Beynəlxalq LogistikaİNCOTERMS 2000 və 2010

Təmraz Həmidov

Qafqaz Universiteti

Beynəlxalq İqtisadi Münasibətlər

Nələrə diqqət yetirəcəyik?

― Logistika nədir? ― Dünyada logistika sektoru― Logistics Performance İndex (LPİ) və bu indeks üzərindən dəyərləndirmə― BeynəlxalqTicarətin həyata keçirilməsi şərtləri― İncoterms 2000 və 2010

‾ Logistika qədim Yunanca λογιστικός (logistikos) “tətbiqi hesablama”, “hesablama bacarığı” deməkdir

‾ “Logic” və “Statistics” sözlərinin birləşməsi “statistiki məntiq” ifadə edir

Logistika sözünün tarixi

Logistika – malların, xidmətlərin və müvafiq məlumatların hərəkətinin və

saxlanmasının müştərilərin tələblərinə uyğunlaşdırılması məqsədi ilə istehsal

nöqtəsindən istehlak nöqtəsinə qədər çatdırılmasının planlaşdırılması, yerinə

yetirilməsi və effektiv idarə olunması prosesidir.

Logistika nədir?

Səciyyəvi bir logistika şəbəkəsi

Logistikanin İnkişaf Tarixi

1960-ci ilə qədər olan dövr - logistik əks-mərkəzləşmə dövrü və ya hərəkətsiz illər•

Şirkətlər əsasən logistik fəaliyyətləri satış, istehsal və mühasibatlıq kimi əməliyyatlar funksiyaları arasında bölmüşdülər.

II mərhələ 2 əsas məqsəd• Ş

irkətlər tərəfindən logistik funksiyaların tək idarəetmə sistemində mərkəzləşməsi.

• Mərkəzləşdirmənin ümumi xərc konsepsiyasının tətbiqini

III mərhələ • r

əqabət və keyfiyyətin idarə edilməsi (JİT-L və TQM)

IV mərhələ • 3

PL logistika

• E-logistika

Fragmentation 1960 Evolving Integration 1980 Total Integration 1990 2000

Demand Forecasting

Purchasing

Requirements Planning

Physical Distribution

Materials Management

Logistics

Supply Chain Mgmt.

Production Planning

Manufacturing Inventory

Warehousing

Materials Handling

Industrial Packaging Finished Goods Inventory

Distribution Planning

Strategic Planning

Customer Service

Transportation

Order Processing

Sales

Marketing

Information Technology

Logistikanin İnkişaf Tarixi

Logistika = Materialların idarəedilməsi + BölüşdürməTəchizat zənciri = Təchizatçılar + Logistika + Müştərilər

Logistikanın önəmini artıran bir sıra amillər vardır ki, onları aşağıdakı kimi

sıralaya bilərik:

a) Logistik xərclərin yüksək olması

b) Tələb-təklif bazarının genişlənməsi

c) Müştərilər üçün logistikanın bir dəyər yaratması

d) İstehlakçı gözləntilərinin artması

e) Xidmət sənayesinin logistikaya ehtiyac duyması

Logistikanın 7 doğrusu

Logistikanın məhsul axını ilə bağlı fəaliyyətləri: • Daşıma (Transportation), • Anbar (Warehousing), • Paketləmə (Packing) • Əlavə Dəyərli Xidmətlər (Value Added Services), Xidmət axını ilə bağlı fəaliyyətlər; • Gömrük (Customs Clearance), • Sığorta (Insurance), • Müayinə/Ekspertiza/Nəzarət (Inspection)• Stokun idarə olunması (Inventory Management) • Sifarişlərin idarə olunması/Müştəri Xidmətləri (Order Management/Customer

Services

Əsas logistik fəaliyyətlər

Əsas fəaliyyətlər Dəstək fəaliyyətlər

Daşıma və nəqliyyatın idarə edilməsi Anbar / paylama mərkəzinin yer seçimi və yerləşdirilməsi

Anbar/anbarlamanın idarə edilməsi Sənədləşdirmə axını

İnventarın idarə edilməsi Məhsul / inventar axını

Müştəri xidmətləri İstehsalın planlaşdırılması

Məhsulların yerdəyişdirilməsi Satınalma

Tələbin idarə edilməsi Ehtiyat hissələri və satış sonrası xidmət, dəstək

Sifarişlərin idarə olunması (Məlumat əlaqəsi və sifarişlərin emalı)

Geri çevrilmə, tərsinə logistika

Qoruyucu qablaşdırma Sığortalama, gömrük

Əsas və dəstək fəaliyyətlər

Avtomobil nəqliyyatı (Road Transportation) • qapıdan-qapıya xidmətləri • Yüksək sürət-yollarda sürət məhdudiyyətləri

Dəniz nəqliyyatı (Ocean Transportation)

• ən ucuz, həmçinin çatdırılma baxımından ən uzun vaxt tələb edir

Dəmiryolu nəqliyyatı (Railway Transportation)

• böyük həcmli, aşağı dəyərli yüklərin uzun məsafələrə daşınması

Hava nəqliyyatı (Air Transportation)

• Ən sürətli, an baha

Boru xətti nəqliyyatı (Pipeline Transportation)

• ucuz daşınma xərcləri və ətraf mühitə zərərsizdir

Qarışıq tipli daşıma (Mixed Mode Transportation)• Çox formalı daşıma • İntermodal daşıma • Kombinə edilmiş daşıma

Əsas daşınma sistemləri (formaları)

Əsas məqamlarDünyada nəqliyyat sektorunun gəlirləri 2015-ci il ərzində 4.8 trilyon $

= Dünya ÜDM-nin 6 %-i

2011-ci ildən bəri Qlobal daşıma xidmətləri bazarı hər il 7 faiz artır

Yalnız ABŞ-da 2015-ci il nəqliyyat gəlirləri 974.4 milyard dollar

ABŞ-da 4.6 milyondan çox insan məhz nəqliyyat və anbar fəaliyyəti ilə məşğuldur.

Hal-hazırda ABŞ qlobal daşınma xidmətləri bazarının 42 faizini özündə

birləşdirir

Dünyada logistik fəaliyyət

Əsa

s məq

amla

r

İllik 230 mlrd avro olan logistik sektor gəliri

Avropanın 2-ci və 3-cü ən böyük logistika bazarına malik olan Fransa və İngiltərənin toplam logistika bazarından daha böyükdür.

dünyanın ən böyük intralogistika ixrac dövlətidir.

60000 şirkətdə 2.8 milyondan çox sənaye işçisi

Dünya Bankının 2014-cü il üçü hazırladığı “Logistik Performans İndeksi”nə görə 1-ci yer

Dünya İqtisadi Forumunun “Qlobal Rəqabətqabiliyyətlilik Hesabatı 2014-2015”ə əsasən isə 5-ci yer

Dünyada logistik fəaliyyət - Almaniya

16 trilyon dollar dünya ticarət həcmi 6,4 trilyon dollar (40 %) dünyada logistik bazarın

həcmi

U.S. logistics companies - based on net revenue 2015

The leading logistics companies in the United States in 2015, based on North American net revenue (in million U.S. dollars)

Source: Transport Topics; ID 184538

Note: United States

UPS Supply Chain Solutions

J.B. Hunt Transport Services

Ryder Supply Chain Solutions

C.H. Robinson Worldwide

Expeditors International of Washington

Exel

Ceva Logistics

Americold

UTi Worldwide*

FedEx

Schneider

XPOLogistics Inc.

Kuehne + Nagel Inc.

Swift

Penske Logistics

0 500 1000 1500 2000 2500 3000 3500

3,030

2,605

2,157

2,131

1,981

1,815

1,715

1,696

1,548

1,465

1,429

1,160

1,105

1,045

915

Net revenue in million U.S. dollars

Further information regarding this statistic can be found on page 8.

Dünya Bankı hər il «Logistics Performance İndex» (LPİ) adlı reytinq cədvəlində dünya ölkələrini nəqliyyat və logistika göstəricilərinə görə sıralayır.

2014-cü il üçün hazırlanan reytinq cədvəlində Azərbaycan 160 dövlət arasında 1-dən (çox aşağı) 5-ə (çox yüksək) qədər olan baldan 2,45 bal almış və 125-ci yerdə qərarlaşmışdır.

 LPİ 2014 LPİ 2012 LPİ 2010 LPİ 2007 Çəkili LPİ

Sıra Xal Sıra Xal Sıra Xal Sıra Xal Sıra Xal

Gömrük 82 2.57 147 1.92 117 2.14 96 2.23 115 2.32

İnfrastruktur 68 2.71 101 2.42 104 2.23 116 2.00 82 2.52

Beynəlxalq

nəqliyyat113 2.57 120 2.43 55 3.05 90 2.50 107 2.59

Logistik keyfiyyət

(yetkinlik)149 2.14 143 2.14 91 2.48 128 2.00 150 2.18

Yük izləmə 148 2.14 80 2.75 91 2.65 96 2.38 132 2.39

Zamanlama 143 2.57 74 3.23 100 3.15 124 2.63 130 2.83

LPİ Ümumi 125 2.45 116 2.48 89 2.64 111 2.29 117 2.47

«Logistics Performance İndex» (LPİ) Azərbaycan

Transportation Services Index (TSI) Chain-type Index 2000=100

İNternational COmmercial TERMS “İNKOTERMS”

― Məhsulların satışı və çatdırılması üzrə imzalanan xarici və yerli müqavilələr çərçivəsində tərəflərin müvafiq öhdəlikləri, o cümlədən xərc və risklərin müəyyənləşdirilməsi ilə əlaqədar qəbul olunmuş beynəlxlaq satandartlardan ibarətdir.

― BMT-nin Beynəlxalq Ticarət Qanunu üzrə Komissiyası (UNCİTRAL) İNCOTERMS-in qaydalarını qlobal standart kimi tanımışdır.

― INCOTERMS (international commercial terms-beynəlxalq ticarət sövdələşməsi) ideyası ilk dəfə 1921-ci ildə Beynəlxalq Ticarət Palatası (BTP) tərəfindən irəli sürülmüşdür.

― BTP-nin mütəxəssisləri tərəfindən hazırlanan İNCOTERMS-in ilk versiyası (Beynəlxalq ticarət terminlərinin təfsiri Qaydaları) 1936-ci ildə dərc olunmuş və təxminən 20 il qüvvədə qalmışdır.

― 1953, 1967, 1976, 1980, 1990 və 2000-cİ illərdə sənədə təsirli əlavə və dəyişikliklər edilmişdir

― Sənədin ən son versiyası olan “İNCOTERM 2010” 1 yanvar 2011-ci il tarixindən etibarən qüvvəyə minmişdir.

― İNKOTERMS hamı üçün mütləq və məcburi sənəd deyil, lakin ondan istifadə olunması məqsədəuyğundur

“İNKOTERMS-2000”-da ticarət terminlərinin qruplaşdırılması

E qrupuMal göndərişi

EXW

Zavoddan

F qrupuƏsas daşınma ödənilməmişdir

FCA FAS FOB

Franko-daşıyıcıGəmi gövdəsi boyunca azaddırGəmi gövdəsində azaddır

C qrupuƏsas daşınma ödənilmişdir

CFR CIF CPT CIP

Dəyər və fraxtDəyər, sığorta və fraxtDaşınma ... dək ödənilmişdirDaşınma və sığorta ... dək ödənilib

D qrupuMalın gəlməsi

DAF DES DEQ DDU DDP

Sərhəddə mal göndərişiGəmidən mal göndərişiKörpüdən mal göndərişiRüsum ödənilmədən mal göndərişiRüsum ödənilməklə mal göndərişi

İNCOTERMS 2010 İNCOTERMS 2010 əsasında beynəlxalq daşımalarda istifadə olunan DAF,

DES, DEQ və DDU ləğv edilmiş, əvəzində iki yeni çatdırılma şərti-DAT və DAP

əlavə edilmişdir. yüklərin çatdırılma şərtlətinin sayını 13-dən 11-qədər

azaldıldı.

İNCOTERMS qaydaları müqavilə demək deyil.

Bu qaydalardan məhsulların satışı və təyinat məntəqəsində çatdırılması

üzrə imzalanan müqavilələrdə istifadə olunur.

Bu qaydalar hüquqi baxımdan ölkədaxili müvafiq qanunlardan üstün deyil

və mülkiyyət hüququnun ötürülməsi, ödəniləcək məbləğ, valyuta və ya

kredit şərtlərini tənzimləmir.

Diqqətiniz və səbriniz üçün təşəkkür edirəm!!!

Təqdimatın sonu