HISTORIA WŁOCH

ZAŁOŻENIE RZYMU• ZGODNIE Z LEGENDĄ RZYM ZOSTAŁ ZAŁOŻONY W 753

ROKU P.N.E. LEGENDA GŁOSI, ŻE W MIEŚCIE ALBA LONGA WŁADAŁ KRÓL NUMITOR, KTÓRY ZOSTAŁ POZBAWIONY WŁADZY RZEZ SWEGO BRATA AMULIUSZA. GDY CÓRKA NUMITORA REA SYLWIA URODZIŁA BLIŹNIAKI, AMULIUSZ NAKAZAŁ WŁOŻYĆ JE DO KOSZYKA I PUŚCIĆ Z BIEGIEM TYBRU. KOSZYK Z NIEMOWLĘTAMI - REMUSEM I ROMULUSEM NIE UTONĄŁ, A OSIADŁ NA BRZEGU, GDZIE DZIECI ZNALAZŁA WILCZYCA. WYKARMIŁA JE WŁASNYM MLEKIEM, A GDY CHŁOPCY DOROŚLI POWRÓCILI DO ALBA LONGA, GDZIE USUNĘLI Z TRONU AMULIUSZA I ODDALI GO Z POWROTEM W RĘCE SWEGO DZIADKA NUMITORA. ROMULUS NA JEDNYM Z OKOLICZNYCH WZGÓRZ ZAŁOŻYŁ MIASTO, GDY JEDNAK NA JEGO TERYTORIUM WKROCZYŁ REMUS UKARAŁ BRATA ŚMIERCIĄ. TAK MIAŁO DOJŚĆ DO ZAŁOŻENIA RZYMU I ROZPOCZĘCIA OKRESU KRÓLEWSKIEGO W JEGO DZIEJACH.

POWSTANIE REPUBLIKI RZYMSKIEJ• OBALENIE WŁADZY ETRUSKÓW, A WRAZ Z NIĄ

LIKWIDACJA MONARCHII, UMOŻLIWIŁY BUDOWANIE NOWEGO SYSTEMU NA PIERWOTNYCH TERENACH STAROŻYTNEGO RZYMU.

• REPUBLIKA ISTNIAŁA W LATACH 509 – 27 P.N.E., ZA JEJ POCZĄTEK UZNAJE SIĘ UPADEK (WYGNANIE) OSTATNIEGO KRÓLA RZYMSKIEGO TARKWINIUSZA PYSZNEGO I PRZEJĘCIE WŁADZY PRZEZ DWÓCH PIERWSZYCH RZYMSKICH KONSULÓW. KONIEC OKRESU REPUBLIKI ŁĄCZY SIĘ JEDNOZNACZNIE Z POSTACIĄ PIERWSZEGO RZYMSKIEGO CESARZA OKTAWIANA AUGUSTA – SKUPIENIE WŁADZY W RĘKACH JEDNEGO CZŁOWIEKA.

• WŁADZA W REPUBLICE RZYMSKIEJ BYŁA PODZIELONA MIĘDZY LUD, KTÓRY W ÓWCZESNYM CZASIE STANOWIŁ NAJWYŻSZĄ WŁADZĘ PRAWODAWCZĄ I SĄDOWNICZĄ. GŁÓWNA WŁADZA ADMINISTRACYJNA SPRAWOWANA BYŁA PRZEZ SENAT. WŁADZA WYKONAWCZA, W TYM REALIZACJA UCHWAŁ DWÓCH POWYŻSZYCH INSTYTUCJI, LEŻAŁA W GESTII URZĘDNIKÓW.

WOJNY PUNICKIE• RZYMIANIE RYWALIZOWALI Z KARTAGINĄ O DOMINACJE NA MORZU ŚRÓDZIEMNYM.

KARTAGIŃCZYCY POSIADALI ŚWIETNĄ FLOTĘ. KARTAGINA PROWADZIŁA SZEROKĄ AKCJĘ KOLONIZACYJNĄ. WOJNY KTÓRE ROZEGRAJĄ SIĘ OD 264 R. P.N.E. A ZAKOŃCZĄ SIĘ W 146 R. P.N.E. ZAKOŃCZA SIĘ CAŁKOWITYM ZWYCIĘSTWEM RZYMIAN. KTÓRE ZOSTANIE PRZYPIECZĘTOWANE ZBURZENIEM KARTAGINY. TRZY WOJNY KTÓRE NA PRZESTRZENI TYCH LAT PROWADZIŁ RZYM Z KARTAGINĄ NAZYWAMY WOJNAMI PUNICKIMI.

