J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 1/7

7 Nisan 2016

İÇİNDEKİLER

1. GIRIŞ_________________________________________________________________________________ 2

1.1 PROJE GEÇMIŞI ______________________________________________________________________ 2 1.1.1 Centerra Hakkında ______________________________________________________________ 2 1.1.2 Öksüt Projesi ___________________________________________________________________ 2

1.2 PROJE YERI VE ÇEVRESI ________________________________________________________________ 3

1.3 ÇSED GEREKLILIĞI ___________________________________________________________________ 3

1.4 ÇSED'NIN İÇERIĞI VE AMACI ____________________________________________________________ 3

1.5 ÇSED'NIN YAPISI ____________________________________________________________________ 5

1.6 PROJE SAHIBI _______________________________________________________________________ 6

1.7 ÇEVRESEL VE SOSYAL DEĞERLENDIRME EKIBI __________________________________________________ 6

ŞEKİLLER Şekil 1-1: Proje Yeri ............................................................................................................................................. 4

Bu Çevre ve Sosyal Etki Değerlendirme (ÇSED) Raporu Bölüm ve Ekleri İngilizce dilinde hazırlanmış olup Türkçeye çevrilmiştir. İngilizce ve Türkçe dilindeki raporlarda sunulan bilgiler arasında bir uyumsuzluk ve/veya farklılık beklenmese da böyle bir durumda İngilizce ÇSED raporunda sunulan bilgiler geçerli kabul edilmelidir.

J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 2/7

7 Nisan 2016

1. Giriş

1.1 Proje Geçmişi

Öksüt Altın Madeni Projesinin (Proje) sahibi ve işletmecisi olan Öksüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş. (ÖMAŞ), uluslararası altın madencilik firması Centerra Gold Inc.'nin (Centerra) tamamen sahip olduğu bir alt kuruluştur.

1.1.1 Centerra Hakkında

Centerra Asya, Kanada ve dünya çapındaki diğer pazarlarda altın sahalarının işletilmesi, geliştirilmesi, arama ve satın alma faaliyetleri üzerine odaklanmış Kuzey Amerika merkezli bir altın madencilik şirketidir. Centerra, Orta Asya'daki en büyük Batı menşeli altın üreticisidir. Centerra’nın hisseleri Toronto Borsasında (CG simgesi ile) işlem görmektedir. Şirketin merkezi Kanada, Ontario, Toronto'da bulunmaktadır.

1.1.2 Öksüt Projesi

Öksüt Projesi ilk kez 2007 yılında keşfedilmiştir. 2008 yılında başlatılan keşif sondaj programının sonucunda Şubat 2013'te Proje için bir maden kaynak tahmini yayımlanmıştır.

Tahmine göre, Öksüt Projesinde iki yatakta (Keltepe ve Güneytepe) görünür ve muhtemel maden kaynağı 1.38 milyon ons altından müteşekkildir.1

ÖMAŞ, maden kaynağı tahmini ışığında Proje için detaylı planlama ve mühendislik çalışmaları yürütmüş ve bir Teknik Rapor (NI 43-101) hazırlayarak bu raporu 3 Eylül 2015 tarihinde yayımlanmıştır.2

Madenin açık ocak yöntemiyle işletilmesi ve altının yığın liç tesisinde işlenmesi öngörülmektedir. Bu sayede pasa yönetim tesisi (atık barajı) ihtiyacı ortadan kalkacaktır. Altın, siyanür kullanılarak işlenecek; siyanürün taşınması, depolanması ve kullanılması Centerra'nın da gönüllü olarak imza altına aldığı Uluslararası Siyanür Yönetimi Koduna uygun biçimde gerçekleştirilecektir.

Projenin maden ömrü 8 yıllık kısa bir süredir; işletme aşamasından sonra uygulanacak kapatma, işletmeden çıkarma ve iyileştirme programıyla maden sahasının güvenliği ve duraylılık sağlanacak, arazi mümkün olduğu ölçüde önceki arazi kullanım durumuna getirilecektir.

Proje iş gücünün inşaat aşamasında toplam 405 ve işletme aşamasında 456 kişi olması beklenmektedir.3 Personelin çoğunluğu Türk olacak ve Projenin yakın çevresinde yaşayanlar tercih edilecektir.

