ α , ό π ω ς , δ .χ ., σ τ ό φ . 225: α ρ ι σ τ ε ρ ά ,

τ η ν κ α ιν ο δ ο ξ ί(α ν ) ν ό ε ι /δ ε ξ ιά τ η ν ε λ ε η μ ο σ ύ ν (η ν ). Π α ρ α κ ά τ ω : Β α β υ λ ώ ν ν ό ε ι τ η ν σ υ γ -

χ ν σ ιν θ η γ α τ ε ρ α α υ τ ή ς , τ ή ν α μ α ρ τ ία ν . Π ιό κ ά τ ω , σ τ ό φ . 226β , σ η μ ε ιώ ν ο ν τ α ι ο ί κ α

θ α ρ τ ικ ο ί τ ρ ό π ο ι π ο ύ χ ρ η σ ιμ ο π ο ιε ί ό θ ε ό ς , ό τ ω ν ψ υ χ ώ ν κ (α ι) σ ω μ α τ (ω ν ) ια τ ρ ό ς .

Α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν , σ τ ά φ φ . 229-229β , τ ά π ε ρ ί ε κ λ ε ίψ ε ω ν η λ ίο υ κ α ί σ ε λ ή ν η ς .

* * *

Μ έ τ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο υ φ . 218 ο λ ο κ λ η ρ ώ ν ε τ α ι ό ε ιρ μ ό ς τ ω ν ε π τ ά π ι ν ά κ ω ν π ο ύ σ υ

ν ο δ ε ύ ο υ ν τ ά κ ε ίμ ε ν α τ ο ύ Ρ 36. Ά π ό τ ίς π ρ ο σ ω π ο γ ρ α φ ικ έ ς ε μ φ α ν ίσ ε ις τ ω ν φ φ .

3β (Π α ν τ ε λ ε ή μ ω ν ) κ α ί 29β (Ι π π ο κ ρ ά τ η ς ), ό π ο υ σ υ ν δ υ ά ζ ο ν τ α ι ή χ ρ ισ τ ια ν ικ ή μ έ

τ ή ν κ λ α σ ικ ή (τ ή ν ε λ λ η ν ικ ή ) π α ρ ά δ ο σ η κ α ί π α ρ ο υ σ ία , τ ίς β ιβ λ ι κ έ ς (;) α π η χ ή σ ε ις

τ ο υ ε ικ ο ν ιζ ό μ ε ν ο υ σ τ ό φ . 94β - κ α ί ο π ω σ δ ή π ο τ ε α λ λ η γ ο ρ ικ ο ύ - α γ ώ ν α , κ α ίπ ε ρ ν ώ ν τ α ς ά π ό τ ό «κ α θ η μ ε ρ ι ν ό » σ τ ιγ μ ιό τ υ π ο μ έ τ ό ν γ ια τ ρ ό κ α ί τ ό ν α σ θ ε ν ή

τ ο ύ φ . 187β , β α ίν ο υ μ ε , χ ω ρ ίς γ ρ α μ μ ικ ή σ υ ν έ π ε ια (ο π ισ θ ο δ ρ ο μ ώ ν τ α ς , κ α ί π ά λ ι

π ρ ο χ ω ρ ώ ν τ α ς , σ τ ό ε ικ α σ τ ικ ό π ε δ ίο τ ο ύ κ ω δ ικ ό ς ), π ρ ο ς ε υ ρ ύ τ ε ρ α π ε ρ ι ε κ τ ικ έ ς

σ υ ν θ έ σ ε ις , σ τ ά φ φ . 163β κ α ί 218, ό π ο υ μ α ρ τ υ ρ ο ύ ν τ α ι ο ί κ υ κ λ ι κ ά ε π α ν α λ α μ β α

ν ό μ ε ν ε ς κ ιν ή σ ε ις κ ό σ μ ο υ κ α ί α ν θ ρ ώ π ο υ . Έ ξ α λ λ ο υ , ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ φ . 203β σ υ ν

δ υ ά ζ ε τ α ι ξ έ χ ω ρ α μ έ έ κ ε ίν η ν τ ο ύ φ . 163β σ έ ν ο η τ ό δ ίπ τ υ χ ο , α ν α φ ε ρ ό μ ε ν ο σ τ ό