I WOJNA PUNICKA (264-24 P.N.E.)• DZIAŁANIA WOJENNE PROWADZONO POCZĄTKOWO WYŁĄCZNIE NA

TERENIE SYCYLII, GDZIE KARTAGIŃCZYCY DOMINOWALI NAD ZACHODNIĄ CZĘŚCIĄ WYSPY, ZAŚ WSCHODNIA I POŁUDNIOWA BYŁY POD KONTROLĄ SYRAKUZ. W POCZĄTKOWYCH JEJ FAZACH RZYM ODNOSIŁ KLĘSKĘ ZA KLĘSKĄ. BITWY LĄDOWE ZAKOŃCZYŁY SIĘ TOTALNĄ PORAŻKĄ RZYMSKIEGO WOJSKA. KARTAGIŃCZYCY, PEWNI JUŻ SWOJEGO ZWYCIĘSTWA W CAŁEJ WOJNIE, ATAKOWALI STATKI FLOTY RZYMSKIEJ. RZYMIANIE POCZĄTKOWO MIELI SŁABSZĄ FLOTĘ. RÓWNOCZESNA ZACIEKŁA OBRONA PRZEZ KARTAGIŃCZYKÓW SWYCH NADMORSKICH MIAST SPOWODOWAŁA WPROWADZENIE PRZEZ RZYMIAN INNOWACJI W SWEJ WALCE. PIERWSZĄ Z NOWINEK BYŁO WPROWADZENIE WIĘKSZEJ ILOŚCI LUDZI NA OKRĘTY. KOLEJNĄ INNOWACJĄ BYŁO MONTOWANIE NA OKRĘTACH RUCHOMYCH MOSTÓW PRZEZ KTÓRE MOŻNA BYŁO SIĘ PRZEDOSTAĆ NA OKRĘT WROGA. DZIĘKI TAKIM DZIAŁANIOM RZYMIANIE ZYSKALI SOBIE PRZEWAGĘ NA MORZU. ZAPANOWAŁ CHAOS WŚRÓD KARTAGIŃCZYKÓW. W 241 R. P.N.E. NOWA FLOTA RZYMSKA POKONAŁA OKRĘTY KARTAGIŃSKIE W WIELKIEJ BITWIE MORSKIEJ U WYSP EGACKICH, A ARMIA ZDOBYŁA OSTATNIE MIASTA FENICKIE NA SYCYLII. KARTAGINA STRACIŁA ZACHODNIĄ CZĘŚĆ SYCYLII. NASTĘPNIE W WYNIKU POWAŻNEGO KRYZYSU W PAŃSTWIE NIE CHCĄ KOLEJNEJ WOJNY ODDAŁA RZYMOWI SARDYNIĘ I KORSYKĘ. TRACĄC W TEN SPOSÓB DOSTĘP DO ITALII.

II WOJNA PUNICKA (218-201 P.N.E.)

• BYŁA TO BARDZO DRAMATYCZNE WOJNA I TYLKO DZIĘKI BŁĘDNEJ DECYZJI HANNIBALA ZAKOŃCZYŁA SIĘ ZWYCIĘSTWEM RZYMIAN. HANNIBAL OBJĄŁ DOWÓDZTWO NAD WOJSKIEM W 221 ROKU P.N.E. OD NAJMŁODSZYCH LAT UCZONY BYŁ NIENAWIŚCI DO RZYMIAN . KIEDY WIĘC ZOSTAŁ WŁADCĄ ZACZĄŁ PRZYGOTOWANIA DO WOJNY. PRZYSŁOWIOWĄ ISKRĄ STAŁO SIĘ MIASTO SAGUNT ZDOBYTE PRZEZ HANNIBALA W 119 R. P.N.E. RZYM UZNAŁ TO POSTĘPOWANIE KARTAGINY ZA FORMALNE WYPOWIEDZENIE WOJNY I ZAŻĄDAŁA WYDANIA HANNIBALA W PRZECIWNYM WYPADKU WOJNA BĘDZIE NIEUNIKNIONA. RZYM PLANOWAŁ JEDNOCZESNE UDERZENIE NA DWÓCH FRONTACH. WOJSKA MIAŁY ZAATAKOWAĆ SAMĄ KARTAGINĘ I JEJ KOLONIE W PÓŁWYSPIE IBERYJSKIM. PLANY POKRZYŻOWAŁ JEDNAK HANNIBAL KTÓRY POSTANOWIŁ DROGĄ LĄDOWĄ PRZEDOSTAĆ SIĘ DO ITALII I WYDĄĆ JEJ OSTATECZNĄ BITWĘ. HANNIBAL ZEBRAŁ 60 TYSIĘCY WOJSKA I KILKADZIESIĄT SŁONI BOJOWYCH I PRZEDOSTAŁ SIĘ DO HISZPANII. RUSZYŁ NA CZELE SWEGO WOJSKA PRZEZ PIRENEJE I ALPY. I NA WIOSNĘ 218 ROKU ZNALAZŁ SIĘ W ITALII. ZASKOCZENIE RZYMIAN BYŁO OGROMNE. W 216 ROKU P.N.E. W BITWIE POD KANNAMI HANNIBAL POKONAŁ WOJSKA RZYMSKIE. JEDNAK NIE RUSZYŁ OD RAZU NA RZYM. JUŻ PEWNY ZWYCIĘSTWA ZACZĄŁ ZDOBYWAĆ ITALIE MIASTO PO MIEŚCIE. Z CZASEM JEDNAK HANNIBAL ZACZYNAŁ TRACIĆ SWOJĄ DAWNĄ ŚWIETNOŚĆ. JEGO ŻOŁNIERZE PADALI JAK MRÓWKI: Z GŁODU, Z CHORÓB. NIE MIELI ŻYWNOŚCI, A OBIECANE POSIŁKI NIE PRZYCHODZIŁY. LUDNOŚĆ RZYMU JESZCZE BARDZIEJ POGARSZAŁA ICH POZYCJĘ SPISKUJĄC PRZECIWKO NIM I DOKUCZAJĄC JAK TYLKO SIĘ DA. W TYM MOMENCIE RZYMIANIE DECYDUJĄ SIĘ PRZENIEŚĆ DZIAŁANIA DO AFRYKI. PRZERZUCILI SWE WOJSKO CO ZMUSIŁO HANNIBALA DO POWROTU DO OJCZYZNY. W 202 ROKU P.N.E. DOCHODZI DO BITWY POD ZAMĄ, KTÓRĄ WYGRYWAJĄ RZYMIANIE, A HANNIBAL MUSI SIĘ PODDAĆ. KARTAGINA ZMUSZONO BYŁA ODDAĆ HISZPANIE I ZLIKWIDOWAĆ SWA FLOTĘ. NIE MOGŁA RÓWNIEŻ PROWADZIĆ WOJNY BEZ ZGODY SENATU RZYMSKIEGO. PONADTO MUSIAŁA ZAPŁACIĆ KONTRYBUCJĘ W WYSOKOŚCI 10 TYŚ. TALENTÓW. WOJNA TA BYŁA WYCZERPUJĄCA DLA OBU STRON.

