SONNYROLLINSHET BLIJFT OPMERKELIJK WANNEER IEMAND VAN BIJNATACHTIG ELKE DAG ZIJN INSTRUMENT BESTUDEERT, OPWERELDTOURNEE GAAT EN COMPOSITIES BEDENKT VOORZIJN ZOVEELSTE NIEUWE ALBUM. 'TENOR COLOSSUS'SONNYROLLINS IS ZO IEMAND. rN DE VORIGE PROFILE (JAZZ 3)GAF AUTEUR EDDY DETERMEYER EEN IMPRESSIE VANDE RUIM ZESTIGJARIGE CARRIÈRE VAN DE SAXOFONIST.EEN BIJZONDER ONVERMOEIBAAR MENS, DIE EVEN OPENEN SYMPATHIEK IS ALS ZIJN MUZIEK. EEN PERSOONLIJKVERHAAL VAN EEN PUR,E MUZIKAIIT rEKsï ANGELTeUE vAN os FoToGRAFTE: Jos KNAEF': .

Sonny Rollins' grote voorkomen, veelalvoorzien van stoere zwarte zonnebril enietwat norse blik, en zijn enorme volumeen warme, zangerige toon staan in schrilcontrast met's mans zachte hese stem enbescheiden, vriendel jke houding. Tweeflrntê n\/êrêênL nm<Íên rr:llon dirorl nn do

onuitputtelijke liefde voor muziek en eenjonge open, geest. Rollins, geboren op 7

september 1930 in Harlem (Sugar Hill) NewYork, is een van de laatste levende rconen uitde traditionele beboplaren. Hij speelde metalle groten van ziln tilo en vertelt er graagover, maar zich richt evenee.ts op het hier ennrr flp :fnolnnon i2rên <t::t hii zn'n dartinkecr ner i::. nn pen nndium. Zo nu en danop een festival, in jazzclubs is h,1 nauwelijLste vinden.'lk ben blij dat ik weer kan gaantoeren. lk heb er veel zin in. Volgens milben ik nog nooit in Groningen geweest, ligtdat in de buurt van Eindhoven? Utrecht danmisschien? Ook niet? Nou ik ben benieuwdhoor.'Rollins geeft op 22 oLtober een eenmaligconcert in de Groningse Oosterpoort. Eenoptreden dat een lang feestje kan worden,want de saxofonist houdt niet oÍ nauwelilksde klok rn de gaten. Zijn legendarischeconce'ten slaan er bekend om dat ze quaspeeltild variëren tussen de twee, en in

extreme mate, vier uur.'Een Sonny Ro ,

concert is altijd spontaan, want ik ben e:spontane en pure muzikant. lk leg nc:.m|Jn set van te voren vast. l'm a workprogress, haha. lk heb zoveel reperi.

=opgebouwd waar ik uit kan putten, da:het altijd van het moment en de sÍeer tuss=band en publiek laat aÍhangen. Dat Fc. .'het ook spannend. Wel werk ik aan n e -.albummaterraal, dus is de kans groot de:nieuwe stukken wil uitproberen.'ftla ziin oprclo ên 7aêr <rrrroc\/nllê anma. :- . -

cd, Road Shows, Vol l(2008), s -:-isschien logisch om ïe denken aa-::vervolgplaat. Rollins helpt me uit de drc, -''Nee, dat album is samengesteld uit dÊ'.:;--" l;,,^--+^";--l n--dót lVcllldteltddt. Uddf mOeI lK nO0

"nee'Lrjd voor uittrekken, haha Vaa'is geen ge( idee, mrsschien volge'c ::Ee'sr focus ik me op nieuwe eige'- ..

stukken. lk zlt nog midden in het p..:-.

I|( OILOOI I|\| DI BOIlllTtl|, DE

ZO|\l [|l| DI ZII. I|( ttull PUlJH

ZIJ|ll, ZOALS |ll|IJ|l| OIII|OIIJI|\lC

I|ll I|l|SPIRATIIS

vandaar dat ik wat experimenteer tijdens deliveshows. Dan kan ik een beetje kijken watwel en niet werkt.' Dat scheot oua solo'shoge verwachtingen, want de saxofonist is

een van de weinigen die minutenlang kanwerken aan zijn opbouw en het uitbreidenvan zijn thema's. Tevens blijft hil boeien alshij in vorm is; waarbij zijn gedachten bijnatastbaar zijn wanneer hij soleert.

