268 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUCHAR. - DUB. Il. - ART. 1II. 269

QUAE ET QUANTA SIT OBLIGATIO SUMENDI EUCHARISTIAM.

ARTICULUS III.

290. An communio in adultz's sit necessaria necessitate medii (Vide etiam dieta n. 192).- 291. An et quando quisque in pericuto vitae teneatur sumere communionem. ­292. Quid agendum in periculo vomitus, vel in casu delirii. - 293.An pueris mini­strandum vù:I:!icum (Vide alia notanda apud Busenbaum). - 294. De obligationecommunicandi. - 295. Quando obliget praeceptum divinum, et quando ecclesiasti­cum. - 296. Dub. 1. Quomodo computandus annus obligationis. - 297. Dub. 2. Anqui non communicavit in Paschate teneatur communicare quamprimurn, Quid, siquis ad implendurn praeceptum paschale, praevidens impedimentum, communio­nem anticipauit. - 298. Dub. 3. An qui non potest communicare in Paschate tenea­tur praeuenire. - 299. Dub. 4. An teneantur fideles tollere impedimentum, ut com­munioni paschali satisfaciant. - 300. De obligatione communicandi in parochia. ­An eximantur sacerdotes, peregrini, famuli religiosorum. An alii, ex consensupastoris. - 301. De obligatione puerorum communicandi in Paschate. - Qu. 1. Anpueri teneantur aut possint communicare statim post usum rationis. Dub. 1. Quaaetate censeantur obligati ad communionem. Dub. 2. An infantibits sit danda com­munio in articulo mortis. - 302. Qu. 2. An possit ministrari communio amentibus.- 303. Qu. 3. An semifatuis, mutis, surdis et obsessz's.

Pcst ci­bum 1 ~onrequrrrtursomnus needigestio.

brare sine jejunio, et non licebit sine ve­stibus sacris? Procul dubio huie difficul­tati non inveni responsionem omnino adae­quatam. Tantum responderi posset quodpraeceptum celebrandi cum vestibus sa­crìs est adeo rigorose acceptum ab Ec­elesia, ut in nullo casu dispensasse sciatur;et propterea vestes reputantur ut quidintrinsecum cultui tanti sacrificii d). Prae­ceptum autem jejunii non ìta rigorose ac­cipitur; cum in pluribus casibus Ecelesiapermittat communieare nonjejunis, proutdictum est ex n. 284.

Hie ultimo advertendum, quod si quìspost comestionem non dormierit vel nonsit digestus, respectu ad praeceptum jeju­nii bene potest communicare; ut dicuntSuarez \ Juenin 2; et Bonacina 3 cum Na­varro, Soto, Reginaldo, FiIliuccio, Henrì­quez et aliis communiter (contra Panor-

mitanum e), etc. apud Concina '). Caeterumquandoque convenit talem a communioneabstinere propter animi torporem; ut rectedieunt [Contin.] Tournely 5 et Concina 6,

ex D. Thoma 7, ubi sie docet: Nec refertutrum post cibum vel potum assumptumdormierit, aut etiam digestus sz't, quan­tum ad rattonempraecepti. Refert autem,quantum ad perturbationem mentis quampatiuntur homines propter insomnietatemvel indigestionem: ex quibus si mens mul­tum perturbetur, homo redditur ineptusad sumptionem hujus sacramenti. - Hoctamen puto non procedere, si vigilia velindigestio provenerit ex causa naturali,aut rationabili et honesta; nec si homoconetur turbationem illam repellere fa­ciens quantum in se est, ut devote acce­dat: prout diximus de eo qui pollutionemest passus. Vide n. 272, infine.

Limitatioex co n ve­nientia.

In peri­culo mortis.

« ut docent Suarez, Vasquez, Laymann,« Fagundez a) et alii communiter. Pro­e bantque, tum ex Scriptura, tum ex con­e cilio Nieaeno b) et Tridentino b), tum exe praxi Ecclesiae; tum quia Eucharistia« est instituta per modum cibi, cujus usus« saepius est necessarius. - Bonacina 1.

« Unde resolves:291.- « Quisque fidelis in periculo vitae,

« quod praevidet vel merito timet, v. gr.«in gravi morbo, ante conflictum, vel- puerperìum, praesertim primum, antee navigationem, etc., tenetur sub mortali« communicare. Suarez, Vasquez 9 ». [ItaElbel", Antoine 'j et Roncaglia 5 cum Tam­burinio et communi]. - e Nisi tamene paucis, v. gr. octo diebus ante commu­e nicasset. Talis enim communio cense­"retur habere rationem viatici; ut docente Suarez, Reginaldus, Filliuccius: contrae quosdam, ut Gasparum Hurtadum 6, etc.« (apud Escobar), qui dieunt eum qui manee communicavit, si a prandio incurrat pe­« riculum vitae, teneri iterum sumere com­e munionem, tamquam viaticum ». [Videdieta n. 285, Dubit. 3]. - «Immo Sà et«Silvester 7, Fumus, etc., et Cajetanus 8,

e putant non esse saltem mortale com­« munionem oInittere: dummodo in Pa­e schate sumpseris ». [Vide dicenda n. 297,in fine, v. Dicit].

Suar., disp. 69, sect, 3. - Vasq., disp.214, cap. 2; etcap. 3, init. - Laym., Iib. 5, tr, 4. cap. 5, n. 2. - 1 Disp. 4,qu. 7, punct. 1, n. 8. - Suar., iee, cìt., v. Dico 1~ et probat.- • Loc•.cit., cap. 1 et 2. - • Confero 15, de Sumpt, Euch.,num. 131; cfr. n. 106 et 1(17. - • De Euch., cap. 2, qu. 1,resp. 1, ad 2. - • De Euch., cap. 6, qu. 3, resp, 1.­Tambur., Method. expedit. Commun., cap. 5, § l, n. 2.­Suar., disp. 69, sect. 3, v. Rogabis. - Regin., lib. 29,n.65, v. Secundum est. - FilI., tr.4, cap. 2, n.48, i. f.-

292. - «20. Si in aegro esset periculum« vomìtus, docet Sanctiusapud Diana 9,

e posse ei parvam particulam dari, quaee stomachum alteratura non putetur; aut« sidehocipsodubiumsit,securitatiscausa« prius dari particulam non consecratam :« quam si rejiciat, nullo modo dandam({ consecratam; secus, si retineat.Si vero«independenter a cibo perpetuo evomat,c nullo modo dandam: nisi forte per sexc saltem horas liber a voInitu fuisset a) ».

In dubio an sumens sit particulam re­vomiturus, probabilius dicit Croix lO cumaliis communius, non esse licitum com­munieare, contra Tanner b), Gobat b), etc.;quia reverentia sacramenti praeferrìdebetutilitati infirmi. - In casu autem deliriicensent Salmant. 11 cum Zambrano, esseoptimam praxìm, ut detur infirmo ante­cedenter partieula non consecrata ad ex­periendum si decenter possit inde sumereEucharistiam.

Si vero aeger tussi vexetur, potestcommunicare. Quia, licet phlegma quodejicit, plerumque e pectore ascendat, nonest tamen periculum rejiciendi sacrasspecìes: cum via per quam sputa tus­siendo excutiuntur non sit oesophagus(seu via cibi et potus ad stomachum), sedest aspera arteria (seu via respirationisad pulmones). lta Croix 19 cum Palao c)

• De Euch-, disp. lO, dift 2, V. Unde existimamus••Escoh., tr. 7, exam, 6, cap. 5, v. Quonam modo (al., n. 88).~ Sà, v. Eucharistia, n. 1. - , V. Eucharislia III, n. 1,v. f; - Fumus} Armil., v. CommuHio, n. 4. - 8 Sum.,v. CÀmmunio, § Utrum auum. - Joan. SancNus, Select.disp. 38, num. 2. - • Parto 5, tr. 3, resol. 55. - lO Lib. 6,parto l, n. 552. - U Tr. 4, cap. 8, n. 14. - Zambr., Decis.caso tempore mortis, cap. 3, de Euch., dub. 4, num. 5. ­,. Lib. 6, parto 1, n. 554.

Quid ser­vandum intimore vo­mitus.

Tussis~i.0 impe-

sti~U~~~;: 290. - ({ Resp. l°. Sumptio Eucharistiaesaria neces- ({ fidelibus adultis est necessaria neces­sitate prae·ceptidivini. «sitate non medii,,; [At vide dieta n.192,

1 Disp. 68, sect. 4, v. Sed quid. - 2 Institut., de Euch.•qu. l~ cap. 8, art. 2, quaer.3. - 3 Disp. 4, qu. 6,' punct. 2;:·'­n. 11. - Navar., Man., cap. 21, n.53.. Sotus, in 41 disto 12,qu. 1, art. 8, argo 5.. Regin., lib. 29, n.119, not.4.. Fill.,

d) Attamen S. C. de Propaganda Fide fa­cultatem, ad decennium duraturam, die 30 No­vembr. 1828 concessit vicariis apostolicis Si­nensibus, ut possent missionariis sibi benevisis licentiam dare celebrandi sine solitisutensilibl1s et sine sacris vestibus, vel cumaliqua tantum ex magis necessariis, ubi cete-

v. Secunda] - ({ sed praecepti divini, obli­« gantis tum in articulo mortis per mo­« dum viatici, tum etiam saepius in vita;

tr.4, n. 'lZ7. - Henriq., lib.8, cap. 49, i. f. - • De Euch.,disserto 1, cap. 11, § 3, n. 15. - 5 De Euch., cap. 6, art. 2,sect. 1, paulo ante qu. 2, n. 3. - 6 De Euch., disserto 1,cap. 11, § 3, n. 15. - , 3 P., qu. 80, art. 8, ad 5.

rae haberi non possent; idque praesertim ubinecessitas urgeret Eucharistiam populo autinfirmis dispensandi.

e) Panormitanus citatur quidem simplici­ter a Coneina; sed revera, in cap. Ex parte,n. 4, de celebro Missar., distinguit somnum adigestione: « Quis dicitur jejunus post dige-

stum cibum: ideo necessario non requiriturdormitio. Potest ergo sacerdos celebrare demane, licet noctepraecedenti post coenamnondormierit, dummoc:io digestio sit perfecta I.

290. - a) Fagundez, de 3opraec. Ecci., lib.l, ~

cap. 3, n. 4 et 6, asserithoc praeceptum«obligare saltem in articulo mortis etiam ju­stos l.

b) Concilium Nicaenum, can. 13, (apudLabbe, tomo 2. col.46)..Tridentinum, se5s.13,de Euch., cap. 6, jubent ut infirmi sacra Eu­charistia reficiantur.

292. - a) Si vomitus per sex horas cessa­verit, judicabit medicus an possitdari Eucha­ristia; si vero medìcus non adsit, posse dari

viaticum, juxta ]oannem Sanchez;et ita etiama Diana refertur ejus doctrina.

b) Tanner eitatur utique a Croix uti refertS. Alphonsus; re tamen vera, dz'sp.5, qu.8,dub. 4, n. 67, negat tantum ullo morbocom­munionem impediri, « nisi qui sit conjunctuscum morali et probabili periculo vomitus I.