III WOJNA PUNICKA (149-146 P.N.E.)• KARTAGINA ZMUSZONA BYŁA PŁACIĆ TRYBUT PRZEZ

50 LAT. RZYMIANIE BALI SIĘ ZOSTAWIAĆ KARTAGINĘ JAKO OSOBNE PAŃSTWO, ŻEBY PRZYPADKIEM NIE ODRODZIŁA SIĘ JEJ POTĘGA, MIMO IŻ NIC NA TO NIE WSKAZYWAŁO. SZCZEGÓLNYMI ZWOLENNIKAMI OSTATECZNEJ ROZPRAWY Z KARTAGINA BYŁO STRONNICTWO ZGROMADZONE WOKÓŁ KATONA STARSZEGO. KATON W LICZNYCH PRZEMÓWIENIACH CZĘSTO PODKREŚLAŁ IŻ NALEŻY ZNISZCZYĆ KARTAGINĘ. . PO BOHATERSKIEJ OBRONIE PRZECIW OBLĘŻENIU I ZAGŁODZENIU MIASTA, ZOSTAŁO ONO ZDOBYTE I ZBURZONE. RZYM WYKONAŁ SWÓJ PLAN WKRÓTCE POTEM ZAPRAGNIE PRZEJĄĆ PANOWANIE NAD INNYMI ZIEMIAMI. KARTAGINA ZE SWYMI BARDZO DOBRYMI ZIEMIAMI STAŁA SIĘ SPICHLERZEM RZYMU.

POWSTANIE POD WODZĄ SPARTAKUSA• POWSTANIE SPARTAKUSA – TRWAJĄCE W LATACH 73-71 P.N.E.

NAJWIĘKSZE POWSTANIE NIEWOLNIKÓW W STAROŻYTNYM RZYMIE. W CIĄGU DWÓCH LAT SIŁY SPARTAKUSA, SKŁADAJĄCE SIĘ Z TYSIĘCY

NIEWOLNIKÓW, GLADIATORÓW I BIEDNYCH WIEŚNIAKÓW, WZNIECIŁY POWSTANIE NA TERENIE NIEMALŻE CAŁEJ ITALII. KRES BUNTOWI

POŁOŻYŁY NIEPOROZUMIENIA W SZEREGACH PRZYWÓDCÓW POWSTANIA ORAZ KRWAWA BITWA NAD RZEKĄ SILARUS, W KTÓREJ ZGINĄŁ

SPARTAKUS.

ZABÓJSTWO JULIUSZA CEZARA• 15 MARCA 44 ROKU P.N.E. – W TAK ZWANE „IDY MARCOWE” – ZOSTAŁ

ZASZTYLETOWANY W SENACIE. OTRZYMAŁ DWADZIEŚCIA TRZY CIOSY SZTYLETEM, Z CZEGO TYLKO JEDEN Z NICH BYŁ ŚMIERTELNY. ZAMACHOWCY KIEROWALI SIĘ RÓŻNYMI POBUDKAMI. O WYBORZE CZASU ZADECYDOWAŁY NIE WĄTPLIWIE PLANY WIELKIEJ WYPRAWY PRZECIW PARTOM. GDYBY CEZAR ZDOŁAŁ POŁĄCZYĆ SIĘ ZE SWĄ ARMIĄ I PO ZWYCIĘSTWIE POWRÓCIŁ W TRIUMFIE DO RZYMU, DOKONANIE ZAMACHU STAŁOBY SIĘ BARDZO TRUDNE. MÓWIONO O DĄŻENIU CEZARA DO PRZYWRÓ CENIA MONARCHII; OBAWIANO SIĘ HELLENISTYCZNEGO DESPOTYZMU.