Toch lijkt de bescheiden Rollins nog altijd tetwijfelen over zijn eigen kunnen en oefentzich mede daarom suf . Weliswaar niet meerzo intensief als vroeger (hij repeteerdesoms wel zestien uur op een dag), maar hetverlangen naar de 'perfecte' solo en soundblijÍt. 'lk leer nog elke dag. Muziek is eenonuitputtelijke bron. Daar krijg ik nooitgenoeg van. Wel gaat het wat moeizamerdan een tijdje geleden. lk voel me primaen ben jong van geest, maar mijn lichaamlaat me soms een beetje in de steek. lkkan niet meer zoveel experimenteren alsvroeger...' In zijn jonge jaren wisselde hilhet ene instrument rn voor het andere om tekijken waarmee hij het beste uit de voetenkon. Grote favoriet is nog altijd de Conn,waarvan hij veel exemplaren heeft versleten.De laatste jaren speelt hij op een Selmer,met Rigotti rieten en een Otto Link of Berg-Larsson mondstuk. Rollins slaakt een dieoezucht.'lk zeg het niet graag, maar ik kan hetfysiek niet meer aan om op andere merkente spelen.'Rollins verwijst naar problemenmet zijn gebit. 'De Selmer is comfortabel.In dit leven maak ik geen switch meer naareen andere combinatie. Hier moet ik hettot mijn laatste adem mee doen. lk moetmiin qeluid kunnen behouden door veel

te oefenen en te spelen lk heb genoegveranderingen ondergaan. Natuurlijk blijf ikwel kritisch, maar ik moet accepteren dat demogelijkheden ergens ophouden.'

De openhartige Rollins voegt toe dat ookhet componeren moeizamer verloopt danhij van zichzelf gewend was. Soms heefthij te weinig inspiratie. AI zijn er dagendat hij zichzelf verbaast en de muziek tothem komt. Zoals vlak voor ons gesprek.Die ochtend heeft hij een nieuwe songgeschreven en hij is zo blij als een kind. Dekans is klein dat het een nieuwe klassiekeroplevert, zoals St. Thomas, Oleo, Doxy enAiregin (de laatste drie standards staan opBags Groove met Miles Davis, 1954), maarRollins legt de lat voor zichzelÍ altijd hoog.Zelfkritiek lijkt zijn klankbord, ondanks dathij moeililk naar zichzelf kan luisteren. Hijvindt het vreselijk om zijn eigen opnamenterug te horen.'lk speel llever. lk ben eenemotionele saxofonist. lk probeer altijdte communiceren en kies daarom stukkenuit die me raken. die iets in me losmaken.lk ben een spiritueel man. lk geloof in debomen, de zon en de zee. lk wil puur zijn,zoals mijn omgeving en inspiraties. Geentechnische snufjes. lk ben er overigens ookte lui voor om die uit te zoeken. haha.'

Het gaat beter met de tenorsaxofonist, sindshij de dood van Lucille, zijn grote liefdeen steun en toeverlaat, heeft verwerkt.Bijna vijftig jaar was het echtpaar samen,tot zij in 2004 overleed. Lucille bracht alswerkende vrouw brood op de plank enverzorgde later de financiële zaken van

haar man. Rollins praat eropen over: 'lk mis Lucillenog steeds verschrikkelijk,maar ik ben opgehoudenom medeleden met mezelfte hebben. lk moet verder,het hoofdstuk afsluiten.Het is een enorm cliché,maar doodgaan hoort noueenmaal bij het leven.Mijn ouders zijn er nietmeer, mijn zus is onlangsook overleden en ik hebontzettend veel vriendenverloren... Je moet door,ook al is dat nog zo zwaar.Door de dood van Lucilleheb ik wel een deukopgelopen, het was eengrote verandering. lk bennog steeds eenzaam. Weleidden een teruggetrokkenleven in Germantown, netbuiten New York. Geenkinderen... lk heb gelukkigmijn muziek, daar ga ikhelemaal in op. En wehebben een Íantastischleven gehad samen. Lucilleging overal mee naar toe,ze stond altijd aan mijn

RACI$tlllI IAL |llOOIÏ

l'IRDtfl|IJIl|IIll. l|tl I$ IIIllUIIIIUIRSIIT PROBIITIUI, [AÏ|ll|IT ATLIIIII OEtDÏ UOOR

Itfl|ART IIu BIA|ll|(

zijde. Daar ben ik erg dankbaar voor.'

