1

Het kiezen van een profiel

Profielkeuzeboekje HAVO

2019-2020 november 2019

2

Inhoudsopgave Inleiding 3 Opzet en inhoud bovenbouw 4 De keuzemomenten 7 Meer over de profielen die je kunt kiezen 8 Welk profiel past bij jou? 9 De profielkeuzekaart havo 12

3

Inleiding Beste leerlingen van havo 3, beste ouders/verzorgers, Het maken van de keuze van je profiel in de bovenbouw van de havo (klas 4 en 5) is belangrijk. Je voert over dit onderwerp gesprekken met je ouders, je mentor, leraren en met de decaan. Uiteindelijk moet je alle voor- en tegenargumenten op een rij zetten en een keuze maken, waarbij je interesses, capaciteiten en plannen voor een vervolgstudie belangrijke factoren zijn. Je maakt de opdrachten in Keuzeweb op de website van Ir. Lely Lyceum-Decanaat om erachter te komen waar jij belangstelling voor hebt, wat jouw sterke en zwakke punten zijn; welke beroepen je kunt kiezen als je een bepaald profiel kiest. Als je kiest moet je goed weten wat er in de bovenbouw bij de verschillende vakken van jou wordt verwacht. Een aantal vakken is nieuw voor je zoals Bedrijfseconomie en Spaans-elementair. Over de inhoud van deze nieuwe vakken krijg je verderop in dit boekje informatie. Voor de vakken die je nu hebt en die je ook kunt kiezen in de Tweede Fase geeft jouw docent een advies of je een vak kunt kiezen of niet. In dit profielkeuzeboekje kun je lezen welke criteria een belangrijke rol spelen bij het geven van het advies. In dit profielkeuzeboekje staat ook hoe elk profiel er uit ziet en wat je wel en niet kan kiezen. Ook kun je de regels lezen die wij op school hanteren over de profielkeuze. Het nieuwe vak: Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding (LOB): LOB is eigenlijk het gehele keuzeproces van de profielkeuze in havo 3 tot je uiteindelijke studiekeuze in de eindexamenklas havo 5. Samen met je mentor en de decaan werk je hier aan tot het eindexamen. Het programma LOB is vanaf havo 4 verplicht en moet met een “voldoende” worden afgesloten voor de bevordering naar havo 5 en voor het eindexamen. Dit informatieboekje over de profielkeuze is voor jou een hulp bij het praten en denken over de keuzes die je gaat maken. Praat er over met elkaar, met je ouders, je mentor, je docenten en je decaan.

Kiezen is een proces en je hoeft het gelukkig niet alleen te doen.

Dhr. M.H.J. Aarts decaan havo-vwo mail: m.aarts@lelylyceum.nl

4

Inhoud en opzet bovenbouw Algemeen De tweede fase is in 1998 in Nederland in het onderwijs ingevoerd in het havo en het vwo. De tweede fase duurt van klas 4 tot en met het eindexamenjaar. Het onderwijsprogramma in de tweede fase is in een aantal opzichten anders dan in de eerste fase (= de onderbouw, klas 1 t/m 3). De verschillen hebben betrekking op: 1. de inhoud van het vak 2. de eisen, die via het examen aan een vak gesteld worden 3. de manier van werken bij het vak 4. het aanbod van nieuwe vakken Studielasturen In de tweede fase moet je 1600 studielasturen (SLU) per leerjaar maken. Dat komt neer op 40 weken van 40 uur. Onder studielasturen verstaan we:

- de tijd dat je lessen volgt,

- de tijd die je aan projecten en voorstellingen besteedt,

- de tijd die je aan je huiswerk besteedt. Voor elk vak is door de Wet op de Tweede Fase aangegeven hoeveel SLU dat vak heeft. Deze SLU vind je per vak aangegeven op het keuzeformulier (zie bladzijde 12). Een deel van de contactmomenten bestaat uit “normale lessen”, zoals je die nu ook kent. Een ander deel zul je zelfstandig moeten werken. Met behulp van aanwijzingen van je leraar ga je dan aan de slag. Verder betekent het, dat er ongeveer 3 uur aan huiswerk per dag besteed dient te worden (= 15 uur per week). Eisen Wat de eisen voor de vakken betreft is het goed om te weten, * dat niet alle vakken met een centraal examen afgerond worden, * dat je niet alleen schriftelijke toetsen krijgt, maar dat je ook voor verschillende vakken praktische opdrachten moet maken, * dat je (alleen of in een klein groepje) een profielwerkstuk moet maken. * dat je bij alle vakken meer zelfstandig moet werken. * dat goed kunnen plannen en je aan die planning houden van groot belang is.