Öksüt Projesi için Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Başvuru Dosyası 7 Temmuz 2014 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığına sunulmuştur. ÇED Raporu 9 Kasım 2015’de onaylanmıştır.

1 Öksüt Altın Projesi Teknik Raporu, Türkiye, Rapor No. NI 43-101 (Centerra Gold Inc): 3 Eylül 2015. 2 http://www.centerragold.com/sites/default/files/2015_oskut_43-101-sept3-2015lr_0.pdf 3 İnşaat sırasın 55 ÖMAŞ çalışanı ve yaklaşık 350 yüklenici çalışanı, işletme döneminde 156 ÖMAŞ çalışanı ve 350 yüklenici çalışanı olacağı tahmin edilmektedir

J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 3/7

7 Nisan 2016

1.2 Proje Yeri ve Çevresi

Türkiye’nin orta-güney kırsalında yer alan Öksüt Projesi başkent Ankara’nın 295 km güneydoğusunda ve Kayseri'nin 48 km güneyinde bulunmaktadır. En yakın idari merkez, Projenin yaklaşık 10 km

kuzeyinde bulunan Develi İlçe Merkezidir. Develi ilçesinin nüfusu 64.550’dir. Şekil 1-1

Proje lokasyonu, kuzey-güney istikametinde uzanan Develi Sıradağında bulunmaktadır. Topografik rölyefte dik yarlı, V şeklinde vadiler, yüksek kayalıklar ve bunların üzerinde düz ovalar ve platolar yer almaktadır. Proje sahasının bulunduğu lokasyonun yüksekliği yaklaşık 1800 metredir. Vadiler çevre mahallelerde yaşayan yöre halkı tarafından tarım faaliyetleri için kullanılmaktadır.

Proje sahasına halen Zile mahallesinden, köylülerin tarım faaliyetleri çerçevesinde kullandıkları dar bir yoldan ulaşılmaktadır. Yol koşulları nedeniyle kış mevsiminde sahaya erişim şu an için sınırlıdır. Proje sahasının doğusundaki Develi-Epçe karayoluna bağlanacak yeni bir ulaşım yolu ve Çayırözü’ndeki trafo merkezinden proje çit sınırının kuzeyine bağlanacak enerji nakil hattı yapılması önerilmektedir.

Öksüt Projesi için Ocak 2013'te iki işletme ruhsatı (IR 82468 ve 82469) (“Ruhsatlar”) verilmiştir. Ruhsatlar toplamda 3.995,8 hektarlık bir alanı kapsamaktadır.

1.3 ÇSED Gerekliliği

Centerra Proje için Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasından (AIKB) proje finansmanı temin etmek istemektedir. Bunun sonucunda, AIKB'nın Çevresel ve Sosyal Politikasının gerekliliklerini yerine getirmek adına bir çevresel ve sosyal etki değerlendirmesi (ÇSED) (bu Rapor) hazırlanmıştır.

1.4 ÇSED'nin İçeriği ve Amacı

Projede Türk mevzuatı izin süreci gereği ÇED çalışması yürütülmüş ve 9 Kasım 2015’de Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından onaylanmıştır. Buna paralel olarak, ÖMAŞ, Projenin sosyo-ekonomik etki ve fırsatlarının da değerlendirilmesi ve Proje etkilerinin en aza indirilerek topluma yönelik faydaların azamiye çıkarılması amacıyla bir Sosyal Etki Değerlendirmesi (SED) yaptırmıştır.

ÇSED çalışmasında Türk mevzuatı izin süreçleri gereği hazırlanan ÇED ile ÖMAŞ tarafından Proje için hazırlanan SED çalışması bir araya getirilmektedir. Uluslararası iyi uygulama örnekleri ve AIKB’nın Performans Gereklilikleri çerçevesindeki eksiklikleri gidermek amacıyla bir dizi ilave çevresel ve sosyal çalışma gerçekleştirilmiştir. Bunlar biyoçeşitlilik, su kaynaklarının yönetimi, arazi edinimi ve geçim kaynaklarının restorasyonu konusunda yapılan çalışmalardır.