Ondanks het grote verlies van Lucille voelt I

haar aanwezigheid, evenals die van andedierbaren die hij heeft verloren. Rollirgelooft in reïncarnatie, en vanaf de jaren !interesseert hij zich al in het spirituele. M,goeroemeester Thelonious Monk en goecvriend John Coltrane wisselde hij regelmatvan gedachten over het hiernamaals. Ov,het Boedisme, over yoga en andere gelooen levensopvattingen. 'lk kan blijvedoorgaan met leven en musiceren wdnnêrik het verlies heb geaccepteerd. lk hotslechts aan mijn vrienden en geliefdendenken, en dan zijn ze bij me. lk heb merdan eens over Coltrane en Monk gedroomrAls een soort visioen kwamen ze tot mij.'Rollins had een opmerkelijke band mrde legendarische pianist Monk. Het wizijn leermeester en de pianist was opreclgeïnteresseerd in het spel van zijn leerlincDaarnaast was hij ook goed bevriend me

en geinspireerd door Coltrane en MileDavis. Dat Rollins met deze iconen i

aanraking kwam, was een kwestie vatijd. Hij woonde in het hart van Harleren zat met zijn neus bovenop alle nieuwlazzontwikkelingen. Ondanks zijn wiingetogen karakter en onzekerheid werRollins' talent al snel opgemerkt e

waagde hij de sprong tijdens jamsessiesbijvoorbeeld Minton's Playhouse, waar l.

optrad voor zijn grote helden. Daar maaklhij indruk op de grote jongens, die wistedat hij het ver zou schoppen. 'Als je jonbent, kun je alles aan. lk wilde niets lievrdan beroepsmuzikant worden en daarvocmoest ik mijn angsten overboord gooierZodra ik op het podium stond, kon ik mildoel bereiken en hoe meer ik optrad e

oefende, hoe makkelijker ik ermee om kogaan. lk kon mijn pad volgen, waardoorvolwassener werd. Natuurlijk zaten datook moeilijke periodes tussen. Dan trok r

me een tijdje terug... lk had alleen graaeen paar jaar eerder geboren willen worderzodat ik meer onderdeel had kunneuitmaken van de bebopbeweging. ColtranrMiles en Monk waren allen ouder. lk wztwintig toen ik voor het eerst met Miles e

Monk speelde. Dat had een enorme impa<op me. lk koester die periode dan ook h<

meeste. Zij waren de mannen tegen wie r

op kee k.'

In eerste instantie raakte Rollins geïnspireerdoor zijn vroege invloeden: ColemaHawkins, Bud Powell en Louis Jordan. He

-awkinsgeluid (de dikke vette toon) is nog;teeds te horen in zijn spel. Het was echter de, ernieuwende speelwijze van de beboppersJie Rollins een andere kant opstuurde. Davis-n Monk hadden een zeer eigenzrnnige strjl,:re afweek van andere bebopgrondleggers:ls Charlie Parker en Dizzy Gillespie. Rollrns

Ja{ de voorkeur aan eerstgenoemde:Dizzy en Bird konden geweldig rn hoog.empo spelen en soleren en pasten daar/eel noten op toe. Miles stoorde zich aanCe vele noten.' Rollins noemde hem ooitThe Seeker', omdat Davis zich losmaakte.'an zijn muzikale omgeving en zocht naar

-ijn eigen lyrrsche stem. Die stem sprakCe saxofonist meer aan. 'Toen Miles ouder.verd, trokken mensen aan alle kanten aanrem, in de hoop daï hi1 ziln oude repertoirezou spelen: de snelle bebopstukken. Dat.on hij echter fysiek niet meer aan en zijnzoektocht ging verder. Hij zocht naar allerlei;ndere stijlen en mogelrjkheden die hem inriln optiek alleen maar unieker maakten.'

"log zo'n uniek figuur was John Coltrane,net wie Roll ns goed overweg kon, hoewel1e pers en critici vaak anders beweerden. De

'tijlen en sound van de saxofonisten weken-ogal van elkaar af, waardoor ze zich luistcnderscheidden. Zoals in de laatste profilestond omschreven, deden de mannen hetrmstebeurt in de broek voor elkaar. De ene<eer was Rollins in topvorm, de andere keer.ende Trane geen genade. In de praktijkradden de mannen een groot wederzijds-ê<nê.i rnrr:rhri tnrol :ltiid do rnnrrrrroniio