5

Manier van werken bij vakken De manier van werken bij de vakken is anders; aan het begin van elk schooljaar krijg je een overzicht van alle toetsen/opdrachten, die horen bij het examendossier en die in dat schooljaar afgerond moeten worden (= Programma van Toetsing en Afsluiting, PTA). Nieuwe vakken Je krijgt een aantal nieuwe vakken aangeboden. Sommige van deze nieuwe vakken zitten in het gemeenschappelijke deel. Dat wil zeggen dat alle leerlingen deze vakken moeten volgen. Het gaat dan om de vakken:

- Culturele en Kunstzinnige Vorming (CKV) - Maatschappijleer

Ook kun je een aantal nieuwe vakken kiezen in het profiel of in het vrije deel. Bijvoorbeeld

- Bedrijfseconomie - Spaans-elementair

Bedrijfseconomie (BE) Bedrijfseconomie is een vak dat goed aansluit bij elk profiel, maar bij “economie en maatschappij” in het bijzonder. Bij dit vak maak je kennis met bedrijfsmatige processen in zowel commerciële (= op winst gerichte) organisaties als in niet-commerciële organisaties. Daarvoor kom je in aanraking met bedrijfseconomische begrippen, grootheden en werkwijzen. Je moet daarbij leren de bedrijfseconomische vraagstukken steeds te bekijken vanuit het gezichtspunt van degenen die betrokken zijn bij het reilen en zeilen van de organisatie. De ene keer is dat het management, de andere keer het personeel, de vermogensverschaffers, de ondernemingsraad, de omwonenden enz. Hierdoor leer je inzien welke afwegingen vanuit financieel oogpunt het management van een organisatie moet maken en het geeft je tevens het ‘gereedschap’ de juiste vragen te stellen als lid van een (sport)vereniging, als medewerker in een organisatie of als lid van de medezeggenschapsraad of ondernemingsraad. Je zult ervaren dat veel onderwerpen op de één of de andere manier met geld te maken hebben. Vandaar dat er wel wat rekenwerk aan te pas komt!

6

Spaans-elementair

Spaans in de bovenbouw van het havo en het vwo is een startersvak. Dat betekent dat je de taal helemaal van voren af aan leert. Daarom staat er ook het woord “elementair” achter. Voor dit vak doe je geen Centraal Examen. Je sluit het alleen met een schoolexamen af. Alle vaardigheden komen aan bod: spreken, luisteren, schrijven en lezen.

Wiskunde In de tweede fase kun je uit verschillende soorten wiskunde kiezen. Als je op het havo het profiel Cultuur en Maatschappij kiest, hoef je geen Wiskunde te kiezen. In de profielen Economie en Maatschappij, Natuur en Gezondheid en Natuur en Techniek is een van de verschillende soorten Wiskunde verplicht:

profiel profielvak

C&M Geen

E&M Wiskunde A

N&G Wiskunde A

N&T Wiskunde B

Iets over de inhoud van WA en WB:

Wiskunde A

Statistiek

Algebraïsche vaardigheden

Grafieken en tabellen

Lineaire verbanden

Exponentiele verbanden Wiskunde B

Formules en grafieken

Oppervlakte en inhoud

Vergelijkingen en ongelijkheden

Veranderingen

De afgeleide functie

Exponenten en logaritmen

Goniometrie

Allerlei functies

Afstanden en hoeken

Differentiëren

7

De keuzemomenten Profielkeuze in 3 havo De keuze van een profiel zal vaak afhangen van de vakken die je leuk vindt en de rapportcijfers die je haalt. De vakken met de hoogste rapportcijfers en de beste adviezen zullen waarschijnlijk je profielkeuze grotendeels bepalen. Jouw docenten geven je een advies als je hun vak wilt kiezen. Op 1 maart 2020 maak je de voorlopige keuze via Keuzeweb. Op 5 april 2020 maak je de definitieve keuze ondertekend door ouders op profielkeuze formulier. Voorlopige keuze digitaal. En je definitieve keuze digitaal en op papier! Je formulier lever je bij je mentor in.

Studiekeuze in havo 5: In havo 4 ga je al aan de slag met het volgende deel van het LOB-programma, op weg naar de uiteindelijke studiekeuze! Door het bezoeken van open dagen en voorlichtingsavonden, door proefstuderen en meeloopdagen, ga je je oriënteren op je vervolgopleiding. Al deze keuze-activiteiten zijn verplichte onderdelen van het PTA (= Programma van Toetsing en Afsluiting) en vormen het eindexamenprogramma voor LOB.

