HORMONI TITNE LIJEZDE

Tireoidni hormoniTrijod-tironin (T3) Tiroksin (T4)KalcitoninPrva dva su aminokiseline koje sadre jod, a osnovna funkcija je odravanje normalnog rasta i razvoja, normalne tjelesne temperature, regulacije oksidativnih procesa u eliji a time i normalne potronje energije.

1. Jodna pumpa (aktivna apsorpcija jodida iz plazme u tireocite2. Oksidacija jodida u slobodni jodid3. Organifikacija: jodinacija tirozina (monojod-tirozin, dijod-tirozin) u molekulama tireglobulina4. Enzimska proteoliza tireoglobulina oslobaaju se T3 i T4 koji se veu za: A-albumine, TBG-globuline, TBPA-prealbumine

FARMAKOKINETIKAT4Reapsorbuje se iz digestivnog trakta 30-80 %Primjenjuje se intravenski zbog promjenjive bioloke rapoloivosti poslije oralnog davanjaBioloko poluvrijeme iznosi sedam danaT3Kompletno se reapsorbuje iz probavnog traktaPrimjenjuje se oralno Bioloko poluvrijeme iznosi jedan dan

Mehanizam djelovanjaT3 i T4 se disociraju od proteina, ulaze u eliju difuzijom ili moda aktivnim transportom. T4 se dejodinizacijom pretvara u T3, u eliji se vezuje za specifini protein, koji je osim za T3 specifian za steroidne hormone, vitamin D i A.U jedru nastaje poveana sinteza: mRNA, proteina i enzima od koje zavisi funkcija elije.Latentni period je od nekoliko asova do nekoliko dana

Receptorima bogati organi: tireoidea, jetra bubrezi, srce, skeletna muskulatura, plua i crijeva,Receptorima siromani organi: testisi, slezena i mozak

Dejstva tireoidni hormonaT3 i T4 su opti metaboliki stimulansi na sva tkiva. Najvaniji efekti:-stimulacija kalorigeneze -pojaan metabolizam lipida, proteina i ugljikohidrata -pojaan rast i razvoj -regulacija prometa vode i elektrolita -stimulacija kardiovaskularnog sistema -stimulacija CNS

Hipotireoidizam Kod odraslih osoba nedostatak tireoidnog hormona manifestuje se u blaoj formi kada se naziva hipotireoidizam, ili u teoj formi kada se naziva miksedem. Ako postoji uroena nerazvijenost lijezde onda se razvija kretenizam, kada je fiziki i psihiki razvoj djeteta potpuno zaustavljen.

Hipotireoidizam lijeenjeNajpouzdaniji preparat je sintetski levotiroksin (T4)Kod djece se primjenjuju vee doze, ali se moraju podeavati individualno. Zbog dugog biolokog poluvremena, terapijska doza se primjenjuje jedanput dnevno. Kod odraslih bolesnika kod kojih postoji popratno oboljenje srca imperativ je zapoeti sa malim dozama koje se moraju smanjivati, kako bi se izbjegle srane aritmije i napadi angine pectoris.Neeljeni efekti: tahikardija, nemir nesanica, nervoza. Kod due terapije: atrijalna fibrilacija i ubrzana osteoporoza.

HipertireoidizamHipertireoza je skup kliniki i biohemijskih poremeaja koji nastaju kada na tkiva djeluju poveane koliine hormona titne lijezde zbog njezine hiperreaktivnostiTireotoksikoza je iri pojam koji oznaava sva stanja u kojima su tjelesne koncentracije hormona titne lijezde poviene.

Tireotoksikoza

TireotoksikozaPoveanje funkcije razliiti sistema, ili nesposobnost pojedinih sistema da podmire energetske potrebe, tako da postoje brojni jalovi ciklusi koji troe ATPPojaana je razgradnja bjelanevina, ugljikohidrataPojaana je mobilizacija masnog tkiva: poveanje slobodnih masnih kiselina u krviPojaan tonus simpatikusa Kardiovaskularni simtomi: poveanje frekfencije, udarnog volumena a smanjenje perifernog otporaNeuromuskularni simtomi: tremor, miina slabost i miopatije

Bazadowljeva bolest

Antitireoidni lijekoviSmanjena aktivnost tireoidni hormona moe se postii na sljedee naine:Smanjenje sinteze T3 i T4Smanjenje preuzimanja jodaKoenje reakcije tkiva i organa na djelovanje T3 i T4Razaranjem tkiva tireoidne lijezdePrimjenom jodida koji smanjuju oslobaanje T3 i T4

Inhibitori sinteze T3 i T4Tioamidi ispoljavaju antitireoidnu aktivnost, meu najvanije spadajuMetimazol (tiamazol)PropiltiouracilMetimazol je oko 10 puta aktivniji od propiltiouracila, jer se potpuno reapsorbuje i manje se metabolizira u prvom prolazu kroz jetru. Iako imaju kratko bioloko poluvrijeme ( 1,5 6 sati) oni se nagomilavaju u tireoideji pa im dejstvo due traje (8-24 sata) Lako prolaze kroz placentu. Izluuju se putem bubrega.

