het beroepsgeheim en de meldingsplichten...giel de keersmaecker studentennummer: 01503018 het...
TRANSCRIPT
Giel De keersmaecker
Studentennummer: 01503018
Het beroepsgeheim en de
meldingsplichten
Meesterproef – Thesis
Master Notariaat
Academiejaar 2015-2016
Promotor: Prof. Dr. J. Bael
Commissaris: S. Devos
1
INHOUDSOPGAVE
DEEL I: INLEIDING .............................................................................................................. 6
A. Onderzoeksvragen ............................................................................................................ 6
B. Afbakening van het begrip meldingsplicht .................................................................... 6
C. Structuur van deze meesterproef .................................................................................... 7
DEEL II: HET BEROEPSGEHEIM, DE DISCRETIEPLICHT EN DE
AANSPRAKELIJKHEID VAN DE NOTARIS .................................................................... 8
A. Het beroepsgeheim ........................................................................................................... 8
1. Algemeen ....................................................................................................................... 8
2. Personeel en materieel toepassingsgebied ................................................................ 10
3. Wie wordt door het beroepsgeheim beschermd? .................................................... 15
B. Discretieplicht ................................................................................................................. 16
C. Strafrechtelijke, burgerrechtelijke en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van de
notaris .............................................................................................................................. 20
1. Strafrechtelijke aansprakelijkheid ........................................................................... 20
2. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid ........................................................................ 21
3. Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid .......................................................................... 23
DEEL III: ACTIEVE MELDINGSPLICHTEN ................................................................. 25
A. De algemene informatieplicht ........................................................................................ 25
B. De algemene aangifteverplichting ex artikel 29 Sv. ..................................................... 26
C. Meldingsplicht inzake witwassen .................................................................................. 27
1. Algemeen ..................................................................................................................... 27
2. Personeel toepassingsgebied ...................................................................................... 28
3. Materieel toepassingsgebied ...................................................................................... 28
4. Meldingsplicht ............................................................................................................ 31
2
4.1 Algemeen ............................................................................................................... 31
4.2 Subjectieve meldingsplicht .................................................................................... 32
4.3 Objectieve meldingsplicht ...................................................................................... 35
4.3.1 Betaling van de prijs van een onroerend goed in contanten en niet-
vermelding rekeningnummer ........................................................................ 35
4.3.1.1 Algemeen ........................................................................................... 35
4.3.1.2 Enkele concrete voorbeelden ............................................................. 36
4.3.2 Betaling in contanten bij levering van een dienst ......................................... 38
4.3.3 Nationaliteit op zwarte lijst ........................................................................... 39
4.4 Nog enkele bemerkingen m.b.t. de witwaswet en de meldingsplicht .................... 40
4.4.1 Zwijgplicht van de melder ............................................................................. 40
4.4.2 Bescherming en immuniteit van de melder en veto CFI ............................... 41
4.4.3 Onthouding .................................................................................................... 41
4.4.4 Bevriezing van tegoeden van terroristen ....................................................... 42
4.5 Controle en aansprakelijkheid van de notaris ........................................................ 42
D. Melding in het Centraal Register van Testamenten en het Centraal Register van
Huwelijksovereenkomsten ............................................................................................. 43
1. Melding in het Centraal Register van Testamenten (CRT) ................................... 43
2. Melding in het Centraal Register van Huwelijksovereenkomsten (CRH) ............ 45
E. Meldingsplichten i.v.m. onroerende goederen en onroerende zakelijke rechten ..... 46
1. Hypothecaire publiciteit ............................................................................................ 46
1.1 Overschrijving ........................................................................................................ 46
1.2 Inschrijving ............................................................................................................. 48
1.3 Doorhaling .............................................................................................................. 49
1.4 Kantmelding ........................................................................................................... 50
3
2. Andere meldingsplichten m.b.t. onroerende goederen ........................................... 50
2.1 Sociale en fiscale notificaties ................................................................................. 51
2.2 Energieprestatiecertificaat ...................................................................................... 52
2.3 Hypothecair getuigschrift ....................................................................................... 52
2.4 Inlichtingen syndicus .............................................................................................. 53
2.5 Uittreksel uit kadastraal percelenplan en uit kadastrale legger .............................. 54
2.6 Stedenbouwkundige inlichtingen en verkavelingsvergunning ............................... 55
2.7 Bodemsanering ....................................................................................................... 56
2.8 Recht van voorkoop, voorkeur wederinkoop/wederovername en terugkoop ........ 56
2.9 Leegstaande en verwaarloosde gebouwen, bedrijfsgebouwen en woningen ......... 57
2.10 Onroerend erfgoed ................................................................................................ 59
2.11 Bosdecreet ............................................................................................................ 59
2.12 Natuurbehoud ....................................................................................................... 60
2.13 Duinenbescherming .............................................................................................. 60
2.14 Integraal waterbeleid ............................................................................................ 60
2.15 Risicozones en verzekering tegen natuurrampen ................................................. 61
2.16 Meldingsplichten op basis van de algemene informatieplicht ............................. 61
F. Overige actieve meldingsplichten .................................................................................. 62
1. Algemene registratieplicht ......................................................................................... 62
2. Bekendmaking repertorium ...................................................................................... 62
3. Neerlegging van vennootschapsakten ....................................................................... 63
4. Notificatieverplichtingen bij overlijden ................................................................... 63
5. Openbare verkopingen van roerende goederen ...................................................... 64
6. Overige actieve meldingsplichten ............................................................................. 64
4
DEEL IV: REACTIEVE MELDINGSPLICHTEN ............................................................ 65
A. Fiscale onderzoeken ....................................................................................................... 65
1. Algemeen ..................................................................................................................... 65
2. De controle van de eigen belastingtoestand ............................................................. 66
2.1 Het boekenonderzoek ............................................................................................. 66
2.2 De vraag om inlichtingen ....................................................................................... 67
2.3 De fiscale visitatie .................................................................................................. 67
3. Fiscaal derdenonderzoek ........................................................................................... 68
4. De rechtsbescherming ex artikel 334 WIB92 ........................................................... 69
B. Mededelingen van notariële akten ................................................................................ 70
1. Algemeen ..................................................................................................................... 70
2. Aan wie mag een akte worden meegedeeld? ............................................................ 71
2.1 Onmiddellijk belanghebbenden, erfgenamen en rechtverkrijgenden of bevel
van de rechter ......................................................................................................... 71
C. Getuigenis in rechte, overlegging van stukken, recht van verdediging en
huiszoeking en inbeslagname ........................................................................................ 74
1. De getuigenis in rechte ............................................................................................... 74
2. De overlegging van stukken ....................................................................................... 76
3. Recht van verdediging ............................................................................................... 77
4. Huiszoeking en inbeslagname ................................................................................... 77
4.1 De geheimhouder wordt zelf van een misdrijf verdacht ........................................ 77
4.2 De geheimhouder wordt niet zelf verdacht ............................................................ 78
4.3 Omvang van de inbeslagname ................................................................................ 78
D. Officieus/buitengerechtelijke verzet, derdenbeslag en overdracht van
schuldvordering .............................................................................................................. 79
5
1. Officieus/buitengerechtelijk verzet ........................................................................... 79
2. Bewarend beslag onder derden ................................................................................. 80
3. Overdracht van schuldvordering .............................................................................. 83
E. Overige reactieve meldingsplichten .............................................................................. 84
1. Beroepsgeheim t.a.v. tuchtoverheden ....................................................................... 84
DEEL V: BESLUIT ............................................................................................................... 85
BIBLIOGRAFIE .................................................................................................................... 86
6
DEEL I: INLEIDING
A. Onderzoeksvragen
1. In deze meesterproef zullen zowel het beroepsgeheim als de meldingsplichten van de notaris
worden behandeld. Op de volgende onderzoeksvragen wordt een antwoord geformuleerd:
1) Wat houdt het beroepsgeheim van de notaris in en wat is het onderscheid met de
deontologische discretieplicht?
2) Met welke meldingsplichten wordt de notaris geconfronteerd?
3) In welke mate wordt het beroepsgeheim van de notaris gerelativeerd door de
verschillende meldingsplichten?
B. Afbakening van het begrip meldingsplicht
2. Zowel de actieve als de reactieve meldingsplichten komen in deze meesterproef aan bod.
Onder de actieve meldingsplichten worden de meldingsplichten bedoeld waarbij de notaris
actief, zonder vraag van een partij, de rechter, de administratie etc., zaken moet melden aan een
partij, de rechter, de administratie etc. Dit komt voor in het kader van de witwaswetgeving,
publicatieverplichtingen…
Onder de reactieve meldingsplichten worden de meldingsplichten bedoeld waarbij de notaris
reactief, op vraag van een partij, de rechter, de administratie etc., zaken moet melden aan een
partij, de rechter, de administratie etc. Dit komt voor in het kader van fiscale
derdenonderzoeken, het meedelen van notariële akten…
Het is belangrijk op te merken dat het gaat om meldingsplichten. De notaris heeft bijgevolg
geen keuze om al dan niet te melden, daar hij verplicht wordt om bepaalde zaken te melden.
Dit werk is niet bedoeld als limitatieve opsomming van de meldingsplichten, maar eerder als
een bespreking van de belangrijkste meldingsplichten in het notariaat.
3. Deze meesterproef handelt niet over de verplichte vermeldingen die moeten worden
opgenomen in de notariële akte. Hoewel die verplichte vermeldingen strikt genomen wel als
meldingsplichten kunnen worden beschouwd, zou de behandeling ervan dit werk te omvangrijk
maken.
7
C. Structuur van deze meesterproef
4. In het eerste deel komt het beroepsgeheim van de notaris aan bod, alsook het onderscheid
met de deontologische discretieplicht. Daarna wordt zowel de strafrechtelijke als de
burgerrechtelijke en de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid naar aanleiding van een schending
van het beroepsgeheim of de discretieplicht besproken.
Het tweede deel vormt een bespreking van de actieve meldingsplichten van de notaris.
Het voorlaatste deel handelt over de reactieve meldingsplichten in het notariaat.
Tot slot wordt weergegeven in welke mate de verschillende meldingsplichten het
beroepsgeheim van de notaris relativeren.
8
DEEL II: HET BEROEPSGEHEIM, DE
DISCRETIEPLICHT EN DE
AANSPRAKELIJKHEID VAN DE NOTARIS
A. Het beroepsgeheim
1. Algemeen
5. Artikel 458 Sw. bepaalt het volgende: “Geneesheren, heelkundigen, officieren van
gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of
beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekendmaken buiten
het geval dat zij geroepen worden om in recht of voor een parlementaire onderzoekscommissie
getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen bekend te
maken, worden gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met geldboete
van honderd euro tot vijfhonderd euro”.
Het valt op dat dit artikel vrij vaag is wat betreft het personeel en het materieel
toepassingsgebied. Immers, wat wordt er precies begrepen onder “alle andere personen die uit
hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd” en
“geheimen die hun zijn toevertrouwd”? Het toepassingsgebied van artikel 458 Sw. wordt
hieronder verder toegelicht (zie infra nrs. 10 e.v.).
Artikel 458 Sw. zelf vermeldt twee uitzonderingen op het beroepsgeheim. Men wordt namelijk
niet gestraft indien men geheimen bekendmaakt in het kader van een getuigenis in rechte (zie
infra nrs. 168 e.v.) en indien men geheimen bekendmaakt op bevel van de wet.1
6. Het beroepsgeheim brengt twee gevolgen met zich mee. Ten eerste maakt de schending ervan
een wanbedrijf uit. Ten tweede kan een beroepsbeoefenaar die onder het toepassingsgebied van
artikel 458 Sw. valt, weigeren om een getuigenis af te leggen over de geheimen die hem werden
toevertrouwd.2
1 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 52
en 54; A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memoriolis. Lexicon strafrecht, strafvordering en
bijzondere wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 16-17 en Cass. 16 juli 1894, Pas. 1894,
I, 267. 2 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 52.
9
7. De constitutieve bestanddelen om van een schending van het beroepsgeheim te kunnen
spreken zijn de volgende:3
1) Er is een bekendmaking of een onthulling geweest.
2) Die bekendmaking of onthulling betrof een geheim.
3) De bekendmaking of onthulling is opzettelijk gebeurd.
4) Die bekendmaking of onthulling werd gedaan door een persoon die uit hoofde van zijn
staat of van zijn beroep bewaarder is van de geheimen die hem worden toevertrouwd.
Het tweede criterium dient nader te worden toegelicht, het is namelijk niet altijd duidelijk wat
een geheim precies is. De bekendmaking dient aanvankelijk een geheim te zijn geweest, in die
zin dat hetgeen bekendgemaakt werd niet gekend was of slechts gekend was door een beperkt
aantal personen.4 Het geheime karakter van de bekendmaking kan zowel expliciet door de
toevertrouwder worden bedongen als impliciet blijken uit de aard van de informatie.5 Anderen
beschouwen alles wat in de uitvoering van het ambt wordt vernomen als geheim.6 Uiteindelijk
zal het de feitenrechter toekomen om uit te maken of er geheime informatie is bekendgemaakt.7
8. Heel wat informatie die aan de notaris wordt meegedeeld, is bestemd voor de opmaak van
akten die aan een door de wet georganiseerde publiciteit onderworpen zijn, zoals de
hypothecaire publiciteit en de publicatie in het Belgisch Staatsblad. De aanvankelijk geheime
informatie verliest haar geheime karakter wanneer die publiciteit heeft plaatsgevonden.
Wanneer de notaris deze informatie daarna bekendmaakt, kan er van een schending van het
3 A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memoriolis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 3-5; F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris
vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 54 en A. DE NAUW, Inleiding tot het bijzonder
strafrecht, Mechelen, Kluwer, 2010, 365-381. 4 A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memoriolis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 3. 5 A. DE NAUW, Inleiding tot het bijzonder strafrecht, Mechelen, Kluwer, 2010, 294 en A. RAUCQ, P. CAMBIER en
C. HAUCHAMPS, Traité du notariat, I, Brussel, Larcier, 1943, 270. 6 A. RAUCQ, P. CAMBIER en C. HAUCHAMPS, Traité du notariat, I, Brussel, Larcier, 1943, 266 en 268; T. MOREAU,
“La violation du secret professionnel” in M. BEERNAERT, H. BOSLY, M. CESONI, C. CLESSE, I. DE LA SERNA, P.
DE POOTER, C. DE VALKENEER, M. GIACOMETTI, F. KUTY, P. MAGNIEN, T. MOREAU, G. RANERI, N. VAN DER
EECKEN, D. VANDERMEERSCH en I. WATTIER (eds.), Les infractions contre l’ordre public, Brussel, Larcier, 2013,
(685) 699; M. MAUS, “De fiscus en de discretie- en geheimhoudingsplicht van de notaris” (noot onder Cass. 4
januari 2008), Not.Fisc.M. 2008, afl. 10, (353) 354; S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van
de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 428-429 en Cass. 2 juni 2010, Arr.Cass. 2010, 1595-1596. Contra: B.
ALLEMEERSCH, “Het toepassingsgebied van art. 458 Strafwetboek. Over het succes van het beroepsgeheim en het
geheim van dat succes”, RW 2003-04, (1) 15. 7 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse jaar
XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 14 en B.
ALLEMEERSCH, “Het toepassingsgebied van art. 458 Strafwetboek. Over het succes van het beroepsgeheim en het
geheim van dat succes”, RW 2003-04, (1) 15.
10
beroepsgeheim geen sprake meer zijn. De notaris is in dat geval hoogstens gehouden tot een
discretieplicht (zie infra nrs. 24 e.v.).8
9. Ook de Ventôsewet voorziet onrechtstreeks in een geheimhoudingsplicht (zie infra nrs. 160
e.v.).9
2. Personeel en materieel toepassingsgebied
10. Het Hof van Cassatie heeft herhaaldelijk aangegeven dat notarissen onder het
beroepsgeheim vallen.10 De notaris zou immers onder de restcategorie van artikel 458 Sw.
vallen, daar hij deel uitmaakt van “alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep
kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd”. De voornaamste reden hiervoor is dat
de cliënt en de notaris een vertrouwensrelatie moeten kunnen opbouwen. Dat kan alleen als de
cliënt erop kan vertrouwen dat de geheime informatie die hij aan de notaris meedeelt
binnenskamers blijft.11
11. De redenering die dient te worden gevolgd om uit te maken of een persoon onder die
restcategorie valt, lijkt niet helemaal duidelijk voor wat het notariaat betreft.
Het Hof van Cassatie argumenteert als volgt:12
1) Het stellen van een aantal specifieke handelingen wordt door de wet voorbehouden aan
welomschreven mensen, dit in het kader van hun beroep of functie. Nu niemand hen
kan (noch mag) vervangen, is men in sommige gevallen genoodzaakt zich door hen te
laten bijstaan.
8 Cass. 4 januari 2008, Not.Fisc.M. 2008, afl. 10, 349, noot M. MAUS, Pas. 2008, afl. 1, 28, RGCF 2008, afl. 4,
303, Rec.gén.enr.not. 2008, afl. 7, 277, Rev.not.b. 2008, afl. 3020, 375 en T.Not. 2008, afl. 4, 234; M. MAUS, “Het
beroepsgeheim van de notaris en de fiscale controle in de inkomstenbelastingen”, Not.Fisc.M. 2006, afl. 7, (210)
211; P. VAN DER HEYDE, “Beroepsgeheim en notariaat”, T.Not 1990, (303) 304 en J. VERSTAPPEN, De
deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier, 2009, 57 en 60-61. 9 Art. 22 en 23 Wet van 25 ventôse jaar XI op het notarisambt, BS 16 maart 1803, nr 1803031601, 0 (hierna:
Venôsewet). 10 Cass. 22 maart 1888, Pas. 1888, I, 129; Cass. 20 februari 1905, Pas. 1905, I, 141 en Rev.prat.not.b. 1905, 185;
Cass. 1 juli 1912, Pas. 1912, I, 367, Rev.dr.pén. 1913, 49 en RNB 1913, 142 en Cass. 4 januari 2008, Not.Fisc.M.
2008, afl. 10, 349, noot M. MAUS, Pas. 2008, afl. 1, 28, RGCF 2008, afl. 4, 303, Rec.gén.enr.not. 2008, afl. 7, 277,
Rev.not.b. 2008, afl. 3020, 375 en T.Not. 2008, afl. 4, 234. 11 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
52-53; H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 235 en Cass. 20 februari 1905, Pas. 1905, I, 141
en Rev.prat.not.b. 1905, 185. 12 Cass. 20 februari 1905, Pas. 1905, I, 141 en Rev.prat.not.b. 1905, 185 en F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van
de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 55.
11
2) Echter, deze mensen hebben nood aan welbepaalde informatie om hun taak naar
behoren te kunnen volbrengen; het is m.a.w. noodzakelijk dat deze informatie hen
ongekleurd en onverwrongen wordt toevertrouwd.
3) Deze situatie brengt met zich mee dat de beroepscategorieën waarop dit systeem van
toepassing is, onder de strafbaarstelling vallen.
Samengevat komt de argumentatie neer op het volgende:13
1) Is de medewerking van de betrokkene noodzakelijk (vanuit een wettelijk standpunt)?
2) Zo ja, worden zij geconfronteerd met vertrouwelijke informatie?
3) Zo ja, dan heeft men te maken met een noodzakelijke vertrouwenspersoon die gebonden
is door artikel 458 Sw.
12. F. BLOCKX vindt het cruciaal dat die noodzakelijke vertrouwenspersoon een wettelijk
monopolie bezit op het stellen van bepaalde handelingen. Indien m.a.w. de burger niet verplicht
wordt om zich op de diensten van de vertrouwenspersoon te beroepen, dan geldt het
beroepsgeheim niet, aangezien die vertrouwenspersoon dan geen noodzakelijke
vertrouwenspersoon is.
Op die manier wordt niet alleen het personeel toepassingsgebied afgebakend, maar ook het
materieel toepassingsgebied. Enkel de activiteiten waarop de beroepsbeoefenaar een wettelijk
monopolie heeft, zullen onder het beroepsgeheim vallen. Bijgevolg valt iedere
beroepsbeoefenaar die een wettelijk monopolie bezit onder de restcategorie van artikel 458 Sw.,
zij het enkel voor die handelingen waarvoor de betrokkenen het monopolie bezitten.14
13. F. BLOCKX illustreert zijn zienswijze met een simpel voorbeeldje. Indien men bij de
apotheker een geneesmiddel koopt, dan is er geen twijfel mogelijk dat die transactie wordt
beschermd door het beroepsgeheim. Maar wat als men ook cosmetica koopt bij die apotheker?
Als men cosmeticaproducten koopt bij een drogist, is het duidelijk dat die transactie niet door
het beroepsgeheim wordt beschermd. Het is volgens F. BLOCKX dan ook duidelijk dat de
aankoop van cosmeticaproducten bij een apotheker niet door het beroepsgeheim wordt
beschermd. Volgens hem is het bijgevolg logisch dat de geheimhoudingsverplichting is beperkt
13 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
55. 14 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
55 en F. BLOCKX, Beroepsgeheim, Antwerpen, Intersentia, 2013, 66-92.
12
tot die gebieden waar aan de potentiële geheimhouder een wettelijk monopolie werd
toegekend.15
In de lijn van dit voorbeeld ligt de situatie waarbij een notaris aan vastgoedbemiddeling gaat
doen. De notaris is niet gebonden door het beroepsgeheim bij deze activiteiten, daar een
vastgoedmakelaar daar ook niet door is gebonden.16
14. Zo komt de auteur ertoe om een onderscheid te maken naargelang de notaris optreedt als
juridisch zakenman of als openbaar ambtenaar. Enkel in die laatste rol zal de notaris gebonden
zijn door het beroepsgeheim.17
15. Andere auteurs volgen dan weer een andere redenering dan F. BLOCKX en vermelden
nergens de term ‘monopolie’. Zo beargumenteert B. ALLEMEERSCH: “Het dragen van een
beroepstitel waaraan een beroepsgeheim wordt toegekend, heeft evenwel niet tot gevolg dat
men bij de uitvoering van om het even welke taak aanspraak kan maken op het beroepsgeheim.
Wie een dergelijk beroep uitoefent, zal enkel gebonden zijn door de zwijgplicht voor hetgeen
hij verneemt tijdens het waarnemen van die vertrouwensopdracht waarmee het beroep
doorgaans gepaard gaat. Andere, accessoire opdrachten zijn niet aan hetzelfde regime
onderworpen”.18
16. Ook P. LAMBERT verwoordt het op een andere manier en beargumenteert dat de notaris
enkel gebonden is door het beroepsgeheim indien hij geheime informatie verneemt in het kader
van “la rédaction d’un acte, d’un conseil ou d’une consultation relevant spécifiquement de sa
profession”.19
17. J. VERSTAPPEN houdt er nog een andere mening op na en benadrukt het professionele
karakter van het beroepsgeheim. Zo moet het geheim vernomen zijn naar aanleiding van de
uitoefening van het beroep. De auteur is de mening toegedaan dat het irrelevant is of de notaris
de mededeling verkreeg in zijn hoedanigheid als openbaar ambtenaar of als rechtsgeleerde of
zakenman, dus als beoefenaar van een vrij beroep. De auteur benadrukt wel dat het louter
15 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
56. 16 Cass. 11 juni 2010, C.09.525.F en C.09.526.F, Arr.Cass. 2010, 1771, Pas. 2010, 1856, concl. T. WERQUIN, JT
2010, 536, noot B. KOHL, JLMB 2010, 1352, TBBR 2010, 420, noot B. VAN DEN BERGH, Not.Fisc.M. 2010, 185,
noot A. MICHIELSENS, NJW 2010, 786, noot K. VANDENBERGHE en Rev.not.b. 2010, 443, concl. 17 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
56. 18 B. ALLEMEERSCH, “Het toepassingsgebied van art. 458 Strafwetboek. Over het succes van het beroepsgeheim
en het geheim van dat succes”, RW 2003-04, (1) 5. 19 P. LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 238.
13
vernemen van informatie naar aanleiding van de uitoefening van het beroep onvoldoende is om
het beroepsgeheim in werking te stellen. Aldus moet de ‘geheime informatie’ zijn
‘toevertrouwd’ tijdens de uitoefening van het beroep van de geheimhouder. In wezen is de
informatie die de notaris bij de uitoefening van zijn openbaar ambt verneemt als ‘geheime
informatie’ te beschouwen. De uitzonderingen hierop zijn dan de akten die bijvoorbeeld
onderworpen zijn aan bepaalde vormen van publiciteit.20
18. S. DEVOS en M. MAUS verwoorden het nog anders en stellen het volgende: “Alle informatie
die de notaris ontvangt bij de uitoefening van zijn ambt en naar aanleiding van het verlijden
van de akte is te beschouwen als ‘geheime informatie’ die principieel onder het toepassingsveld
van het beroepsgeheim valt”.21 S. DEVOS stelt verder nog dat de notaris die bijvoorbeeld de
opdracht krijgt om een onderhandse verkoopovereenkomst op te maken, in de regel niet
optreedt in de hoedanigheid van zijn ambt. Dergelijke taken zijn echter nauw verweven met
andere transacties die wel onder het beroepsgeheim vallen, zoals de vertrouwelijke gesprekken
en de opmaak van de daaropvolgende akte. Omwille van die verwevenheid zouden bijvoorbeeld
voorafgaande onderhandelingen bij het opmaken van een onderhandse verkoopovereenkomst
ook onder het beroepsgeheim vallen. Het maakt niet uit of er uiteindelijk een akte wordt
verleden of niet.22 Daarnaast vormt deze visie ook een oplossing voor het zeer moeilijk en zelfs
kunstmatig te maken onderscheid tussen het optreden als openbaar ambtenaar en het optreden
als juridisch zakenman (zie infra nrs. 29 en 38).23
19. Mijns inziens is de theorie van F. BLOCKX te strikt. Volgens zijn theorie zou immers enkel
de geheime informatie vernomen in het kader van het verlijden van notariële akten worden
beschermd door het beroepsgeheim, aangezien de notaris enkel daarop een monopolie heeft.
Ook het onderscheid dat de auteur maakt tussen de verschillende hoedanigheden van de notaris
lijkt moeilijk en kunstmatig te zijn (zie infra nrs. 29 en 38).24 Naar mijn mening heeft de notaris
de hoedanigheid van notaris en daardoor valt hij onder het personeel toepassingsgebied van
artikel 458 Sw. Het cruciale element is volgens mij of de informatie al dan niet expliciet te
beschouwen is als ‘geheime’ informatie.
20 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 57. 21 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, Brugge, die Keure, 2013, nr. 22, (175) 180. 22 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 428-429. 23 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 110 en 117. 24 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 110 en 117.
14
20. P. LAMBERT en B. ALLEMEERSCH hanteren nog steeds een moeilijk te maken onderscheid
tussen informatie die de notaris verneemt tijdens de uitoefening van zijn openbaar ambt en
informatie die wordt vernomen in zijn hoedanigheid als juridisch zakenman. Het is echter niet
simpel om te beoordelen of de notaris nu eens optreedt als openbaar ambtenaar dan wel als
juridisch zakenman (zie infra nrs. 29 en 38). Door de verwevenheid van de beroepsbeoefening
van de notaris valt er moeilijk een lijn te trekken tussen het optreden als openbaar ambtenaar
en het optreden als juridisch zakenman.25 Het optreden van de notaris kan niet in vakjes worden
opgedeeld. De hoedanigheid van de notaris ‘als notaris’ is steeds aanwezig en
alomtegenwoordig, of de notaris nu geroepen is om een authentieke akte te verlijden, dan wel
om partijen te helpen bij het opstellen van een onderhandse overeenkomst, of voor de
uitoefening van bepaalde nevenactiviteiten. Anders redeneren is een pure ontkenning van de
notariële praktijk en slechts theoretisch.26
21. De uiteenzettingen van J. VERSTAPPEN, S. DEVOS en M. MAUS lijken de meest praktische
benaderingen te zijn en verdienen daarom de voorkeur. Mijns inziens blijft het wel belangrijk
dat het om ‘geheime informatie’ dient te gaan om het beroepsgeheim in werking te laten treden.
Het blijft volgens mij belangrijk dat de informatie onbekend is of slechts is gekend door enkele
personen en dat er een impliciete of expliciete wil tot geheimhouding van de geheimgerechtigde
aanwezig is, of dat de wil tot geheimhouding impliciet blijkt uit de aard van de informatie, om
ervoor te zorgen dat die informatie door het beroepsgeheim kan worden gedekt. Aldus valt wel
wat te zeggen voor de theorie van J. VERSTAPPEN, daar volgens hem de nadruk ligt op het
‘geheim karakter’ van de informatie en niet zozeer op de verschillende hoedanigheden van de
notaris. Zomaar stellen dat alle informatie vernomen in het kader van de uitoefening van het
openbaar ambt principieel onder het beroepsgeheim valt, lijkt mij iets te kort door de bocht
(hoewel die informatie in de meeste gevallen wel degelijk geheim zal zijn). Daarnaast lijkt ook
de theorie van verwevenheid van S. DEVOS heel verdedigbaar te zijn.