π ρ ό σ κ α ιρ ο κ α ί α σ τ α θ έ ς τ ο ύ β ίο υ : μ έ τ ή ν ε ικ ό ν α τ η ς α ύ ξ ο μ ε ιω τ ικ ή ς π ε ρ ι

σ τ ρ ο φ ή ς γ ύ ρ ω ά π ό τ ό κ ε ν τ ρ ικ ό π ρ ό σ ω π ο τ ο ύ α π α τ η λ ο ύ Κ ό σ μ ο υ α φ ε ν ό ς , κ α ί

α φ ε τ έ ρ ο υ μ έ τ ό Δ έ ν δ ρ ο τ ο ύ β ίο υ , τ ό φ υ τ ρ ω μ έ ν ο ε π ά ν ω ά π ό τ ό σ π ή λ α ιο τ ο ύΆ δ η . Σ η μ ε ιω τ έ ο ν ό τ ι κ α ί σ τ ίς δ ύ ο α υ τ έ ς μ ε τ α φ ο ρ ικ έ ς /σ υ μ β ο λ ι κ έ ς (κ α ί κ ο ιν ο ύ

δ ε ικ τ ικ ο ύ σ τ ό χ ο υ ) π α ρ α σ τ ά σ ε ις ε ισ ά γ ε τ α ι , Ι δ ιο χ ε ίρ ω ς , τ ό α ν α φ ε ρ ό μ ε ν ο σ τ ο ν

Ν ικ ό δ η μ ο α υ τ ο β ιο γ ρ α φ ικ ό σ τ ο ι χ ε ίο : μ έ τ ή φ θ ε γ γ ό μ ε ν η μ ο ρ φ ή τ ο ύ μ ο ν ά χ ο υ -

ζ ω γ ρ ά φ ο υ σ τ ο ν π υ θ μ έ ν α τ η ς β ιο τ ικ ή ς π ε ρ ισ τ ρ ο φ ή ς , σ τ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ Τ ρ ο χ ο ύ (φ .

163β )· κ α ί μ έ σ ω τ ο ύ ε π ιγ ρ ά μ μ α τ ο ς π ο ύ σ τ έ φ ε ι τ ή σ ύ ν θ ε σ η τ ο ύ Δ έ ν δ ρ ο υ (φ .

κ α ί έ ω ς γ ή ρ ω ς . Π ρ β λ . τ ή ν α ρ χ α ι ό τ ε ρ η μ ι κ ρ ο γ ρ α φ ί α τ ο ύ κ ω δ ι κ ό ς gr. 516 (14ο ς α ι.) τ η ς Μ α ρ -

κ ι α ν ή ς Β ιβ λ ι ο θ ή κ η ς · β λ . Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2003, ο . π . (σ η μ . 7), σ . 17-20, ε ί κ . 2.

41




203β ). Ε π ισ η μ α ίν ο υ μ ε π α ρ ά λ λ η λ α τ η ν π ρ ω τ ο τ υ π ία τ η ς ε μ φ ά ν ισ η ς τ ο υ Τ ρ ο χ ο ύ

σ ε ε λ λ η ν ικ ό χ ε ιρ ό γ ρ α φ ο-

σ υ ν δ υ α ζ ό μ ε ν ο υ , μ ά λ ισ τ α , μ ε τ ό σ τ α θ ε ρ ά π α ρ α δ ιδ ό μ ε ν ο

α ρ χ α ίο χ ρ ι σ τ ια ν ικ ό ε π ί γ ρ α μ μ α τ ο υ Γ ρ η γ ο ρ ίο υ , τ ό ό π ο ιο έ π α ν ε γ γ ρ ά φ ε τ α ι σ έ π α

ρ ό μ ο ια κ α ί π ά λ ι, μ ε τ α γ ε ν έ σ τ ε ρ η σ ύ ν θ ε σ η (18ο ς /19ο ς α ι.), σ έ π ί ν α κ α τ ο υ Β υ ζ α ν τ ιν ο ύ Μ ο υ σ ε ίο υ Α θ η ν ώ ν 53. Μ ν η μ ο ν ε ύ ο υ μ ε τ έ λ ο ς τ η ν π α ρ ο υ σ ία , σ τ ο ν κ ώ δ ικ α

