hazır beton sektör araştırması

HAZIR BETON SEKTÖR ARAŞTIRMASI

Hazırlayan: Hilal Usta

Ekim 2005

2

İÇİNDEKİLER

I. SEKTÖRÜN TANIMI, TARİHÇESİ VE SINIFLANDIRILMASI

1) Ürün Tanımı---------------------------------------------------------------------------3 2) Hazır Betonun Sınıflandırılması--------------------------------------------------4 3) Hazır Beton Sektörünün Tarihçesi ----------------------------------------------5

II. HAZIR BETONUN BİLEŞENLERİ VE ÜRETİMİ 1. Betonun Bileşenleri (Çimento, Agrega, Katkılar, Karışım Suyu) --------- 6 2. Hazır Beton Üretim Şekli -----------------------------------------------------------9 3. Üretim Süreci --------------------------------------------------------------------------9 4. Beton Sınıfları ----------------------------------------------------------------------- 10 4.1. Basınç Dayanım Sınıfları -------------------------------------------------- 10 4.2. Kıvam Sınıfları ---------------------------------------------------------------- 11 III. TÜRKİYE’DE HAZIR BETON SEKTÖRÜ--------------------------------------------------13 IV. HAZIR BETON SATIŞ FİYATLARI------------------------------------------------------19 V. DIŞ TİCARET--------------------------------------------------------------------------------------20 VI. TÜRKİYE’DE HAZIR BETON ÜRÜN STANDARTLARI VE KALİTE DENETİMİ ----------------------------------------------------------------------------------- 20 VII. SEKTÖRÜN DİĞER SEKTÖRLER VE YAN SANAYİ KOLLARIYLA İLİŞKİLERİ-------------------------------------------------- 22 VIII. DÜNYADA HAZIR BETON SEKTÖRÜ-------------------------------------------------22 Avrupa Hazır Beton Birliği (EMRCO)-------------------------------------------- 23 IX. HAZIR BETON SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI --------------------------------------------25

EK:1 SEKTÖRDEKİ KALİTE BELGELİ FİRMALAR---------------------------------- 28 EK: 2 HAZIR BETON İLE İLGİLİ STANDARTLAR-------------------------------------33 KAYNAKÇA ---------------------------------------------------------------------------------------------42

3

HAZIR BETON SEKTÖRÜ

I. SEKTÖRÜN TANIMI , TARİHÇESİ VE SINIFLANDIRILMASI

1) ÜRÜN TANIMI Hazır Beton; Agrega ( ince ve kaba agrega) çimento ile suyun, kimyasal ve mineral katkı maddeleri ilave edilerek veya edilmeden, homojen olarak üretim teknolojisine uygun karıştırılmasından oluşan, başlangıçta plastik kıvamda olup, şekil verilebilen, zamanla katılaşıp sertleşerek mukavemet kazanan ve tüketiciye “taze beton” olarak teslim edilen önemli bir yapı malzemesidir. Betonun mutlak hacmi %70 oranında agrega (kum, çakıl, mıcır), %10 oranında çimento, % 20 oranında sudan oluşmaktadır. Gerektiğinde, çimento ağırlığının % 5'den fazla olmamak kaydıyla, katkı malzemesi ilave edilmektedir. Hazır Betonun kalitesini belirleyen beş temel aşama söz konusudur.

1- Tasarım 2- Üretim 3- Taşıma 4- Yerleştirme 5- Bakım ve Kür

Bunlardan ilk üç aşama hazır beton üreticisi, son iki aşama ise tüketici tarafından yerine getirilmektedir. Hazır Beton Sanayinde asmolen, beton direk, travers, prekast yapı elemanları, üretilmekte olup, hazır betonun yüksek katlı binalardan, barajlara, prefabrikasyondan metro inşaatlarına kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır. Hazır beton konvansiyonel betona göre işçilikten ve zamandan tasarruf sağlayıp,çağdaş bir çalışma imkanı sunmaktadır. Betonunun günümüzde en yaygın taşıyıcı yapı malzemesi olarak kullanılmasında en önemli etkenler şunlardır; • Ucuzluğu, • Bilgisayar kontrollü santraller, transmikserler, pompalar... vb. ile üretim, taşıma ve

yerleştirme aşamalarında büyük gelişmelerin sağlanmış olması, • Şekil verilebilme kolaylığı,

4

Çelik donatı ile (betonarme) çekme mukavemetinin yetersizliğinin

dengelenmesi, Yüksek basınç dayanımlarına ulaşılması, Fiziksel ve kimyasal dış etkilere karşı dayanıklılığı (uzun ömür, bakım kolaylığı), Hafif agrega ile hafifletilmesi ve pigmentlerle renklendirilmesidir.

Hazır Betonda Aranan Temel Özellikler; Bu özellikleri iki grupta sınıflandırmak mümkündür: a) Taze Betonda: • İşlenebilme özelliği, uygun kıvam, • Taze betonun sıcaklığı, • Agrega maksimum tane büyüklüğü • Homojenlik, kıvam kaybı, hava miktarı, • Birim ağırlık , b) Sertleşmiş Betonda: • Dayanım (basınç, çekme, eğilme, yarılma mukavemetleri) • Dış etkenlere karşı dayanıklılık (geçirimsizlik, aşınmaya dayanıklılık) • Donma ve çözülmeye dayanıklılık, • Hafiflik veya ağırlık , • Isı, ses yalıtımı ve estetik (Brüt betonda dış görünüş) • Ekonomi ,

2) HAZIR BETONUN SINIFLANDIRILMASI TS EN 206-1’e göre Hazır Beton üç sınıfa ayrılmıştır

- Normal Beton: Etüv kurusu durumundaki birim hacim kütlesi (yoğunluğu) 2000 kg/m3’den büyük, 2600 kg/m3’den küçük olan beton,

- Ağır Beton: Etüv kurusu durumdaki birim hacim kütlesi (yoğunluğu), 2600

kg/m3’den daha büyük olan beton,

5

- Hafif Beton: Etüv kurusu durumdaki birim hacim kütlesi (yoğunlu), 800 kg/m3’den büyük,200 kg/m32den küçük olan betondur. Hafif betonda kullanılan agreganın bir kısmı veya tamamı hafif agrega olarak imal edilmektedir.

Temel yapı malzemesi olarak kullanımı giderek yaygınlaşan hazır betonun yapısal özellikleri de sürekli geliştirilmekte, üniversitelerde ve tesis laboratuarlarında yeni çalışmalar yapılmaktadır. Yüksek nitelikli çimento üretimi, yeni geliştirilen kimyasal katkılar, bilgisayar teknolojisindeki gelişmeler, transmikserler ve beton pompaları ile yüksek kapasiteli araç üretimleri beton endüstrisinin ilerlemesini hızlandırarak daha modern ve dayanıklı yapıların oluşumunu sağlamaktadır. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numarası; Ülkemizin uluslararası normlara uygun olarak kullanıldığı Armonize Sistem Nomenklatörü esas alınarak düzenlenen İstatistik Pozisyonlarına bölünmüş Gümrük Tarife Cetvelinde 38.16 pozisyonu ile Ateşe dayanıklı çimentolar, harçlar betonlar ve benzeri karışımlar başlığı altında yer almaktadır. 3) HAZIR BETON SEKTÖRÜNÜN TARİHÇESİ Beton insanlık tarihinin gelişiminde ve eski medeniyetlerin günümüze kadar gelebilen eserlerinde önemli bir yere sahiptir. İnsanoğlu M.Ö 3000 yılından itibaren kalsiyum (Ca) esaslı bağlayıcı maddeleri yapı malzemesi olarak kullanmaktadır. Modern Portland Çimento ,ilk kez 1824 yılında üretilmesine rağmen ilk betonarme yapı ancak 1857 yılında yapılmıştır. Hazır beton üretimi, dünyada ilk kez bu yüzyıl başında (1903) Almanya'da ortaya çıkmış, sonraki birkaç yıl içersinde de ABD'de üretilmeye başlanmıştır. 1914 yılında beton taşıma amaçlı transmikser aracı ise Amerikada geliştirilmiştir. Transmikserin hemen ardından 1927 yılında “Beton harç İletme Pompası” aracı geliştirilerek patenti alınmıştır. Özellikle savaş yıllarından sonra, hazır betonun yapıların temel inşaat malzemesi olarak benimsenip, yaygınlaşmaya başlaması uzun sürmemiş, kısa zamanda pek çok ülkede hazır beton üretilip, kullanılır hale gelmiştir. 20.Yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte hız kazanan kentleşme ve altyapı çalışmaları, hazır beton ve beton ürünlerinin daha çok üretilip, yaygınlaşmasını sağlamış, dolayısıyla bu alanda pek çok teknolojik gelişme kaydedilmiştir. Ülkemizde ise hazır beton ilk kez 1970’li yılların sonralarına doğru bazı inşaat şirketleri tarafından kendi inşaatlarında kullanılmak üzere üretilmeye başlanmıştır. Ancak gerçek anlamda hazır beton endüstrisine 1980’li yılların ikinci yarısından itibaren geçilmiştir. Kısa dönemde hazır beton sektörü çok büyük gelişme göstermiş, en son teknolojik ekipmanlarla birlikte deneyimli bir güce sahip olmuştur.

6

Hazır Betonun Dünyadaki gelişimi ise;

• 1848 ilk çimento fabrikası ( İngiltere ) • 1857 Betonarme sisteminin bulunuşu ( Fransa ) • 1865 yüksek fırın cürufunun portland çimentosu ile birlikte kullanımı (Almanya) • 1903 Hazır beton sektörünün başlangıcı ( Almanya ) • 1936 Kimyasal katkıların kullanımı ( Almanya ) • 1950 Uzun dönem testler için mikrosilisin deneysel olarak kullanımı ( Norveç ) • 1965 Süper akışkanlaştırıcıların betonda kullanımı ( Amerika ) • 1971 Mikrosilisin taşıyıcı sistemde kullanımı ( Norveç ) • 1981 Üçlü karışım ( PÇ , Mikrosilika, uçucu kül ) çimentonun ilk kez kullanımı • ( İzlanda ), • Dünyanın en yüksek betonarme yapısının inşası ( Amerika )

II. HAZIR BETONUN BİLEŞENLERİ VE ÜRETİMİ 1) BETONUN BİLEŞENLERİ Betonu oluşturan hammaddeler çimento, su, agrega (kum, çakıl, kırma taş), kimyasal katkılar ile mineral katkılardır. Kimyasal katkılar (akışkanlaştırıcı, priz geciktirici, geçirimsizlik sağlayıcı, antifriz,.. ) mineral katkılar ise (taş unu, tras, yüksek fırın cürufu, uçucu kül, silis dumanı olup betonun performansını istediğimiz yönde iyileştiren çağdaş teknoloji unsurlarıdır. Çimentoyla suyun karışımından oluşan çimento hamuru zamanla katılaşıp sertleşerek agrega tanelerini (kum, çakıl, kırmataş) bağlar, yapıştırır ve böylece betonun mukavemet kazanmasına imkan verir. 1.1) Agrega Beton üretiminde kullanılan kum, çakıl, kırmataş gibi malzemelerin genel adı agregadır. Beton içinde hacimsel olarak % 60-75 civarında yer işgal eden agrega önemli bir bileşendir. Agregalar tane boyutlarına göre ince (kum, kırma kum.. gibi) ve kaba (çakıl kırmataş... gibi) agregalar olarak ikiye ayrılır. Betonda kullanılacak agregalar TS 706 EN 12620 standardına uygun olmalıdır. Agregaların beton içerisinde rolünün çok büyük olması sebebi ile betonda kullanılacak agregaların yapısı, granülometrisi, sertliği betonu direk olarak etkilemektedir. Agregalarda aranan en önemli özellikler ise şunlardır: • Sert, dayanıklı ve boşluksuz olmaları, • Zayıf taneler içermemeleri (deniz kabuğu, odun, kömür... gibi) • Basınca ve aşınmaya mukavemetli olmaları, • Toz, toprak ve betona zarar verebilecek maddeler içermemeleri, • Yassı ve uzun taneler içermemeleri,

7

• Çimentoyla zararlı reaksiyona girmemeleridir. 1.2) Çimento Su ile ıslatıldığında hidrotasyon olayı sonucu sertleşen ve bir daha yumuşamayan hidrolik bir bağlayıcıdır.Yaklaşık % 70 kalker, % 30 kil ve gerekiyorsa demir cevheri karışımı, 1400 - 1500 c° de döner fırınlarda pişirilir ve erken priz yapmasını önlemek için % 2 - 6 oranında jips (alçı taşı) ilave edilerek çimento elde edilir.

Katkılı çimento üretiminde; klinker ve alçı taşı dışında, çimento tipine göre tek veya birkaçı bir arada olmak üzere tras, yüksek fırın cürufu, uçucu kül, silis dumanı vb. katılır. Çimento birçok beton karışımında hacimce en küçük yeri işgal eden bileşen olmasına rağmen, beton bileşenleri içinde en önemlisidir. En çok kullanılan çimento tipleri Portland Kompoze Çimento, Katkılı Çimento, Cüruflu Çimento ve Sülfata Dayanıklı Çimento olup, bunun dışında özel amaçlar için Beyaz Portland Çimentosu ve diğer bazı tip çimentolar kullanılmaktadır.

Normal betonda agrega taneleri en sağlam unsur olduğundan diğer iki unsur (çimento hamuru ve aderans) mukavemeti belirlemektedir. Çimento hamurunun mukavemeti önemli ölçüde su/çimento oranına da bağlıdır.

Hazır betonda kullanılacak çimentolar yapıların özellikleri dikkate alınarak belirlenmeli ve TS EN 197 - 1 standardına uygunluğu kanıtlanmalıdır.

1.3) Katkılar

Betonun özelliklerini geliştirmek üzere üretim sırasında veya dökümden önce transmiksere az miktarda ilave edilen maddelere katkı adı verilir. Katkı maddelerini kökenine göre kimyasal ve mineral katkılar olarak ikiye ayırmak mümkündür. A- Kimyasal Katkılar Kimyasal katkıların en önemlileri; a) Su Azaltıcılar (Akışkanlaştırıcılar), Betonda aynı kıvamın veya işlenebilirliğin daha az su ile elde edilmesini sağlarlar. Taze betonda kullanılan su miktarı azaldıkça betonun dayanımı artar. b) Priz Geciktiriciler, Taze betonun katılaşmaya başlama süresini uzatırlar. Uzun mesafeye taşınan ve sıcak hava da dökülen betonlarda oldukça yaygın kullanılmaktadır. c) Priz Hızlandırıcılar, Priz geciktiricilerin aksine, bu katkılar betonun katılaşma süresini kısaltırlar. Bazı uygulamalarda, erken kalıp almada ve soğuk hava dökümlerinde don olayı başlamadan betonun katılaşmış olmasını sağlamak için kullanılırlar.

8

d) Antifrizler Suyun donmasını zorlaştırır ve don neticesi çimentonun mukavemet kazanmasındaki aksamaya engel olurlar. Bu katkıların betondaki miktarı hava sıcaklığına göre ayarlanabilmektedir. e) Hava Sürükleyici Katkılar Beton içinde çok küçük boyutlu ve eşit dağılan hava kabarcıkları oluşturarak betonun geçirimsizliğini ve dona karşı direnci ile işlenebilirliğini artırmaktadır. f) Su Geçirimsizlik Katkıları Sınırlı miktarda hava sürükleyen katkılardır. Ancak yerine yerleşmiş betonun su sızdırmazlığının sağlanması uygun yerleştirme tekniğinin iyi bir şekilde yapılmasına bağlıdır. Bazı betonlarda birden fazla katkı türü birlikte kullanılmaktadır. Ancak bu katkıların birbirlerinin etkilerini bozmadıkları denenmelidir. Kimyasal katkılar, yukarıda bahsedilen etkilerinden dolayı bütün inşaat sektöründe hazır betonun kullanımında ve üretiminde önem arz etmektedir. B-Mineral Katkılar Çimento gibi öğütülmüş toz halde silolarda depolanan cüruf , uçucu kül , silis dumanı, taş unu... vb. çeşitli maddelere 'Mineral Katkı' adı verilir. Mineral katkılar tek başına iken çimento gibi bağlayıcılık özelliği taşımazlar, ancak birlikte kullanıldıklarında çimentoya benzer görev yaparlar. Mineral katkılardan yüksek dayanımlı beton üretiminde de yararlanılmaktadır. C-Karışım Suyu Beton üretiminde kullanılan karışım suyunun iki önemli işlevi vardır: 1.Kuru haldeki çimento ve agregayı plastik, işlenebilir bir kütle haline getirmek 2.Çimento ile kimyasal reaksiyon yaparak plastik kütlenin sertleşmesini sağlamak, Karışım suyunun analizlerle belirlenmesi ve kalitesinin belli aralıklarla denetlenmesi şarttır. Betonun bünyesinde çimento ile reaksiyona girmeyen fazla suyun bıraktığı boşluklar yalnız dayanımı düşürmekle kalmamakta, boşluklardan içeri giren zararlı unsurlar (klor, sülfat vb. zararlı etkenler) beton ve donatıya zarar vererek betonun ömrünü kısaltmaktadır.

9

2) HAZIR BETON ÜRETİM ŞEKLİ Hazır beton üretiminde iki ana hedef vardır; 1. Betonun istenilen özelliklere ( gerekli kaliteye ) sahip olması, 2. İstenilen kalitedeki betonun en ekonomik tarzda üretilmiş olmasıdır. Bilgisayar kontrolüyle istenilen oranlarda biraraya getirilen malzemelerin, beton santralında veya mikserde karıştırılmasıyla üretilen ve tüketiciye 'taze beton' olarak teslim edilen Hazır Beton üretiminin su ölçme ve karıştırma işlemlerinin santralda veya transmikserde yapılmasına göre iki farklı şekli bulunmaktadır . • Kuru Sistem • Yaş Sistem Kuru Karışımlı Hazır Beton, agrega ve çimentosu beton santralinde ölçülüp santralde veya transmikserde karıştırılan, suyu ve varsa kimyasal katkısı ise teslim yerinde ölçülüp karıştırılarak ilave edilen betondur. Kuru karışımlı hazır betonda şantiyede karışıma verilen su miktarına (formülde öngörülenden daha fazla olmamasına) ve karıştırma süresine (homojen bir karışım için yeterli süre) özel itina gösterilmesi gerekmektedir. Yaş Karışımlı Hazır Beton ise su dahil tüm bileşenleri beton santralinde ölçülen ve karıştırılan hazır beton olup, en geç iki saat içinde kalıba dökülmesi gerekmektedir. Her iki sistemde de üretim tesisine getirilen mıcır ve kum boyutlarına göre ayrı ayrı sınıflandırılarak, yıldız veya bunker tipi depolarda stoklanır. Çimento ve katkılar ise özel imal edilmiş silo ve tanklarda stoklanır. Beton cinsine göre hammaddelerin kullanım miktarları bilimsel yöntemlerle saptanır ve ilgili veriler otomasyon sistemindeki bilgisayara yüklenir. Üretim bu bilgisayarlar aracılığı ile gerçekleşerek hata oranı sıfırlanır. Bilimsel metodlar kullanılarak oluşturulan beton, bileşim formüllerine göre üretim santrallerinde özel pan mikserlerle karıştırılır ve transmikserlere yüklenerek döküm yapılacağı alana gönderilir . 3) ÜRETİM SÜRECİ Hazır betonun üretiminde kullanılacak, malzemelerin (çimento, agrega, su, katkı) kalitelerini ve birbirlerine uyumunu incelemek için ilk aşamada laboratuvar deneyleri yapılmaktadır. Bu deneylerden geçen malzemelerde zamanla olumsuz değişiklikler meydana gelmesinin önlenmesi için sürekli kalite denetimi yapılmalıdır. Betonu oluşturan bileşen malzemelerinin ölçme ve karıştırma ünitelerinden oluşan Hazır Beton Tesislerinin çalışma prensiplerinden dolayı hassas bir şekilde bilgisayar kontrolu ile homojen, hızlı ve kaliteli beton üretimi gerçekleştirilir.

10

İstenilen özellikteki betonun üretilmesi için : 1. Standartlara uygun kaliteye sahip yeterli miktardaki malzemelerin önceden depo edilmiş olması, 2. Beton karışımına girecek malzemelerin hassas olarak ölçülerek kullanılmaları, 3. Karılma işleminin uygun tarzda ve yeterli süre içerisinde yapılması gerekmektedir. Betonun karılma süresi; bütün malzemelerinin santral mikseri içerisine yerleştirilerek karılma işleminin başladığı andan, işleminin sona erdiği ana kadar geçen süre olarak tanımlanır. Hazır betonun üretim süreci, santral operatörünün üretilecek betonu tanımlayan formülün numarasını belirleyip, bilgisayar sistemini işletmesiyle başlar. İlk komuttan sonra, ayrı bölmelerde stoklanmış bulunan agrega, çimento ve su aynı anda tartılır. Daha sonra tartılmış agrega bant veya kovayla taşınarak mikser kazanına aktarılır. Bu sırada çimento, su ve formülde varsa kimyasal katkı maddesi de kazana aktarılarak karıştırılır. Bir harman betonun hacmi santralden santrale değişmekle birlikte, genellikle 1 - 3 m3 'tür. Santralde karışma süresi de harman hacmiyle orantılı olarak standartlar tarafından belirlenmiştir. TS 11222 Beton - Hazır Beton Standardı'na göre, 1 m3 ve altındaki harmanlar için karıştırma süresi en az 45 saniye, ek her 0.5 m3 için ek 15 saniyedir. (Ancak, yaş karışım türü üretimde taşıma sırasında, mikser içinde de karışım olduğu dikkate alınarak, bu süre yarıya kadar azaltılabilir.) Yeterince karıştırılmış olan harman, transmiksere boşaltılarak, dolum tamamlanıncaya kadar aynı işlem devam eder. 4) BETON SINIFLARI 4.1 ) Basınç Dayanım Sınıfları Betonun basınç mukavemeti, standart kür koşullarında saklanmış (20 °C ±2°C kirece doygun su içerisinde), 28 günlük silindir (15 cm çap, 30 cm yükseklik) veya küp (15 cm kenarlı) numuneler üzerinde ölçülür. Hazır beton tesislerinde TS 11222 ve TS EN 206-1 standardına uygun olarak normal ve yüksek dayanımlı betonlar üretilmektedir. Basınç dayanımı sınıfları, karşılığı silindir ve küp mukavemetleri ise tabloda özetlenmiştir. (TS 11222)

11

HAZIR BETON BASINÇ DAYANIM SINIFLARI

Basınç Dayanımı Sınıfı F ck, silindir ( N/mm2 )) f ck, küp ( N/mm2 ))

C 14 14 16 C 16 16 20 C 18 18 22 C 20 20 25 C 25 25 30 C 30 30 37 C 35 35 45 C 40 40 50 C 45 45 55 C 50 50 60 C 55 55 67 C 60 60 75 C 70 70 85 C 80 80 95 C 90 90 105

C 100 100 115

HAFİF BETON BASINÇ DAYANIM SINIFLARI

Basınç Dayanım Sınıfı

En düşük Karakteristik Silindir dayanımı Fck,sil. N / mm²

En düşük karakteristik Küp dayanımı Fck,küp N / mm²

C 8 / 10 C 12 / 15 C 16 / 20 C 20 / 25 C 25 / 30 C 30 / 37 C 35 / 45 C 40 / 50 C 45 / 55 C 50 / 60 C 55 / 67 C 60 / 75 C 70 / 85 C 80 / 95 C 90 / 105 C 100 / 115

8 12 16 20 25 30 35 40 45 50 55 60 70 80 90 100

10 15 20 25 30 37 45 50 55 60 67 75 85 95 105 115

Kaynak: THBB

12

4.2 ) Kıvam Sınıfları Betonun işlenebilme özelliği kıvamı ile tayin edilebilmektedir. Kıvam, betonun kullanım yerine (kalıp geometrisi, demir sıklığı, eğim), betonu yerleştirme, sıkıştırma, mastarlama imkanlarına ve işçiliğine, şantiyede beton iletim imkanlarına (pompa, kova) bağlı olarak özenle seçilmesi gereken bir özelliktir. Hazır Beton Standardı TS 11222 de 5 kıvam bulunmaktadır. K1, K2, K3, K4 ve K5 sembolleri ile tanımlanan bu kıvamlar çökme (slump) konisi deneyi ile ölçülmektedir. Hazır betonda şantiye teslimi kıvam, taşıma süresi ve beton sıcaklığına bağlıdır. Taşıma süresi kıvamı etkilemekte, süre uzadıkça ve hava sıcaklığı yükseldikçe santraldan şantiyeye kıvam kaybı artmaktadır. Bu kıvam kaybının betona su verilerek dengelenmesi ise mukavemeti düşürmektedir.

KIVAM SINIFLARI

Kıvam Sınıfı Çökme (mm)

K1 0 £ çökme<50

K2 50 £ çökme<100

K3 100 £ çökme<160

K4 160 £ çökme<220

K5 220 £ çökme

Kaynak: T.H.B.B. Slump (Çökme) Deneyi yapılırken ; • Slump hunisi düz bir zemine konularak,üç eşit kademede doldurulup, her

kademede 25 kez standart şişleme çubuğuyla şişlenir. • Huni tamamen dolunca üst yüzeyi mala ile düzlenerek huni yavaşça yukarı doğru

kaldırılır; bu sırada taze beton kendi ağırlığıyla çöker. • Şişleme çubuğu huninin üzerine konur ve çöken betonun üst seviyesinden

çubuğun altına kadar olan mesafe ölçülür. Bu uzunluk, taze betonun çökme (slump) değeri olarak adlandırılmaktadır.

13

BETON SINIFININ BELİRLENMESİ

HAZIR BETONUN KULLANILACAĞI YER TAVSİYE EDİLENBETON SINIFLARI

Yük taşıyan yapı elemanları Seviyelendirme betonları Dolgu Betonlari

GRO Betonlar Şap Betonlar BS14 BS16 BS18

Yük Taşıyıcı Elemenler (Projede Belirtilmeli) Normal Yapılar (Projede Belirtilmeli) Deprem Yönetmeliğine Göre İnşa

edilmesi gerekli olan yapılar

BS20 ve Üzeri BetonSınıfları

Yük Taşıyıcı Elemanlar (Proje Belirtilmeli)

Su Geçirimsiz Elemanlar Yüksek Yapılar Erken Dayanım İstenen Normal Yapılar Yüksek Durabiite İstenen Yapılar (Su Yapıları) Prefabrik Yapılar

BS25 ve ÜzeriBeton Sınıfları

III. TÜRKİYE’DE HAZIR BETON SEKTÖRÜ

Türkiye hazır beton üretimine başlanması ve hazır beton sektörünün gelişmesi , diğer ülkelere oranla daha kısa bir geçmişe sahiptir. Yetmişli yılların sonuna doğru inşaat şirketleri ilk olarak kendi ihtiyaçları için hazır beton üretimine yönelmelerine rağmen, üretimin yaygınlaşması seksenli yılların ikinci yarısına doğru hız kazanmıştır.

Bu gelişmelere paralel olarak ,1988 yılında kurulan Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) hazır betonun ülkemizde doğru kullanımı, yaygınlaşması ve sektörün gelişimi yönünde önemli adımlar atılmasına önemli katkıda bulunmuştur.

14

SEKTÖRÜN GELİŞİMİ

Yıl Veri Birlik Üyeleri Birlik Dışı Türkiye Geneli Şirket Sayısı - - 70 Tesis Sayısı - - 120

1994

Üretim (m3) - - 11.000.000 Şirket Sayısı - - 80 Tesis Sayısı - - 195

1995


1996


1997

Üretim (m3) - - 22.650.000 Şirket Sayısı 53 113 166 Tesis Sayısı 206 135 341

1998

Üretim (m3) 19.792.905 6.750.000 26.542.905 Şirket Sayısı 59 103 162 Tesis Sayısı 234 125 359

1999


2000


2001


2002


2003

Üretim (m3) 18.092.500 8.736.000 26.828.500 Şirket Sayısı 65 182 247 Tesis Sayısı 238 235* 473

2004

Üretim (m3) 21.015.886 10.575.000** 31.590.886

(*) Birlik üyesi olmayan hazır beton üreticisi firmalar ve tesislerinin sayıları, o bölgelerdeki üye firmaların verdiği bilgiler, TSE verileri ve doğrudan temaslarla tespit edilebilen güncel verilerdir. Özellikle küçük firma ve tesisler arasında çok sık kapanma, isim değişikliği, birleşme gibi durumlar olduğundan, bunların sayılarına ilişkin çok kesin verilere ulaşılamamaktadır. Bu veri, şantiyelerine kurdukları santrallarla, kendi inşaatları için beton üretimi yapan inşaat firmalarını kapsamamaktadır.

(**) Birlik üyesi olmayan üreticilere ait tesislerde 2004 yılında tesis başına ortalama 50.000 m3 beton üretimi yapıldığı varsayılarak belirlenen tahmini üretim.

15

1992-1997 yılları arasında hazır beton üretimi % 284,7 artarak 5,9 milyon m3’den 1997 yılında 22,7 milyon m3’e ulaşmıştır.

Ülkemizin büyük bölümü deprem kuşağında yer almakta, sıkça karşılaşılan afetlerde büyük can ve mal kaybı yaşanmaktadır. Bu nedenle yapı güvenliği açısından betonun kalitesi vazgeçilmez bir unsur olarak ön plana çıkmaktadır.

01.01.1998 tarihinde yürürlüğe giren yeni deprem yönetmeliği, bu durumu göz önüne alarak, yapı kalitesinin yükseltilmesi ve depreme gerçekten dayanıklı binalar üretilmesi için deprem bölgelerinde kullanılacak en düşük beton dayanım sınıfını C 20 olarak belirlemiş, böylelikle bir deprem esnasında olası can ve mal kaybını en aza indirmeye yönelik önemli bir adım atılmıştır.Binalarda hazır beton kullanımının zorunlu hale gelmesi ile sektör daha hızlı gelişmeye başlamıştır. 1998 yılında hazır beton üreticisi firmaların sayısı bir önceki yıla göre % 32,8 oranında artış kaydederek 166’ya ulaşırken, hazır beton üretimi % 30,4 artış göstermiştir. Söz konusu üretimde birlik üyelerinin payı ise % 74,5 olmuştur.

1999 yılında Adapazarı, Gölcük ve Bolu Depremlerinin ardından inşaat sektörüne yönelik yeni yasal düzenlemelerin getirilmesi ve ekonomide enflasyonu düşürmeye yönelik alınan yeni tedbirler hazır beton ve inşaat sektöründe daralma yaşanmasına sebep olmuştur. Hazır beton üretimi birlik üyelerine bağlı firmalardaki tesis ve şirket sayısındaki artışa rağmen bir önceki yıla göre % 15,0 oranında azalmıştır. Yaşanan büyük depremin ardından sektörde üretilen beton genelde tamirata ( güçlendirmeye) yönelik inşaatlarda kullanılmıştır.

2000 yılında hazır beton üretimi % 19,9 artışla 27 milyon m3’e varmıştır. Bu artışta özellikle Marmara Bölgesindeki deprem konutlarının inşasına hız verilmesi etken olmuştur. Bu dönemde birlik üyelerinin şirket sayısı 67’ye birlik dışı faaliyet gösterenlerin sayısı ise 118 sayısına ulaşmıştır.

2001 yılında yaşanan ekonomik kriz tüm sektörlerde olduğu gibi hazır beton sektöründe de daralmaya yol açmış üretim bir önceki yıla göre % 16,6 azalarak 22,6 milyon m3’e gerilemiştir. Üretimde yaşanan daralmaya rağmen sektördeki şirket sayısı 205, tesisi sayısı ise 401 adete ulaşmıştır.

1999 yılında yaşanan depremler, 2001 yılındaki ekonomik kriz ile gerileme gösteren sektörde beklenen canlanma ancak 2002 yılında da gerçekleştirilmiştir. Toplam hazır beton üretimi % 12,9 artışla 25,5 milyon m3’e ulaşmıştır. Bu üretimde birliğin payı % 68,5 olurken, tesis sayısı 440 adete ulaşmıştır.

16

2003 yılında enflasyon ile diğer makro büyüklüklerde istenilen hedeflere ulaşılması ekonomik ve siyasi istikrarın devamlılığı tüm sektörlerde olduğu gibi hazır beton sektörünü de olumlu yönde etkilemiş ve üretim 26,8 milyon m3’e ulaşmıştır. Ancak Birliğe bağlı şirket sayısı aynı seviyesinde kalırken tesisi sayısı -% 5,7 azalarak 247’ye gerilemiş buna karşın, birlik dışı firmaların tesis sayısı ise % 2,2 artış göstermiştir.

2004 yılında sektörde konut kredi faiz oranlarındaki azalış ve yatırımlardaki artışa paralel olarak,üretim % 17,8 artışla 31,6 milyon m3 olmuştur. Böylelikle 2004 yılında hazır beton üretiminde en yüksek seviyeye ulaşılmıştır. Uzun dönemden itibaren durgunlukta bulunan inşaat sektöründe yap-sat sisteminin ekonomideki olumlu gelişmelere paralel olarak yeniden yaygınlaşması hazır beton sektöründe 2005 yılında da üretim artışının devamını sağlamaktadır.

19,8

6,8

17,9

4,7

20,9

6,1

16,6

6

17,5

8

18,1

8,7

21

10,6

0

5

10

15

20

25

1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004

HAZIR BETON ÜRETİMİ- Milyon m3

Birlik Üyeleri Birlik Dışı

17

THBB ÜYESİ KURULUŞLARDA COĞRAFİ BÖLGELERE GÖRE TESİS VE ÜRETİM DAĞILIMI (2004)

Bölge Tesis Sayısı % Üretim (m3) %

MARMARA 98 39,7 8.679.255 41,3

EGE 51 20,7 3.774.838 18,0

AKDENİZ 34 13,8 2.983.100 14,2

İÇ ANADOLU 44 17,8 4.279.350 20,3

KARADENİZ 8 3,2 317.588 1,5

GÜNEYDOĞU ANADOLU

8 3,2 467.990 2,3

DOĞU ANADOLU 4 1,6 513.765 2,4

TOPLAM 247 100,0 21.015.886 100,0

Kaynak: THBB Marmara Bölgesinde 2002 yılında Hazır Beton Birliğine bağlı 55 tesis bulunurken 2004 yılında bu rakam 98 adede ulaşmış, Marmara Bölgesinin toplam üretim içindeki payı ise % 16,1’den % 41,3’e yükselmiştir. Buna bağlı olarak hazır beton üretimi 2002 yılında 2,8 milyon m3’den 2004 yılında 8,7 milyon m3’e yükselmiştir. Yıllar itibariyle Marmara Bölgesi ile İç Anadolu Bölgelerinde kurulan ve üretimde bulunan şirket ve tesisi sayıları düzenli olarak artarken, Karadeniz, Güneydoğu Anadolu ve Akdeniz Bölgesindeki tesis sayıları azalış göstermiştir. Sektörde yatırım teşviklerinin plansız olarak dağıtımı Marmara, Ege ve İç Anadolu Bölgelerinde kapasite fazlasına yol açarak betonun kalite düzeyini olumsuz yönde etkileyen fiyat rekabetleri doğurmaktadır. Marmara Bölgesinin üretim içindeki payı % 41,3 , İç Anadolu Bölgesinin %20,3, Ege Bölgesinin ise % 8,0’dir.

18

BETON SINIFLARI KULLANIM ORANLARI - SON 5 YIL (%)*

Yıl C14 C16-18 C20 C25 C25+

1998 24,4 45,4 18,0 8,1 4,1

1999 22,7 35,9 27,6 10,3 3,3

2000 11,5 25,1 41,3 13,2 4,9

2001 7,0 21,3 47,9 18,0 5,8

2002 5,9 21,1 46,9 19,2 6,9

2003 4,6 14,7 39,6 25,4 15,7

2004 3,3 10,3 40,6 30,7 15,1

(*) THBB üyesi firmalardan derlenen istatistik verilere dayanmaktadır. Ülkemizde son yıllarda kullanılan betonların, dayanım sınıflarındaki değişiklikler yukarıda verilen tabloda izlenmektedir. Buradaki en önemli husus 1998 ve 2004 yılları arasında kullanılan betonlarda giderek artan dayanım sınıflarıdır. 1999 yılında yaşanan büyük Marmara depremi sonrası, 2003 ve 2004 yılları önceki yıllarla karşılaştırıldığında C20 altı beton üretiminin azaldığı özellikle C25 beton üretiminin arttığı görülmektedir. 1999 yılı depreminden sonra sağlam yapının üst dayanım sınıfındaki betonların daha yüksek oranda kullanılması gerektiği bilimsel veriler ışığında THBB ve diğer kuruluşlar tarafından ortaya konmuş, bu bilincin giderek yaygınlaşması ile C25+ beton üretiminde önemli artışlar kaydedilirken, C14 ve C16-18, C20 beton üretimi oldukça azalmıştır. 1998 yılında % 24,4 oranında C14 sınıfı beton kullanılırken, bu oran 2004 yılında % 3,3’e gerilemiştir. C25 beton üretimi ise 1998 yılında % 4,1 iken 2004 yılında % 15,1’e yükselmiştir. Ancak bu artışlar yeterli düzeyde değildir. Ülkemizin büyük bölümünün 1. ve 2. derece deprem kuşağında bulunması nedeniyle büyük kayıplara uğramamıza yol açan deprem felaketlerinden kaçınmamızda yüksek dayanımlı beton sınıflarının kullanımını yaygınlaştıracak tedbirlerin alınması gerekmektedir.

19

THBB ÜYESİ KURULUŞLARDA POMPA VE TRANSMİKSER SAYISI

Yıl Pompa Sayısı Transmikser Sayısı

1998 541 2606

1999 620 2604

2000 675 2778

2001 690 2856

2002 678 2736

2003 637 2587

2004 629 2626

Hazır beton sektöründeki gelişmelere paralel olarak üretici firmaların sahip olduğu makine parkında da değişiklikler olmuş, beton pompa sayısı 1998 yılında 541 iken 2001 yılında % 27,5 artışla 690 adede ulaşmış ancak 2004 yılında 629 adede gerilemiştir. Transmikser sayısı da pompa sayısında olduğu gibi en yüksek seviyesine 2001 yılında 2856 adet ile ulaşmış 2004 yılında ise inşaat sektöründe kaydedilen canlanmaya bağlı olarak firmaların makine parklarında da artış eğilimi içine girerek 2626 adet olmuştur. IV. HAZIR BETON SATIŞ FİYATLARI ( TL/M3) Hazır beton sektöründe maliyet açısından en önemli sorun girdi maliyetlerindeki sürekli artıştır. 1 m3 betonun maliyetinin firmadan firmaya çok büyük farklılaşma göstermekle birlikte ortalama maliyetlerin oransal dağılımnda ÜRETİM MALİYETLERİ * Hammadde Çimento: % 50,0 Agrega: % 22 Katkı: % 2 Elektrik, Su, Diesel: % 3,5 Sabit Maliyetler : % 5

20

TAŞIMA MALİYETLERİ Değişken Maliyet: %3 Sabit Maliyet : % 5-6 POMPALAMA MALİYETLERİ Değişken Maliyet : % 3 Sabit maliyet : % 5 V. DIŞ TİCARET Hazır beton üretildiği andan itibaren iki saat içerisinde tüketilmesi gerektiğinden ithal veya ihraç edilmesi mümkün değildir. Ancak hazır beton bilgi gerektiren bir endüstri kolu olup, Türkiye’de bu konuda geniş bir bilgi birikimi sağlanmıştır. Bu bilgi birikiminin az gelişmiş ülkelere ihraç edilebilmesi yönünde bir takım düzenlemelere gidilmesi, ilgili kurum ve kuruluşlarca sağlanabilir. Özel durum olarak serbest bölge inşaatlarında kullanılacak hazır beton ihraç edilmiş olacağından buralara dökülen betonların ihracatında betonun kendisine has olan özellikleri göz ardı edilmeyerek, bürokrasi iki saat içerisinde tüketilmesi gerekli olan ürünü göz önüne alınarak düzenlenmeli ve yönetmeliklere ilgili işi kolaylaştıracak maddeler konmalıdır. Hammadde ithalatı: Türkiye çimento üretiminde dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer aldığından hazır beton girdileri olan çimento ve agrega konusunda herhangi bir ithalat ihtiyacı bulunmamaktadır. Ancak hazır betonun ihtiyaca göre değişik nitelik ve kalitede üretilmesi amacına yönelik bazı kimyasal ve mineral katkılarla , benzeri nitelikteki ürünler zaman zaman ithalat konusu olabilmektedir. VI. TÜRKİYE’DE HAZIR BETON ÜRÜN STANDARTLARI VE KALİTE DENETİMİ Beton da istenilen özelliklerin elde edilmesi için yapılan bilimsel çalışmalarla birlikte standartlaşmada giderek önem kazanmıştır. Betonun bilimsel formüllerle istenilen direnç ve performansta üretilebilmesi belirli standart ve kuralların yerleştirilmesi ile mümkün olabilmektedir. Her ülke kendi standartlarını oluşturma konusunda çalışmalar yapmış olmakla birlikte , Avrupa’da özellikle Avrupa Birliğine yönelik ortak normların oluşturulması için hazırlıklar gerçekleştirilmiştir.Avrupa Hazır Beton Birliği tarafından geliştirilen “EN 206-Avrupa Beton Standardı” bunlardan biri olup, en yaygın kullanılanıdır.

21

Binaların çoğunun taşıyıcı sistemini oluşturan betonda standart olan 1994 yılında uygulamaya başlanan “TS 11222”Beton-Hazır Beton Standardı”nın yanı sıra ülkemiz koşulları göz önüne alınarak hazırlanan TS EN 206’dır. TS EN 206’nın uygulanmasında ne yazık ki düzenli ve tutarlı bir uygulama yapılamamakta, ayrıca TS EN 206 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 2000 senesinde yayınlamış olduğu Mecburi Standartlar Tebliğine göre üretimde ve uygulamada zorunlu olmasına rağmen, Türkiye’de bulunan bir çok hazır beton üreticisi bu standarda uymadan halen üretim yapabilmektedir.

a) Avrupa Birliği Teknik Mevzuat Uyumu Açısından Hazır Beton Sektörü

Beton endüstrisinde kaydedilen gelişmeler sayesinde, beton özelliklerinden yalnız dayanım değil işlenebilme, geçirimsizlik ve zararlı çevre koşullarına dayanıklılık gibi diğer performans özellikleri de önem kazanmıştır. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde geleneksel betona göre üstün performans gösteren hazır beton tercih edilmekte, bu da betonun kalite düzeyini gündeme getirmektedir.

Gelişmiş ülkelerde kalite sistemleri ISO 9000 Serisi standartlara dayanılarak hazırlanmaktadır. Bu amaçla kalite denetiminde bulunmak ve sertifika kurallarını tanımlamak için sektörel sertifika kurumları kurulmuştur. Örn. İngiltere’de Betonarme Çelikleri Sertifikası Kurumu (CARE), Hazır Beton Kalite Sistemi (QSRMC) ve Türkiye’ deki Türkiye Hazır Beton Birliği Güvence Sistemidir.

b) THBB Kalite Güvence Sistemi; Ülkemizdeki hazır beton üretim kalitesini denetim altına almak, ve sektörün kalite düzeyini yükseltmek amacıyla kurulmuş ve üyesi bulunan hazır beton tesislerinin periodik denetimini başlatmıştır. Buna göre Türkiye Hazır Beton Birliği Kalite Güvence Sisteminde ; Amaç; Tüketicinin kullanımına sunulan hazır beton kalitesinin TS 11222, TS 500 ve diğer Türk Standartları ile “Afet Yönetmeliği”ne uygunluğunun sağlanması , ürün kalitesinin devamlılığı amacı ile kalite yönetimi anlayışının oluşturulmasıdır. Sistem İç ve Dış olmak üzere iki ayrı denetim düzeninden oluşur. İç denetim ; Hazır Beton tesisinde firma elemanlarınca üretimin her aşamasında hammaddeler ve üretilen ürün üzerinde sürekli olarak gerçekleşir. Dış Denetim; Kalite Güvence Sistemi , Kalite Güvence Sistemi Genel Sekreterliği’nin belirlediği kişilerce hazır beton tesisinde teknik personel, hammaddeler,üretim araçları, ürün yönetimi dağıtım ve kalite kontrolü yeterliliği ile ilgili iç denetim kayıtları ve ürünleri incelenmektedir.

22

VII. SEKTÖRÜN DİĞER SEKTÖRLER VE YAN SANAYİ KOLLARIYLA İLİŞKİLERİ Hazır beton sektörü taş ve kum ocakları, çimento, kimyasal ve mineral katkılar ile bunları taşıyan nakliye sektörleri ile direk ilişkide olan bir sektördür. Üretim-Taşıma-Teslimat Makine Sanayi Motorlu Araç Sanayi Hazır beton firmaları kuruluş ve işletme aşamalarında makine ve araç üretiminde bulunan çeşitli sanayi kollarıyla ilişki içerisinde bulunmaktadır. Hazır beton silo, ekipman, laboratuar ve otomasyon sistemlerini üreten firmalar ile transmikser kamyonu, beton pompası gibi araçları üreten motorlu araç firmaları sektörün doğrudan ilişki içinde olduğu sanayi kollarıdır. Satış-Hizmet İnşaat Sektörü Hazır beton sektörü bağlı ve ilişkide bulunduğu sektör ve sanayi kollarıyla birlikte doğrudan inşaat sektörüne yönelik faaliyet göstermekte inşaat sektörünün temel girdilerinden birini üretmektedir. Bu nedenle inşaat sektöründeki dalgalanmalar doğrudan hazır beton sektörüne yansımakta talep değişiklileri sektörü dolayısıyla ilişkide bulunduğu sanayi kollarını direkt etkilemektedir. VIII. DÜNYADA HAZIR BETON SEKTÖRÜ Hazır beton dünya’da ilk kez 1903 yılında Almanya’da kullanılmış, sonraki birkaç yıl içinde ABD’de kullanılmaya başlanmıştır. 1914 yılında Stephan Setephanian adında Ermeni asıllı bir Türkiye göçmeni tarafından beton taşıma amaçlı “transmikser” aracının geliştirilmesi ile hazır beton endüstrisinin Amerika’da yaygın kullanımı sağlanmıştır. İkinci dünya savaşı sonrası ise Avrupa Devletlerinde betonun kullanımı ile hazır beton sektörünün temeli atılmıştır. Zaman içinde Dünya nüfusu artıkça insanların barınma, sağlık, eğitim ve kentsel altyapı gereksinmeleri de artmış, tüm bu gereksinmelerin karşılanması için konut, iş yeri, okul, hastane, yol baraj vb yapılarının sürekli ve kaliteli olarak üretilmesi ile beton en çok başvurulan yapı malzemesi olmuştur. Hazır beton üretim sistemlerinde ülkelerin iklim koşullarından kaynaklanan farklılıklar görülmektedir. Türkiye’de üretilen hazır betonun yaklaşık 1/3’ü kuru sistemle üretilmektedir. Pompa ile dökülen beton oranlarının karşılaştırılmasında ise % 85 oran ile en çok pompa kullanılan ülkedir.

23

Avrupa Hazır Beton Birliği (ERMCO) Dünyada hazır beton endüstrisi geliştikçe bu alanda örgütlenen ulusal ve uluslar arası kuruluşların sayısı da artmış ve bu sayede ülkeler arasındaki işbirliği olanakları giderek gelişmiştir. 27 Ekim 1967 yılında Almanya’da kurulan ERMCO (European Ready Mixed Concrete Organization) Türkçe adıyla Avrupa Hazır Beton Birliği Türkiyenin de üyesi olduğu 25 ülkeyi kapsayan hazır beton alanındaki en büyük uluslar arası kuruluştur. Merkezi İngiltere’de bulunan Avrupa Hazır Beton Birliği Avrupa ülkelerindeki ulusal beton birliklerinden temsilcilerinin bulunduğu çeşitli komiteler aracılığı ile etkinliklerini yürütmekte ve genel kongresini üç yılda bir düzenlemektedir. Avrupa Hazır Beton Birliği, üye ülkeler arasındaki üretim, standart, kalite, teknolojik yenilikler vb. konulara ilişkin işbirliğini teşvik edip, pekiştirerek hazır beton sektörünün gelişmesini sağladığı gibi, söz konusu ülkeler arasında diğer alanlarda da yakınlaşma ve işbirliği doğmasına zemin hazırlamaktadır. Avrupa Hazır Beton Birliğine (ERMCO) Üye Ülkeler;

1. Asil Üyeler: Almanya, Avusturya, Belçika, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Hollanda,İngiltere, İrlanda, İspanya, İsrail, İsveç, İsviçre Norveç, Portekiz, Türkiye, Slovakya, Polonya

2. Kurumsal Üyeler ; ABD ( Amerika Ulusal Hazır Beton Birliği), Güney Amerika

(Güney Amerika Hazır Beton Birlikleri Fed.) 3. Yazışmalı Üyeler; Rusya

ERMCO verilerine göre Avrupa ülkeleri yılda yaklaşık 300-350 milyon m3 hazır beton üretiminde bulunmaktadır. 2002-2003 yılları arasında en fazla üretim ortalama 72,4 milyon m³ ile İspanya’da gerçekleşirken bunu; 68,8 milyon m³ ile İtalya. 50,7 milyon m³ ile Almanya izlemiştir. Sözkonusu dönem içinde İtalya, İspanya ve Fransa üretimlerini sürekli arttırırken en az üretim 8,8 milyon m³ ile Danimarka’da gerçekleşmiştir.

24

ERMCO ÜYESİ ÜLKELER ÜRETİM MİKTARLARI 106 m3 2000 2001 2002 2003

Avusturya 9,3 7.3 9.6 10.0 Belçika 11,8 10.9 9.9 9.9 Çek Cumhuriyeti - - 5.5 7.0 Danimarka 2,2 2.1 2.3 2.2 Finlandiya 2,5 2.6 2.6 2.3 Fransa 34,3 34.5 34.5 34.8 Almanya 57,9 51.1 46.9 46.9 İrlanda 5,90 6.0 7.5 7.5 İtalya 64,0 66.8 71.5 72.8 Hollanda 8,5 8.5 8.1 8.3 Norveç 2,3 2.2 2.2 2.3 Polonya 10,0 9.0 8.7 8.9 Portekiz 10,0 11.3 10.5 9.5 Slovakya 1,9 1.9 1.9 2.1 İspanya 64,0 71.1 73.5 81.0 İsveç 2,4 2.6 2.4 2.4 İsviçre 9,6 10.9 10.0 9.3 İngiltere 22,8 23.0 23.0 22.0 İsrail 7,6 7.9 8.0 9.6 Türkiye 27,0 22,6 25,5 26,8 Rusya 33,8 35.0 35.0 - ABD 306,7 315.0 300.0 310.0 Kaynak: ERMCO

25

IX. HAZIR BETON SEKTÖRÜ`NÜN SORUNLARI 1- Haksız Rekabet – Kayıt Dışılık ve Standart : Türkiye`deki hazır beton sektörünün yaşadığı en önemli sorun, standart dışı-kalitesiz üretim ve faturasız satışların sektörde haksız rekabete ve tüketicinin mağduriyetine yol açmasıdır. Türkiye Hazır Beton Birliği üyesi firmalar, standartlara uygun ekipman ve üretimiyle , her türlü yasal ve etik yükümlülüğünü yerine getirirken, standarda uygunluk, çalışma ruhsatı, faturalı satış vb gibi yükümlülüklerini hiçe sayarak, haksız rekabette bulanan, hazır beton üreticisi firmaların sayısı ise gün geçtikçe artmaktadır. Ayrıca, inşaat firmaları tarafından şantiyelere gelişigüzel kurulan beton santrallerinde deprem yönetmeliğine uygun olmayan denetim dışı üretimin yapılması ve bu santrallerin görüntü ve çevre kirliliğine neden olması dikkat edilmesi gereken diğer bir sorunu teşkil etmektedir. Bu firmalar, söz konusu santralleri kendi ihtiyaçları için kuruyor olmalarına karşın, dışarıya da amaç dışı satışlar yaparak, sektörde haksız rekabete neden olmaktadırlar.

• Hazır beton üretimi yapılan santrallerle, betonun taşınması ve pompalanması aşamalarında kullanılan ekipmanların, çevre sağlığı ve iş güvenliği açısından sahip olması gereken teknik kriterler, standart haline getirerek yayınlanmalı ve bu teknik kriterleri yerine getirmeyenlerin santral kurup, çalıştırmalarına izin verilmemelidir. Bu kapsamda, şantiyelerine beton santralı kurarak, çalışma ruhsatı ve fatura yükümlülüklerine uymadan dışarıya satışta bulunan firmalara da TSE Belgesi alma zorunluluğu getirilerek, çevre tahribatı, iş kazaları, kalitesiz beton üretimi ve kayıtsız satışlar da en aza indirilmiş olacaktır.

• Özellikle kamu ihtiyaçlarına yönelik inşaatlarda TSE Belgeli hazır beton

kullanılması zorunlu tutulurken, bu ürünün imal edildiği, taşındığı ve aktarıldığı ekipmanların yeterliliği için TSE Belgesi aranmaması sektörde büyük bir eksiklik ve çelişki yaşanmasına neden olmaktadır. Laboratuvar konusunda hazır beton firmalarına uygulanan yaptırımlar, şantiye santrallerine de uygulanarak laboratuvar bulundurma zorunluluğu getirilmelidir.

• Yeterliliği TSE tarafından belgelendirilmiş olan beton test laboratuvarları, en

azından “tanık laboratuvar “ olarak gösterilmeli ve yeni akreditasyon düzenlemeleri çerçevesinde akredite edilmelidirler.

• Beton karışımına giren çimento dışındaki agrega, kum, kimyasal katkı gibi

diğer ürünlerde de standarda uygunluğun aranması, betonun üretim kalitesi ve denetim kolaylığı açısından büyük önem taşımaktadır.

26

2- Kaliteli Agrega Temini sektörün yaşadığı diğer önemli bir sorun olup, sektörün agrega ihtiyacı giderek artarken agrega kaynakları daralmaktadır. Kalitesi yüksek doğal agregaların özellikle su kaynakları civarında bulunması, bunların çıkartılması konusunda yerel yönetimler ve sektör mensupları arasında anlaşmazlıklara neden olabilmektedir. Agrega üretiminin kuşkusuz doğal çevreye zarar verilmeden gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Ancak agrega ocaklarının bazılarının Özel İdare bazıları ise Maden Kanunu kapsamında bulunması yetki karmaşası yaratmaktadır. Maden Kanunu`nun revize edilerek, bu ocakların tümünün bu kanun kapsamına alınması ve bu sektörün, uzun vadeli programlar yapmasına izin verecek yasal altyapının oluşturulması gerekmektedir. 3- Ruhsatlandırma : Ürünün doğası gereği kullanım yerine yakın bir alanda bulunması gereken hazır beton tesislerinin kuruluş ve işletme aşamalarında, ruhsat ve diğer izinler konusunda yerel yönetimlerle yaşanmakta olan sorunlar, gündem maddelerinden biri olmaya devam etmekte, yerel yönetimlerin bu konularda bilgi ve deneyim sahibi fazla elemanları olmayışı zaman zaman sıkıntılara neden olmaktadır. Belediyelerin, bu tür sektörel denetim ve ruhsatlandırma işlemlerinde, ilgili mesleki kuruluşlarla işbirliği yapmaları, o kuruluşlardan danışmanlık almaları sağlanarak çevre koşullarına göre belirlenen niteliklere sahip tesislerin kurulması teşvik edilmelidir 4-Teşvik Fazlalığı- Bölgesel Dengesizlik : Hazır beton tesisleri genellikle 80 - 120 m3 /saat arasında kapasitelerde kullanılmaktadır. Bu da, tesis başına 225.000 m3 /yıl kurulu üretim kapasitesine karşılık gelmektedir. THBB verilerine göre, 2000 yılı itibarı ile sektörde faaliyet gösteren firmaların sayısının 368 olduğu düşünülürse ülke genelinde kurulu toplam üretim kapasitesinin 80 – 85 milyon m3 civarında olduğu görülecektir. Bugün ülkemizde özellikle Marmara ve Ege bölgelerinde teşviklerin de etkisiyle, hazır betonda kapasite fazlalığı yaşanmakta iken, Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde yeterli kapasiteye henüz ulaşılamamıştır. Dolayısıyla, ülke genelinde tesis sayısı ve üretim açısından bir dengesizlik mevcuttur. Kapasite fazlalığının bulunduğu bölgelerde,giderek kalite düzeyini de olumsuz yönde etkileyen fiyat rekabetleri yaşanmakta,bu da sektöre zarar vermektedir. Bu durumun önüne geçilmesi için teşvik planlanmalarının daha dar alanlar için ve çok dikkatli yapılması, gerçekten ihtiyaç bulunan noktalarda uygulanması ve yerel yönetimlerle mesleki kuruluşların bu konudaki deneyim ve birikimlerinden yararlanılması gerekmektedir . 5-Trafik kısıtlamaları : Özellikle bazı büyük kentlerimizde il trafik komisyonları tarafından transmikser araçları için trafiğe çıkma saatlerine kısıtlama getirilirken,

27

Trafik kanunu ile 3 akslı araçlar için getirilen azami yük sınırının 26 Ton`a indirilmesi diğer sorunu teşkil etmektedir. Sektörde özel olarak tasarlanmış olan 3 akslı “transmikserlerin” (7-8 m3 beton ile birlikte) yüklü ağırlığı ile 26 Ton`u geçmekte olup, Araçlar kapasitelerinin altında çalışarak daha fazla sefer yapmak zorunda kalmaktadır. Bu ise daha fazla yakıt sarfiyatına , maliyetlerin yükselmesine, dolayısıyla beton fiyatlarının yükselmesine neden olmakta; inşaat mevsimlerinde beton taleplerinin gereğince karşılanamamasına, özellikle zaman faktörünün önemli bir rol oynadığı okul, hastane, kamu binaları vb inşaatlarda gecikme ve aksamaların meydana gelmesine yol açmaktadır Avrupa ülkelerinde, genellikle kamu hizmeti yaptıkları gerekçesiyle beton transmikserlerine geçiş önceliği tanınırken, hazır betonun yaygınlaşmasına son derece ihtiyaç duyulan ülkemizde, normal hizmetin dahi aksamasına neden olan tonaj ve trafik kısıtlanmasının makul bir çözüme kavuşturulması gerekmektedir..

28

EK:1 SEKTÖRDEKİ KALİTE BELGELİ HAZIR BETON TESİSLERİ

NO ŞEHİR FİRMA TESİS 1 Adana Adana Çimento Sanayi Adana Merkez 2 Adana Adana Çimento Sanayi Fabrika İçi 3 Adana Çimsa Misis 4 Adana Çimsa Zeytinli 5 Aksaray Oysa-Niğde Aksaray 6 Ankara Ankara Beton Ankara 7 Ankara Baştaş Batıkent 8 Ankara Birlik Beton Ankara 9 Ankara Bolu Beton Yenimahalle 10 Ankara Erişsan Ankara 11 Ankara İstaş Ergazi 12 Ankara İstaş Gölbaşı 13 Ankara Polat Beton Ankara 14 Ankara Set Beton Güvercinlik 15 Ankara Set Beton Taşpınarköyü 16 Ankara Set Beton Yapracık 17 Ankara Yibitaş Lafarge Eryaman 18 Ankara Yibitaş Lafarge Güvercinlik 19 Ankara Yibitaş Lafarge Kayaş 20 Antalya Ado Beton Antalya 21 Antalya Çallıoğlu Antalya 22 Antalya Çimsa Alanya 23 Antalya Çimsa Çakırlar 24 Antalya Çimsa Gebiz 25 Antalya Çimsa Manavgat 26 Antalya Divarcılar Bahtılı 27 Antalya Finike Beton Finike 28 Antalya Göltaş Alanya 29 Antalya Göltaş Antalya 30 Antalya Konya Çimento Alanya 31 Antalya Konya Çimento Manavgat 32 Antalya Özgür Beton Aksu 33 Antalya Özgür Beton Belek 34 Aydın Batı Beton Söke 35 Aydın Ufuk Beton Söke 36 Aydın Batı Beton Umurlu 37 Aydın Çimbeton Aydın 38 Aydın Çimbeton Kuşadası 39 Aydın Çimbeton Nazilli 40 Aydın Modern Beton-Aydın Aydın 41 Balıkesir Batı Beton Burhaniye 42 Balıkesir Betonsa Edremit 43 Balıkesir Bursa Beton Bandırma 44 Balıkesir Çimbeton Burhaniye 45 Balıkesir Lafarge Beton Bandırma 46 Balıkesir Set Beton Balıkesir

29

47 Balıkesir Set Beton Bandırma 48 Bartın Pelenkoğlu Çaycuma 49 Bilecik Esbeton Bozüyük 50 Bolu Bolu Beton Bolu 51 Bolu Yigit Beton Bolu 52 Bursa Betonsa Bursa 53 Bursa Bursa Beton Geçit 54 Bursa Bursa Beton Gemlik 55 Bursa Bursa Beton Görükle 56 Bursa Bursa Beton Gümüştepe 57 Bursa Bursa Beton İnegöl 58 Bursa Bursa Beton Karacabey 59 Bursa Bursa Beton Kestel 60 Bursa Kar Beton Bursa 61 Bursa Kar Beton Gemlik 62 Bursa Set Beton Görükle 63 Denizli Batı Beton Denizli 64 Denizli Modern Beton-Denizli Gümüşler 65 Denizli Modern Beton-Denizli Kocabaş 66 Denizli Yılmaz Beton Kocabaş 67 Denizli Yılmaz Beton Zeytinköy 68 Diyarbakır Mardin Çimento Diyarbakır 69 Düzce Bolu Beton Düzce 70 Düzce Lafarge Beton Akçakoca 71 Düzce Nuh Beton Düzce 72 Edirne Betonsa Keşan 73 Erzurum Erçimsan-Aşkale Erzurum 74 Eskişehir Esbeton Eskişehir 75 Eskişehir Güçlü Beton Eskişehir 76 Gaziantep Çimko Gaziantep 77 Hatay Oysa-İskenderun Antakya 78 Hatay Oysa-İskenderun İskenderun 79 Hatay Oysa-İskenderun Kırıkhan 80 Isparta Göltaş Isparta 81 İstanbul Akbeton Ömerli 82 İstanbul Betoçim Kurtköy 83 İstanbul Betonsa Ayazağa 84 İstanbul Betonsa B.Çekmece 85 İstanbul Betonsa Esenyurt 86 İstanbul Betonsa Gürpınar-1 87 İstanbul Betonsa Mahmutbey 88 İstanbul Betonsa Orhanlı/Tuzla 89 İstanbul Betonsa Samandıra 90 İstanbul Betsan-Keskinyol Cebeci 91 İstanbul Bil Beton Çeltik/Silivri 92 İstanbul Bolu Beton Samandıra 93 İstanbul Danış Samandıra 94 İstanbul Detaş Samandıra

30

95 İstanbul Kar Beton Pendik 96 İstanbul Kentaş Silivri 97 İstanbul Koca Beton Sarıyer 98 İstanbul Koca Beton Tuzla 99 İstanbul Kumcular Samandıra

100 İstanbul Lafarge Beton Ayazağa 101 İstanbul Lafarge Beton Beylikdüzü 102 İstanbul Lafarge Beton Kurtköy 103 İstanbul Lafarge Beton Ümraniye 104 İstanbul Lafarge Beton Yenibosna 105 İstanbul Nuh Beton Ayazağa 106 İstanbul Nuh Beton B.Çekmece 107 İstanbul Nuh Beton Bostancı 108 İstanbul Nuh Beton İkitelli 109 İstanbul Nuh Beton Kartal 110 İstanbul Nuh Beton Tuzla 111 İstanbul Nuh Beton Yenikapı 112 İstanbul Onur Beton Hadımköy 113 İstanbul Paksoy Beton B.Çekmece 114 İstanbul Seç Beton Habibler 115 İstanbul Set Beton Ayazağa 116 İstanbul Set Beton Cendere 117 İstanbul Set Beton Çakmaklı 118 İstanbul Set Beton Hoşdere 119 İstanbul Set Beton Kartal 120 İstanbul Set Beton Sarıgazi 121 İstanbul Set Beton Yenibosna 122 İstanbul Soyak Beton Hadımköy 123 İstanbul Soyak Beton Ümraniye 124 İstanbul TBS Alibeyköy 125 İstanbul TBS Dudullu 126 İstanbul Varol Beton İkitelli 127 İstanbul Yol Yapı Sultançifliği 128 İzmir Batı Beton Aliağa 129 İzmir Batı Beton Bornova 130 İzmir Batı Beton Çiğli 131 İzmir Batı Beton Tire 132 İzmir Batı Beton Torbalı 133 İzmir Batı Beton Urla 134 İzmir Batı Beton Uzundere 135 İzmir Betonsa Bornova 136 İzmir Betonsa Güzelbahçe 137 İzmir Betonsa Menemen 138 İzmir Çimbeton Çiğli 139 İzmir Çimbeton Işıkkent 140 İzmir Çimbeton Koyundere 141 İzmir Çimbeton Torbalı 142 İzmir Çimbeton Urla

31

143 İzmir Çimbeton Zeytindağ 144 İzmir Ege Beton Işıkkent 145 İzmir Lafarge Beton Altındağ 146 İzmir Lafarge Beton Çeşme 147 İzmir Lafarge Beton Menemen 148 İzmir Lafarge Beton Urla 149 İzmir Modern Beton-Aydın Sarnıç 150 İzmir Modern Beton-Aydın Tire 151 K.Maraş Adana Çimento Sanayi K.Maraş 152 K.Maraş Çimsa Balbet 153 Karaman Oysa-Niğde Karaman 154 Kayseri Çimsa Kumarlı 155 Kayseri Yibitaş Lafarge Ambar 156 Kırıkkale Yibitaş Lafarge Kırıkkale 157 Kırklareli Betonsa B.Karıştıran 158 Kırklareli Bil Beton B.Karıştıran 159 Kırşehir Yibitaş Lafarge Kırşehir 160 Kocaeli As Beton Gebze 161 Kocaeli Betonsa Gebze 162 Kocaeli Betonsa Gölcük 163 Kocaeli Bolu Beton İzmit 164 Kocaeli Kar Beton Gebze 165 Kocaeli Koca Beton Gebze 166 Kocaeli Koca Beton İzmit 167 Kocaeli Lafarge Beton Gebze 168 Kocaeli Lafarge Beton İzmit 169 Kocaeli Nuh Beton Gölcük 170 Kocaeli Nuh Beton Hereke 171 Kocaeli Nuh Beton Köseköy 172 Kocaeli Set Beton Gebze 173 Kocaeli Set Beton İzmit 174 Konya Konya Çimento Akşehir 175 Konya Konya Çimento Beyşehir 176 Karaman Konya Çimento Karaman 177 Konya Konya Çimento Konya 178 Konya Konya Çimento Kulu 179 Konya Oysa-Niğde Ereğli 180 Kütahya Bursa Beton Tavşanlı 181 Kütahya Esbeton Kütahya 182 Malatya Mabetaş Malatya 183 Malatya Kavuklar Malatya 184 Manisa Batı Beton Manisa 185 Manisa Batı Beton Salihli 186 Manisa Çimbeton Akhisar 187 Manisa Çimbeton Manisa 188 Manisa Modern Beton-Denizli Alaşehir 189 Mersin Adana Çimento Sanayi Arbaçbahşiş 190 Mersin Adana Çimento Sanayi Mersin Merkez

32

191 Mersin Çimsa Mersin 192 Mersin Çimsa Tece 193 Muğla Batı Beton Fethiye 194 Muğla Bilgin Beton Marmaris 195 Muğla Bilgin Beton Muğla 196 Muğla Çağdaş Beton Bodrum 197 Nevşehir Çimsa Nevşehir 198 Nevşehir Yibitaş Lafarge Nevşehir 199 Niğde Özçağlar Beton Niğde 200 Osmaniye Adana Çimento Sanayi Osmaniye 201 Rize Ünye Çimento Çayeli 202 Sakarya Bolu Beton Adapazarı 203 Sakarya İnci Adapazarı 204 Sakarya Lafarge Beton Adapazarı 205 Sakarya Nuh Beton Adapazarı 206 Sakarya Nuh Beton Çamyolu 207 Samsun Ünye Çimento Samsun 208 Samsun Yibitaş Lafarge Bafra 209 Samsun Yibitaş Lafarge Toybelen 210 Sinop Yibitaş Lafarge Sinop 211 Şanlıurfa Mardin Çimento Şanlıurfa 212 Tekirdağ Betonsa Çorlu 213 Tekirdağ Betonsa Tekirdağ 214 Tekirdağ Lafarge Beton Çorlu 215 Tekirdağ Set Beton Çorlu 216 Tekirdağ Set Beton Evrensekiz 217 Trabzon Ünye Çimento Trabzon 218 Yalova Bursa Beton Taşköprü 219 Yalova Bursa Beton Yalova 220 Yalova Lafarge Beton Yalova 221 Yalova Nuh Beton Yalova 222 Zonguldak Erdem Beton Ereğli 223 Zonguldak Lafarge Beton Ereğli

33

EK:2 BETONLA İLGİLİ TÜRK STANDARTLARI

• EN12504-2 Yapılarda Beton Deneyleri - Bölüm 2: Tahribatsız Deneyler - Geri Sıçrama Değerinin Tayini

• EN12763 Boru ve Ekleme Parçaları - Lifli Çimento İle İmal Edilmiş - Bina Boşaltım Sistemlerinde Kullanılan - Boyutlar ve Sevkiyatta Kullanılan Teknik Terimler

• EN1367-3 Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri Için Kaynama Deneyi • EN933-6 Agregaların Geometrik Özelliklerinin Değerlendirilmesi - Agrega Akış

Katsayısı • ENISO3766 Yapı Çizimleri - Betonarmelerin Basitleştirilmiş Gösterimi (TS3710

?) • ENV13670-1 Beton Yapıların Uygulanması - Bölüm 1: Genel • ENV1504-9 Beton Yapılar - Koruma ve Tamir Için Mamul ve Sistemler - Tarifler,

Özellikler, Kalite Kontrol ve Uygunluğun Belgelendirilmesi - Bölüm 9: Tarifler • ENV196-4 Bölüm 4: Çimento Deney Metotları - BileşENMiktarının Tayini

ENV1992-1-1 Eurocode 2 Beton Yapıların projelendirmesi - Bölüm 1-1: Genel Kurallar ve Bina Kuralları

• prEN1097-10 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler - Kısım 10: Su Emme Yüksekliği

• TS10088 Beton Agregaları - Petrografik İnceleme • TS10088EN932-3 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler Kısım 3:

Basitleştirilmiş Petrografik Tanımlama İçin İşlem ve Terminoloji • TS10156 Çimento- Katkılı Çimento (TS10156:1992 iptal edilmiş ve yerineEN

197-1 geçmiştir. Ancak EN 197-1 Resmi Gazetede yayınlanana kadar yürürlüktedir.)

• TS10157 Çimento- Sülfatlara Dayanıklı • TS10326 İnşaat Makinaları- Vibratörler (Beton Sıkıştırmak için) • TS10465 Beton Deney Metotları- Yapı ve Yapı Bileşenlerinde Sertleşmiş

Betondan Numune Alınması ve Basınç Mukavemetinin Tayini (Tahribatlı Metot)

• TS10513 Çelik Teller - Beton Takviyesinde Kullanılan • TS10514 Beton - Çelik Tel Takviyeli - Çelik Telleri Betona Karıştırma ve Kontrol

Kuralları • TS10515 Beton-Çelik Tel Takviyeli-Eğilme Mukavemeti Deney Metodu • TS1091 Beton Yapılar İçin Sıcak Uygulamalı Elastik Derz Örtme Malzemeleri • TS10966 Sıvı Kür Malzemeleri-Membran Oluşturan-Beton Yüzeyine

Uygulanan • TS10967 Beton Deneyleri-Beton Yüzeyine Uygulanan Kür Maddesi-Su

Tutuculuk Özelliği Tayini • TS10971 Lastikler-Ön Şekillendirilmiş Derz Dolgu Maddeleri-Karayollarında

Beton Kaplamalar Arası Derzler İçin • TS11052 Çimentolar-Uzama Tayini-Otoklav Metodu • TS11053 Çimentolar-Özgül Yüzey Tayini-Türbidimetrik Metot • TS1114 Hafif Agregalar-Beton İçin • TS11140 Yapıştırıcılar-Çimento Esaslı (Hidrolik Bağlayıcılı) Fayans, Seramik

ve Döşeme Plağı İçin • TS11222 Beton- Hazır Beton- Sınıflandırma, Özellikler Performans Üretim ve

Uygunluk Kriterleri

34

• TS11551 Beton Pompası • TS11746 Beton Kimyasal Katkı Maddeleri- Beton Antifrizi (Soğuk Havada Taze

Betonu ve Harcı Donmaya Karşı Koruyucu Madde) • TS11747 Püskürtme Beton (Shocrete) Yapım, Uygulama ve Bakım Kuralları • TS12139 Çimento-Portland Curuflu (TS12139:1997 iptal edilmiş ve yerine

TSEN197-1:2002 geçmiştir. Ancak TSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadaryürürlüktedir.)

• TS12140 Çimento-Portland Curuflu (TS12139:1997 iptal edilmiş ve yerine TSEN197-1:2002 geçmiştir. Ancak TSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadaryürürlüktedir.)





• TS12165 İnşaat Makinaları-Beton Santrali • TS1247 Beton Yapım, Döküm ve Bakım Kuralları (Normal Hava Koşullarında) • TS1248 Beton Yapım, Döküm ve Bakım Kuralları-Anormal Hava Şartlarında

TS12786 Betonarme Kalıpçısı • TS12815 İnşaat (Betonarme) Demircisi • TS19 Çimento-Portland Çimentoları (TS19:1992 iptal edilmiş ve yerine

TSEN197-1:2002 geçmiştir. Ancak TSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadar (TS19:1992 yürürlüktedir.)

• TS20 Çimento-Yüksek Fırın Curuflu Çimentolar (TS20:1992 iptal edilmiş ve yerine TSEN197-1:2002 geçmiştir. Ancak TSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadar (TS19:1992 yürürlüktedir.) TS20:1992 yürürlüktedir.)

• TS21 Çimento-Beyaz Portland • TS22 Çimento-Harç Çimentosu (TS22 revize edilmiş ve EN 413 -1 ve -2

yayınlanmıştır. Resmi Gazetede Yayınlanana kadar yürülüktedir.) • TS22-1ENV413-1 Çimento-Harç Çimentosu-Bölüm 1:Özellikler • TS22-2EN413-2 Çimento-Harç Çimentosu-Bölüm 2:Deney Metotları • TS23 Çimento-Numune Alma Metotları • TS23EN196-7 Çimento Deney Metotları- Bölüm 7: Çimentodan Numune Alma

ve Hazırlama Metotları • TS24 Çimentoların Fiziki ve Mekanik Deney Metotları • TS2511 Taşıyıcı Hafif Betonların Karışım Hesap Esasları • TS2518 Sertleşmiş Betonlarda Çimento Dozaj Tayini • TS26 Çimento-Traslı Çimento (TS26:1992 iptal edilmiş ve yerine TSEN197-

1:2002 geçmiştir. AncakTSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadar (TS26:1992 yürürlüktedir.)

35

• TS2810 Beton İşlerinde Kullanılan Dilatasyon Malzemeleri - Lastik Su Tutucu Contalar

• TS2823 Bimsbetondan Mamul Yapı Elemanları • TS2871 Taze Beton Kıvam Deneyi (Çökme Hunisi Metodu İle) • TS2872 Taze Beton Kıvam Deneyi (Sıkıştırma Faktörü Metodu ile) • TS2901 Taze Betonda Hava Miktarının Basınç Metodu ile Tayini • TS2940 Taze Betondan Numune Alma Metotları • TS2940ISO2736-1 Beton Deneyleri- Deney Numuneleri Bölüm 1: Taze

Betondan Numune Alma • TS2941 Taze Betonda Birim Ağırlık, Verim ve Hava Miktarının Ağırlık Yöntemi

ile Tayini • TS2987 Betonda priz Süresinin Tayini • TS3068 Laboratuvarda Beton Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Bakımı • TS3068ISO2736-2 Beton Deneyleri- Deney Numuneleri Bölüm 2: Dayanım

Deneyleri İçin Deney Numunelerinin Yapımı ve Kürü • TS3078 Beton İşlerinde Kullanılan PVC Plastik Dilatasyon Malzemeleri-PVC

Plastik Su Tutucu Contalar • TS3114 Beton Basınç Mukavemeti Tayini • TS3114ISO4012 Beton-Deney Numunelerinin Basınç Dayanımı Tayini • TS3115 Taze Beton Kıvam Deneyi (Vebe Metodu İle) • TS3129 Betonda Yarma Çekme Dayanımı Tayini Deneyi (Silindir Yarma

Metodu) • TS3129ISO4108 Beton-Deney Numunelerinin Yarmada Çekme Dayanımı

Tayini • TS3234 Bimsbeton Yapım Kuralları, Karışım Hesabı ve Deney Metotları • TS3235 Püskürtme Yoluyla Asbest-Çimento Yalıtımı Yapım Kuralları • TS3260 Beton Yüzey Sertliği Yolu ile Yaklaşık Beton Dayanımının Tayini

Kuralı • TS3261 Taze Betonda Hava Miktarının Hacim Metodu ile Tayini • TS3262 Betonda Aşınma Dayanıklılığı Tayini Deney Metodu (Kum Püskürtme

Yolu ile) • TS3284 Betonun Eğilmede Çekme Dayanımı Tayini Deneyi (Üçtebir

Notalarından Yüklenmiş Basit Kiriş Metodu İle) • TS3285 Betonun Eğilmede Çekme Dayanımı Tayini Deneyi (Orta Noktasından

Yüklenmiş Basit Kiriş Metdu ile) • TS3286 Betonun Eğilmede Çekme Dayanımının Şantiyede Tayini Deneyleri • TS3287 Betonun Eğilmede Çekme DeneyindENÇıkan Deney Numunesi

Parçaları Üzerinde Basınç Dayanımı Deney Metodu • TS3289 Hafif Agregalı Yalıtım Betonu Deney Numunelerinde Basınç Dayanımı

Tayini • TS3289EN1354 Gözenekli Beton-Hafif Agregali-Basınç Mukavemeti Tayini • TS3322 Çimento Harcı ve Beton Numunelerinde Boy Değişim Tayini • TS3323 Beton Basınç Deney Numunelerinin Hazırlanması, Hızlandırılmış Kürü

ve Basınç Dayanım Deneyi • TS3351 Şantiyede Beton Deney Numunelerinin Hazırlanması ve Bakımı • TS3440 Zararlı Kimyasal Etkileri Olan Su, Zemin ve Gazların Etkisinde Kalacak

Betonlar İçin Yapım Kuralları

36

• TS3441 Klinkerler-Portland Çimentosu Klinkeri (TS3441:1994 iptal edilmiş ve yerine EN 197-1 geçmiştir. Ama EN 197-1 yayınlanana kadar yürürlüktedir.

• TS3449 Çabuk Donma ve Çözülme Koşulları Altında Betonda Dayanıklılık Faktörü Tayini

• TS3452 Beton-Kimyasal Katkı Maddeleri (Priz Süresini Ayarlayan ve Karışım Suyunu Azaltan)(TS3452:1984 iptal edilmiş ve yerineEN 934-2 geçmiştir. Ama EN 934-2 yayınlanana kadar yürürlüktedir.)

• TS3453 Beton Elemanlarda Büzülme Oranı (Rötre) Tayin Metodu • TS3454 Basınç Altında Betonda Sünme Tayin Metodu • TS3455 Betonda Geçirgenlik Katsayısı Tayin Metodu • TS3456 Betona Hava Sürükleyici Katkı Maddeleri (TS3456:1984 iptal edilmiş

ve yerineEN 934-2geçmiştir. Ama EN 934-2 yayınlanana kadar yürürlüktedir.) • TS3502 Betonda Statik Elastisite Modülü ve Poisson Oranı Tayini • TS3505 Önyapımlı Betonarme Kanalet Eyerleri • TS3523 Beton Agregalarının Yüzey Nemi Oranının Tayini • TS3524 Yüksek Fırın Cüruf Agregalarında Süngerimsi ve Camsı Tane Oranı

Tayini • TS3525 Yüksek Fırın Cüruf Agregalarında Ufalanmaya Yatkınlık Tayini • TS3526 Beton Agregalarında Özgül Ağırlık ve Su Emme Oranı Tayini • TS3526 Beton Agregalarında Özgül Ağırlık ve Su Emme Oranı Tayini • TS3527 Beton Agregalarında İnce Madde Oranı Tayini • TS3528 Beton Agregalarında Hafif Madde Oranı Tayini • TS3529 Beton Agregalarının Birim Ağırlıklarının Tayini • TS3530 Beton Agregalarının Tane Büyüklüğü Dağılımının Tayini

(Granülometrik Birleşim Tayini) • TS3530EN933-1 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 1:

Tane Büyüklüğü Dağılımı Tayini- Eleme Metodu • TS3624 Sertleşmiş Betonda Özgül Ağırlık,Su Emme ve Boşluk Oranı Tayin

Metodu • TS3646 Çimento-ErkENDayanımı Yüksek (TS3646:1994 iptal edilmiş ve yerine

EN 197-1 geçmiştir. Ama EN 197-1 yayınlanana kadar yürürlüktedir.) • TS3649 Perlitli Isı Yalıtımı Betonu-Yapım-Uygulama Kuralları ve Deney

Metodları • TS3655 Beton Agregalarında Dona Dayanıklılık Tayini • TS3655EN1367-1 Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler-

Bölüm 1: Donmaya ve Çözülmeye Karşı Direncin Tayin • TS3673 Beton Agregalarında Organik Kökenli Madde Tayini Deney Metodu • TS3674 Beton Agregalarında Sülfat Miktarı Tayini Metodu • TS3683 Önyapımlı Betonarme Kanalet Ayakları ve Temel Blokları • TS3694 Beton Agregalarında Aşınmaya Dayanıklılık (Aşınma Oranı) Tayini

Metodu • TS3710 Bina ve İnşaat Mühendisliği Teknik Resimleri-Betonarme Donatı

Sembolleri • TS3732 Beton Agregalarında Klorür Miktarı Tayini Metodu • TS3787 Beton Agregası-Havada Soğutulmuş Yüksek Fırın Cürufundan • TS3811 Önyapımlı Betonarme Kanalet, Kanalet Eyeri, Kanalet Ayağı ve Temel

Blokları Yapım Kuralları • TS3814 Beton Agregalarında Tane Şekli Sınıfı Tayini Deney Metodu

37

• TS3814EN933-4 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 1: Tane Şeklinin Tayini- Şekil İndisi

• TS3816 Bina ve İnşaat Mühendisliği Teknik Resimleri- Betonarme Demir Listelerinin Düzenlenmesi Kuralları

• TS3820 Beton Agregaları- Organik Maddelerin Harç Dayanımına Etkisinin Tayini Metodu

• TS3821 Beton Agregaları- Yeterlik Deneyi • TS4106 Taze Betonda Su Salma Yüzdesinin Tayini • TS4203 Beton Karıştırma Donanımı Yeterlik Tayini • TS4834 Beton ile İlgili Terimler • TS4916 Hafif Örgü Harçları- Hafif Agregalarla Yapılmış Duvarlar İçin • TS4949 Beton ve Betonarme Kalıp Tahtası- Kontrplak, Geniş Yüzeyli • TS4950 Beton ve Betonarme Kalıp Tahtası- Kontrtabla, Geniş Yüzeyli • TS499 Nervürlü Çelik Çubukların Betonarme Yapılarda Kullanılma Kuralları (Bu

standard iptal edilmiştir.) • TS500 Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları • TS5105 Betonarme Tel Çit Direkleri • TS5893 Beton-Basınç Mukavemetlerine Göre Sınıflandırma • TS5926 Beton Kaplamalar İçin Jet Yakıtlarına Dayanıklı, Soğuk Uygulamalı

Derz Dolgu ve İzolasyon Malzemesi • TS5929 Beton Deneyleri-Boyutlar,Toleranslar ve Deney Numunelerinin

Uygunluğu • TS5929ISO1920 Beton Deneyleri- Deney Numunelerinin Boyutları, Toleransları

ve Kullanım Yerleri • TS5930 Taze Beton - Kıvam Sınıflandırması • TS5931 Sıkıştırılmış Taze Beton - Yoğunluk Tayini • TS6085 Taze Beton - Kıvam Tayini Metodu - Sıkıştırma İndeksi • TS6164 Betonarme projelerinin Çizim ve Tanzimi Kuralları-Genel • TS6172 İnşaat Mühendisliğinde Zemin Deneyleri: Kimyevi Deneyler-Zemin

Çimento Karışımında Çimento Muhtevası Tayini • TS6271 Alüminalı Çimentolar-Refrakter Olarak Kullanılan • TS6332 Sertleşmiş Beton-Yoğunluk Tayini Metodu • TS639 Uçucu Küller-Çimentoda Kullanılan • TS640 Çimento-Uçucu Küllü Çimento (TS640:1992 iptal edilmiş ve yerine

TSEN197-1:2002 geçmiştir. AncakTSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadar TS640:1992 yürürlüktedir.)

• TS687 Çimento- Kimyasal Analiz Metotları • TS6989 Betonarme Siloların Hesap, Yapım ve Kullanım Kuralları • TS7041 Lif Takviyeli Çimentolu Mamuller-Silisli Asbest Çimento Düz Levhalar • TS7042 Lif Takviyeli Çimentolu Mamuller-Selüloz ve Asbestli Çimento Düz

Levhalar • TS706 Beton Agregaları • TS706prEN12620 Beton Agregaları • TS707 Beton Agregalarından Numune Alma ve Deney Numunesi Hazırlama

Yöntemi • TS802 Beton Karışımı Hesap Esasları

38

• TS809 Çimento-Süper Sülfat Çimentosu (TS809:1994 iptal edilmiş ve yerine TSEN197-1:2002 geçmiştir. Ancak TSEN197-1:2002 standard metni Resmi Gazete'de yayınlanıp yürürlüğe girinceye kadar TS809:1994 yürürlüktedir.)

• TS9582EN933-3 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 3: Tane Şekli Tayini Yassılık Endeksi

• TSEN1097-1 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 1: Aşınmaya Karşı Direncin Tayini (Mikro- Deval)

• TSEN1097-2 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2 : Parçalanma Direncinin Tayini İçin Metotlar

• TSEN1097-3 Agregaların Fiziksel ve Mekanik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 3: Gevşek Yığın Yoğunluğunun ve Boşluk Hacminin Tayini

• TSEN1097-4 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 4: Kuru Sıkılaştırılmış Dolgu Malzemesinin (Taşunu) Boşluklarının Tayini

• TSEN1097-5 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 5: Hava Dolaşımlı Etüvde Kurutma İle Su Muhtevasının Tayini

• TSEN1097-6 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 6: Tane Yoğunluğuve Su Emme Oranının Tayini

• TSEN1097-7 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 7: Taşunu (Filler) Tane Yoğunluğunun Tayini- Piknometre Metodu

• TSEN1097-8 Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler - Bölüm 2: parlatma değerinin tayini

• TSEN1097-9 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 9: Çivili LastiklerdENKaynaklanan Aşınmaya Karşı Direncin Tayini- Nordik Deney

• TSEN12188 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney Metotları- Yapıda Kullanılan Yapıştırma Maddeleri Özelliklerinin Çeliğin Çeliğe Yapıştırılması Metoduyla Tayini

• TSEN12189 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney Metotları- Yapıda Kullanılan Yapıştırma Maddelerinin İşlenebilme (Kullanılabilme) Süresinin Tayini

• TSEN12190 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney Metotları- Tamir Harcı Basınç Dayanımının Tayini

• TSEN12192-2 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Tane Büyüklüğü Dağılımının Tayini- Bölüm 2: Polimer Yapıştırıcı Maddelerin Dolguları İçin Deney Metodu

• TSEN12350-1 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 1: Numune Alma • TSEN12350-2 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 2: Çökme (Slamp) Deneyi • TSEN12350-3 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 3: Vebe Deneyi • TSEN12350-4 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 4: Sıkıştırılabilme

Derecesi • TSEN12350-5 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 5: Yayılma Tablası Deneyi • TSEN12350-6 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 6: Yoğunluk • TSEN12350-7 Beton- Taze Beton Deneyleri- Bölüm 7: Hava İçeriğinin Tayini-

Basınç Metotları • TSEN12390-1 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 1: Deney Numunesi

Ve Kalıplarının Şekil, Boyut Ve Diğer Özellikleri • TSEN12390-2 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 2: Dayanım

Deneylerinde Kullanılacak Deney Numunelerinin Hazırlanması Ve Kürlenmesi

39

• TSEN12390-4 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 4: Basınç Dayanımı - Deney Makinelerının Özellikleri

• TSEN12390-5 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 5: Deney Numunelerinin Eğilme Dayanımının Tayini

• TSEN12390-6 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 6: Deney Numunelerinin Yarmada Çekme Dayanımının Tayini

• TSEN12390-7 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 7: Sertleşmiş Betonun Yoğunluğunun Tayini

• TSEN12390-8 Beton - Sertleşmiş Beton Deneyleri - Bölüm 8: Basınç Altında Su İşleme Derinliğinin Tayini

• TSEN12504-1 Beton- Yapıda Beton Deneyleri- Bölüm 1: Karot Numuneler- Karot Alma, Muayene ve Basınç Dayanımının Tayini

• TSEN12504-2 Beton - Yapıdaki Beton Deneyleri - Bölüm 2: Thribatsız Deneyler - Geri Sıçrama Sayısının Tayini

• TSEN12615 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney Metotları- Eğilimi Birleştirmede Kayma Dayanımının Tayini

• TSEN12629-1 Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 1: Aşınmaya Karşı Direncin Tayini (Mikro- Deva

• TSEN12629-4 Beton ve Kalsiyum Silikattan Yapı Malzemeleri İmâl EdENMakinalar- Güvenlik- Bölüm 4: Beton Çatı Kaplama Yapma Makinaları

• TSEN12636 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney Metotları- Betonun Betona Yapışmasının Tayini

• TSEN12696 Beton İçindeki Çeliğin Katodik Koruması • TSEN12878 Pigmentler- Çimento ve/veya Kireç Esaslı İnşaat Malzemelerinin

Renklendirilmesi İçin Özellikleri ve Deney Yöntemleri • TSEN1328 Çimentolu Yonga Levhalar- Dona Dayanıklılığın Tayini • TSEN1367-2 Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler Bölüm

2: Magnezyum Sülfat Deneyi • TSEN1367-3 Agregaların Termal Ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm

3: Sonnenbraud Bazalt İçin Kaynatma Deneyi • TSEN1367-4 Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler Bölüm

4: Kuruma Çekmesi Tayini • TSEN1504-1 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir Mamul ve Sistemler- Tarifler,

Özellikler, Kalite Kontrol ve Uygunluk Değerlendirmesi - Bölüm 1:Tarifler • TSEN1521 Hafif Agregalı Gözenekli Betonun Eğilmede Çekme Dayınımının

Tayini • TSEN1542 Beton Yapılar- Koruma Ve Tamir İçin Mamul Ve Sistemler- Deney

Metotları- Yapışma Dayanımının Çekip Koparma Metoduyla Tayini • TSEN1543 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney

Metotları- Polimerlerde Çekme Dayanım Artışının Tayini • TSEN1744-1 Agregaların Kimyasal Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 1: Kimyasal

Analiz • TSEN1766 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney

Metotları- Deneylerde Kullanılacak Referans Betonlar • TSEN1767 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney

Metotları- Kızıl Ötesi Işık İçin Analiz • TSEN1770 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney

Metotları- Isı Genleşme Katsayısının Tayini

40

• TSEN1799 Beton Yapılar- Koruma ve Tamir İçin Mamul ve Sistemler- Deney Metotları- Yapıda Kullanılan Yapıştırma Maddelerinin Beton Yüzeyine Uygulanabilirliğinin Ölçülmesi İçin Deneyler

• TSEN1877-1 Beton yapılar - korunma ve tamir ürün ve sistemleri - Deney metotları - Epoksi reçineleri ile ilgili reaktif fonksiyonlar Bölüm 1: Epoksi eşdeğerlerinin tayini

• TSEN1877-2 Beton yapılar - Koruma ve tamir ürün ve sistemleri - Deney metotları - Epoksi reçineleri ile ilgili reaktif fonksiyonlar Bölüm 2: Toplam basisiti sayısı kullanılarak amin fonksiyonların tayini

• TSEN196-1 Çimento Deney Metotları- Bölüm 1: Dayanım • TSEN196-2 Çimento Deney Metotları- Bölüm 2: Çimentonun Kimyasal Analizi • TSEN196-21 Çimento Deney Metotları- Çimentoda Klorür Karbon Dioksit ve

Alkali Muhtevası Tayini • TSEN196-3 Çimento Deney Metotları- Bölüm 3: priz Süresi ve Hacim

Genleşme Tayini • TSEN196-5 Çimento Deney Metotları- Puzolanik Çimentolarda Puzolanik

Özellik Tayini • TSEN196-6 Çimento Deney Metotları-Bölüm 6 :İncelik Tayini • TSEN197-1 Çimento- Bölüm 1: Genel Çimentolar- Bileşim, Özellikler ve

Uygunluk Kriterleri • TSEN197-2 Çimento- Bölüm 2: Uygunluk Değerlendirmesi • TSEN206-1 Beton- Bölüm 1: Özellik, Performans, İmalat ve Uygunluk • TSEN450 Uçucu Kül - Betonda Kullanılan - Tarifler, Özellikler ve Kalite Kontrol • TSEN480-1 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 1: Deneyler İçin Şahit Beton ve Şahit Harç • TSEN480-10 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 10: Suda Çözünebilir Klorür Muhtevası Tayini • TSEN480-11 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 11: Sertleşmiş Betonda Hava Boşluğu Özelliklerinin Tayini • TSEN480-12 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 12: Katkıların Alkali Muhtevası Tayini • TSEN480-2 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 2: • TSEN480-4 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 4: Betonun Terlemesinin Tayini • TSEN480-5 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 5: Kılcal Su Emme Tayini • TSEN480-6 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 6: Kızıl Ötesi Analiz • TSEN480-8 Kimyasal Katkılar - Beton, Harç ve Şerbet İçin- Deney Metotları-

Bölüm 8: Katı Madde Muhtevası Tayini • TSEN932-1 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler-Kısım 1 Numune Alma

Metotları • TSEN932-2 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2: Laboratuvar

Numunelerin Azaltılması Metodu • TSEN932-5 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 5: Genel

Cihazlar ve Kalibrasyon • TSEN932-6 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler - Bölim 6:

Tekrarlanabilirlik Ve Uyarlık Tarifleri

41

• TSEN933-10 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm 10: İnce Tanelerin Tayini - İnce Dolgu Malzemelerinin Tane Büyüklüğüne Göre Sınıflandırılması (Hava Jetiyle Eleme)

• TSEN933-2 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Kısım 2: Tane Boyutu Dağılım Tayini-Deney Elekleri, Elek Göz Açıklıklarını Anma Büyüklükleri

• TSEN933-5 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Kısım 5: İri Agregalarda Ezilmiş ve Kırılmış Yüzeylerin Yüzdesinin Tayini

• TSEN933-7 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Kısım 7: İri Agregalarda Kavkı İçeriğinin Tayini - Kavkı Yüzdesi

• TSEN933-8 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler - Bölüm 8: İnce Tanelerin Tayini- Kum Eşdeğeri Tayini

• TSEN933-9 Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler- Bölüm 9: İnce Tanelerin Tayini- Metilen Mavisi Deneyi

• TSEN934-2 Kimyasal Katkılar- Beton, Harç ve Şerbet İçin- Bölüm 2: Beton Katkıları- Tarifler ve Özellikler, Uygunluk, İşaretleme ve Etiketleme

• TSEN934-4 Kimyasal Katkılar- Beton, Harç ve Şerbet İçin- Bölüm 4: Öngerilme Çeliği İçin Şerbet Katkıları- Tarifler, Özellikler, Uygunluk, İşaretleme ve Etiketleme

• TSEN934-6 Kimyasal Katkılar- Beton, Harç ve Şerbet İçin- Bölüm 6: Numune Alma, Uygunluk Kontrolü ve Uygunluk Değerlendirmesi

• TSEN989 Gaz Beton-Donatı Çubuklarının Aderans Davranışının Sıyırma Deneyi ile Tayini

• TSEN990 Gaz ve Köpük Beton ve Hafif Agregalı Gözenekli Beton-Teçhizatın Korozyondan Korunmasını Değerlendirme Deney Metotları

• TSEN991 Gaz Beton veya Hafif Agregalı Gözenekli Beton-Önyapımlı Bileşenlerin Boyutlarının Tayini

• TSENV196-4 Çimento - Deney Metodları - Bölüm 4: Katkı Miktarı Tayini • TSENV197-1 Çimento - Bileşim, Özellikler ve Uygunluk Kriterleri - Bölüm 1:

Genel Çimentoları • TSENV197-2 Çimento - Bölüm 2: Uygunluk Değerlendirilmesi • TSHD400.3KS1 Elde kullanılan motorlu aletler Bölüm 2: Özel kurallar Kısım K:

Beton vibratörleri • TSISO5468 Matkaplar-Sert metal Uçlu-Darbeli-Beton İçin-Boyutlar • TSISO9882 Yapıda Performans Standardları-Ön Yapımlı Beton Döşemeler-

Performans Deneyi-Noktasal Olmayan Yükleme Altında Davranış • TSISO9883 Yapıda Performans Standardları-Ön Yapımlı Beton Döşemeler-

Performans Deneyi-Noktasal Yükleme Altında Davranış • TSprEN1339 Beton Plaklar-Önyapımlı • TSprEN932-5 Agregaların Genel Özellikleri İçin Deneyler-Bölüm 5-Genel

Cihazlar ve Kalibrasyon • TSprEN932-6 Agregaların Genel Özellikleri için Deneyler-Bölüm 6-

Tekrarlanabilirlik ve uyarlık Tarifleri

42

KAYNAKÇA

- Türkiye Hazır Beton Birliği

http://www.thbb.org/index.php - Avrupa Hazır Beton Birliği (ERMCO)

http://www.ermco.org/

- European Ready-Mixed Concrete Industry Statistics 2003 - Report of Members' Activities 2002 - National Ready Mixed Concrete Association

http://www.nrmca.org/ - Akçansa Çimento Sanayi ve Ticaret A.Ş.

http://www.betonsa.com.tr/ - Hazır Beton – Mart-Nisan 2003

(Türkiye Hazır Beton Birliği Yayın Organı)

- Çimento ve Beton Dünyası – Mayıs-Haziran 2004 (Türkiye Çimento Müstahsilleri Birliği Yayın Organı)

- İnşaat Dünyası –

(Aylık İnşaat Malzemeleri ve Teknolojileri Dergisi) - İGEME (Sektör raporları)

http://www.igeme.org.tr

- Devlet Planlama Teşkilatı (Özel İhtisas Komisyon Raporları) http://www. dpt.gov.tr

hazır beton sektör araştırması

Documents