handleiding vir opvoeders/ouers - nb.co.za vir spookskip (finaal).pdf · handleiding vir...

HANDLEIDING VIR OPVOEDERS/OUERS: Spookskip

Spookskip Deur Antoinette Diedericks

Ilustrasies deur Astrid Castle

Handleiding vir opvoeders/ouers Spookskip-Antoinette Diedericks

©Die Burger in die Klaskamer2010/KleinB

HOE OM DIE HANDLEIDING TE GEBRUIK Hierdie gids bied jou hoofstuk-vir-hoofstuk antwoorde op die aktiwiteite in die aktiwiteitsgids vir lesers. Die doel is om die lees van elke storie te verryk. Die aktiwiteite is geskik vir leerders in die Intermediêre fase, maar kan maklik vir graad 7-leerders aangepas word. Die handleiding sluit die volgende in: (a) ‘n hoofstuk-vir-hoofstuk opsomming (b) aktiwiteitsbladsye met voorgestelde antwoorde. By die meeste aktiwiteite is daar ook ‘n prettige koerantaktiwiteit.

Die fokus van die aktiwiteite is om genotvol te wees sodat die leeservaring vir die leser ‘n positiewe en aangename ondervinding is. Positiewe motivering is dus noodsaaklik!

Opvoeders/ouers kan die aktiwiteite aanpas sodat dit op die gewenste vlak vir die klas/kind is



OPSOMMING VAN ELKE HOOFSTUK

Hoofstuk 1: Die Nossa Senhora Madalena

Van der Decken, die kaptein van die Hollandse skip Die Vlieënde Hollander, lê voor anker in Batavia waar hy speserye vir die VOC gelaai het. Die kosvoorraad vir die terugvaart is amper klaar gelaai en hulle kan oor twee dae vertrek – die volgende dag is Goeie Vrydag en dan kan hulle nie seil nie, hulle sal rus. Van der Decken vra vir Erik en twee ander matrose om uit te vind wat die planne is van die onbekende Portugese skip, Nossa Senhora Madalena, wat naby hulle anker gegooi het. Erik vind uit dat die Portugese 'n skatkaart in die kaptein se kajuit het. Van der Decken stuur die drie om te skatkaart te gaan steel.

Hoofstuk 2: Op vlug

Erik en die ander kom terug met die gesteelde skatkaart en die storie dat die Portugese skeepsjonge hulle gesien het. Van der Decken gee bevel dat hulle dadelik vertrek – teen die matrose se wil, omdat dit Goeie Vrydag is en as hulle seil sal dit ongeluk bring.

Hoofstuk 3: Die spookskip

In sy skeepsjoernaal skryf Van der Decken dat die veertiende matroos al gesterf het en dat die bemanning glo dis hulle straf omdat hulle op Goeie Vrydag geseil het. Van der Decken skryf hulle sal wag vir die storm om te bedaar voordat hulle om Kaappunt vaar, maar wanneer hulle Nossa Senhora Madalena naby hulle sien, gee hy bevel dat hulle met vol seile om die Kaap moet vaar. Hy skreeu in die lug in dat niemand hom sal keer om om die Kaap te vaar nie, al neem dit hom tot die oordeelsdag. Dan kom 'n verblindende lig en 'n harde stem wat sê dat Van der Decken elke nag tot in ewigheid in stormsee sal moet vaar en dat almal wat met hom 'n ooreenkoms sluit, ook vervloek sal wees.

Hoofstuk 4: 'n Ooreenkoms

Kaptein De Castro en sy bemanning sien hoe die Hollandse skip verdwyn. In die nag kom Erik op 'n roeiboot na hulle toe en bied aan om die skatkaart terug te gee as die Portugese die Hollanders se briewe saamvat Europa toe. De Castro bekragtig die ooreenkoms deur uit 'n swart glasflessie te drink. Hy doen dit, ten spyte van sy bemanning se teenkanting. Dan tref 'n weerligstraal hulle mas en die skip vergaan teen die rotse by Kaappunt.

Hoofstuk 5: Houtbaai – vandag

Die tweeling André en Christo kuier by hulle grootouers in Houtbaai. Hulle gaan kuier by oom Pedro in sy winkel met aandenkings oor ou skepe en skeepwrakke in die hawe. Hulle mag elkeen iets uit 'n kis kies. André kies ou sleutel en Christo 'n swart glasflessie.