POWSTANIE CESARSTWA RZYMSKIEGO

• CESARSTWO RZYMSKIE – STAROŻYTNE PAŃSTWO OBEJMUJĄCE OBSZARY BASENU MORZA ŚRÓDZIEMNEGO, POWSTAŁE Z PRZEKSZTAŁCENIA REPUBLIKI RZYMSKIEJ W SYSTEM MONARCHICZNY. PRZYJMUJE SIĘ, ŻE POCZĄTKIEM CESARSTWA BYŁ ROK 27 P.N.E., KIEDY GAJUSZ OKTAWIUSZ OTRZYMAŁ OD SENATU TYTUŁ AUGUSTA (WYWYŻSZONY PRZEZ BOGÓW). POTWIERDZAŁO TO POZYCJĘ OKTAWIANA JAKO NAJWAŻNIEJSZEJ OSOBY W PAŃSTWIE I PRZYNIOSŁO DEFINITYWNY KONIEC REPUBLICE RZYMSKIEJ.

• POCZĄTKOWO FORMĄ RZĄDÓW W CESARSTWIE BYŁ PRYNCYPAT: FORMALNIE ZACHOWANO POPRZEDNI USTRÓJ, A CESARZ UTRZYMYWAŁ NAJWYŻSZĄ WŁADZĘ W PAŃSTWIE, SPRAWUJĄC WSZYSTKIE NAJWAŻNIEJSZE URZĘDY REPUBLIKI I KONTROLUJĄC ARMIĘ. W WYNIKU REFORM DIOKLECJANA I KONSTANTYNA NASTAŁA ERA DOMINATU ZE ZNACZNIE MOCNIEJSZĄ POZYCJĄ CESARSKĄ.

WIELKI POŻAR RZYMU

• W 64 R. STRAWIŁ DUŻĄ CZĘŚĆ MIASTA RZYM. TACYT WSPOMINA O SZYBKIM ROZPRZESTRZENIENIU SIĘ POŻARU, KTÓRY TRWAŁ PIĘĆ I PÓŁ

DNIA[1]. TYLKO CZTERY Z CZTERNASTU DZIELNIC ÓWCZESNEGO RZYMU UNIKNĘŁY ZNISZCZEŃ, TRZY ZOSTAŁY KOMPLETNIE STRAWIONE PRZEZ

OGIEŃ, ZAŚ KOLEJNYCH SIEDEM ZOSTAŁO POWAŻNIE ZNISZCZONYCH[1].

ERUPCJA WEZUWIUSZA

• DNIA 24 SIERPNIA 79 ROKU N.E. WYSOKI NA 1281 METRY N.P.M. WEZUWIUSZ (VESUVIO) NIEOCZEKIWANIE WZNOWIŁ DZIAŁALNOŚĆ ERUPCYJNĄ, POKRYWAJĄC OKOLICĘ HURAGANEM POPIOŁÓW, LAPILLI, GAZÓW TRUJĄCYCH I MATERIAŁÓW ERUPCYJNYCH. W TYM CZASIE POTOKI LAWY ZMIESZANEJ Z BŁOTEM SPŁYWAŁY PO STOKACH WULKANU. WYBUCH BYŁ TAK NAGŁY I NIEOCZEKIWANY, ŻE ZUPEŁNIE ZASKOCZYŁ PONAD TRZY TYSIĄCE MIESZKAŃCÓW POMPEJÓW. ERUPCJA ZOSTAŁA POPRZEDZONA SERIĄ TRZĘSIEŃ ZIEMI RÓWNIEŻ W REGIONIE NADDUNAJSKIM. PO USTANIU ERUPCJI POMPEJE, HERKULANUM I STABIE PRZYKRYŁA PONAD SZEŚCIO-METROWA WARSTWA POPIOŁÓW, KTÓRA ŚMIERTELNIE DŁAWIĄC MIASTA ZACHOWAŁA ŚWIADECTWA ŻYCIA JEGO MIESZKAŃCÓW, NA ZAWSZE UNIERUCHOMIONE W MOMENCIE TRAGEDII.

EDYKT MEDIOLAŃSKI

• EDYKT OGŁOSZONY WSPÓLNIE PRZEZ CESARZA ZACHODNIEJ CZĘŚCI IMPERIUM RZYMSKIEGO KONSTANTYNA WIELKIEGO ORAZ CESARZA WSCHODNIEJ CZĘŚCI LICYNIUSZA W 313 W MEDIOLANIE. ZAPROWADZAŁ WOLNOŚĆ WYZNANIA W CESARSTWIE RZYMSKIM. OD TEJ PORY CHRZEŚCIJANIE BEZ PRZESZKÓD MOGLI WYZNAWAĆ SWOJĄ RELIGIĘ. NA MOCY EDYKTU NASTĄPIŁ ZWROT BUDYNKÓW I GRUNTÓW KOŚCIELNYCH GMINOM CHRZEŚCIJAŃSKIM.

PODZIAŁ IMPERIUM RZYMSKIEGO

• W III WIEKU PODUPADŁ AUTORYTET CESARZY, WYNOSZONYCH NA TRON I OBALANYCH PRZEZ ARMIĘ (WIĘKSZOŚĆ WŁADCÓW TEGO OKRESU ZOSTAŁA ZAMORDOWANA).