π ο ύ ε ξ ε τ ά ζ ο υ μ ε , α ρ χ α ίω ν ύ σ τ ε ρ ο γ ε ν ώ ν κ ε ιμ έ ν ω ν , σ έ υ π ο τ ιθ έ μ ε ν η σ χ έ σ η μ έ τ ά

ό π ο ια ε ίχ ε ή δ η δ ια τ υ π ω θ ε ί (14ο ς α ι.), σ έ κ ώ δ ι κ α τ η ς Μ α ρ κ ια ν ή ς (μ ε τ έ π ε ιτ α ) β ι

β λ ιο θ ή κ η ς , ε ν α ε ικ α σ τ ικ ό α ν ά λ ο γ ο - γ ι ά ν ά σ υ ν δ ε θ ε ί α ρ γ ό τ ε ρ α , κ α ί α π ε υ θ ε ία ς , μ έ

τ ό κ ε ίμ ε ν ο μ έ τ ό ό π ο ιο σ χ ε τ ίζ ε τ α ι, σ έ α γ ι ο ρ ε ίτ ικ ο υ ς κ ώ δ ικ ε ς (17ο ς α ι.)54

. Ό ζ ω

γ ρ ά φ ο ς έ χ ε ι σ υ γ κ ρ α τ ή σ ε ι κ α ί α ν α π τ ύ ξ ε ι σ υ ν θ έ σ ε ις ο π ο ύ α ν α δ ε ικ ν ύ ο ν τ α ι δ ύ ο

ε π ώ ν υ μ α κ α ί ε ν α α ν ώ ν υ μ ο π ρ ό σ ω π ο μ έ κ ο ι ν ό π ρ ο ο ρ ισ μ ό (φ φ . 3β , 29β , 187β ), β ι

β λ ικ έ ς α ν α μ ε τ ρ ή σ ε ις , μ υ θ ο γ ρ α φ ικ έ ς έ ξ α ν α τ ο λ ώ ν π α ρ α β ο λ έ ς κ α ί, τ έ λ ο ς , κ υ κ λ ικ έ ς

σ υ ν θ έ σ ε ις μ έ α π ώ τ ε ρ η κ α τ α γ ω γ ή , π ο ύ ο δ η γ ε ί ά π ό τ ά σ κ α μ π α ν ε β ά σ μ α τ α τ ή ς τ ύ χ η ς σ τ ο ν α ν α π ό δ ρ α σ τ ο κ ύ κ λ ο τ ο ύ β ίο υ , κ α ί σ έ σ υ ν δ υ α σ μ ο ύ ς κ ο σ μ ο γ ρ α φ ικ ώ ν κ α ί

β ιο λ ο γ ικ ώ ν α ν τ ιλ ή ψ ε ω ν . Ή δ ια δ ρ ο μ ή α υ τ ή τ ο ύ ε ικ α σ τ ικ ο ύ λ ό γ ο υ δ ε ίχ ν ε ι ν ά ε ίν α ι

π ιό σ υ ν ε κ τ ικ ή ά π ό ε κ ε ίν η τ ώ ν κ ε ιμ έ ν ω ν . Ή α ρ χ ικ ώ ς δ ύ σ β α τ η selva oscura τ ή ς ύ λ η ς

τ ο ύ Ρ 36, μ έ τ ά ξ έ φ ω τ α τ ώ ν κ α τ ά τ ό π ο υ ς λ ε υ κ ώ ν φ ύ λ λ ω ν , π α ρ ο υ σ ιά ζ ε ι μ ια ν ε ν

δ ια φ έ ρ ο υ σ α , έ ν π ρ ο ό δ ω , σ ύ ν θ ε σ η γ ρ α μ μ α τ ε ια κ ώ ν α π ο σ π α σ μ ά τ ω ν κ α ί ε ικ ό ν ω ν :