25 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 110. 26 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 117.
15
22. Ook de echtgenote van de notaris, zijn medewerkers, de getuigen en erenotarissen27 zijn
gebonden door het beroepsgeheim.28 De notaris is ook gebonden door het beroepsgeheim m.b.t.
akten opgesteld door zijn voorgangers van wie hij de minuten houdt.29
3. Wie wordt beschermd door het beroepsgeheim?
23. In recente rechtspraak en rechtsleer is er grotendeels overeenstemming dat het
beroepsgeheim in het belang van de patiënt of cliënt bestaat. Dit standpunt is bevestigd door
het Hof van Cassatie voor wat betreft artsen30 en advocaten31. Die denkwijze kan zonder
onderscheid worden doorgetrokken naar de notaris.32 Hoewel het beroepsgheim ex artikel 458
Sw. van openbare orde is33, kan de cliënt de geheimplichtige machtigen om bepaalde geheimen
openbaar te maken indien dat in zijn belang is.34 In de regel kan de geheimplichtige dus geen
rechten putten uit het beroepsgeheim, daar het beroepsgeheim enkel in het belang van de
geheimgerechtigde bestaat. De geheimplichtige heeft dus een zwijgplicht. Op bevel van de wet
kan echter een spreekplicht ontstaan en in geval van een getuigenis in rechte ontstaat een
mogelijkheid om te spreken. In principe heeft de geheimplichtige geen zwijgrecht of
spreekrecht, omdat hij geen subjectieve rechten kan putten uit het beroepsgeheim.35 Andere
auteurs spreken wel van een zwijgrecht ten aanzien van derden.36 Nog anderen spreken zowel
27 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 57. 28 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 302; A. SPRUYT, “Enkele
bedenkingen i.v.m. de draagwijdte van het beroepsgeheim”, Notarius 1989, (236) 236; A. MICHIELSENS,
“Beroepsgeheim, discretie en privacy” in KONINKLIJKE FEDERATIE VAN BELGISCHE NOTARISSEN (ed.), Notariële
deontologie, Antwerpen, Kluwer Rechtswetenschappen België, 1997, (23) 25-26; J. TAYMANS, “Le secret
professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux cessions de créance” in D.
STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à l’occasion du 125e
anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 465 en J. TAYMANS, “Quelques aspects
du secret professionnel des notaires” in P. VAN DEN EYNDE (ed.), Liber Amicorum Léon Raucent, Louvain-la-
Neuve, Academia – Bruylant, 1992, (429) 439. 29 P. LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 235. 30 Cass. 19 januari 2001, Arr.Cass. 2001, afl. 1, 135, concl. DUBRULLE, AJT 2001-02, 416, JT 2002, 9, Pas. 2001,
afl. 1, 138, RTDF 2002, afl. 1, 135, noot I. MASSIN, RW 2001-02, 952, TBBR 2003, afl. 1, 54 en T.Not. 2001, 228. 31 Cass. 9 juni 2004, Arr.Cass. 2004, afl. 6-8, 1025, Pas. 2004, afl. 5-6, 991 en Rev.dr.pén. 2005, afl. 1, 103. 32 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
53 en H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 239. 33 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 179 en F. BLOCKX, “Het
beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 62. 34 H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 239. Contra: J. VERSTAPPEN, De deontologische code
van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier, 2009, 56. 35 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
53. 36 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 58.
16
van een zwijgplicht (t.a.v. derden) als van een zwijgrecht (in het kader van een getuigenis in
rechte).37 Mijns inziens is het onderscheid tussen deze verschillende termen louter juridisch-
technisch en zal het in de praktijk weinig uitmaken welke benadering wordt gevolgd.
B. Discretieplicht
24. Naast het beroepsgeheim is de notaris gehouden tot een discretieplicht. Artikel 13 van de
Deontologische Code van het Notariaat stipuleert het volgende: “Zelfs in de gevallen waarin
het beroepsgeheim dat gewaarborgd wordt door artikel 458 van het Strafwetboek niet
meespeelt omdat de informatie waarover de notaris beschikt niet als vertrouwelijk kan
beschouwd worden, is de notaris gehouden tot een discretieplicht, die hem verbiedt deze
inlichtingen mee te delen aan derden, behoudens wanneer deze mededeling noodzakelijk of
nuttig is voor de verrichtingen waarmee hij belast is”.
In de toelichting van de Nationale Kamer bij dit artikel staat het volgende: “Er moet een
onderscheid gemaakt worden tussen het eigenlijke beroepsgeheim, dat strafrechtelijk
gesanctioneerd wordt, en de discretieplicht, die strafrechtelijk niet gesanctioneerd wordt, doch
die niettemin een verplichting uitmaakt op deontologisch vlak. Zo zou het vertrouwen dat het
publiek stelt in de notaris aan het wankelen kunnen gebracht worden indien deze onnodig
(d.w.z. zonder dat dit nodig is voor de behandeling van het dossier) informatie bekendmaakt
die blijkt uit een eigendomstitel, een hypothecaire staat, een vennootschapsakte enz… terwijl
deze informatie voorkomt in akten die onderworpen zijn aan een door de Wet georganiseerde
publiciteit. Artikel 23 van de organieke wet, die de mededeling van akten strikt beperkt,
ongeacht of de inhoud ervan al dan niet als vertrouwelijk dient beschouwd te worden, maakt
een bijzondere verplichting uit van deze algemene discretieplicht”.
25. De discretieplicht vormt, net zoals het beroepsgeheim, een verplichting voor de notaris om
bepaalde gegevens die hij verneemt tijdens de uitoefening van zijn ambt geheim te houden.38
Onder discretieplicht verstaat men het niet nutteloos meedelen door de notaris van inlichtingen
waarover hij beschikt, zonder dat deze inlichtingen gedekt zijn door het beroepsgeheim.39
37 H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 237. 38 J. VERSTAPPEN, De fiscale rol van de notaris, Gent, Larcier, 2007, 485 en S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de
getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 424. 39 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 60.
17
26. Een schending van de discretieplicht is, in tegenstelling tot een schending van het
beroepsgeheim, niet strafrechtelijk sanctioneerbaar. Een schending van de deontologische
discretieplicht kan enkel leiden tot burgerrechtelijke en tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van
de notaris (zie infra nrs. 34 e.v.).40
27. Zoals eerder vermeld kan er van een schending van het beroepsgeheim slechts sprake zijn
indien geheime informatie wordt bekendgemaakt (zie supra nrs. 10 e.v.). De discretieplicht
slaat echter op gegevens die niet louter vertrouwelijk of geheim zijn. Heel wat akten worden
opgemaakt met het oog op bekendmaking in het Belgisch Staatsblad, hypothecaire publiciteit...
Zodra deze bekendmaking heeft plaatsgevonden, verliest de geheime informatie haar geheim
karakter.41 Bijgevolg kan bij een bekendmaking door de notaris van dergelijke gepubliceerde
informatie slechts sprake zijn van een schending van de discretieplicht, en niet van het
beroepsgeheim.42 Aldus mag de notaris bepaalde informatie niet verstrekken zonder afbreuk te
doen aan zijn discretieplicht, zonder dat die informatie noodzakelijk vertrouwelijk of geheim
is.43 Zo is bijvoorbeeld de verkoopprijs van een onroerend goed onderworpen aan
openbaarmaking op het hypotheekkantoor en dus niet geheim. Bij een onthulling van die
verkoopprijs riskeert de notaris geen strafsanctie op grond van artikel 458 Sw. Hij riskeert enkel
tuchtrechtelijk en burgerrechtelijk aansprakelijk te worden gesteld voor het schenden van zijn
discretieplicht.44 M.a.w. vallen gegevens, die bijvoorbeeld openbaar worden bekendgemaakt
via een uittreksel in het Belgisch Staatsblad of via een overschrijving op het hypotheekkantoor,
slechts onder de deontologische discretieplicht en niet onder het beroepsgeheim.45
40 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 424; J.
VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier, 2009, 61
en H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 235-236. 41 M. MAUS, “Het beroepsgeheim van de notaris en de fiscale controle in de inkomstenbelastingen”, Not.Fisc.M.
2006, afl. 7, (210) 211; P. VAN DER HEYDE, “Beroepsgeheim en notariaat”, T.Not 1990, (303) 304 en J.
VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier, 2009,
60. 42 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 425; J.
VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier, 2009,
60; Rb. Brussel 10 november 1942, Rev.prat.not.b. 1943, 207 en Cass. 4 januari 2008, Not.Fisc.M. 2008, afl. 10,
349, noot M. MAUS, Pas. 2008, afl. 1, 28, RGCF 2008, afl. 4, 303, Rec.gén.enr.not. 2008, afl. 7, 277, Rev.not.b.
2008, afl. 3020, 375 en T.Not. 2008, afl. 4, 234. 43 M. MAUS, “De fiscus en de discretie- en geheimhoudingsplicht van de notaris” (noot onder Cass. 4 januari 2008),
Not.Fisc.M. 2008, afl. 10, (353) 353-354; J. TAYMANS, “Atelier 6 – Le secret professionnel. Notaires” in D.
KIGANAHE en Y. POULLET (eds.), Droit en mouvement - Le secret professionnel, Brussel, La Charte, 2002, (175)
180 en S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 425. 44 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 425. 45 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 60.
18
28. De discretieplicht is een ruimere en uitgebreidere plicht dan de eigenlijke plicht tot bewaring
van het beroepsgeheim, die zij in zekere zin in zich omsluit.46 Theoretisch gezien zou bepaalde
informatie enkel onder het beroepsgeheim vallen en andere informatie zowel onder de
discretieplicht en het beroepsgeheim ressorteren. Onder welke noemer de informatie dient te
worden beschermd zou uit de feiten moeten blijken. Sommige auteurs beargumenteren dat een
geheim vernomen in het kader van de activiteiten van de notaris als openbaar ambtenaar onder
het beroepsgeheim en de discretieplicht valt. Informatie vernomen door de notaris in zijn functie
van juridisch zakenman zou dan louter onder de deontologische discretieplicht vallen.47
29. Deze zienswijze is echter moeilijk toepasbaar in de praktijk48, mede omwille van het
moeilijk te maken en kunstmatig onderscheid tussen de verschillende hoedanigheden van de
notaris (zie infra nr. 38).49 Het komt namelijk vaak voor dat een notaris tegelijk optreedt als
openbaar ambtenaar en als zakelijk raadsman.50 S. DEVOS beargumenteert dat wanneer een
cliënt op een notaris een beroep moet doen (bv. Bij het verlijden van een openbaar testament,
bij het verlijden van een schenkingsakte…) dan wel wanneer hij op een notaris een beroep kan
doen (bv. bij het opstellen van een aangifte van nalatenschap, bij de redactie van een
onderhandse koopovereenkomst, bij verkoopbemiddeling…) de confidentiële en discreet te
houden gegevens vaak met elkaar worden verweven.51 De auteur vermeldt dat de verwevenheid
van deze informatie cruciaal is om te beoordelen of die informatie wordt beschermd door het
beroepsgeheim en de discretieplicht of enkel door de discretieplicht. Men zou volgens hem
kunnen stellen dat alle informatie die de notaris ontvangt bij de uitoefening van zijn ambt en
naar aanleiding van het verlijden van akten te beschouwen is als geheime informatie die onder
het toepassingsveld van het beroepsgeheim valt. Indien de notaris echter gelast wordt met de
opmaak van een onderhandse verkoopovereenkomst, treedt hij in beginsel niet op in de
hoedanigheid van zijn ambt. Dergelijke taken zijn echter nauw verweven met andere transacties
die wel onder het beroepsgeheim vallen, zoals de vertrouwelijke gesprekken en de opmaak van
de daaropvolgende akte. Omwille van die verwevenheid zouden bijvoorbeeld voorafgaande
onderhandelingen bij het opmaken van een onderhandse verkoopovereenkomst ook onder het
46 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 61. 47 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 426. 48 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 426 en J.
TAYMANS, “Quelques aspects du secret professionnel des notaires” in P. VAN DEN EYNDE (ed.), Liber Amicorum
Léon Raucent, Louvain-la-Neuve, Academia – Bruylant, 1992, (429) 430-433. 49 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 110 en 117. 50 A. RENIERS, “Arrest van het Grondwettelijk Hof 13 december 2012 – De notariële aansprakelijkheid in het licht
van de vertrouwensopdracht van de notaris”, Notariaat 2013, afl. 18, (1) 2. 51 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 426.
19
beroepsgeheim vallen. Het maakt niet uit of er uiteindelijk een akte wordt verleden of niet (zie
ook supra nr. 18), aldus S. DEVOS.52 Mijns inziens lijkt deze theorie uiterst verdedigbaar te zijn,
maar zoals ik al eerder opmerkte dient meer gewicht te worden gegeven aan het ‘geheim
karakter’ van de informatie. Zo zou men simpel kunnen stellen dat de notaris, in zijn
alomvattende hoedanigheid van notaris, geheime informatie onder het beroepsgeheim
ressorteert en niet-geheime informatie onder de discretieplicht valt.
30. De notaris kan zijn beroepsgeheim niet inroepen om een getuigenis in rechte te weigeren
indien het om informatie gaat die louter onder de discretieplicht valt. Omwille van de hiërarchie
van de rechtsnormen zal de wettelijke verplichting om te getuigen primeren op de
deontologische discretieplicht voor zaken die noch vertrouwelijk noch geheim zijn.53 Mijns
inziens kan de cliënt de notaris niet ontslaan van zijn discretieplicht, daar deze discretieplicht
bestaat om de waardigheid van het beroep te beschermen en niet zozeer om de cliënt te
beschermen.54
Het kan natuurlijk voorvallen dat verschillende transacties een geheel vormen. Wanneer één
van die transacties onder het beroepsgeheim valt, zal de verwevenheid van die transacties
bepalen of de notaris al dan niet kan verplicht worden om te getuigen in rechte. Is de transactie
die louter onder de discretieplicht valt volledig onafhankelijk van de andere transacties (die
onder het beroepsgeheim vallen), dan zal de notaris kunnen verplicht worden om te getuigen in
rechte. Zijn de zaken verweven, dan heeft de notaris de keuze om al dan niet te getuigen in
rechte.55
31. Al bij al valt het op hoeveel onduidelijkheid er nog is omtrent het beroepsgeheim en de
discretieplicht van de notaris. Het is onduidelijk wat nu precies onder het beroepsgeheim valt.
Is het die informatie die expliciet of impliciet een geheim karakter werd gegeven? Is het alle
informatie die de notaris verneemt in zijn hoedanigheid als openbaar ambtenaar? Of is het alle
informatie die wordt vernomen tijdens zijn professionele werkzaamheden? Hoe zit het met de
verwevenheid van geheime informatie en gewone informatie? Het zal de notaris toekomen om
te allen tijde zeer voorzichtig te zijn bij het bekendmaken van informatie.
52 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 428-429. 53 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 425 en P.
LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 61 en 237. 54 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 4. 55 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 425.
20
C. Strafrechtelijke, burgerrechtelijke en tuchtrechtelijke
aansprakelijkheid van de notaris
1. Strafrechtelijke aansprakelijkheid
32. Het spreekt voor zich dat enkel een schending van het beroepsgeheim ex artikel 458 Sw.
kan leiden tot strafrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris. Een schending van de
deontologische discretieplicht ex artikel 13 Deontologisch Code kan niet leiden tot
strafrechtelijke aansprakelijkheid. Zoals eerder vermeld vereist de strafbaarstelling de
simultane aanwezigheid van vier constitutieve bestanddelen (zie supra nr. 7):56
1) Er is een bekendmaking of een onthulling geweest.
2) Die bekendmaking of onthulling betrof een geheim.
3) De bekendmaking of onthulling is opzettelijk gebeurd.
4) Die bekendmaking of onthulling werd gedaan door een persoon die uit hoofde van zijn
staat of van zijn beroep bewaarder is van de geheimen die hem worden toevertrouwd.
Zoals eerder vermeld bevat artikel 458 Sw. zelf twee omstandigheden die de strafbaarstelling
uitsluiten:
1) de getuigenis in rechte;
2) de wettelijke verplichting tot bekendmaking.57
33. Een schending van het beroepsgeheim wordt gestraft met een geldboete van 100 tot 500
euro en een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden. Een poging tot schending van het
beroepsgeheim is niet strafbaar en een ontzetting uit de rechten bedoeld in artikel 31 Sw. is niet
mogelijk. Daarnaast is er ook geen mogelijkheid tot publicatie van de veroordeling en kan geen
voorlopige hechtenis worden opgelegd. Medeplichtigheid en mededaderschap bij het begaan
van dit wanbedrijf is mogelijk. Het is een aflopend misdrijf.58
56 A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 3-5; F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris
vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 54 en A. DE NAUW, Inleiding tot het bijzonder
strafrecht, Mechelen, Kluwer, 2010, 365-381. 57 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
54; A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 16-17 en Cass. 16 juli 1894, Pas. 1894, I, 267. 58 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
54 en A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en
bijzondere wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 17-18.
21
2. Burgerrechtelijke aansprakelijkheid
34. Het is evident dat een schending van het beroepsgeheim ex artikel 458 Sw. een
civielrechtelijke fout uitmaakt en kan leiden tot de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de
notaris.
35. Derden kunnen zich op de deontologische regels van een beroepsgroep beroepen en aldus
een subjectief recht op deontologieconform gedrag van de leden van die beroepsgroep eisen.
Voor de leden van de beroepsgroep zijn de deontologische regels wetten in de materiële
betekenis van de term. Het zijn bijgevolg afdwingbare rechtsregels waarop ook niet-leden van
de betrokken beroepsgroep zich jegens de leden van deze beroepsgroep kunnen beroepen.59 Als
de tuchtnorm overtreden is, is ook civielrechtelijk onrechtmatig gehandeld door de notaris.60
Indien de notaris een regel overtreedt die hem een bepaald gedrag oplegt, begaat hij een
civielrechtelijke fout.61 Op die manier kan een schending van de deontologische discretieplicht
ex artikel 13 Deontologische Code leiden tot burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de
notaris.62
36. Over de aard van de notariële burgerrechtelijke aansprakelijkheid is al veel gezegd en
geschreven. Hieronder worden enkele kernideeën weergegeven. Een gedetailleerde
omschrijving van de burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris zou buiten het bestek
van dit werk vallen.
37. Traditioneel spreekt men van een aquiliaanse of buitencontractuele aansprakelijkheid bij
een optreden van de notaris als openbaar ambtenaar en van een contractuele aansprakelijkheid
bij een optreden van de notaris als juridisch zakenman of als raadsman.63 De aard van de
aansprakelijkheid is niet zonder belang, daar er toch wat verschillen zijn tussen de contractuele
en buitencontractuele aansprakelijkheid (bv. de verjaringstermijn, de lichte dan wel de lichtste
fout…).64
38. Zoals eerder vermeld is het echter niet simpel om te beoordelen of de notaris nu eens
optreedt als openbaar ambtenaar dan wel als juridisch zakenman (zie supra nr. 29). Door de
59 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 2. 60 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 345. 61 H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 236 en 249. 62 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 16. 63 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 325. 64 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 103.
22
verwevenheid van de beroepsbeoefening van de notaris valt er moeilijk een lijn te trekken
tussen het optreden als openbaar ambtenaar en het optreden als juridisch zakenman.65 Het
optreden van de notaris kan niet in vakjes worden opgedeeld. De hoedanigheid van de notaris
‘als notaris’ is steeds aanwezig en alomtegenwoordig, of de notaris nu geroepen is om een
authentieke akte te verlijden, dan wel om partijen te helpen bij het opstellen van een
onderhandse overeenkomst, of voor de uitoefening van bepaalde nevenactiviteiten. Anders
redeneren is een ontkenning van de notariële praktijk en slechts theoretisch.66 Ook de
rechtspraak gaat vaak voorbij aan het door de wetgever gemaakte onderscheid tussen
contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid.67 Omwille van deze moeilijkheden heeft
A. RENIERS het over de ‘contractualisering van de wettelijke verplichtingen’ van de notaris.
Indien contractpartijen in hun overeenkomst een welbepaald voorwerp opnemen, dat in het
geval van de notariële dienstverlening eveneens een wettelijke verplichting inhoudt, dan kan
inderdaad gesteld worden dat partijen deze overeenkomst wensen geregeld te zien binnen hun
contractuele rechtsverhouding. Hieruit vloeit voort dat zij de gevolgen die verbonden worden
aan de vervulling van de toepassingsvoorwaarden van de buitencontractuele
aansprakelijkheidsregels wensen geneutraliseerd te zien. Omwille van die neutralisering van de
buitencontractuele aansprakelijkheid in een (stilzwijgende) overeenkomst zal de notariële
aansprakelijkheid moeten worden beoordeeld op basis van de contractuele
aansprakelijkheidsregels.68
39. Aldus is het niet simpel om te bepalen of een schending van het beroepsgeheim of de
discretieplicht van de notaris leidt tot contractuele of buitencontractuele aansprakelijkheid.
Hieronder zal worden gepoogd een en ander duidelijk te maken. Dit wordt echter nog
bemoeilijkt door de bestaande onzekerheid over wat nu juist onder het beroepsgeheim
ressorteert en wat onder de discretieplicht valt (zie supra nrs. 10 e.v.).
Bij een schending van het beroepsgeheim of de discretieplicht zal de cliënt zich kunnen
beroepen op de buitencontractuele aansprakelijkheid. Indien deze wettelijke plichten echter
65 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 110. 66 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 117. 67 Zie voor een lijst van rechtspraak: A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge,
die Keure, 2010, 113-115. 68 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 119-121 en A.
RENIERS, “Arrest van het Grondwettelijk Hof 13 december 2012 – De notariële aansprakelijkheid in het licht van
de vertrouwensopdracht van de notaris”, Notariaat 2013, afl. 18, (1) 4-5.
23
werden gecontractualiseerd door de impliciete of expliciete wil van de cliënt, dan zal deze
laatste zich ook kunnen beroepen op de contractuele aansprakelijkheid.69
3. Tuchtrechtelijke aansprakelijkheid
40. In dit deeltje wordt kort de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris besproken bij
een schending van de deontologische discretieplicht ex artikel 13 Deontologische Code. Ook
hier is het niet de bedoeling om een gedetailleerde omschrijving van de tuchtrechtelijke sancties
en procedures weer te geven. Er worden enkel wat krachtlijnen van de notariële deontologie en
tucht i.v.m. het beroepsgeheim en de discretieplicht besproken.
41. De tuchtrechtelijke sanctionering in het notariaat is tweeledig. Enerzijds kunnen er lagere
tuchtstraffen worden opgelegd en anderzijds kunnen ook hogere tuchtstraffen worden opgelegd.
De lagere tuchtstraffen, bijvoorbeeld de terechtwijzing, blaam of lage tuchtrechtgelijke
geldboete70, worden opgelegd door de kamer van notarissen (art. 96 Ventôsewet). De hogere
tuchtstraffen, bijvoorbeeld de schorsing, afzetting of hoge tuchtrechtelijke geldboete71, worden
opgelegd door de burgerlijke rechtbanken. De burgerlijke rechtbanken kunnen ook lagere
tuchtstraffen uitspreken (art. 110 Ventôsewet).
42. De tuchtrechtelijke vervolging sluit de strafrechtelijke en de burgerrechtelijke vervolging
niet uit en wordt door beide laatste aansprakelijkheden ook niet uitgesloten.72 Omwille van de
hiërarchie van de rechtsnormen heeft de deontologie zeker geen “certaine prééminence sur la
loi”.73 De notaris die geheime informatie bekendmaakt binnen de door artikel 458 Sw.
toegestane gevallen, bijvoorbeeld bij een getuigenis in rechte, riskeert in beginsel geen
tuchtrechtelijke vervolging. De eigenlijke beslissing om te getuigen in rechte kan in principe
geen aanleiding geven tot een tuchtrechtelijke vervolging. In diezelfde lijn ligt een cassatie-
uitspraak van 18 juni 2010.74 Twee artsen waren tuchtrechtelijk veroordeeld wegens het
69 Cass. 26 oktober 1990, Arr.Cass. 1990-91, 244, Bull. 1991, 216, Pas. 1991, I, 216 en RCJB 1992, 497, noot R.
DALCQ. 70 125 EUR tot 5000 EUR. 71 5000 EUR tot 12400 EUR. 72 A. RENIERS, De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010, 88; L. WEYTS,
Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 314 en B. VERVOORT, “De aard van de
verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse jaar XI en diens verhouding met het
beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 16-17. 73 J. CRUYPLANTS en M. WAGEMANS, “Secret professionnel et protection renforcée des échanges avocat-client”
(noot onder Bergen 16 februari 2004), JT 2005, afl. 6193, (565) 572. 74 Cass. 18 juni 2010, Juristenkrant 2010, afl. 213, 5, J.dr.jeun. 2011, afl. 310, 43, noot J.J., JLMB 2010, afl. 42,
2011, Pas. 2010, afl. 6-8, 1952, RW 2011-12, afl. 14, 652, noot en T.Gez. 2011-12, afl. 2, 116, noot N.C.-B.
24
schenden van het beroepsgeheim omdat zij aangifte hadden gedaan van zedenfeiten gepleegd
op een patiënte. Het Hof van Cassatie vernietigde die veroordeling, daar het verbod tot aangifte
niet geldt voor feiten waarvan de patiënt het slachtoffer is geweest.75 Een toetsing van de
begeleidende omstandigheden is echter wel mogelijk. Op die manier zou een tuchtstraf
mogelijk zijn indien de geheimhouder, bijvoorbeeld omwille van een achteraf gerezen vete,
tijdens zijn getuigenis de geheimgerechtigde bewust in zijn belangen schaadt (zie infra nr.
169).76
43. Tot slot nog een laatste bedenking m.b.t. de tuchtrechtelijke sanctionering in het notariaat.
Er bestaat een mogelijkheid dat de hogere tuchtstraffen (bv. een geldboete tot 12400 EUR) van
een dergelijke zwaarte kunnen zijn dat ze een strafvervolging in de zin van artikel 6 EVRM
uitmaken. Bijgevolg zouden die hoge tuchtstraffen niet kunnen worden gecumuleerd met de
straffen ex artikel 458 Sw.77
75 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
64 en Cass. 9 februari 1988, Arr.Cass. 1987-88, 720, Bull. 1988, 622 en Pas. 1988, I, 662. 76 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
64-65. 77 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 17.
25
DEEL III: ACTIEVE MELDINGSPLICHTEN
A. De algemene informatieplicht
44. De notaris heeft een algemene raadgevings-, advies-, en informatieplicht t.a.v. zijn cliënten.
Deze plicht is verankerd in artikel 9 Ventôsewet en artikel 11 van de Deontologische Code.78
Bijgevolg is de notaris verplicht om zijn cliënten te adviseren m.b.t. de draagwijdte en de
gevolgen van zijn akten.79 In zekere zin is deze informatieplicht een zeer ruime en omvangrijke
meldingsplicht. De notaris moet immers alles melden aan de cliënten wat nodig is om hen op
een voldoende wijze te adviseren en informeren.
45. Het kan gebeuren dat de informatieplicht in conflict treedt met het beroepsgeheim of de
discretieplicht van de notaris. Men denke bijvoorbeeld aan de situatie waarbij een erflater een
schenking onder levenden heeft gedaan aan erfgenaam A. De notaris is hiervan op de hoogte,
erfgenamen B en C niet. Erfgenaam A verzwijgt de schenking tegenover erfgenamen B en C,
omdat hij bijvoorbeeld niet wil dat de schenking wordt aangerekend op het beschikbaar deel.
Moet de notaris zijn beroepsgeheim en discretieplicht eerbiedigen, of moet hij erfgenamen B
en C inlichten over de schenking?
De notaris die wordt gelast met de verdeling van de nalatenschap heeft verschillende
mogelijkheden:
1) Hij kan zijn beroepsgeheim en discretieplicht eerbiedigen en de akte verlijden zonder
erfgenamen B en C in te lichten over de schenking.
2) Hij kan zijn ambt weigeren en erfgenamen B en C niet inlichten over de schenking.
3) Hij kan zijn ambt weigeren en erfgenamen B en C wel inlichten over de schenking.
4) Hij kan erfgenaam A aansporen om erfgenamen B en C in te lichten over de schenking.
46. Mijns inziens kan de notaris eerst proberen erfgenaam A aan te sporen om erfgenamen B
en C in te lichten. Indien erfgenaam A dat niet wenst te doen, moet de notaris (gelet op zijn
adviesplicht en onpartijdigheid) zijn ambt weigeren en erfgenamen B en C inlichten over de
78 De verplichting tot lezing en toelichting van de akte ex art. 12 Ventôsewet houdt hier ook mee verband. 79 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 38-39.