NAPOTKALI ONI CORAZ WIĘKSZE TRUDNOŚCI W RZĄDACH NAD ROZLEGŁYM IMPERIUM. DLATEGO POD KONIEC III WIEKU CESARZ DIOKLECJAN WPROWADZIŁ WSPÓŁRZĄDY

CZTERECH CESARZY, JEDNAK SYSTEM TEN PRZETRWAŁ ZALEDWIE DO POCZĄTKÓW IV STULECIA. TRWAŁY – JAK SIĘ PÓŹNIEJ OKAZAŁO – PODZIAŁ CESARSTWA NASTĄPIŁ W 395

ROKU. ODTĄD RZĄDZIŁO DWÓCH CESARZY: JEDEN PANOWAŁ W ZACHODNIEJ, A DRUGI WE WSCHODNIEJ CZĘŚCI PAŃSTWA.

UPADEK CESARSTWA ZACHODNIORZYMSKIEGO• CESARSTWO RZYMSKIE UPADŁO W

476 ROKU N.E. ZA CZASÓW CESARZA ROMULUSA AUGUSTULUSA. WTEDY TO BARBARZYŃSKI WÓDZ NAJEMNIKÓW GERMAŃSKICH, USUNĄŁ MAŁOLETNIEGO CESARZA I PRZEJĄŁ WŁADZĘ NAD ITALIĄ, A INSYGNIA ZOSTAŁY ODESŁANE DO KONSTANTYNOPOLA. PAŃSTWO UPADŁO GŁÓWNIE W WYNIKU PROBLEMÓW WEWNĘTRZNYCH I WĘDRÓWKI LUDÓW.

• DATA UPADKU CESARSTWA ROZPOCZYNA NOWĄ EPOKĘ HISTORYCZNĄ - ŚREDNIOWIECZE.

NIESZPORY SYCYLIJSKIE• 30 MARCA 1282 ROKU W PALERMO

PRZY DŹWIĘKU DZWONÓW KOŚCIELNYCH BIJĄCYCH NA NIESZPORY, SYCYLIJCZYCY ROZPOCZĘLI RZEŹ FRANCUZÓW – KAŻDY, KTO NIE POTRAFIŁ WYPOWIEDZIEĆ SŁOWA „CICIRI” BYŁ BEZLITOŚNIE MORDOWANY. W KRÓTKIM CZASIE POWSTANIE OBJĘŁO CAŁĄ SYCYLIĘ, W SAMYM PALERMO W CIĄGU JEDNEJ NOCY ZGINĘŁO 2 TYSIĄCE FRANCUZÓW. SYCYLIJCZYCY BRALI KRWAWY ODWET ZA LATA UCISKU.

SOBÓR TRYDENCKI• SOBÓR TRYDENCKI – SOBÓR POWSZECHNY KOŚCIOŁA

KATOLICKIEGO, KTÓRY MIAŁ MIEJSCE W LATACH 1545-1563.

• SOBÓR BYŁ ODPOWIEDZIĄ NA NARASTAJĄCĄ POTRZEBĘ REFORM W KOŚCIELE KATOLICKIM, KTÓRY PODJĄŁ SIĘ ICH W ODPOWIEDZI NA REFORMACJĘ. JEST UZNAWANY ZA POCZĄTEK OKRESU KONTRREFORMACJI. PO WYSTĄPIENIU M. LUTRA W NIEMCZECH DOMAGANO SIĘ ZWOŁANIA SOBORU POWSZECHNEGO W CELU PRZEPROWADZENIA REFORMY W KOŚCIELE. DO ZWOŁANIA SOBORU DO TRYDENTU DOSZŁO DOPIERO W 1545 I OBRADOWAŁ ON Z PRZERWAMI AŻ DO 6 XII 1563. WBREW POCZĄTKOWYM OCZEKIWANIOM UCHWAŁY SOBOROWE NIE DOPROWADZIŁY DO UZGODNIENIA STANOWISK ZE ZWOLENNIKAMI LUTRA, LECZ WZMOCNIENIA WEWNĘTRZNEGO KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO. W UCHWAŁACH SOBOROWYCH ODRZUCONO KONCEPCJE PROTESTANCKIE, WZMOCNIONO AUTORYTET PAPIEŻA. ZOBOWIĄZANO BISKUPÓW DO PRZEBYWANIA W DIECEZJACH, PROBOSZCZÓW DO PRZEBYWANIA W PARAFIACH, ZAKAZANO KUMULACJI STANOWISK KOŚCIELNYCH, W KAŻDEJ DIECEZJI MIAŁY ISTNIEĆ SEMINARIA DUCHOWNE. JUŻ PO SOBORZE W 1568 OGŁOSZONO REFORMĘ LITURGII KATOLICKIEJ, BREWIARZ, W 1570 MSZAŁ RZYMSKI, W 1592 OBOWIĄZUJĄCY TEKST BIBLII. UCHWAŁY SOBOROWE WPROWADZANO STOPNIOWO W POSZCZEGÓLNYCH PAŃSTWACH.

BAROK WŁOSKI

• BAROK W ARCHITEKTURZE, RZEŹBIE I MALARSTWIE ZOSTAŁ ZAPOCZĄTKOWANY WŁAŚNIE WE WŁOSZECH W 2. POŁOWIE XVI W., TRWAŁ DO POŁOWY XVIII W. GŁÓWNE OKRESY BAROKU TO BAROK WCZESNY, DOJRZAŁY I PÓŹNY.