8

Meer over de profielen die je kunt kiezen. Het profiel dat je volgend jaar volgt, is opgebouwd uit drie delen:

A) Gemeenschappelijke deel B) Profieldeel C) Verplicht vrije deel

A) Gemeenschappelijke deel In het gemeenschappelijke deel zitten de vakken die alle leerlingen volgen:

Havo

Nederlands SE+CE

Engels SE+CE

Maatschappijleer SE

Lichamelijke opvoeding SE

Culturele en kunstzinnige vorming (CKV) SE

Toelichting: SE: schoolexamen CE: centraal examen LO wordt alleen beoordeeld met een onvoldoende/voldoende/goed. De vakken CKV, Maatschappijleer en het Profielwerkstuk worden op de cijferlijst van het eindexamen gemiddeld en vormen dan het zgn. Combinatiecijfer. Dit cijfer telt even zwaar mee als Nederlands, Engels of één van de profielvakken. B) Profieldeel en verplichte vrije deel Je hebt de keuze uit vier profielen:

Natuur & Techniek

Natuur & Gezondheid

Economie & Maatschappij

Cultuur & Maatschappij Ieder profiel is opgebouwd uit verplichte profielvakken en profielkeuzevakken. Je kiest dus:

- Een profiel (met daarin de verplichte profielvakken) - In dat profiel één of meer profielkeuzevakken, afhankelijk van het profiel - Eén vak in het verplichte vrije deel

Daarnaast is er het (verplichte) schoolvrije deel, waarin zijn opgenomen: Profielwerkstuk 80 SLU LOB-opdrachten 40 SLU (25 uur in H4 en 15 uur in H5) Werkweek 40 SLU Taal 80 SLU Zelfstudie of begeleide studie-uren 160 SLU * afhankelijk van studieresultaten en

studiehouding Elk profiel geeft recht op toelating tot bepaalde studies en studierichtingen. Je noemt dit doorstroomrechten. Omdat het er zoveel zijn is het niet mogelijk deze in het overzicht op te nemen. Je kunt daarvoor onder andere naar de volgende site: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stcrt-2013-1582.html (bijlage D)

9

Welk profiel past bij jou?

Cultuur en Maatschappij

Cultuur en Maatschappij-mensen hebben bovengenoemde eigenschappen. Voor creatieve leerlingen met ideeën is dit profiel een goede basis om in de wereld van kunst en cultuur, grafisch ontwerpen of meubelontwerpen terecht te komen. Ook de meeste beroepen op sociaal-cultureel gebied hebben een C en M-basis. Goed kunnen luisteren en aandacht hebben voor andermans problemen zijn dan belangrijk. Voor leerlingen die willen werken in de wereld van het toerisme, de communicatie of musea is dit het juiste profiel.

EIGENSCHAPPEN:

BELANGSTELLEND

SOCIAAL

ARTISTIEK

HANDIG MET TAAL

TEAMWERKERS

WERKEN MET TALEN

WERKEN BIJ DE KRANT, RADIO, TV, RADIO OF FILM

MAATSCHAPPELIJKE TAKEN

ARTISTIEK BEZIG ZIJN

INTERESSE IN MENSEN

10

Economie en Maatschappij

Geschikt voor leerlingen die zich voelen aangetrokken tot alles wat met de commercie, geldzaken, boekhouden en bankzaken enz. te maken heeft. Ze houden van regelen, vergaderen, leiding geven. Ze zijn ondernemend en houden van aanpakken. Ze willen graag overleggen en onderhandelen over problemen met klanten, collega’s of medewerkers. Economie en Maatschappij-mensen gaan graag met anderen om, maar dan wel op een wat zakelijke manier. Het profiel E en M heeft best veel overeenkomsten met C en M. Het vergroten van de algemene kennis is een belangrijk doel van de leerstof. Het verschil is echter dat je je bij C en M vooral richt op de sociaal-maatschappelijke kant van het leven en bij E en M meer op de overheid en bedrijfsleven.

Natuur en techniek

Het profiel voor leerlingen die doeners zijn, die houden van cijfers, machines, elektronica en computers. Je moet goed zijn in wiskunde, natuurkunde en scheikunde. Je moet logisch na kunnen denken en graag problemen willen oplossen. Je vindt het interessant om te weten hoe dingen in elkaar zitten. Het is een goede voorbereiding op alle technische beroepen in de ruime zin van het woord. Van autotechniek, bouwkunde, elektrotechniek en technische natuurkunde tot industrieel productontwerpen.