26
schenking. Indien hij erfgenamen B en C niet zou inlichten, zou hij immers als medeplichtige
kunnen gezien worden bij dergelijk bedrog of dergelijke frauduleuze handelingen.80
B. De algemene aangifteverplichting ex artikel 29 Sv.
47. Artikel 29, eerste lid Sv. stelt het volgende: “Iedere gestelde overheid, ieder openbaar
officier of ambtenaar die in de uitoefening van zijn ambt kennis krijgt van een misdaad of van
een wanbedrijf, is verplicht daarvan dadelijk bericht te geven aan de procureur des Konings
bij de rechtbank binnen wier rechtsgebied die misdaad of dat wanbedrijf is gepleegd of de
verdachte zou kunnen worden gevonden, en aan die magistraat alle desbetreffende inlichtingen,
processen-verbaal en akten te doen toekomen”.
48. Deze aangifteverplichting is in beginsel algemeen en geldt voor alle misdaden en
wanbedrijven waarvan de notaris in zijn hoedanigheid van openbaar ambtenaar kennis krijgt.81
De aangifteverplichting van artikel 29, eerste lid Sv. ontstaat in hoofde van de notaris op het
moment dat hij kennisneemt van voldoende aanwijzingen van de materiële en morele
bestanddelen van een misdrijf.82 Op de miskenning van deze aangifteverplichting is geen enkele
sanctie gesteld.83 Deze aangifteverplichting is dus eerder een morele verplichting.84
49. Het spreekt voor zich dat dit artikel kan contrasteren met het beroepsgeheim van de notaris.
Artikel 29 Sv. is een lex generalis die niet als expliciete wettelijke uitzondering op de lex
specialis van het beroepsgeheim kan worden gezien. Artikel 29 Sv. kan echter wel een
rechtvaardiging inhouden voor de schending van het beroepsgeheim. De notaris die met een
misdrijf wordt geconfronteerd zal derhalve steeds een belangenafweging moeten maken en
beslissen of de bescherming van een individueel belang door het beroepsgeheim voorrang moet
krijgen op de bescherming van het algemeen belang.85 Het beroepsgeheim van de notaris zal
80 P. LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 236 en J. TAYMANS, “Quelques aspects du secret
professionnel des notaires” in P. VAN DEN EYNDE (ed.), Liber Amicorum Léon Raucent, Louvain-la-Neuve,
Academia – Bruylant, 1992, (429) 436-438. 81 P. HELSEN, “De strafbare deelneming van de notaris aan een misdrijf”, Not.Fisc.M. 2004, afl. 2, (46) 51. 82 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 184. 83 P. HELSEN, “De strafbare deelneming van de notaris aan een misdrijf”, Not.Fisc.M. 2004, afl. 2, (46) 51. 84 A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 15. 85 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 184.
27
meestal primeren op de aangifteverplichting van artikel 29 Sv.86 Concluderend kan gesteld
worden dat artikel 29 Sv. voor de notaris eigenlijk geen echte aangifteverplichting is, het is
eerder een mogelijkheid tot aangifte. Dit alles geldt natuurlijk enkel in de veronderstelling dat
de verkregen informatie onder het beroepsgeheim valt, wat nagenoeg altijd zo zal zijn.
C. Meldingsplicht inzake witwassen
1. Algemeen
50. De belangrijkste verplichtingen voor de notaris in het kader van het preventieve luik van de
Witwaswet87 zijn de identificatieverplichting en de meldingsplicht aan de Cel voor Financiële
Informatieverstrekking (hierna CFI). In dit hoofdstuk wordt enkel ingegaan op de voornoemde
meldingsplicht. Deze meldingsplicht is een uitzondering op het beroepsgeheim van de notaris.88
Het repressieve, strafrechtelijke luik van de Witwaswet wordt niet behandeld in dit hoofdstuk.
51. Witwassen van geld houdt in dat vermogenswaarden van criminele oorsprong, door een
opeenvolging van verrichtingen, worden omgezet in legale inkomsten.89 Naast de voormelde
Witwaswet heeft ook de Nationale Kamer van Notarissen een uitvoeringsreglement90 (hierna
‘reglement’ genoemd) en een vademecum91 (hierna ‘vademecum’ genoemd) opgesteld. De
concrete verplichtingen van de notaris inzake witwas en financiering van terrorisme werden
opgenomen in het reglement. Het vademecum heeft eerder een ondersteunende functie en
beoogt de Witwaswet en het reglement te verduidelijken voor de notaris en zijn medewerkers.92
86 L. HUYBRECHTS, “Het zaken-, bank- en beroepsgeheim in het strafproces” in B. TILLEMAN (ed.),
Ondernemingsstrafrecht, Brugge, die Keure, 1999, (133) 175. 87 Wet 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en
de financiering van terrorisme, BS 9 februari 1993, 2828. 88 J. VERSTAPPEN, De fiscale rol van de notaris, Gent, Larcier, 2007, 67 en P. HELSEN, “De strafbare deelneming
van de notaris aan een misdrijf”, Not.Fisc.M. 2004, afl. 2, (46) 46. 89 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
204. 90 Reglement van de Nationale Kamer van Notarissen inzake het witwassen van geld en de financiering van
terrorisme, aangenomen door de algemene vergadering van 26 april 2011. 91 Vademecum witwassen van geld en financiering van terrorisme, aangenomen door de Nationale Kamer van
Notarissen van 26 april 2011. 92 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
204 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 8.
28
2. Personeel toepassingsgebied
52. De Witwaswet is van toepassing op notarissen, waaronder zowel notarissen-titularis,
geassocieerde notarissen als notarissen-plaatsvervangers vallen.93 De Witwaswet is in beginsel
niet van toepassing op de medewerkers van de notaris. Het vademecum benadrukt echter dat de
medewerker de notaris onmiddellijk dient op de hoogte te stellen van elke abnormale,
twijfelachtige of vraagtekens oproepende situatie.94 Daarnaast vermeldt het reglement dat het
zich tot het volledige notariaat richt, dus ook tot kandidaat-notarissen, medewerkers en
erenotarissen (die nog actief zijn in een kantoor).95
3. Materieel toepassingsgebied
53. Om te kunnen bepalen wat onder de subjectieve meldingsplicht (zie infra nrs. 61 e.v.) valt,
moet de notaris goed weten wat er onder het “witwassen van geld” en “het financieren van
terrorisme” wordt begrepen. Hij moet immers weten of minstens vermoeden dat de feiten
waarvoor hij gelast werd, verband houden met het witwassen van geld of het financieren van
terrorisme, vooraleer hij kan overgaan tot een melding aan de CFI. Dit is niet van toepassing
bij de objectieve meldingsplicht van de notaris (zie infra nrs. 66 e.v.).96
54. De Witwaswet verstaat onder het ‘witwassen van geld’ het volgende:97
1) De omzetting of overdracht van geld of activa met de bedoeling de illegale herkomst
ervan te verbergen of te verdoezelen of een persoon die betrokken is bij een misdrijf
waaruit dit geld of deze activa voortkomen, te helpen ontkomen aan de rechtsgevolgen
van zijn daden.
2) Het verhelen of verhullen van de aard, oorsprong, vindplaats, vervreemding,
verplaatsing of eigendom van geld of activa waarvan men de illegale herkomst kent.
3) De verwerving, het bezit of het gebruik van geld of activa waarvan men de illegale
herkomst kent.
93 Art. 3, 1° Witwaswet en art. 1, 3° reglement. 94 Vademecum p. 9, zie ook art. 17 Witwaswet. 95 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
207 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 9. 96 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
205 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 9. 97 Art. 5, §1 Witwaswet.
29
4) De deelneming aan, de medeplichtigheid tot, de poging tot, de hulp aan, het aanzetten
tot, het vergemakkelijken van of het geven van raad betreffende een van de in de drie
voorgaande punten bedoelde daden.
55. Onder “financiering van terrorisme” dient het volgende te worden verstaan: “De
verstrekking of verzameling van fondsen, op welke wijze ook, rechtstreeks of onrechtstreeks,
met de bedoeling of wetende dat deze geheel of gedeeltelijk zullen worden gebruikt door een
terrorist of een terroristische organisatie of voor het plegen van een of meerdere terroristische
daden”.98 Alle fondsen moeten in aanmerking worden genomen, ook al hebben ze niet effectief
gediend om een terroristisch misdrijf te plegen of houden ze geen verband met een specifieke
terroristische daad.99
56. Het valt op dat bij het witwassen van geld, de herkomst van dat geld steeds illegaal moet
zijn. Die vereiste wordt niet gesteld bij het financieren van terrorisme. De Witwaswet bepaalt
d.m.v. een lijst van misdrijven zelf wat er moet worden begrepen onder “illegale herkomst” van
activa of geld. De lijst omvat nagenoeg alle misdrijven die strafbaar zijn met een minimale
gevangenisstraf van zes maanden.100 Aldus zullen financiële transacties die ogenschijnlijk ‘in
het zwart’ worden verricht, niet neerkomen op witwassen indien het fiscale basismisdrijf nog
niet is gepleegd, maar de transacties bijvoorbeeld juist als oogmerk hebben bepaalde inkomsten
in de toekomst aan het gezichtsveld van de fiscus te onttrekken. De notaris heeft immers enkel
een meldingsplicht in geval van vermoedens van witwassen, en niet bij het vermoeden van het
plegen van een fiscaal misdrijf als zodanig.101
De herkomst van geld of activa is illegaal wanneer deze voortkomen uit:102
1) een misdrijf dat in verband staat met:
- terrorisme of de financiering van terrorisme;
- georganiseerde misdaad;
98 Art. 5, §2 Witwaswet. 99 MvT, Parl.St. Kamer 2008-09, nr. 52K1988/001, 27 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving
voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 10. 100 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
205; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 10 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE
(eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer,
Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 38-40. 101 G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.),
Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen,
Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 41. 102 Art. 5, §3 Witwaswet.
30
- illegale drughandel;
- illegale handel in wapens, goederen en koopwaren met inbegrip van
antipersoonsmijnen en/of sub-munitie;
- handel in clandestiene werkkrachten;
- mensenhandel;
- exploitatie van prostitutie;
- illegaal gebruik bij dieren van stoffen met hormonale werking of illegale handel in
dergelijke stoffen;
- illegale handel in menselijke organen of weefsels;
- fraude ten nadele van de financiële belangen van de Europese Gemeenschappen.
- ernstige fiscale fraude, al dan niet georganiseerd;
- verduistering door personen die een openbare functie uitoefenen en corruptie;
- ernstige milieucriminaliteit;
- namaak van muntstukken of bankbiljetten;
- namaak van goederen;
- zeeroverij;
2) een beursmisdrijf, het onwettig openbaar aantrekken van spaargelden of het verlenen
van beleggingsdiensten, diensten van valutahandel of van geldoverdracht zonder
vergunning;
3) een oplichting, misbruik van vertrouwen, misbruik van vennootschapsgoederen, een
gijzeling, een diefstal of afpersing, of een misdrijf dat verband houdt met de staat van
faillissement.
57. Er bestaat twijfel over de draagwijdte van “ernstige fiscale fraude, al dan niet
georganiseerd”. Vooral de notie “ernstig” doet veel vraagtekens rijzen. Volgens de
voorbereidende werken kunnen de volgende elementen wijzen op het bestaan van ernstige
fiscale fraude:103
- De aanmaak en/of het gebruik van valse stukken.
- Het omvangrijke bedrag van de verrichting en het abnormale karakter van dit bedrag
gelet op de activiteiten of het eigen vermogen van de cliënt.
103 MvT, Parl.St. Kamer 2012-13, nr. 53-2763/001, 8 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A.
VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar
met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 43.
31
Het is bijgevolg zeer moeilijk voor de notaris om zelf te oordelen of de fiscale constructies en
transacties wel ernstig genoeg zijn om te melden. De voorzichtige notaris zal dus eerder wat te
veel melden dan te weinig, mede omdat hij bij niet-melding het risico loopt zelf te worden
gestraft.104
4. Meldingsplicht
4.1 Algemeen
58. De notaris mag zijn cliënt inlichten over de op hem rustende verplichtingen, maar hij is
daartoe niet verplicht. Een cliënt afraden om deel te nemen aan een illegale activiteit is
toegelaten zonder dat er sprake is van een verboden kennisgeving aan de cliënt.105 Indien de
cliënt dan effectief afstapt van zijn geplande illegale activiteiten dient de notaris niet over te
gaan tot melding aan de CFI.106
59. Er is een heel belangrijke vrijstelling op de meldingsplicht. De notaris is niet verplicht tot
melding aan de CFI indien hij informatie over witwassen van geld of financiering van
terrorisme bekomt bij het bepalen van de rechtspositie van zijn cliënt (lees: bij het verlenen van
advies aan zijn cliënt). Deze vrijstelling geldt enkel indien de notaris juridisch advies verleent
binnen het kader van zijn beroepsuitoefening.107 Het spreekt voor zich dat de vrijstelling niet
geldt wanneer de notaris zelf deelneemt aan witwasactiviteiten of het financieren van terrorisme
of wanneer hij advies verstrekt voor die doeleinden of weet dat zijn cliënt advies voor die
doeleinden wenst.108
60. Hoewel het niet meteen binnen het bestek van dit hoofdstuk valt, is het toch nuttig om heel
kort iets te zeggen over de identificatieverplichting van de notaris. Indien geen
klantenonderzoek mogelijk is over de cliënt (of zijn lasthebbers) of over de uiteindelijke
begunstigde (identificatie/actualisatie van hun identificatiegegevens of weigering
104 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
206. 105 Art. 30, lid 2 Witwaswet. 106 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
207. 107 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
207. 108 Art. 26, §1, lid 2 Witwaswet; art. 42, lid 3 reglement; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving
voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 43 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen”
in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze
commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 24-25.
32
vennootschappen/rechtspersonen en juridische constructies om uiteindelijke begunstigde mee
te delen), dan mag de notaris de CFI op de hoogte brengen.109 Hetzelfde geldt als de bezorgde
identiteitsgegevens van de uiteindelijke begunstigde niet geloofwaardig of pertinent overkomen
én de notaris het gevoel heeft dat de gebrekkige inlichtingen tot doel hebben de identiteit van
de uiteindelijke begunstigde te verbergen.110 Zoals eerder vermeld mag de notaris overgaan tot
een melding aan de CFI, hij moet niet. De notaris mag echter geen cliëntenrelatie aangaan t.a.v.
cliënten waarbij het klantenonderzoek onmogelijk of gebrekkig is.111
4.2 Subjectieve meldingsplicht
61. Indien de notaris feiten vaststelt waarvan hij weet of vermoedt dat ze verband houden met
het witwassen van geld of met de financiering van terrorisme, dan moet hij de CFI onmiddellijk
op de hoogte brengen.112 Dit geldt natuurlijk niet indien de notaris van de meldingsplicht is
vrijgesteld (zie supra nr. 59). Zelfs als de cliënt er niet in slaagt zijn kwaad opzet tot een goed
einde te brengen, omdat de notaris bijvoorbeeld tijdig zijn ambt weigert, dan moet de notaris
nog steeds overgaan tot melding aan de CFI. Bijgevolg volstaat een poging tot witwassen van
geld of een poging tot financiering van terrorisme om een melding te doen.113 De notaris is niet
vrijgesteld van zijn meldingsplicht als hij weet dat er reeds een melding is geschied. Alle
informatie die de melding ontkracht, versterkt of wijzigt, dient men ook mee te delen.114
62. Artikel 28 Witwaswet herhaalt nogmaals dat wanneer de notaris vermoedt dat een feit of
een verrichting verband kan houden met het witwassen van geld afkomstig uit ernstige fiscale
fraude, al dan niet georganiseerd, hij onmiddellijk de CFI op de hoogte moet brengen. Deze
bepaling is in principe wat redundant, daar deze formulering ook al voorkomt op de lijst van
misdrijven (zie supra nr. 56).
109 Art. 7, §4 en art. 8, §4 Witwaswet en art. 31, lid 3 reglement. 110 Art. 8, §4 Witwaswet en art. 23 reglement. 111 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
208 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 19-36. 112 Art. 26, §1, lid 1 Witwaswet en art. 41 reglement. 113 Art. 41, lid 3 reglement. 114 Art. 41, lid 5 reglement; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”,
Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 208; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en
de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 43 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P.
ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van
rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 26.
33
De Koning heeft dertien indicatoren vastgesteld die kunnen wijzen op een dergelijke vorm van
zware fiscale fraude.115 Met name:
- tussenkomst van schermvennootschappen met maatschappelijke zetel in een fiscaal
paradijs of waarvan hun maatschappelijk doel onzeker of incoherent is;
- gebruik van vennootschappen die statutaire wijzigingen ondergaan hebben kort voor het
uitvoeren van de verdachte verrichtingen;
- de tussenkomst van stromannen bij financiële verrichtingen;
- het verrichten van verdachte financiële verrichtingen die niet stroken met de uitoefening
van de activiteiten van de onderneming;
- grote stijging op korte termijn van de omzet op bankrekeningen die vroeger weinig of
niet gebruikt werden;
- onregelmatigheden op voorgelegde facturen die niet kunnen verduidelijkt worden;
- gebruik van doorsluisrekeningen;
- gebruik van tussenrekeningen waarbij de oorsprong en de bestemming van de bedragen
moeilijk te achterhalen valt;
- financiële verrichtingen waarbij gelden enkel van en naar het buitenland overgebracht
worden;
- bedragen die niet kunnen verantwoord worden door onderliggende bewijsstukken;
- het creëren van insolvabiliteit door de snelle verkoop van activa aan verbonden
natuurlijke of rechtspersonen;
- het gebruik van back-to-back leningen;
- betaling van commissielonen aan buitenlandse vennootschappen zonder commerciële
activiteiten.
115 KB 3 juni 2007 tot uitvoering van artikel 28 van de wet van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik
van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme, BS 13 juni 2007, 31896
en M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 187.
34
Het feit dat één van de indicatoren voorkomt is niet voldoende om automatisch aanleiding te
geven tot melding aan de CFI.116 Deze indicatoren zijn dus eerder een hulpmiddel voor de
beroepsbeoefenaars.117
63. De notaris moet kunnen bewijzen dat hij verrichtingen die niet goed aanvoelen grondig
heeft onderzocht. Daarom moet hij telkens een verslag opmaken over die verrichtingen om te
kunnen bewijzen dat hij de nodige controles heeft uitgevoerd. Op die manier kan hij ook
eventueel verantwoorden waarom hij niet is overgegaan tot een melding aan de CFI.118
64. De notaris dient verscherpte onderzoeksmaatregelen toe te passen in situaties die omwille
van hun aard een hoger risico op witwassen van geld of financiering van terrorisme kunnen
inhouden.119 Het gaat bijvoorbeeld om cliënten die niet in persoon aanwezig zijn en om
buitenlandse politiek prominente personen.120
Het reglement bevat een niet-limitatieve121 opsomming van gevallen die vermoed worden een
hoger risico in te houden.122 Het gaat om cliënten:
- die niet in de streek wonen waar het kantoor gelegen is;
- die meermaals van notaris veranderen over een korte periode;
- die activiteiten uitoefenen in een economische sector gevoelig voor het risico van het
witwassen van geld of de financiering van terrorisme;
- die hun verblijfplaats of hun woonplaats hebben in een land of een grondgebied dat door
de ‘Financiële Actiegroep (FAG)’ aangeduid wordt als een land of grondgebied dat niet
meewerkt of ten opzichte waarvan deze groep tegenmaatregelen of een versterkte
waakzaamheid aanbeveelt;
116 GwH 10 juli 2008, nr. 102/2008, Arr.GwH. 2008, afl. 3, 1657, FJF 2009, afl. 5, 495, Fiscoloog 2008, afl. 1125,
12 en JT 2008, afl. 6320, 512, noot. 117 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
209; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 44-45 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN
OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en
rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 47-48. 118 Art. 14, §1 en §2 Witwaswet; MvT, Parl.St. Kamer 2008-09, nr. 52K1988/001, 47; J. ROCHTUS, “De notaris en
de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 209 en G. STESSENS,
“Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en
strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters
Kluwer Belgium, 2014, (1) 28. 119 Art. 12, §1 Witwaswet. 120 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
209 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 17-18. 121 Vademecum, 20. 122 Art. 39 reglement.
35
- die ongebruikelijke betalingswijzen voorstellen om de prijs te vereffenen
(termijnbetalingen, betaling per compensatie…);
- die goederen aan- of verkopen tegen een duidelijk onevenredige prijs (over- of
ondergewaardeerd) in vergelijking met hun marktwaarde zonder redelijke motieven of
specifieke noden;
- die deelnemen aan een reeks opeenvolgende verkoopverrichtingen;
- die belangrijke vastgoedaankopen doen die zonder lening gefinancierd worden.
Indien de notaris twijfelt aan de motieven, oprechtheid etc. van de cliënt zal hij in de
bovenstaande gevallen overgaan tot melding aan de CFI.123
65. De notaris dient kopieën van de stukken en documenten met betrekking tot de uitgevoerde
verrichting te bewaren gedurende minstens vijf jaar.124 Zo kan de verrichting later nog
gereconstrueerd worden indien er bijvoorbeeld onterecht niet is overgegaan tot een melding aan
de CFI.125
4.3 Objectieve meldingsplicht
4.3.1 Betaling van de prijs van een onroerend goed in contanten en niet-vermelding
rekeningnummer
4.3.1.1 Algemeen
66. De notaris moet onmiddellijk overgaan tot een melding aan de CFI indien hij vaststelt dat
de prijs van de verkoop van een onroerend goed geheel of gedeeltelijk in contanten wordt
betaald. De prijs van de verkoop van een onroerend goed mag enkel d.m.v. een cheque of een
overschrijving worden betaald, geen enkele betaling in contanten is toegelaten.126
67. Het is belangrijk om op te merken dat deze beperking enkel geldt voor de prijs van verkopen
van onroerende goederen in de zin van artikel 1582 BW. Betalingen die niet de voldoening van
de prijs tot voorwerp hebben vallen dus niet onder deze beperking. Zo mogen accessoria zoals
123 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
210. 124 Art. 15, lid 1 Witwaswet en art. 46 reglement. 125 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
210. 126 Art. 20 Witwaswet; artt. 51 en 52 reglement en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor
het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 45 en 57.
36
kosten, onroerende voorheffing… in beginsel wel contant worden betaald. Desalniettemin mag
de notaris geen betaling in contanten aanvaarden boven het bedrag van 3000 EUR (zie infra
nrs. 77 e.v.).127
68. De hierboven beschreven beperking geldt slechts voor de betaling van de prijs van verkopen.
Aldus geldt de beperking niet voor de betaling van de prijs van andere overdrachten van
onroerende goederen, zoals ruiling met opleg, verdeling met opleg, compensatie, of toewijzing
van een onroerend goed in een echtscheidingsprocedure. Het spreekt voor zich dat de notaris
niet mag deelnemen aan gesimuleerde constructies om het verbod van betaling in contanten te
omzeilen.128
69. Naast het verbod op betaling in contanten, bepaalt de Witwaswet ook dat het
rekeningnummer in de verkoopovereenkomst en –akte moet worden vermeld waarlangs de prijs
werd of zal worden overgedragen.129 Bij gebreke hieraan dient de notaris te vermelden op welke
wijze de koop zal worden gefinancierd.130
4.3.1.2 Enkele concrete voorbeelden
1) Onderhandse overeenkomst en authentieke akte
70. In beginsel moet het rekeningnummer zowel in de onderhandse als de authentieke akte
worden vermeld.131
71. Indien de onderhandse akte werd ondertekend in het bijzijn van een notaris of een makelaar
en die overeenkomst vermeldt geen rekeningnummer waarlangs de waarborg of het voorschot
werd betaald, dan moet de notaris die gelast wordt met de opmaak van de authentieke akte
overgaan tot melding aan de CFI. De notaris moet dus zijn collega-notaris of de makelaar
verklikken, daar die collega-notaris en makelaar ook onderworpen zijn aan de Witwaswet. De
127 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
210. 128 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
210. 129 Art. 20, lid 1 Witwaswet en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de
advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 58. 130 Art. 51, a), lid 3 reglement. 131 Art. 20, lid 1 Witwaswet.
37
mogelijkheid om het rekeningnummer nog in de authentieke akte te vermelden ontslaat de
notaris niet van zijn meldingsplicht.132
72. Indien de onderhandse akte niet werd ondertekend in het bijzijn van een notaris of een
makelaar en die overeenkomst vermeldt het rekeningnummer niet, dan kan die nalatigheid
worden rechtgezet in de authentieke akte. De notaris moet dan wel effectief hebben vastgesteld
dat de gelden werkelijk werden gedebiteerd van de rekening. Bijgevolg is een melding aan de
CFI niet vereist. De notaris moet echter wel overgaan tot een melding aan de CFI als hij vaststelt
dat een deel van het voorschot in contanten werd betaald.133
73. Als de koper de prijs reeds heeft betaald in strijd met de Witwaswet (bv. betaald in
contanten) en de notaris de schending van de Witwaswet slechts vaststelt na de uitvoering van
de betaling, dan moet de notaris de CFI meteen inlichten. De akte mag wel gewoon worden
verleden, tenzij de betrokken personen voorkomen op de ‘Consolidated list of persons, groups
and entities subject to EU financial Sanctions’ of op de ‘Belgische lijst’ (zie infra nr. 77 e.v.).134
74. Indien de koper de prijs nog niet heeft betaald en hij dit geheel of gedeeltelijk wenst te doen
in contanten, dan moet de notaris de cliënten duidelijk maken dat dat verboden is. Indien de
partijen toch volharden moet de notaris zijn ambt weigeren en overgaan tot melding aan de
CFI.135
2) Verkoop met uitgestelde betaling
75. Het verbod op betaling in contanten en de verplichte vermelding van het rekeningnummer
zijn van toepassing op elke verkoop, dus ook op de verkoop met uitgestelde betaling (bv.
betaling in schijven in het kader van de Wet Breyne136). De notaris kan in dit geval de betalingen
132 Vademecum, 38; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 8, (203) 211 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de
advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 58. 133 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
211 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 59. 134 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
211-212 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent,
Larcier, 2013, 59. 135 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
212 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 59. 136 Wet 9 juli 1971 tot regeling van de woningbouw en de verkoop van te bouwen of in aanbouw zijnde woningen,
BS 11 september 1971, 10442.
38
niet controleren. Bijgevolg moet hij uiterst waakzaam zijn en bij het minste vermoeden van
betaling in contanten overgaan tot melding.137
3) Openbare verkoop
76. De notaris mag het hoger bod dat bij hem dient te worden geconsigneerd in het kader van
artikel 1592 Ger.W. niet in speciën aanvaarden. Dat hoger bod maakt immers deel uit van de
verkoopprijs indien de persoon die het hoger bod heeft uitgebracht de uiteindelijke koper wordt.
Er wordt aangeraden om op de publiciteit van de verkoop aan te geven dat betaling in speciën
niet mogelijk is. Bij een openbare verkoop is de prijs nog niet betaald bij de toewijzing, op dat
ogenblik is het meestal onmogelijk voor de notaris om de betaling vast te stellen. De notaris
kan echter wel akte nemen van de verklaring van de koper voor wat het rekeningnummer betreft
waarlangs de prijs zal worden betaald. Daarnaast kan hij ook akte nemen van het feit dat de
prijs zal worden betaald d.m.v. een lening. In voorkomend geval kan hij het rekeningnummer
opnemen in de kwijtingsakte.138
4.3.2 Betaling in contanten bij levering van een dienst
77. Wanneer een dienstprestatie van de notaris voor een bedrag van 3000 EUR of meer in
contanten wordt betaald, moet de notaris een melding doen aan de CFI. 10% van de dienst mag
wel in contanten worden vereffend, voor zover dit bedrag niet hoger is dan 3000 EUR. Aldus
mag een dienst van 2000 EUR volledig in contanten worden betaald, terwijl een dienst van
5000 EUR slechts voor 500 EUR in contanten mag worden vereffend. Een dienst van 40.000
EUR (voor zover dat ooit zou voorvallen) mag dan voor maximum 3000 EUR in contanten
worden betaald.139
78. Deze beperking geldt in principe enkel voor dienstprestaties in de enge zin. Bijgevolg zou
dit verbod niet gelden voor andere betalingen die de notaris zou ontvangen, zoals
137 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
212 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 60. 138 Vademecum, 39; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 8, (203) 212 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de
advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 60. 139 Art. 21 Witwaswet; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 8, (203) 212 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de
advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 46.