• ODZNACZAŁ SIĘ DUŻĄ EKSPRESYJNOŚCIĄ, BOGACTWEM FORMY ORAZ ZDOBNICTWA, BARDZO SILNYMI KONTRASTAMI, TAKŻE MONUMENTALNOŚCIĄ. LINIE PROSTE W SZTUCE ORAZ ARCHITEKTURZE SĄ PRAWIE NIEOBECNE, ZASTĄPIŁY JE LINIE FALISTE, LICZNE ZAŁAMANIA I ZAOKRĄGLENIA. DZIEŁA ARCHITEKTURY BYWAJĄ PRZEPEŁNIONE DEKORACJĄ FIGURALNĄ ORAZ ORNAMENTYKĄ. W CZASIE TRWANIA BAROKU STWORZONO BARDZO WIELE DZIEŁ, KTÓRE STAŁY SIĘ  PUNKTEM ODNIESIENIA TAKŻE W PÓŹNIEJSZYCH EPOKACH.

• NAJWYBITNIEJSI WŁOSCY ARTYŚCI:

• * MICHELANGELO MERISI DA CARAVAGGIO

• *GUIDO RENI

• * GIOVANNI LORENZO BERNINI

• * FRANCESCO BORROMINI

ZJEDNOCZENIE WŁOCH• W MARCU 1860 KRÓLESTWO SARDYNII ODSTĄPIŁO FRANCJI SABAUDIĘ I

NICEĘ A NAPOLEON WYRAZIŁ ZGODĘ NA PRZYŁĄCZENIE TOSKANII, MODENY, PARMY I EMILII-ROMANII DO SARDYNII. W KWIETNIU 1860 NA SYCYLII ROZPOCZĄŁ SIĘ RUCH POWSTAŃCZY, W GENUI ZAŚ POWSTAŁ KOMITET ZŁOŻONY Z EMIGRANTÓW SYCYLIJSKICH – PRZEWAŻNIE MAZZINISTÓW, KTÓRY PODJĄŁ INICJATYWĘ POPARCIA POWSTANIA PRZEZ WYPRAWĘ ZBROJNĄ. 6 MAJA NA DWÓCH STATKACH WYPŁYNĄŁ Z GENUI Z „TYSIĄCEM CZERWONYCH KOSZUL” GIUSEPPE GARIBALDI. PO PIĘCIU DNIACH WYLĄDOWAŁ W MARSALII NA SYCYLII, GDZIE W IMIENIU WIKTORA EMANUELA II MIANOWAŁ SIĘ DYKTATOREM. DO JEGO ODDZIAŁÓW ZGŁASZALI SIĘ OCHOTNICZO LICZNI POWSTAŃCY. DO KOŃCA MAJA PO KILKU ZWYCIĘSTWACH GARIBALDI ZAJĄŁ CAŁĄ WYSPĘ. DZIĘKI TYM AKCJOM STAŁ SIĘ BOHATEREM WALKI O WOLNOŚĆ WŁOCH. USTANOWIŁ TYMCZASOWY RZĄD I POWSZECHNY OBOWIĄZEK SŁUŻBY WOJSKOWEJ. W POŁOWIE SIERPNIA JUŻ OKOŁO 30 000 POWSTAŃCÓW PRZEBYŁO CIEŚNINĘ MESYŃSKĄ I 7 WRZEŚNIA TRIUMFALNIE WKROCZYŁO DO NEAPOLU. TYMCZASEM OD PÓŁNOCY NA CZELE SWYCH WOJSK ZMIERZAŁ WIKTOR EMANUEL, KTÓRY UZYSKAŁ ZGODĘ OD NAPOLEONA NA ZAJĘCIE PAŃSTWA KOŚCIELNEGO, MARCHE I UMBRII. GARIBALDI, STAWIAJĄC WYŻEJ SPRAWĘ ZJEDNOCZENIA NIŻ SWÓJ PROGRAM SPOŁECZNY, POLEGAJĄCY NA ROZDZIELNICTWIE ZIEMI CHŁOPOM ORAZ OGRANICZENIU PRZYWILEJÓW ARYSTOKRACJI I KLERU, PODPORZĄDKOWAŁ SIĘ WIKTOROWI EMANUELOWI. 18 LUTEGO 1861 CAVOUR PRZEKSZTAŁCIŁ PARLAMENT SARDYNII – PIEMONTU W OGÓLNOWŁOSKI. 17 MARCA 1861 PARLAMENT PROKLAMOWAŁ KRÓLESTWO WŁOCH I WIKTORA EMANUELA II KRÓLEM WŁOCH ORAZ OGŁOSIŁ TYMCZASOWĄ STOLICĄ TURYN

RZYM STOLICĄ KRÓLESTWA• MŁODE PAŃSTWO WŁOSKIE STANĘŁO OD RAZU WOBEC

OLBRZYMICH PROBLEMÓW WEWNĘTRZNYCH I ZEWNĘTRZNYCH. NA POŁUDNIU DUŻYM ZAGROŻENIEM BYŁ BANDYTYZM – DO JEGO ZWALCZANIA UŻYWANO ODDZIAŁÓW WOJSKOWYCH, KTÓRYCH STRATY BYŁY WIĘKSZE NIŻ PODCZAS WSZYSTKICH WOJEN RISORGIMENTA. PANOWAŁ POWAŻNY ROZŁAM POMIĘDZY RZĄDZĄCYMI A OBYWATELAMI, SYSTEMATYCZNĄ OPOZYCJĘ WOBEC RZĄDU STANOWIŁ KLER KATOLICKI. PONADTO MŁODEMU PAŃSTWU GROZIŁO BANKRUCTWO Z POWODU OLBRZYMIEGO DŁUGU (OK. 300 MLN LIRÓW) ZACIĄGNIĘTEGO GŁÓWNIE NA DZIAŁANIA WOJENNE PRZEZ KRÓLESTWO SARDYNII – PIEMONTU, KTÓRY PRZESZEDŁ TERAZ NA NOWE ZJEDNOCZONE PAŃSTWO. NATOMIAST NAJWIĘKSZYM WYZWANIEM DLA POLITYKÓW BYŁA KWESTIA WENECJI I RZYMU, KTÓRE PRZYŁĄCZONO DO PAŃSTWA DZIĘKI NIEZWYKLE SKOMPLIKOWANEJ SYTUACJI MIĘDZYNARODOWEJ. W LIPCU 1866 WYBUCHŁA WOJNA PRUSKO-AUSTRIACKA. DZIĘKI SOJUSZOWI Z PRUSAMI WŁOSI ZDOBYLI WENECJĘ W PAŹDZIERNIKU 1866. PRÓBY ZDOBYCIA PAŃSTWA KOŚCIELNEGO WRAZ Z RZYMEM ROZPOCZĄŁ GARIBALDI W 1867, LECZ DOPIERO KLĘSKA FRANCJI POD SEDANEM Z PRUSAMI W 1870 POZWOLIŁA WŁOCHOM ZAJĄĆ RZYM WE WRZEŚNIU 1870. W LIPCU 1871 STOLICA KRÓLESTWA WŁOSKIEGO ZOSTAŁA PRZENIESIONA Z FLORENCJI DO RZYMU.

UDZIAŁ W I WOJNIE ŚWIATOWEJ• WŁOCHY BYŁY CZŁONKIEM TRÓJPRZYMIERZA, LECZ PO WYBUCHU

WIELKIEJ WOJNY NIE PRZYŁĄCZYŁY SIĘ DO NIEJ PO STRONIE PAŃSTW CENTRALNYCH. UZNAŁY, ŻE PONIEWAŻ W WOJNIE PRZECIW NIEMCOM UDZIAŁ WZIĘŁA WIELKA BRYTANIA ORAZ, ŻE TO NIEMCY WYPOWIEDZIAŁY WOJNĘ FRANCJI, TO WŁOCHY NIE OBOWIĄZUJE CASUS FOEDERIS. RZECZYWISTYM POWODEM BYŁY WŁOSKIE APETYTY NA NIEKTÓRE PROWINCJE AUSTRIACKIE – M.IN. TRYDENT, TRIEST, RIJEKĘ I DALMACJĘ. AUSTRIACY W ZAMIAN ZA PRZYSTĄPIENIE DO WOJNY PO ICH STRONIE BYLI SKŁONNI DO NIEWIELKICH USTĘPSTW GRANICZNYCH, ALE TO ENTENTA W TAJNYCH ROKOWANIACH ZAPROPONOWAŁA WIĘCEJ. 23 MAJA WŁOSI ROZPOCZĘLI DZIAŁANIA WOJENNE PRZECIWKO AUSTRIAKOM. WALKI W GÓRSKICH REJONACH TYROLU TRWAŁY PRAKTYCZNIE DO KOŃCA WOJNY – AUSTRIACY BYLI DOBRZE UFORTYFIKOWANI, A ŹLE PRZYGOTOWANI I DOWODZENI WŁOSI WYKRWAWIALI SIĘ W PRÓBACH ZDOBYCIA NOWYCH TERENÓW. NIEKTÓRE OFENSYWY AUSTRIACKIE DOCIERAŁY AŻ DO REJONÓW WENECJI I TREVISO. NATOMIAST NA ADRIATYKU FLOTA WŁOSKA SKUTECZNIE BLOKOWAŁA MARYNARKĘ WOJENNĄ HABSBURGÓW, BEZ WIĘKSZYCH BITEW MORSKICH.

• DOPIERO OGÓLNA KLĘSKA PAŃSTW CENTRALNYCH I ROZPAD AUSTRO-WĘGIER W 1918 ROKU SPRAWIŁ, ŻE OSTATNIA WŁOSKA OFENSYWA ZDOŁAŁA WRESZCIE, CHOĆ NIE BEZ TRUDU, POKONAĆ CESARSKO-KRÓLEWSKIE ODDZIAŁY I ZAJĄĆ CZĘŚĆ ZIEM, KTÓRE MIAŁY PRZYPAŚĆ PAŃSTWU WŁOSKIEMU PO WOJNIE. OKAZAŁO SIĘ JEDNAK, ŻE NADZIEJE TERYTORIALNE WŁOCHÓW ZOSTAŁY SPEŁNIONE TYLKO W CZĘŚCI.