- die voor elke New Yorkse muzikant gold -aanwezig was. Rollins: 'John en ik trokken/eel samen op. Hil was een van de weinigen'net wie ik gesprekken voerde die nieta leen over muziek gingen. We wisselden'egelmatig gedachten uit over spiritualiteit.',Ve deelden dezelÍde interesse voor hetBoeddhisme, het bovenaardse. Muziekmaken vormde daarbij een soort meditatievoor ons. Dat hadden we gemeen. In

iegenstelling tot Monk, die discussieerdenooit over zijn geloofsovertuiging. We-.^^n h^- ^^.À^r -1. oon hnnnnrioctor409Err rrgilr EgruEr or) qcrr rruugprrcJrsr,:mdat hrj zo leeÍde. Die brjnaam kreeg hijniet voor niets, haha '

Behalve door zijn tijdgenoten, werd Rollinsook gevormd door het harde Amerikaanseeven. Wre wat dieper in zijn repertoireduikt, moet ongetwilfeld opvallen dat desaxofonist er niet voor schuwde om zichuit te laten over ziln politieke opvattingen.Als kind wist Rollins al waar de Civil RightsMovement voor stond, omdat zijn oma

I|( 1|IB |lllIER OA|ll IE|ïl$

OI|IR COLTBA|III I|l| [ll0|ll|(

8rIR00tlll0. At $ rr|ï| s00RT

lJISIOItll |(trl|Atlll[tll IE TOT tll|IJ

Íanatiek vocht voor gelijkheid en vrilheid vanAf ro-Amerrkanen. Voor zichzelÍ opkomenwas een vanzelfsorekendherd voor demuzrkant. Hoewel Rorlins ziln compositiesniet voorzag van te(sten, zeggen riJn titelsgenoeg en met de sfeer van ziln nummers lethij de toon voor wat hij wil uitdragen. Enkelevoorbeelden ziln: The House lLive In (jaren40), Airegin (1953), wat een anagram is vanNigeria en verwijst naar de onderdrukkingvan het Nigeriaanse volk, en tot slot TheFreedom Surte ( 1958). Laatstgenoemdekreeg in 1961 een nieuwe impuls dooreen bewerking van drummer en vriendMax Roach, met wre Rollins halverwege deiaren 50 sneelde in het befaamde RoachCliÍford Brown Quintet.'lk was als kleinejongen al gewend om voor mijn huidskleurop te komen Om mijn traditres en rootste eren. Toen ik volwassen werd, beseÍteik hoe zwaar het was om zwart te zijn ente vechten voor gelijke rechten Racismezal nooit verdwijnen. Het is een universeelprobleem, dat niet alleen geldt voor zwarten blank. Evenals tribalisme. Daar zit weleen g'oot ve'schil tussen, maar ze horen:llehp n rdp pvnlrtrp \/àn de renS. Het iS inelk r roperL zichtbaar. Volken blilven altildhet een verheerlijken boven het ander. Hetzit in onze genen en ik ben ervan overtuigdd:ï oo -oor - nf rnr::r io nnL in nolooÍt - dorhênq ,n\^/ênp cen henaalde reden lo heefL

9escnapen.

Hoe t .r Rollrns dan naar de huidige tild?

ls er iets veranderd en hoe be Ë-het voor hem dat Obama de eers:= :Amerikaanse president is?'Nou.. --'even stil.'Natuurlijk is er veel i:':nnk tpn nnpdp v:n dp zwarle A^ =bevolking. Zwarte Amerikanen .::stem meer horen, ook via muzrek. :sprake meer van segregatre zoals ..: .-

de jaren 60 zagen. Toch heerst eT'.r'.-veel onrecht. Dat Obama nu prÊ: r:helpt het AÍro-Amerikaanse vo. :economisch en sociale wederop[:het land. Maar een man kan zo - =probleem niet oplossen. Sommrca -denken zoals jij en ik, hebben res:--: -

i^ ^--.+^^ A--^^+^.^^Je ndd5Len. ACCepLeren menSe'zijn. Helaas is er ook een grote .:d e het anders ziet. Het hoort b I -=: - .En het leven is zo om. Het m rr= '.ziin pindp in ipdpr npval. lk l'eb -'gehad. Ook mindere momenterben tevreden. lk ben niet bang, : .

maar kan blilven spelen. M lr :

invloed is, denk ik, nauwelijks ":n--- h^^{+ |qewee5l. uaaÍ neeTI la77 eef :

dnolnrnon vnnr Tnrh ben rk t..'aan de zijde van mijn grootmoer:=en samen met grootheden als i.' =mijn stem heb kunnen laten l--

=mensen zijn maar een heel kle' ,

dat enorme universum. Dat word: = :vaak vergeten...'

Sonny Rollins is op 22 oktober in deGroningse Oosterpoort te zien.

herfst 2OCl Jazz