ict-bewustzijn voor managers en bestuurders in het onderwijs - peter van t riet

ICT-bewustzijn voor managers en bestuurders

Presentatie voor: SURF Onderwijsdagen 2008Plaats: UtrechtDatum: 11 november 2008

Dr. S.P. (Peter) van ’t RietLector ICT en OnderwijsinnovatieHogeschool Windesheim Zwolle

Lectoraat ICT en onderwijsinnovatie

Onderzoek, kenniscirculatie,professionalisering, curriculum-ontwikkeling

- Afstandsleren/Virtueel leren- ICT voor ketenintegratie- ICT voor competentieleren- ICT voor werkplekleren- Standaardisatie en architectuur- IT-governance- Planning en roostering- Gebruikersonderzoek- ICT-competenties docenten


Presentatie voor SURF Onderwijsdagen 2008 – Peter van ‘t Riet – 11 november 2008 2


Enkele lijnen uit:

ICT-bewustzijn als succesfactor in onderwijsinnovatie

Lectorale rede uitgesproken op 10 oktober 2008

Aan te vragen via:[email protected]

Presentatie voor SURF Onderwijsdagen 2008 – Peter van ‘t Riet – 11 november 2008 3


Presentatie voor SURF Onderwijsdagen 2008 – Peter van ‘t Riet – 11 november 2008

Bestuur en management staan vandaag ter discussie:

• Financiële crisis• Graaicultuur• Gebrek aan maatschappelijk

verantwoordelijkheid

• Ook in het onderwijs?

Wall Street

4



Kritiek op bestuur en management in onderwijs al enige jaren aande gang

• Beroepszeer 2005• Docent als miskende professional

tegenover technocratische managers en bestuurders

Maar is het wel zo simpel?

5



• Management in onderwijs bestaatgrotendeels uit “opgeklommen” docenten

• De beroepsgroep docenten heeftnauwelijks kenmerken van eenprofessionele beroepsgroep:- deels te laag opgeleid,- geen verplichte bijscholing,- weinig middelen vrijwillige scholing,- geen beroepscode, - geen beroepsregister, - geen tuchtrecht, etc.

Er is in het onderwijs eerder te zwak management dan teveel management

6



Ontwikkeling van het onderwijsin de afgelopen 50 jaar

Jaren ’60 : - erg kleine instellingen,- economische groei, - bevolkingsgroei, - groei studentenaantallen, - massificatie van het onderwijs

7



Ontwikkeling van het onderwijs in de afgelopen 50 jaar

Jaren ’70 : - groei aantal (kleine)

onderwijsinstellingen, - fragmentatie in het HO, - inefficënte overheidsturing

8




Vanaf jaren ’80 : - concentratie van onderwijs-

instellingen (fusies),- terugtredende overheid, - autonomisering van onderwijs-

instellingen, - concentratie van management, - hiërarchisering

Schematische weergave van de fusieprocessen die hebben geleid tot de vorming van het ROC Midden Nederland uit zijn ca. 150 rechtsvoorgangers(Bron: Bernard Fransen, ROC Midden Nederland, 2008)

9




Jaren ’90 : - rationalisering van de organisatie, - centralisatie van diensten, - (onderwijs)beheersdenken, - sterke invloed van ICT-

bedrijfssystemen, - gesloten bedrijfscultuur

10




Jaren ’00 : - via internet komt de buitenwereld

naar binnen, - groeiende aandacht voor

innovatie- emancipatie van de professional- open bedrijfscultuur

11



STELLING 1

Veel (hoger) onderwijsinstellingen hebben de jaren ’90 nog nietafgesloten:- interne processen zijn nog niet op orde- informatiearchitectuur is nog niet op orde- applicatielandschap is nog een rommeltje

en ze worden nu gedwongen de jaren ’00 in te stappen:- externe processen integreren- informatiearchitectuur aansluiten op de buitenwereld- applicatielandschap met internet (Web 2.0) verbinden

12



STELLING 2

Veel managers en bestuurders in het onderwijs sturen nog met de besturingsparadigma’s van de jaren ’90.