39
registratierechten, overschrijvingskosten, rolrechten… De notaris zal dit verbod echter ook
toepassen op betalingen die strikt genomen geen dienstprestaties zijn. Die visie strookt met de
ratio legis van de Witwaswet (de betaling van belangrijke bedragen via financiële instellingen
laten verlopen).140
79. De notaris wordt door artikel 1184, tweede lid Ger.W. erkend als bewaarder van titels,
gelden, waarden, stukken en papieren, die, zonder zijn tussenkomst, zouden kunnen verdwijnen
bij gebreke van akkoord tussen partijen omtrent de persoon aan wie de beschreven goederen
worden toevertrouwd. Een geldsom die tijdens een boedelbeschrijving van een nalatenschap
wordt ontdekt kan dus van rechtswege worden toevertrouwd aan de notaris indien de partijen
het niet eens zijn over een andere bewaarder. Geldsommen waarvan de notaris louter bewaarder
is, zijn niet onderworpen aan de beperking rond betaling in contanten. Dat is enigszins logisch,
aangezien het niet om een prijs van een verkoop in de zin van artikel 1582 BW of een prijs van
een dienstprestatie gaat. De notaris dient hier wel extra waakzaam te zijn en bij het minste
vermoeden over te gaan tot melding aan de CFI.141
4.3.3 Nationaliteit op de zwarte lijst
80. De Koning heeft de bevoegdheid de meldingsplicht uit te breiden tot “verrichtingen en
feiten waarin natuurlijke of rechtspersonen zijn betrokken die gedomicilieerd, geregistreerd of
gevestigd zijn in een staat of een gebied waarvan de wetgeving als ontoereikend wordt erkend
door een bevoegde internationale instantie voor het overleg en de coördinatie of waarvan door
deze instantie wordt aangenomen dat hun gebruiken een hinderpaal vormen in de strijd tegen
het witwassen”.142 De Koning heeft van deze bevoegdheid nog geen gebruik gemaakt.143
De Financial Action Task Force on Money Laundering heeft wel een zwarte lijst opgesteld van
landen die niet meewerken aan de internationale witwasbestrijding. De notaris dient na te kijken
140 A. LEMMERLING, “Hoeveel contant geld mag een notaris anno 2012 nog aanvaarden?”, Notariaat 2012, afl. 19,
(1) 4; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8,
(203) 212 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent,
Larcier, 2013, 61. 141 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
213. 142 Art. 27 Witwaswet. 143 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
213; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 46 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE
(eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer,
Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 32-33.
40
of de nationaliteit van zijn cliënten op die zwarte lijst voorkomt. Als dat het geval is, dan moet
hij extra waakzaam te werk gaan, maar hij is op dit moment niet verplicht om een melding te
doen aan de CFI.144
4.4 Nog enkele bemerkingen m.b.t. de Witwaswet en de meldingsplicht
4.4.1 Zwijgplicht van de melder
81. De notaris en zijn werknemers mogen aan geen enkele persoon meedelen dat een melding
bij de CFI werd gedaan of dat een opsporingsonderzoek wegens witwassen van geld of
financiering van terrorisme aan de gang is of zou kunnen worden geopend.145
Wat wel is toegelaten, is de cliënt op de hoogte brengen van de verplichtingen die op de notaris
rusten in het kader van de Witwaswet. Ook een cliënt afraden om deel te nemen aan bepaalde
activiteiten is geen verboden kennisgeving.146 De zwijgplicht van de melder is niet van
toepassing t.a.v. toezichthoudende overheden, noch t.a.v. strafrechtelijke overheden.147
Informatie-uitwisseling tussen advocaten, notarissen, bedrijfsrevisoren, externe accountants en
belastingadviseurs is mogelijk (zie echter infra nr. 165).148
144 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
213 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.),
Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen,
Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 32-33. 145 Art. 30, §1, lid 1 Witwaswet; art. 43, lid 1 reglement; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader
van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 213 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in
A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar
met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 62-64. 146 Art. 30, §1, lid 2 Witwaswet. 147 Art. 30, §2 Witwaswet. 148 Art. 30, §3, lid 1, 3°, b Witwaswet; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de
Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 213-214; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor
het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 37 en 46-48 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake
witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering.
Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium,
2014, (1) 62-64.
41
4.4.2 Bescherming en immuniteit van de melder en veto CFI
82. De anonimiteit van de melders wordt gegarandeerd. Een tijdige melding verleent de melder
te goeder trouw bescherming tegen vervolging, zowel burger-, straf- als tuchtrechtelijk. Dit kan
tot overrapportering leiden.149
83. De CFI kan zich verzetten tegen de uitvoering van om het even welke verrichting waarvoor
zij d.m.v. een melding is gevat.150
4.4.3 Onthouding
84. In sommige gevallen dient de notaris zijn ambt te weigeren. Zo moet hij zijn ambt weigeren
indien hij zijn cliënt niet kan identificeren. Hetzelfde geldt wanneer
vennootschappen/rechtspersonen en andere juridische constructies weigeren de identiteit van
hun uiteindelijke begunstigde mee te delen. In beide gevallen mag de notaris ook overgaan tot
melding aan de CFI, maar hij is daartoe niet verplicht.151
85. Indien een cliënt, tegen het advies van de notaris in, volhardt in zijn wil om te betalen in
contanten bij een verkoop van een onroerend goed, dan moet de notaris zijn ambt weigeren en
overgaan tot melding aan de CFI.152
86. Tot slot dient de notaris zijn ambt telkens te weigeren voor de authenticatie van een
overeenkomst waarvan hij de onregelmatigheid of het frauduleus karakter vermoedt.153
149 Art. 32 Witwaswet; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 8, (203) 214; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de
advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 48-49; G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P.
ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van
rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 64-66 en M. MAUS, “Vermogens- en
successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J. BAEL (ed.), Rechtskroniek voor
het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 187. 150 Art. 41, lid 3 reglement; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”,
Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 214; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en
de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 49 en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P.
ARNOU en S. VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van
rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 59-60. 151 Artt. 7, §4 en 8, §4 Witwaswet; art. 31, lid 1 reglement en J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het
kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 215. 152 Vademecum, 39; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 8, (203) 215 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de
advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 38-39. 153 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
214-215.
42
4.4.4 Bevriezing van tegoeden van terroristen
87. De notaris is verplicht om na te gaan of zijn bestaande cliënten voorkomen op de
‘Consolidated list of persons, groups and entities subject to EU financial Sanctions’ of op de
‘Belgische lijst’ (die Belgische lijst is er nog niet). Het resultaat van dit nazicht moet aan de
FOD Financiën – administratie van de Thesaurie – worden gemeld, ongeacht of dit positief of
negatief is. Ook bij elke nieuwe cliënt moet de notaris nagaan of die cliënt, zijn lasthebbers of
zijn uiteindelijke begunstigden voorkomen op een lijst.154
4.5 Controle en aansprakelijkheid van de notaris
88. De tuchtoverheden hebben, naast de taak om reglementen uit te vaardigen en sancties op te
leggen in het kader van de Witwaswet, ook de taak om toe te zien op de naleving van de
Witwaswet.155 De Nationale Kamer van Notarissen is de controleoverheid, maar het zijn de
provinciale kamers die om de drie jaar controleren of de notarissen hun witwasverplichtingen
wel zijn nagekomen. De controle gebeurt a.d.h.v. steekproeven en vragenlijsten die de
notarissen moeten invullen.156 Elke vraag tot inlichtingen die uitgaat van de provinciale kamer
of van haar afgevaardigden belast met de toepassing van de controle moet onmiddellijk worden
beantwoord.157 Indien men tijdens de controle inbreuken op de Witwaswet vaststelt, moet de
controleur de provinciale kamer verwittigen. Die provinciale kamer verwittigt dan de Nationale
Kamer van Notarissen en die verwittigt dan de CFI.158 De CFI kan dan eisen dat bijkomende
informatie wordt meegedeeld door de notaris binnen de door haar bepaalde termijn.159 De CFI
zelf is gebonden aan het beroepsgeheim en kan de betrokken notaris dus geen enkele inlichting
verstrekken.160
154 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
215 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier,
2013, 51-52. 155 Art. 39 Witwaswet. 156 Art. 53 reglement. 157 Art. 54 reglement. 158 Art. 55 reglement. 159 Art. 33, §1 Witwaswet en G. STESSENS, “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S.
VAN OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van rechtspraak
en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, (1) 66-70. 160 J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203)
217-218 en J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent,
Larcier, 2013, 67-68.
43
89. De notaris riskeert in beginsel geen strafsanctie bij de overtreding van de Witwaswet. Hij
kan enkel een administratieve geldboete oplopen bij niet-naleving van de Witwaswet. Die
geldboete ligt tussen de 250 EUR en 1.250.000 EUR en wordt opgelegd door de Nationale
Kamer van Notarissen. De geldboete wordt betaald ten voordele van de Schatkist. De Nationale
Kamer van Notarissen kan die beslissingen en maatregelen openbaar maken. Daarnaast is ook
het gemene tuchtrecht van toepassing (zie supra nrs. 40 e.v.), aldus kunnen ook tuchtsancties
worden opgelegd. De Nationale Kamer van Notarissen brengt de CFI op de hoogte van de
getroffen sancties uitgesproken tegen de notaris.161
D. Melding in het Centraal Register van Testamenten en het
Centraal Register van Huwelijksovereenkomsten
1. Melding in het Centraal Register van Testamenten (CRT)
90. De notaris is verplicht om bepaalde akten te registreren in het Centraal Register van
Testamenten (hierna: ‘CRT’). Deze verplichting wordt hem opgelegd door de wet van 13
januari 1977 die het verdrag van Bazel van 16 mei 1972 goedkeurde.162
91. Krachtens artikel 4 van het verdrag dienen de volgende documenten te worden
geregistreerd:
- De openbare testamenten, opgemaakt voor een notaris, een met openbaar gezag beklede
autoriteit of een door de wet van het land bevoegd verklaarde persoon.
- Elk ander testament dat door deze personen bij officiële akte in bewaring wordt
genomen (d.m.v. akte van bewaargeving of rangschikking onder de minuten).163
161 Art. 40, lid 1, 2° Witwaswet; art. 57, lid 1 reglement; J. ROCHTUS, “De notaris en de meldingsplicht in het kader
van de Witwaswet”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 8, (203) 215-216; J. ROCHTUS, De gevolgen van de anti-
witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur, Gent, Larcier, 2013, 63 en M. MAUS, “Vermogens- en
successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J. BAEL (ed.), Rechtskroniek voor
het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 187. 162 Wet 13 januari 1977 houdende goedkeuring van de overeenkomst inzake de vaststelling van een stelsel van
registratie van testamenten, opgemaakt te Bazel op 16 mei 1972 en tot invoering van een centraal
huwelijksovereenkomstenregister, BS 6 mei 1977, 6164 en KB 21 juni 2011 houdende het beheer van de centrale
registers van testamenten en huwelijksovereenkomsten, BS 1 augustus 2011, 43882. 163 R. DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ, “Gevolgen van het testament. Inleiding – Centraal
register voor testamenten, formaliteiten bij uitvoering en bekomen van eigendom en bezit van legaten” in R.
DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ (eds.), Testamenten, Mechelen, Kluwer, 2012, (313) 315.
44
- De eigenhandige testamenten die bij deze personen in bewaring worden gegeven en
waarvan geen officiële akte werd opgemaakt, voor zover de testator zich hiertegen niet
uitdrukkelijk verzet.
- De herroeping, wijziging en de terugneming van een testament.
De wet van 13 januari 1977 breidt de registratieplicht nog uit tot:
- de huwelijksovereenkomsten die afwijken van de gelijke verdeling van het
gemeenschappelijk vermogen mortis causa;
- de contractuele erfstellingen;
- de herroeping of wijziging van deze akten.
92. De verplichting tot registratie geldt voor de notarissen die deze akten opmaken. De notaris
moet ten laatste vijftien dagen na het opmaken van het testament of de akte bewaargeving de
registratie aanvragen aan het CRT. Om de registratie aan te vragen wordt een
standaardformulier gebruikt dat de volgende gegevens moet bevatten:164
- naam en voornaam van de testator, datum en plaats (zo deze onbekend is, land) van
geboorte en het adres of opgegeven woonplaats;
- datum en aard van de akte; naam en adres van de notaris/ambtenaar.
93. In principe is de KFBN verantwoordelijk voor de inschrijving en de bewaring van de
gegevens. De notaris die gedurende een kwartaal geen inschrijvingsplichtige akte heeft
verleden, dient hiervan melding te maken aan het CRT voor de 15de van de daaropvolgende
maand, op straffe van tuchtrechtelijke sanctie. Daarnaast blijft de registratie geheim tot op het
moment dat de testator is overleden. Na het overlijden kan het CRT worden geraadpleegd op
voorlegging van een overlijdensattest of een ander document waaruit het overlijden blijkt.165
Indien de notaris zijn registratieverplichtingen niet nakomt mag de KFBN de bevoegde
tuchtinstanties daarover informeren.166
164 R. DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ, “Gevolgen van het testament. Inleiding – Centraal
register voor testamenten, formaliteiten bij uitvoering en bekomen van eigendom en bezit van legaten” in R.
DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ (eds.), Testamenten, Mechelen, Kluwer, 2012, (313) 315. 165 R. DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ, “Gevolgen van het testament. Inleiding – Centraal
register voor testamenten, formaliteiten bij uitvoering en bekomen van eigendom en bezit van legaten” in R.
DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ (eds.), Testamenten, Mechelen, Kluwer, 2012, (313) 315. 166 N. VANDEBEEK, “Secundaire huwelijksvermogensstelsels. Algemene begrippen” in R. DERINE, H. COUSY, J.
COUTURIER, W. DELVA, J. HERBOTS en R. VEKEMAN (eds.), Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen, Wolters
Kluwer Belgium, 2014, (XV.A-91) 111; X., “Centraal register”, NJW 2011, afl. 247, (536) 536-537 en C. DE
WULF, “De bekendmaking op het Centrum van de Registratie van Uiterste Wilsbeschikkingen” in C. DE WULF, J.
BAEL en S. DEVOS (eds.), Notarieel familierecht en familiaal vermogensrecht. Het opstellen van Notariële Akten,
Mechelen, Kluwer, 2011, nr. 808-812.
45
2. Melding in het Centraal Register van
Huwelijksovereenkomsten (CRH)
94. De notaris moet zowel huwelijkscontracten als de wijzigingsakten aanbieden ter registratie
in het Centraal Register van Huwelijksovereenkomsten (hierna: ‘CRH’).167 In dit register
worden alle huwelijkscontracten geregistreerd die worden verleden na 1 september 2011.
Daarnaast moeten de notarissen ook alle huwelijkscontracten en wijzigingsakten registreren die
ze in de voorbije dertig jaar hebben opgemaakt en waarvan de beide echtgenoten nog in leven
zijn. Deze verplichting geldt ook wanneer de echtgenoten intussen al gescheiden zijn. Nieuwe
contracten moeten binnen de vijftien dagen worden geregistreerd. Voor de registratie van de
oude huwelijkscontracten had de notaris tijd tot 1 september 2014. Net zoals bij het CRT is het
de KFBN die het CRH beheert. De KFBN bewaart de gegevens van de inschrijving, met
vermelding van de datum van inschrijving, tot tien jaar na het overlijden van de persoon wiens
gegevens werden bewaard. Indien de datum van overlijden niet is gekend, worden de gegevens
bewaard tot de betrokken persoon 125 jaar zou zijn geworden.168
95. Onder meer notarissen, gerechtsdeurwaarders, partijen en overheden kunnen het CRH
raadplegen. Schuldeisers kunnen het CRH enkel onrechtstreeks raadplegen, bijvoorbeeld via
een gerechtsdeurwaarder.
96. De inschrijving gebeurt via een bericht, waarvan de KFBN de vorm bepaalt. Het CRH is
geen register van huwelijksovereenkomsten en wijzigingsakten op zich, maar een register van
de metagegevens. De volledige tekst van de akten wordt niet opgenomen in het CRH.169 De
registers bevatten volgende gegevens, geldend op het ogenblik van de inschrijving:170
- de naam en voorna(a)m(en), het identificatienummer, de geboortedatum en plaats;
- het adres of de opgegeven woonplaats van elk van de partijen;
167 Wet 13 januari 1977 houdende goedkeuring van de overeenkomst inzake de vaststelling van een stelsel van
registratie van testamenten, opgemaakt te Bazel op 16 mei 1972 en tot invoering van een centraal
huwelijksovereenkomstenregister, BS 6 mei 1977, 6164 en KB 21 juni 2011 houdende het beheer van de centrale
registers van testamenten en huwelijksovereenkomsten, BS 1 augustus 2011, 43882. 168 N. VANDEBEEK, “Secundaire huwelijksvermogensstelsels. Algemene begrippen” in R. DERINE, H. COUSY, J.
COUTURIER, W. DELVA, J. HERBOTS en R. VEKEMAN (eds.), Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen, Wolters
Kluwer Belgium, 2014, (XV.A-91) 111-113; K. BOONE en V. DE BACKER, “Het centraal register van
huwelijksovereenkomsten”, Notariaat 2011, afl. 13, (1) 1-3 en C. DE WULF, “De bekendmaking op het Centrum
van de Registratie van Uiterste Wilsbeschikkingen” in C. DE WULF, J. BAEL en S. DEVOS (eds.), Notarieel
familierecht en familiaal vermogensrecht. Het opstellen van Notariële Akten, Mechelen, Kluwer, 2011, nr. 1187. 169 H. JACOBS, “Het centraal register van huwelijksovereenkomsten”, T.Fam. 2011, afl. 7, (150) 150. 170 X., “Centraal register”, NJW 2011, afl. 247, (536) 536 en K. BOONE en V. DE BACKER, “Het centraal register
van huwelijksovereenkomsten”, Notariaat 2011, afl. 13, (1) 2.
46
- de aard en de datum van de akte, met inbegrip van aanduiding van het toepasselijke
huwelijksvermogensstelsel in het CRH;
- de identificatie van de notaris, of de met openbaar gezag beklede autoriteit of persoon
die de akte heeft verleden of in bewaring heeft genomen;
- de NABAN-referentie van de akte;
- de plaats en datum van overlijden.
97. Bij gebreke van registratie in het CRH kunnen de van het wettelijk stelsel afwijkende
bepalingen niet worden tegengeworpen aan derden die met de echtgenoten hebben
gecontracteerd, behoudens indien zij van het huwelijkscontract op de hoogte waren.171
98. Partijen kunnen aan de notaris vragen om de gegevens in het CRH aan te passen indien zij
vaststellen dat die gegevens onvolledig of onjuist zijn. Indien de notaris vaststelt dat de
gegevens in het register onvolledig of onjuist zijn, meldt hij dit aan de KFBN. Datzelfde geldt
wanneer de notaris vaststelt dat een inschrijving niet is gebeurd of wanneer hij een verzoek tot
aanpassing ontvangt. De KFBN is gemachtigd om de bevoegde tuchtinstanties te informeren
als de notaris zijn inschrijvingsverplichtingen niet nakomt.172
E. Meldingsplichten i.v.m. onroerende goederen en onroerende
zakelijke rechten
1. Hypothecaire publiciteit
1.1 Overschrijving
99. Artikel 1, eerste en tweede lid van de Hypotheekwet173 bepaalt het volgende: “Alle akten
onder de levenden, om niet of onder bezwarende titel, tot overdracht of aanwijzing van
onroerende zakelijke rechten, andere dan voorrechten en hypotheken, met inbegrip van
authentieke akten bedoeld in de artikelen 577-4, §1, en 577-13, §4, van het Burgerlijk Wetboek,
alsmede van de daarin aangebrachte wijzigingen, worden geheel overgeschreven in een
171 N. VANDEBEEK, “Secundaire huwelijksvermogensstelsels. Algemene begrippen” in R. DERINE, H. COUSY, J.
COUTURIER, W. DELVA, J. HERBOTS en R. VEKEMAN (eds.), Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen, Wolters
Kluwer Belgium, 2014, (XV.A-91) 113. 172 X., “Centraal register”, NJW 2011, afl. 247, (536) 537 en K. BOONE en V. DE BACKER, “Het centraal register
van huwelijksovereenkomsten”, Notariaat 2011, afl. 13, (1) 3. 173 Wet 16 december 1851 houdende voorrechten en hypotheken, BS 22 december 1851, 3555.
47
daartoe bestemd register, op het kantoor van bewaring der hypotheken van het arrondissement
waar de goederen zijn gelegen. Tot dan toe kan men zich op die akten niet beroepen tegen
derden die zonder bedrog gecontracteerd hebben.”
“Deze bepaling is ook van toepassing op de in kracht van gewijsde gegane vonnissen die gelden
als overeenkomst of als titel voor de overdracht van die rechten, alsook op de akten van afstand
van die rechten en op de huurcontracten die voor langer dan negen jaren zijn aangegaan of
kwijting inhouden van ten minste drie jaren huur.”
100. Op grond van deze bepaling moeten niet enkel de klassieke verkoopakten overgeschreven
worden, maar ook bijvoorbeeld bepaalde huwelijkscontracten. Huwelijkscontracten die
onroerende zakelijke rechten dadelijk overdragen dienen te worden overgeschreven in het
register op het hypotheekkantoor waar de goederen zijn gelegen.174 Aldus moeten worden
overgeschreven:175
- Het huwelijkscontract dat een beding van inbreng van één of meerdere onroerende
goederen in het gemeenschappelijk vermogen bevat.
- Het huwelijkscontract dat een schenking bevat, hetzij tussen de echtgenoten onderling,
hetzij door een derde ten voordele van een echtgenoot, van een actueel onroerend goed
of van een onroerend zakelijk recht zoals een recht van vruchtgebruik of van blote
eigendom. Indien het daarentegen zou gaan om een contractuele erfstelling, dient er
geen overschrijving te gebeuren aangezien de eigendomsoverdracht niet onder levenden
plaatsvindt.
- Het huwelijkscontract waarin het stelsel van algehele gemeenschap wordt aangenomen,
wanneer, op het ogenblik van het huwelijkscontract, de echtgenoten of één van hen,
onroerende goederen, onroerende zakelijke rechten of een onverdeeld deel in een
onroerend goed bezit.
174 J. GERLO, Huwelijksvermogensrecht, Brugge, die Keure, 2001, 256. 175 N. VANDEBEEK, “Secundaire huwelijksvermogensstelsels. Algemene begrippen” in R. DERINE, H. COUSY, J.
COUTURIER, W. DELVA, J. HERBOTS en R. VEKEMAN (eds.), Het onroerend goed in de praktijk, Mechelen, Wolters
Kluwer Belgium, 2014, (XV.A-91) 109-110.
48
101. Het volgende dient te worden aangeboden met het oog op de overschrijving:176
- een uitgifte van de akte;177
- een kopie van de aan de akte gehechte stukken, behalve in het geval van artikel 1,
laatste lid van de Hypotheekwet;
- naargelang het geval, een afzonderlijke uitgifte of kopie van elke andere (niet-
aangehechte) authentieke akte, die ingevolge een wettelijke of reglementaire
bepaling bij de aanbieding ter overschrijving moet worden gevoegd met daarbij een
kopie van de aan deze bij te voegen akten gehechte bijlagen;
- een kopie van elk van de andere voor te leggen stukken, zoals bijvoorbeeld een
vertaling.
102. De verplichting tot overschrijving rust op de notaris die de akte heeft verleden en moet in
beginsel binnen de vijftien dagen gebeuren (art. 2 Hypotheekwet). Vanaf 1 januari 2015 is het
verplicht om elke authentieke akte op gedematerialiseerde wijze aan de hypothecaire formaliteit
te onderwerpen. Bij de overschrijving van de akten dienen ook enkele metagegevens te worden
meegezonden.178
1.2 Inschrijving
103. Onroerende voorrechten en hypotheken dienen te worden ingeschreven in het
hypotheekregister. Deze formaliteit gebeurt tegenwoordig ook elektronisch. Er moeten ook
176 Art. 3, lid 2, 1° KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 95-96. 177 In de zin van art. 1, 2° KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772. 178 Art. 4 en bijlage KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772; H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 100-103 en H. CASMAN, I. GERLO en
B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk, Mechelen, Kluwer, 2005, 239-240.
49
enkele metagegevens worden meegezonden.179 Voor de inschrijving dienen de volgende
stukken te worden aangeboden op het hypotheekkantoor:180
- een uitgifte van de akte van hypotheekvestiging, van de akte waaruit het onroerend
voorrecht ontstaat of van de akte van pand op de handelszaak;
- een kopie van elk aan de akte gehecht stuk;
- naargelang het geval, een afzonderlijke uitgifte of kopie van elke andere (niet-
aangehechte) authentieke akte, die ingevolge een wettelijke of reglementaire bepaling
bij de aanbieding ter inschrijving moet worden gevoegd met daarbij een kopie van de
aan deze bij te voegen akten gehechte bijlagen;
- een inschrijvingsborderel;
- een kopie van elk van de andere voor te leggen stukken.
1.3 Doorhaling
104. De hypothecaire doorhaling gebeurt tegenwoordig elektronisch en er moeten ook enkele
metagegevens worden overgemaakt.181 Wanneer een inschrijving dient te worden doorgehaald,
worden volgende stukken voorgelegd:182
- een uitgifte van elke akte van doorhaling;
- een kopie van elk aan de akte gehecht stuk;
- naargelang het geval, een afzonderlijke uitgifte of kopie van elke andere authentieke
akte die ingevolge een wettelijke of reglementaire bepaling bij de vraag om doorhaling
moet worden gevoegd met daarbij een kopie van de aan deze bij te voegen akten
gehechte bijlagen;
179 Art. 4 en bijlage KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 100-103. 180 Art. 3, lid 2, 2° KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 96. 181 Art. 4 en bijlage KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 100-103. 182 Art. 3, lid 2, 3° KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 96.
50
- een kopie van elk van de andere voor te leggen stukken, zoals bijvoorbeeld een
vertaling.
1.4 Kantmelding
105. Net zoals de voorgaande formaliteiten, gebeurt ook de aanvraag tot kantmelding
elektronisch en moeten er enkele metagegevens worden meegezonden.183 Wanneer een
kantmelding wordt gevraagd, moeten de volgende stukken worden aangeboden:184
- een uitgifte van de akte die tot de kantmelding aanleiding geeft;
- een kopie van de aan de akte gehechte stukken;
- naargelang het geval, een afzonderlijke uitgifte of kopie van elke andere authentieke
akte die ingevolge een wettelijke of reglementaire bepaling bij de vraag tot kantmelding
moet worden gevoegd met daarbij een kopie van de aan deze bij te voegen akten
gehechte bijlagen;
- een uittreksel in uitvoering van artikel 84 Hypotheekwet;
- een kopie van elk van de andere voor te leggen stukken, zoals bijvoorbeeld een
vertaling.
2. Andere meldingsplichten bij de m.b.t. onroerende goederen
106. Of de ene dan wel de andere meldingsplicht toepasselijk is in een bepaald geval, hangt af
van het type rechtshandeling. Zo zijn andere meldingsplichten en formaliteiten van toepassing
bij een schenking, een inbreng of een hypotheekvestiging dan bij een klassieke verkoop.185
Verder hangt het ook af van wat precies het voorwerp van de inbreng, schenking, verkoop etc.
is. Zo zullen voor de notaris andere verplichtingen gelden indien het voorwerp een recht van
183 Art. 4 en bijlage KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 100-103. 184 Art. 3, lid 2, 4° KB 14 maart 2014 houdende regeling van de aanbieding van akten van bepaalde
instrumenterende ambtenaren tot de registratieformaliteit en tot de hypothecaire openbaarmaking, BS 21 maart
2014, 22772 en H. PELGROMS en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 96-97. 185 Zie voor een schematisch overzicht: P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I.
VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel
van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5, (126) 128-130.
51
vruchtgebruik, blote eigendom, volle eigendom etc. inhoudt. Het is nuttig om er nogmaals op
te wijzen dat de verplicht op te nemen vermeldingen in de onderhandse en notariële akte in
principe buiten het bestek van dit werk vallen. Om deze meesterproef toch nog enigszins
beknopt te houden zullen in dit deel enkel de meldingsplichten bij een klassieke verkoop van
een onroerend goed in volle eigendom worden besproken.
2.1 Sociale en fiscale notificaties
107. Bij bepaalde akten moet de notaris de fiscus (directe belastingen186, btw187, gemeente-en
provinciebelastingen188) en de inningsinstellingen van sociale bijdragen189 op de hoogte
brengen. Door deze melding kunnen de fiscus en de inningsinstellingen fiscale en sociale
notificaties bezorgen aan de notaris, waarbij melding wordt gemaakt dat bepaalde belastingen
en sociale bijdragen nog zijn verschuldigd. De notificaties gelden als beslag onder derden in
handen van de notaris. Het is de bedoeling dat die verschuldigde belastingen en sociale
bijdragen worden betaald, ten laatste bij het verlijden van de akte.190
108. De notificatie uitgaande van de ontvanger dient binnen de twaalf werkdagen te gebeuren
en is geldig voor drie maanden. Indien de notaris vaststelt dat de fiscale of sociale schuld niet
volledig kan worden betaald met de gelden die hij onder zich heeft, dient hij de ontvanger
hiervan op de hoogte te brengen. Als de partijen in dit geval de akte toch wensen te laten
passeren, dan lopen ze het risico dat de ontvanger een wettelijke hypotheek neemt. De notaris
kan in dat geval in principe niet weigeren om de akte te verlijden. Hij dient de partijen wel te
informeren omtrent het risico dat ze nemen. Indien de akte uiteindelijk toch niet wordt verleden,
dan dient de notaris de ontvangers hiervan op de hoogte te brengen.191
186 Artt. 433 e.v. WIB92. 187 Artt. 62 en 93ter e.v. WBTW. 188 Art. 12, lid 1 wet 24 december 1996 betreffende de vestiging en de invordering van de provincie- en
gemeentebelastingen, BS 31 december 1996, 32483 en Decr.Vl. 30 mei 2008 betreffende de vestiging, de
invordering en de geschillenprocedure van provincie- en gemeentebelastingen, BS 4 juli 2008, 35649. 189 Art. 41quater wet 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de
maatschappelijke zekerheid der arbeiders, BS 25 juli 1969, 7258 en art. 23ter KB 27 juli 1967 houdende inrichting
van het sociaal statuut der zelfstandigen, BS 29 juli 1967, 8071. 190 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 131; F. HAENTJENS, “Informatieverplichtingen in Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening”, NJW 2010, afl.