DYKTATURA MUSSOLINIEGO (1922-1943)

• SZCZEGÓLNIE NIEZADOWOLONĄ GRUPĘ SPOŁECZNĄ TWORZYLI WETERANI WOJENNI. TO WŚRÓD NICH NAJSZYBCIEJ ROZPOWSZECHNIŁ SIĘ FASZYZM, ŁĄCZĄCY W SOBIE ETATYZM, POGARDĘ DLA DEMOKRACJI, TERROR I ZASADĘ WODZOSTWA. NA CZELE FASZYSTÓW STAŁ BENITO MUSSOLINI, KTÓRY UWAŻAŁ, ŻE TYLKO SILNE RZĄDY MOGĄ WYDOBYĆ PAŃSTWO Z POWOJENNEGO CHAOSU. W 1922 ROKU POPROWADZIŁ ON MARSZ SWOICH ZWOLENNIKÓW NA RZYM I PRZEJĄŁ DYKTATORSKĄ WŁADZĘ W CAŁYM KRAJU.

UDZIAŁ W II WOJNIE ŚWIATOWEJ

• WŁOCHY ROZPOCZĘŁY SWÓJ UDZIAŁ W II WOJNIE ŚWIATOWEJ 10 CZERWCA 1940 ROKU JAKO SOJUSZNIK III RZESZY. GŁÓWNYM OBSZAREM ZAANGAŻOWANIA MILITARNEGO WŁOCH BYŁY REJON MORZA ŚRÓDZIEMNEGO, BAŁKANY ORAZ AFRYKA PÓŁNOCNA I WSCHODNIA. POZA TYM ODDZIAŁY WŁOSKIE BRAŁY UDZIAŁ W ATAKU NA FRANCJĘ, BITWIE O ANGLIĘ, BITWIE O ATLANTYK I WALKACH NA FRONCIE WSCHODNIM. PORAŻKI DOPROWADZIŁY W OSTATNICH DNIACH LIPCA 1943 ROKU DO ODSUNIĘCIA OD WŁADZY BENITA MUSSOLINIEGO I ZAWARCIA 3 WRZEŚNIA ZAWIESZENIA BRONI Z ALIANTAMI, OGŁOSZONEGO OFICJALNIE 8 WRZEŚNIA 1943 ROKU. SPOWODOWAŁO TO OKUPACJĘ KRAJU PRZEZ WOJSKA NIEMIECKIE I POWSTANIE NA PÓŁNOCY WŁOCH WŁOSKIEJ REPUBLIKI SOCJALNEJ Z BENITEM MUSSOLINIM NA CZELE. 13 PAŹDZIERNIKA 1943 ROKU NOWY RZĄD KRÓLESTWA WŁOCH, KIEROWANY PRZEZ MARSZAŁKA PIETRA BADOGLIO, WYPOWIEDZIAŁ WOJNĘ III RZESZY I JAPONII STAJĄC SIĘ W TEN SPOSÓB CZŁONKIEM KOALICJI ANTYFASZYSTOWSKIEJ. OSTATNIE WALKI NA FRONCIE WŁOSKIM TOCZYŁY SIĘ DO 2 MAJA 1945 ROKU.

SOBÓR WATYKAŃSKI II• MIAŁ MIEJSCE OD 11.10.1962R. DO

8.12.1965R. ZOSTAŁ OTWARTY PRZEZ PAPIEŻA JANA XXIII, A ZAKOŃCZONY PRZEZ PAPIEŻA PAWŁA VI.

• SOBÓR WATYKAŃSKI II ZOSTAŁ ZWOŁANY W CELU UWSPÓŁCZEŚNIENIA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO. ZAPOCZĄTKOWAŁ REFORMĘ KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO POPRZEZ OTWARCIE GO NA DIALOG Z INNYMI WYZNANIAMI I OGÓLNE ZARYSOWANIE REFORMY LITURGII. PODCZAS TRWANIA SOBORU PAPIEŻ PAWEŁ VI NAWIĄZAŁ BLISKIE STOSUNKI Z PATRIARCHĄ KONSTANTYNOPOLA ATENAGORASEM. 5 GRUDNIA 1965 ZOSTAŁY ODWOŁANE EKSKOMUNIKI, KTÓRYMI W 1054 ROKU OBŁOŻYLI SIĘ NAWZAJEM DOSTOJNICY KOŚCIOŁA RZYMSKIEGO I KOŚCIOŁA KONSTANTYNOPOLITAŃSKIEGO.

CZŁONKOSTWO W UNII EUROPEJSKIEJ I WALUTA WE WŁOSZECH

• WŁOCHY NALEŻĄ DO UNII EUROPEJSKIEJ, CZYLI DO GOSPODARCZO-POLITYCZNEGO ZWIĄZKU DEMOKRATYCZNYCH PAŃSTW EUROPEJSKICH JUŻ OD 1993R.

• WALUTĄ AKTUALNIE OBOWIĄZUJĄCĄ NA TERENIE PAŃSTWA WŁOSKIEGO JEST EURO, KTÓRE JEST PRAWNYM ŚRODKIEM PŁATNICZYM OD 2002R.

• REPUBLIKA WŁOSKA JEST PAŃSTWEM  NALEŻĄCYM DO OŚMIU NAJBARDZIEJ UPRZEMYSŁOWIONYCH I BOGATYCH PAŃSTW ŚWIATA.

PREZENTACJE WYKONAŁY: MAGDALENA HEBDA I WERONIKA ZALEŃSKA KL. 2D