α μ φ ό τ ε ρ α , ό π ω ς τ ό έ χ ο υ μ ε ή δ η ε π ισ η μ ά ν ε ι, κ α τ α γ ό μ ε ν α ά π ό δ ύ ο σ υ μ π λ η ρ ω μ α

τ ικ έ ς τ ά ξ ε ι ς δ ε δ ο μ έ ν ω ν . Ό Parisinus graecus 36 δ ίν ε ι π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο τ ή ν ε ν τ ύ π ω σ η

τ ο ύ χ ρ η σ τ ικ ο ύ σ η μ ε ιω μ α τ ά ρ ι ο υ π α ρ ά έ κ ε ίν η ν τ ο ύ ε κ δ ο τ ικ ο ύ ε γ χ ε ιρ ή μ α τ ο ς-

ό θ ε ν

κ α ί ο ί π ικ ρ έ ς δ ι α π ισ τ ώ σ ε ις τ ο ύ - π ά ν τ ω ς , α ν α ρ μ ό δ ι ο υ γ ι ά (κ α ί α δ ιά φ ο ρ ο υ

π ρ ο ς ;) τ ίς ε ικ ό ν ε ς - Α γ γ έ λ ο υ Β ε ρ γ ίκ ι ο υ ... Έ κ π ρ ώ τ η ς ό ψ ε ω ς ! Δ ιό τ ι, ο ύ τ ε α δ ι ά φ ο

ρ ο ς ή τ α ν - ό π ω ς ε μ μ έ σ ω ς ε μ φ α ν ίζ ε τ α ι σ τ ό β ιβ λ ι ο γ ρ α φ ικ ό τ ο υ σ η μ ε ίω μ α55

-,

ο ύ τ ε α ν α ρ μ ό δ ι ο ς , α ν λ ά β ο υ μ ε υ π ό ψ η τ ή θ έ σ η κ α ί τ ίς δ ε ξ ιό τ η τ ε ς τ ο υ5 6

!

Π α ρ ίσ ι - Κ έ ρ κ υ ρ α 2005/6

53. Β λ . π α ρ α π ά ν ω κ α ί σ η μ . 29. Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς 2001. ο .π . (σ η μ . 7), σ . 73-4, ε ίκ . 8.

54. Β λ . π α ρ α π ά ν ω κ α ί σ η μ . 19. 32-5.

55. Β λ . π α ρ α π ά ν ω κ α ί σ η μ . 17.

56. Π ρ β λ ., έ ν π ρ ο κ ε ιμ έ ν ω , έ ν ια χ ε ι ρ ό γ ρ α φ α τ ο ύ Α γ γ έ λ ο υ Β ε ρ γ ί κ ι ο υ κ α ί τ ό δ ιά κ ο σ μ ο τ ο υ ς , σ τ ο ν

κ α τ ά λ ο γ ο : Π α ρ ίσ ι 1958, ό .π . (σ η μ . 3), α ρ ι θ . 93, 9 5- 8. Β λ . κ α ί τ ή ν ε κ τ ί μ η σ η τ ο ύ Bordier (1883),

ό .π . (σ η μ . 4), σ . 264, γ ι ά τ ή ν ε ικ ο ν ο γ ρ α φ ικ ή σ υ ν ι σ τ ώ σ α τ ο υ Ρ 36: L'ornementation générale ...en est

insignifiante. Mais il renferme de remarquables représentations de personnages. Γ ιά έ ν α σ ύ ν τ ο μ ο ισ τ ο ρ ι

κ ό τ ή ς σ υ λ λ ο γ ή ς τ ώ ν ε λ λ η ν ικ ώ ν κ ω δ ί κ ω ν σ τ η ν Ε θ ν ι κ ή Β ιβ λ ι ο θ ή κ η τ ή ς Γ α λ λ ί α ς β λ . Π α ρ ίσ ι 1958,

ό .π ., σ . XXV-XXXII (Ch. Astrae). Γ ιά τ ό ν Κ ρ ή τ η θ ε ν ά φ ικ ο μ ε ν ο ν Ά γ γ ε λ ο Β ε ρ γ ίκ ι ο , ε π ιμ ε λ η τ ή ν τ ώ ν