STELLING 3

Het ICT-bewustzijn van managers en bestuurders in het onderwijsheeft een impuls nodig.

13



Voorbeeld van eenontwikkeling onder invloed van internet die de positie van jeinstelling plotseling kanveranderen.

“… de campagnes voor de Amerikaanse presidents-verkiezingen, die door Barak Obama’s gebruik van internet grondig van karakter zijnveranderd.”

14



Voorbeeld van eenontwikkeling die van buitennaar binnen komt.

Al bij studenten te zien in onze cantines.

Ook werknemers(docenten) zullen zich alszelfstandige professionals gaan ontwikkelen.

Hoe houd je ze verbondenaan je instelling als je ……..

15


…. nog druk bezig bent je beheersprocessen op orde tekrijgen?


16



Wat moeten managers en bestuurders in het onderwijs

afweten van de rol die ICT in het onderwijs speelt om

er optimaal gebruik van te kunnen maken?

17



Dat de wereld blijft veranderen onder invloed van ICT.

Beeldmerk van de SURF Onderwijsdagen 2007(Volta Ontwerpers, Utrecht)

18



Dat onderwijsinnovatie die er echt toe doet,

niet meer mogelijk is zonder een innovatief gebruik

van bestaande en nieuwe ICT.

Dat ICT-bewustzijn ook altijd innovatiebewustzijn is

en omgekeerd.

19



Dat allerlei trends in de ontwikkeling van ICT

het onderwijs beïnvloeden.

www.wtr-trendrapport.nl

20



Microniveau

Mesoniveau

MacroniveauDat ICT-ontwikkelingen zich

afspelen op drie niveaus in

onderlinge wisselwerking.

21



• Dat sturing op onderwijsinnovatie

verschuift van overheid naar

instellingen

• Van macro- naar mesoniveau.

• Dat de rol van managers en

bestuurders belangrijker wordt.

22



Dat er een voortdurendewisselwerking is tussen ICT-ontwikkelingen

en onderwijsinnovatie

23



Dat innovatie op microniveau(docenten veranderen hunonderwijs met ICT) niet succesvol kan zijn zonderinnovaties op het mesoniveau (aanpassing van de onderwijsorganisatie).

http://goodpractices.surf.nl/docs/gp/ibl.jpg

24



Microniveau

Mesoniveau

Dat innovatie op het

mesoniveau consequenties

heeft voor het werk van

docenten op het

microniveau.

25



Dat er veel lopende onderwijsinnovaties zijn

op microniveau waarvoor de ICT nog maar mondjesmaat

ontwikkeld is.

- digitalisering van de onderwijscontent

- inzet van audio-visueel lesmateriaal

- gebruik van games en simulatiesoftware

- inzet van social software

- mobile learning

- virtuele omgevingen (Second Live etc.)

- ………………

26



Dat er nog veel lopende onderwijsinnovaties zijn

op mesoniveau waarvoor de ICT nog maar mondjesmaat ontwikkeld

is.

- e-learning / afstandsleren

- invoering vraaggericht onderwijs

- invoering competentiegericht onderwijs

- netwerkleren

- werkplekleren

- de student als prosumer

- ………………

27



Dat er nog veel lopende onderwijsinnovaties zijn

op macroniveau waarvoor de ICT nog maar mondjesmaat

ontwikkeld is.

- ICT voor ketenintegratie

(ELD, Studielink, Kiesopmaat.nl, etc.)

- nationale kennis- en contentbanken

(Darenet, Lorenet, SURFmedia, etc.)

- veel SURF- en Kennisnetprojecten

- ICT-ontwikkeling bij de 3TU

- ………………

28



Fasen van complexe innovatieprocessen,die cyclisch doorlopen kunnen worden.

Dat innoveren met ICT eenproces is dat

- diverse fasen moetdoorlopen, - die vaak cyclisch eenaantal keren kunnenterugkomen en- die in de tijd meestalniet nauwkeurig van elkaarte scheiden zijn.