Inhibitori sinteze T3 i T4Metimazol i propiltiouracil blokiraju sintezu tireoidni hormona:Inhibiui peroksidazu (organifikacija joda)Blokiraju spajanje jodirani tirozina u DITNe blokiraju preuzimanje jodida u tireoidnoj lijezdiDejstvo ovih hormona nastupa kasnije jer postoje rezerve hormona u samoj lijezdi. Smanjena je cirkulacija T3 i T4 ali je poveana cirkulacija TSH. To znai i hiperplaziju lijezde i pojaanu vaskularizaciju, zbog ega se nazivaju i strumogeni.Neeljeni efekti: ospa po koi, groznica, artralgija, vaskulitis, lifadenopatija, hipoprotrombenija, leukopenija.

Jonski inhibitori-blokatori preuzimanja jodaJoni kao to su tiocijanat (SCN-) perihlorat (CLO-) kompetativnim mehanizmom inhibiu uzimanje joda u tireoidnoj lijezdi. Ovim mehanizmom oni prouzrokuju strumu koja se lako moe otkloniti primjenom jodida i T4U terapiji hipertireoze ponekad se koristi Na-perhlorat najvie 1 g dnevno.Njegova toksinost se manifestuje aplastinom anemijom i agranulocitozom, znacima nadraaja gastrointestinalnog trakta i alergijskom reakcijom pa se danas izuzetno rijetko koristi.

Razaranje tkiva tireoidne lijezdeRadioaktivni jod (131J) je beta i gama emiter. lijezda ga preuzima na isti nain kao i normalni jod. Nagomilavani radioaktivni izotop prouzrokuje razaranje lijezde. Indikacije za primjenu radioaktivnog joda su:Karcinom lijezde i hipertireoidizamTest vezivanja radioaktivnog joda u dijagnostici tireotoksikoze i miksedema, procjenu reakcije lijezde na TSH i antitireoidne lijekoveRadioaktivni jod se primjenjuje oralno u obliku natrijum-radiojodida.Kontraindikacije su graviditet. Primjenjuje se kod osoba stariji od 35 godina. Najtei neeljeni efekt hipotireoidizam.

Adrenergiki beta blokatori Mnogi simptomi tireotoksikoze su identini sa efektima stimulacije adrenergikog nervnog sistema koji se odigravaju preko adrenergiki beta receptoraPrekomjerna produkcija tireoidni hormona snano poveava osjetljivost organizma na djelovanje kateholamina posebno u miokardu gdje poveava broj adrenergiki beta receptora 1. Reserpin- prazni depoe kateholamina 2. Adrenergiki beta blokatori-antagoniziraju dejstvo

Jodidi Glavna primjena jodida je u: preoperativnoj primjeni za parcijalnu tireoktomiju (solutio lugoli)Jodna kontrastna sredstva ( jopodat i jopanoinska kiselina)Inhibiu konverziju T4 u T3 u jetri, bubrezima, hipofizi i mozgu, ime poboljavaju simptome hipertireozeDodatak ostalim lijekovima u terapiji tireoidne bureNeeljeni efekti su slini kao i kod jodida

Tireoidna buraTireoidna bura ili tireotoksina kriza je akutno pogoravanje svih simptoma tireotoksikozeGlavne karakteristike su hipermetabolizam i prekomjerna aktivnost adrenergikog sistema.Glavni simtomi su: tahikardija, fibrilacija pretkomora, insuficijencija miokarda, prenadraenost i koma.Smrt nastupa uslijed slabljenja sranog rada i oka

Tireoidna bura-lijeenjePropranol: intravenski 1-2mg a zatim oralno 40-80mg svaki 6 satiNatrijum jodid: zaustavlja oslobaanje tireoidni hormona (po mogunosti intravenski, a zatim nastaviti oralnim putem)Metimazol ili propiltiouracil: zaustavlja biosintezu hormonaHidrokortizon: 50mg intravenski u cilju spreavanja okaAko terapija nije zadovoljavajua primijeniti plazmaferezu i peritonealnu dijalizu u cilju smanjenja koncentracije tiroksina u cirkulaciji.

Tireotoksikoza u graviditetuOzbiljne terapijske mjere tireoidektomija ili razaranje lijezde radioaktivnim izotopom izvriti prije graviditeta. Ako nije mogue onda za vrijeme graviditeta djelovati najmanjom, ali dovoljnom dozom propiltiouracilaPrimjena metilmazola nije preporuljiva zbog opasnosti u razvoju lobanje ploda.