Ε λ λ η ν ικ ώ ν β ιβ λ ίω ν σ τ η ν έ γ γ ι σ τ α τ ο ύ β α σ ιλ ικ ο ύ κ ο ιτ ώ ν α ς β ιβ λ ιο θ ή κ η ν τ ο υ Fontainebleau, π ρ β λ . τ ή

μ α ρ τ υ ρ ί α τ ο ύ Ν ικ ά ν δ ρ ο υ Ν ο υ κ ί ο υ , Α π ο δ η μ ιώ ν Γ ' 95,1 : Nicandre de Corcyre, Voyages, ε κ δ . J.-A.

de Foucault, Π α ρ ί σ ι 1962, σ . 184-5.

42



Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

1 Κ ώ σ τ α ς Α γ γ ε λ ά κ ο ς

Ο Ι Α Π Ο Ψ Ε ι ς Τ Ω Ν Ν Ε Ο Δ Ι Ο Ρ Ι Σ Τ Ω Ν Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ ΙΚ Ω Ν

Γ ΙΑ Τ Ο Ν Ε Ο Τ Ρ Ο Π Ο Π Ρ Ο Σ Λ Η Ψ η ς Τ Ο Υ ς

Σ Τ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ ΙΚ Ο Σ Υ Σ Τ Η Μ Α

15 Η λ ί α ς Α ν τ ω ν ό π ο υ λ ο ς

Π Α Ν Τ Α Α Τ Ε Λ Η , Κ Α Ι Α Θ Λ Ι Α Κ Α Ι Α Χ Ρ Η Σ Τ Α .

Κ Ω Δ ΙΞ PARAVISINUS GRAECUS 36 (140Σ -150ί Α Ι.)

Γ Ρ Α Φ Ο Μ Ε Ν Α Κ Α Ι Ζ Ω Γ Ρ Α Φ Ο Υ Μ Ε Ν Α

43 Β ά ι ο ς Β α ίό π ο υ λ ο ς

Σ Τ Α Χ Ρ Ο Ν Ι Α Τ Ο Υ Π Ρ Ω Ι Μ Ο Υ Α Ν Θ Ρ Ω Π Ι Σ Μ Ο Υ :

Α Λ Δ Ι Ν Ε ς Ε Κ Δ Ο Σ Ε ις Κ Α Ι Λ Α Τ Ι Ν Ι Κ Ε ς Μ Ε Τ Α Φ Ρ Α Σ Ε ιςΕ Λ Λ Η Ν Ι Κ Ω Ν Κ Ε Ι Μ Ε Ν Ω Ν

59 Η λ ί α ς Γ ια ρ έ ν η ς

Τ Ο Χ Ε Ι Ρ Ο Γ Ρ Α Φ Ο Α Ρ . 20 Τ η ς Ζ Ω Σ Ι Μ Α Ι α ς Β Ι Β Λ Ι Ο Θ Η Κ η ς

ΙΩ Α Ν Ν ΙΝ Ω Ν . Ε Ν Α Χ Ρ Ο Ν Ο Λ Ο Γ Η Μ Ε Ν Ο Κ Α Ι

Ε ΙΚ Ο Ν Ο Γ Ρ Α Φ Η Μ Ε Ν Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Ο Χ Ε ΙΡ Ο Γ Ρ Α Φ Ο

75 Α θ α ν ά σ ιο ς Α γ γ . Ε υ σ τ α θ ί ο υ

Ο Κ Ω Δ Ι Κ α ς 1066 Τ η ς EBE

(Π Ρ Ο Ε Ρ Χ Ο Μ Ε Ν ο ς Π Ο Τ Η Ν Ι Ε Ρ Α Μ Ο Ν Η Δ Ο Υ Σ ΙΚ Ο Υ )Κ Α Ι Τ Α Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Ι Κ Α Ε Ρ Ω Τ Η Μ Α Τ Α

Κ Α Τ Α Τ Η Ν Υ Σ Τ Ε Ρ Η Β Υ Ζ Α Ν Τ ΙΝ Η Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ο