WERKEN OP KANTOOR

ADVISEREN OVER ZAKEN

GEVOEL VOOR CIJFERS

IN VOOR LEIDING GEVEN

VERKOPER ZIJN IN HART EN NIEREN

EIGENSCHAPPEN:

ONDERNEMEND

ZAKELIJK

TEAMWERKERS

GOEDE PRATERS

REKENAARS

ONTWERPEN EN BOUWEN

NIET WEGLOPEN VOOR BEREKENINGEN

GEVOEL VOOR TECHNIEK

ADVIES GEVEN

OOG HEBBEN VOOR HET MILIEU

EIGENSCHAPPEN:

LOGISCHE DENKERS

REKENAARS EN TEKENAARS

HANDVAARDIG EN PRAKTISCH

TEAMWERKERS

11

Natuur en gezondheid

Het profiel N en G is voor leerlingen die zich aangetrokken voelen tot de verpleging, laboratoriumwerk, milieukunde en paramedische beroepen. In de medische wereld draait het om het helpen en begeleiden van jong tot oud. Je kunt medisch onderzoek verrichten of therapie geven. Geduld hebben en goed kunnen luisteren is belangrijk. Natuur en Gezondheidstypes kunnen gaan werken op het gebied van landbouw of milieukunde en houden van afwisselend binnen en buiten werken. Bovenstaande omschrijvingen zijn natuurlijk niet meer dan wat algemene karakteristieken.

Het is goed mogelijk dat jij je er helemaal niet in herkent. Er zijn natuurlijk ook andere dingen waar je op moet letten bij het kiezen van een profiel. Belangrijk is te weten bij welke vakken je eigen belangstelling het meeste aansluit. Verder is een goede kennis van je eigen capaciteiten van belang: weet wat je kunt.

MEDISCHE INTERESSE HEBBEN

OOG HEBBEN VOOR HET MILIEU

MENSEN HELPEN OF VERZORGEN

VAN PLANTEN EN DIEREN HOUDEN

GRAAG ADVISEREN

EIGENSCHAPPEN:

SOCIAAL

NUCHTER EN PRAKTISCH

VERZORGEND

TEAMWERKERS

12

PROFIELKEUZEKAART 4 HAVO 2020

Naam : Leerling nr. : Klas 1920 :

1. Omcirkel het profiel dat je kiest. 2. De vakken in de witte blokken maken deel uit van je profiel. 3. Uit ieder geel blok binnen je profiel kies je steeds 1 vak.

CM: je geeft 3 keuzes aan. EM: je geeft 2 keuzes aan. NG of NT: je geeft 1 keuze aan. Je geeft je keuze(s) aan door een kruis achter een vak te zetten.

CM EM NG NT

Gemeenschappelijk deel Gemeenschappelijk deel Gemeenschappelijk deel Gemeenschappelijk deel

VAK SLU VAK SLU VAK SLU VAK SLU

NE 400 NE 400 NE 400 NE 400

EN 360 EN 360 EN 360 EN 360

MA 120 MA 120 MA 120 MA 120

CKV 120 CKV 120 CKV 120 CKV 120

LO 120 LO 120 LO 120 LO 120

Profielvakken verplicht Profielvakken verplicht Profielvakken verplicht Profielvakken verplicht

GS 320 WA 320 WA 320 WB 360

FA 400 EC 400 SK 320 SK 320

DU 400 GS 320 BI 400 NA 400

Profielkeuzevak Profielkeuzevak Profielkeuzevak Profielkeuzevak

AK 320 AK 320 AK 320 BI 400

TE/KG 320 BE 320

FA 400 FA 400

DU 400 DU 400

Vrije deel Vrije deel Vrije deel Vrije deel

BE 320 TE/KG 320 TE/KG 320 TE/KG 320

SP-e 320 SP-e 320 SP-e 320 SP-e 320

EC 400 BE 320 EC 400 EC 400

WA 320 AK 320 FA 400 FA 400

FA 400 FA 400 DU 400 DU 400

DU 400 DU 400 NA 400

Als je kiest voor het profiel NT, krijg je automatisch een dubbel profiel: NT/NG met WB en NA.

De toekenning van een keuzevak is afhankelijk van de belangstelling voor een vak!

Handtekening leerling: Akkoord ouder: