hedge fund auto saved)

5/11/2018 Hedge Fund Auto Saved) - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/hedge-fund-auto-saved 1/61

HEDGE FONLAR, FĠNANSAL KRĠZLERDEKĠ

ROLLERĠ VE TURKIYE INCELEMESI

MEHMET TASKAKAN

İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Finans Doktora Programı

Uluslararasi Finansal Pazarlama Prof. Dr. Ihsan

2010



İCİNDEKİLER

1. Hedge Fon ......................................................................................................................................... 11.1. Hedge Ne Anlama Geliyor? ........................................................................................... 1

1.2. Hedge fonların Yatirim Stratejileri............................................................................. 3

1.3. Hedge Fon Ozellikleri....................................................................................................... 4

1.4. Hedge Fonları Avantajlari ve Dezavantajlari.......................................................... 5

1.5. Hedge Fonlarin Tarihcesi................................................................................................ 7

1.6. Hedge Fonların Gelisimi.................................................................................................... 8

1.7. Hedge Fonlarına İlişkin Yasal Düzenlemeler ………………………………. . 8

2. Hege Fonlarin Krizlerdeki Etkileri.........................................................................................

2.1. HEDGE FONLAR VE SPEKÜLASYON.............................................................

2.2. FİNANSAL KRİZLER VE SPEKÜLASYON..............................................................

2.3. SİCAK PARA.........................................................................................................

2.4. DÜNYADA KÜRESEL KAYNAKLI FİNANSAL KRİZLER...............

2.4.1. 1992-1993 Yıllarındaki Avrupa Döviz Kuru Mekanizması(ERM) Krizi

ve HEDGE FONLAR....................................................................................................

2.4.2. Meksika Krizi ve HEDGE FONLAR.........................................................

2.4.3. Asya Krizi ve HEDGE FONLAR...........................................................

2.4.3.1. Güneydoğu Asya Ülkelerine Yönelik Yabancı Sermaye

Akımları ....................................................................................................................

2.4.3.2. Güneydoğu Asya Krizinde HEDGE FONLAR ve Sonuçları......

2.4.4. Rusya Krizi ve HEDGE FONLAR............................................................

2.4.5. Brezilya Krizi ve HEDGE FONLAR......................................................

3. EMTİA BORSALARİNDA HEDGE FONLAR......................................................

3.1. GIDA FİYATLARI ARTIŞI VE FİNANSAL SPEKÜLASYON.......................

3.1.1 PİRİNÇ, MİSİR, SOYA VE BUGDAY FİYATLARİ ..........................

3.2. ALTIN VE GUMUS FIYATLARI ......................................................



4 TÜRKİYE’DE KÜRESEL KAYNAKLI FİNANSAL KRİZLER VE

SPEKÜLASYON.............................................................................................

4.1. Türkiye’de Yaşanan 1994 Finansal Krizi ve Sonuçları...............

4.1.1. Türkiye’de 1994 Krizinin Gelişimi ve Spekülasyon..........

4.1.2. Asya Krizinin Türkiye Finans Piyasalarına Yansımaları ve

Sonuçlar...................................................... ...........................................................................

4.1.3. Rusya Krizinin Türk Mali Piyasalarına Etkisi......................

4.1.4. Türkiye’de 22 Kasım 2000-21 Şubat 2001 Krizleri ve Kısa Süreli

Sermaye Hareketleri............................... ..............................................

5. Turkiye`de Hedge Fonlarin Gelisimi......................................................

5.1.Turkiyede Hedge Fonları / Serbest Yatırım Fonları...........................

5.2. Türk Mevzuatında Hedge Fonlar......................................................

5.3.. Sermaye Piyasası Mevzuatında Serbest Yatırım Fonları.................

5.4. Turkiye`deki Serbest Yatırım Fonları......................................................

5.4.1. İş Yatırım Arma PortfÖY YÖNLÜ Serbest Yatırım Fonu stratejileri ve

ozellikleri...................................................... ..................................

6. Kaynakça...................................................... ......................................................



Özet

Temelde yatırım fonlarına benzeyen hedge fonları, ‟yüksek riskli yatırım fonu olarak‟

adlandırılabilir. Düzenleme ve risk profili açısından ciddi anlamda farklılık gösteren bu tip

fonlar, yatırımcılara ve fon yöneticilerine sağladığı yüksek getiriler nedeni ile son 10-15 yılda

büyük yaygınlık kazandı. Son yıllarda özellikle türev ürünlerinin kullanımına bağlı olarak

giderek yaygınlaşan hedge fonları, bugün yaklaşık olarak 1.7 trilyon dolarlık işlem hacmine

ulaşmıştır.



Giris

Hedge fonlar dünya ölçeğinde 1.7 trilyon Doları aşan büyüklükleri ile etkili sermaye

piyasası kurumlarındandır. Türkiye‟de “serbest fon” adıyla henüz kurulmakla birlikte,

gelişmiş finansal piyasaların öteden beri en önemli unsurlarındandırlar. Bu fonlar riski seven

büyük yatırımcılardan ilgi gördükleri için gelişmekte olan ülkelere ve riski yüksek türev

araçlara yatırım yaparlar. Özellikle ABD ve İngiltere kökenli hedge fonlar çok az regüle

edilmişlerdir, dolayısıyla da büyük ölçüde kontrolsüzdürler ABD Başkanı Barack Obama

tarafından 21 Haziran 2010'da imzalanarak yürürlüğe giren Dodd-Frank Wall Street Reform

ve Tüketici Koruma Yasası, hedge fonların bugüne kadarki karanlık yüzünü ortaya çıkaracak

nitelikte. Mart 2012 itibariyle, 150 milyon dolar ve üzerinde bir müşteri portföyüne sahip olan

hedge fon şirketleri, ABD Sermaye Piyasası Kurulu'na (SEC) müşteri ve çalışanları hakkında

bilgi vermek zorunda kalacak. Bu durum, sürekli kapalı devre çalışan, bilgi gizleyen ünlü

spekülatörlerin istemediği bir uygulama. Daha fazla finansal denetim ve şeffaf bir yapı

oluşturmak için hazırlanan yasa ile manevra alanlarının daralacağını anlayan hedge foncular

şimdi birer birer müşteri portföylerini sıfırlıyor.



1. HEDGE FON

1.1. Hedge Ne Anlama Geliyor?

Hedge (hec): Olasılı zararlara karşı tedbir

Bir varlık olumsuz fiyat hareketlerinin riskini azaltmak için bir yatırım yapma.

Normalde, bir hedge ilgili güvenlik böyle bir vadeli sözleşme gibi bir telafi pozisyon

alma oluşur.

Bir hedge bir örnek, bir hisse sahibi, daha sonra bu nedenle piyasa dalgalanmaları

önlemek, bir dizi fiyata hisse senedi satacak olduğunu belirten bir vadeli sözleşme satılan

olacaktır.

Bir çeşit yatırım fonu olan hedge fonların esas özelliği, bu sektörde denetimin sıfıra

yakın olmasıdır. Resmi denetim kurumları normal fonları yakından izleyebilmelerine karşın,

hedge fonların yaptıklarını izleyememektedir.1

Hedge fonlar SEC (Securities and Exchange Comission) a kayıtlı değillerdir. Yatırımcı

sayısını sınırlandırarak ve belirli bir getiri düzeyini karşılamalarını isteyerek yatırımcıları

akredite etmek yoluyla kayıt altına alınmaktan kaçınırlar. Ayrıca hedge fonların reklam

vermeleri veya çağrıda bulunmaları yasaktır. Bu yasaklar da hedge fonların gizemini

artırmaktadır. Hedge fonlar, yatırımcılarına ortalama riskin üzerinde olağanüstü kazançlar

sağlama olasılığını sunarken, büyük riskler de almaktadırlar .2

Aslında Hedge Fon teriminin Türkçe karşılığı noktasında dahi ortak bir kullanım

mevcut değildir, bazıları “Korunma Fonu” olarak adlandırırken diğer tarafta özellikle SPK

dokümanlarında “Serbest Yatırım Fonları” olarak kullanılmaktadır. Hedge Fonların en

belirgin ve diğer fonlardan ayrıldığı özelliği, herhangi bir yasal sınırlamaya tabi olmamasıdır.

Bunlardan en belirgin olan örnek ise diğer yatırım fonları açığa satış veya borçlanabilmeözelliğine sahip değil iken Hedge Fonların üzerinde bu tip bir sınırlama olmamasıdır.3

Genellikle kamuya bilgi açıklamak zorunda olmayan, müşterileri arasında sayıca az

ancak oldukça varlıklı bireysel yada kurumsal yatırımcılar bulunan, yüksek kaldıraçla çalışan,

saldırgan bir yönetim tarzına sahip, yatırım fonlarıdır.

1 ULUSLARARASI PIYASALARDA HEDGE FON ETKILERI Said Azizullah Sadat 2007

2 Nurgül Chambers, Hedge Fonlar, Niğe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 2008, Cilt:1, Sayı:1, S.5

3 New Investors in Developing Countries: Opportunities,Risks and Policy Responses, The Case of Hedge Funds Prof. StephanyGriffith-Jones With Pietro Calice, and Anush Kapadia



Bu fonlar kısa dönemli piyasa hareketlerinden faydalanarak getirilerini(karlarını) için

büyük miktarda paralarla piyasaya girerler.

Bir piyasada pozisyon alınması sonucu oluşan risklerden diğer piyasalarda (futures,

options vb.) pozisyon alarak korunma işlemi.4

Finansal piyasalarda risklerden korunmak amacıyla yapılan işlemlerdir. Hedge işlemi,

para kaybetmekten endişe eden herkes tarafından yapılabilir. Kurların artacağına inanan

ithalatçılar veya ihracatçılar; muhtemel kur hareketlerine karşı; forward, opsiyon v.b. türev

ürünleriyle kendini koruyabilir. Altın, gümüş ya da değerli metallerle işleriyle uğraşanlar,

future ya da swap gibi ürünlerle kendilerini muhtemel kayıplardan koruyabilirler .

Her birinin bir kazanma stratejisi vardır. Kısmi açıklama bile stratejilerinin önünü

kesebilir ve daha hızlı davrananlar önceden kârları toplayabilirler . (danger of front-running).

Vergilendirme yatırımcılar için önemli bir tercih kıstası olup HedgeFonlarin

kayıt/tescil edildikleri yerler buna göre belirlenir (Almanya bu konu da sert ve önleyici

tedbirler geliştirmiştir .)

Turkiye`de katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan

fonlar SPK Mevzuatında "serbest yatırım fonları" (hedge funds) olarak adlandırılmaktadır.

Serbest yatırım fonlarının yatırımda önceliği; genellikle benzer risk kategorisindeki

ülke tahvilleri, hisse senetleri, özel sektör tahvilleri, kredi türev enstrümanları gibi yatırım

araçlarıdır. Serbest yatırım fonları çok karmaşık prensiplerle çalışmakla beraber üç temel

yatırım stratejisine göre hareket ederler. Bu stratejileri piyasa trendi, olay tabanlı (event

driven) ve arbitraj stratejileri olarak isimlendirmek olasıdır. “Piyasa trendi stratejisi” önemli

bir makro gelişmenin (küresel kriz beklentisi gibi) üzerine oluşturulan yatırım stratejisidir.

Örneğin kriz beklentisi ile satışa geçmek gibi. “Olay tabanlı yatırım stratejisi” bir firmaya

yönelik olumlu ya da olumsuz bir gelişme ya da beklenti üzerine kurulan stratejidir. Örneğin

bir firmanın mali açıdan zor duruma gireceği beklentisi ile bu firmanın hisse senetlerinin

açığa satışı gibi. “Arbitraj stratejisi” ise riski aynı ama getirisi farklı olan enstrümanlar

arasındaki getiri farkından yararlanmak amacıyla yapılır Serbest yatırım fonları, sadece

4 http://www.investopedia.com/terms/h/hedge.asp



kuruldukları ülke içinde yatırım yapmamakta, aynı zamanda özellikle vergisel avantajları

sebebiyle offshore diye bilinen bağlı bulunduğu ülke dışında da yatırım yapmaktadır.5

Özellikle belirli bir hedge fon yasal yapısı, ikametgah ve tüzel kişiliği kullanılan türü

genellikle fon beklenen yatırımcılar vergi ortamı tarafından belirlenir Düzenleme düşünceler de bir rol oynayacaktır. Birçok hedge fonları yılında kurulmuş olan denizaşırı yatırımcı, fonyerine portföy değer artışı üzerinden vergi verir, böylece finans merkezleri . Genellikleönemli bir finans merkezi merkezli yatırım yöneticisi, fon yönetmek için aldığı ücretler üzerindeki vergi ödeyecek.

Bu hedge fonların sayısının 2010 yılında yaklaşık% 60,% 37, İngiliz Virgin Adaları% 7 veBermuda% 5 Cayman Adaları muhasebe, deniz kayıtlı olduğu tahmin edilmektedir. Karafonlar arasında, Delaware (ABD)% 27 ve% 5 AB (başta İrlanda ve Lüksemburg) hesaplarınınoluşturmaktadır.

Asgariyatırımnedir? Asgari yatırım fonundan finanse etmek için değişir. Bazı fonların düşük 10,000 ABD Doları olarak şarj

olmasına rağmen bu çok istisna vardır ve ortak bir başlangıç aralığı 250.000 ABD $ arasında olacaktı - $

500.000. Kurulan fonlar daha yüksek minimum 10.000.000 $ veya daha fazla fon ve yöneticisi bağlı.Fon yöneticisi, kendi takdirine bağlı olarak en az feragat, ancak bu genellikle, sadece bu ilk tahsisi nasılperformans bağlı olarak, belirtilen minimum göre önemli ölçüde daha tahsis için bir niyet şart ciddiyatırımcılar karşılamak için yapılmaktadır.

Çoğu hedge fonlar hangi ücret yapısını benimsemeye?

Hedge fonlar ücret yapıları, yargı yetkisi, ikametgah ve en önemlisi, yatırımcı tabanının bağlı olarakdeğişir. En yaygın ücret yapısını standart "1 ve 20": yılda% 1 oranında yönetim ücreti (% varlıkların)ve% 20 performans ücreti (kar oranı), (Normalde yönetim ücreti,% 0,25 üç aylık siperlerde toplananönceden ve performans ücreti) yıllık olarak hesaplanır. Yüksek su işaretleri ve en yaygın engel oranları:Buna ek olarak, ücretlerin toplanması diğer performans ile ilgili kısıtlamalar ve açılımları vardır

1.2. YATIRIM STRATEJĠLERĠ

Hedge fon yatırım stratejileri, genelde benzer risk kategorisindeki ülke tahvilleri, hisse

senetleri, özel sektör tahvilleri, kredi türev enstrümanları gibi enstrümanlarından oluşturuyor.

Türkiye‟de ise daha çok hisse senedi ile Vadeli İşlem Borsası‟na (VOB) yatırım yapıyorlar.

Hedge fonlar kendi içlerinde çok karmaşık prensiplerle çalışıyor. Ancak üç temel yatırım

stratejisi öne çıkıyor. Bunları piyasa trendi, olay tabanlı (event driven) ve arbitraj stratejileri

olarak özetlemek mümkün.

Piyasa trendi, önemli bir makro olay (Avrupa Para Birliği‟nde oluşabilecek bir kriz

gibi) üzerine geliştirilen bir yatırım stratejisiyle oluşturuluyor. Olay tabanlı yatırım stratejisi,

bir firmaya yönelik olan olumsuz bir olay (firm distress) ya da şirket satın almalarına yönelik

5 Narayan Y. Naik london business school

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=tr&langpair=en%7Ctr&rurl=translate.google.com.tr&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Domicile_(law)&usg=ALkJrhjU4Ctcbdk7bB3Lw6PrhE19u-OOtw


http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=tr&langpair=en%7Ctr&rurl=translate.google.com.tr&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Legal_person&usg=ALkJrhhIGGaoriM-2ycV01ZHxQlMBh7kIg



http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=tr&langpair=en%7Ctr&rurl=translate.google.com.tr&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Regulation&usg=ALkJrhg5-6v43dASAaqzfwkxS5GYggaOmg


http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=tr&langpair=en%7Ctr&rurl=translate.google.com.tr&u=http://en.wikipedia.org/wiki/Offshore_financial_centre&usg=ALkJrhjwbfNYs835Dp7y2JPvkup4vl_I9g











olabiliyor. Arbitraj stratejisi ise birbirlerine risk yönünden benzeyen ama getiri yönünden

farklı olan enstrümanlar arasında yapılıyor.

Kaynak: MSCI Araştırma, yıl sonu verilerine dayalı

1.3 HEDGE FONLARIN TEMEL ÖZELLiKLERi

1. Hedge fonlar, riski azaltmak, getiriyi arttırmak, bono ve varlık (equity) piyasalarıarasındaki korelasyonu azaltmak için çok çeşitli finansal araçlardan faydalanırlar. Çoğu hedge



fon, yatırım seçeneklerinde esnektir. Açığa satış, kaldıraç, türev piyasası ürünleri gibi ileri

yatırım stratejilerini kullanabilirler.

2. Genelde en az 1 Milyon USD‟den başlayan miktardaki yatırımlarla kurulurlar ve

özellikle varlıklı yatırımcılara yönelik bir yapı içerisinde hazırlanırlar.

3. Hedge fonların volatiliteleri ve taşıdıkları risk düzeyleri çok çeşitlidir. Bu çeşitlilik

aynı zamanda hedge fonların sağladıkları yatırım getirisini de etkiler. Çoğu hedge fon

stratejisi piyasalardaki düşüşlere karşı korunma eğilimi içerir.

4. Hedge fonlar, alındıktan sonra hemen satılacak bir yapıda olmayabilirler, bir çok

fon belirli bir süre elde tutma zorunluluğu ( lock up period ) uygulamaktadır ve çoğunlukla bu

süre 1 yıldır.

5. Hedge fonlar, piyasanın yönünden bağımsız getiri sağlama yeteneğine sahiptirler.

6.Çoğu hedge fon, yüksek karlar elde etmekten ziyade, sermayeyi koruyarak sabit ve

tutarlı bir getiri sağlamak amacındadırlar.

7. Hedge fonlar, eğitimli, dikkatli ve deneyimli profesyoneller tarafından yönetilirler.

Bu yöneticilerin çoğu kendi alanında uzmanlaşmıştır ve yalnızca uzman olduğu veya göreceli

olarak üstün olduğu alanlarda işlem yapar.

8. Emeklilik fonları, sigorta şirketleri, özel bankalar ve zengin bireysel yatırımcılar,

portföylerinin oynaklığını azaltmak ve getirilerini arttırmak için hedge fonlara yatırım

yaparlar.

9. Hedge fonlar, mali piyasalarda çalışan en iyi beyinleri kendi bünyelerine katabilmek

için çalışanlarına performansa göre ücret öderler. Ayrıca hedge fon yöneticileri genellikle

kendi paralarını da yönettikleri fona yatırırlar.6

George Soros tarafından yapılan Hedge Fonu tanımı Hedge Fonlara ait birçok temel özelliği özetler niteliktedir.

“Hedge Fonlar birçok farklı yatırım faaliyetinde bulunmaktadır. Daha çok sofistike

yatırımcılara hitap etmektedir ve yatırım fonlarına uygulanan yasal düzenlemelere tabi

değildirler. Fon yöneticileri varlıkların belirli sabit bir yüzdesinden ziyade performanslarına

göre kompanse edilmektedirler. “Performans fonları” daha doğru bir tanım olacaktır.”

6 KYD Aylık Bülteni, Kasım 2003., www.kyd.org.tr



1.4. HEDGE FONLARIN AVANTAJLARI VE DEZAVANTAJLARI

1.Hedge fonlar, mali piyasaların hareket yönünden bağımsız olarak pozitif getiri

sağlayabilirler.2.Dengeli bir portföydeki hedge fonların kapsamı, bütün bir portföyün riskini ve

volatilitesinin azaltarak daha istikrarlı getiri sunabilir

3.Çoğu birbiriyle ilişkisiz olan ve büyük çeşitlilik gösteren hedge fon yatırım

stratejileri, yatırımcılara amaçlarına göre değişik alternatifler sağlar.

4.Akademik araştırmalar, hedge fonların diğer yatırım fonlarından daha yüksek

getiriye ve daha düşük toplam riske sahip olduğunu göstermektedir. 7

5.Bireysel yatırımcılar getiri kaybına uğramamak için piyasaya ne zaman girip yine

piyasadan ne zaman çıkmaları konusunda profesyonel bilgiye ihtiyaç duyarlar. Hedge fonlar,

uzman yöneticileri sayesinde bu ihtiyaca cevap vererek uzun dönemde yatırım riskini

azaltırlar.

DEZAVANTAJLARI

7 Gökhan çözeli Yeni Bir Alternatif Yatırım Aracı: Hedge Fon



1. Hedge fon yöneticilerinin zeki, eğitimli ve profesyonel yatırımcılar olmaları her ne

kadar piyasa risklerini ve kayıplarını en iyi şekilde telafi etmelerini sağlasa da, bu durum aynı

zamanda daha fazla riskli yatırımlara yönelmelerine de neden olabilmekted ir. Nitekim 1998

yılında ABD’de Rusya krizinden hemen sonra LTCM (Long-Term Capital Management) isimli

hedge fon 4.6 milyar dolar kaybetmiştir. Amerikan Merkez Bankası FED bu fonu kurtarmak

için piyasaya 3,65 milyar dolar sürmek zorunda kalmıştır. Daha sonra 2000 yılında söz konusu

fon tasfiye edilmiştir.

2. Hedge fon yöneticilerine normal ücret ve komisyon ödemelerinin yanısıra

performanslarına göre yapılan ek ödemeler bazen yatırımın getirisine oranla çok yüksek

tutarlara ulaşabilmekte ve bu da yatırımın maliyetini artırmaktadır. Ayrıca hedge fon

yöneticileri daha fazla ek ödeme alabilmek amacıyla daha riskli yatırımlara

yönelebilmektedir.

3. Yüksek montanlı hedge fon yatırımlarındaki değişiklikler özellikle gelişmekte olan

ülke piyasalarındaki stabiliteyi bozabilmekte ve yerel maliye ya da para politikalarının

etkinliğinin azalmasına neden olabilmektedir.

4. Hedge fonların artan popülaritesi ve gittikçe büyüyen tutarlardaki paraların bu

fonlar tarafından yönetilmesi suç konusu fiillerin hedge fonlar aracılığıyla işlenmesini cazip

hale getirmektedir.

5. Hedge fonlar, mevzuat yükümlülükleri açısından esnek yapılara sahip

olduklarından zaman zaman yolsuzluklara konu olabilmektedirler. Etkin bir biçimde

denetlenemedikleri için de çoğunlukla bu yolsuzluklar zamanında tespit edilememekte ve bu

da yatırımcılara zarar verebilmektedir.

6. Hedge fonlar genellikle kaldıraç etkisinden azami ölçüde yararlanabilmek için

sermayelerine oranla yüksek tutarlarda borçlanarak yatırım yapmaktadırlar. Bu durumda ,

fonun ana sermayesine oranla taşıdığı borç yükü arttığı için olası piyasa dalgalanmaları fonun

iflasına ve dolayısıyla yatırımcıların ciddi zararlarla karşı karşıya kalmalarına yol

açabilmektedir.8

8

. 23 Soner Ülgen, Hedge Fonlar-Yüksek Riskli YatırımFonlarıwww.dorukkayadanismanlik.com/makaleler/8918.doc



1.5. HEDGE FONLARİN TARİHCESİ

İlk hedge fon, 1949 yılında Amerika'da Alfred Winslow Jones tarafından kuruldu. Menkul

kıymetlere yatırım yapan bu fon, pozisyonlarını riske karşı korumak (hedge) için uzun pozisyonlu bir portföyü, kısa pozisyonlu bir portföyle birleştirdi. 1960'lı yılların ikinci

yarısında basında övgü dolu yazıların çıkmasıyla birlikte bu fonların popülerlikleri arttı.

Ancak sonraki yıllarda piyasaların düşüşe geçmesi bu fonları bir süreliğine gözden düşürdü.

1980'li yıllardan itibaren global yatırımcıların yeni arayışlara ve yeni yatırım ürünlerine

yönelmesiyle "hedge fonlar" yeniden önem kazandı.

Özellikle son 20 yıldır popülaritesi her geçen gün artan ve yüksek kar ihtimali gördüğü

her piyasada riskli yatırım yapabilen hedge fonların toplam aktif büyüklükleri 2 tr ilyon dolara

yaklaşmış durumda.

1.6. HEDGE FON GELĠSĠMĠ

SYF'ler büyüklükleri, işlem ve sektör türleri, alım-satım stratejileri ve kaldıraç imkânını

kullanma derecelerine göre farklı gruplara ayrılmaktadır. Bu fonlar, yatırım stratejileri ve

finansal davranışları açısından farklılıklar göstermeleri nedeniyle çoğu zaman yatırım

stratejilerine göre adlandırılmakta olup genelde iki ana grupta ele alınmaktadır

1. Makro (Global) fonlar: Bu tür faaliyet gösteren SYF'ler temel ekonomik göstergelere

bakarak bunların bulunduğuseviye ile olması gereken seviye arasındaki farklılıklara ve bu

göstergelerin olası<değişim yönü konusundaki beklentilere dayalı olarak pozisyon almaktadır.

Son yıllarda, özellikle ülkemiz gibi gelişmekte olan piyasalar da dahil olmak üzere bir çok

gelişmekte olan ülkede sayıları giderek artan makro fon global alım-satım stratejilerine göre

faaliyet göstermektedir.

2. Göreceli değer veya arbitraj fonları: Bu tür faaliyet gösteren SYF'ler ise geti ri ve

performansları birbirleriyle karşılaştırabilir finansal araçlara ilişkin olarak aldıkları

pozisyonları, ters pozisyon almak suretiyle riski azaltım stratejileri izleyen fonlardır. Bu

fonlar, kullandıkları araçların değerlerindeki göreceli değişiklik lere göre pozisyon alarak

beklentilerinin gerçekleşmesini beklemektedirler. Olası risklerden korunmak için de piyasa

fiyat hareketlerine bağlı olarak genel piyasa riskindeki değişimlere karşı finansal korunmasağlama stratejisi izlemektedirler. Bu tür fonların çok büyük riskler almalarının nedenleri



arasında aşırı kaldıraç imkânını rahatlıkla kullanabilmeleri ve dinamik alım-satım stratejileri

takip edebilmeleri bulunmaktadır

1.7. SERBEST YATIRIM FONLARINA ĠLIġKIN YASALDÜZENLEMELER

Gottlieb (2007) tarafından yapılan bir çalışmada SYF'lerin %53'ünün ABD'de, %27'sinin

AB'de, %13'ünün kıyı bankacılığı merkezlerinde (off -shore financial centers) faaliyet

gösterdiği ancak, bunların büyük bir kısmının (%64) kıyı bankacılığı merkezlerinde kayıtlı

olduğu, sadece %24'ünün ABD'de, %11 'inin de AB'de kayıtlı olduğu ifade edilmiştir. Yine

aynı çalışmada söz konusu fonların yatırım kaynağının 2005 sonu itibarıyla %62'sinin ABD

(2002'de %86), %26'sının AB (2002'de %9) ve %10'unun off -shore (2002'de %3) olduğu

ifade edilmiştir. Bu bilgilerden de anlaşılacağı üzere SYF'ler genellikle vergi ve bir dizi yasal

muafiyet sağlayan alanlarda kurulmaktadır.

Gerek ABD'de gerekse diğer ülkelerde SYFleri doğrudan hedef alan kapsamlı bir

düzenleme yoktur. Ancak son beş yıl içinde SEC (ABD Sermaye Piyasası Kurumu) ve FED

(ABD Merkez Bankası) tarafından ortaklaşa yürütülen çalışmalarda SYF'lerin tabi olacakları

kapsamlı bir düzenleme yapılmasının gerekliliği hususu yoğun bir şekilde tartışılmıştır

(SEC,2003). Ancak gelinen noktada, SYF'lerin doğrudan tabi olacağı bir düzenlemeden

ziyade şeffaflık ve bu fonlara yatırım yapan kurumsal yatırımcıların (emeklilik fonları, sigorta

şirketleri, vakıflar) ve yine bu fonlarla yakın ilişki içinde bulunan yatırım bankaların

oluşturduğu karşı taraf riski (counterparty risk) konuları ağırlık kazanmıştır. Dolayısıyla bu

iki husus alınan tavsiye kararlarında finansal istikrarın sürdürülmesi ve sistemik risklerin

kontrolü açısından önemle vurgulanmıştır. SYF'lerin maksimum esneklikle çalışan ve nitelikli

yatırımcılara hitap eden kuruluşlar olması itibarıyla diğer finansal kuruluşlar gibi bir

düzenlemeye tabi tutulmasının eşyanın tabiatına aykırı olduğu akademik çevrelerce de dile

getirilmiştir

SYFler genellikle büyük ölçüde bireysel ve az da olsa kurumsal yatırımcılara hizmet

verdiklerinden, diğer fon yönetimi ve sermaye piyasası aracı kuruluşlarının tabi oldukları

lisans alma, halka açık ise borsaya kote olma faaliyetlerine ilişkin olarak kamuoyunu



bilgilendirme, bağımsız denetim yaptırma ve bu denetim sonuçlarını açıklama, belli muhasebe

standartlarına tabi olma ve finansal yapısıyla ilgili bilgileri belli dönemler itibariyle açıklama

gibi yükümlülükleri bulunmamaktadır (Küçüközmen ve Mazıbaş, 2005). Dolayısıyla

SYF'ler hakkında ancak genel istatistikler ve yönetimi altında olan fonların parasal büyüklüğü

gibi konularda bilgi edinilebilmektedir.SYF'lerin üstlendikleri risklerin belirlenmesi ve

değerlendirilmesindeki veri ve bilgi eksiklikleri söz konusu fonların finansal istikrar ve

sistemik riskler açısından kapsamlı bir değerlendirmesini adeta olanaksız kılmaktadır.

Dolayısıyla kamu otoritelerinin denetimine tabi bulunmayan SYF'lerin faaliyetleri edeniyle

üstlendikleri ve/veya maruz kalabilecekleri riskleri bertaraf edebilecek düzeyde yasal sermaye

bulundurmak, yatırım yaptıkları alanları bir risk bütçelemesine ya da sınırlamasına tabi

tutmak, iç denetim ve risk yönetim sistemleri kurmak, kurumsal yönetişim ilkelerini

uygulamak gibi banka ve diğer finans kuruluşlarına özgü yükümlülükleri de bulunmamaktadır

SYF'lere yönelik düzenlemeler yapılması konusu gündeme ilk kez LTCM (Long TermCapital

Management) isimli dünyanın en büyük SYF'sinin yatırımcılarına karşı yükümlülüklerini

yerine getirememesinin finansal piyasalarda neden olduğu büyük çalkantıdan sonra gündeme

gelmiştir.9

Tablo 1 :

9 C. Coşkun KÜÇÜKÖZMEN- Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi



Tablo 2 :



2010 Hedge Fund Industry Review



2. HEGE FONLARĠN KRĠZLERDEKĠ ETKĠLERĠ

Yapilan calismalarda hisse senedi piyasalarinda islem yapan hedge fonlarin 2007 – 2008 yillarinda finansal krizlerde Lehman brother sirketinin batmasindan 2 donem once hedge

fonlarin varlik tutmalarinda % 29 dan her 4 hedge fondan 1ınde 40 % azalma oldugu

gorulmekteydi. Bu azalmanin sebepleri sasırtıı nıtelıkteydı. Ayrica yapilan arastirmalarda

Boemher and Jones 55% den 70 % cikan short sell yani aciga satislari oldugu

gozlemlenmistir.

Goldman Sachs ayni tahmini hedge fonlari yaklasik olarak islemlerin 85 % nin aciga

satis oldugunu belirtmistir. Arastirmada hedge fonlarin etkileri uzerinde bir cok kanitbulunmustur. Ozellikler Shleifer and Vishny (1997), Gromb and Vayanos (2002), Vayanos

(2004), and Brunnermeier and Pedersen (2009) yaptigi calismalarda arbitraj islemleri icin bir

limit olmaji likidite sağlamak için yeteneği olan ozelliklede piyasalarda tansiyonun

yuksek oldugu zamanlarda sermayeler daha pahali olmaktadir, en onemli kanilardan

bir taneside sermaye odakli olmayan hedge fonlarinin satistaki piyasa

zamanlamalari. Ayrica hedge fonlarin kazanclarinin yuksek olmasi ozellikle Q3/Q4 of

2007 and Q3/Q4 of 2008 donemlerde. Kontrol edilebilen getirilerde elde edilen sonuclarda

sermayelerin dis ulkelerdeki yatirimlarin gittikce arttigi gozlemlenmistir. Ayni zamanda artan

gelismekte olan ulkelerde artan emtia fiyatlarida bir gozterge olabilir. Gelismekte olan

ulkelerin İtlalattaki atrisi GDP nin % 29 2000 ve 39% 2007 olmustur. Dogrudan

yatirimlarin da artmasi ozellikle 2007 ye kadar $269 billion, to a record $1 trillion).

Ayrica portfolyo yatirimlarida 2002 yilindan 2007 ye kadarlik donemde GSYH nin %

2,7 den 4,5 % olmustur. (World Bank 2008)



finansal krizle karmisik ve bir o kadarda nedene sahiptir kotu yonetimler ve kriz

onlemlerinin iyi olmamasi gibi. Ama yine de financal piyasalarin da krizlerin olusumunda

etkisi goz ardi edilmemelidir esas etkisi yada tetikleyici rolunda olmuslardir her zaman

(Keynes 1936:Kindleberger 1978; Stiglitz 2001). Finansal aktörler içinde,

hedge fonlar açıkça önemli oynadıERM olduğu gibi krizler, Meksika, Doğu Asya,

Rusya tetiklenmesi ya da derinleşen rolleri,LTCM ve Brezilya. Yukarıda da belirtildiği

gibi, aynı zamanda önemli bir olmasa da merkezi oynadı mevcut finansal çalkantı.10

10 The changing role of hedge funds in global economy September 13. 2011 Dr Everette M. Ehrlich

http://translate.googleusercontent.com/translate_c?hl=tr&prev=/search?q=short+sell++ne+demek&hl=tr&biw=1600&bih=741&prmd=imvns&rurl=translate.google.com.tr&sl=en&u=http://en.wikipedia.org/wiki/File:Short_(finance).png&usg=ALkJrhi9moAHBWlnmLHYNZXi-eITJotqeg



Finansal sistemin liberalleşmesi ve küreselleşmesi yeni finansal araçları gündeme

getirdiği gibi, uygulanmakta olan finansal araçlara da yeni fonksiyonlar yüklemiştir. 1980

sonrası artan finansal yenilikler piyasalarda, ürünlerde, hizmetlerde ve teknolojide ortaya

çıkmışlardır. Dünyada paranın veya diğer finansal varlıkların kullanılabildiği 152 dolayında

enstrüman vardır.



Ortaya çıkışları itibariyle riskleri önlemek, ekonomideki aktörleri, döviz kurlarından,

faizlerden, mal fiyatlarında oluşan risklerden korumak gibi amaçlarla oluşturulmuş olan çok

çeşitli finansal yenilikler küreselleşmeye de hız kazandırmaktadırlar. Ancak bunların pek

çoğu, esas çıkış amaçlarından çok farklı bir yapıya da bürünmüşlerdir. Örneğin,11.y.y.‟da

Japonya prinç piyasasında işlem görmüş olan “Options”lar, bugünkü piyasalarda gelişen

uygulamalarla esas amacı opsiyon piyasalarından milli paranın düşmesine karşı pozisyon

almak iken spekülatif karakterli bir kumar aracına dönüşmüşlerdir .

Ulusal piyasalarda işlem gören future ve options işlemleri yıllar itibariyle büyük bir

artış göstermiş ve 1999 yılı sonu itibariyle toplamda 13,5 trilyon dolara yaklaşmıştır. Finansal

araçlar kullanılarak çok çeşitli alım-satım işlemlerine konu olabilen bu fonların en fazla faiz

oranları üzerinde işlem yapmaları da kısa vadeli ve garantili karlılık arama çabaları olarak

yorumlanabilecektir.

Finansal piyasalarda işlem görmekte olan fonların her birisi ayrı ayrı spekülasyon

konusu olabilmekle birlikte özellikle hedge fonlar bu alanda en çok tartışılan finansal

araçlardır. Bu nedenle biz bu araç üzerinde daha ayrıntılı durmayı konumuz açısından önemli

görmekteyiz.

2.1. HEDGE FONLAR VE SPEKÜLASYON

Uluslararası finansal piyasalarda son yıllarda görülen çalkantılar, dikkatleri kurumsal

yatırımcılara, özellikle hedge fonlara yöneltmiştir. 1992 ERM krizi, 1994 uluslararası tahvil

piyasalarındaki dalgalanmalar ve 1997 ortalarında Güneydoğu Asya‟da yeniden canlanan

çalkantılar, gözlerin hedge fonlara çevrilmesine sebep olmuştur. Çünkü hedge fonlar, ya

kendilerine ait olan menkul kıymet fiyatları ile doğrudan ya da kendilerini izleyen diğer

piyasa katılımcılarının eğilimlerini etkileyerek dolaylı şekilde ulusal veya uluslararası menkul

kıymet fiyatlarında etkili olmaktadırlar(IMF,1998).

Hedge fonlar, riziko üstlenmeye hazır yatırımların fonlarını toplayarak bu kaynakları

dünya çapında, her türlü pazar veya mali aracı tercihen kısa vadeli plase edebilen spekü latif

insiyatiflerdir. Hedge fonların çok değişik kullanış biçimleri bulunmakta, 9 stil olarak

belirtilebilecek kullanılış tarzlarından, bir stilin örneğin küresel hedge fon stilinin,

international, established, emerging gibi alt grupları da uygulamada yer

almaktadır(OECD,1999). Belirli bir spekülatif amaçla, hatta çoğu kez bir merkez bankasını

sıkıştırmak için kullanılan hedge fonlar, spekülatif hareketlerle kısa sürede milyarlarca doları



hareket ettirebilmektedir. Böyle bir yönelişin durdurulamaması halinde hiç bir ülkenin serbest

döviz piyasasının bu sıkılmış sermaye yumruğuna dayanması mümkün olamamaktadır. Hedge

fonların tanınmış ustası George Soros‟un böyle bir hareketle 1992 yılında İngiliz Sterlini‟ne

hücum ettiği ve bu girişimden 1 milyar dolar kazanç sağladığı bilinmektedir .

Her ne kadar IMF tarafından Asya krizinde hedge fonlarının etkili olmadığı, en büyük

suçlunun yabancı yatırım ve ticari banka kredileri olduğu belirtilse ve hedge fonların

rollerinin abartıldığı ironik bir tarzda incelense de, Güneydoğu Asya krizinde de hedge

fonların büyük payı olduğu bilinmektedir. Çünkü G.Kore, Endonezya, Tayland, Malezya ve

Filipinler‟de 1996 yılında toplam 93 milyar dolarlık özel sermaye girişi, 1997‟de ise 12

milyar dolarlık sermaye çıkışı kaydedilmiştir. Bu durum bir yılda her iki yönde 105 milyar

dolarlık bir sermaye hareketi anlamına gelmektedir ki, bu miktar söz konusu ülkelerin toplam

GSYİH‟larının %11‟ine denktir. Yine 1997‟de gelişmekte olan ülkelere 256 milyar dolarlık

özel fon akışı olmuştur. Oysa on yıl önce bu rakam sadece 35 milyar dolardır. Dolayısı ile

hedge fonların Asya krizinde etkili oldukları anlaşılmaktadır. Zaten yapılmış olan ampirik

analizler de Güneydoğu Asya krizinde, doğrudan Soros‟un fonlarının olmasa bile, en yüksek

10 hedge fon grubunun etkili olduğuna ilişkin bulgular elde etmişlerdir .

Hedge fonların sayısı ile idaresi altında bulundurduğu fonların gelişimini Tablo.5‟de

görmek mümkündür:

Tablo:5 Küresel Karakterli Hedge Fon Sayıları ve Miktarları (Milyar Dolar)

1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997

-Fon

Sayıları

1373 1648 1977 2373 2848 3417 4100 4700 5100 5500

-Fon

Miktarları 42 58 67 94 120 172 189 217 261 295

Kaynak: OECD,1999



Tablo.5‟de de görüldüğü gibi, 1997 itibariyle hedge fon sayısı yaklaşık 5500 adede

yükselmiş bulunmakta ve bu fonlar yine yaklaşık 300 milyar dolarlık bir miktara

hükmetmektedirler.Yıne tablo.6 e tablo.7 de goruldu uzere 2000 2007 yılları arasındakı edge

fon e buykluklerı aynı zamanda ulkeler ıındekı payları gozukmektedırç Bu fonların çoğununsermayesi 100 milyon dolardan azdır. Ancak yaklaşık 10-12 adedinin fon miktarı 1 milyar

doların üzerinde, bazıları ise, 5-12 milyar dolar arasındadır. Hedge fonların yaklaşık 3800

kadarı ABD‟de yerleştiklerini beyan etmiş olmalarına rağmen, bu fonların büyük

çoğunluğunun daha rahat hareket edebilmek için Off -shore‟larda tutulduğu tahmin

edilmektedir(OECD,1998).

Finansal piyasaların küreselleşmesi ile büyük bir hareket serbestliği kazanan kısa

süreli sermaye hareketlerinin, faiz gelirlerini karşılayacak mal ve hizmet üretimi yapılmadığı,yani reel kesim ile parasal kesim arasında uyum sağlanmadığı sürece yapısal dengesizlikler ve

büyük krizler oluşturacağına kesin gözüyle bakılmaktadır. Mali piyasaların daha gelişmesi ve

değişik enstrümanlarla derinlik kazanması bütün ülkelerin yararına olabilecektir. Ancak

ekonomiyi sadece para ve sermaye piyasaları olarak görenlerin de finansal krizlerden darbe

almaları kaçınılmaz olmaktadır .

2.2. FĠNANSAL KRĠZLER VE SPEKÜLASYON

Milli ekonomilerin karşılaştıkları finansal krizlerde uluslararası kısa süreli sermaye

akımlarının ve spekülatif saldırıların önemli bir rolü bulunmaktadır. Dünyada ve Türkiye‟de

karşılaşılan finansal krizlerde bu etkileri görmek mümkündür. Ülkelerarasındaki faiz

oranlarındaki ve döviz kurlarındaki değişmeleri yakından izleyerek spekülatif amaçlı portföy

yatırımlarında bulunulması “sıcak para” olarak adlandırılır. Asagıda da belirttiğimiz gibi her

kısa vadeli sermaye yatırımı, sıcak parayı teşkiletmemektedir.



2.3. SICAK PARA

Yabancı sermayedar için, başka bir ülkede portföy yatırımı yapmaya iten en önemli üç

değişken olan risk seviyesi, enflasyon ve döviz kurları arasındaki değişmelerden sonrakendisine kalacak olan getiridir. Enflasyon oranı yüksek ülkeler, yatırım açısında risk teşkil

ettikleri için enflasyon oranının üzerinde bir faiz uygulamasına giderler. Bu durum, yabancı

yatırımcılar için, kendi gelişmiş piyasalarında elde edemedikleri faiz oranını elde etmek için

bir fırsat niteliğindedir. Çünkü gelişmiş ülkelerin piyasalarında, örneğin hisse senetlerinin

satımından gelecek olan gelirler, o şirketlerin finansmanında çok büyük yer tutmadığı için

sağladığı gelirlerde ki değişme yüzdesi de, risk seviyesi de gelişmekte olan bir ülkede ki

şirketin getiri yüzdesine göre daha düşüktür. Sonuçta enflasyon oranı yüksek olan bir ülkenin

yabancı sermaye çekmeyi başarabilmesi için, faiz oranının enflasyonun ve dolayısıyla ulusal

paranın dış değerindeki düşüş oranından daha yüksek bir oranda belirlenmesi gerekmektedir.

Neo-klasik teori bağlamındaki düşünce yerli tasarrufların yetersiz kaldığı durumlarda yabancı

tasarrufların yerli yatırımlar ve büyüme için önemli bir kaynak oluşturacağı temeline

dayanmıştır. Bu düşünceye göre, sermaye hareketlerinin serbestleşmesi (dış finansal

serbestlik) sonucunda tasarruflar sermaye darboğazı çeken ülkelere akacak, diğer bir deyişle

ekonomik etkinliği geliştirerek büyüme ve istihdamı gerçekleştirmek için yurt içi tasarrufları

yeterli olmayan gelişmekte olan ülkelerde faiz oranını yükselterek tasarruf fazlası olan

ülkelerin tasarrufları çekilecektir. Bu süreç gelişmekte olan ülkelerdeki faiz oranları

uluslararası faiz oranına inene kadar devam edecektir.

İşte finansal liberalleşmeye bağlı olarak bu beklentiler doğrultusunda gerçekleşen kısa vadeli

sermaye hareketleri (portföy yatırımları, tahvilleri, mevduat sertifikası, ticari kağıt ve hisse

senedi) gelişmekte olan ülkelere yönelik uluslararası sermaye hareketlerinin önemli bir

bileşeni haline gelmiştir. Portföy akımlarının çoğunun 1980‟li yılların borç krizinden itibaren

sürekli gelişmekte olan ülkelere yönelmesi gelişmekte olan ülkeler açısından yatırımcıların bu

ülkelere duyduğu güven olarak değerlendirilmektedir. Gelişmekte olan ülkelere yönelik

portföy yatırımlarının bu hızlı artışının nedenleri arasında bir yandan OECD ülkelerinde

devresel olarak gevşek bir para politikasının izlenmesi uluslararası faiz oranlarındaki düşme

ve buna bağlı olarak büyüme hızındaki azalma (itiş etkisi), bir yandan da yeni gelen yatırım

fırsatlarının (çekme etkisi) etken olduğu gösterilmektedir. Bununla birlikte, portföy

yatırımlarındaki artışta gelişmekte olan ülkelerdeki özelleştirme programları (Arjantin'de

olduğu gibi) ev sahibi ülkenin kredi değerliliği ve gerçekleştirilen kurumsal



reformlarında(Meksika'da olduğu gibi) yüksek kazanç beklentilerini artırarak bu ülkelere

yönelik sermaye akımlarının gelişiminde etken olmuştur Uluslararası sermaye hareketleri,

makro ekonomik politikalara, bankacılık sistemine ve beklenmedik politik ve ekonomik

gelişmelere karşı aşırı duyarlıdır. Aşırı sermaye girişi karşısında değer kazanmış yerli para

uluslararası sermayenin bu duyarlılığına bağlı olarakkaçması sonucunda değer kaybına

uğramakta ve finansal krizler yaşanmaktadır. Bir diğerifadeyle; portföy yatırımları ile döviz

kurları ve menkul kıymet fiyatları arasında yakın bir ilişki vardır. Nitekim yapı olarak

istikrarsızlık potansiyeli taşıyan bu iki piyasa, portföyyatırımları ile birbirine bağlanmakta ve

karşılıklı etkileşim sonucunda finansal krizlerdoğurduğu gibi aşırı dalgalanmalar, döviz

rezervlerine bağlı olarak da ödemeler dengesikrizlerine yol açmaktadır.

Portföy yatırımlarıyla ilgili eleştirel açıdan bakılan başka bir noktada, bu

akımlarınberaberinde aşırı sermaye girişi bağlı olarak yerli paranın değer kazanması

ihracatçısektörlerin rekabet gücünü ve dış ticaret dengesini olumsuz etkilediği ileri

sürülmektedir. Buda ekonomiyi ithalata bağımlı bir hale getirmekte, bunun sonucunda

özellikle dışa açık birsektör olan imalat sanayi olumsuz etkilenerek uluslararası rekabette

geriye düşmektedir.

Ayrıca, aşırı sermaye girişi ile bir süre sonra artan kamu açığı ve cari açık

nedeniyledevalüasyon beklentisi içine girilmesi, sermaye kaçışına neden olduğu gibi hem

finansalpiyasaları hem de doğrudan sermaye yatırımlarına yönelik sermaye girşini de olumsuz

yönde etkilemektedir.

Bu nedenle bir ülkedeki finansal işleyiş içersinde sıcak paranın niteliğine

maddeleştirerek bakarsak,

1 - Sıcak para sadece yurtdışından gelen para değildir. Yurtiçinde de bu nitelikte fonlar vardır.

Tanımı gereği çok kısa sürede dövizden ülkenin parasına veya ülke parasından dövizedönen

tutarlardır. Yüksek getiri peşinde koşarlar. En basit dedikodulara ve söylentilerehassastırlar.

Bir sinirlilik halinde ülkeden çıkabilirler veya çıkmayabilirler. Ama pozisyond eğiştirirler.

2 - Bu çerçevede, yurt içinde açılan döviz mevduatları veya yerel para hesapları da sıcak para

kapsamına girebilir. Yüksek getiriyi o ülke parasında buldukları için mevduat veya repo

şeklinde faizden ve döviz kuru düzeyinin oynaklığından para kazanmaya çalışırlar.

Birkarışıklık veya kriz durumunda, davranışları yurtdışından gelen fonlara benzer.

"Sürüpsikolojisi" bunlarda da geçerlidir.



3 - Aynı şekilde, o ülkenin mukimlerden Hazine kağıtlarına yatırım yapan birey vekurumların

bazıları da potansiyel sıcak paracılardır. Ürktüklerinde veya tetiklendiklerindeportföy

değiştirebilirler. Dövize geçebilirler. Hazinenin piyasada işlem gören nakit bazlı bonove

tahvillerinden, yabancıların sahip olduklarının dışındaki, tutar yaklaşık 100 milyar

dolarcivarındadır.

4 - Yabancıların hisse senetlerine yatırımları sıcak nitelikte paralar olmayabilir.

Bunlardan birçoğu uzun dönemli yatırım saiki ile o ülkeye gelmiş olabilir. Kriz

sırasındaülkeden gitmeyebilirler.

1. – O ülkede ikame edenlerin kişilerin hisse senetleri yatırımları içinde de

sıcak nitelikteolanlar bulunabilir.

2. - Özel sektörün miktarı bilinmeyen açık pozisyonları da sıcak para gibi etki

yapabilir .Bu firmalar sıkıntılı dönemlerde fazla zarar görmemek için "sürü

psikolojisi" gereği dövizedönebilirler veya ekonomik durumu istikrarlı

olarak nitelerlerse, açık pozisyonlarınıartırabilirler.

3. - Gözlemler, sıcak paracıların en çok hazine bono ve tahvillerine yatırım

yaptıklarınaişaret etmektedir.

Sıcak para hareketlerini muhasebe kayıtlarından takip etmek çok güç olsa da mümkündür.

Buhareketler içinde resmi olarak direkt gözlenebilen kalemleri, ödemeler dengesinde

sermayehareketleri kalemindeki kısa vadeli sermaye hareketleri, portföy yatırımları

kalemleriiçersinde görebiliriz.Burada bir diğer önemli nokta, mali sermaye hareketlerini bu

resmiboyutuna ilave olarak bir diğer boyutta ödemeler dengesi içinde „net-hata noksan‟

kaleminin

de bu sıcak para hareketlerine konu olmasıdır. Dünya Bankası da, sıcak para

hareketleriniölçerken bu kalemi kullanmaktadır.

Sıcak paranın bir ekonomiyi tehdit etmesindeki en büyük etken istikrarsızlıktır. Ülkeyegirecek

olan istikrarsız sıcak para akımlarının bol olduğu dönemde, ulusal para aşırıdeğerlenmektedir.

Bu kısa vadeli sermaye akımları, ulusal piyasalardaki göreceli yüksek faizeve kurların yavaş

artması anlamına gelen kur çıpasına yönelirken kısa dönemli döviz birikimi



sağlamakta, bu da ulusal paranı yabancı piyasalar karşısında aşırı değer kazanmasına

yolaçmaktadır. Bu zincirleme finansal reaksiyonların sonucunda ithalat malları

ucuzlamakta,yine tam aksi yurt içi üretim maliyetleri arttığı için azalmakta ve ithalata

yönelmektedir. Tümbunlar, cari işlemler açığını büyütmektedir. Sonuçta bu sıcak para

hareketleri iktisadi büyüme

ve kalkınmayı olumsuz yönde etkileyip, ekonomiyi dışa bağımlı hale getirebilmekte ve

dövizkuru ile reel faiz arasındaki hassas dengeleri bozması sonucu büyük ekonomik krizlere

nedenolabilmektedir.11

Eichengreen ve Choudhry‟e göre, sıcak parayı önleme menüsü yedi önemli noktada

toplanmaktadır;

• Döviz kuruna daha fazla esneklik tanıma,

• Sermaye hareketlerine sınırlama getirme,

• Denetim sistemini güçlendirip bu konuda yoğunlaştırma,

• Merkez bankasının gelen dövizleri satın alması (sterilizasyon),

• Faizi düşürerek "gevşek" para politikası izleme,

• Faiz dışı fazlayı arttırıp sıkı maliye politikası uygulama,

Spekülatif amaçlı yatırımlara yöneltilen eleştirilere genel olarak bakarsak, gelişmiş ülkelerin

çeşitli fonlarda biriken paralarını daha hızlı ve daha büyük oranlarda paraya ihtiyacı olan

gelişmekte olan ülkelere aktarıp yüksek kârlar elde etme olanağı artmıştır. Ancak sadece

paradan para kazanma ilkesine dayalı bu tür fonların hareketliliğinin üretime doğrudan hiçbir

katkısının olmamasının yanı sıra, spekülatif amaçlı olarak denetimsiz hareketliliği sonucu

gelişmekte olan ülke piyasalarının zarar görmesine neden olduğu da bilinen bir gerçektir.

Yüksek kâr peşinde koşan bu tür "küreselleşmiş" fonların en büyük zararı, Gelişmekte olan

ülkelerde üretilen katma değerin önemli bir kısmının Gelişmiş ülkelerdeki merkezlerine

aktarılması, yani refahın transferi olmuştur. Çünkü Uzak Doğu ülkeleri, Latin Amerika ve

Türkiye örneklerinde görüldüğü gibi bu tür fonlar en ufak bir “olası” risk tehlikesinde bile

geride nasıl bir tahribat bıraktıklarına aldırmadan “liberalleştirilmiş küresel kanallardan”

kaçmayı tercih etmektedir.

11 SOY, Murat, KüreselleĢme Sürecinde Türkiye Ekonomisi,

www.metu.edu.tr/home/strat/gruplar/editor/editorden1.htm , Şubat 2003



5.2. DÜNYADA KÜRESEL KAYNAKLI FĠNANSAL KRĠZLER

Dünya üzerinde çok sayıda finansal kriz yaşanmıştır. O kadar ki küçüklü büyüklü

krizler göz önüne alındığında her 19 ayda bir krizin olduğu anlaşılmaktadır. 1970‟li yıllardan beri yaşanan finansal krizleri ise Aralık -1973 İngiltere Bankacılık Krizi, Haziran-1974

Herstatt Krizi, Ağustos-1982 Uluslararası Borç Krizi, Aralık -1986 Bono Krizi, Ekim-1987

Borsa Krizi, 1980‟lerin başında ABD‟de yaşanan tasarr uf ve borç krizi olarak belirtmek

mümkündür. Ancak bu krizlerin küresel etkileri de olan belli başlılarını 1970 ve 1980‟li

yıllardaki Latin Amerika krizleri, 1992-1993‟te ortaya çıkan Avrupa Döviz Kuru

Mekanizması(ERM) krizi, 1994-1995‟te Latin Amerika‟daki kriz, etkilerinin hala sürdüğü

konuşulan Asya krizi, Rusya krizi, Brezilya krizi olarak kabul etmek mümkündür. Türkiye‟de

de, 1978 ve 1994 yıllarında benzer krizler yaşanmıştır.

2.4.1. 1992-1993 Yıllarındaki Avrupa Döviz Kuru Mekanizması(ERM) Krizi ve

Spekülasyon

Avrupa Birliğinin parasal birlik konusunu kararlaştırdığı Maastricht Anlaşmasına 1992

Haziran ayında Danimarka‟lılar red oyu vermişlerdi. Bu durum ERM içinde döviz kurları

üzerindeki baskıların artması sonucunu doğurmuştur. Bu gelişme sonrasında ilk olarak ,

İtalyan bütçe açıklarının Liret‟in desteklenmesine yol açacağı düşüncesi ile Liret üzerinde

spekülatif işlemler gerçekleştirilmiştir. Finlandiya ve İsveç üzerinde denenen spekülatif

atakların sonuç vermesi ve İtalyan Liret‟inin baskılara dayanamayarak %7 oranında devalüe

edilmesi, bu defa spekülatörlerin dikkatlerini İngiliz Sterlini‟ne çevirmiştir. Para sihirbazı

olarak anılan George Soros‟un krizin tetiğini çekmede oynadığı rol tartışılmamaktadır. Soros

daha işin başında sterlindeki devalüasyon ihtimalini fark etmiş, kısa dönemli krediler şeklinde

yaklaşık 15 milyar dolarlık kısa pozisyon almıştır. İngiliz Sterlini‟ne yönelik ataklar sonucu



16 Eylül 1992‟de Bank of England‟ın yoğun müdahalelerine rağmen İngiltere‟de faiz oranları

bir günde %5 oranında yükselmiştir

2.4.2. Meksika Krizi ve Spekülasyon

Latin Amerika ülkelerinden Meksika, Aralık/1994 tarihinde para biriminde ortaya

çıkan büyük çöküş ile sarsılmış, kriz konusundaki bekleyişlerin artması üzerine 20 Aralık

1994 tarihinde ulusal para birimi pesoyu devalüe etmek zorunda kalarak finansal bir krizle

karşılaşmıştır.

1994 yılında Meksika‟da yaşanan krize bakıldığında temel nedenin, 1980‟lerin

sonunda ve 1990‟ların başında olumlu konjonktürün etkisiyle ülkeye gelen çok kısa dönemli

sıcak paranın, değerlenmiş kur, yüksek cari ödemeler açığı, özel tasarruflardaki düşme ve

politik istikrarsızlıkları görerek ülkeden çıkmaya başlaması olduğu görülmektedir. 1990-1993

arası dönemde ülkeye özel yabancı sermaye girişi 72.5 milyar dolar düzeyine çıkmıştır. 1994

yılına girildiğinde kimse bir kriz öngörmemiştir. Aksine 1993 sonunda NAFTA‟ya girişin

Amerikan Kongresi‟nde onaylanması ile birlikte yabancı sermaye ile ilgili beklentiler daha

fazla artmıştır. Ancak 1994‟ün sonuna doğru oluşan panik havası ile ülke döviz rezervleri 26

milyar dolardan 6 milyar dolara gerilemiştir. Bu olayı büyük bir devalüasyonun takip etmesi

ise finansal krize ortam oluşturmuştur 12

meksika krizleri 1989-1994 yılları arasında GSYİH, sabit fiyatlarla yılda % 4 büyümüş ve

1993 yılı sonunda enflasyon oranları, son yirmi yıllık süreçte ilk kez % 10 „ un altına

düşmüştür. Bu istikrarlı büyüme, Meksika‟nın hiç çekemediği kadar çok yabancı sermaye

çekmesini sağlamıştır

12 Dorukkaya Yılmaz,1999



1994 yılında Meksika‟da yaşanan finansal krize bakıldığı zaman temel nedenin,

1980‟lerin sonunda başlayıp 1990‟ların başında ekonomide olumlu konjonktürün etkisiyle

ülkeye gelen çok kısa vadeli yabancı sermayenin(sıcak para), değerlenmiş kur, yüksek cari

ödemeler açığı, özel tasarruflardaki düşme ve politik istikrarsızlıkları gör erek ülkeden

çıkmaya başlamasıdır. 1990-1993 yıları arasında Meksika‟ya giren yabancı sermaye miktarı

72.5 milyar dolar düzeyine çıkmıştır. 1993 yılı sonlarında NAFTA‟ya girişin ABD

kongresinde onaylanmasından sonra uzman ekonomistler tarafından yabancı sermaye

girişinde beklentilerde artmıştır. Ancak 1994 yılı sonlarında oluşmaya başlayan panik

havasıyla beraber döviz rezervleri 26 milyar dolardan 6 milyar dolara gerilemiştir. Bu olayı

peso üzerinden büyük bir devalüasyonun takip etmesi ortaya büyük bir kriz çıkarmıştır



Krizle birlikte Meksika‟ya yönelik portföy yatırımları azalmış ve 1995 yılında Meksika

ekonomisinden yaklaşık 3.4 milyar dolarlık portföy yatırımı çıkmıştır. Meksika‟daki kriz

bölgeye hakim olan „tekila‟ etkisiyle diğer Latin Amerika ülkelerine de sıçramış ve bölge

ülkelerinin borsalarında önemli düşüşlere neden olmuştur. Kriz diğer gelişmekte olan ülkeleri

de etkilemiş ve Uluslararası Finans Şirketinin (IFC) bileşik endeksi 1995 yılının ilk

çeyreğinde % 15 değer kaybetmiştir

2.4.3. Asya Krizi ve HEDGE FONLAR

Son yılların en önemli finansal olayı Güneydoğu Asya‟da görülen ve tüm dünya

ekonomilerini etkileyen mali krizdir. 1997 yılı Şubat ayında başlayan ve Tayland‟ın 2

Temmuz‟da para birimi Baht‟ı devalüe etmesi ile bölge ekonomilerine ve dünyaya yayılan

finansal kriz, çeşitli yönleri ile önemli bir ekonomik olay olarak görülmektedir. Böyle bir

krizin önceden tahmin edilememiş olması, krize uğrayan ülkelerin reel ekonomilerinde

herhangi bir problem bulunmaması da, hem uluslararası mali sistemin yönetimi ve denetimi

sorununu hem de krizde önemli rol oynayan spekülatif sermaye hareketlerini yeniden

gündeme getirmiştir.

2.4.3.1. Güneydoğu Asya Ülkelerine Yönelik Yabancı Sermaye Akımları



Bölge ülkeleri kriz öncesi yıllarda yabancı sermaye girişini değişik politika ve

araçlarla özendirmişlerdir. Ancak özellikle Çin, doğrudan yabancı yatırımları özendirirken,

krizden en fazla etkilenen G.Kore, Endonezya, Tayland, Malezya ve Filipinler gibi ülkelere

yönelen yabancı sermayede kısa vadeli borçların önemli bir yer tuttuğu dikkati çekmektedir.

Krize uğrayan Asya ülkelerine toplam sermaye akımlarını Tablo.6‟da izlemek mümkündür.

Tablo.6‟dan da incelenebildiği gibi Asya ülkelerine yönelen toplam net özel sermaye

akımlarında 1994-1996 döneminde yaklaşık %100‟lük bir artış görülmektedir. Sadece portföy

yatırımlarına bakılsa bile aynı dönemdeki artışın %150 dolaylarında olduğu anlaşılmaktadır.

Tablo:6 Krizdeki Ülkelere(1) Yönelen Net Sermaye Akımları (Milyon Dolar)

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998

-Toplam Net Özel

Sermaye Akımları

- Net Doğrudan

Yatırımlar

-Net Portföy

Yatırımları

-Banka Kredileri ve

Diğer Serm.Akım.

24.2

6.0

0.3

17.9

26.8

6.1

3.4

17.3

26.6

6.3

5.3

15.0

31.9

6.7

16.5

8.7

33.2

6.5

8.3

18.4

62.5

8.7

17.0

36.9

62.4

9.5

20.0

32.9

-19.7

12.1

12.6

-44.5

-

46.2

4.9

-6.5

-

44.5

Kaynak: IMF,1999. (1) 5 Asya Ülkesi:Endonezya, Kore, Malezya, Filipinler, Tayland.

Bölgeye açılan krediler ve yabancı sermayenin bölge ülkelerinin gayrisafi yurt içi

hasılalarına oranları incelendiğinde de 1996 yılı itibariyle bu oranların %2.5 ile %10 arasında

değiştiği görülmektedir(IMF,1998). Bu veriler ise Asya ülkelerine yönelen yabancı sermaye

akımlarının kriz öncesi dönemde önemli boyutlara ulaştığını ortaya koymaktadır.



6

2.4.3.2. Güneydoğu Asya Krizinde HEDGE FONLAR ve Sonuçları

1990‟ların başından beri Avrupa ve Japonya‟da devam eden zayıf büyüme, cazip

yatırım imkanlarını mevcut tasarrufların gerisinde bırakmıştır. Büyük miktarlara ulaşan özel

sermaye akımları, yüksek getiri bekleyen uluslararası yatırımcılar tarafından mevcut riskler

göz önüne alınmadan, yükselen yeni pazarlara kaydırılmıştır. Güneydoğu Asya ülkelerine

böylesine büyük miktarlarda kısa süreli yabancı sermaye girişi, yerli mali varlıkların fiyatını

yükseltmiş ve finans piyasalarında suni ve spekülasyona açık bir kabarmaya sebebiyetvermiştir .

Bu nedenle, Güneydoğu Asya krizinde spekülasyonun da çok etkili bir rolü olduğu

söylenmiştir. Özellikle Malezya Başbakanı Mahattir Mohammed, uluslararası spekülatör

George Soros‟u tüm bu gelişmelerin sebebi olarak göstermiş ve kendisini “moron-aptal,

kuşbeyinli” olarak adlandırmıştır. Yine bu çerçevede “currency trading”in ahlakdışı olduğunu

ve yasaklanması gerektiğini belirtmiştir .

Bu krizde uluslararası spekülatörlerin istikrar bozucu davranışlarının rolü çok büyük

olmuştur. Sadece Malezya Ringit‟i dikkate alındığında hedge fonların zaman zaman “boğa”,



zaman zaman da “ayı” şeklinde piyasalara girip çıktığı görülmektedir. Bu nedenle bölgeye

akan yabancı kaynakların bölge ülkeleri paralarının aşırı değerli hale gelmesine ve bu

politikanın belli bir süre sürdürülebilmesine imkan sağladığı bilinmektedir. Ancak sınır

tanımayan ve gün geçtikçe globalleşen uluslararası sermayenin ortaya çıkardığı sorunlar

sınırlı bir alanda da kalmamaktadır. Bu yönüyle günümüz ekonomilerinde piyasaların, mali

sermayenin ve özellikle de spekülatif kazançların ağırlıklı bir yer kazandığı kumarhane

kapitalizminin kendine özgü koşulları tarafından belirlendiği ifade edilmektedir.

Asya krizinden sonra bölgede faaliyet gösteren şirketlerin hisselerinde olağanüstü

düşüşler oluşmuştur. 1997‟de Endonezya sigara şirketi Sampoerna‟nın bir hissesi 6.75 dolar

civarında iken, kriz sonrasında 20 cente düşmüştür. Aynı şirketin piyasa kapitalizasyonu 6

milyar dolar iken kriz sonrasındaki 18 ayda 200 milyon dolara gerilemiştir. 1 dolar 2300 rupi

iken, kriz sonrasında 1 dolar 14.000 rupi olmuştur. Değer kaybı %608‟dir . Bu nedenle de

Asya şirketleri batılı şirketlerce çok cazip bedellerle ele geçirilmişlerdir. Kriz sonucunda

Hong Kong, Endonezya, Güney Kore ve Tayland borsalarında 1997 yılında ortaya çıkan

sermaye kaybı 200 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır . Bütün bunlar ise Güneydoğu Asya

ekonomilerinde meydana gelen gelişmelerin spekülasyondan ziyade manipülasyonu andırdığı

iddialarını gündeme getirmektedir.

2.4.4. Rusya Krizi ve Spekülasyon

Rusya‟da 1997‟lerde başlayan ekonomik sıkıntılar Temmuz 1998‟de ağırlaşmaya

başlamış ve 17 Ağustos 1998‟de ruble-dolar koridorunun 1 ruble 6 dolar‟dan, 1 ruble 9.5

dolara devalüe edilmesi, döviz üzerinden sermaye hareketlerinin sınırlandırılması ve 90

günlük morotoryum ilan edilmesi ile sonuçlanan bir ekonomik kriz yaşanmıştır. Bu krizin

kökleri eskilere dayanmakla birlikte, oluşumda kısa vadeli karlar peşinde koşan kısa süreli

sermayenin spekülatif davranışlarının da etkisi bulunmaktadır.

Kriz öncesi 1996 ile 1997 yılları arasındaki dönemde Rusya‟da finans ve kredi

faaliyetlerindeki yabancı yatırım miktarı yaklaşık %229 oranında artmıştır. Bu dönemlerde

Rusya‟da bankalara düşük faizlerle(libor artı 1 veya 2) kolayca para akıtılmış, bankalar da iç

piyasada oldukça yüksek (%60 gibi) faizlerle bu paraları plase etmişlerdir. Ancak gerek dünya

petrol fiyatlarındaki düşme(%50 gibi) ve gerekse Rusya‟nın dış gelirlerinin %40‟ını sağlayan

enerji hammaddeleri sebebiyle uğranılan 10 milyar dolarlık kayıp, piyasaya verilen kredilerin

geri dönüşlerinde problemler meydana getirmiş, kriz başlama startı almıştır .



Rusya krizinde de finansal boyut ön plana çıkmıştır. 1998 yılı başından itibaren

finansal piyasalarda çalkantılar boy göstermeye başlamış, şirket ve banka iflasları art arda

meydana gelmiştir. Rusya hükümetinin gümrük duvarlarını yükseltmesi ile ithalat miktarında

büyük düşüşler gerçekleşmiştir. Ünlü spekülatör Soros‟un Rusya‟ya verdiği düşük “reyting”

değerlendirmesi ise talihsizlik olmuş ve yaşanan krizi iyice alevlendirmiştir .

Rusya Merkez Bankası Başkanı Sergey Dublinin‟e göre krizden yabancı spekülatörler

sorumludur, çünkü piyasaları onlar karıştırmışlardır. Macera arayan ve çoğu genç olan batılı

bankerler, ticaret yapmaktansa daha kolay bir kazanç yolu olan büyük miktarlarda devlet

bonosu almayı tercih etmişler, başlangıçta kazandıkları faizlerle Moskova‟da harika vakitler

geçirmişlerdir. Mayıs/1998 tarihi itibariyle yabancı yatırımcılar 20 milyar dolar değerinde

hazine bonosuna sahiptirler. Bu miktar ise mevcut hazine bonolarının üçte birine denktir.

Güçlü petrol ve metal üreticilerinin ihracatlarını arttırmak için rublenin değer kaybetmesini

beklemeleri, bunların spekülatif beklenti ve davranışlarının krizin oluşmasında rol oynaması

da belirtilen bir diğer unsurdur .

2.4.5. Brezilya Krizi ve Spekülasyon

Dünyanın en büyük dokuzuncu ekonomisi konumunda bulunan ve uygulamaya

koyduğu “Real Planı” ile son 4.5 yıl içinde enflasyonu %2700‟lerden %1 -3‟ler düzeyine

indirmeyi başaran, daraltıcı politikalar ile birlikte yıllık yüzde 4‟lük büyüme hızına ulaşan;

gerçekleştirdiği başarılı özelleştirme programı ile gelişmekte olan ülkelere model olarak

gösterilen ve yakın zamana kadar uluslararası sermayenin akın ettiği Brezilya‟da 13 Ocak

1999 tarihinde patlak veren mali kriz herkesi şaşırtmıştır.

Brezilya krizinde de spekülasyonun etkilerini görmek mümkündür. Dünyanın hızla

büyüyen bu ülkesine de kriz öncesi dönemlerde büyük oranlı bir yabancı sermaye akımı

gerçekleşmiştir. Ancak yabancı sermaye akımlarında 1998 ve 1999 yıllarında belirgin bir

azalma görülmüş, özellikle portföy yatırımları kriz yılında yaklaşık 18 milyar dolarlık bir

gerileme göstermiştir .

Latin Amerika ülkelerine yönelen özel sermaye akımlarında öncelikle Rusya krizinin

yaydığı güvensizlik etkili olmuş, bu kriz uluslararası kısa süreli sermayenin gelişmekte olan

ülkelerden çekilmesine hız kazandırmıştır. Rusya krizini takip eden üç ay içinde 30 milyar

dolarlık rezerv kaybına uğrayan Brezilya‟nın daha sonraki günlerde günde yaklaşık 1 milyar

dolarlık bir sermaye kaçışına sahne olduğu da bilinmektedir. Küresel finansal piyasalardagünde yaklaşık 1.5-2 trilyon dolarlık işlem gerçekleştirildiği dikkate alındığında bir ülkenin



ekonomi politikasına güvensizlik oluşması halinde 50-60 hatta 70 milyar dolarlık rezervler

bile piyasaları etkilemekte yetersiz k alabilmektedir. Brezilya‟da da böyle olmuş ve kısa süreli

sermayenin ülkeden kaçışı rezervlerle dengelenmek istenmesine rağmen durdurulamamış ve

kriz yaygınlık kazanmıştır.

3. EMTĠA BORSALARĠNDA HEDGE FONLAR

3.1. GIDA FİYATLARI ARTIŞI VE FİNANSAL SPEKÜLASYON

2007 – 2008 döneminde hızla artan gıda ve enerji fiyatları, durgunluğa doğru gidilen bir

dönemde gelişmiş ülkelerin merkez bankalarını sıkı para politikaları uygulamak zorunda

bırakarak küresel krizin derinleşmesinde rol oynamış ve dünya çapında hane halklarının reel

gelirlerinin düşmesine neden olmuştu. Ancak alt ve alt orta gelir grubundaki ülkelerde hane

halklarının gelirlerinin yüzde 50 –90 arasında değişen bir bölümünü gıda harcamalarına

ayırmak zorunda oldukları göz önüne alındığında, gıda fiyatlarında yaşanan büyük artış, asıl

olarak bu ülke halklarını etkiledi.



Dünya Bankası, 2007–2008 döneminde temel gıdafiyatlarında görülen artışın yeterli

beslenemeyen, aşırı yoksulluk sınırının altındaki 850 milyoninsana 130–155 milyon kişi daha

eklediğini tahmin ediyor (2). Daha çok Asya‟nın doğusu ve güneyi ile Orta Doğu ve Kuzey

Afrika‟daki gelişmekte olan ülkelerin şehirli nüfusunu etkileyen gıda fiyatları balonu,

dünyanın en fakir halkları arasında açlığın yaygınlaşmasına ve kötü beslenenlerin oranının

yükselmesine yol açmakla kalmadı; örneğin toprak gibi en değerli varlıkların elden

çıkarılmasına, gelirlerden sağlık ve eğitime ayrılabilen payın düşmesine ve riskli istihdam

alanlarına yönelenlerin sayısının artmasına daneden oldu

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO - Food and AgricultureOrganization),

Tarım ve Ticaret Politikaları Enstitüsü (IATP - Institute for Agriculture and Trade Policy),

Dünya Bankası gibi birçok kuruluş tarafından yapılan araştırmaların, gıda fiyatları artışının

nedenleri üzerinde bir konu dışında fikir birliğine ulaştığı söylenebilir. Bu konu da finansal

kurumların çıkardığı gıda fiyatlarına endeksli fonların fiyatlarındaki yükselişte payının olup

olmadığıdır.

Bu konuya geçmeden önce gıda fiyatlarındaki hızlıartışın, üzerinde fikir birliğine

varılmış nedenlerine göz atmakta yarar var. Bunlardan ilki, biyoyakıt üretiminde son dönemde

yaşanan hızlı artış. Biyoyakıt üretiminin gıda fiyatlarını artırıcı etkisi iki yoldan gerçekleşiyor.

İlki gıda olarak da tüketilebilen mısır, soya fasulyesi ve şekerkamışı gibi ürünlerin biyoyakıt

üretiminde kullanılması nedeniyle gıda arzının düşmesi. Diğeri ise gıda üretimi için kullanılan

arazilerin giderek daha çok biyoyakıt üretimine ayrılmaya başlanması.

2000 yılından itibaren petrol fiyatlarının yükselme eğilimine girmesinin de 2007– 2008

döneminde gıda fiyatlarının hızlı artmasının ardındaki etmenlerden birisi olduğu kabul

ediliyor. Petrol fiyatlarının artması birkaç yoldan gıda fiyatlarını artırıyor (1). Bunlardan ilki,

yukarıda sözünü ettiğimiz biyoyakıt üretimi, zira petrol fiyatları varil başına 50–60 doların

üzerine çıktığı zaman teşvik olmasa bile mısır, bitkisel yağ veya şeker gibi gıda maddelerinin

yakıt üretiminde kullanılması kârlı hale geliyor (2). 2006‟da başlayan gıda fiyatları artışının

önce biyoyakıt üretiminde de kullanılan mısırda, ardından buğday ve pirinçte görülmesi de

biyoyakıt üretiminin fiyat artışlarındaki etkisini doğruluyor (4). İkinci olarak, petrol

fiyatlarındaki yükseliş temel hammaddesi olduğu kimyasal gübre, sulama için gereken enerji

ve diğer girdi maliyetlerini artırarak tarım ürünleri üzerinde maliyet baskısı yaratıyor. Petrol



fiyatlarındaki artışın tarım ürünlerinin fiyatını artırmasının üçüncü yolu ise taşıma maliyetini

yükseltmesi olarak belirtiliyor.

Gıda fiyatlarındaki yükseliş ivme kazandıkça, bu ivmeyi daha da artıran başka

etmenler devreye giriyor. Bunlardan ilki bazı ülkeler tarafından getirilen ihracat kısıtlamaları,

ikincisi doların değer kaybetmesi, üçüncüsü ise spekülatörlerin ve endekse dayalı fonların

tarımsal ürünlere yönelmesi olarak sıralanıyor (5). Gıda fiyatlarındaki yükseliş ivme

kazandıkça, bu ivmeyi daha da artıran bir diğer etmenin spekülatörlerin ve endekse dayalı

fonların tarımsal ürünlere yönelmesi olduğunu savunan birçok araştırma var (5– 8). Gerçekten

de 2004‟ten itibaren artma eğilimine giren fiyatların, 2007 ve 2008‟in ilk yarısı arasında ivme

kazanarak ulaştığı tepe noktasından sonraki 1–2 yıllık süreçte aynı hızla 2006 başındaki

düzeylere gerilemesi, bu dönemde gıda fiyatlarında spekülatif bir balonun oluştuğuna işaret

ediyor olabilir. Aksini savunanlar ise gıda gibi gerçek bir maddenin fiyatının sadece arz ve

talep tarafından belirleneceğini belirtiyor. Finansal spekülasyonun ancak gelecekte fiyat artışı

olacağı beklentisiyle ıda stoklarını artırması, dolayısıyla arzın gerçekten azalması durumunda

gıda fiyatlarının artmasına neden olabileceğini, oysa son dönemde küresel stok düzeyinde

artış değil düşüş olduğunu savunuyorlar (9). Endekse dayalı fonların henüz icat edilmediği

1970‟lerin ilk yarısında 2007– 08 gıda krizindeki artışların çok üzerinde gıda fiyatı artışları

(örneğin buğdayda iki yıl içinde sırasıyla %210 ve %110) olduğunu gösteren Şekil 4, ikinci

görüşü destekliyor.

Finansal spekülasyonun gıda fiyatlarına etkisi üzerinde tam bir uzlaşma olmamakla

beraber tarımsal ürün piyasasına büyük miktarda fon girişinin beraberinde yüksek oynaklığı

getireceği söylenebilir. Yüksek oynaklıksa gerçek satıcı ve alıcıların karar almalarını

güçleştiren bir belirsizlik ortamı yaratır. Üstelik böyle bir ortam, gelecekteki fiyat hareketleri

üzerine yapılan spekülasyonlarla çok yüksek getiri elde etme olasılığını artırarak spekülatif

hareketleri daha çok çeken bir kısır döngüye yol açabilir.

Emtia endeksleri arasında %63 ile piyasa payı en yüksek olan (8) S&P GSCI Goldman

Sachs Commodities Index)‡‟de tarımsal ürünlerin payı %12 civarındadır (10).Ancak 2008

ortalarında emtia fiyatlarına dayalı tezgâh üstü§ türev ürünlere yapılan yatırımın 12 trilyon

doları aştığını (Şekil 5) göz önüne alınca tarım ürünlerindeki finansal spekülasyonun, ticari

spekülasyonda kullanılan miktarın çok üzerinde olduğu tahmin edilebilir. FAO‟nungözlemine göre de tarımsal gıdalara ait vadeli sözleşmelerin sadece %2‟si ilgili emtianın



fiziksel olarak el değiştirmesiyle sonuçlanıyor (11). Ayrıca, tipik bir emtia endeksinin yarıdan

fazlasını oluşturan ham petroldeki spekülatif fiyat artışları, yukarıda açıklanan farklı yollarla

gıda fiyatlarını artırabilir

3.1.1 PĠRĠNÇ, MĠSĠR, SOYA VE BUGDAY FĠYATLARĠ

Sermaye akımlarının küreselleşmesi buna karşılık dar gelirlilerin kendilerini koruyacak

küresel mekanizmalara sahip olmaması 2007 e 2008 yıllarında sıkça duyduğumuz 'Pirinç

Fiyatı -Hedge Fon' trajedisinin yaşanmasına yol açmaktadir.Bilindiği gibi o 2007 onesı geri dönmeyen mortgage kredileri nedeniyle aksayan

ödemeler sistemi hedge fonları ciddi zarara sokmuştu. Üstelik doların değer kaybetmesi ve

ABD faizlerinin düşmesi ile dolar bazlı yatırımlarda hedge fonlar için bir cazibe olmaktan

çıkmıştı. Gelişmekte olan ülkelere yapılabilecek yatırımlar ise bu ülkelerdeki devalüasyon

riskleri nedeniyle pek istenir bişey değildi. ABD (Chicago)Emtia Borsalarında vadeli

işlemlere yatırım yapmak gibi birkaç seçenek kalmıştı. Mısır,buğday,pirinç ve soya gibi

emtianın vadeli kontratlarına aşırı biçimde yatırım yapılmaya başlandı.Bu arada üreticiler ellerindeki ürünü daha fazla artış olacağı beklentisiyle satmaktan



vazgeçtiler. Bu da arz yönlü yeni bir fiyat baskısına yol açtı.

Aslına bakılırsa bu tüm dünyanın tüketicilerinden üreticilere ve özellikle de hedge

fonlara ve aracılara yapılan bir kaynak transf erinden baska birsey degil gibi gozukmektedir.

3.2. ALTIN VE GUMUS FIYATLARI

Altın vadelileri 6 eylül tarihindeki yüzde 1,923.70 dolarlık rekorun ardından girdiği

düşüş trendinde 30 eylül tarihine dek yüzde 20 değer kaybetti. 30 eylülden bu yana ise yüzde

9.6 yükseliş gösterdi. SPDR fiziki altın alımların olduğu en büyük fon. Bazı yatırımcılar

mayıs ayından beri eriyen toplamda 7.8 trilyon dolar değerindeki küresel hisse kayıplarını

telafi edebilmek için altın satışına gittiler.



ABD Sermaye Piyasası Kurumu (SEC) verilerine göre Paulson'ın elindeki altın

ETF'leri ikinci ve üçüncü çeyrek sonu itibarı ile karşılaştırıldığında 31.5 milyon'dan 20.3

milyona geriledi. Milyarder yatırımcı George Soros tarafından kurulan Soros ise elindeki

SPDR hisselerini 42,800'den 48,350'ye yükseltti. Eric Mindich'in sahibi olduğu Eton Park

Capital Managment LP elindeki tüm 813,000 SPDR hissesini satarken SAC Capital Advisors

LP ve Touradji Capital Managment LP ise satın aldı.

John Paulson tarafından kurulan Amerikan hedge fonu Paulson & Co, altın fiyatlarının

rekor seviyeye çıkmasıyla birlikte portföyündeki SPDR Gold Trust varlıklarını azaltırken

Soros Fund Managment LLC bu varlıkları artırdı.

Pension Partners LLC baş yatırım stratejisti Michael A. Gayed konuyla ilgili " Başka

pozisyonlarda kayıplar yaşanırken altını paraya çevirmek bazıları için borçtan kurtulma

kaynağı oldu." yorumunda bulundu.



4. TÜRKĠYE’DE KÜRESEL KAYNAKLI FĠNANSAL

KRĠZLER VE SPEKÜLASYON

Türkiye‟de 1978, 1994 ve 2001 yıllarında önemli sayılabilecek finansal krizler

görülmüştür. Ayrıca Asya ve Rusya krizi de Türkiye‟yi önemli ölçüde etkilemiştir. 1978

yılında yaşanan, daha doğrusu 1980 öncesi Türkiye‟de yaşanan krizler daha çok Türkiye‟de

mal ve emek piyasalarının gelişmediği, döviz piyasası ile para piyasalarının mevcut olmadığı

ortamlarda doğmuş olan krizlerdi. Bu yapılarıyla da finansal liberalleşmeye bağlı veya küresel

kaynaklı olmaktan uzaktılar. Bu nedenle biz 1980 sonrası ülkemizde karşılaşılan küresel

kaynaklı finansal krizler üzerinde duracak ve bunları da 1994, Asya ve Rusya krizleri ve 2001

krizi başlıkları altında inceleyeceğiz.



4.1. Türkiye’de YaĢanan 1994 Finansal Krizi ve Sonuçları

Yukarıda da açıklandığı gibi Türkiye‟de küresel özellikler taşıyan ilk finansal kriz

1994 yılında patlak vermiştir. Öyle ki, Türkiye‟nin 1994‟te aslında mini bir Güneydoğu Asya

krizi yaşadığı belirtilmektedir(Yıldırım,1998:139). Bu kriz sadece finansal yapıdan

kaynaklanmamış, krize öncülük eden gelişmelerde reel sektördeki aksaklıkların da önemli

rolleri olmuştur.

4.1.1. Türkiye’de 1994 Krizinin GeliĢimi ve Spekülasyon

Türkiye ekonomisinin yapısal problemleri 1994 başlarında yüksek bir döviz talebi

ortaya çıkarmış ve baskı altında tutulan döviz kurları serbest piyasada büyük bir yükseliş

trendine girmiştir. 19 Ocak ve takip eden günlerde serbest piyasada dolar 1$=15.000 TL.‟den

22.000 TL‟ye yükselmiş, sonrasındaki gelişmeler ve tedaviye yönelik düzenlemelerin

gecikmesi sebebiyle de 5 Nisan kararları olarak da bilinen bir dizi istikrar tedbirinin

alınmasına yol açmıştır(Akdiş,1996:136). Bu kararlar sonrasında bir ara 1$=42.000 TL.

düzeyine yükselmişse de daha sonra 32-34 bin lira değerine geri dönmüştür.

Türkiye‟nin 1994 yılında yaşadığı krizde de uluslararası sıcak paranın etkilerini

görmek mümkündür. Son on yılda Türkiye‟ye giren sermaye 32 milyar dolardır. Bu miktarın

14 milyar doları cari işlemler ve net hata noksanın telafi edilmesinde kullanılmıştır. Geriye

kalan 18 milyar doların da ödemeler dengesi dışındaki faaliyetleri finanse ettiği düşünülebilir.

18 milyarın 7 milyar dolarını merkez bankası kendi borçlanması ile sağlamıştır. Bu durumda

Türkiye‟ye merkez bankasının borçlanması ve ödemeler dengesinin finansmanı amacı dışında

11 milyar dolarlık bir sermaye girişi gerçekleşmiş olmaktadır. Türkiye‟nin 1994‟te krize

uğramasının sebeplerinden biri, tabii ki o günlerde hatta daha önceden başlayan birtakım

spekülatif girişimlerdir. Türkiye 1994‟te, bu 11 milyar doların teşekkülüne katkıda bulunan ve

orada aşırı değerlenmiş olan bir Türk Lirasına yakalanmış, bunun da bedelini

ödemiştir(Yıldırım,1998:139).

4.1.2. Asya Krizinin Türkiye Finans Piyasalarına Yansımaları ve Sonuçlar

Asya‟da meydana gelen kriz, ülkemizin daraltıcı ekonomik politikalar uygulamaya

başladığı bir döneme rastlamıştır. Bu ortamda, krizin Türkiye‟ye de yansıyabileceği endişesinitaşıyan uluslararası sıcak para, çok kararlı da olmayan bir şekilde piyasalardan çıkmaya



çalışmıştır. Asya‟da meydana gelen kriz ortamının ilk etkileri Ekim/1997‟de Türkiye‟ye

yansımaya başlamıştır. Ekim ayında Türkiye hisse senedi piyasasından yabancılar 313.1

milyon dolar çekmişlerdir. Yabancıların borsadan çekilişi yıl sonuna kadar azalarak sürmüş;

Ocak/98 ortalarında kriz bölgelerinde yaşanan yeni bir kriz dalgasının etkisiyle, İMKB‟dan

yabancıların tekrar net 94.5 milyon dolar çıkardıkları görülmüştür. Yabancı yatırımcıların

Ekim-1997/Ocak-1998 dönemini kapsayan dört aylık süre içinde borsadan toplam net 565.3

milyon dolar çektikleri anlaşılmıştır. Türkiye borsalarındaki yabancı plasmanların aylık 400-

500 milyon dolarlık bir işlem hacmini kapsadığı bilinmektedir. Bu miktar, uluslararası para

piyasaları için henüz geniş çaplı spekülatif davranışlarda dikkate alınacak boyutta değildir. Bu

nedenle Asya krizinin mali piyasalara yansımalarında önemli etkiler

görülmemiştir(İlyas,1998:47). Kriz ve sonrasının Türk piyasalarına etkileri daha çok reel

piyasalarda hissedilmiştir.

4.1.3. Rusya Krizinin Türk Mali Piyasalarına Etkisi

Rusya krizinin Türkiye ekonomisi üzerinde hem reel, hem de finansal anlamda önemli

etkileri olmuştur. Bu krizin ekonomimiz üzerindeki öncelikli etkisi reel piyasalarda görülmüş

ve ihracattaki gerilemeyle birlikte yaşanmıştır. Kriz sonrasında resmi ihracatımız 2 milyar

dolardan 1.3 milyar dolara gerilemiş, bavul ticareti yoluyla yapılan ihracatımız ise, 1996‟da

8.8 milyar dolar iken, 1998/Kasım itibariyle 3.5 milyar dolara inmiştir(TCMB,1998:58).

Günümüz itibariyle ise bu ticaret hemen hemen tamamen durma noktasına gelmiştir.

Rusya‟da yaşanan mali kriz gelişmekte olan piyasalardan yabancıların çıkışını

başlatmış ve bu gelişmeler sermaye hareketlerini olumsuz etkilemiştir. 1998‟in üçüncü üç

ayında 10.5 milyar dolarlık sermaye çıkışı görülmektedir. Bu tutarın yaklaşık 7 milyar

dolarlık bölümü yurtdışında yerleşik kişilerin portföylerini azaltmaları sonucu yapılan döviz

transferlerinden meydana gelmektedir(TCMB,1998-IV:8). Bu durumun sonucu olarak

Ağustos ayında meydana gelen kısa vadeli sermaye çıkışı, bir yandan mali sektörün

küçülmesine, diğer yandan kamu kesiminin yüksek borçlanma gereğinden dolayı reel faizlerin

yükselmesine sebep olmuştur.

4.1.4. Türkiye’de 22 Kasım 2000-21 ġubat 2001 Krizleri ve Kısa Süreli Sermaye

Hareketleri



Türkiye 22 Kasım 2000 ve 21 Şubat 2001 tarihlerinde finansal karakterli yeni krizlerle

karşılaşmıştır. Likidite ve döviz talebi krizi olarak adlandırılabilecek olan bu krizlerin daha

önceki krizlerden farkı kapsamlı bir istikrar programının uygulandığı dönemlere rastlamış

olmasıdır.

Her iki krizde de milli piyasaların tepkileri kadar uluslararası sıcak paranın hareketleri

de dikkat çekici özellikler göstermiştir. 22 Kasım krizinde yaklaşık 1,5 milyar dolarlık sıcak

para hemen yurtdışına çıkmış, krizi takip eden günlerde de bu çıkış devam etmiştir. 6 Aralık

tarihi itibariyle yurtdışına çıkan yabancı sermaye miktarı 7 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.

Sıcak paranın yurtdışına çıkış isteği ise hem döviz talebi ve döviz fiyatları üzerinde baskı

oluşturmuş hem de likidite talebini üst seviyelere çıkararak faiz oranlarının olağanüstü

yükselmesine sebep olmuştur. Sıcak paradaki bu çıkışın 22 Kasım tarihinden önceki aylarda

başladığı ve bu tür hareketlenmenin krizi oluşturan süreci hazırladığı da ayrıca

tartışılmaktadır. 21 Şubat krizinde ise ilk günlerde 4.9 milyar dolarlık kısa süreli sermaye

yurtdışına çıkmıştır. Bu süreçte ülkeden çıkan toplam yabancı sermayenin ise yaklaşık 7,5

milyar dolarlık bir hacme ulaştığı tahmin edilmektedir. Dövize olan aşırı talep borsayı

çökertirken gecelik faizlerin %7500‟ler gibi astronomik yüksekliklere ulaşmasına sebep

olmuştur.

Elbette her iki kriz de ekonomi politika ve uygulamalarındaki hatalardan

kaynaklanmışlardır. Ancak gerek 22 Kasım ve gerekse 21 Şubat krizlerinde uluslararası kısa

süreli sermayenin ani çıkışlar gerçekleştirerek borsada, faizde ve döviz fiyatlarında oluşan

panik havasını yaygınlaştırdığı ve piyasa şoklarının büyümesine katkıda bulunduğu

söylenebilecektir.

1980 sonrası sermaye akımlarının rakamsal olarak arttığı görülmektedir. Bu artış 1990'lı

yıllara gelindiğinde 1991, 1994 ve 1998 yılları hariç tutulursa hızlanmıştır. Türkiye'ye giren

yabancı sermaye miktarı yaklaşık olarak 1980'de 672 milyon dolar iken, 1985'de 1 milyar

dolara 1990'da 4 milyar dolara 1996'da 5,5 milyar dolara yükselmiştir. 1991 körfez krizi, 1994

Türkiye'de yaşanılan ekonomik kriz ve 1998'de Asya ve Rusya krizlerinin etkisiyle

ülkemizden önemli miktarda sermaye çıkışı yaşanmıştır. 1991 yılında Türkiye'den çıkan net

sermaye miktarı yaklaşık olarak 2,5 milyar dolar, 1994 yılında 4,3 milyar dolar, 1998 yılında

ise 840 milyon dolardır.1999 ve 2000 yıllarında ise sermaye girişlerinde artışlar yaşanmış ve

1999 yılında ülkeye giriş yapan net yabancı sermaye yaklaşık 4.9 milyar dolar iken, 2000

yılında 9.6 milyar dolara yükselmiştir. 2001 yılında ise Kasım ve Şubat krizlerinin etkisiyle ülkemizden 13,9 milyar dolar civarında sermaye çıkışı yaşanmıştır.



Daha önceden de belirttiğimiz üzere yeterli yatırım ve istihdam imkanı

olmayanülkelerin yabancı sermaye yatırımları konusunda öncelikli tercihleri doğrudan

yatırımlardır. Ancak yukarıdaki rakamlara baktığımız zaman ülkemizin bu konuda zayıf

kaldığını görmekteyiz. Ülkemize gelen yabancı sermaye büyük oranda portföy yatırım ve dış

kredi olarak girmekte, faiz ve kur farklarında faydalanmayı amaçlamakta ve istediği kar

ortamı bozulduğu anda ülkeyi terketmektedir. Oysaki yatırımların azlığı ile yeni iş sahası

konusunda sorun yaşayan ve % 12 oranında işsiz nüfusa sahip olan Türkiye‟nin dışardan gelip

tesis kuracak ve istihdam yaratacak yabancı sermayeye ihtiyacı bulunmaktadır.



Bu büyüklükler, finansal krizin oluşumuna sermaye hareketlerinin katkısını açıkça

ortaya koyuyor. Sermaye hareketlerinde GSMH‟nın yüzde 12‟si dolaylarında bir yön

değiştirmenin parasal büyüklüklerde, faiz hadlerinde ve finansal sistemde yaratacağı şokların

etkileri de büyük olmaktadır. Cari açığın sürdürülemeyeceğini, dolayısıyla döviz kuru

hedeflerinin inandırıcı olmaktan çıktığını algılayan, yapısal reformlardaki gecikmelerle

Türkiye‟ye olumsuz bakan dış finans çevrelerinin sermaye akımlarını tersine çevirmeleri bu

finansal krizin patlak vermesine neden olan başlıca etkenlerdendir.13

13 KISA VADELĠ YABANCI SERMAYE HAREKETLERĠ ve GELĠġMEKTE OLAN ÜLKELERDE YAġANAN KRĠZLEREETKĠSĠ (YÜKSEK LĠSANS TEZĠ) GÜROL GÜNAY ĠSTANBUL 2007



5. Turkiye`de Hedge Fonlarin Gelisimi

5.1.Turkiyede Hedge Fonları / Serbest Yatırım Fonları

Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonlar SPK

Mevzuatında "serbest yatırım fonları" (hedge funds) olarak adlandırılmaktadır. Son yıllarda,

gelişmiş ülkelerde özellikle yüksek risk alarak yüksek kazanç sağlamak isteyen kurumsal

yatırımcıların, hedge fonlar vasıtasıyla bu amaçlarını gerçekleştirmeye çalıştığı

gözlenmektedir. Bu fonlara katılım finansal piyasalarda herkese açık değildir ve başlangıç

yatırımı olarak yatırımcının belli bir tutarı yatırmasını gerektirir. Bu fonlara, belirli büyüklükte yatırım yapabilecek bireysel ve kurumsal yatırımcılar katılabilmektedir. Örneğin,

ABD‟de bireysel yatırımcıların en az 5 milyon dolar ile hedge fonlara yatırım yapması

gerekmektedir. Serbest yatırım fonları, ünlü fon yöneticileri tarafından yönetilen, finansal

kaldıraca (yüksek oranda borçlanma) dayalı girişken yatırım stratejileriyle ve yüksek getiri

potansiyelleriyle bilinen büyük fonlardır. Fonu yöneten kişiler genelde fonun ortağı

olmaktadır. Serbest yatırım fonlarında yatırılan paranın belirli bir süre fon hesabında

tutulması bir zorunluluktur ve bu zorunlu süre genellikle 1 yıldır.Temel olarak serbest yatırım fonları süper zenginlerin yatırım fonudur. Yönetim ve paranın

havuza toplanması bakımından diğer yatırım fonlarına benzerler. Yatırım danışmanı Alfred

Winston Jones tarafından 1949 yılında hisse senetleri üzerine uzun ve kısa pozisyonlarla

oluşturulan yatırım fonu, ilk hedge fon örneği olarak bilinmektedir. 1990‟lı yıllardan 2008

Küresel Krizine kadar olan dönem hedge fonların patlama yaptığı yıllardır. 2008 krizinin

nedenlerinden birisi olarak da gösterilen bu fonların kriz öncesindeki toplam yatırım tutarının

2 trilyon doları aştığı tahmin edilmekteydi. Serbest yatırım fonları, hem hızlı büyümeleri hem

de isminin aksine oldukça çok risk içermeleri sebebiyle geniş bir yatırım çevresinin dikkatini

çekmiş ve üzerine birçok çalışmaların yapıldığı bir alan olmuştur. Serbest yatırım fonlarının

yüksek kârlara ulaşabilmek için oldukça yüksek kaldıraçla (borçlanma etkisi) çalışması bu

fonların en önemli riskini oluşturmaktadır. Serbest yatırım fonlarının daha yüksek getiri

sağlamalarında daha az denetime tabi olmalarının da etkisi bulunmaktadır. Ayrıca, bankacılık

kesimi için söz konusu olan sermaye yeterliliği karşılığı gibi sınırlayıcı etkilerden uzak

kalmaları ve yönetici maaş ve primlerinin yatırım fonlarına göre daha esnek olması, bu

fonların yüksek getiri kovalamalarının arkasındaki diğer nedenler olarak gösterilebilir.



Serbest yatırım fonlarının yatırımda önceliği; genellikle benzer risk kategorisindeki ülke

tahvilleri, hisse senetleri, özel sektör tahvilleri, kredi türev enstrümanları gibi yatırım

araçlarıdır. Serbest yatırım fonları çok karmaşık prensiplerle çalışmakla beraber üç temel

yatırım stratejisine göre hareket ederler. Bu stratejileri piyasa trendi, olay tabanlı (event

driven) ve arbitraj stratejileri olarak isimlendirmek olasıdır. “Piyasa trendi stratejisi” önemli

bir makro gelişmenin (küresel kriz beklentisi gibi) üzerine oluşturulan yatırım stratejisidir.

Örneğin kriz beklentisi ile satışa geçmek gibi. “Olay tabanlı yatırım stratejisi” bir firmaya

yönelik olumlu ya da olumsuz bir gelişme ya da beklenti üzerine kurulan stratejidir. Örneğin

bir firmanın mali açıdan zor duruma gireceği beklentisi ile bu firmanın hisse senetlerinin

açığa satışı gibi. “Arbitraj stratejisi” ise riski aynı ama getirisi farklı olan enstrümanlar

arasındaki getiri farkından yararlanmak amacıyla yapılır Serbest yatırım fonları, sadece

kuruldukları ülke içinde yatırım yapmamakta, aynı zamanda özellikle vergisel avantajları

sebebiyle offshore diye bilinen bağlı bulunduğu ülke dışında da yatırım yapmaktadır.

Fon yönetimi, genellikle elde edilen kârın % 20‟sini almaktadır. Sabit yönetim ücretinin yanı

sıra fon yönetimi altındaki varlıkların % 1‟i fon yönetimi tarafından tahsil edilmektedir.

Serbest yatırım fonları; finansal piyasalara likidite sağlayarak, fiyat belirlemeye ve bilginin

doğru ve etkin kullanılmasına yardımcı olarak ve küresel portföylerde çeşitlilik sağlayarak

piyasalara ve yatırımcılara yardımcı olmakla beraber, yukarıda söylenen riskli yapıları

nedeniyle finansal sistemdeki dengeyi bozabilme ve gelişmekte olan ülkenin yerel maliye ya

da para politikalarının etkinliğinin azalmasına neden olabilme gibi olumsuz etkiler de

yaratabilmektedir. Her ne kadar, serbest yatırım fonları yüksek getiri beklentisi ile kurulsa da

bazen bu fonların hem riskli yatırım tercihleri hem de yüksek finansal kaldıraç dereceleri iflas

etmelerine de neden olabilmektedir. Örneğin, dünya finans piyasaları 2008 krizinden önce de

iki büyük hedge fonun, LTCM ve Amaranth fonun batış haberiyle çalkalanmıştır. Özellikle

LTCM‟in kurucuları arasında Nobel Ödüllü finans profesörlerinin yer alması ve bu meşhur

akademisyenlerin fonlarını batışa sürükleyen riskleri öngörememeleri finans piyasasında

şaşkınlık yaratmıştır. Amaranth‟ın batma nedeni ise emtia fiyatlarındaki ani düşüşün yatırım

portföyünde oluşturacağı zararı öngörememek olarak açıklanmıştır.

LTCM ve Amaranth‟ın batışı sonrasında bu fonların kullandığı risk yönetim modelleri

sorgulanmıştır. Bu iflas olaylarından ilk çıkarılan ders, standart risk ölçüm metotlarının (Riske

Maruz Değer) çok yüksek kaldıraç taşıyan pozisyonlar (serbest yatırım fonlarında olduğu

gibi) için yetersiz kaldığının ortaya konulmasıdır. Özellikle piyasa likiditesi beklenmedik bir



biçimde azaldığında standart risk yönetim yöntemlerinin, finansal getirilerin ne kadar

düşebileceğini öngörmekte yetersiz kalabileceği saptanmıştır. Bu yüzden, serbest yatırım fon

risklerinin normal bankacılık risklerinden daha farklı bir biçimde değerlendirilmesi ve daha

sıkı düzenlemelere maruz kalması gerekliliği ortaya konulmuştur.

Serbest yatırım fonları, Türkiye‟de SPK‟nın denetimine tabidir. Serbest yatırım fonlarına

yönelik düzenlemelerin bankalara göre daha sınırlı olmasının nedeni, serbest yatırım

fonlarının yatırım stratejilerinin gizliliğidir. Diğer yatırım fonlarının aksine bu fonlar

faaliyetlerini üçüncü kişilere açıklamak zorunda değildir. Örneğin kamuoyuna açık resmi

serbest yatırım fonu istatistikleri yoktur. Bu gizlilik ve kuralsızlık birçok iddiaya sebep

olmaktadır. Fonlarda tutulan paranın büyüklüğü de esasen tahminlere dayanmakta ve kesin

rakamlara ulaşılamamaktadır.

Ne var ki, 2008 krizi öncesinde yaşanan LTCM ve Amaranth‟ın batışı ile 2008 küresel krizi

esnasında yaşanan olaylar bu fonların denetim sorununun yeniden mercek altına alınmasına

neden olmuştur.

Türk finans piyasaları dünyadaki yaklaşık 2 trilyon dolarlık hedge fon pastasından belirli bir

pay almaktadır. Ancak, ülkemizde tamamen yerli sermayeli ve sadece ülke içi yatırım

araçlarına yatırım yapan serbest yatırım fonları oluşturulmasının önünde önemli engel ve

sakıncalar vardır. Örneğin ulusal serbest yatırım fonları oluşturmak için yeterli likiditeye

sahip olma konusunda sıkıntı bulunmaktadır. Ayrıca, fonlama vadelerinin son derece kısa

olması bu fonların uzun vadeli yatırım stratejilerine ulaşması önünde en büyük engellerden

birisidir.

Hedge fonlar tamamen yasaklanmak yerine kontrol altına alınıyor

Hedge fonlar uyguladıkları agresif politikalar nedeniyle çoğu kesim tarafından eleştirilmekte

ve etkisini hem küresel bazda hem de ilgili ülke ekonomisi üzerinde gösteren krizlerden de

sorumlu tutulmaktadırlar (Asya ve Rusya krizleri, LTCM olayı). Hedge fonların piyasalara

verdiği zararlara ilişkin bir çok çalışma yapılmıştır. Ancak piyasalar açısından olumsuzluk

taşıdığı düşünülen hedge fonlar tamamen yasaklanmak yerine, başta ABD olmak üzere yeni

düzenlemeler ile kontrol altında tutulmak istenmektedir. Bu, hedge fonların global piyasalarda

oynadıkları rolün doğru anlaşılmasından, yani sadece sebep oldukları riskleri değil, aynızamanda hafiflettikleri risklerin de göz önüne alınmasından kaynaklanmaktadır.



Geleneksel finansal kuruluşları ve yatırım fonları ile karşılaştırıldığında, hedge fonlar

genellikle daha büyük yatırım esnekliğine ve daha fazla risk üstlenme kabiliyetine sahiptirler.

Bu özellikler onların finansal sisteme daha kolay likidite kaynağı olarak hizmet etmesini

sağlar. Aynı şekilde serbest yatırım fonlarının aktif olarak kredi türev piyasalarına katılmaları,

finansal sistemin merkezine yakın kurumlar tarafından neden olunan riskleri düşürmeyi

mümkün kılmaktadır. Gerçekten, hedge fonların ve diğer sermaye havuzlarının bu akort etme

rolleri olmasaydı, küresel ekonomik krizlerin şiddetlerinin nasıl olacağı tam olarak açık

değildir. Ayrıca hedge fonlar tarafından kullanılan arbitraj stratejileri ve safi ticari aktivite

hacimleri sermaye piyasalarında daha fazla etkinlik oluşturulmasına destek olmaktadır.

Serbest yatırım fonları, NYSE‟deki (New York Stock Exchange) ticaret hacminin %22‟den

fazlasını ve türev kredi ticaretinin %55‟inden fazlasını oluşturmaktadır. Sonuç, şeffaflık ve

likiditeye direkt çevrilen piyasa derinliğinin daha da büyümesidir. Bu düşüncelerin altında,

serbest yatırım fonlarının bir endüstri olarak küresel finansal sistemde istikrar bozucu bir

element oldukları şeklindeki hükmü peşinen kabul etmek doğru değildir.

“Serbest yatırım fonları, NYSE’deki (New York Stock Exchange) ticaret hacminin

%22’den fazlasını ve türev kredi ticaretinin %55’inden fazlasını oluşturuyor.”

5.2. Türk Mevzuatında Hedge Fonlar

SPK, emeklilik fonlarında olduğu gibi -belki de daha fazla- işi sıkı tutarak Türkserbest fonlarının dünyada en çok regülasyona tabi fonlar olmasını sağladı.Diğer ülkelerdekinden farklı olarak „bizim‟ serbest fonlar, Yatırım Fonları Tebliği‟nin altında yer almaları nedeniyle SPK tarafından kayıt altına alınıyor. Üstelik şirketler kuracakları fonlardarisk yönetimi programlarını uygulamak ve bağımsız denetçi kullanmak zorundalar. Ayrıca fonun içindeki ürünleri ve fiyatlarını SPK her an görebiliyor ve denetleyebiliyor.

Hedge Fonlar Sermaye Piyasası Kurulunca çıkarılan Seri VII NO:10 Yatırım

Fonlarına İlişkin Esaslar Tebliğinde 22.09.2006 da yapılan değişiklik ile mevzuatımıza

"serbest fon" adı altında girmiştir. Bu fonlara ilişkin özel bir vergilendirme rejimi söz konusu

değildir. Söz konusu tebliğin 5'inci maddesinde hedge fon tanımı şu şekilde yapılmıştır:

"Katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan fonlar

"SERBEST YATIRIM FONLARI" (HEDGE FUNDS) olarak adlandırılır". Bu tebliğin diğer

maddelerinde de hedge fonlarla ilgili bazı özel düzenlemelere yer verilmiştir.Bunlardan

önemlileri aşağıdaki gibidir:



--Katılma payları borsada işlem göremezler,

--Katılma paylarının satışına aracılık edecek kurumların bu konuda yeterli bilgi ve deneyime

sahip satış personeli istihdam etmeleri ve söz konusu fon satışlarının bu satış personeli

tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Serbest yatırım fonlarının katılma paylarının alım

satımı konusunda yetkili kuruluşlar, satış yapılan yatırımcıların ( Tebliğde belirlenen) nitelikli

yatırımcı vasıflarını haiz olduklarına dair bilgi ve belgeleri temin etmek ve düzenli olarak

tutmaklayükümlüdürler,

--Serbest yatırım fonları (ilgili maddede yer alan) portföy sınırlamalarına tabi değildir,

--Serbest yatırım fonları, günlük rapor hazırlama yükümlülüğünden muaftır,

--Serbest yatırım fonlarına ilişkin bağımsız denetim raporları gazetelerde ilan edilmez,

katılma payı sahiplerine 15 iş günü içinde iadeli taahhütlü olarak postayla gönderilir,

--Ara mali tablolarının bağımsız denetimden geçirilmesi, Kurula gönderilmesi ve ilanı

gerekmez.

--Serbest yatırım fonlarına ilişkin olarak her ne suretle olursa olsun reklam ve ilan verilemez,

--Katılma paylarının satışı sadece nitelikli yatırımcılarla sınırlandırılmış olan serbest yatırım

fonlarının, portföy yönetimini üstlenecek yönetici şirketin yöneticilerinden ve fon kurulu

üyelerinden en az birer kişinin ve söz konusu fonların portföy yöneticilerinin tümünün

sermaye piyasası faaliyetleri ileri düzey lisans belgesi ile türev araçlar lisans belgesine sahip

olmaları, bu fonlar konusunda gerekli bilgi ve tecrübeye sahip olmaları, ayrıca kurucu ile

yönetici şirketin bu fonların yönetimine ilişkin risk yönetim sistemlerini de içeren iç kontrol

sistemini oluşturmaları zorunludur .

5.3. Sermaye Piyasası Mevzuatında Serbest Yatırım Fonları

Türkiye'ye yatırım yapan yabancı kurumlar arasında "hedge fonlar" da yer almakta olup

Türkiye'de bu tür fonların kuruluşuna imkan sağlamak üzere Kurulun Seri:VII, No:10sayılı "Yatırım Fonlarına ilişkin Esaslar Tebliği"nde yapılan değişikliklerle,



AB'ye giriş sürecinde fon endüstrimizin hizmet kalitesi ve çeşitliliğinin artırılması,

Yatırımcı risk getiri beklentilerine uygun yatırım araçlarının ortaya çıkması ve hizmet

kalitesinde artışa paralel yatırımcı tabanının genişlemesi,

amaçlanmıştır.

Yatırım stratejisi ve limitlerini içtüzüklerinde serbestçe belirleyebilme imkanına sahip,

yalnızca nitelikli yatırımcılara satılabilen, "Serbest Yatırım Fonları" (SYF) olarak

adlandırılan söz konusu yatırım fonlarına ilişkin temel düzenlemeler aşağıda yer

almaktadır:

Serbest Yatırım Fonları

"Hedge Fund" karşılığı olarak "Serbest Yatırım Fonları" adının kullanılması öngörülme Bufonlar, katılma payları sadece nitelikli yatırımcılara satılmak üzere kurulmuş olan yatırım

fonları şeklinde tanımlanmaktadır.

Yatırımcılara ĠliĢkin Kısıtlar

Serbest Yatırım Fonlarının yalnızca nitelikli yatırımcılara satılması tercih edilerek, fon

yatırımcıları için asgari yatırım tutarı ya da maksimum yatırımcı sayısı konusunda

sınırlama getirilmemiştir.

Tebliğ uyarınca nitelikli yatırımcı,

Yerli ve yabancı yatırım fonları,

Emeklilik fonları,

Yatırım ortaklıkları,

Aracı kurumlar,

Bankalar,

Sigorta şirketleri,

Portföy yönetim şirketleri,

İpotek finansmanı kuruluşları,

Emekli ve yardım sandıkları,

Vakıflar,

506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesi uyarınca kurulmuş olan

sandıklar,



Kamuya yararlı dernekler

Nitelikleri itibariyle bu kurumlara benzer olduğu Kurulca belirlenecek diğer

yatırımcılar

Fon katılma paylarının halka arz tarihi itibariyle en az 1 milyon TL tutarında Türk ve/veya yabancı para ve sermaye piyasası aracına sahip olan gerçek ve tüzel kişilerdir.

5.4. Turkiye`de Serbest Yatırım Fonları

Ticare t Unvanı

Akbank T.A.Ş. ÖZel PortföY YöNetimi Serbest Yatırım Fonu

Aktif Yatırım Bankası A.Ş. Varlık Finansmanı Fonu

Ata Yatırım Menkul Kıymetler A.Ş. Serbest Yatırım Fonu

Destek Menkul Değerler A.Ş. Goldenhorn Serbest Yatırım Fonu

İş Yatırım Arma PortfÖY YÖNlÜ Serbest Yatırım Fonu

İş Yatırım Logos Dinamik Dağılımlı Serbest Yatırım Fonu

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Arbitraj Serbest Yatırım Fonu 28.03.2008

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Değer Odaklı Serbest ÖZel Fon

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. İş Yatırım Ark Serbest Yatırım Fonu

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. KaldıraÇLı Hisse Serbest Yatırım Fonu

İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Myt Serbest ÖZel Fonu

Kare Yatırım Menkul Değerler A.Ş. KÜResel Fırsatlar Serbest Yatırım Fonu

Oyak Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Trend Takibi Serbest Yatırım Fonu

T.Garanti Bankası A.Ş. İstanbull Serbest Fonu



Tacirler Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Merchants Capıtal Serbest Yatırım Fonu

TÜRk Ekonomi Bankası A.Ş. BogaziÇİ Serbest Yatırım Fonu

Yapı Ve Kredi Bankası A.Ş. İstanbul Serbest Yatırım Fonu 16

GARANTĠ BANKASI ĠSTANBULL SYF

Sinan Akıman‟ın yönettiği İstanbull SYF 10 milyon lira banka sermayesi ile kurulduve Ağustos 2009‟da halka arz edildi. Arzdan sonra portföy büyüklüğü 45 milyon liraya kadarçıktı. Geçen bir yıl içinde fonun portföyü yüzde 100‟ün üzerinde büyüdü ve en son 160

milyon liraya ulaştı. Kuruluşundan itibaren fonun getirisi yüzde 27 oldu. 600 yatırımcısı bulunan İstanbull SYF,kısa - uzun piyasa yönlü serbest fonlar arasında yer alıyor. Geçen bir yıl içinde hisse senedi,döviz, altın, opsiyonlar ve faiz gibi enstrümanlara yatırım yapıldığını söyleyen Akıman“Piyasanın yönüne göre ortaya çıkardığım alokasyondan para kazanıyorum” diyor. İstanbull SYF‟nun portföy büyümesi sadece getiriden kaynaklanmıyor. Fondan memnun kalanyatırımcıların fonun içindeki portföylerine yeni eklemeler yapması en büyük etken. Fona heray giriş ve dönem sonlarında çıkış yapılabiliyor. Geçen ay itibarıyla İstanbull SYF, HFR‟eüye oldu ve performansı tüm dünyada izlenebiliyor.

Ġġ YATIRIM MENKUL DEĞERLER A.ġ. ARBĠTRAJ SERBEST YATIRIM FONU

3milyon TL banka sermayesi ile kurulan bu fonun diğerlerinden en büyük farkı her hafta giriş- çıkış yapılabiliyor olması. Başlangıç olması nedeniyle fonun sermayesini 30 milyon liraylasınırlandırmışlar. Bazen sermaye tavanına ulaştıkları için yatırımcılara satış yapamıyorlar.

YAPI KREDĠ ĠSTANBUL SYF

YKB İstanbul SYF 3 milyon lira banka sermayesiyle kuruldu ve halka arzından sonra geçen15 ay içinde 38 milyon lira büyüklüğe ulaştı. Fona girişler ayda bir yapılırken çıkışlar dönem

sonunda gerçekleştirilebiliyor.

5.4.1 ĠĢ Yatırım Arma PortfÖY YÖNlÜ Serbest Yatırım Fonu stratejileri ve

ozellikleri

Piyasadaki gelişmelerden bağımsız olarak mutlak getiri hedeflenir

Gösterge ölçütü (benchmark) olan net TRLIBOR faizinin üzerinde getiri amaçlanır

Yatırımcı profili Türkiye ve yurtdışında, SPKnın “nitelikli yatırımcı” tanımına uygun

kişi ve kurumlarla sınırlıdır



Fonun mal varlığı İş Yatırım aracılığı ile Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) nezdinde

saklanır. İşlem bazında Arma Portföy, İş Yatırım ve MKK arasında günlük mutabakat

gerçekleştirilir

Müşterilerin fona katılım ve çıkış esnasındaki nakit ve katılım payı hareketleri, İşYatırım üzerinden gerçekleştirilir

Fonun performansı ve Net Aktif Değeri, yatırımcılara İş Yatırım tarafından raporlanır

Serbest Fon Stratejileri

Serbest Fonun Genel ÖzellikleriStrateji: Multi-strategy, mutlak getiri amaçlı

Benchmark: TRLIBOR faiziMinimum Yatırım: 10 milyon pay

Yönetim Ücreti:1%Performans Ücreti: Benchmarkın üzerindeki getirinin %20'si

High watermark:Evet

Çıkıs Aralığı:Haftalık

Satım Talimatı: Değerleme gününden 3 işgünü öncesi

Değerleme Sıklığı:Haftada1

Kurucu, operasyonel ve idari hizmetler: İş Yatırım Menkul Değerler A.Ş.

Yönetici: Arma Portföy Yönetimi A.Ş.



KAYNAKLAR

1. ULUSLARARASI PIYASALARDA HEDGE FON ETKILERI Said Azizullah

Sadat

2. Nurgül Chambers, Hedge Fonlar, Niğe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 2008, Cilt:1,

Sayı:1, S.5.

3. New Investors in Developing Countries: Opportunities,Risks and Policy

Responses, the Case of Hedge Funds Prof. Stephany Griffith-Jones With Pietro

Calice, and Anush Kapadia

4. http://www.investopedia.com/terms/h/hedge.asp

5. Narayan Y. Naik london business school

6. Gökhan çözeli Yeni Bir Alternatif Yatırım Aracı: Hedge Fon 7. http://www.abigem.org/appmanager/tr/portal?_nfpb=true&_pageLabel=pageKobi

Finans&nodeName=KobiFinans_13

8. http://www.sec.gov/spotlight/hedgefunds/hedge-vaughn.htm(Erişim 18 Ağustos

2008)

9. Türkiye Kurumsal Yatırımcı`Yöneticileri Derneği Dergisi Temmuz-Agustos-

Eylul 2011 Sayisi US Securities and Exchange Commission , Selected Definitions

of Hedge Funds,10. The changing role of hedge funds in global economy September 13. 2011 Dr

Everette M. Ehrlich

11. 57 SOY, Murat, KüreselleĢme Sürecinde Türkiye Ekonomisi,

www.metu.edu.tr/home/strat/gruplar/editor/editorden1.htm , Şubat 2003

12. http://www.abigem.org/appmanager/tr/portal?_nfpb=true&_pageLabel=pageKobiFinans&nodeName=KobiFinans_13

http://www.spk.gov.tr/apps/kyd/sureklibilgilendirme.aspx?ctype=syf&submenuheader

=-1

http://www.insidermonkey.com/blog/2011/08/30/hedge-fund-performance-august-

2011/

http://www.globalfunddata.com/hedge/funds/performance?order=field_return_1_mont

h_value&sort=desc

finansal krizler http://makdis.pamukkale.edu.tr/finans.htm

http://www.abigem.org/appmanager/tr/portal?_nfpb=true&_pageLabel=pageKobiFinans&nodeName=KobiFinans_13





http://www.insidermonkey.com/blog/2011/08/30/hedge-fund-performance-august-2011/



http://www.globalfunddata.com/hedge/funds/performance?order=field_return_1_month_value&sort=desc



http://makdis.pamukkale.edu.tr/finans.htm












http://www.samdergi.com/page/3/

guncel bilgiler

http://www.hisse.net/forum/archive/index.php/t-24682-p-6.html

http://veliakel.blogspot.com/search/label/hedge%20fonlar

http://yaklasim.iibf.gazi.edu.tr/ciltler/21/77/1.pdf

http://www.izto.org.tr/bolum3.pdf

http://www.bddk.org.tr/websitesi/turkce/Raporlar/Calisma_Raporlari/5176ABDMORTGAGE

05082008x.pdf

http://e-library.ieu.edu.tr/E-Book/KureselKrizveRiskYonetimi.pdf

http://www.asosindex.com/

http://www.patronlardunyasi.com/haber/Zenginlere-ozel-serbest-fonlar/86997

http://www.slideshare.net/khanyasmin/free-investment-funds-in-turkish-capital-markets

2 tane grafik Crises and Hedge Fund Risk

Monica Billio y, Mila Getmansky z, andLoriana Pelizzon xThis Draft: September 7, 2009

(1) The World Bank, 2011, “Food Price Watch”, Nisan (2) The World Bank, 2009, “Commodities at the Crossroads” Key Findings from Global Economic Prospects(3) World Development Movement, 2010, “The great hunger lottery: How banking speculation causes foodcrisis” http://www.wdm.org.uk/sites/default/files/hunger%2

0lottery%20report_6.10.pdf 4) Headey, D. ve S. Fan, 2010, “Reflections on the Global Food Crisis”, IFPRI, Research Monograph 165 (5) FAO, 2009, “The State of Agricultural Commodity Markets”, Economic and Social Development Dep. http://www.fao.org/docrep/012/i0854e/i0854e00.htm

Gıda Fiyatları Artışı ve Finansal SpekülasyonSumru Öz Dr., Koç Üniversitesi-TÜSİAD EAF, [email protected]

Strateji avantaj ve dezavantaj Dünyada ve Türkiye‟de Hedge Fonlar Ve Uygulanabilirliği Serkan Çankaya











http://www.bddk.org.tr/websitesi/turkce/Raporlar/Calisma_Raporlari/5176ABDMORTGAGE05082008x.pdf









http://www.fao.org/docrep/012/i0854e/i0854e00.htm


mailto:[email protected]

















Kadir Has Üniversitesi

[email protected]

KÜRESELLEŞMENİN FİNANSAL PİYASALAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ VE TÜRKİYE FİNANSALKRİZLER -BEKLENTİLER

Prof.Dr.Muhammet AKDĠġ

Pamukkale Üniversitesiİktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi http://makdis.pamukkale.edu.tr

EKİM, 2010 F O R B E S




hedge fund auto saved)

Documents