125 Σ ο φ ί α Λ α ΐο υ

Τ Ο Δ ΙΚ Τ Υ Ο Τ Ω Ν Β Α Κ Ο Υ Φ Ι Ω Ν Τ η ς Π Ο Λ η ς Ω Ν Τ Ρ ΙΚ Α Λ Ω Ν ,

15Ο Σ -16Ο Σ Α ΙΩ Ν Α Σ

151 Ε υ δ ο κ ία Ο λ υ μ π ί τ ο υ

Α Π Ο Τ Η Ν Ο Ρ Ε ΙΝ Η Χ Ω Ρ Α Σ Τ Η Ν Π Α Ρ Α Λ Ι Α Κ Η Σ Κ Α Λ Α

Π α ρ α τ η ρ ή σ ε ίς γ ια τ η δ ια μ ό ρ φ ω σ η μ ια ς ν η σ ι ώ τ ικ η ς π ό λ η ς

181 Θ ε ο δ ό σ η ς Π υ λ α ρ ιν ό ς

MULTUM IN PARVO: Α Π Ο Τ Ο «Π ΙΣ Τ Ο Μ Α !»

Κ Α Ι Τ Η Ν Τ Ι Μ Η Κ Α Ι Τ Ο Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Υ Κ Ω Ν Σ Τ . Θ Ε Ο Τ Ο Κ Η

Σ Τ Η Ν Τ ΙΜ Η Κ Α Ι Τ Η Ν Υ Π Ο Λ Η Ψ Η Τ Ο Υ «Α Σ Π Ρ Ο Π Ο Τ Α Μ Ο Υ »

Τ Ο Υ Ι.Μ . Π Α Ν Α Γ ΙΩ Τ Ο Π Ο Υ Λ Ο Υ

193 Η λ ί α ς Κ . Σ β έ ρ κ ο ς

Α Ρ Π Α Λ Ο Σ Κ Υ Τ Α ?



203 Κ ώ σ τ α ς Σ μ π ό ν ια ς

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Ο Γ Ρ Α Φ Ι Κ Ε ς Π Α Ρ Α Τ Η Ρ Η Σ Ε ι ς Γ ΙΑ Τ Η Μ Ε Λ Ε Τ Η

Τ Ω Ν Π Ρ Ο ί Σ Τ Ο Ρ ΙΚ Ω Ν Τ Ο Π ΙΩ Ν Τ Ο Υ Ι Ο Ν ΙΟ Υ :

Π Ρ ο ς Μ ΙΑ Α Ρ Χ Α Ι Ο Λ Ο Γ ΙΑ Τ Ω Ν ΙΟ Ν ΙΩ Ν Ν Η Σ ΙΩ Ν

225 Ε λ έ ν η Ά γ γ ε λ ο μ ά τ η -Τ σ ο υ γ κ α ρ ά κ η

Ε Ρ Γ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι Ο Υ Ζ . Σ Ο Φ Ι Α Ν Ο Υ

247 Ε λ έ ν η Ά γ γ ε λ ο μ ά τ η -Τ σ ο υ γ κ α ρ ά κ η

Τ Ο Φ Α Ι Ν Ο Μ Ε Ν Ο Τ η ς Ζ Η Τ Ε Ι α ς Κ Α Τ Α Τ Η Μ Ε Τ Α Β Υ Ζ Α Ν Τ Ι Ν Η Π Ε Ρ Ι

2ί) Γ> Δ η μ ή τ ρ η ς Τ σ ο υ γ κ α ρ ά κ η ς

Ο Ζ Ω Γ Ρ Α Φ ο ς η ς Ε Κ Κ Λ Η Σ Ι α ς Ο Υ Α Γ . Δ Η Μ Η Τ Ρ Ι Ο Υ

Σ Τ Ο Λ Ε Ι Β Α Δ Α Σ Ε Λ Ι Ν Ο Υ

30 3 Τ ζ ε λ ίν α Χ α ρ λ α ύ τ η

Μ Ε Γ Ι Σ Τ Α Ν Ε ς Ο Υ Ι Ο Ν Ι Ο Υ :

Ο Ο Ι Κ ο ς Τ Ω Ν Α Δ Ε Λ Φ Ω Ν Β Α Λ Λ Ι Α Ν Ο Υ

ionikos logos

Documents