233, (810) 817 en H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 42. 191 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 132 en R. TIMMERMANS, “De fiscale rol van de notaris met betrekking tot belastingen op leegstaande en
verwaarloosde bedrijfsgebouwen, gebouwen en woningen”, Notariaat 2012, afl. 12-13, (1) 11.
52
109. De notaris is zelf persoonlijk aansprakelijk voor de sociale en fiscale schulden indien hij
geen verwittigingen heeft uitgestuurd. Deze aansprakelijkheid raakt de openbare orde.192
2.2 Energieprestatiecertificaat
110. De notaris moet het Vlaams Energieagentschap op de hoogte brengen indien hij bij het
verlijden van de notariële akte vaststelt dat er geen geldig energieprestatiecertificaat
beschikbaar is. Enkele vermeldingen moeten in de akte worden opgenomen.193 Deze
meldingsplicht zorgt ervoor dat de voorlegging van een geldig energieprestatiecertificaat kan
worden gehandhaafd.194
2.3 Hypothecair getuigschrift
111. Het hypothecair getuigschrift (artt. 127-130 Hypotheekwet) laat toe te controleren of een
onroerend goed bezwaard is met hypothecaire lasten en inschrijvingen. Het wordt opgevraagd
bij het hypotheekkantoor van het arrondissement van de ligging van het onroerend goed. De
aanvraag kan correct worden ingevuld a.d.h.v. de laatst overgeschreven titel, een recent
uittreksel uit de kadastrale legger en de dertigjarige eigendomsoorsprong. De opzoeking dient
te gebeuren tegen de personen die gedurende de voorbije dertig jaar zakelijke onroerende
rechten konden laten gelden op het goed.195
112. De wet bepaalt geen afleveringstermijn, maar doorgaans wordt het hypothecair
getuigschrift binnen de zes weken afgeleverd. De geldigheidstermijn is ook niet wettelijk
192 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 132. 193 Decr.Vl. 8 mei 2009 houdende algemene bepalingen betreffende het energiebeleid, BS 7 juli 2009, 46145; artt.
9.2.3 en 9.2.8 B.Vl.Reg. 19 november 2010 houdende algemene bepalingen over het energiebeleid, BS 8 december
2010, 74288; P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake
formaliteiten bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M.
2013, afl. 5, (126) 134 en B. VERANNEMAN en C. WIJNANTS, “Energieprestatie van gebouwen. Stand van zaken in
de drie gewesten”, NJW 2009, afl. 212, (830) 833. 194 MvT, Parl.St. Vl.Parl. 2008-09, nr. 2165/1, 94. 195 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 136.
53
bepaald, maar de Verzekeringen van het Notariaat eisen dat een aanvullend getuigschrift wordt
gevraagd indien het vorige getuigschrift ouder is dan twee maanden.196
113. Het is de plicht van de notaris om de hypothecaire situatie van het onroerend goed te
onderzoeken. Bijgevolg kan de notaris aansprakelijk worden gesteld indien hij geen
getuigschrift aanvraagt, een gebrekkige aanvraag verstuurt, het getuigschrift gebrekkig
interpreteert of indien hij een verouderd getuigschrift gebruikt.197 Strikt gezien gaat het hier niet
om een meldingsplicht, maar de notaris zal toch enkele gegevens moeten bekendmaken bij het
aanvragen van het hypothecair getuigschrift.
2.4 Inlichtingen syndicus
114. Krachtens artikel 577-11 BW dient de notaris de verkrijger van een kavel te informeren
over de huidige en de te verwachten gemeenschappelijke lasten en kosten van het gebouw,
alsook over de vermogenstoestand van de vereniging van mede-eigenaars.198
115. De in artikel 577-11, §1 BW vermelde inlichtingen kunnen worden bekomen bij de
syndicus, de persoon die het beheer van het gebouw waarneemt of de overdrager. Na de
aanvraag door de notaris bij de syndicus beschikt die laatste over een termijn van vijftien dagen
om de informatie te bezorgen aan de aanvrager. Indien de syndicus het verzuimt om de
inlichtingen binnen deze termijn mee te delen, dan stelt de notaris de partijen in kennis van dit
verzuim. De notaris dient deze inlichtingen enkel aan te vragen indien hij betrokken wordt bij
de totstandkoming van de onderhandse overeenkomst. Hij kan worden aansprakelijk gesteld
indien hij het nalaat deze inlichtingen aan te vragen.199
116. Een gelijkaardig systeem is van toepassing op de inlichtingen ex artikel 577-11, §2 BW.
Ook hier vraagt de notaris aan de syndicus enkele inlichtingen m.o.o. het informeren van de
196 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 136. 197 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 137. 198 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 137 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk,
Mechelen, Kluwer, 2005, 170-180. 199 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 137-138.
54
verkrijger. De syndicus heeft dertig dagen de tijd om de informatie te bezorgen aan de notaris.
In hetzelfde verzoek dient de notaris ook om de inlichtingen van artikel 577-11, §1 te vragen
indien die inlichtingen nog niet in het bezit waren van de verkrijger. Als de syndicus het nalaat
de inlichtingen binnen de wettelijke termijn te bezorgen, stelt de notaris de partijen hiervan in
kennis. Het spreekt voor zich dat de notaris ook hier aansprakelijk kan worden gesteld indien
hij het nalaat de inlichtingen op te vragen bij de syndicus.200
117. Krachtens artikel 577-11, §3 BW heeft ook de notaris zelf een informatieplicht t.o.v. de
syndicus. Zo dient de notaris aan de syndicus te melden op welke dag de akte wordt verleden.
Verder dient hij de identificatie van de betrokken privatieve kavel en de identiteit en het huidige
en in voorkomend geval ook het nieuwe adres van de betrokken personen over te maken aan de
syndicus.
118. Tot slot vermeldt artikel 577-11/1 BW dat de notaris, bij de ondertekening van de
authentieke akte, de door de overdrager verschuldigde achterstallen op de gewone en
buitengewone lasten van de prijs van de overdracht dient af te houden. De optredende notaris
betaalt echter eerst de bevoorrechte, hypothecaire schuldeisers of de schuldeisers die hem
kennis hebben gegeven van een derdenbeslag of een overdracht van schuldvordering. Indien de
overdrager deze achterstallen betwist, dient de notaris de syndicus op de hoogte te brengen
binnen de drie werkdagen na het verlijden van de akte. Bij ontstentenis van kennisgeving van
een bewarend of van een uitvoerend beslag binnen twintig werkdagen na het verlijden van de
akte, kan de notaris rechtsgeldig het bedrag van de achterstallen aan de overdrager betalen.
2.5 Uittreksel uit kadastraal percelenplan en uit kadastrale legger
119. Een kadastraal uittreksel is nodig voor iedere openbaar te maken akte waarin er onroerende
goederen worden vermeld (art. 141 Hypotheekwet). De notaris dient het uittreksel aan te
vragen. Het wordt doorgaans afgeleverd binnen de zeven werkdagen en het is geldig voor een
jaar. Verder dient de notaris het uittreksel te onderzoeken en het te vergelijken met de
eigendomstitel en de werkelijke ligging en oppervlakte van het betreffende onroerend goed.201
200 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 138. 201 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 138-139.
55
Strikt gezien gaat het hier niet om een meldingsplicht, maar de notaris zal toch enkele gegevens
moeten bekendmaken bij het aanvragen van het kadastraal uittreksel.
2.6 Stedenbouwkundige inlichtingen en verkavelingsvergunning
120. De notaris dient de informatie vermeld in artikel 5.2.1 VCRO (bv. of er een
stedenbouwkundige vergunning is uitgereikt, wat de stedenbouwkundige bestemming is etc.)
te vermelden in de onderhandse en authentieke akte. De notaris heeft een
inspanningsverbintenis om de informatie binnen een redelijke termijn en met redelijke
middelen te bekomen. De informatie wordt bezorgd binnen de dertig dagen na ontvangst van
de aanvraag en is geldig voor een jaar. Voor het verlijden van de authentieke akte moet een
stedenbouwkundig uittreksel aan de verwerver worden verleend. Indien de verwerver dat
uittreksel nog niet zou hebben, is het de taak van de notaris om het uittreksel aan de verwerver
toe te sturen.202 Enkele vermeldingen moeten in de akte worden opgenomen.203
121. Indien op het onroerend goed, ten gevolge van een definitieve rechterlijke beslissing, een
verplichting om herstelmaatregelen uit te voeren rust, dan wordt dat in een afzonderlijke akte
vermeld. De notaris dient een afschrift van die akte te versturen naar de stedenbouwkundige
inspecteur. Indien de notaris een onderhandse akte in een authentieke akte dient op te nemen,
waarbij de eerste niet beantwoordt aan de voorschriften van artikel 5.2.5 VCRO, dan wijst hij
de partijen bij de opmaak van de akte op artikelen 5.2.5, 6.1.1, eerste lid 4° en 6.3.1 VCRO (art.
5.2.1 VCRO).
122. De notaris heeft een meldingsplicht bij de verdeling van een goed waarvoor geen
verkavelingsvergunning is afgegeven. In dat geval meldt hij het plan van de verdeling alsook
een attest waarin de aard van de akte en de in de akte te vermelden bestemming van de kavels
nader wordt aangegeven, aan het college van burgemeester en schepenen. Deze mededeling
dient te gebeuren binnen de twintig dagen voor de datum van de openbare verkoop of voor de
datum van de ondertekening van de akte. Het college van burgemeester en schepenen en de
gemachtigde ambtenaar geven eventueel ter inlichting kennis van hun opmerkingen. Deze
202 Deze verplichting vloeit impliciet voort uit artikel 5.2.1 VCRO. 203 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 139-140 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk,
Mechelen, Kluwer, 2005, 131-135.
56
opmerkingen moeten in de akte worden vermeld (art. 5.2.2 VCRO).204 Daarnaast dient de
notaris de partijen (bv. bij een vervreemding van een kavel in een vergunde verkaveling) op de
hoogte te brengen van de akte van verdeling en van het bestek van de verkaveling, van de
bepalingen van de verkavelingsvergunning en van de wijzigingsbepalingen (art. 5.2.3 VCRO).
123. Tot slot is de notaris in het kader van stedenbouw en verkaveling gehouden tot
hypothecaire publiciteit van enkele akten (zie art. 5.2.3 VCRO).
2.7 Bodemsanering
124. Hoewel het strikt genomen de taak van de overdrager is om een bodemattest aan te vragen,
zal er vaak een beroep worden gedaan op de notaris om dergelijk attest aan te vragen. Indien
het perceel geen risicogrond is, wordt het (blanco) attest binnen 30 dagen afgeleverd. Voor een
risicogrond wordt het attest binnen 60 dagen afgeleverd. Attesten voor niet-risicogronden
blijven in beginsel onbeperkt geldig en een attest voor risicogronden is in principe voor een jaar
geldig. De notaris dient enkele zaken te vermelden in de onderhandse en authentieke akte (artt.
101 en 117 VDBS205).206 Strikt gezien gaat het hier niet om een meldingsplicht, maar de notaris
zal toch enkele gegevens moeten bekendmaken bij het aanvragen van het bodemattest. Verder
moet er bij de overdracht van risicogronden een verslag van het oriënterend bodemonderzoek
aan de OVAM worden overgemaakt (art. 102 VDBS).
2.8 Recht van voorkoop, voorkeur, wederinkoop/wederovername en
terugkoop
125. Op bepaalde goederen rust een wettelijk of een conventioneel voorkooprecht. Het is de
taak van de notaris om na te gaan of er op het te verkopen goed een voorkooprecht rust. Indien
de notaris vaststelt dat er daadwerkelijk een voorkooprecht op het goed rust, dient hij de
204 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 142 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk,
Mechelen, Kluwer, 2005, 153-158. 205 Decr.Vl. 27 oktober 2006 betreffende de bodemsanering en de bodembescherming, BS 22 januari 2007, 2579. 206 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 144-146 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk,
Mechelen, Kluwer, 2005, 138-146.
57
begunstigde van het voorkooprecht in kennis te stellen van de voorwaarden van de verkoop. In
de meeste gevallen bezorgt het e-verkooploket, na aanbieding van de notaris, het aanbod aan
de begunstigde. In beginsel dient de begunstigde van het voorkooprecht binnen 60 dagen te
antwoorden. De begunstigde kan tijdens die termijn bijkomende inlichtingen of een mededeling
van de inhoud van de verkoopovereenkomst of het ontwerp van de authentieke akte vragen aan
de notaris. De notaris dient deze informatie mee te delen binnen vijf werkdagen na ontvangst
van het verzoek.
Bij een openbare verkoop licht de notaris het e-verkooploket minstens 30 dagen voor de zitdag
in. De notaris vermeldt daarbij het volgende: de identificatie van het perceel, de plaats, dag en
uur van de openbare verkoop. Het e-verkooploket bezorgt deze gegevens aan de begunstigde.
Ook hier kan de begunstigde, voor de openbare verkoop, de notaris om bijkomende inlichtingen
vragen.207
126. Tot slot dient de notaris ook de begunstigde van een recht van voorkeur, wederinkoop of
wederovername en van een recht van terugkoop aan te schrijven, al is deze plicht van de notaris
doorgaans niet wettelijk bepaald.208
2.9 Leegstaande en verwaarloosde gebouwen, bedrijfsgebouwen en
woningen
127. Bij de overdracht van een onroerend goed heeft de notaris een specifieke onderzoeks- en
informatieverplichting inzake leegstand en verwaarlozing.209 Zo moet de notaris nagaan of het
over te dragen goed al dan niet terug te vinden is in bepaalde registers of inventarissen inzake
leegstand en verwaarlozing.210 De onderstaande meldingsplichten hebben als doel de
inventarissen actueel te houden en de verkoper te beschermen tegen onterechte
207 Decr.Vl. 25 mei 2007 houdende de harmonisatie van de procedures van voorkooprechten, BS 24 juli 2007,
39550; P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake
formaliteiten bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M.
2013, afl. 5, (126) 148-150 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de
notariële praktijk, Mechelen, Kluwer, 2005, 163-165. 208 Zie bv. art. 84 Decr.Vl. 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode, BS 19 augustus 1997, 21110 en artt. 25-
34 Decr.Vl. 13 juli 2012 houdende ruimtelijke economie, BS 16 augustus 2012, 48291. 209 L. Weyts, Notarieel fiscaal recht. Deel 1. De registratie van notariële akten en hun gevolgen op fiscaal vlak,
Mechelen, Kluwer, 2011, 252. 210 R. TIMMERMANS, “De fiscale rol van de notaris met betrekking tot belastingen op leegstaande en verwaarloosde
bedrijfsgebouwen, gebouwen en woningen”, Notariaat 2012, afl. 12-13, (1) 10 en H. CASMAN, I. GERLO en B.
VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk, Mechelen, Kluwer, 2005, 188-192.
58
belastingsheffingen. De koper geniet door de melding extra respijt op de heffing en kan
financiële ondersteuning genieten voor vernieuwingen.211
128. In geval van overdracht van een onroerend goed dat in de inventaris van leegstaande en/of
verwaarloosde bedrijfsruimten werd opgenomen, dient de notaris binnen 30 kalenderdagen na
het verlijden van de akte enkele gegevens op te sturen naar de administratie. Het gaat onder
meer om de identiteit en het adres van de vroegere en de nieuwe eigenaars, de datum van de
akte etc. Er is geen sanctie voorzien indien de notaris deze meldingsplicht niet nakomt.212
129. In geval van overdracht van een leegstaand gebouw (ander dan bedrijfsruimte) of
leegstaande woning dient de notaris de administratie binnen twee maanden na het verlijden van
de authentieke overdrachtsakte op de hoogte te brengen van de overdracht. Daarnaast vermeldt
de notaris nog de identiteitsgegevens van de nieuwe eigenaar en de datum van de overdracht.
Ook hier is geen sanctie voorzien indien de notaris deze verplichting niet nakomt.213
130. In geval van overdracht van een verwaarloosd gebouw (ander dan bedrijfsruimte) of
verwaarloosde woning dient de notaris of een partij een formulier aan de inventarisbeheerder
te bezorgen. Het formulier dient zeven dagen na de overdracht van het zakelijk recht te worden
verstuurd. Ook enkele andere ambtenaren en instellingen dienen in kennis gesteld te worden
van de overdracht, zo moeten het Agentschap Vlaamse Belastingdienst en Verkrottingsheffing
Woningen worden ingelicht. Ook hier is geen sanctie voorzien voor de notaris bij niet-naleving
van deze verplichtingen. Eigenaardig genoeg zijn er wel sancties voorzien voor de
overdrager.214
211 MvT, Parl.St. Vl.Parl. 1993-94, nr. 591/1, 11. 212 Art. 6 Decr.Vl. 19 april 1995 houdende maatregelen ter bestrijding en voorkoming van leegstand en
verwaarlozing van bedrijfsruimten, BS 13 september 1995, 26062; art. 9 B.Vl.Reg. 1 juli 1997 tot uitvoering van
het decreet van 19 april 1995 houdende maatregelen ter bestrijding en voorkoming van leegstand en verwaarlozing
van bedrijfsruimten, BS 1 oktober 1997, 25875 en R. TIMMERMANS, “De fiscale rol van de notaris met betrekking
tot belastingen op leegstaande en verwaarloosde bedrijfsgebouwen, gebouwen en woningen”, Notariaat 2012, afl.
12-13, (1) 11-12. 213 Art. 3.2.20, §4 Decr.Vl. 27 maart 2009 betreffende het grond- en pandenbeleid, BS 15 mei 2009, 37357 en R.
TIMMERMANS, “De fiscale rol van de notaris met betrekking tot belastingen op leegstaande en verwaarloosde
bedrijfsgebouwen, gebouwen en woningen”, Notariaat 2012, afl. 12-13, (1) 12. 214 Art. 27 Decr.Vl. 22 december 1995 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1996, BS 30
december 1995, 36108; J. VERSTAPPEN, De fiscale rol van de notaris, Gent, Larcier, 2007, 139 en R.
TIMMERMANS, “De fiscale rol van de notaris met betrekking tot belastingen op leegstaande en verwaarloosde
bedrijfsgebouwen, gebouwen en woningen”, Notariaat 2012, afl. 12-13, (1) 12.
59
2.10 Onroerend erfgoed
131. In het kader van het Decreet betreffende het onroerend erfgoed is de notaris gehouden tot
het melden van overdrachten van onroerend erfgoed aan bepaalde instellingen en ambtenaren.
Zo dient de notaris overdrachten van een beschermd onroerend goed te melden aan het
Agentschap Onroerend Erfgoed. Het is echter onduidelijk welke gegevens er precies moeten
worden gemeld. Enkele vermeldingen moeten worden opgenomen in de onderhandse en
authentieke akte. Indien de notaris de onderhandse akte in een authentieke akte dient op te
nemen en de onderhandse akte voldoet niet aan de verplichte vermeldingen, dan dient de notaris
de partijen daarop te wijzen. De notaris is in enkele specifieke gevallen ook gehouden tot het
afleveren van een afschrift aan de Inspecteur Onroerend Erfgoed. Daarnaast dient de notaris
een grosse van bepaalde akten toe te sturen aan de inspecteur Onroerend Erfgoed indien deze
laatste daarom verzoekt. Het afleveren van een grosse is in principe aan specifieke regels
onderworpen (art. 26 Ventôsewet). Het zou dus kunnen dat de decreetgever, door deze
eenvoudige aflevering van een grosse mogelijk te maken, zijn bevoegdheid te buiten is
gegaan.215
2.11 Bosdecreet
132. Bij een overdracht in het kader van het Bosdecreet is de notaris gehouden tot het melden,
binnen 60 dagen na de ondertekening van de akte, aan het Agentschap van:216
- de wijziging in het beheer van het bos;
- een attest waarin de identiteit van de oorspronkelijke en de nieuwe bosbeheerder en de
omschrijving van betreffend onroerend goed worden opgenomen.
Daarnaast kan de notaris informatie inwinnen bij verschillende instanties omtrent het feit of een
goed als bos dient te worden gekwalificeerd.217 De notaris dient ook enkele vermeldingen op te
215 Zie artt. 4.1.11, 6.4.9, 11.4.5 en 11.5.9 Decr.Vl. 12 juli 2013 betreffende het onroerend erfgoed, BS 17 oktober
2013, 74104; F. DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 264 en A. CAUCHIE
en K. KEMPE, “Ontwerp van decreet betreffende onroerend erfgoed: zal de notaris beter zijn weg vinden tussen de
monumenten, landschappen en het archeologisch patrimonium?”, Notariaat 2013, afl. 8, (1) 5. 216 Art. 91 Decr.Vl. 13 juni 1990 Bosdecreet, BS 28 september 1990, 18504; C. DE WULF, “Bosbeheer” in C. DE
WULF, J. BAEL, S. DEVOS en H. DE DECKER (eds.), Het opstellen van notariële akten, Mechelen, Kluwer, 2007,
IIa, (967) 978 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk,
Mechelen, Kluwer, 2005, 200-202. 217 C. DE WULF, “Bosbeheer” in C. DE WULF, J. BAEL, S. DEVOS en H. DE DECKER (eds.), Het opstellen van
notariële akten, Mechelen, Kluwer, 2007, IIa, (967) 974.
60
nemen in de akte.218 Deze plichten voor de notaris hebben als doel de verwerver te informeren
en de bescherming van het bos te verzekeren.
2.12 Natuurbehoud
133. De notaris zal in de akten van zijn ambt die betrekking hebben op beschermde
natuurgebieden het bijzonder statuut van deze gebieden vermelden. Deze informatie is
opvraagbaar bij de gemeente, het Vlaams Ecologisch Netwerk en Natura 2000.219 Strikt gezien
gaat het hier niet om een meldingsplicht, maar de notaris zal toch enkele gegevens moeten
bekendmaken bij het aanvragen van de informatie.
2.13 Duinenbescherming
134. De notaris zal het statuut van beschermd duingebied of voor het duingebied belangrijk
landbouwgebied in de akten die betrekking hebben op deze gebieden uitdrukkelijk vermelden.
De informatie is opvraagbaar bij de gemeente, het Vlaams Ecologisch Netwerk en Natura
2000.220 Strikt gezien gaat het hier niet om een meldingsplicht, maar de notaris zal toch enkele
gegevens moeten bekendmaken bij het aanvragen van de informatie.
2.14 Integraal waterbeleid
135. De notaris zal in het kader van het integraal waterbeleid enkele opzoekingen moeten doen
om bepaalde vermeldingen te kunnen opnemen in zijn authentieke akten. Strikt gezien gaat het
hier niet om een meldingsplicht, maar de notaris zal toch enkele gegevens moeten bekendmaken
bij het aanvragen van de informatie.221
218 Art. 91 Decr.Vl. 13 juni 1990 Bosdecreet, BS 28 september 1990, 18504. 219 C. DE WULF, “Natuurbehoud en bescherming van het natuurlijk milieu” in C. DE WULF, J. BAEL, S. DEVOS en
H. DE DECKER (eds.), Het opstellen van notariële akten, Mechelen, Kluwer, 2007, IIa, (949) 951 en 954 en art.
16novies Decr.Vl. 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu, BS 10 januari 1998,
599. 220 C. DE WULF, “Duinenbescherming” in C. DE WULF, J. BAEL, S. DEVOS en H. DE DECKER (eds.), Het opstellen
van notariële akten, Mechelen, Kluwer, 2007, IIa, (983) 984. 221 Art. 17bis Decr.Vl. 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, BS 14 november 2003, 55038.
61
2.15 Risicozones en verzekering tegen natuurrampen
136. De notaris zal in het kader van de verzekering tegen natuurrampen enkele opzoekingen
moeten doen om bepaalde vermeldingen te kunnen opnemen in zijn authentieke akten. Strikt
gezien gaat het hier niet om een meldingsplicht, maar de notaris zal toch enkele gegevens
moeten bekendmaken bij het aanvragen van de informatie.222
2.16 Meldingsplichten op basis van de algemene informatieplicht
137. Tot slot heeft de notaris m.b.t. de overdracht van onroerende goederen heel wat
meldingsplichten die voortspruiten uit zijn algemene informatieplicht (zie supra nrs. 44 e.v.).
Hieronder worden daarvan enkele voorbeelden gegeven:
- Wie een woning of een appartement verkoopt, gebouwd voor 1981, is wettelijk
verplicht een keuringsattest van de elektrische installatie voor te leggen. In beginsel is
het de verkoper die het initiatief tot keuring dient te nemen en de kosten dient te dragen.
De notaris dient in het kader van zijn algemene raadgevings- en informatieverplichting
de koper in te lichten over de gevolgen van een negatief keuringsattest.223
- Bij het ontbreken van een postinterventiedossier moet de notaris de partijen informeren
over het feit dat aan het onroerend goed werken werden uitgevoerd waarvoor een
postinterventiedossier moest worden opgemaakt, maar dat deze verplichting niet werd
nageleefd. Daarnaast moet hij de verkoper wijzen op de mogelijke sancties. De
afwezigheid van het postinterventiedossier verhindert in principe het verlijden van de
akte niet.224
222 Art. 129 wet 4 april 2014 betreffende de verzekeringen, BS 30 april 2014, 35487. 223 KB 10 maart 1981 waarbij het Algemeen Reglement op de elektrische installaties voor de huishoudelijke
installaties en sommige lijnen van transport en verdeling van elektrische energie bindend wordt verklaard, BS 29
april 1981, 5450 en P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad
inzake formaliteiten bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”,
Not.Fisc.M. 2013, afl. 5, (126) 152-153. 224 P. CAEYMAEX, S. CLAEYS, N. DE VUSSER, P. VANDE VANNET en I. VANTOMME, “Leidraad inzake formaliteiten
bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5,
(126) 133 en H. CASMAN, I. GERLO en B. VERMEERSCH, De verkoopakte: handboek voor de notariële praktijk,
Mechelen, Kluwer, 2005, 165-166.
62
- De notaris dient op basis van zijn algemene informatieplicht informatie te verstrekken
aan de verwerver over het bestaan en het al dan niet gekeurd zijn van stookolietanks.
In de praktijk zal de notaris er zelf voor zorgen dat een geldig attest kan worden
voorgelegd en daaromtrent verklaringen opnemen in de akte.
- Bij de overdracht van een onbebouwd onroerend goed dient de notaris de overdrager te
bevragen of een jachtpachtovereenkomst werd afgesloten en zo ja, hoelang dit nog
geldt. De notaris neemt de verklaringen best op in de authentieke akte. Indien er
effectief een jachtpachtovereenkomst voorhanden is, dan dient de notaris de partijen te
informeren over de draagwijdte van hun verplichtingen t.o.v. de lopende jachtpacht.
F. Overige actieve meldingsplichten
1. Algemene registratieplicht
138. Artikelen 19 en 32 W.Reg.225 stellen dat alle notariële akten binnen een termijn van vijftien
dagen dienen te worden geregistreerd. Dit moet gebeuren op gedematerialiseerde wijze en er
dienen enkele metagegevens te worden meegezonden.226
2. Bekendmaking repertorium
139. Artikel 180 W.Reg. stelt dat de notaris gehouden is tot het driemaandelijks voorleggen van
zijn repertorium aan de ontvanger van het registratierecht. Zodoende kan de ontvanger van het
registratierecht controleren of de notaris zijn verplichtingen ex artikel 19 W.Reg.227 heeft
nageleefd. Hoewel het repertorium niet de volledige akten bevat, krijgt de ontvanger van de
registratierechten toch heel wat gegevens te zien, bijvoorbeeld datum en aard van de akten, de
namen van de partijen en de onroerende goederen die betrokken zijn (art. 177 W.Reg.).228
225 Artt. 2.8.1.0.1, 2.9.1.0.1, 2.10.1.0.1 en 2.11.1.0.1 VCF. 226 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 11; H. PELGROMS
en S. ROELAND, “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het hypotheekkantoor: impact voor
het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, (82) 98 en 100-102 en H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant,
2011, 186. 227 Artt. 2.8.1.0.1, 2.9.1.0.1, 2.10.1.0.1 en 2.11.1.0.1 VCF. 228 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 11.