- Gobat autem, tr. 4, n. 163, vult primo fa­ciendum esse experimentum in dubio, dandoscilicet hostiam non consecratam;et c si omni'bus consideratisadhuc dubites,utrum sit necnerevomiturus species sacramentales, praebenihilominus I.

c) Palaus videtur a Croix citari pro alioquodam asserto, quod Palaus habet tr. 21,

270 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CA!:'. II. - DE CAUSIS-ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. III. 271

Puero dolicapaci dan­dum V'iati­curno

Peccansp o a t viati­cum non te­n e tu r ìte­rum sume­re.

et Gobat. Modo tamen, bene advertitCroix d), partieula possit in stomachumdescendere: nam si tussis esset ita assi­dua, ut id non permitteret, abstinendumest a communione; uti habetur in RitualiRomano e).

293. - « Pueris doli capacibus, qui« sciunt distinguere Eucharistiam ab alio« cibo, probabilius est in perieulo mortis« eam esse dandam pro viatieo; ut con­• tra Vasquez a) insinuat Laymann a), etc expresse docet Suarez b), confirmatque« card. de Lugo l» [Cum Salmant. b), Pa­lao b), Diana, etc.]: - «et addit contra« Sanchez c), si de capacitate pueri sit« dubium, posse nihilominus dari; etsi non« sit necesse » [Cum Diana et Possevino d),

apud Salmant. n«4°. Qui post viatieum sumptum pec­

e cavit mortaliter, non tenetur denuo com­e munieare. Ita Reginaldus, Filliuccius,

Gobat, tr, 4, n. 171. - 1 Disp. 13, n. frI et seqq, ­Diana, parta 5, tre 3, resol. 44. - Diana, Ioe. cito • SI: Tr. 4,cap. 8, n. 13, i. f. - Regin., lib. 29, n. 65. - Fili., tr. 4,cap. Z, n. 52. - Lugo, disp. 16, n. 46. - • Dissert. I, cap. 9,nume 16. - .. Loc, cit., num. 9. - Sua".., disp. 69, sect, 8,v. Secundum modum. - Coninck, qu.80, art. II, n. 100.

punct. 13, n.10: nimirum decens esse ut, sipost communionem quis exspuerit, sputumrecipiat in linteo.

d) Croix, loc. cit., negat periculum esseejicendi sacras species, « dummodo ad sto­machum descenderint •.

e) Rituale Romanum, de Commun. infir­morum, n. 4, v. Potest quidem: « Diligentercurandum est, inquit, ne iis trìbuatur, a qui­bus.... , ob assiduam tussim..:., aliqua inde­centia cum injuria tanti sacramenti timeripotest '.

293. - a) Vasquez, disp. 214, cap. 4, n. 42,scribit: «Ut....teneatur praeceptoa~nuae com-omunionis, sufficit ut inter hunc cibum et com­munem discernat: ergo eodem prorsus tem­pore obligatur puer ad annuam communio­nem ex praecepto divino, determinato ab Ec­elesia, et ad communionem in articulo mortisex eodem praecepto, absque determinatione '.- Laymann autem, ·Nb. 5, tr. 4, cap. 4, n. 3;­pro regula generali in articulo mortis statuit:• Quod cui sacramentum Poenitentiae conce­ditur, neque Eucharistiae sacramentum ne­gari debet si desideret •.

b) Suarez, disp. 70, sect.l, i.f; Sa1m,ant.,. loc. dt., n. 12 et 13,. Palaus, tr. 3, disp. l,punct. 24, § 2, n. 7, volunt Eucharistiamin articulo mortis dandam esse pueris. dolicapacibus et ad confessionemsacramentalemaptis.

« card. de Lugo et alii ». - [Cum Con­cina 3 et Salmant. 4, Suarez, Coninck, Bo­nacina, etc. Ratio, quia nullibi talis obli­gatio praescribitur, cum sufficiat tunc solaconfessio. - Est tamen contra Sotum e),

Tabiena e) et Armilla e), apud Salmant. e)].

c 5°. Qui non communieavit in peri­«culo mortis, non tenetur postea sup­« plere. - Ita Bonacina 5, ex Henriquez,« Reginaldo, etc.

« 6°. Judex tenetur, per se loquendo,c reis concedere tempus communicandi,« ut docent Suarez f), Bonacina 6 et alti« communiter, contra Navarrum. - Quod« si reus noluerit, potest judex procedere.« Filliuccius g) e ,

Alias daretur reis ansa non communi­candi. Sotus h), Bonacina, Reginaldus, cumSalmant. 7• (Vide alias dieta, n. 247). ­Quibus adde, S. Pium V, ut fert Ronca­glia 8, improbasse consuetudinem non mi-

Bonac., disp. 4, qu.7, punct, l, n. 3. - 6 Loc, cit., D.4 .•Henriq., lib. 8, cap. 5, nume 8, i. f. .. Regin., lib. 29,n. 76, i. f. - Il Disp. 4, qu. 7, punct, 1, n. 5. - Na'Va"~,Man., cap. 25, n. 23. - Bonac., qu.7, punct, I, num. 7.•Regin., lib. 29, num. 71, v. Prima est. - , Tr. 4, cap. 8,num. 11. - • De Euch., cap. 6, qu. 3, resp. 1.

c) Scilicet contra rationes generales in ma­teria de voto aut lege a Sanchez, Decal.,lib. 4, cap. 1, n. 14 et 15,. et Nb. l, cap. lO,num. 34, expositas.

d) Possevinus,de Offic. curati, cap.8, n.10:« In dubio....de sufficientidiscretione in morte,inquit, expedit communicare e ,

e) Auctores isti, quamvis a Salmant., loc.cit., n. 9, citentur ut asserit S. AlphonsUs;non tamen concordant perfecte in hac enun­tianda sententia. Etenim Sotus, in 4, dist.12,qu. 1, art. 11, v. Ex his ergoprimum, vide­tur eam valde obscure innuere; Tabiena,v. Communicare, n. 16, magis perspicue in­nuit teneri iterum ad communionem; Armillaautem, v. Communio, n. 18, asserit eumdemposse iterum communicare.

f) Suarez, disp. 69, sect. 3. i. {., aitessedandum viaticum Hs qui morte plectuntur.

g) Filliuccius, tr. 4, cap. 8, n. 238, v. f..scribit: • Neque....reprehendimus morem ali­cujus provinciae negantis Eucharistiam dam­natis ad mortem; quia pridie si detur, peri­culum est ne se occidant; si eodem die, inaliquibus periculum est ne eam evomant,exspuant, conculcent,ut si fuissent haeretici,magi, lamiae, etc. '.

h) Sotus citatur utique hic a Salmant. ; sedde Just., Nh. 5, qu. 1. art; 2, ad 2, de casudumtaxat simili loquitur, inquiens: Si • judexaut princeps indiciis conjicit, si reum suppli-

Quiomisitv ì a t i c u mnon teneturs u p p l e r-etransactopericulo.

Quid judieiservandumerga r e osmortls.

Extra:pe­riculummortis, :Ee·elesia de­terminavittempus.

nistrandi Eucharistiam damnatis ultimosupplicio. - Et debet, si oportet, mini­strari etiam nonjejunis. Vide dieta n. 285,Dubit, 3, v. Damnatt:

294.- « Resp. Il". Etsi Christus tem­e pus communionis, extra periculum mor­e tis, non praeceperit j Ecc1esia tamen pro« ea determinavit tempus paschale, quodc communiter numeratur a dominiea Paloc marum usque ad dominieam in Albis«inclusive. Alicubi tamen totam quadra­c gesimam comprehendit; alibi extendi­« tur ex consuetudine vel indulto. Po­c testque confessarius ex justa causa ex­c tendere; ut docent Sà et alii. - Vide·c Bonacina l.

c Unde resolves:c l°. Praeceptum hoc impletur etiam

e per communionem sacrilegam; ut habetc communis, contra Durandum a) et Sil­e vium. Et patet, quia Ecc1esia tantumc praecipit actum externum; nec finis« praecepti cadit sub praeceptum :>. (Hoctamen damnatum est in proposito 55 abInnocentio XI, quaedicebat: Praeceptocommunionis annuae satisfit per sacrile­gam Domini manducationem). - c An

Sà, v. Eucharistia, n.8. - 1 Disp.4, qu.7, punct. 2,num.5 et 6. - Sil'Vius, in 3 P •• qu. 80, art. 11, quaer. 2.

..- • Disp. 70, sect. 2. v. Dico ergo. - Lugo, disp. 16,num.65 et seqq, - Fagund., de 3 Praee. EccI., Iib, I,cap. 6, num. 3. - • Parto l, Iib. 7, cap. 80, qu, ult, -

cioafficiat, perditum eum iri in infernum; siautem ei ignoscat, mentem mutaturum, pro­gressurumque adeo per viam salutis...Nihilo­minus tamen.... non est illi indulgendum.Alioqui facile cuicumque esset illa uti vafri·cie, ut se impoenitentem fingeret •.

294. - a) Durandus, in 2, dist.28,qu. 4,quaerit universaliter utrum sine gratia pos­sit quis implere divina praecepta, et respon­det: «Sine gratia, quae est specialis accepta.tio divina, potesthomoimplere praecepta jurisnaturalis, non autem illa quae sunt juris su­pernaturalis, ut de suscipiendissacramentis...Secundum pal:et, quia ubi··habere gl'atiam­cadit sub praecepto, ut materia praecepti, ibipraeceptum non potest sine gratia impleri:sed sic est in susceptione sacramentorum:ergo..... '.

b) Bonacina, disp. 4, qu. 7, punct. 2,n.13, probabilem existimat negativam; valdeprobabilem, affirmativam. - Coninck, qu. 80,n.109, utramque satis probabilem putat.

c) Vasquez et Silvius non sine distinctionecontradicunt. ,-, Vasquez enim, de Poenit.,

« vero qui non satisfecit teneatur postea« imptere, utrinque probabiliter defendi­c tur; etsi affirmativavideatur probabi­c lior. Bonacina b), Suarez 2, Coninck b),

« card. de Lugo, etc.c 2°. Non tenetur praevenire qui prae­

« videt tempore paschali se impediendum ;c ut contra Vasquez ~), Silvium c) et Fa­« gundez, probabiliter docet Azor 3, Sua­« rez, etc. - Qui vero sie praevenisset,eet postea tolleretur impedimentum, te-

. c neretur rursus communieare, secundumc Laymann lo, card. de Lugo 5 j quia non« satisfecit praecepto obliganti ad com­c munionem et ad illud tempus. Negat« tamen Diana, citans Fernandez et Sua­c rez d):>.

295. - Quaeritur: quonam tempore.fide­les obligentur communicare? - Duplexquidem de hac obligatione adest prae­ceptum, divinum et ecc1esiastieum.

Divinum habetur ex illo joan, VI:

Nisi manducaveritis carnem Ftlii homt:nis, et biberitis ejus sanguinem, non habe­bitis vitam in vobis. Et ex hoc praece­pto tenemur Eucharistiam suscipere, nonsolum in periculo mortis, ut ait Busen-

SUQr'l loc. cit., v. Tertium dub. - c Lib. 5, tra~. 4,cap. 5, num. 9. - 6 Disp. 16. num, 78. - Diana.1 parto 8,tract, 4, resol. 42. - Fernand. de Heredia, de sacra­mento Eucharìstìae , parto 8, de Suscipientib., dub. 1,num. IO.

qu.90, art. 3. dub.2, n.13 et 14: «Qui exì­stimaret se non habìturum toto anno copiamEucharistiae, tenebitur meo judicio praeve­nìre tempus... Secus, si tantum timeretur nonhabiturus copiamo eo tempore paschali, benetamen postea; sic enim excusaretur nec tene­retur anticipare •. - Silvius pariter, loc. cit.,quaer. 3, scribit: • Si ejusmodi praevideatquod poterit.communicare non post longumtempus a paschali, probabile est non teneriad praeveniendum... Si vero praevideat quodnon poterit. communicare nisi multo temopore post Pascha,videtur obligari ad praeve·niendum '.

d) Suarez probabilern utique putat nega·tivaIil; sed ipse, quidquiddicat Diana, adhae­ret affirmativae. Etenim, loc. cit.,v. Tertiumdubium, postquam adduxit rationes quibusnegativa probatur, conc1udit: • Licet hic di­scursus probabilis etiam sit, non tamen au·derem e:x:cusare ab obligationecommunicandiin Paschate eum qui sic anticipasset comm\i.­nionem, si postea nihilominus communicareposset tempore praecepti •.

Nemo te­netur prae­venire.

Praece­ptum divi·numI 9uan..doobhget.

272 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUB]ECTO EUCHAR. - DUB. II .... ART. III. 273

Prae ce­ptum eccle­siasticumobliJat se­mel inanno.

baum a), sed etiam saepius in vita; utcommuniter docent Suarez l, [Contin.]Tournely 2; Escobar 3 cum Soto, Coninck,Bonacina et alìis passim, ex D. Thoma ò).

- Ratio, quia, sicut oportet saepius su­mere cibum terrenum ad conservandamvitam corporalem; ita cibum coelestem,ad conservandam vìtam spiritualem. Im­mo recte dicunt Salmant. 4 cum Lugo,Valentia, Petro de Soto, Filliuccio, etc.,quod aliquando per accidens tenetur homoex hoc divino praecepto ad communican­dum forte etiam saepius in anno, si hoccenseret necessarium ad superandam ali­quam gravem tentationem, Hoc tamendicit Suarez rarissime evenire posse, curoad hoc sufficere possint alia remedia, ora­tiones, poenitentiae, etc. - Eo casu au­tem quo communio esset necessaria, homoillam omittendo non peccaret contra ìllìuspraeceptum; sed contra virtutem adver­sus quam tentationem patitur. - Caete­rum, certum est apud omnes quod huicpraecepto, per se loquendo, quisque satìs­facit communicando semel in anno.

Praeceptum autem ecclesiasticum ha­betur ex concilio Lateranensi IV. - Licetenim erat olim obligatio communìcandìsaltem ter in anno, nempe in Paschate,Pentecoste et Natali Domini (ut statuit

1 Disp. 69, ,sect. 1; et sect. 3, v. Dico 2. _ S DeBuch., cap. 7, art. 2, sect, 2, concl. 1, et resp. ad 1. ­3 Lìb. 20, num, 401 et 402. - Sotus, in 4, disto 12, qu, l,art. 11, concI. 1 j et v. Protinus autem ex hac I postconel. 2. - Bonac., disp. 4, qu. 7, punct. 1, num. 8..Coni'lck, qu. 80, n. 101.- , Tr. 4, cap. 8, n. 16. - Lugo,disp. 16, n. 25•• Valent., disp. 6, qu. 8, punct. 4, v. se­cundo lempus. - Peer. de Solo, de Euch., lect. 9, v. Dehoc igitu... • Fili.. 'tr. 4, cap. 2, n•.51. - Suar., disp. 69,

295. - a) Et expresse ipse Busenbaum,supra, n. 290, ait praeceptum hoc obligaretum in articulo mortis, tum saepius in vita,quidquid hic n. 294, minus dare dixerit.

ò) S. Thomas enim, 3 P., qu. 80, art. 11,scribit: c Frustra.... esset votum, nisi imple- .retur quando opportunitas adesset; et ideo­manifestum est quod homo tenetur hoc sa­cramentum sumere, non solum ex statutoEcdesiae, sed ex mandato Domini».

c) Gratianus utique canonem Etsi nontribuit Fabiano Papaej sed revera desumiturquoad suam priorem partem ex concilio Tu­ronensi III, anno 813sub Leone mcelebrato,et est ejusdem concilii canon quinquagesimus.Vide Labbe, tomo 9, col,357. Quoadultimamvero partem, in qua decernitur ter in anno

Fabianus Papa c) in can. 16, de consecr.,dz'st. 2), tamen ex praefato concilio, fide­les hodie obligantur ad communìcandùmtantum semel in anno, tempore pasehali,utpatetex cap. Omnis.de poenit. et remiss.,ubi dicitur: Omnis utriusque sexus fide­lis, postquam ad annos dz'scretzonis per­venerit..., saltem semel z"n anno... confitea­tur...., suscz"piens reverenter ad mz"nus z"nPascha Eucharistiae sacramentum: nt'siforte 'de proprù' sacerdotis consiiio, abalt'quam ratzonabz'lem causam, ad tempusab hujusmodz' susceptione duxerz't absti­nendum. Altoquin et vzvens ab z'ngressuecclesiae arceatur, et moriens christzanacareat sepultura. Haec autem poena nonincurritur nisi post sententiam; ut dicuntPalaus 5, Viva 6 et alii communìter : idquecolligitur ex eodem textu citato.

296. - Dubitatur l°. Quomodo compu­tandus sù annus oblt'gatzonz's hujus an­nuae communzont's?

AHi a) censent computanduro esse a Ja­nuario ad Decembrem; ut sentit Lugo 7;et Palaus 3 cum Vasquez. - Sed ex com­muni DD. sententia et consuetudine undi­que recepta, tempus computatur a Pa­schate ad Pascha; quia hic censetur annusecclesiasticus. ha Suarez", Laymann l0,

Roncaglia il; Bonacina 12 cum Azor, Hen-

sect, 3, v. Dico 4. - • Tr.21, punct, 15, num. 14. - • DeSacram., Poenit., qu, 4, art. 3, num. 1 et 9. - 'l Disp. 16,num. 69. - • Tr. 23, punct. 20; § 2, num, lO. - Vasq., dePoenit., qu. 90, art. 3, dub. 1, nume 15. - 9 De ,Poenit.,disp. 36, sect. 3, num. 8, v, Qua..tus modus. ~1O.Lib. 5,tr. 6, cap. 5, num. 8. - 11 Tract. 19, de Sacram. Poènit.,qu.3, cap. 1, qu. 4, resp. 1.'- ,. Disp. 5, de Poenit., qn.5,sect. 2. puuct. 4, n. 19•• 04.80", parto 1, lib. 7, cap. 28,qu. 6, v. l.

communicandum, videtur desumi excanone 18conci1ii Agathensis, anno 506 sub Symma­cho Papa celebrati; apud Labbe, tomo 5,col. 524. Cfr. editionem Corporz'sjuriscano­nici a Richtero illustratam, in can. Etsz'non.

296. ,- a) Plerique auctores in hoc dubiocitati loquuntur de praecepto annuae confes­sionis; et sunt Palaus, Vasquez, Laymann,Roncaglia, Bonacina, Azor, Salmant., Sà. ­Suarez vero, de Poenit., dz'sp. 36, sect. 3,n. 8, v. Quartus modus, pariter computan­dum esse ait quoad confessionem a quadra­gesima ad quadragesimam, sed addit: c Com­prehendendo omnes illos dies, in quibus po­test praeceptum communionis impleri ». -'Idemque notant Filliuccius et Reginaldus.- Praeterea, Suarez, in 3 P., dz'sp. 70, sect.2,

Quomodoannus com­putandus,

Qui omisitcommunìo­nem in Pa ..schate:

]uxtaS. Alphon­sum, t e n e­tur quam­primumcommuni·care.

riquez, Silvestro Ò),' et Salmant.! cumSà, Filliuccio, Reginaldo et aliis commu­niter.

Tempus autem paschale incipit a do­minica Palmarum, et terminatur dominicain Albis; ex declaratione Eugenii IV, inbulla Fide digna, anno 1440. - Ex con­suetudine tamen, necessitate vel privile­gio plus temporis conceditur; ut [Contin.]Tournely 2, Lugo 3, Palaus 4, Salmant. 5

et Roncaglia 6.

297. - Dubitatur 2°. An quiin Paschatecommumonem omz'st't teneatur quampri:mum communicare ? - Adsunt tres senotentiae:

Prima sententia communior, cui sub­scribo, et quam tenent Navarrus 7, Sua­rez 8, Lugo CI), Gonet 9, Palaus l0, [Con­tìn.] Tournely 11, Benedictus XIV 12, An­toine 13; Elbel ò) cum Henno Ò),. Salmant 14

cum Laymann, Coninck c), Bonacina c) etVasquez; ac Croix 15 cum Azor, Silvio,Hurtado, Aversa, etc., absolute affirmat,tum ex praecepto ecclesiastico, tum di­vino. - Ex praecepto dz'vz"no. Quìa, licetChristus hoc praeceptum communionisnon deterrninaverit, reliquit tamen deter­minandum Ecc1esiae, quae postea servan­dum esse determinavit saltem semel in

Henriq lib. 4, cap. 4, n.l, tit./. _l Tr. 6, de Poenit.,cap. 7, n. 38 Sà, v. Confessio, 'n. 4. - Ft'll., tr.7, cap. 3,n.53. - Regin., Hb. 6, n. 36. - Eugen. IV, bulla Fide digna,§ 2, de die 8 ]ulii 1440. in Bullar, Rom. Mainardi. - • DePraec. Ecel., cap. 5, qu.2. - 3 Disp. 16, n.62. - , Tr.21,punct. 15, n. 2. - , Tr. 4, de Euch., cap. 8, num. 17. ­• Tract. 18. de Euch., cap. 6, qu. 5, resp. 1. - 'Man.,cap.' 21, num. 45. - • De Euch., disp. 70, sect. 2, ·v. Dicoergo. - 9 Man., tr. 4, de Euch., cap. lO, v. Prae't8r. ­lO Tr. 21, punct.15, num. 7. - 11 De Praec. Ecci., cap. 5,qu. 3. - " Noti!. 45, n. 13. - 13 De Euch., cap. 2, qu.l,resp.2, num. 8. - " Tr.4, cap. 8, n.21. - Laym., lib. 5,tr. 4, cap. 5, num. 8. - Vasq., de Poenit., qu. 90, art. 3,dub. 2, n. 13. - 13 Lib. 6, parto 1, n. 644. - bo.., parto 1,

v. Dico ergo, scribit: « Il1ud verbum semelin anno aeque eum utroque actu confitendiet communicandi conjungi».

b) Silvester de confessionis et communio­nis praeceptovidetur hane explicationem sup­ponere, dum, v. Confessio I, qu. 2, Z·, f" af­fert et rejicit opinionem eorum qui docenteum qui « post eonfessionem et communio­nem in Pasehate» alicujus peccati obliti re­miniscitur, teneri statim confiteri, nec posse« exspeetare futuram quad,ragesimam».

297. a) Lugo, disp.16, num. 65 et seqq.,eum saI;ieobligat ad communionem, sedinfra annum, percipiendam, ut rede nota-

s. ALPHONSI, Opera moralia. - Tom~ In.

anno; ut dicunt Suarez 16, Gonet-", Palaus 13,

Bonacina 19, Lugo 20, [Contin.] Tournely 21,

Croix 22, Antoine 23 et Salmant. 24. Ex prae­cepto ecclesiastico. Tum quia tempus pa­schale non est ab Ecclesia assignatumad finiendam obligationem, sed ad eamsollicitandam; unde, quando obligatio jamcontracta nondum impleta est, quamprì­mum impleri debet. Tum quia, ut dicuntGonet 25, Lugo 26, Palaus 27, [Contin.] Tour­nely 28, Salmant. 29, etc., Ecc1esia circacommunionem duo imposuit praecepta,unum communicandi infra annum, alte­rum communicandi in Paschate; ut colli­gitur ex citato cap. Omnis et ex Tri­dentino 30, ubi dicitur: St' quz's negavert'tomnes.... fideles.... teneri st'ngult's anm'ssaltem t'n Paschate, ad communù:andumjuxta praeceptum S. Matrz's Ecclesiae,anathema sito Nota: st'ngult's anm's sal­tem t'n Paschaie: ergo, si communio inPaschate fuit omissa, debet quamprìmumimplerì antequam terminetur annuso

Dicit autem Lugo 31; et Bernal apud :Croix 82, quod si quis omisit communicarein Paschate, non peccat quoties data op­portunitate communionem differt; sed tan­tum, si intra annum communionem omit­tit. Quia tunc praeceptum communìcandì

lib. 7, cap. 30, qu. 5. - Silvius, qu, 80, art. 11, qu, 4. ­Gasp. Hurtad., de Euch.~ disp. lO, diff. 3, i. f. - Aversa,qu.B, sect. a, v. Quarto. - 16 Disp, 70, sect, 1, V. Quaerestandem, et sect, 2. - l'l Man., tr. 4, cap. lO. - 18 Tr. 21,punct. 15, num. 1. - 19 Disp. 4, qu. 7, punct. 1, n. 9. ­20 Disp. 16, num. 28 et 67..- In De Euch., cap. 7, art. 2,sect. 2, v. An autem pZuries. - !!2 Lib. 6, parto 11 n.599.- 98 De Euch., cap. 2, qu. 1, resp. 2, n. 8. - 24 Tr. Il, deLegib., cap. 2, num. 162. - "Man., tr. 4, cap. lO. ­" Disp. 16, num. 65 et 69. - " Tr. 21, punct. 15, num. 7.- i8 De Praec. Eccl., cap. 5, qu. 3. - 29 Tracto 4, cap. 8,num.,21. - so Sesso 13, de Euch., can. 9. - 31 Disp. 16,num. 69. - Bernal, disp.44, num.76. - " Lib.6, parto 1,num.644.

bit S. Alphonsus hoc eodem numero infe­rius.

ò) Elbel, confero 15, de Sumpt. Euch.,n. 127, ad communionem obligat quampri·mum percipiendam, eum qui. toto anni tem­pore non eommunicavit».- Idemque ait Hen­no, de Euch., disp. 9, qu. 2, concl.1, resol. 3;et Henno, resol. 2, negaverat teneri ad com­munieandum statim moraliter post Pascha,eum qui paschalem eommunionemomisisset;teneri tamen communicare ante finem anni,si ante Pascha non communicasset.

c) De Coninck et Bonacina,vide notam b,ad n. 294.

18

274 LIB. VI. - TRACT. IlI. DE EUC~ARISTIA. CAP. 11. - DE CAUS!S :ET SUBJECTO EUCHAR. - nUB. Il. - ART. llI. 275

Aliidistin·guuntmali·tiam et ìm­potentiam.

Aliiomni­no negantteneri.

in Paschate non potest amplius observari:unde remanet sola obligatio alterius prae­cepti, communicandisaltem semel in anno.- Sed probabilius contradicunt [Contin.]Tournely l cum Azor, Suarez, etc.; acCroix 2 cum Vasquez, Aversa, etc. Quia(ut communiter dicunt auctores hujusprimae sententiae) hoc praeceptum com­municandi in Paschate non est datum adfiniendam, sed ad sollicitandam obliga-tìonem, .

Secunda sententia, quam tenent Ar·milla et Tabiena apud Suarez 8, et Renzi 4,distinguit. Et dicit quod si quis omìserìtcommunionem ex malitia, non teneturquamprimum communicare; quia jamtransgressus est praeceptum, quod temopori paschali affixum est. - Tenetur vero,si ex ùnpotentia fuerit impeditus; quiatunc praesumitur Ecclesia consensisse indilationem, sed noluisse ab obligationecommunionis hominem eximere.

Tertia autem sententia absolute negatteneri illo anno ad communionem, quiomisit sive ex malitia sive ex impoten­tia d). - Hanc tenent plures graves au­ctores, prout Sotus 5, sa 6, Toletus 7; itemSilvester, Valentia, Medina, Victoria etLedesma, apud Diana 8. Et probabilemputant Palaus 9, Busenbaum (ut supra,n. 294, ad 1); Bonacina e) cum Henri­quez e) et S. Antonino: qui eam absolutedocet I), ubi loquens de hoc casu, sic ait:Non.... vz"cletur teneri ex necessitate, ùa

1 De Praec. EccI., cap. 5, qu.B, v. f... Aeor, parto 1,lib. 7, cap. SO, qu. 5.. Suar., disp. 70. sect. 2, v. Dieo ergo._ • Lib. 6, parto l, num. 644.• Vasq., de Poenit., qu. 90,art. 3, dub. 2, num. 13.. Aversa, qu. 8, sect. 3, v. Additlamen. - Armilla, v. Communio, num. 6.. Tabiena,v. Communicare.. num. lO, qu. 7.. 3 Disp. 70, sect. 2,v. Alii vero. - • In 3 Praec. Eccl., cap. 2, qu. 3. - , In 4,disto 18, qu. I, art. 4, i. f. - G V. Eucharistia, n. 7. -

d) Ex auctoribus hic allatis, solus Victoriade utraque omissionis causa loquitur; de ce­teris vero alii, ut Sotus, Sà, Toletus, SiI·­vester, Medina, vel perspicue insinuant velaperte dicunt de culpabili omissione; Lede­sma autem loquitur de inculpabiliomissione.Auctores denique hic a Diana citati, ab eoallegantur pro sententia quae absolute etabsque distin~tione negat illum.debere co~­municare, qUI tempore paschall commumo­nem omisit.

e) Bonacina, qu. 7, punct. 2, n. 13, exi­stimat probabilem esse sententiam quae ne·

quod non faciens- peccet mortaliter. Quodpatet ex similibus.... ammendo jejunz"umEcclesiae..., quzs dz'cz't quod adhuc teneatzersupplere in alta die?... Et idem de oiola­tione festorum, de omissione MIssae etaltis. Hoc enim si uerum esset, quod te­neretur de necessitate.... quousque sup·pleat, multa... mortalia commùteret fa­ciendo ... contra zmum praecepti/,m,. et sicEcclesia laqueos injiceret animabus: quodcavet can. De viduzs [caus.] 27, qu. 1.Ratio hujus sententiae est, quìa praece­ptum communionis est affixum temporipaschali, sicut praeceptum jejunii et au­diendi Missam est addictum vigiliis etfestis. Unde, sicut quis non tenetur jeju­nare aut Missam audire transacto dievigiliae aut festi; ita nec communicareelapso tempore paschali. Nisi (certe exci­piendum) fuerit impeditus a communionede consilio confessarii; ut tenent Sal­manto lO, Palaus 11 et aliì communiter: hocenim expresse cautum est in cap. Omnis,supra allato.

Negant autem g) auctores hujus sen­tentiae adesse hoc duplex praeceptum,nempe communicandi in anno et com­municandi in Paschate; sed unicum tan­tum praeceptum dicunt Ecclesiam ìmpo­suisse, affixum tempori paschali: quotransacto, nulla remanet obligatio com­municandi. - Negant pariter exstarepraeceptum divinum communicandi se­mel in anno; nam licet adsit obligatio

, Lib. 6, cap. 18, num. 2. - S,·lvest., V. Euchartstia III,num, 17, § Tertium. . Valent., disp. 6, 'l-u. 8, punct. 4,v. Quartum est. - Barthol. Medina, lnstruct. Confess.,lib. l, cap. 14, § 42, v. Quintum. - Vietoria, Sum., deConfess., num. 148. - Martin. de Ledesma, 2' 4', qu. 7,art. 5, dub. 2. - , Parto 3, tr. 4, resol. 41. - • Tr~~t. 21,punct. 15, num. 6. - 10 Tr. 4, cap. 8, num. 18. - Loc.cit., n. 3.

gat illum teneri, nisi forte distulerit commu·nionem de consilio confessarii; aut nisi latasit excommunicatio, vel nisi exstet lex aliquaparticularis vel consuetudo contra non com·municantes elapso Paschatis tempore •. ­Quam etiam sententiam tenet Henriquez,lib. 8, cap. 5, n. 1.

I) In. textu hic relato, qui habetur inpart. 2, tit. 9, cap. 9, § ~, S. Anto~inus l?­quitur de eo • qui omislt commumonem mPaschate ex negligentia '. _

g) Virtualiter saltem;quodtamen expressehabet Valentia.

Haee sen­tentia, noncontemnen­da.

S. Doetora prima nonreeedit.

Praevi­dens impe­dimentum,communi­ca n s antetempus:

communicandi saepius in vita, praeceptumtamen communicandi semel in anno di­cunt esse mere ecclesiasticum. Non secusac praeceptum saepius colendi Deum estquidem de jure etiam divino: sed obli­gatio audiendi Missam in dominica, proutpraescripsit Ecclesia, est tantum de jureecclesiastico; ut fuse tuentur ipsimet Sal­manto l cum Soto, Cajetano, S. Antonino,Azor, Navarro, Suarez, Palao, Bonacinaet aliis communìssìme, ex D. Thoma s,ubiait: Dicendum quod observantia diei do­minicae in nova lege succedit ooseruan­tiae sabbatt"; non ex .vi praecepti legis,sed ex constitutione Ecclesiae et consue­tudine popztli chrzstt'anz: (Vide alia dietaLib. III, n. 265). - Apud auctores se­cundae sententiae neminem reperi, quihuic parìtatì adaequate respondeat. Undehanc tertian: sententiam non contemnen­dam puto: saltem, quia ex neutro prae­cepto, divino aut ecclesiastico, constathaec obligatio communicandi transactotempore paschali. - Hoc tamen non ob­stante, nolo recedere a prima sententìa.

Dicit autem Tamburinius h) cum Dia­na, quod si quis communicaverit antetempus paschale praevidens impedimen­tum communicandi in Paschate, cum in­tentione satisfaciendi praecepto illius anni;adhuc cessante postea impedimento, nontenetur in Paschate communicare. - Sed

1 Tr, 23, cap. l, n. 38.• Soms, de ]ust.,.lib. 2, qu.4,art. 4, ad 2.. Cajetan., in 2nm 21le, qu. 122, art. 4, v. Etguoniam ambiguitates. - S. Anton., parto 2, tit. 9, cap. 7,v. Succedit. - bor, part.2, lib. l, cap. 2, qu, 2.. Navar.,Man., cap. 13, num. l •• Suar., de Relig., tr. 2, lib. 2,cap. 4, n. 8. - Palaus, tr. 9, punet. 1, num. 4.• Bonac.,disp. 5, de So Praee., num. 4.. 9 2(1 2ae, qu. 122, art. 4,ad 4. - Diana, parto 3, tr. 4, resol. 42. - • Disp. 16,n. 77 et 78. - • Tr. 21, punet. 15, n. 8. - , Tr.4, cap. 8,n. 22. - • De Euch., cap. 2, qu. l, resp. 2, n. 9. - , De

h) Tamburinius (qui Dianam non citat)probabiIem existimat hanc sententiam, Me­thod. expedit. Commun., cap. 4, n.38.

298. - a) Tamburinius, Method. expedit.­Commun., cap. 4, n. 37 et 38, hanc opinio­nem existimat probabilem.

_ b) Molfesius, Sum., part.l, tr. 3, cap. 8,n. 28, forte rem insinuat,negans satisfecissepraecepto eum qui alio anni _tempore com·municavit.

c) Vasquez non satis accurate a Renziallegatur; tenet -enim secundam sententiam,quae S. Alphonso multo probabilior videtur.Cfr. notam c ad n. 294.

hoc recte non admittunt Lugo 3, Palaus "Salmant. 5 et Antoine 6. Quia intentio nonpotest efficere ut actus positus temporequo nondum coeperit obligatio, sit satis­factorius: sicut qui praevidet die domi­nico se impeditum fore, audiendo Mis­sam die praecedenti ex intentione satis­faciendi crastìnae obligationi, certe nonsatisfacit. Id confirmatur ex Rituali Ro­mano 7, ubi sic dicitur: Aegrotis quoque pa­rochtalibus, etzanzsi commzmionem extrapraescriptos paschales dies sumpserint,in paschalibus diebus il/am_(parochus) de­feret ac mznistrabit.

298. - Dubitatur 30• An qui non potest

communicare tempore Paschatis teneaturpraevenire?

Prima sententia negat; et hanc tenentSuarez 8, Holzmann 9, Busenbaum (ut su­pra, n. 294, ad 2), Tamburinius a),. Bo­nacina lO cum Coninck, Filliuccio, Regi­naldo, Molfesio b),. et Renzi 11 cum Azor,Vasquez C), etc. - Ratio est eadem quaeadducta est ab auctoribus tertiae senten­tiae in praecedenti quaestione, nempe,quia hoc praeceptum addictum est tem­pori paschali: quo non incepto nulla estobligatio.

Secunda vero sententia, quam tenentLaymann 12, Lugo 18, Palaus 14, Habert 15,

Elbel d), Croix 16 et Antoine 17, Salmant. e),

[Contin.] Tournely 18, dicit quod si com-

Commun. paschal., i. f. - • Disp. 70, seet.2, v. Tertiumdub. - • De Praec. EccI., n. 57. - 10 Disp. 4, de Bùch.,qu, 7, punct, 2, n. 15. - Coninck, qu, SO, n. 108. - Fili.,tr.4, cap. 2, n. 59. - Regin., lib.29, n. 76. - U In S Praec.Ecci., cap. 2, qu. 5. - Asor, parto l, lib. 7, cap. -SO, qu. ult.- " Lib. 5, tr. 4, cap. 5, num. 9. - " Disp. 16, num. 75et 76. - " Tr. 21, punct. 15, n. 8. - .. De Euch., part.l,cap. 22, qu. 5. - .. Lib. 6, parto l, n. 642. - 17 De Euch.,cap. 2, qu. l, resp. 2, num. 9. - 18 De Praec. Eccles.,cap. 5, qu.4.

d) Elbel, confero 15, de Sumpt. Euch.,n. 127, non videtur ad rem citari; scribitenim: «Is qui praevidet initio' temporz's pa­schalz's se non habiturum deinceps tempusvel occasionem sumendi S. communionem,tenetur iIlam statim sumere •.

e) Salmant.,- tr. 4, cap. 8, n. 22, innuuntutique hanc òpinionem;sedeam non expressepropugnant: c Quia, inquiunt, in ea lege duopraecepta.... continentur: alterum, communi­candisemel saltem in anno; alterum, co:ql­municandi in Paschate; et praeveniendo com­munionem adimpletur illud praecel?tum com·municandi semel in anno: dicendum est l'tX

Adhuc te­netur in fratempus pa­schale.

p~~r~~pediendusnon teneturpraevenirejuxta alias.

]uxta a­Hos tene...tur, si com­munioultraannum dif­ferenda es­set,

276 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTtA. CAP. II. - DE OAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. III. 277

. Non tene­tur praeve­nire.

munio non sit differenda ultra annum abultima communione facta, non tenerispraevenire; cum antecedens illa commu­nio non sit impletiva praecepti paschalis,.et eamdem obligationem relinquat. - Se­cus vero, si ultra annum differri deberet.Quia tunc teneris communionem antici­pare: tum ex praecepto divino commu­nicandi semel in anno, modo quo ab Ec­elesia est determinatum; tum ex praeceptoipsius Ecclesiae, quae duas obligationesimponit, nempe communicandi infra an­num, et communicandi in Paschate, utsupra dictum est. Unde, si obligatio com­municandi in Paschate nequit impleri,saltem implenda est obligatio communi­candi semel in anno.

Haec secunda sententia in se spectatavalde probabilior mìhì videtur. Sed ad­vertendum quod ìpsa procederet tantumjuxta opinionem illorum qui dicunt obli­gationem hujus annuae communionis in­cipere a Januario et terminari ad De­cembrem. - At, quia communisest sen­tentia aliorum, et universali usu fideliumcomprobata (ut diximus n. 296), quodhujusmodi obligatio urgeat a Paschate adPascha; hìnc dicendum videtur, nullamei esse obligationem praeveniendi, quipraevidet non posse communicare tem­pore paschali, quia (ut bene advertit PaterSuarez 1) talis communio non esset adim­pletiva praecepti: tempore enim quo fie­ret, non adhuc inceptum esset tempusobligationis, cum nondum inceperit tem­pus annuae communionis. - E conversocertum est quod,incepto tempore paschali,si quis impediendum a communione sepraevidet, tenetur illico eam accipere; utcommuniter docent Suarez, Sà f) et Bo­nacina, cum Salmant. 2.

1 Disp.70, sect.2, v. Tertium dub. - Suar., Ioe. cito ­Bonac., disp. 4, de Euch., qu.7, punct.2, n. 15•• \I Tr. 4,cap. 8, num. 23. - • De Euch., disp. 16, n. 17. - , Lib. 6,parto 1, num. 626. - 5 Method. expedit. Commun., cap. 4,­n.40. - 8 Tr. lO, de Censur., cap. 3, nume 74. - '1 Parto 5,traete 9, resol.88. - S De Buch., qu. 4, art. 2, nume 10,v. Notand. 4. - Laym., lib. l, tr. 5, parto 2, cap. 2, n. 3._ • Method. exped. Com., cap. 4, n. 40. - lO Loc. cito -

hac parte teneri euro coromunionem praeve·nire, non autero ex vi solurn a1terius prae·cepti communicandi in Paschate».

f) Sà, V. Eucharistia, i.f.; seu rectiusVicto·

299. - Dubitatur 4°. An teneantur fide­les tollere impedimenta, ut praecepto anonuae communionzs satisfaciant?

Communiter dicunt Lugo 3, Croix 4,Tamburinius 5, Salmant. 6, Diana 7; etViva 8 cum Laymann, quod excommunz:catus tenetur obtinere absolutionem, utpossit praeceptum implere; quia commu­nio valde confert ad animae salutem.Unde ipsius praeceptum rigide obligat adauferenda mala spiritualia quae obstant.

Censent vero Tamburinius 9 et Viva l0,

carcere detentos non teneri ad quaeren­dam libertatem ut communicent. - Sedprobabilius contradicunt Salmant. 11; cumprobabilius sit hoc esse praeceptum divi­num, juxta dieta n. 297.

300. - o: Resp. IIIo. Tenetur quis com­o: munionem paschalem sumere in paro­o: chia a pastore suo: nisi hujus licentia,e privilegio aut consuetudine eximatur.o: Navarrus, Suarez 12, etc. », - [Ex cap.Omnis, de poenz"t. et remiss. Vide dietan.295].

e Unde resolves:« l°. Sacerdos, ubivis celebrando, sa­

o: tisfacit. Bonacina 13 », - [Ut communi­ter ex consuetudine dicunt Wigandt 14,

Roncaglia 15, Antoine a) ;et Salmant. 16

cum Sà, Palao, etc. Intellige si celebret;alias tenetur communicare in parochia,ut alti laici]..

« 2°. Eximuntur peregrini et vagi, quie parochiam non habent aut ab ea absunt.e Bonacina 17 ». - [Et ita absunt ut com­mode ad illam accedere nequeant. Nectunc tenentur communicare in ecclesiamatriceoppidi illius, neque in parochiain qua transeunter commorantur; ut San­chez 18, Salmant. 19. - Vide dicta n. 240,V. 9. St' t'n Paschate, et seq.].

11 Tr. lO, de Censur., cap. 3, 'num. 74. - Nava'1"., Man.,cap. 21, n. 52. - 12 Disp. 72, sect. 2, v. Secundum dub.­13 Disp.4, qu.7, punct. 2, n. 7, v. f. - l( Tr. 12, exam.4,num. 48, v. Nota. - llS De Euch., cap. 6, qu. 7, i. f. _

16 Tr. 4, cap. 8, n. 29... Sà.. v. Eucharistia,l num. 11...Palaus, traet. 21, punet. 15, num. lO, i. f. - l'l" Loc. cit.,num. 8. - 18 De Matr;, lib. 3, disp. 23, n. 17. - 10 Tr. 4,cap. 8, n. 31.

relli, in Addit. ad Sà, loc. cit., prius duro­taxat membrum hujus distinctionis habet.

300. - a) Antoine, cap. 2, qu. 1, resp. 2,n. 3, Z. f,: « Sacerdotes tamen saeculares,

Excom·m unicatitenen turImpedimen­ta tollere.

Item, car­cere deten­ti.

Commu­nio pascha­lis a p r o­prio pasto­re accìpien..da.

Sacerdos,ubivis cele­bret, . satìs­facit.

Quid deperegriniset vagis.

Quid delaicis mo­naseerìo in..servienti­bus.

Commu­nicans ex ..tra paro­chiam nonsatisfacit.

Nisi deconsensupastoris.

e 3°. Non eximuntur laici ìnservìentese religiosis; ut habet Sà 1. Nisi, ut dicite Bonacina, degant in monasteriis, aliis­eque locis a cura parochorum exemptìs,«Vide Sanchez b) ». - [Vide dieta n. 240,v. lO. Sì sint.].

«4°. Non satisfacit huic praecepto, quie in Paschate extra parochiam sine con­e sensu pastoris communicat; ut habente Navarrus, Azor et alli communiter. ­e Nisi tamen communicet in cathedra1i«ecelesia: hunc enim satisfacere prae­o: cepto censet Bonacìnas; sed negat card.O' Lugo 8, nisi episcopns expresse vel ta­O' cite consentiat ». [Sed opinio Bonacinaenescìo an sit probabilis: nisi adsit in ali­quo loco communis usus, qui consensumepiscopi praesumere faciat c),. oves enima proprio pastore agnosci debent]. ­e Vide supra, cap. 2, dub.l, art. 1, caso 7,«8 et 9.

« Dixi: sine consensu pastoris, Quiao: cum consensu Summi Pontificis vel epì­e scopi, sive ordinarii aut ejus vicarii gene­" ralis, vel parochi (hi enim omnes intelli­e guntur nomine pastoris), extra parochiam

1 v. Eucharistia~ n. 9., - Bonac., disp, 4, de Buch.,qu. 7, punct. 2, n. lO. - Na'1Jar., Man., cap. 21, n. 52. ­Aeor~ parto 1, lib. 7, cap. 30, qu. 6. - 9 Loc. cit, n. IL­a Resp. mor., lib. 1, dub. 15, num. 4. - • Tr. 4, cap. 8,n. 34. - • Method. expedit. Commun., cap. 4, num. 43. ­S Theol. mor., parto 1, tr.5, qu. 19, quaestiunc. - Beja,

licentia parochì certo praesumpta. Itainquit, ex consuetudine satisfaciunt celebran­do in ecc1esia, cui addìcti sunt per suas fun­ctiones-.

b) Sanchez, de Matr., lib. 3, disp. 23,n. 12, ubi Ioquìtur de acquìrenda parochiarelate ad sacramenta, ratione habìtationis,quando haec brevis temporis non est.

c) Et S. C. C., in Amerina, die lO Sept.1803, dec1aravit observandum esse decretumquo episcopus jusserat ut communio acdpere­tur non in cathedrali, sed a proprio parochoad satisfadendum praecepto paschali, nonobstante immemorabili consuetudine. Vide­Thesaur. Resolut., tomo 69,jol.209 et seqq.

d) Suarez, hic a Sa1mant. dtatus, 10quiturdisp. 72, sect. 2, V. Hinc igitur, de admini­stratione hujus sacramenti, ad quam requiritjurisdictionem;sed ait excusariab omniculpasa1tem mortali, «si intercedat bona fides etinterpretativa seu praesumpta vo1untas pa·storis probabili causa '.

e) Lugo, disp. 18, n. 51; Taroburinius,/oc. cit., cap. 4, n. 49, ajunt difficilius prae-

« communìcando satìsfìerì praecepto do­« ctores concedunt. - Et quidem suffi­e cere consensum interpretativum, sivee praesumptum », [Modo adsit certitudomoralis de voluntate parochi; ut Salmant.scum Suarez d), Lùgo e), Diana f) et Tam­burinio e)] O' notat Tamburinius 5. - Immoe Bauny 6, Beja et quidamalii (apud Tam­e burinium 7 et cardinalem de Lugo g),

e item Dìanas) putant posse satisfieri prae­O' cepto communionis paschalis (praeser­« tim extra diem Paschae) apud mendican­e tes, ex privilegio Nicolai V h), Pii IV h)

e et Pauli IV h) certis concesso, quod cae­« teri partìcìpent. Verum hoc alii com­e muniter negant. Vide Aversa 9 ».

Cum Diana (ut supra) sentiunt Beja,Rodriguez, etc., apud Escobar l0, benefideles satisfacere praecepto communì­cando in ecelesiis regularium, vi privile­giorum a praedictis Pontificibus conces­sorum monasteriis D. Hìeronymì, - Sedcommuniter et merito id reprobant Croix 11;

et Salmant. 12 cum Lugo e), Fagundez i),

Tamburinio e) et aliis, qui dicunt nemi­nero posse in ecclesiis regularìum prae-

Respons. cas., parto 4, caso 4. - , Method. expedit. Com­mun., cap. 4, num. 51 et 52. - B Parto 2, tr. 14, resol, 73;et parto 6, tr. 7, resol, 58. - , De Euch., qu, lO, sect. 4.- Befa, Ioc. cito - Hieron, Rodrig., Compend., resol.l27,n. 3. - 10 Lìb. 20, num, 441. _]l Lib. 6, parto l, n.63&. ­1'2 Tr. 4, cap. 8) n. 34. -

sumenduro esse consensumparochi,paschaliquam allo tempore.

f) Diana,part. 3, tr, 2, resoi.12, i.f; loquì­tur de religiosoministranteEucharistiam diePaschatìs, negans eum peccare, si id faciatcuro licentia certo praesumpta et moralitercerta parochi s ,

g) Lugo, de Euch., di,Sp. 18, n. 49, addu­cit auctores qui affirmant mendicantes posseEucharistiam ipso Paschatis die ministrare.

h) Nico!aus V, in sua bulla Scimus po­pulos, de die 15 ApriI. 1448, fratribus de Ob­servantia facultatemconcessit «in omni,prae­terquam in die Resurrectionis..., sacratissimiCorporis Dominici coromunionem dandi -.Quod privilegium confirmavit Paulus N,bulla Ex clementi Sedis Apostolicae, de di.e1 ]ulii 1555; et Pius IV, bulla Ex clementiSedis, de dieZ7 April. 1561. Bullaeistae haben·tur apud Rodriguez in BullarioRegu1arium.

i) Fagundez, de 30 praec. Eccl.} lib. 1,cap. 5,n. 11, dicit posse fieri, quando cirocurostantiaesunt tales, «ut arbitrio prudentisviri, credatur parochus fore contentus '.

Satis estconsensuscerto prae­sumptus.

Communi­cans ,in ec­c1esia regu­larium nonsatisfacit.

278 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJECTO EUCHAR. - DUB. II. - ART. III. 279

Pueri ra­tionis ìm­potes, et a­mentes,percipiuntfructumEuchari·atiae,

Ecclesialatina vetatdari parvu­Iis,

ceptum communionis implere, nisi cumlicentia parochi certo praesumpta; itaetiam Suarez j), Bonacina j)/ et Escobar 1

cum Villalobos j), Nufìez,Fagundez i), etc.,qui refert dec1arationem S. Congregationisanni 1586 (apud Farinacium 2), ubì dictumfuit minime satisfacere praecepto commu­nicantes in ecclesìis regularium. Nec ob­stant praefata privilegia (quorum meminitBusenbaum). Nam, ut ajunt auctores k)

citati, cum Pontifices saepe dec1ararint,quoad communionem obligatoriam sem­per servandum esse illaesum jus parocho­rum, tam praedicta monasteria D. Hiero­nymì quam aliae religiones nunquam ìllìsprivìlegììs usae sunt, nisi pro suis fami­liaribus,

Unde Escobar 3 censet oppositam opi­nionern non esse practice probabilem. ­Et revera nostra sententia a comrnuniconsuetudine videtur approbata.

301. - Pueri baptizati rationis impotes,et perpetuo amentes, Eucharistiam su­mendo, vere gratiae augmentum perci­piunt; quia sufficit hoc sacramentum ingratia suscipere, ad ejus effectum sane per­cipiendum. Ita Suarez, Vasquez, Coninck,Palaus, Laymann, cum Salmant. '. - Obmajorem tamen reverentiam hujus sacra­menti, Ecc1esia latina merito illud parvu­lis dari prohibuit; ut habetur ex communisensuEcc1esiae,juxtaS.Thomam5, Catechi­smum Romanum 6 et Rituale Romanum 7.

Sed quaeritur l°. An pueri, statm: achabent usum ratz'om's, possz'nt ac debeantcommunù:are?

Prz"1na sententia affirmat; et hanc tenetS. Antoninus 8, ubi ait: Cum (puer) est

l Lib. 20, num. 442 et 443. - Nuiiell, in 3 P., qu. 82,art. 3, concI. 5. - • Ad sesso 13, can. 9, deelar. 23 Ja·nuar. 1586. Cfr. et alias similes declarationes apud Pal·lottini, v. Sacram. Euchar., § 1, nuro.6, " 16 et seqq. ­3 Loc. cit., num. 443. - Suar., disp. 62, sect. 4. - Vasq.,disp. 212, cap. 2, n. 11. . Coninck, qu. 30, art. 9, n. 77. ­Palaus, tr. 21, punct. lO, num. 5•. Laym., lib. 5, tr. 4,ap.4, n. 2. - " Tr. 4, cap.', n. 6. - 5 3 P., qu. BO, art. 9,

ad 3. - , De Euch., n.62, (al., num. 67). - , De SS. Eu·char. Sacram., n. 11. - 8 Parto 3, tit. 14, cap. 12, § 5. '­, Is est Joan. S....Chell, Select. disp. 26. - Paluà., in 4,disto 12, qu. I, art. 5, concI. 1, i. t. (n. 25, i. t.) . . Philip.de la Crus, Thesaur. EccI., tr. I, § 11, n. 3.. IO Lib. 20,

j) Suarez, de Reh'g., tr. lO, h'b. 9, cap.3,n. 6; Bonacina, de Euch., qu. 5, punct. l,n. 12,' Villa1obos, part. 1) tr. 7, diff.47) n.3et 4, non afferunt hanc' sententiam.

doN capa», cum sez'lz'cet potest mortaliterpeccare) tunc obHgatur adpraeceptum deconfessione, et per consequens de com­munione, quae sz"1nul dantur. Idem dicuntSanchez 9; et Paludanus ac de la Cruz,apud Escobar 10; probabilemque putatDiana n cum Tabiena a). - Ratio, quìa,cum tales pueri jam sint capaces com­mittendi peccatum mortale, et se dispo­nendi ad absolutionem per debitum do­lorem, etiam capaces fiunt communionis,ad quam minor requiritur ratìonìs dis­cretio.

Secunda vero sententia, communissimaet probabilior, negat teneri. Et hanc do­cent Suarez lZ, Navarrus 13, Laymann 14,

Escobar 15, Palaus 16, Antoine 17, Croix 18;

Salmant. 19 cum Vasquez, Soto, Filliuccio,Dicastillo, etc.; ac Diana 20 curo Toleto,Coninck, Comitolo b), Tanner, Salas et com­munì (ut asserit). - Ratio, quia commu­nis usus Ecclesiae sìc interpretatus estobligationem hujus praecepti: tum utpueri cum majori reverentia et fructuEucharistiam suscìpìant; tum ne ipsi fa­cile exponantur periculo transgressìonìs,Et quamvis oblìgentur ad confessionem,non ideo tamen tenentur suscipere Eu­charistiam, quae est majoris excellentìaeet non tantae necessitatis, - Nec obstatcap. Omnis 12, de poenit., ubì diciturquod omnìs fidelis, postquamad annosdz'scretz'om's peruenerit, tenetur non tan­tum ad confessionem, sed etìam ad com­munìonem, Nam anni dìscretìonìs intelli­gendi sunt respective ad rationem ma·teriae, nempe cum quis pervenerit addiscretionis annos pro confessione, confi-

num. 243. - Il Parto 3, tr. 6, resol. 70, i. t. - .. Disp. 70,sect. 1, v. Seà exspectanàum. - .. Man., cap. 21, n. 57.­1" Tr. 4, cap. 4, nume 3. - 115 Lib. 20, nume 244. - 16 Tr.21,punct. 10, num. 11. - 1'1' De Euch., cap. 2, qu. l, resp. 2,num, 1. - 18 Lib. 6, part.l, nume 646.- 19 Tr.4, cap. 7,num. 16•. Vasq., disp. 214, cap. 4, num. 40, v. Deinàecum Naval'ro• . Sotus; in 4, disto 12, qu. l, art. 9, i. f.;et art. 11, V. Quoà si quaeras. - Fili., tr. 4, cap.' 7, ~

n. 192.• Dicast., tr. 4, de Euch., disp. lO, dub. 5, n. 103et seqq. - .. Part.3, tr. 6, resol. 70.• Tolet., lib. 6, cap. 15,n. 1•• Coninck, qu. SO, n.102 •• Tann., tomo 4, disp. 5,qu. S, dub. 5, n. 114. - Salas, de Legib., disp. 14, sect. 13,num.127.

k) Interpretatio istadesumitur ex Escobar.301. - a) Tabiena, v. Communicare, n. 6,

sententiam hanc pIane defendit.b) Comito1us, quamvis a Diana citetur,IlOn

Pueri,juxta alios,tenenturcommuni·care statimac rationepotiuntur.

Probabi·Iìus non sta­tim tenen­turo

Possun ttamen, siEuchari·stiam di­scernant aprofano ci­bo.

teatur; quando ad dìscretionìs annos procommunione, communicet. Sed notandumquod ex hujus sententiae fautoribus alti,ut Vasquez C), Hurtadus O, Praepositus e),

Granado c), etc., apud Escobar t, censenttales pueros nec teneri nec posse commu­nicare j quia (ut dicunt) E'ucharistia nonpotest dari eìs qui non sunt capaces dignecommunicandi. - AHi vero, ut Suarez 2

cum Soto et Laymann, Palao, ac Croix 3,

probabilius dicunt quod esto pueri nonteneantur communicare statim post ade­ptum usum rationis, non tamen prohiben­tur ad Eucharistiam accedere, semper acsciant discernere hunc coelestem cibuma profano. Tunc enim, ut inquit D. Tho­mas 4: Quando jam puerz' z'nez'pz'unt alz'­qualem usum rationis haoere, ut possin:devotz'onem concipere hujus sacramenti,tunc potest eis hoc sacranentum conferri.

l Lib, 20,n. 242.- 8 Disp. 70, sece. r, v. Deinde. • Sotus,in 4, disto 12, qu.}, art. Il, V. f•. Laym., lib. 5, tr, 4, cap. 4,n.3.. Palaus, tr. 2J, punct, lO, n.n. - 8 Lib, 6. part.l,

loquiturtameninRespons.mor., lib.l,qu.17,de communione.

c) Vasquez videtur sane id insinuare, dum,disp.214, cap.4, n.43, negat ministrandumesse hoc sacramentum pueris c qui sufficientiusu rationis carent, et hoc praecepto nontenentur '. - ]acob. de Granado parìter vi­detur hanc sententiam insinuare, dum in 3 P.,controv. 6) de Euch., tr. lO, disp. 3, n. 11,rationem afferens cur non teneatur, scribit:« Quia Ecclesia declaravit tunc non haberediscretionem sufficientem, ut ea, qua par est,reverentia et devotione Eucharistia suscipia­tur _. Quod aliis verbis, dt'sp. 4, n. 2, sicreddit: c Major enim dignitas Eucharistiaepe#t majorem reverentiam in suscipienteet majorem discretionem '.

à) Gaspar Hurtadus male citatur ab Esco­bar pro hac sententia; tenet enim oppositam,scribens, de Euch., disp.l0, diff. 4, v. Pueriergo: c Nihilominus puero permittendum'est communicare, quamvis ad eam discre­tionem [in qua tenetur praecepto annuaecommunionis] non pervenerit, si prudenter,judicetur pervenisse ad perfectum tisum ra­tionis sufficientem ad peccatum mortale, sieonfessarius prudenter pr:ilesumat esse suffi­cienter dispositum •.

e) Praepositus, qu. 80, art. Il, dub. l,n. 56, negat quidem teneri. « Advertunt ali­qui, inquit, quod pueri non statim obligenturcommunicare cum primum possunt et tenen­tur confìteri, sed aliquanto majorem rationisusum requiri, quod non est improbabile, etcolil1ìrmat communis praxis pastorum -. At,

Idque confirmatur in cap.penult., causo26,qu. 6, ubi dicitur: Cuz Poenitentzae sacra­mentum conceditur, neque Eucharz'sHaesacramentum negarz'debet, si desidere: f).

Sed hic dubitatur l°. Quando censean­tur pueri obHgati ad communù:andum?

Sotus apud Suarez 5, et Corduba g) apudPalaum 6, sentiunt hanc obligationem in­cipere a duodecimo anno; quia (ut ajunt)in ea aerate pueri tenentur ad leges ec­clesiasticas. Sed hoc communiter rejìcìtur,prout diximus de Leg., lib. I, n. 155. ­Hinc comrnunìter dicunt doctores, regu­lariter loquendo, pueros non obligari adcommunionem ante nonum vel decìmumannum; nec differendam eis esse commu­nionem ultra duodecimum (ut sentiuntPalaus h),. et Salmant. 7 cum Lugo i), Di­castillo o, Amico j), etc.), vel saltem ul­tra decimum quartum, ut Suarez k), Lay-

n. 646. - " 3 P. t qu, SO, art. 9, ad 3. - sotu«, in 4. disto 12,qu. 11. artico Il, v. Sed si quaeras. . 5 Disp, 70, sect. :1,v. Deinde.-' Tr.21. punct. lO, n.ll. -' Tr.4,cap. 7, n.1S.

n. 58, videtur etiam negare eos posse com­municare statim ut habent usum rationis adconfessionem sufficientem: c In pueris...paulomajor aetas et rationis usus requiritur, utteneantur singulis annis hoc sacramentumsumere, quam ut teneantur confìteri, ut sci­licet majori cum reverentia ad hoc sacra­mentum accedant... In genere loquendo pue­ri videntur p1erumque capaces hujus sacra­menti anno duodecimovel decimoquarto s ,

f) Rectius: Canon Agnovimus, penult.)causo 26, qu. 6, jubet ut poenitentia conce­datur morientibus; qui eam cupiunt; et Gra­tianus, transitionem faciens ,ad canonem 14ult., scribit: c Cui autem poenitentia non ne­gatur, nec reconciliatio sibi deneganda est-.

g). Corduba, Sum., qu. 60, in med.) haneobligationem incipere ait 12 aut 13 anno inteminis; in viris autem, anno 14 aut 15; et itaetiam a Pa1ao allegatur.

h) Pa1aus,.tr. 21) punct. lO, n. 11: c Re­gulariter, inquiti.... nemo ante decimum an­num obligari censendus est».

i) Lugo, disp. 13, n. 33, de discretionerequisita scribit: c Communiter Rolet adve­nire à decimo usque ad decimum quartumannum·.

j) Dicastillus, tr. 4) disp. lO, dub. 5,n. 108; Amicus, tomo 7, disp. 29, n.61, nondeterminant tempus.

k) Suarez, loc. ct't., tempus assignat c adecimo usque ad. decimum quartum aeta.tisannum '. - Idemque significant Laymann,tr. 4, cap. 4, n. 3; Wigandt, tr.12,exam.4,n. 46, ubi dicunt in a1iiscitius advenire signa

Regulari·ter non te­nenturantenonum an­num.

Non dure­rendum ul­tra duode­cimum veldecimumquartum.

280 LIB. VI. - TRACT. III. DE EtUCHARISTIA. CAP. II. - DE CAUSIS ET SUBJBCTO EtUCHAR. - DUB. II. - ART. III. 281

rnann k), Wigandt 'k), Antoine 1 et Croix 2.

Hicque notaudum id quod praescripsitS. Carolus Borromaeus 8:Parochi. .. tllos...qut' decennt'um attt"gert'nt, hebdomadae Se­ptuagestmae ùiÌtt"o accersant, et sùtgt"lla­tt"m t'nstruant atque erudiant ad cogni­tionem cuttumqee sanctissimi sacramentiEuchartstiae} doceantque quam humt'lt"ter,relt"gtosereverenterque ad eam sumendamaccedant.

Dictum est: reguiariterr nam, ut ad­vertunt auctores, citius possunt obligaripueri qui ante talem aetatem perspica­ciores conspiciuntur. Unde recte repre­hendit Roncaglìa 4 parochos qui indiscri­minatim non admittunt ad communìonemnisi pueros in certa aetate constitutos. ­Dicunt autem Navarrus l) et Croix 5 quod,licet pueri anno decimo possint ad com­munionem admitti, non tamen ipsi adillam tenentur; sed tum solum cum aparocho vel parentibus moniti fuerint m).

.r De Euch., cap. 2, qu, 1, resp, 2, num. 1. - • Lib, 6,parto 1, n. 646. - e Synod. dioec. XI, tit, 3, Monita quoadSacram. - • De Euch., cap. 6, reg, in praxi, n. 5. - • Loc.cit., n. 646. - 8 Qu, SO, art. 9, ad a, cum corpo - suar.,disp. 62, sect, 4, i. f.; et disp, 69, sect, 2, v. Nihilom;nus. ­Petaue, tr, 21, punct, lO, num, 6•• Laym.l°lib. 5, tr.4,cap. 4, num. 2, cum num. 3 et 4•• , Tr. 4, cap. 7, n. 7.-

Dubitatur 2". An t'n pericuto martiscommUntO trt'buenàa sit pueris qUt' ra­tt'ontS sunt tmpotes?

Respondetur negative: tum quia idemadest periculum irreverentiae, tum quiatalis est usus Ecclesiae Romanae. Ita com­muniter S. Thomas 6; item Cajetanus n)}

Suarez, Palaus, Laymann , Bonacina o),

Lugo n)} etc., cum Salmant. 7.

Et qui aliter ageret graviter peccaret,ut notant Salmant. 8 cum Ledesma: quiait, hujusmodi usum unìversalem Eccle­siae quìppe aequivalere ac si esset prohi­bitio.

Pueris vero qui jam sunt compotes ra­tionis, in articulo mortìs non solum com­munio dari potest, ut dicunt Navarrus 9;Cajetanus P) apud Wigandt lO; sed etiamdebet, ut communissime docent Suarez 11,

Lugo 12, Laymann o,Palaus 18, Wìgandt 14,

Holzmann 15, Antoine 16, Esco.bar 17; et Sal­manto 18 cum Henriquez r); et idem docet

• T~act. 4, cap. 7, num. 8. - Petr, Ile Letiesma, de Euch.,cap. 13, concl, 8, (edit. hispan, SalmaIÌt. 1602).- • Man.,cap. 21, n. 57. - lO Tr. 12, exam, 4, n. 46, v. Resp. 3. ­11 Disp. 70,sect. 1, i. f. - .. De Euch., disp. 13, n. 37 et 39.- IS Tr. 21, punct, lO,n. 11.- " Loc, cìt., n. 46. - " DePraec, Ecci., D. 43, i. f. - 18De Euch., cap. 2, qu, 1, resp. 2,n. l, v. f. - " Lib. 20, n. 244. - 18 Tr. 4, cap. 7, n. 15.

In mortisp e r ì c u lo,pueri ratio ..nis impotesnon com­municandi.

Rationiscompotes,communi­candi.

Perpetuoamenttbus,communioneganda.

Nonperpe.tuo amenti­bus,quandosit danda inmortis arti­culo.

Benedictus XIV 1. - Ratio, quia ex unaparte pueri, in tali periculo constituti,tenentur ex praecepto divino communi­care; ex alia, utìlitas Eucharistiae tuncmajorem dispositionem non exposcit.

302. - Quaeritur 2". An communzo sitministranda amentibus?

Perpetuo amentibus omnino est ne­ganda; ut omnes dicunt cum S. Thoma 2,

et Rituali Romano 8, ubi dicitur: Amen­n'bus... seu phrenett'cts communicare noniicet; lt'ceòt't tamen st' quandohab.eant lu·cida mteroaita, et àevott'onem ostendantdum t'n eo statu' manent} si ,nul1um t'ndz··gnt"tatts pert"cu.lumadst"t.

Aliis vero amentibus qui Don sempercaruerunt usu rationis, sed nunc carent,censet Gobat a) quod in articulo mortisabsolute potest eis dari communio. ­Sed in hoc sequenda est doctrinaD. Tho­mae 4, ubi sic ait: Siprt"us} quando erantcompotes suae menns} apparut"t t'n ets de­vott'o hujus sacramentt~debeteis t'n arti­culo mortis hoc sacramentum exht'bert':nist' forte tt"meatur pert'culum vomt'tus velexsput'tt'onts. Idem fere docuit CatechismusRomanus 6, dicens: Amentt'bus praetereaquitunc aptetatt"ssensu alteni sunt} sacra­menta dare mt'nt'me oportet" quamvts} St~antequam t'n amentt'amt'ncùiertnt} pùzm ...

ammt' vOluntatem prae se tulert'nt} lt'cebzteis t'nfine vt"tae, ex conditi· Carthagt'nensisdecreto}Eucha'rtstt'am adminzstrare: modovomt'ttonts vel alterius z'ndt"gnt"tatis et t'n­commodt' pericùlum nullum tzmendum sito

Bine suffìcìt quod 1:alis aeger pie vi­xerit; ut recte dicunt Palaus 6, Holzmann" ;et Salmant. 8 cum Suarez b)} Vasquez e),

Coninck, Laymann, Bonacina, Filliuccio à)}

Hurtado, etc. Ratio, quia ex una partepraesumitur is ìnterpretatìve communio­nem petere; ex altera, huic Eucharistiaadhuc necessaria esse potest, nempe siincidisset in amentìam exsistens in pec­cato mortali, de quo solum attritus fue­rito - Excipiunt tamen doctores (apudSalmant.P) si certo praesumatur in amen­tiam incidisse penitus impoenitens e).

Extra: tamen articulum mortis, nullomodo Eucharistia amentibus est conce­denda; ut Salmant. lO cum Suar.ez, Lay­mann et communi.

803. - Quaeritur 3°. Quando conce­denda stt Euchartsn'a semzlatuts) mutiset oosessis?

Respondetur quod semf!atuts, semperac sciant distinguere hunc coelestem ci­bum ab aliis, tantum in articulo mortis ettempore praecepti communio danda est._ Holzmann 11, Laymann a), Wigandt a);

Se m ifa­tuìs, surdiset mutisquando sitdanda.

discretionis, anno scilicet nono aut decimo;in aliis vero t.ardius, anno decimoquarto.

l) Navarrus, Man., cap. 21, n. 57, univer­saliter scribit eos «qui aliena cura guber­nantur et eorum monitionem exspectant,nonpeccare donec moneantur '.

m) S. C. C., die 15Martii 1851, de hac ma·teria dec1aravit: « Nulla canonica 1ege san­citum est ne communio ministretur puerisante duodecimum aetatis annum •. Posse ta·men episcopum,attentis locorum ac temporiscircumstantiis, aetatem determinare qua pueriad primam communionem admittantur, utideclaravit eadem S. C. in Annecien.} die 21]ulii 1888. - Praeterea, de puerorum fre­quenti communione S. C. c., die 15 Septem­bris 1906, haec deerevit: «Sacrae communio­nis frequentiam commendari juxta articuluniprimum deereti [de quotidiana communione,20 Decembris 1905, relati supranota a, adn.254] etiam pueris qui ad saeram mensamjuxta normas in CatechismoRomano, cap. 4,n. 63} semel admissi, ab ejus frequenti par­ticipatione prohiberi non debent; sed potiuseos ad id hortari, reprobata praxi contrariaalicubi vigente '.

n) Cajetanus, Sum., v. Communionis mi­nister, i. m.; Lugo, dìsp. 13} n, 32, negant

absoluteet in universum communionem dariposse pueris ante discretionis annoso

o) Bonacina, disp. 4) qu. 6, punct.l, n. 5}loquitur de perpetuo amentibus, de quibuseodem loco Salmant. disputant.

P) Cajetanus, Sum., V. Communionismi­nister, i. m.} disserens de certis quibusdampeccatoribus, regulam hanc generalem, ut aitWigandt, tradit: «Quandocumqueet ubicum­que, et quibuscumque potest dari sacramen­turo Poenitentiae, potest etiam dari, si in aroticulo mortis est, viaticum •.

q) Laymann, lib. 5, tr. 4, .cap. 4, .n. 3)de pueris in mortis articulo constitutis, hancstatuit regulam: «Cuisacramentum Poeniten­tiae conceditur,neque Eucharistiae sacramen­tum negari debet, si desideret •.

r) Henriquez, videtur hanc sententiam im­plicite enuntiare, dum, lib. 8} cap. 42} n. 4haec scribit: « Si pater et parochus in mor:tis articulo... communicare puerum non per­mittat, excusatur, quando est dubium de suf­ficienti diseretione '. Et n. 3, in universum.scripserat: «Qui habent usum rationis, seddebilem et imperfectum, ut Aethiopes, et qui- .dam, et semifatui, sec1uso irreverentiae pe­riculo,admittendi suntad communionemprae­cepti in Pascha et Martis articulo •.

'De Synodo, lib. 7, cap. 12, num. 3. - • 3 P., qu. 50,art. 9, corpo - • De SS. Euch. Sacram., n. lO. - • Loc.cito - • De Euch., num. 64, (al. num. 69).. -. • Tr. 21,punct. lO, n. 7. - , De Praec. Ecc1., num. 46. - s Tr. 4,cap. 7, n. 9 et 10•• Coninek, qu. SO, art. 9, n; 73 et 74. -

302. - a) Gobat,tr. 4}n. 135, ait illis' dan­dum esse sacramentum; «quia censendi sUntillud petivisse hoc ipso quod.aliquancliu pievixerint, modo non constet fuisse in statumalo, quando correpti sunt hoc malo •.

b) Suarez, disp. 69, sect.2) dub. 3, illos aitpetivisse explicitevel implicite. Et V. Ad fun-'damentum ergo: «Quacumqueprobabili fidecredatur, inquit, esse bene dispositus,id satisest •. Et paulo inferius: « Sufficit....implicitapetitio, quae in ipsa contritione et signis ejusinc1uditur, quatenus includit voluntatem im­plendi omnia praecepta; immo, dum contra­rium non constat, nullus est qui non velit utEcc1esia ei in necessitate subveniat remediisad salutem tam opportunis et quasi neces­sariis -.

c) Vasquez, disp. 212} cap. 3} n. 26) aitdari eis posseEucharistiam, «etiamsiexpresseillam non petierint..., dummodonulla suspicio

Laym., lib. 5, tr. 4, cap. 4, num. 4.• Bon""., disp. 4,qu. 6, punct. l, n. 5. - Gasp. Hurtad., de Euch., disp. 9,dit\'o 20. - • Loc. cit., n. 11.- 10 Tr.4, cap. 7, n. 11, i. f.­Suar., disp. 69,sect. 2, dub. 3. - Laym., Hb. 5, tr. 4, cap. 4,n. 4. - U De Praec. Ecc1., n. 45.

alicujus mortalis peccati de illis habeatur....,quoties de illorum vita praeterita recte colligipotest eos petituros pro tempore amentiaehoc sacramentum, si illud considerassent '.

à) Filliuccius, tr. 4, cap. 7, n.189} censetdebitam esse dispositionem: «vel quia anteeam petierint formaliter, aut virtute petendoconfessionem, vel quia, si mali fuissenon pro­bentur, praesumendus quisque sit bonus •.

e) Quam exceptionem aliis· verbis ponuntPalaus et Ho1zmann, dicentes requiri ut nonconstet in amentiam peccato mortali grava­tum incidisse.Et omnes isti, Salmant.,Palaus,Holzmann, requirunt etiam ut non sit spesmoralis illum ante mortem rationem recupe­raturum; et ut absit periculum irreverentiae.

303. - a) Laymann, lt"b. 5} tr. 4} cap. 4}n.4} admittendos esse vult «minimum... inPaschate,multoque magis in mortis articulo- .- Wigandt pariter, tr. 12} exam. 4} n. 36,

282 LIB. VI. - TRACT. III. DE EUCHARISTIA.

Epilepti·cis et obses­sis negaturt an t u m inparoxysmo.

et Salmant, l cum PaIao, Hurtado, DianaHenriquezv,' - contra Sanctium et Lean­drum C), qui concedunt toties quoties.

Idem agendum est cum mutis et sur­dis a nativitate; modo ex signis consteteos discretionem habere; ut Laymann d),

Palaus et Salmant. 2. Immo recte ait Holz­mann 3 quod si isti sint praediti non qua­licumque discretione, saepiuspossunt com­municare.

Verum mutis, surdis et. simul caecisa nativitate, omnino e) neganda est com­munio: cum Wigandt 4. Epilepticìs autemnegatur communio tantum in paroxysmo;

1 Tr. 4, cap. 7, n. 12. ~ Palaus, tre 21, punct, lO, n. 8. ­Casp. Hurtad., de Buch., disp. 9, diff. 20. o Dia na, parto 2,tr. 14, resol.,79. - Ioan. Sanct., Select., disp.26, num. 5;et disp. 38, n. 9. - Palaus, tre 21, punct. IO, n. 9. - i Tr.4,

admittit eos « raro, ut in Paschate et jubi­Iaeo >.

h) De Henriquez, cfr. notam r ad 11. 301supra.

c) Leander, de Eucb., disp. 6, qu. 14, sa­tis probabilem hane sententiam existimat;contrariam tamen putat probabiliorem.

d) Laymann, loc.cit.,n.5}ait eommunionemsurdis ac mutis a nativitate possedari «saltempasehali tempore et in mortis artieulo » ..

e) Wigandt dicit «ordinarie >.

I) Laymann, toc. cit.,n. 6; Palaus, tr. 21,punet.lO, 1t.lO, de solis obsessis (non de epi­lepticis) disputant.

g) Suarez, disp.159} sect. 2, V. f,o Bona­cina, qu. 6, punet. 1, n. 6. ajunt illud relin­quendum esse prudenti arbitrio saeerdotis.

ut HoIzmann 5 i EIbeI6 cum Laymann I)et Palao I).

Idem agendum cum obsessis a dae­mone, quando non sunt sui compotes. ­Caeterum Salmant. 7 cum Suarez g), So­to h)} Bonacina g), Laymann i) et aliìs, exdoctrina S. Thomae h), recte ajunt Eucha­ristiam pluries in anno, juxta prudentiamconfessarli istis concedendam essei cumsit speciale remedium ad daemones arocendos. Hinc ait Cassianus 8: Commu­nt·onem... eis (qui ab immundis vexanturspiritibus).... a seniorious....nunquam me­nzz'nimus z"nferdù:fam.

cap. 7, n. 13. - • De Praec. EccI., n. 50. - • Tr. 12, exam, 4,n.38. - • Loc. cit., n. 48.~ • Confer, 14, de Subj. Euch••n'.98. - , Loc, cit., n. 14. - e CoUat. 7, cap. 30; ap, Migne.Patrol. lat., tomo 49, col. 7W et 710.

h) Sotus, in 4, dist.12} qu.L, art. 9, argo 2;S. Thomas, 3 P.} qu. 80, art. 9} ad 2, de hisidem esse dieendum volunt ae de eeteris a­mentibus. Afferunt tamen verba Cassiani,qui verbis a S. Alphonso relatis haee aliaaddit: « Quin immo, si possibile esser,etiamquotidie eis impartiri eam debere eense­bant e ,

i) Laymann, loe. cit., n. 6} negar eis essedenegandam eommunionem; et adducit Cas­siani sententiam, ejusquerationem ex eodemCassiano his verbis reddit: «Magis namqueae magis inimieus insultabit obsessocum euma eaelesti medicina viderit segregatum ; tanto­que durius et frequentius attentabit, quantoeum. a spirituali remedio longius senseritabdieatum s ,

Obsessis,pluries inanno dandacommunio.