ÇSED, ÇED çalışmasında belirtilen düzenleyici çerçeve üzerine kurulmuş olup çevresel ve sosyal risk ve etkilerin değerlendirilmesi ve yönetimi konusunda Türk mevzuatının gerekli kıldığının ötesinde bir uygunluk yapısı sağlamakta ve ÇED çalışmasında yer verilen gereklilik ve taahhütleri gözetmektedir.

J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 4/7

7 Nisan 2016

Şekil 1-1: Proje Yeri

J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 5/7

7 April 2016

1.5 ÇSED'nin Yapısı

ÇSED aşağıdaki şekilde yapılandırılmıştır:

Teknik Olmayan Özet

Kısaltmalar ve Semboller

Bölüm 1 Giriş

Bölüm 2 Yasal Çerçeve

Bölüm 3 Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Yaklaşımı

Bölüm 4 Alternatifler

Bölüm 5 Projenin Tanımı

Bölüm 6 Paydaşlarla İletişim ve Paydaşların Görüşünün Alınması

Bölüm 7 Hava Kalitesi

Bölüm 8 Biyoçeşitlilik

Bölüm 9 Topoğrafya, Jeoloji ve Toprak

Bölüm 10 Su Kaynakları

Bölüm 11 Gürültü ve Titreşim

Bölüm 12 Görsel

Bölüm 13 Nüfus ve Toplum

Bölüm 14 Ekonomi ve İstihdam

Bölüm 15 Arazi Mülkiyeti ve Kullanımı

Bölüm 16 Altyapı ve Hizmetler

Bölüm 17 Toplum Sağlığı, Güvenliği ve Emniyeti

Bölüm 18 Kültürel Miras

Bölüm 19 Kümülatif Etki Değerlendirmesi

Ek A Centerra 43-101 Raporu

Ek B SRK Türk ÇED Raporu (İngilizce Çevirisi)

Ek C SRK Türk ÇED Raporu (Türkçe olarak)

Ek D SRK Öksüt Bölgesi Kültürel Miras Potansiyeli Raporu

Ek E Kayseri Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yazısı

Ek F Biyoçeşitlilik Mevcut Durum Raporu

Ek G Golder Hava Kalitesi Toz Modellemesi Varsayımları

Ek H Golder Hava Kalitesi Toz Modellemesi Sonuçları

Ek I Golder Topoğrafya, Jeoloji ve Sismoloji

Ek J Golder Toprak ve Arazi Kullanımı Mevcut Durum Tespiti

Ek K Golder Gürültü Modelleme Haritaları

Ek L SRK Öksüt Altın Madeni Projesi Görsel Etki Değerlendirme

Ek M Altyapı Koridoru Görüntülerinin Fotoğrafları

Ek N Su Kaynakları Sayım İstasyonları Koordinatları ve Analiz Sonuçları

Ek O SRK Hidrojeolojik Etki Değerlendirmesi ve Modelleme Raporu

Ek P SRK Jeokimyasal Etki Değerlendirmesi ve Modelleme Raporu

Ek Q SRK Yeraltı Suyu İzleme ve Test Kuyu Kayıtları

Ek R Pompa Testi Analizleri

Ek S Saha Ölçümleri ve Analiz Sertifikaları

Ek T Golder Ek Su İzleme Eylül 2015

Ek U ÖMAŞ 2014 – 2016 Ocak arası Yerel Paydaş Katılım Kaydı

Ek V Kayseri Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün Yazısı

Ek W Enerji İletim Hattı Uygunluk Değerlendirmesi (İngilizce)

J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 6/7

7 April 2016

Ek X Tehdit Altındaki Karasal Flora Türleri için Habitat Haritaları

Ek Y Enerji İletim Hattı Uygunluk Değerlendirmesi (Türkçe)

ÇSED, ÇSED'de öngörülen etki azaltıcı önlemlerin ÖMAŞ tarafından Proje süresince nasıl uygulanacağının belirlendiği bir ÖMAŞ Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi tarafından desteklenmektedir. ÖMAŞ Çevresel ve Sosyal Yönetim Sistemi içerisinde yer alan Yönetim Planları ve Çerçeveleri aşağıdadır:

OMAS-ESMS-AE-PLN- 001 Hava Emisyonları Yönetim Planı

OMAS-ESMS-BIO-PLN-001 Biyoçeşitlilik Yönetim Planı

OMAS-ESMS-CHSS-PLN-001 Toplum Sağlığı, Emniyeti ve Güvenliği Yönetim Planı

OMAS-ESMS-CD-PLN-001 Toplumsal Kalkınma Çerçevesi

OMAS-ESMS-CP-PLN-001 Kavramsal Kapatma Çerçevesi

OMAS-ESMS-CM-PLN-001 Yüklenici Yönetim Çerçevesi

OMAS-ESMS-CH-PLN-001 Kültürel Miras Yönetim Planı

OMAS-ESMS-CY-PLN-001 Siyanür Yönetim Çerçevesi

OMAS-ESMS-ERP-PLN-001 Acil Müdahale Planı

OMAS-ESMS-HM-PLN-001 Tehlikeli Madde Yönetim Planı

OMAS-ESMS-LM-PLN-001 İşgücü Yönetim Planı

OMAS-ESMS-LR-PLN-001 Geçim Kaynağı İyileştirme Çerçevesi

OMAS-ESMS-MW-PLN-001 Mineral (Maden) Atık Yönetim Planı

OMAS-ESMS-NV-PLN-001 Gürültü ve Titreşim Yönetim Planı

OMAS-ESMS-NMW-PLN-001 Maden Olmayan Atıkların Yönetim Plan

OMAS-ESMS-OFF-PKN-001 Biyoçeşitlilik Dengeleme Stratejisi

OMAS-ESMS-SEP-PLN-001 Paydaş Katılım Planı

OMAS-ESMS-TMP-PLN-001 Ulaşım Yönetim Planı

OMAS-ESMS-WR-PLN-001 Su Kaynakları Yönetim Planı

1.6 Proje Sahibi

Projenin Sahibi Öksüt Madencilik Sanayi ve Ticaret A.Ş'dir. (ÖMAŞ).

1.7 Çevresel ve Sosyal Değerlendirme Ekibi

ÇSED çalışması uluslararası bir çevresel ve sosyal danışmanlık şirketi olan Citrus Partners LLP ile Golder Associates (Turkey) Ltd tarafından ortaklaşa hazırlanmıştır ve ÇSED'de

� SRK Danışmanlık ve Mühendislik A.Ş. tarafından hazırlanan ulusal maden ÇED Raporu ve sosyal mevcut durum çalışması

� Selin Ltd. tarafından TEİAŞ için hazırlanan ulusal enerji nakil hattı ÇED Raporu temel alınmıştır.

Uluslararası iyi uygulamaların gereksinimlerini yerine getirmek ve bilgi boşluklarını doldurmak üzere yapılmış olan bazı ek çevresel ve sosyal çalışmalar.

Bu ek çalışmalar aşağıdaki listelenmiştir;

� Ek biyoçeşitlilik çalışmaları; Profesör Hayri Duman (Gazi Üniversitesi), Profesör Abdullah Hasbenli (Gazi Üniversitesi), Profesör Zafer Ayaş (Hacettepe Üniversitesi), Profesör Yusuf

J339 ÖMAŞ ÇSED

Sayfa 7/7

7 April 2016

Kumlutaş (Dokuz Eylül Üniversitesi) ve Nilay Aygüney Berke (Kiana Biyolojik ve Çevresel Danışmanlık) tarafından yapılmıştır.

� Arazi kullanımı ve geçim kaynakları hakkındaki ek çalışmalar; Prof. Dr. Harun Tanrivermiş, Prof. Dr. Nilay Çabuk Kaya, Prof. Dr. Metin Arslan, Dr. Yeşim Aliefendioğlu, Doçent Dr. Nihan Özdemir Sönmez ve Doçent Dr. Arzuhan Burcu Gültekin'in dahil olduğu Ankara Üniversite'sinden bir ekip tarafından yürütülmüştür.

� Yeraltı suyu ve jeokimyasal modelleme hakkındaki çalışmalar; SRK Danışmanlık ve Mühendislik A.Ş. tarafından gerçekleştirilmiştir.

� Arkeolojik buluntular hakkındaki çalışmalar; Gazi Üniversitesi Arkeoloji Bölümü’nden Prof. Dr. S. Yücel Şenyurt, Dr. Atakan Akçay ve Dr. Yalçın Kamış tarafından yerine getirilmiştir.