63
140. Daarnaast is de notaris verplicht om jaarlijks een dubbel van zijn repertorium neer te
leggen op de griffie van de rechtbank van eerste aanleg die territoriaal bevoegd is voor zijn
standplaats. Deze verplichting stamt nog voort uit de wet van 16 floréal jaar IV.229
3. Neerlegging van vennootschapsakten
141. Bij de oprichting van een vennootschap dient de notaris een uittreksel van de
oprichtingsakte neer te leggen bij de griffie van de rechtbank van koophandel m.o.o.
bekendmaking in het Belgisch Staatsblad. Deze plicht geldt ook bijvoorbeeld voor akten die
wijzigingen aanbrengen in een oprichtingsakte, akten die de benoeming of de ambtsbeëindiging
van bestuurders regelen etc.230
4. Notificatieverplichtingen bij overlijden
142. De notarissen die gelast worden met de opmaak van een akte of attest van erfopvolging,
dienen dat, op straffe van persoonlijke aansprakelijkheid, via een elektronisch bericht aan de
bevoegde fiscale en sociale administratie te melden. De administratie stuurt dan een
kennisgeving waarin staat of er nog fiscale of sociale schulden openstaan op naam van de
overledene of een andere persoon die in het bericht is vermeld. Voor zover er effectief fiscale
of sociale schulden zijn, moet het bestaan daarvan worden opgenomen in de akte of het attest.
Die akte of dat attest kan vervolgens niet leiden tot enige vrijgave van de tegoeden aangehouden
door de houders of de schuldenaars (bv. de banken) en dat zolang de openstaande schulden niet
worden aangezuiverd. Om het geld van de erfenis te ontvangen zal de erfgenaam eerst de
openstaande belastingschulden moeten betalen.231
229 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 11 en H. CASMAN,
Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 186. 230 Artt. 67, 74 en 75 W.Venn.; B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het
notarisambt van 25 ventôse jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014,
afl. 1, (2) 11 en H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 192. 231 Artt. 157-164 Programmawet 29 maart 2012, BS 6 april 2012, 22143; Art. 23quater KB 27 juli 1967 houdende
inrichting van het sociaal statuut der zelfstandigen, BS 29 juli 1967, 8071; Art. 41sexies wet 27 juni 1969 tot
herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, BS
25 juli 1969, 7258; X., “Belastingschulden bij overlijden”, NJW 2012, afl. 267, (537) 537 en M. DELANOTE,
“Notificatieverplichtingen bij overlijden”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 2, (30) 30.
64
In zijn bericht moet de notaris de identiteit vermelden van de overledene, van de erfgenamen
of legatarissen alsook de eventuele begunstigde van een contractuele erfstelling. Daarbij wordt
geen onderscheid gemaakt tussen algemeen legatarissen, legatarissen onder algemene titel of
bijzondere legatarissen. De notificatie door de ontvanger moet gebeuren voor het verstrijken
van de twaalfde werkdag volgend op de datum van verzending van het bericht door de notaris.
Zolang die termijn niet verstreken is, zal het dus niet mogelijk zijn attesten van erfopvolging af
te leveren.232
5. Openbare verkopingen van roerende goederen
143. Wanneer de notaris gelast wordt met de openbare verkoop van roerende goederen met een
waarde van minstens 250 EUR, dient hij de fiscus en de inningsinstellingen van de RSZ op de
hoogte te stellen van de verkoop. Dit dient ten minste acht werkdagen voor (fiscus) of twee
werkdagen na (RSZ) de openbare verkoop te gebeuren, op straffe van persoonlijke
aansprakelijkheid van de notaris. De kennisgeving van de fiscus of de RSZ van nog
verschuldigde fiscale of sociale schulden aan de notaris geldt als beslag onder derden in de
handen van die laatste. Deze kennisgeving dient te gebeuren uiterlijk daags voor de verkoop
(fiscus) of binnen twaalf werkdagen na de melding door de notaris (RSZ). Deze plicht geldt
voor zowel vrijwillige als gerechtelijke openbare verkopen.233
6. Overige actieve meldingsplichten
144. Nog enkele overige actieve meldingsplichten:
- melding van de algemene verkoopsvoorwaarden bij openbare verkopingen;
- elektronische archivering bij de Notariële Aktebank (nog niet in werking);
- registratie van lastgevingen of de herroeping of de wijziging ervan ex artikel 490 BW.
232 M. DELANOTE, “Notificatieverplichtingen bij overlijden”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 2, (30) 32-33 en 38. 233 Art. 442 WIB92; Art. 93undecies D WBTW; Art. 23ter, §8 KB 27 juli 1967 houdende inrichting van het sociaal
statuut der zelfstandigen, BS 29 juli 1967, 8071; Art. 41quater, §7 wet 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet
van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, BS 25 juli 1969, 7258; B.
BUELENS en A. BELLENS, “Wat is er geworden van de recente wetswijzigingen inzake btw?”, AFT 2008, afl. 2,
(26) 44 en B. BUELENS en J. VERSCHAFFEL, “De wetswijzigingen inzake btw anno 2007… Kan u nog volgen?”,
Fisc.Act. 2007, afl. 22, (1) 3-4.
65
DEEL IV: REACTIEVE MELDINGSPLICHTEN
A. Fiscale onderzoeken
1. Algemeen
145. Het beroepsgeheim is in beginsel ook tegenstelbaar aan openbare diensten, zoals de fiscale
administratie. Een notaris die in het kader van een fiscale controle wordt aangesproken door de
fiscus, kan zich dan ook op zijn beroepsgeheim beroepen en weigeren bepaalde informatie mee
te delen.234 Het spreekt voor zich dat de deontologische discretieplicht niet tegenstelbaar is aan
de fiscus.235 De fiscus kan echter slechts informatie opvragen bij de notaris ex artikel 322
WIB92236 indien de belastingplichtige zelf niet voldoende meewerkt. Het is de fiscus ook
verboden om overbodige vragen te stellen, bijvoorbeeld m.b.t. informatie die makkelijk te
vinden is in het Belgisch Staatsblad.237
146. De strikte naleving van het beroepsgeheim is belangrijk voor zowel de notaris als de
gerechtelijke en fiscale overheden. De notaris pleegt immers een wanbedrijf indien hij zijn
beroepsgeheim schendt, daarnaast kan de aldus illegaal bekomen informatie onbruikbaar zijn
in het kader van fiscale en gerechtelijke onderzoeken.238 Het is wel belangrijk om op te merken
dat de fiscus bij elke controlehandeling aan de betrokkene meldt dat hij zal worden
gesanctioneerd indien hij niet meewerkt. Indien de notaris onder deze dwang geheime
informatie meedeelt aan de fiscus kan de vraag gesteld worden in hoeverre de administratie of
de Belgische Staat zich schuldig maakt aan een schending van het beroepsgeheim.239
147. Zoals eerder vermeld heeft de notaris geen meldingsplicht bij ‘gewone fiscale fraude’ (zie
supra nrs. 56 en 57). In dergelijk geval wordt aangenomen dat de notaris inderdaad niet
onderworpen is aan een meldingsplicht, maar wel aan een bijstandsverbod. Bijgevolg mag de
234 T. AFSCHRIFT en F. GODDEVRIENDT, “Het beroepsgeheim van de fiscale raadgevers: camera obscura of tabula
rasa”, TFR 2002, (295) 307. 235 Cass. 4 januari 2008, Not.Fisc.M. 2008, afl. 10, 349, noot M. MAUS, Pas. 2008, afl. 1, 28, RGCF 2008, afl. 4,
303, Rec.gén.enr.not. 2008, afl. 7, 277, Rev.not.b. 2008, afl. 3020, 375 en T.Not. 2008, afl. 4, 234. 236 Art. 3.13.1.3.1 VCF. 237 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 179 en 181 en M. MAUS, De
fiscale controle, Brugge, die Keure, 2005, 224. 238 Cass. 22 mei 2015, Fisc.Koer. 2015, afl. 12, 701, noot S. SABLON, Juristenkrant 2015, afl. 312, 10, FJF 2015,
afl. 10, 311, RABG 2015, afl. 19, 1352, noot J. VANDEN BRANDEN, RGCF 2015, afl. 6, 459, noot P. DHAEYER,
TFR 2015, afl. 486, 682, noot W. VETTERS en J. BONNE; Gent 13 mei 1977, JDF 1977, 286 en Luik 13 januari
1988, JDF 1988, 222. 239 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 182-183.
66
notaris niet meewerken aan constructies met bijvoorbeeld ‘zwart geld’. Indien hij dat wel doet
riskeert hij als medeplichtige of mededader te worden gezien en kan hij strafrechtelijk,
burgerrechtelijk en tuchtrechtelijk worden gesanctioneerd.240
2. De controle van de eigen belastingtoestand
148. Zoals eerder vermeld bestaat het beroepsgeheim in het belang van de cliënt en kan de
notaris er zelf geen rechten uit putten (zie supra nr. 23). Bijgevolg kan de notaris in beginsel
het beroepsgeheim niet inroepen in het kader van een controle van de eigen belastingtoestand.241
Het beroepsgeheim kan nooit worden ingeroepen om zelf te ontkomen aan een fiscale
aanslag.242 Dit alles neemt echter niet weg dat het beroepsgeheim toch een obstakel kan vormen
bij de controle van de eigen belastingtoestand van de notaris.243
2.1 Het boekenonderzoek
149. Krachtens artikelen 315 en 315bis WIB92244 en artikelen 60, 61, 62bis en 64 WBTW kan
de administratie de notaris verplichten om alle boeken en bescheiden voor te leggen om de
belastingtoestand van die laatste te controleren. Zo moet de notaris bijvoorbeeld zijn
factuurboeken, balans, jaarrekening etc. kunnen voorleggen. Ook alle stukken die tot het
bijhouden van de boekhouding hebben gediend, moeten worden voorgelegd. Het gaat dan
bijvoorbeeld om telbanden, dubbels van kwijtingen, facturen, inventarissen, kasboeken etc.
Ook de dagboeken en de gedagtekende en ondertekende ontvangstbewijzen van
beroepsinkomsten moeten worden voorgelegd. Daarnaast dienen notarissen ook inzage te
verlenen van de rekeningen waarop hun beroepsontvangsten werden overgeschreven of gestort,
althans voor zover deze rekeningen relevant zijn voor de eigen fiscale toestand.
150. Er heerst twijfel of de fiscus bij een boekenonderzoek, zoals hierboven beschreven, ook
de boeken en de bescheiden i.v.m. derdenrekeningen kan inkijken. Deze rekeningen hebben in
240 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 187-188. 241 Gent 18 maart 1964, JT 1964, 724. 242 Cass. 17 juni 1969, Pas. 1969, I, 960. 243 M. MAUS, De fiscale controle, Brugge, die Keure, 2005, 239 en M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning
met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J. BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr.
22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 192. 244 Artt. 3.13.1.2.1 en 3.13.1.2.2 VCF.
67
principe geen belang bij de controle van de belastingtoestand van de notaris, daar er enkel
gelden van derden op worden gestort. Sommige auteurs zijn de mening toegedaan dat dergelijke
derdenrekeningen nooit het voorwerp kunnen uitmaken van een fiscaal boekenonderzoek.245 Er
is echter rechtspraak voorhanden die heeft geoordeeld dat de fiscus dergelijke rekeningen wel
kan inkijken, maar dat het de taak van de geheimhouder is om ervoor te zorgen dat de identiteit
van het cliënteel wordt afgedekt of verwijderd.246
2.2 De vraag om inlichtingen
151. Artikelen 316 WIB92247 en 62, §1 WBTW verplichten de belastingplichtige alle
inlichtingen te verstrekken die van hen worden gevorderd door de administratie. De notaris is
in beginsel gehouden tot het verstrekken van deze inlichtingen. Enkel indien de vragen manifest
onwettelijk zijn of indien de notaris overmacht kan bewijzen, dienen de inlichtingen niet te
worden verstrekt.248 Daarnaast kan de notaris het verstrekken van bepaalde inlichtingen
weigeren indien die inlichtingen zijn gedekt door het beroepsgeheim.249
2.3 De fiscale visitatie
152. Krachtens artikelen 319 WIB92250 en 63 WBTW heeft de administratie toegang tot
beroepslokalen. Het beroepsgeheim doet in beginsel geen afbreuk aan dit visitatierecht, zij het
dat de fiscale ambtenaren geen toegang hebben tot de beroepslokalen indien de geheimplichtige
er zijn beroep uitoefent in de aanwezigheid van zijn cliënten.251 Bijgevolg is het de administratie
niet toegestaan om een door het beroepsgeheim gebonden beroepsbeoefenaar onaangekondigd
te visiteren. Indien de fiscale ambtenaren dit wel zouden doen, zou immers het risico ontstaan
245 R. TOURNICOURT, “Procedure van verificatie der aangifte en van de betwistingen inzake vestiging der directe
belastingen” in L. COPPENS, R. TOURNICOURT, H. GEINGER en G. DE GROOTE (eds.), De advocaat en de fiscus,
Antwerpen, Kluwer, 1984, (91) 101. 246 M. MAUS, De fiscale controle, Brugge, die Keure, 2005, 239; M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning
met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J. BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr.
22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 193-194 en Gent 15 juni 2010, Fisc.Koer. 2010, afl. 16, 625, noot X, TGR-
TWVR 2012, afl. 1, 65 en TFR 2010, afl. 390, 905, noot T. AFSCHRIFT en P. VAN HISSENHOVEN. 247 Art. 3.13.1.2.3 VCF. 248 R. FORESTINI en S. BLONDEEL, “De la déclaration au controle fiscal. Les droits et les devoirs du fisc”, RGCF
2003, afl. 5, (7) 15. 249 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 194. 250 Art. 3.13.1.2.6 VCF. 251 Parl.St. Kamer 1961-1962, 264/42, 217.
68
dat zij in contact komen met de cliënten van de beroepsbeoefenaar. Enkele auteurs zijn de
mening toegedaan dat het visitatierecht enkel kan worden uitgeoefend in de aanwezigheid van
een vertegenwoordiger van de tuchtrechtelijke overheid.252 Dat is mijns inziens niet nodig, daar
de ambtenaren enkel een bezoekrecht hebben. Ze hebben geen zoekrecht, dus het
beroepsgeheim komt in principe niet in het gedrang.253
3. Fiscaal derdenonderzoek
153. In het kader van een fiscaal derdenonderzoek krachtens artikelen 322, 323, 325 en 326
WIB92254 en 60, 61, 62bis en 64 WBTW is de administratie gerechtigd derden te interpelleren
omtrent de fiscale toestand van andere belastingplichtigen. Indien de administratie aan de
notaris informatie vraagt die onder het beroepsgeheim valt, kan de notaris zijn beroepsgeheim
inroepen en aldus de verstrekking van de informatie aan de administratie weigeren. De
administratie kan m.a.w. de notaris wel verplichten om mee te werken aan dergelijke
onderzoeken, maar die laatste kan niet verplicht wordt om informatie mee te delen die onder
het beroepsgeheim valt. De notaris kan zijn beroepsgeheim vanzelfsprekend niet inroepen om
de informatieverstrekking aan de administratie te weigeren voor informatie die niet door het
beroepsgeheim is gedekt.255
154. Krachtens artikelen 181-1, 181-2 en 183 W.Reg.256 heeft de administratie ook in het kader
van de registratierechten enkele onderzoeksbevoegdheden. Op grond van die artikelen kunnen
notarissen worden verplicht tot het voorleggen van hun repertoria en akten waarvan zij
bewaarders zijn aan de administratie. Er wordt aangenomen dat de notaris zijn beroepsgeheim
niet kan inroepen tegen deze bijzondere onderzoeksbevoegdheid van de administratie. Op grond
van artikel 183 W.Reg.257 heeft de administratie het recht om vragen te stellen aan notarissen
252 R. TOURNICOURT, “Procedure van verificatie der aangifte en van de betwistingen inzake vestiging der directe
belastingen” in L. COPPENS, R. TOURNICOURT, H. GEINGER en G. DE GROOTE (eds.), De advocaat en de fiscus,
Antwerpen, Kluwer, 1984, (91) 102. 253 M. MAUS, De fiscale controle, Brugge, die Keure, 2005, 217 en M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning
met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J. BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr.
22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 194-195. 254 Artt. 3.13.1.3.1, 3.13.1.3.2, 3.13.1.3.5 en 3.13.1.3.6 VCF. 255 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 195-196. 256 Artt. 3.13.1.1.1, 3.13.1.3.1, 3.13.1.4.1 en 3.18.0.0.1, §1 VCF. 257 Artt. 3.13.1.2.5, lid 3, 3.13.1.3.1, §6 en §7, 3.13.1.3.2 en 3.18.0.0.1, §2, 10° VCF.
69
omtrent bepaalde rechtsfeiten. Er wordt aangenomen dat de notaris zijn beroepsgeheim wel kan
inroepen tegen deze algemene onderzoeksbevoegdheid van de administratie.258
155. Wat betreft de successierechten kan verwezen worden naar artikelen 97 en 100 W.Succ.259
Artikel 97 W.Succ. verplicht de notaris om over te gaan tot een inventarisatie van de effecten,
sommen en waarden die hij onder zich houdt en die toekomen aan de erfgenamen of de
legatarissen. Die inventaris dient te worden overgedragen aan de bevoegde administratie. De
notaris kan zijn beroepsgeheim niet inroepen tegen deze bijzondere onderzoeksbepaling.
Artikel 100 W.Succ. omvat een algemeen vraagrecht van de administratie. Hier kan de notaris
zijn beroepsgeheim wel opwerpen om de bekendmaking van bepaalde informatie te
weigeren.260
4. De rechtsbescherming ex artikel 334 WIB92
156. In het kader van de inkomstenbelastingen bepaalt artikel 334 WIB92261 dat, wanneer een
persoon bij een ‘vraag om inlichtingen’ of een ‘boekenonderzoek’ het beroepsgeheim doet
gelden, de administratie om de tussenkomst van de territoriaal bevoegde tuchtoverheid moet
verzoeken. Die tuchtoverheid zou dan kunnen oordelen of, en gebeurlijk in welke mate, de
vraag om inlichtingen of de overlegging van boeken en bescheiden verzoenbaar is met de
eerbiediging van het beroepsgeheim. In het kader van het notariaat zal in dergelijk geval de
kamervoorzitter van de provinciale kamer moeten worden gevat om een oordeel te vellen.
M.a.w. indien de notaris zijn beroepsgeheim doet gelden, zal de administratie steeds de
territoriaal bevoegde tuchtoverheid moeten vatten indien de administratie de notaris toch wil
verplichten om de informatie te verschaffen.262
157. Het lijkt noodzakelijk dat de notaris in dat geval alle relevante documenten en informatie
meedeelt aan de kamervoorzitter zodat deze laatste een oordeel kan vellen over het al dan niet
terecht ingeroepen beroepsgeheim t.a.v. de administratie. De kamervoorzitter kan de notaris
zelfs verplichten om bepaalde informatie aan hem over te maken, zelfs al is die informatie door
258 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 196. 259 Artt. 3.13.1.3.7 en 3.13.1.3.1, §1, §6 en §7 VCF. 260 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 196. 261 Art. 3.19.0.0.1 VCF. 262 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 196-197.
70
het beroepsgeheim gedekt. De notaris schendt hiermee zijn beroepsgeheim niet, daar de
provinciale kamers van notarissen ook gebonden zijn door het beroepsgeheim. Daarnaast is het
ook de taak van de provinciale kamers van notarissen om erop toe te zien dat de notaris geen
misbruik maakt van zijn beroepsgeheim. Indien de kamervoorzitter oordeelt dat het
beroepsgeheim ten onrechte is ingeroepen, dan moet de notaris de desbetreffende informatie
toch verstrekken aan de administratie, de notaris is immers gehoorzaamheid aan de kamer
verplicht. Indien de notaris alsnog weigert de informatie mee te delen aan de administratie, dan
dient hij te worden beschouwd als elke andere persoon die weigert mee te werken aan een
fiscaal onderzoek en kan hij voor zijn halsstarrigheid worden gesanctioneerd.263
158. Het is onduidelijk of ook de administratie is gebonden door het oordeel van de
kamervoorzitter. Het lijkt echter dat ook de administratie zich moet neerleggen bij het oordeel
van de kamervoorzitter, daar de wetgever de hierboven uiteengezette regeling beschouwde als
een soort arbitrage.264 Ook het Hof van Cassatie oordeelde recentelijk dat de beslissing van de
tuchtoverheid niet kan worden aangevochten bij de fiscale rechter.265
159. Deze regeling rond de tussenkomst van de tuchtrechtelijke overheden bij een beroep op
het beroepsgeheim bestaat enkel in het kader van de inkomstenbelastingen. Bijgevolg kan er
een impasse ontstaan in dergelijke situaties inzake de successierechten, registratierechten of
BTW.266
B. Mededeling van notariële akten
1. Algemeen
160. Artikel 23 Ventôsewet bepaalt het volgende: “De notaris mag evenmin zonder een
beschikking van de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg uitgiften afgeven noch
mededeling van een akte doen anders dan aan de onmiddellijke belanghebbende personen, hun
263 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 197-198 en M. MAUS, De
fiscale controle, Brugge, die Keure, 2005, 243. 264 Parl.St. Kamer 1961-1962, 264/1, 110. 265 Cass. 19 oktober 2012, Fiscoloog 2013, afl. 1327, 13, concl. D. THIJS, JLMB 2013, afl. 32, 1646, Pas. 2012,
afl. 10, 1958, RGCF 2013, afl. 4, 307, TGR-TWVR 2013, afl. 2, 140, noot en TFR 2013, afl. 435, 139, noot en M.
MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J. BAEL
(ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 198. 266 M. MAUS, “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van de notaris” in J.
BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013, (175) 198.
71
erfgenamen of rechtverkrijgenden, op straffe van schadevergoeding, 100 euro geldboete en, in
geval van herhaling, schorsing in zijn ambt gedurende drie maanden; behoudens evenwel de
uitvoering van wetten en verordeningen op het registratierecht en die betreffende de akten
welke openbaar moeten worden gemaakt in de rechtbanken.”
161. Krachtens bovenstaand artikel mag de notaris noch “uitgiften afgeven noch mededeling
van een akte doen”. Onder dit begrip moet elke vorm van document worden verstaan. Bijgevolg
mag de notaris niet zomaar uitgiften, grossen267, uittreksels, minuten268, afschriften, eenvoudige
fotokopieën etc. afgeven. Daarnaast mag de notaris dergelijke documenten ook niet zomaar
voorlezen of laten zien.269 In tegenstelling tot artikel 22 Venôsewet, die de bescherming van de
minuut beoogt, beschermt artikel 23 Ventôsewet de inhoud van de akte. Aldus speelt de
materiële drager waarop de verboden mededeling gebeurt geen rol.270 In beginsel betreft de
mededeling aan de daartoe gerechtigde personen ex artikel 23 Ventôsewet de mededeling van
de gehele akte, ook al is een persoon slechts belanghebbende bij een deel van de akte.271
2. Aan wie mag een akte worden meegedeeld?
2.1 Onmiddellijk belanghebbenden, erfgenamen en rechtverkrijgenden
of bevel van de rechter
162. De “onmiddellijk belanghebbende personen” kunnen de mededeling van de akte aan de
notaris vragen. De grens tussen deze onmiddellijk belanghebbende personen en gewone
belanghebbende personen is niet altijd makkelijk te trekken. Onmiddellijk belanghebbenden
zouden diegenen zijn die, op basis van de wil van de partijen bij de akte of de wet, een
rechtstreeks voordeel halen uit de akte. Daartoe behoren o.m.: de partijen, begunstigden van
een derdenbeding, begunstigden van schenkingen, een schuldenaar die kwijting verkrijgt van
267 Voor de afgifte van een grosse geldt krachtens art. 26 Ventôsewet een nog striktere benadering. Het artikel laat
de afgifte aan louter “onmiddellijk belanghebbende personen” niet toe. Enkel “belanghebbende partijen” mogen
een grosse ontvangen. Bijgevolg kan elke schuldeiser slechts één grosse ontvangen. 268 Zie art. 22 Ventôsewet. 269 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 225. 270 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 7-8. 271 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 8-9; F.
DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 270 en KG Verviers
22 december 2011, Rev.not.b. 2012, afl. 3069, 870, noot D.S.
72
zijn schuldeiser etc.272 Daartoe behoren niet: de schuldeisers van de partijen273, of hun advocaat,
tenzij in de akte een beschikking ook rechtstreeks in hun voordeel werd gemaakt, de voogd
voor de inmiddels meerderjarig geworden pupil, de mandataris na het verstrijken van zijn
mandaat etc.274
163. Naast de onmiddellijk belanghebbende personen zijn ook hun erfgenamen gerechtigd tot
een mededeling van de akte. Hieronder worden zowel de wettelijke als de testamentaire
(algemene legatarissen en legatarissen ten algemene titel) erfgenamen begrepen. Aldus kan een
onterfde erfgenaam, na het overlijden van de testator, het testament opvragen om na te gaan
hoe hij werd onterfd. De notaris dient zich echter wel te onthouden van de mededeling van
vertrouwelijke gesprekken met de testator275 of van herroepen testamenten.276
164. Een derde categorie van personen die gerechtigd zijn tot het ontvangen van een mededeling
van een akte, zijn de rechtverkrijgenden van de onmiddellijk belanghebbende personen. Het
gaat om de personen die ten bijzondere titel in de plaats treden van de onmiddellijk
belanghebbende personen. Bijgevolg is de koper rechtverkrijgende van de verkoper en kan hij
mededeling bekomen van alle akten waarbij de verkoper destijds het goed verwierf. Diezelfde
redenering geldt voor de begiftigde t.a.v. de akte van de schenker, de bijzondere legataris t.a.v.
de akte van de testator etc.277
165. Het zijn de personen die om de mededeling verzoeken die moeten bewijzen dat zij daartoe
zijn gerechtigd.278 Het delen van door het beroepsgeheim beschermde informatie met andere
272 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 9 en H. CASMAN,
Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 189. 273 Rb. Luik 17 mei 1985, JL 1985, 503 en M. BAX, “Het overlijden van de schuldenaar: de schuldeiser op een
dood spoor?”, TBBR 1996, (283) 284. 274 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 226-227. 275 Antwerpen 17 mei 1991, RW 1991-92, 470. 276 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 227; B. VERVOORT, “De
aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse jaar XI en diens
verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 9 en F. DEBUCQUOY, “Algemene
beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende
notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 272-273. 277 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 227; B. VERVOORT, “De
aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse jaar XI en diens
verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 9 en H. CASMAN, Précis du
notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 190. 278 F. DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 265.
73
beroepsbeoefenaars is in sommige gevallen mogelijk, er wordt dan gesproken van een gedeeld
of gemeenschappelijk beroepsgeheim. Enkele voorwaarden dienen te worden gerespecteerd:279
- De mededeling gebeurt aan een andere beroepsbeoefenaar die tevens gebonden is door
het beroepsgeheim.
- Het delen gebeurt slechts indien het noodzakelijk is in het belang van de
geheimgerechtigde.
- De geheimgerechtigde stemt toe.
De notaris die om een mededeling van een akte wordt verzocht dient steeds te toetsen aan de
voorwaarden van artikel 23 Ventôsewet. Aldus kunnen andere professionelen zoals
accountants, advocaten, notarissen etc. niet zomaar in eigen naam om de mededeling van een
akte vragen, ook al zijn dergelijke professionelen ook gebonden door het beroepsgeheim.
Dergelijke andere beroepsbeoefenaars kunnen zich dus niet zonder meer beroepen op het
‘gedeeld beroepsgeheim’ om de mededeling van een akte te verkrijgen. Wel kunnen
bewindvoerders, voogden en lasthebbers (wanneer zij de akte nodig hebben voor de uitvoering
van hun opdracht) van de hierboven opgesomde categorieën van personen ook gerechtigd zijn
om een mededeling van de akte te ontvangen.280 Aldus kan bv. een advocaat, die optreedt als
lasthebber van bv. een onmiddellijk belanghebbende persoon, om een mededeling van een akte
verzoeken.281 Na het beëindigen van hun opdracht verliezen dergelijke personen hun
bevoegdheid om een mededeling te vragen.282
166. Verder wordt aangenomen dat artikel 23 Ventôsewet niet enkel een verbod inhoudt tot
mededeling aan andere categorieën van personen dan diegene die hierboven werden besproken.
Het artikel houdt ook een recht op mededeling in voor die besproken categorieën van personen.
Bijgevolg kunnen die personen de mededeling van een akte niet enkel vragen, maar ook eisen.
De mededeling kan niet worden geweigerd, tenzij bij niet-betaling van de kosten en
279 B. DE KLERCK en V. YANGANDI, “Gedeeld (gemeenschappelijk) beroepsgeheim” in X., Het beroepsgeheim van
de bedrijfsrevisor. Begrip, uitzonderingen, gedeeld geheim, internationale context, toepassingsgevallen en
strafonderzoek, Brugge, die Keure, 2009, nr. 32, (49) 51-52; P. LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant,
2005, 142-143 en Brussel 26 oktober 1960, JT 1961, 316. 280 L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 226-227 en H. CASMAN,
Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 189 en A. MICHIELSENS, “De deontologische code”, Not.Fisc.M. 2007,
afl. 7, (177) 183. 281 F. DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 265-266. 282 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 9-10 en F.
DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 272.
74
voorschotten van de akte en/of het afschrift (art. 1381 Ger.W.).283 De weigering tot mededeling
aan de daartoe gerechtigde personen kan zelfs worden beschouwd als een verboden
ambtsweigering in de zin van artikel 3 Ventôsewet.284
167. Tot slot kan de notaris ook verplicht worden tot het meedelen van een akte krachtens een
rechterlijk bevel van de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg.285
C. Getuigenis in rechte, overlegging van stukken, recht van
verdediging en huiszoeking en inbeslagname
1. De getuigenis in rechte
168. Krachtens artikelen 458 Sw. juncto 929 Ger.W. heeft de geheimplichtige een mogelijkheid
tot spreken in het kader van een getuigenis in rechte (artt. 915-961 Ger.W. en artt. 71 en 157
Sv.). In beginsel heeft de notaris de keuze om geheime informatie al dan niet bekend te maken
in het kader van een getuigenis in rechte.286 Het betreft aldus geen echte meldingsplicht, daarom
zal er niet in detail worden ingegaan op de verhouding tussen het beroepsgeheim en de
getuigenis in rechte. Hieronder worden louter enkele krachtlijnen uiteengezet.
169. De notaris zal wel moeten verschijnen en de eed afleggen indien hij wordt opgeroepen om
te getuigen in rechte (d.i. een getuigenis onder ede voor de hoven en rechtbanken of voor de
onderzoeksrechter).287 Eens dat is gebeurd kan de notaris zelf, in eer en geweten, beslissen of
hij bepaalde geheime inlichtingen wenst te verstrekken.288 Indien hij overgaat tot het
verstrekken van informatie die principieel is gedekt door het beroepsgeheim, geniet hij daarvoor
283 H. CASMAN, Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 187-188. 284 F. DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 268. 285 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 10; H. CASMAN,
Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 192; L. WEYTS, Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet,
Mechelen, Kluwer, 2012, 227 en F. DEBUCQUOY, “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële
akten en de beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, (263) 268. 286 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
57 en 59. 287 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 419 en F.
BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 57. 288 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 420; F.
BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52) 57; Rb.
Brussel 29 augustus 1997, TBBR 2000, 112; Pol. Luik 16 oktober 1985, JL 1985, 594 en JT 1986, 27; Brussel 4
mei 1949, JT 1949, 377, noot L. CARLIER en Antwerpen 18 september 2000, T.Gez. 2000-01, 290.
75
een strafrechtelijke immuniteit. Tuchtrechtelijk kan de notaris wel nog gesanctioneerd worden
indien hij door zijn getuigenis bijvoorbeeld de waardigheid van zijn ambt in het gedrang brengt
of indien hij de belangen van de geheimgerechtigde schaadt (zie supra nr. 42).289 De notaris die
wenst te spreken mag natuurlijk geen vertrouwelijke informatie bekendmaken die geen verband
heeft met de feiten waarvoor hij wordt opgeroepen.290 De notaris hoeft geen specifieke vraag
af te wachten om bepaalde geheime informatie prijs te mogen geven. Het wordt aanvaard dat
de notaris vertrouwelijke gegevens bekendmaakt wanneer het hem niet uitdrukkelijk wordt
gevraagd, voor zover die gegevens verband houden met de feiten waarvoor hij is opgeroepen.291
Deze regels zijn mutatis mutandis van toepassing op getuigenissen in burgerrechtelijke
rechtscolleges, strafrechtelijke rechtscolleges en parlementaire onderzoekscommissies.292 In
het kader van een ondervraging in een strafonderzoek of een officieuze verhoring door de politie
dient de notaris wel steeds zijn beroepsgeheim in te roepen om het verstrekken van geheime
informatie te weigeren.293 Het spreekt voor zich dat de notaris zijn discretieplicht ex artikel 13
Deontologische Code niet kan inroepen om een getuigenis te weigeren.294
170. Het beroepsgeheim kan niet van zijn doel worden afgewend en aldus moet de rechter in
de mate van het mogelijke nagaan of de weigering om de getuigenis af te leggen gegrond is.295
De notaris kan m.a.w., bij een getuigenis in rechte, zich bijvoorbeeld niet op het beroepsgeheim
beroepen uit louter eigenbelang. De aanwending van het beroepsgeheim dient aldus steeds te
gebeuren in het belang van de geheimgerechtigde. Het is aan de feitenrechter om na te gaan of
de inroeping van het beroepsgeheim in het belang van de geheimgerechtigde gebeurt en of de
aanwending van het beroepsgeheim niet louter andere belangen dan deze van de
geheimgerechtigde dient. Het spreekt voor zich dat dit een zeer moeilijke opdracht is voor de
feitenrechter. Hij zal slechts zelden kunnen besluiten tot een afwending van het doel van de
geheimhoudingsplicht met als gevolg dat hij zich zal moeten neerleggen bij de introspectie en
289 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 418 en 423
en F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
57 en 64. 290 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 421. 291 Antwerpen 17 mei 1991, RW 1991-92, 470 en Gent 2 mei 1961, RW 1961-62, 1351. 292 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 422. 293 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 422. 294 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 425 en P.
LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 61 en 237. 295 Cass. 23 september 1986, Arr.Cass. 1986-87, 96, Bull. 1987, 89, Pas. 1987, I, 89 en TGR 1987, 128 en
Antwerpen 18 september 2000, T.Gez. 2000-01, 290.
76
het gewetensoordeel van de notaris die beslist om niet te getuigen.296 Indien de rechter besluit
dat de notaris het beroepsgeheim van zijn doel afwendt, of indien hij oordeelt dat de bekend te
maken informatie niet door het beroepsgeheim wordt beschermd, kan hij hem verplichten te
spreken.297
2. De overlegging van stukken
171. Krachtens artikelen 877-882 Ger.W. kan de rechter de overlegging van stukken bevelen.298
Hij kan dit doen indien de kwestieuze stukken het bewijs van een relevant feit bevatten en
indien er gewichtige, bepaalde en met elkaar overeenstemmende vermoedens bestaan dat een
partij of een derde dergelijk stuk in zijn bezit heeft. Dezelfde principes als bij de getuigenis in
rechte zijn van toepassing.299 Aldus kan de notaris weigeren om bepaalde stukken over te leggen
indien die stukken door het beroepsgeheim worden beschermd.300 Wanneer de rechter de
overlegging van een minuut of een uitgifte beveelt, dienen de regels van artikelen 22 en 23
Ventôsewet te worden gerespecteerd.301 De rechter kan de overlegging van de door het
beroepsgeheim beschermde stukken bevelen indien de geheimplichtige het beroepsgeheim van
zij doel afwendt.302
296 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 423-424;
Cass. 5 februari 1985, Arr.Cass. 1984-85, 749, Bull. 1985, 670 en Pas. 1985, I, 670; Cass. 18 juni 2010,
Juristenkrant 2010, afl. 213, 5, J.dr.jeun. 2011, afl. 310, 43, noot J.J., JLMB 2010, afl. 42, 2011, Pas. 2010, afl. 6-
8, 1952, RW 2011-12, afl. 14, 652, noot en T.Gez. 2011-12, afl. 2, 116, noot N.C.-B. en Cass. 29 oktober 1991,
Arr.Cass. 1991-92, 197, Bull. 1992, 162 en Pas. 1992, I, 162. 297 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
61. 298 Cass. 19 december 1994, RW 1995-96, 1207, noot S. VAN OVERBEKE en T.Gez. 1996-97, 257, noot C. HENNAU-
HUBLET; Rb. Brussel 23 april 1999, T.Gez. 1999-00, 353, noot M. BOULANGER; Rb. Aarlen 6 maart 1992, JT 1992,
642 en TBBR 1993, 83; Kh. Brussel 16 februari 1984, T.Verz. 1987, 124, noot M. STANDAERT en Pol. Nijvel 2
april 1993, T.Gez. 1996-97, 291. 299 Cass. 30 oktober 1978, Arr.Cass. 1978-79, 235 en Pas. 1979, I, 248; Cass. 29 oktober 1991, Arr.Cass. 1991-
92, 197, Bull. 1992, 162 en Pas. 1992, I, 162; Antwerpen 18 september 2000, T.Gez. 2000-01, 290 en Arbh. Gent
6 juni 1997, Soc.Kron. 1999, 121. 300 P. LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 242 en P. TRAEST, “De notaris en het strafrecht” in
X. (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 7, Brugge, die Keure, (13) 23-24. 301 S. DEVOS, “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6, (417) 420-421. 302 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
58-59; Cass. 29 oktober 1991, Arr.Cass. 1991-92, 197, Bull. 1992, 162 en Pas. 1992, I, 162 en Arbh. Bergen 5
september 1980, Inf.RIZIV 1981, 151, noot R. GROSEMANS, JT 1980, 742, noot R. GROSEMANS, JTT 1981, 107,
RDPC 1981, 99, noot R. GROSEMANS en TSR 1981, 71.
77
3. Recht van verdediging
172. De rechten van verdediging in strafzaken hebben voorrang op het beroepsgeheim. Aldus
mag de notaris geheime informatie bekendmaken indien dat noodzakelijk is voor zijn
verdediging. Aangezien het hier louter om een mogelijkheid gaat, en geen plicht, wordt hier
niet dieper op ingegaan.303
4. Huiszoeking en inbeslagname
4.1 De geheimhouder wordt zelf van een misdrijf verdacht
173. Wanneer de notaris zelf van een misdrijf wordt verdacht, geldt het adagium
‘beroepsmisdrijf sluit beroepsgeheim uit’.304 Aldus verliezen de documenten die de notaris in
zijn bezit heeft hun vertrouwelijk karakter en kunnen ze in beslag worden genomen.305
Doorgaans worden dergelijke huiszoekingen uitgevoerd door de onderzoeksrechter zelf306 en
in aanwezigheid van een vertegenwoordiger van de tuchtrechtelijke overheid. Deze laatste kan
autonoom adviseren of bepaalde stukken al dan niet onder het beroepsgeheim vallen. Op die
manier kan de privacy van derden die met het onderzoek niets te maken hebben nog enigszins
worden gegarandeerd.307
303 Voor meer info, zie: L. VANHEESWIJCK, “Het beroepsgeheim en het recht van verdediging”, NC 2011, afl. 6,
345-350. 304 L. HUYBRECHTS, “Gebruik en misbruik van het beroepsgeheim, inzonderheid door revisoren, accountants en
advocaten”, TBH 1995, (664) 668; L. HUYBRECHTS, “Beroepsgeheim in de sfeer van de onderneming”, T.Strafr.
2004, afl. 2, (86) 105 en T. VANSWEEVELT en F. DEWALLENS, “Het patiëntendossier” in Reeks Gezondheidsrecht,
nr. 2, 135-136. 305 Cass. 5 februari 1985, Arr.Cass. 1984-85, 749, Bull. 1985, 670 en Pas. 1985, I, 670; Cass. 22 december 1992,
Arr.Cass. 1991-92, 1462, Bull. 1992, 1402, J.dr.jeun. 1994, afl. 131, 31, Pas. 1992, I, 1402, RW 1993-94, 464,
noot M. WOUTERS en Rev.dr.pén. 1993, 650; Cass. 24 april 2012, Juristenkrant 2012, afl. 252, 8, Dr.pén.entr.
2012, afl. 4, 277, noot, Pas. 2012, afl. 4, 888 en TGR-TWVR 2012, afl. 5, 345 en B. COOPMAN en V. DAUGINET,
“Beroepsgeheim en onrechtmatige bewijsverkrijging”, P&B 1997, (127) 135-136. 306 L. HUYBRECHTS, “Het zaken-, bank- en beroepsgeheim in het strafproces” in B. TILLEMAN (ed.),
Ondernemingsstrafrecht, Brugge, die Keure, 1999, (133) 158-159; T. VANSWEEVELT en F. DEWALLENS, “Het
patiëntendossier” in Reeks Gezondheidsrecht, nr. 2, 137-139 en H. BOSLY, D. VANDERMEERSCH en M.
BEERNAERT, Droit de la procédure pénale, Brugge, La Charte, 2010, 425-427 en 604-609. 307 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
62-63; A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en
bijzondere wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 19-20; Cass. 24 mei 2005, Arr.Cass.
2005, afl. 5, 1109, Pas. 2005, afl. 5-6, 1103, T.Gez. 2006-07, afl. 3, 174, noot F. BLOCKX en P&B 2006, afl. 1, 34
en KI Gent 8 mei 2003, T.Strafr. 2005, afl. 4, noot L. HUYBRECHTS.
78
4.2 De geheimhouder wordt niet zelf verdacht
174. Indien de notaris niet zelf van een misdrijf wordt verdacht, kan bij een huiszoeking en
inbeslagname opnieuw een conflict rijzen met het beroepsgeheim. Het is de onderzoeksrechter
geboden extra waakzaam en voorzichtig te zijn omdat de noodwendigheden van het onderzoek
hier in aanraking komen met de rechten van de verdediging en met de noodzaak om een beroep
te doen op de diensten van een beroepspersoon.308
4.3 Omvang van de inbeslagname
175. Alle gegevens die kunnen bijdragen tot de openbaring van de waarheid zijn beslagbaar.309
Aldus kunnen voorwerpen of documenten die het voorwerp uitmaken van het misdrijf of die
hebben gediend voor het plegen ervan, wel degelijk in beslag worden genomen.310
Gelijkaardige regels als bij de getuigenis in rechte en de overlegging van stukken zijn van
toepassing (zie supra nrs. 168 e.v.). De notaris en de vertegenwoordiger van de tuchtrechtelijke
overheid kunnen zich verzetten tegen het overhandigen van documenten die door het
beroepsgeheim worden beschermd.311 Het is echter de onderzoeksrechter die onafhankelijk zal
beslissen.312 Hij dient erop toe te kijken dat het beroepsgeheim niet van zijn doel wordt
afgewend en of de gegevens die in beslag worden genomen wel concreet een bijdrage leveren
tot de zaak.313 De onderzoeks- en vonnisgerechten kunnen achteraf nog steeds stukken die door
het beroepsgeheim worden beschermd uit de debatten weren.314
308 A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 19-20. 309 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
63. 310 A. MASSET, “Beroepsgeheim” in X. (ed.), Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en bijzondere
wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, (3) 19-20. 311 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
63 en F. BLOCKX, “Arts, Orde en onderzoeksrechter: huiszoekingen en inbeslagnames van medische stukken”,
T.Gez. 2006-07, afl. 3, (176) 177. 312 Cass. 24 april 2012, Juristenkrant 2012, afl. 252, 8, Dr.pén.entr. 2012, afl. 4, 277, noot, Pas. 2012, afl. 4, 888
en TGR-TWVR 2012, afl. 5, 345. 313 F. BLOCKX: “Arts, Orde en onderzoeksrechter: huiszoekingen en inbeslagnames van medische stukken”, T.Gez.
2006-07, afl. 3, (176) 176-177. 314 F. BLOCKX, “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M. 2015, afl. 2, (52)
63-64 en Cass. 9 juni 2004, Arr.Cass. 2004, afl. 6-8, 1025, Pas. 2004, afl. 5-6, 991 en Rev.dr.pén. 2005, afl. 1,
103.
79
D. Officieus/buitengerechtelijk verzet, derdenbeslag en
overdracht van schuldvordering
1. Officieus/buitengerechtelijk verzet
176. De tweespalt tussen de meldingsplicht en het beroepsgeheim en/of de discretieplicht komt
in de rechtspraak soms aan bod in het kader van het ‘officieus verzet’ of het ‘buitengerechtelijk
verzet’. Als voorbeeld kan het volgende worden geschetst: een schuldeiser verneemt dat zijn
schuldenaar een onroerend goed verkoopt. Zijn raadsman schrijft de instrumenterende notaris
aan en vraagt om rekening te houden met de schuldvordering van zijn cliënt, de schuldeiser. Er
wordt m.a.w. gevraagd dat de notaris rekening houdt met het officieus verzet tegen de
uitbetaling van het bedrag van de schuldvordering van zijn cliënt.315
Het spreekt voor zich dat de notaris de toestemming van zijn cliënt-schuldenaar nodig heeft
voor hij rekening kan houden met dit officieus verzet. Vervolgens zou de notaris de positie van
zijn cliënt moeten meedelen aan de schuldeiser die het officieus verzet deed, teneinde deze
laatste niet in de waan te laten dat hij toch rekening zal houden met het verzet.316
177. Dergelijke werkwijze stuit op twee mogelijke problemen.
Ten eerste is de geldigheid van dergelijk verzet twijfelachtig, daar de regels van het bewarend
en uitvoerend beslag van openbare orde zijn. Zelfs wanneer de notaris het officieus verzet zou
aanvaarden, dan nog zou de schuldenaar te allen tijde de schending van de openbare orde
kunnen inroepen. Het zou zelfs kunnen dat de notaris een beroepsfout maakt door mee te
werken aan de schending van de wet en van de openbare orde.317 In uitzonderlijke
omstandigheden zou het officieus verzet wel geoorloofd kunnen zijn. Het zou een geoorloofde
vorm van eigenrichting kunnen uitmaken indien het verzet strekt tot verdediging van
rechtmatige belangen die niet op afdoende wijze kunnen worden veilig gesteld met wettelijke
middelen. Dit zal slechts het geval zijn wanneer de schuldeiser, die beschikt over een
schuldvordering die voldoet aan de voorwaarden van de artikelen 1413 en 1415 Ger.W., bij
315 T. VAN SINAY, “Schiet (niet) op de pianist. Enkele bedenkingen over notariële aansprakelijkheid en mogelijke
lacunes in informatieverschaffing omtrent onroerende goederen”, TBBR 2003, afl. 10, (684) 699. 316 Brussel 4 februari 1997, DAOR 1999, afl. 49, 88 en T. VAN SINAY, “Schiet (niet) op de pianist. Enkele
bedenkingen over notariële aansprakelijkheid en mogelijke lacunes in informatieverschaffing omtrent onroerende
goederen”, TBBR 2003, afl. 10, (684) 699. 317 A. MICHIELSENS, “Over verzet tegen betaling, openbare orde, beroepsgeheim en rechten van derden”,
Not.Fisc.M. 1994, afl. 1-2, (24) 25 en Cass. 19 april 1990, Arr.Cass. 1989-1990, 1071, noot, Bull. 1990, 948, noot,
JLMB 1990, 982, noot G. DE LEVAL, Pas. 1990, I, 948, noot en RW 1990-91, 561, noot E. DIRIX.
80
uiterste noodzaak de beslagrechter niet tijdig kan bereiken om een voorafgaande machtiging te
bekomen. In dergelijk geval handelt de schuldeiser op eigen risico.318
Ten tweede impliceert de aanvaarding van een officieus verzet soms een mededeling door de
notaris van de sommen die hij in bewaring heeft, of van de sommen die hij ontvangt en die
toebehoren aan de schuldenaar. De mededeling door de notaris van de sommen die hij onder
zich houdt of zal houden, is een schending van het beroepsgeheim. Het officieus verzet
aanvaarden impliceert daarnaast ook de mededeling aan een derde, die geen partij is bij de
voorgenomen of verleden akte, dat een rechtshandeling zal gesteld worden en dat de
schuldenaar gelden zal ontvangen. De meeste notarissen negeren dan ook meestal dergelijk
officieus verzet.319
178. Besluitend kan worden gesteld dat de notaris in beginsel onrechtmatig handelt indien hij
met dit officieus verzet rekening houdt. Zelfs indien het verzet een geoorloofde vorm van
eigenrichting zo uitmaken, lijkt het, gelet op het beroepsgeheim, aangewezen dat de notaris nog
steeds voorzichtigheid aan de dag legt en zijn medewerking weigert. De notaris bij wie een
officieus verzet wordt gedaan, laat best aan de schuldeiser weten dat hij geen rekening zal
houden met diens verzet, zodat de schuldeiser zijn toevlucht kan nemen tot andere middelen.
De notaris kan immers aansprakelijk worden gesteld indien hij het nalaat om aan de schuldeiser
te melden dat hij geen rekening zal houden met het verzet, in dat geval kan immers de schijn
worden gewekt dat de notaris wel rekening zal houden met het verzet.320
2. Bewarend beslag onder derden
179. De notaris-derdebeslagene mag de sommen of de zaken die het voorwerp uitmaken van
het beslag, niet meer uit handen geven (art. 1451 Ger.W.). Daarnaast moet hij een verklaring
van derdebeslagene afleveren aan de beslaglegger (of de gerechtsdeurwaarder die voor hem is
opgetreden) en aan de schuldenaar (artt. 1452-1453 Ger.W.). De verklaring moet nauwkeurig
alle dienstige gegevens voor de vaststelling van de rechten van partijen vermelden en,
naargelang de gevallen:
318 K. BROECKX, “Derden-beslag. De plichten van de notaris als derde-beslagene” in X. (ed.), Rechtskroniek voor
het notariaat, nr. 4, Brugge, die Keure, 2003, (29) 34. 319 A. MICHIELSENS, “Over verzet tegen betaling, openbare orde, beroepsgeheim en rechten van derden”,
Not.Fisc.M. 1994, afl. 1-2, (24) 25-26. 320 K. BROECKX, “Derden-beslag. De plichten van de notaris als derde-beslagene” in X. (ed.), Rechtskroniek voor
het notariaat, nr. 4, Brugge, die Keure, 2003, (29) 34.
81
1) De oorzaken en het bedrag van de schuld, de dag van haar opeisbaarheid en in
voorkomend geval haar modaliteiten.
2) De bevestiging door de derdebeslagene dat hij niet of niet meer de schuldenaar is van
de beslagene.
3) De opgave van de beslagnemingen onder derden waarvan aan de derdebeslagene reeds
kennis is gegeven.
4) In voorkomend geval, de bedragen voorzien van een code die op de creditzijde van een
zichtrekening ingeschreven werden en de datum van de inschrijving ervan indien deze
gebeurde tijdens de dertig dagen die de datum van het beslag voorafgaan.
Indien het derdenbeslag op roerende goederen geschiedt, moet de derdebeslagene een
omstandige staat van de bedoelde goederen bij zijn verklaring voegen. Afschrift van de stukken
tot staving wordt bij de verklaring gevoegd.
180. De eerste verplichting, namelijk de verplichting om de goederen niet meer uit handen te
geven, zal weinig problemen opleveren. De tweede verplichting daarentegen, namelijk om de
verklaring van derdebeslagene af te leveren, kan in conflict komen met het beroepsgeheim.
Hetzelfde probleem kan zich stellen bij advocaten. Daaromtrent zijn enkele vonnissen terug te
vinden die oordelen dat de advocaat zijn beroepsgeheim niet kan inroepen om het afleveren van
een verklaring van derdebeslagene te weigeren, ook enkele auteurs zijn die mening
toegedaan.321 Er is ook rechtspraak en rechtsleer die in de andere zin lijkt te oordelen.322 Deze
kwestie lijkt dus ook in de advocatuur geen pasklaar antwoord te hebben.323
Het voornaamste argument van de rechtspraak die oordeelt dat het beroepsgeheim niet kan
worden ingeroepen om de aflevering van de verklaring van derdebeslagene te weigeren, lijkt
nogal zwak. Die rechtspraak vermeldt immers dat de wetteksten uit het Gerechtelijk Wetboek
rond beslag onder derden geen uitzonderingen bevatten op de plicht om de verklaring van
derdebeslagene af te leveren. Zoals gezegd lijkt dit een zwak argument te zijn, daar bijvoorbeeld
de algemene meldingsplicht van artikel 29 Sv. ook geen uitdrukkelijke uitzondering bevat
321 Beslagr. Verviers 16 oktober 1981, JL 1981, 386, noot G. DE LEVAL en JT 1982, 584; Beslagr. Luik 6 mei
1981, JL 1981, 381, noot G. DE LEVAL en JT 1982, 580, noot P. LAMBERT en R. DE PUYDT, “Overzicht van
rechtspraak. Professioneel recht Vlaamse advocatuur (1987-2007), TPR 2007, afl. 3, (1733) 1800-1801. 322 Beslagr. Brussel 14 februari 1991, Cah.dr.jud. 1991, 82, FJF 1991, 501, JLMB 1991, 423 en JT 1991, 313; K.
BROECKX, “Beslag op kwaliteitsrekeningen – zijn de rechthebbenden niet langer beschermd tegen de schuldeisers
van de rekeninghouder” (noot onder Cass. 27 januari 2011), Ius & Actores 2011, afl. 2, (231) 231-232 en C.
ENGELS, “Carparekening versus rubriekrekening” (noot onder Cass. 27 januari 2011), T.Not. 2011, (311) 321. 323 D. GRUYAERT, “De derdenrekening: stand van zaken na het cassatiearrest van 27 januari 2011”, TBBR 2012,
afl. 10, (470) 487.
82
omtrent het beroepsgeheim. Toch wordt aangenomen dat het beroepsgeheim primeert op die
algemene meldingsplicht (zie supra nrs. 47 e.v.), ook al vermeldt artikel 29 Sv. zelf geen enkele
uitzondering. Andere artikels vermelden dan weer dat ‘legitieme redenen’ kunnen worden
ingeroepen (waaronder het beroepsgeheim) om bepaalde bekendmakingen te weigeren. Nog
andere artikels vermelden wel uitdrukkelijk het beroepsgeheim als uitzondering op de plicht tot
bekendmaking.324
Omwille van deze inconsistentie van de wetgever, kunnen geen conclusies worden getrokken
uit het feit of een wetsartikel al dan niet zelf een uitdrukkelijke uitzondering bevat op bepaalde
meldingsplichten.325
181. Ook in het notariaat is deze kwestie allerminst duidelijk. De notaris zal een onderscheid
moeten maken tussen de inlichtingen die onder het beroepsgeheim vallen en de inlichtingen die
daar niet onder vallen. Dit onderscheid is niet altijd eenvoudig te maken (zie supra nrs. 10 e.v.).
In de gevallen dat de gegevens die moeten worden vermeld in de verklaring van derdebeslagene
niet onder het beroepsgeheim vallen, is er geen probleem. De notaris kan de verklaring zonder
problemen opstellen en afgeven. Indien de gegevens die moeten worden opgenomen in de
verklaring van derdebeslagene onder het beroepsgeheim vallen, dan ligt het moeilijker. De
meeste auteurs lijken de mening toegedaan dat de notaris wel een verklaring dient af te geven,
waarin hij zich beperkt tot een verwijzing naar zijn beroepsgeheim. De notaris dient duidelijk
te maken dat zijn beroepsgeheim hem verhindert te verklaren of hij al dan niet schuldenaar is
van de beslagene.326 De beslaglegger zou nog naar de rechtbank kunnen gaan om te laten
controleren of de notaris het beroepsgeheim niet van zijn doel afwendt. Een advies van de
provinciale kamer van notarissen zou ook mogelijk zijn.327
324 J. TAYMANS, “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux
cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à
l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 472-473. 325 J. TAYMANS, “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux
cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à
l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 472. 326 K. BROECKX, “Derden-beslag. De plichten van de notaris als derde-beslagene” in X. (ed.), Rechtskroniek voor
het notariaat, nr. 4, Brugge, die Keure, 2003, (29) 43; D. GRUYAERT, “De derdenrekening: stand van zaken na het
cassatiearrest van 27 januari 2011”, TBBR 2012, afl. 10, (470) 487 en V. VAN HERREWEGHE, “Derdenbeslag op
een derdenrekening van een advocaat” (noot onder Gent 13 november 2007), TGR-TWVR 2008, afl. 2, (127) 127. 327 J. TAYMANS, “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux
cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à
l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 475.
83
3. Overdracht van schuldvordering
182. Bij een overdracht van schuldvordering is de kennisgeving aan de gecedeerde schuldenaar
erg belangrijk. Door die kennisgeving (of door de erkenning van de overdracht door de
gecedeerde schuldenaar) wordt de overdracht tegenstelbaar aan de schuldenaar (art. 1690 BW).
Vanaf dit moment kan de gecedeerde schuldenaar niet meer bevrijdend betalen aan de oude
schuldeiser (cedent), hij kan enkel bevrijdend betalen aan de nieuwe schuldeiser
(cessionaris).328
183. In het kader van het notariaat kan het voorkomen dat bijvoorbeeld een kredietinstelling
(cessionaris) de notaris (de gecedeerde schuldenaar) inlicht over een overdracht van een
schuldvordering van een cliënt van de notaris (cedent). Bijgevolg zal de notaris enkel
bevrijdend kunnen betalen aan de kredietinstelling. De vraag die zich hier opdringt is welke
inlichtingen de notaris kan doorspelen aan de kredietinstelling. Nergens in de wet staat dat de
notaris (gecedeerde schuldenaar) de cessionaris dient in te lichten over het feit of hij al dan niet
schuldenaar was van de cedent. Daarnaast heeft de notaris ook geen plicht tot het meedelen van
het bedrag, de oorzaak, de modaliteiten etc. van de schuldvordering. De notaris hoeft in
principe, buiten het betalen van de schuld, niets anders te doen.329
184. Het probleem stelt zich indien die kredietinstelling (cessionaris) de notaris (gecedeerde
schuldenaar) expliciet om inlichtingen vraagt, wat vaak het geval zal zijn. Dit vormt vooral een
probleem bij de overdracht van toekomstige schuldvorderingen. Het gaat dan over
voorwaardelijke of onbepaalde schuldvorderingen of schuldvorderingen die onderhevig zijn
aan opschortende termijnen. In dergelijke gevallen kan de notaris niet meteen bevrijdend
betalen aan de kredietinstelling (cessionaris), daar de schuldvordering nog niet opeisbaar is.