29



Hype Cycle van Gartnervertaald naar belevingsfasen van innovaties

Dat innoveren met ICT vaak een taai proces is datemotioneel verlooptvolgens de Gartner Hype Cycle curve.

Dat men er vasthoudenden consistent mee moetbezig zijn en moet denkenin lange lijnen.

30



Dat innovatieprojecten met ICT alleen succesvol kunnen zijn alsvoldaan is aan:• een gevoel van urgentie bij alle betrokkenen• een krachtige aansturing van het innovatieproces.

Dat meerjaren innovaties met ICT continuïteit vereisen in:• visie• inzet van expertise• beschikbaarheid van middelen

31



Business innovatie als strategisch process : De drie horizonnen van Baghai, Coley & White (2000)

Dat een onderwijs-instelling alleen boven de middelmaat kan uitstekenals men actief is in drieinnovatie-horizonnen:

1. Verbeteren van hetbestaande opleidingen/ICT2. Opbouwen van nieuweopleidingen/ICT3. Experimenteren voorlatere opleidingen/ICT

32


ICT-bedrijfsmodel onderlijnaansturing

Bestuurders en managers hebbeneen adequaat model van hunorganisatie nodig om die tekunnen besturen/managen.

Onderdeel daarvan dient eenadequaat ICT-bedrijfsmodel tezijn.

Interdependentie tussen de lagen wil zeggen: Het systeem werkt alleen goedals alle lagen elkaarsfunctioneren bevorderen.

Interdependentie ontstaat nietvanzelf.

33


ICT-bedrijfsmodel onder strategische aansturing

Als ICT een strategische factor is in het instellingsbeleid, dan dientdie door alle lagen heenstrategisch te wordenaangestuurd.

Strategische sturing is het werkvan de CIO, die - lid is van het CvB of - lid is van het directieteam met dossierbevoegdheden over faculteits- en dienstdirecteurenheen.

34



ICT-bewustzijn

De kritische factor?

Gedragscriteria voor

- Docenten

- Managers

- Bestuurders

(zie ook het boekje)

35



ICT-bewustzijn van bestuurders en managers in het onderwijs kan blijken uit de volgende gedragingen:

• Volgt regelmatig symposia en bezoekt conferenties over de nieuwste trends met betrekking tot ICT in onderwijs en onderwijsorganisatie.• Stelt zich op de hoogte van actuele ontwikkelingen in de ICT inrelatie tot het meso- en macroniveau van het onderwijs teneinde meso- en macrodoelen te bereiken. • Weet hypes van trends te onderscheiden.• Stimuleert de afdeling of instelling waar mogelijk aan te sluiten bij nieuwe ontwikkelingen op het gebied van ICT en onderwijs.• Investeert in ICT-professionalisering van het personeel.

36



SMS een gedraging die kan wijzen op ICT-bewustzijn van bestuurders en managers in het onderwijs:

• ……………………….• ………………………. • ……………………….• ……………………….

SMS naar [mobielnr. alleen tijdens presentatie getoond]

37



ICT-bewustzijn van bestuurders en managers in het onderwijs kan blijken uit de volgende gedragingen:

• Levert een bijdrage aan tactisch en strategisch informatiebeleid voor de afdeling of instelling en is betrokken bij de implementatie ervan.• Kent de informatiearchitectuur van de instelling op hoofdlijnenen voelt zich er verantwoordelijk voor.• Richt een denktank voor ICT-en-onderwijs op in de eigen afdeling of instelling.• Zoekt kansen om met behulp van ICT verbeterde of geheel nieuwe vormen van onderwijs aan te bieden die aansluiten bij hettactisch of strategisch beleid van de afdeling of instelling.• Laat de afdeling/instelling regelmatig benchmarken op ICT-gebruik.• Ontwikkelt een visie op de managementinformatie waarmee gestuurd moet worden.

38



Hoe kun je het ICT-bewustzijn van je manager/bestuurder vergroten?

Ideeën?

Mail naar : [email protected]

39

40

Dank voor uw aandacht! Vragen?

Discussie?


ict-bewustzijn voor managers en bestuurders in het onderwijs - peter van t riet

Education