Zoals eerder vermeld, dwingt niets de notaris tot het meedelen van de modaliteiten, termijnen
etc. van de schuldvordering aan de kredietinstelling. Het is aan te raden dat de notaris
hieromtrent instructies vraagt bij zijn cliënt (cedent). Het is namelijk mogelijk dat de cedent de
cessionaris heeft gemachtigd tot het bekomen van alle mogelijke inlichtingen bij de gecedeerde
schuldenaar. Indien de cliënt zijn toelating niet geeft aan de notaris voor het verstrekken van
328 J. TAYMANS, “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux
cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à
l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 479. 329 J. TAYMANS, “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux
cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à
l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 479-480.
84
bepaalde inlichtingen aan de kredietinstelling, dient de notaris zijn beroepsgeheim te
respecteren (voor zover de informatie onder het beroepsgeheim valt).330
185. Samengevat kan het volgende worden besloten: indien de kredietinstelling vraagt om de
betaling van een zekere, vaststaande en opeisbare schuldvordering, dient de notaris het bedrag
te betalen. Indien de notaris enkel schuldenaar is van toekomstige schuldvorderingen die nog
niet opeisbaar zijn, volstaat het dat de notaris aan de kredietinstelling meldt dat hij op dit
moment geen schuldenaar is van de cliënt (cedent). In beide gevallen kan hij slechts bijkomende
inlichtingen verstrekken aan de kredietinstelling indien de cliënt daarvoor zijn toestemming
geeft (in de veronderstelling dat die inlichtingen onder het beroepsgeheim vallen).
E. Overige reactieve meldingsplichten
1. Beroepsgeheim t.av. tuchtoverheden
186. Er wordt aanvaard dat de tuchtoverheid akten kan opvragen, daar het beroepsgeheim niet
zou gelden t.o.v. de tuchtoverheid.331 Daarnaast kan de notaris zich in principe ook niet
verzetten tegen het feit dat de tuchtoverheden voor toezicht op de boekhouding hun rol
vervullen. Aldus kan de provinciale kamer, voor zover dit strikt noodzakelijk is, de
boekhouding van de notaris meedelen aan de overheden of instellingen die in het kader van hun
wettelijke opdracht handelen (bv. de procureur des Konings, de Nationale Kamer van
Notarissen etc.).332
330 J. TAYMANS, “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux saisies-arrêts et aux
cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges – Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à
l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, (465) 480-481. 331 B. VERVOORT, “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt van 25 ventôse
jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 1, (2) 11 en Cass. 29
mei 1986, Arr.Cass. 1985-86, 1329, Bull. 1986, 1194, JT 1987, 331, noot P. LAMBERT, Pas. 1986, I, 1194 en RW
1986-87, 1027. 332 J. VERSTAPPEN, De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar, Gent, Larcier,
2009, 64.
85
DEEL V: BESLUIT
183. Met betrekking tot het beroepsgeheim en de discretieplicht kan worden besloten dat er
toch nog een en ander onduidelijk is. Dat is op zijn minst vreemd te noemen, daar het
beroepsgeheim in principe ouder is dan België.333 Mijns inziens worden de verschillende
theorieën rond het beroepsgeheim en de discretieplicht van de notaris nodeloos complex
gemaakt door de rechtsleer. Volgens mij dient men naar de notaris te kijken in zijn hoedanigheid
‘als notaris’. Aldus valt alle geheime informatie die de notaris verneemt in zijn hoedanigheid
‘als notaris’ onder het beroepsgeheim en alle niet-geheime informatie onder de discretieplicht.
Indien de geheime informatie en de niet-geheime informatie verweven zijn, dan kan de niet-
geheime informatie ook door het beroepsgeheim worden beschermd. De ingewikkelde en louter
juridisch-technische opdeling van de hoedanigheid van de notaris lijkt mij niet nodig te zijn.
Daarom zou het veel praktischer zijn om die opdeling in verschillende hoedanigheden
achterwege te laten, zowel in het kader van het beroepsgeheim als in het kader van de
burgerrechtelijke aansprakelijkheid van de notaris.
184. Met betrekking tot de meldingsplichten kan worden besloten dat het beroepsgeheim van
de notaris toch heel wat minder absoluut is dan het beroepsgeheim van bijvoorbeeld de arts of
de advocaat. Omdat hij een deel van het openbaar gezag vertegenwoordigt, is de notaris
gehouden tot het melden van bepaalde informatie aan de bevoegde overheden. Het dient wel te
worden opgemerkt dat de te melden informatie in sommige gevallen slechts betrekking heeft
op metagegevens. Het is belangrijk dat de notaris niet meer informatie meldt dan wat hij
krachtens de wet is verplicht te melden. Indien hij bijkomende informatie zou vrijgeven, terwijl
hij daartoe niet wettelijk is verplicht, kan hij zijn beroepsgeheim alsnog schenden.
333 P. LAMBERT., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 7-12.
86
BIBLIOGRAFIE
RECHTSLEER
Monografieën
BLOCKX, F., Beroepsgeheim, Antwerpen, Intersentia, 2013, 510 p.
BOSLY, H., VANDERMEERSCH, D. en BEERNAERT, M., Droit de la procédure pénale, Brugge, La
Charte, 2010, 1593 p.
CASMAN, H., Précis du notariat, Brussel, Bruylant, 2011, 347 p.
CASMAN, H., GERLO, I. en VERMEERSCH, B., De Verkoopakte. Handboek voor de notariële
praktijk, Mechelen, Kluwer, 2005, 248 p.
DE NAUW, A., Inleiding tot het bijzonder strafrecht, Mechelen, Kluwer, 2010, 471 p.
LAMBERT, P., Secret professionel, Brussel, Bruylant, 2005, 369 p.
MAUS, M., De fiscale controle, Brugge, die Keure, 2005, 858 p.
GERLO, J., Huwelijksvermogensrecht, Brugge, die Keure, 2001, 340 p.
RAUCQ, A., CAMBIER, P. en HAUCHAMPS, C., Traité du notariat, I, Brussel, Larcier, 1943, 855
p.
RENIERS, A., De burgerlijke notariële aansprakelijkheid herbekeken, Brugge, die Keure, 2010,
230 p.
ROCHTUS, J., De gevolgen van de anti-witwaswetgeving voor het notariaat en de advocatuur,
Gent, Larcier, 2013, 76 p.
VERSTAPPEN, J., De deontologische code van het notariaat. Een artikelsgewijze commentaar,
Gent, Larcier, 2009, 160 p.
VERSTAPPEN, J., De fiscale rol van de notaris, Gent, Larcier, 2007, 730 p.
Weyts, L., Notarieel fiscaal recht. Deel 1. De registratie van notariële akten en hun gevolgen
op fiscaal vlak, Mechelen, Kluwer, 2011, 662 p.
WEYTS, L., Notarieel Recht – Algemeen deel. De notariswet, Mechelen, Kluwer, 2012, 359 p.
87
Bijdragen in verzamelwerken en reeksen
BROECKX, K., “Derden-beslag. De plichten van de notaris als derde-beslagene” in X. (ed.),
Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 4, Brugge, die Keure, 2003, 29-47.
DE KLERCK, B. en YANGANDI, V., “Gedeeld (gemeenschappelijk) beroepsgeheim” in X. (ed.),
Het beroepsgeheim van de bedrijfsrevisor. Begrip, uitzonderingen, gedeeld geheim,
internationale context, toepassingsgevallen en strafonderzoek, Brugge, die Keure, 2009, nr. 32,
49-57.
DE WULF, C., “Bosbeheer” in C. DE WULF, J. BAEL, S. DEVOS en H. DE DECKER (eds.), Het
opstellen van notariële akten, Mechelen, Kluwer, 2007, IIa, 967-981.
DE WULF, C., “De bekendmaking op het Centrum van de Registratie van Uiterste
Wilsbeschikkingen” in C. DE WULF, J. BAEL en S. DEVOS (eds.), Notarieel familierecht en
familiaal vermogensrecht. Het opstellen van Notariële Akten, Mechelen, Kluwer, 2011, 533-
535.
DE WULF, C., “Natuurbehoud en bescherming van het natuurlijk milieu” in C. DE WULF, J.
BAEL, S. DEVOS en H. DE DECKER (eds.), Het opstellen van notariële akten, Mechelen, Kluwer,
2007, IIa, 949-958.
DILLEMANS, R., VAN DEN BOSSCHE, A. en DE CLERCQ, M., “Gevolgen van het testament.
Inleiding – Centraal register voor testamenten, formaliteiten bij uitvoering en bekomen van
eigendom en bezit van legaten” in R. DILLEMANS, A. VAN DEN BOSSCHE en M. DE CLERCQ
(eds.), Testamenten, Mechelen, Kluwer, 2012, 313-322.
MASSET, A., “Beroepsgeheim” in X., Postal Memorialis. Lexicon strafrecht, strafvordering en
bijzondere wetten, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2007, B 108, 3-20.
MAUS, M., “Het beroepsgeheim van de notaris en de fiscale controle in de inkomstenbelasting”
in A. MICHIELSENS (ed.), Reeks notarieel recht - Notariële boekhouding, Mechelen, Kluwer,
2006, 35-55.
MAUS, M., “Vermogens- en successieplanning met zwarte en grijze vermogens. De positie van
de notaris” in J. BAEL (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat, nr. 22, Brugge, die Keure, 2013,
175-198.
88
MICHIELSENS, A., “Beroepsgeheim, discretie en privacy” in KONINKLIJKE FEDERATIE VAN
BELGISCHE NOTARISSEN (ed.), Notariële deontologie, Antwerpen, Kluwer
Rechtswetenschappen België, 1997, 23-60.
MOREAU, T., “La violation du secret professionnel” in M. BEERNAERT, H. BOSLY, M. CESONI,
C. CLESSE, I. DE LA SERNA, P. DE POOTER, C. DE VALKENEER, M. GIACOMETTI, F. KUTY, P.
MAGNIEN, T. MOREAU, G. RANERI, N. VAN DER EECKEN, D. VANDERMEERSCH en I. WATTIER
(eds.), Les infractions contre l’ordre public, Brussel, Larcier, 2013, 685-726.
STESSENS, G., “Meldingsplicht inzake witwassen” in A. VANDEPLAS, P. ARNOU en S. VAN
OVERBEKE (eds.), Strafrecht en strafvordering. Artikelsgewijze commentaar met overzicht van
rechtspraak en rechtsleer, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, 1-86.
TAYMANS, J., “Atelier 6 – Le secret professionnel. Notaires” in D. KIGANAHE en Y. POULLET
(eds.), Droit en mouvement - Le secret professionnel, Brussel, La Charte, 2002, 175-185.
TAYMANS, J., “Le secret professionnel du notaire face aux oppositions extrajudiciaires, aux
saisies-arrêts et aux cessions de créance” in D. STERCKX en J. LEDOUX (eds.), Mélanges –
Mélanges offerts à Roland De Valkeneer à l’occasion du 125e anniversaire de la Revue du
notariat belge, Brussel, Bruylant, 2000, 465-483.
TAYMANS, J., “Quelques aspects du secret professionnel des notaires” in P. VAN DEN EYNDE
(ed.), Liber Amicorum Léon Raucent, Louvain-la-Neuve, Academia – Bruylant, 1992, 429-441.
TOURNICOURT, R., “Procedure van verificatie der aangifte en van de betwistingen inzake
vestiging der directe belastingen” in L. COPPENS, R. TOURNICOURT, H. GEINGER en G. DE
GROOTE (eds.), De advocaat en de fiscus, Antwerpen, Kluwer, 1984, 91-136.
TRAEST, P., “De notaris en het strafrecht” in X. (ed.), Rechtskroniek voor het notariaat., nr. 7,
Brugge, die Keure, 2005, 13-45.
VANDEBEEK, N., “Secundaire huwelijksvermogensstelsels. Algemene begrippen” in R. DERINE,
H. COUSY, J. COUTURIER, W. DELVA, J. HERBOTS en R. VEKEMAN (eds.), Het onroerend goed
in de praktijk, Mechelen, Wolters Kluwer Belgium, 2014, XV.A-91 – XV.A-166.
VANSWEEVELT, T. en DEWALLENS, F., “Het patiëntendossier” in Reeks Gezondheidsrecht, nr.
2, 182 p.
89
Bijdragen in tijdschriften
AFSCHRIFT, T. en GODDEVRIENDT, F., “Het beroepsgeheim van de fiscale raadgevers: camera
obscura of tabula rasa”, TFR 2002, 295-319.
ALLEMEERSCH, B., “Het toepassingsgebied van art. 458 Strafwetboek. Over het succes van het
beroepsgeheim en het geheim van dat succes”, RW 2003-04, 1-19.
BAX, M., “Het overlijden van de schuldenaar: de schuldeiser op een dood spoor?”, TBBR 1996,
283-295.
BLOCKX, F., “Arts, Orde en onderzoeksrechter: huiszoekingen en inbeslagnames van medische
stukken”, T.Gez. 2006-07, afl. 3, 176-179.
BLOCKX, F., “Het beroepsgeheim van de notaris vanuit strafrechtelijk oogpunt”, Not.Fisc.M.
2015, afl. 2, 52-65.
BOONE, K. en DE BACKER, V., “Het centraal register van huwelijksovereenkomsten”, Notariaat
2011, afl. 13, 1-3.
BROECKX, K., “Beslag op kwaliteitsrekeningen – zijn de rechthebbenden niet langer beschermd
tegen de schuldeisers van de rekeninghouder” (noot onder Cass. 27 januari 2011), Ius & Actores
2011, afl. 2, 231-235.
BUELENS, B. en BELLENS, A., “Wat is er geworden van de recente wetswijzigingen inzake
btw?”, AFT 2008, afl. 2, 26-46.
BUELENS, B. en VERSCHAFFEL, J., “De wetswijzigingen inzake btw anno 2007… Kan u nog
volgen?”, Fisc.Act. 2007, afl. 22, 1-4.
CAEYMAEX, P., CLAEYS, S., DE VUSSER, N., VANDE VANNET, P. en VANTOMME, I., “Leidraad
inzake formaliteiten bij overdracht van vastgoed over de drie gewesten. De notariële tabel van
Mendeljev”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 5, 126-153.
CAUCHIE, A. en KEMPE, K., “Ontwerp van decreet betreffende onroerend erfgoed: zal de notaris
beter zijn weg vinden tussen de monumenten, landschappen en het archeologisch
patrimonium?”, Notariaat 2013, afl. 8, 1-6.
COOPMAN, B. en DAUGINET, V., “Beroepsgeheim en onrechtmatige bewijsverkrijging”, P&B
1997, 127-136.
90
CRUYPLANTS, J. en WAGEMANS, M., “Secret professionnel et protection renforcée des échanges
avocat-client” (noot onder Bergen 16 februari 2004), JT 2005, afl. 6193, 565-580.
DE PUYDT, R., “Overzicht van rechtspraak. Professioneel recht Vlaamse advocatuur (1987-
2007), TPR 2007, afl. 3, 1733-1816.
DEBUCQUOY, F., “Algemene beschouwingen inzake de mededeling van notariële akten en de
beoordelingsbevoegdheid van de minuuthoudende notaris”, Limb.Rechtsl. 2015, afl. 4, 263-
276.
DELANOTE, M., “Notificatieverplichtingen bij overlijden”, Not.Fisc.M. 2013, afl. 2, 30-41.
DEVOS, S., “Het beroepsgeheim en de getuigenis in rechte van de notaris”, T.Not. 2015, afl. 6,
417-429.
ENGELS, C., “Carparekening versus rubriekrekening” (noot onder Cass. 27 januari 2011), T.Not.
2011, 311-323.
FORESTINI, F. en BLONDEEL, S., “De la déclaration au controle fiscal. Les droits et les devoirs
du fisc”, RGCF 2003, afl. 5, 7-37.
GRUYAERT, D., “De derdenrekening: stand van zaken na het cassatiearrest van 27 januari 2011”,
TBBR 2012, afl. 10, 470-488.
HAENTJENS, F., “Informatieverplichtingen in Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening”, NJW
2010, afl. 233, 810-821.
HELSEN, P., “De strafbare deelneming van de notaris aan een misdrijf”, Not.Fisc.M. 2004, afl.
2, 56-51.
HUYBRECHTS, L., “Beroepsgeheim in de sfeer van de onderneming”, T.Strafr. 2004, afl. 2, 86-
112.
HUYBRECHTS, L., “Gebruik en misbruik van het beroepsgeheim, inzonderheid door revisoren,
accountants en advocaten”, TBH 1995, 664-681.
HUYBRECHTS, L., “Het zaken-, bank- en beroepsgeheim in het strafproces” in B. TILLEMAN
(ed.), Ondernemingsstrafrecht, Brugge, die Keure, 1999, 133-185.
JACOBS, H., “Het centraal register van huwelijksovereenkomsten”, T.Fam. 2011, afl. 7, 150-
151.
91
LEMMERLING, A, “Hoeveel contant geld mag een notaris anno 2012 nog aanvaarden?”,
Notariaat 2012, afl. 19, 1-5.
MAUS, M., “De fiscus en de discretie- en geheimhoudingsplicht van de notaris” (noot onder
Cass. 4 januari 2008), Not.Fisc.M. 2008, afl. 10, 353-354.
MAUS, M., “Het beroepsgeheim van de notaris en de fiscale controle in de
inkomstenbelastingen”, Not.Fisc.M. 2006, afl. 7, 210-220.
MICHIELSENS, A., “De deontologische code”, Not.Fisc.M. 2007, afl. 7, 177-190.
MICHIELSENS, A., “Over verzet tegen betaling, openbare orde, beroepsgeheim en rechten van
derden”, Not.Fisc.M. 1994, afl. 1-2, 24-26.
PELGROMS, H. en ROELAND, S., “Aanloop naar elektronische aanbieding ter registratie en op het
hypotheekkantoor: impact voor het notariaat”, Not.Fisc.M. 2014, afl. 4, 82-103.
RENIERS, A., “Arrest van het Grondwettelijk Hof 13 december 2012 – De notariële
aansprakelijkheid in het licht van de vertrouwensopdracht van de notaris”, Notariaat 2013, afl.
18, 1-5.
ROCHTUS, J., “De notaris en de meldingsplicht in het kader van de Witwaswet”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 8, 203-218.
SPRUYT, A., “Enkele bedenkingen i.v.m. de draagwijdte van het beroepsgeheim”, Notarius
1989, 236-237.
TIMMERMANS, R., “De fiscale rol van de notaris met betrekking tot belastingen op leegstaande
en verwaarloosde bedrijfsgebouwen, gebouwen en woningen”, Notariaat 2012, afl. 12-13, 1-
13.
VAN DER HEYDE, P., “Beroepsgeheim en notariaat”, T.Not. 1990, 303-307.
VAN HERREWEGHE, V., “Derdenbeslag op een derdenrekening van een advocaat” (noot onder
Gent 13 november 2007), TGR-TWVR 2008, afl. 2, 127-128.
VAN SINAY, T., “Schiet (niet) op de pianist. Enkele bedenkingen over notariële
aansprakelijkheid en mogelijke lacunes in informatieverschaffing omtrent onroerende
goederen”, TBBR 2003, afl. 10, 684-703.
VANHEESWIJCK, L., “Het beroepsgeheim en het recht van verdediging”, NC 2011, afl. 6, 345-
350.
92
VERANNEMAN, B. en WIJNANTS, C., “Energieprestatie van gebouwen. Stand van zaken in de
drie gewesten”, NJW 2009, afl. 212, 830-836.
VERVOORT, B., “De aard van de verbodsbepaling uit artikel 23 van de wet op het notarisambt
van 25 ventôse jaar XI en diens verhouding met het beroepsgeheim van de notaris”, Not.Fisc.M.
2014, afl. 1, 2-19.
X., “Belastingschulden bij overlijden”, NJW 2012, afl. 267, 537.
X., “Centraal register”, NJW 2011, afl. 247, 536-537.
RECHTSPRAAK
Grondwettelijk Hof
GwH 10 juli 2008, nr. 102/2008, Arr.GwH. 2008, afl. 3, 1657, FJF 2009, afl. 5, 495, Fiscoloog
2008, afl. 1125, 12 en JT 2008, afl. 6320, 512, noot.
Hof van Cassatie
Cass. 22 maart 1888, Pas. 1888, I, 129.
Cass. 16 juli 1894, Pas. 1894, I, 267.
Cass. 20 februari 1905, Pas. 1905, I, 141 en Rev.prat.not.b. 1905, 185.
Cass. 1 juli 1912, Pas. 1912, I, 367, Rev.dr.pén. 1913, 49 en RNB 1913, 142.
Cass. 17 juni 1969, Pas. 1969, I, 960.
Cass. 30 oktober 1978, Arr.Cass. 1978-79, 235 en Pas. 1979, I, 248.
Cass. 5 februari 1985, Arr.Cass. 1984-85, 749, Bull. 1985, 670 en Pas. 1985, I, 670.
Cass. 29 mei 1986, Arr.Cass. 1985-86, 1329, Bull. 1986, 1194, JT 1987, 331, noot P. LAMBERT,
Pas. 1986, I, 1194 en RW 1986-87, 1027.
Cass. 23 september 1986, Arr.Cass. 1986-87, 96, Bull. 1987, 89, Pas. 1987, I, 89 en TGR 1987,
128.
Cass. 9 februari 1988, Arr.Cass. 1987-88, 720, Bull. 1988, 622 en Pas. 1988, I, 662.
93
Cass. 19 april 1990, Arr.Cass. 1989-1990, 1071, noot, Bull. 1990, 948, noot, JLMB 1990, 982,
noot G. DE LEVAL, Pas. 1990, I, 948, noot en RW 1990-91, 561, noot E. DIRIX.
Cass. 26 oktober 1990, Arr.Cass. 1990-91, 244, Bull. 1991, 216, Pas. 1991, I, 216 en RCJB
1992, 497, noot R. DALCQ.
Cass. 29 oktober 1991, Arr.Cass. 1991-92, 197, Bull. 1992, 162 en Pas. 1992, I, 162.
Cass. 22 december 1992, Arr.Cass. 1991-92, 1462, Bull. 1992, 1402, J.dr.jeun. 1994, afl. 131,
31, Pas. 1992, I, 1402, RW 1993-94, 464, noot M. WOUTERS en Rev.dr.pén. 1993, 650.
Cass. 19 december 1994, RW 1995-96, 1207, noot S. VAN OVERBEKE en T.Gez. 1996-97, 257,
noot C. HENNAU-HUBLET.
Cass. 19 januari 2001, Arr.Cass. 2001, afl. 1, 135, concl. DUBRULLE, AJT 2001-02, 416, JT
2002, 9, Pas. 2001, afl. 1, 138, RTDF 2002, afl. 1, 135, noot I. MASSIN, RW 2001-02, 952,
TBBR 2003, afl. 1, 54 en T.Not. 2001, 228.
Cass. 9 juni 2004, Arr.Cass. 2004, afl. 6-8, 1025, Pas. 2004, afl. 5-6, 991 en Rev.dr.pén. 2005,
afl. 1, 103.
Cass. 24 mei 2005, Arr.Cass. 2005, afl. 5, 1109, Pas. 2005, afl. 5-6, 1103, T.Gez. 2006-07, afl.
3, 174, noot F. BLOCKX en P&B 2006, afl. 1, 34.
Cass. 4 januari 2008, Not.Fisc.M. 2008, afl. 10, 349, noot M. MAUS, Pas. 2008, afl. 1, 28, RGCF
2008, afl. 4, 303, Rec.gén.enr.not. 2008, afl. 7, 277, Rev.not.b. 2008, afl. 3020, 375 en T.Not.
2008, afl. 4, 234.
Cass. 2 juni 2010, Arr.Cass. 2010, 1595-1596.
Cass. 11 juni 2010, C.09.525.F en C.09.526.F, Arr.Cass. 2010, 1771, Pas. 2010, 1856, concl.
T. WERQUIN, JT 2010, 536, noot B. KOHL, JLMB 2010, 1352, TBBR 2010, 420, noot B. VAN
DEN BERGH, Not.Fisc.M. 2010, 185, noot A. MICHIELSENS, NJW 2010, 786, noot K.
VANDENBERGHE en Rev.not.b. 2010, 443, concl.
Cass. 18 juni 2010, Juristenkrant 2010, afl. 213, 5, J.dr.jeun. 2011, afl. 310, 43, noot J.J., JLMB
2010, afl. 42, 2011, Pas. 2010, afl. 6-8, 1952, RW 2011-12, afl. 14, 652, noot en T.Gez. 2011-
12, afl. 2, 116, noot N.C.-B.
Cass. 24 april 2012, Juristenkrant 2012, afl. 252, 8, Dr.pén.entr. 2012, afl. 4, 277, noot, Pas.
2012, afl. 4, 888 en TGR-TWVR 2012, afl. 5, 345.
94
Cass. 19 oktober 2012, Fiscoloog 2013, afl. 1327, 13, concl. D. THIJS, JLMB 2013, afl. 32,
1646, Pas. 2012, afl. 10, 1958, RGCF 2013, afl. 4, 307, TGR-TWVR 2013, afl. 2, 140, noot en
TFR 2013, afl. 435, 139, noot.
Cass. 22 mei 2015, Fisc.Koer. 2015, afl. 12, 701, noot S. SABLON, Juristenkrant 2015, afl. 312,
10, FJF 2015, afl. 10, 311, RABG 2015, afl. 19, 1352, noot J. VANDEN BRANDEN, RGCF 2015,
afl. 6, 459, noot P. DHAEYER, TFR 2015, afl. 486, 682, noot W. VETTERS en J. BONNE.
Hoven van beroep
Brussel 4 mei 1949, JT 1949, 377, noot L. CARLIER.
Brussel 26 oktober 1960, JT 1961, 316.
Gent 2 mei 1961, RW 1961-62, 1351.
Gent 18 maart 1964, JT 1964, 724.
Gent 13 mei 1977, JDF 1977, 286.
Arbh. Bergen 5 september 1980, Inf.RIZIV 1981, 151, noot R. GROSEMANS, JT 1980, 742, noot
R. GROSEMANS, JTT 1981, 107, RDPC 1981, 99, noot R. GROSEMANS en TSR 1981, 71.
Luik 13 januari 1988, JDF 1988, 222.
Antwerpen 17 mei 1991, RW 1991-92, (470) 470.
Brussel 4 februari 1997, DAOR 1999, afl. 49, 88.
Arbh. Gent 6 juni 1997, Soc.Kron. 1999, 121.
Antwerpen 18 september 2000, T.Gez. 2000-01, 290.
KI Gent 8 mei 2003, T.Strafr. 2005, afl. 4, noot L. HUYBRECHTS.
Gent 15 juni 2010, Fisc.Koer. 2010, afl. 16, 625, noot X, TGR-TWVR 2012, afl. 1, 65, TFR
2010, afl. 390, 905, noot T. AFSCHRIFT en P. VAN HISSENHOVEN.
Lagere rechtspraak
Rb. Brussel 10 november 1942, Rev.prat.not.b. 1943, 207.
95
Beslagr. Luik 6 mei 1981, JL 1981, 381, noot G. DE LEVAL en JT 1982, 580, noot P. LAMBERT.
Beslagr. Verviers 16 oktober 1981, JL 1981, 386, noot G. DE LEVAL en JT 1982, 584.
Kh. Brussel 16 februari 1984, T.Verz. 1987, 124, noot M. STANDAERT.
Rb. Luik 17 mei 1985, JL 1985, 503.
Pol. Luik 16 oktober 1985, JL 1985, 594 en JT 1986, 27.
Beslagr. Brussel 14 februari 1991, Cah.dr.jud. 1991, 82, FJF 1991, 501, JLMB 1991, 423 en
JT 1991, 313.
Rb. Aarlen 6 maart 1992, JT 1992, 642 en TBBR 1993, 83.
Pol. Nijvel 2 april 1993, T.Gez. 1996-97, 291.
Rb. Brussel 29 augustus 1997, TBBR 2000, 112.
Rb. Brussel 23 april 1999, T.Gez. 1999-00, 353, noot M. BOULANGER.
KG Verviers 22 december 2011, Rev.not.b. 2012, afl. 3069, 870, noot D.S.