Hoofstuk 6: Die glasfles

In die nag word die seuns wakker van 'n vreemde koue. Die flessie gloei bloedrooi en mis kom daar uit; dit fluister 'n klomp syfers oor en oor. Die seuns besluit om die volgende oggend vir oom Pedro te vra of hy weet wat die syfers kan wees.



Hoofstuk 7: Vreemde syfers

Die seuns is vroegoggend by oom Pedro met die syfers. Hulle jok en sê dat hulle die syfers op 'n foto van 'n ou skip gesien het. Oom Pedro vat die papiertjie met die syfers en belowe om daarna te kyk. Hy laat later 'n boodskap om te sê dis koördinate. Die seuns gaan google die koördinate en uit Christo se reaksie kan ons aflei dat hulle dit gekry het.

Hoofstuk 8: 34° 21' 24" Suid Breedtegraad 18° 29' 51" Oos Lengtegraad

Die seuns en hulle grootouers is by Kaappunt. Hulle lees 'n bordjie met Kaappunt se koördinate en ons sien dat dieselfde koördinate is as wat die flessie vir hulle gegee het. Bo by die vuurtoring sien hulle niks snaaks nie.

Hoofstuk 9: 'n Verrassing

Die seuns kyk deur 'n teleskoop. Christo dink hy sien 'n groot swart figuur beweeg. Hulle stap met die voetpaadjie af na Diazstrand. Daar gekom, is hulle warm en gaan koel in die see af. 'n Bobbejaan kom eet die skyfies wat Christo op sy rugsak gelos het. Dan haal die bobbejaan 'n energiestafie uit Christo se rugsak en hou dit vir Christo om vir hom oop te maak. Die twee deel die stafie. Die bobbejaan gaan haal nog 'n stafie en dan skrik hy klaarblyklik vir iets in die sak en hol teen die kranse uit. Christo se flessie is bloedrooi en daar stroom mis uit. Christo is oortuig dis die bobbejaan wat hy deur die teleskoop gesien het. Die seuns gaan kyk waarheen die bobbejaan verdwyn het.

Hoofstuk 10: Die ontdekking

Die seuns klim teen die kranse uit, al agter die bobbejaan aan. Dan sien hulle mis uit die flessie in Christo se rugsak kom. Hy haal die flessie uit en die rook wys hulle 'n opening na 'n grot. Dis klaarblyklik die bobbejaan se lêplek, want hulle kry die gesteelde energiestafie daar. Die mis lei hulle na 'n ander opening – net groot genoeg om 'n hand in te steek. Christo kry 'n ou leertas daarbinne. Intussen het die bobbejaan ingekom en hy versper hulle pad na die grotopening. Christo lok hom weg deur al die eetgoed wat hulle het in die middel van die grotvloer te sit. Die seuns ontsnap en Christo is onder die indruk hulle het 'n skatkaart gekry.

Hoofstuk 11: Teleurstelling

Tot hulle teleurstelling kry hulle nie 'n skatkaart in die leersak nie, maar 'n klomp ou, gevlekte briewe in Hollands. Die flessie begin gloei en wys met sy mis dat die seuns die briewe in die tas moet terugsit en hawe toe moet beweeg. Die mis lei hulle na oom Pedro toe. Hulle vertel vir oom Pedro die hele storie. Toe hulle klaar is, kyk hy die briewe deur en kry een wat deur Van der Decken onderteken is. Toe begin hy vertel.



Hoofstuk 12: Die Vlieënde Hollander

Oom Pedro vertel hulle die storie van Van der Decken en De Castro. Hy sê hy is die nasaat van die enigste oorlewende van die Nossa Senhora Madalena, naamlik kaptein De Castro se seun Pedro. Sy voorsaat het uitgespoel by Kaappunt en is later met 'n verbygaande skip terug Portugal toe, waar hy die vreemde verhaal van die Vlieënde Hollander vertel het. Later het hy teruggekom Suid-Afrika toe. Toe oom Pedro die seuns bed toe wil stuur, sien hulle weer mis by die flessie uitkom – die mis lei hulle en oom Pedro na die hawe. By die punt van die pier hoor hulle trompette. Dan kom daar 'n ou seilskip met sy eie klein stormpie aan. Van der Decken staan op die boeg en eis sy briewe terug – dit sal ook die vloek ophef van oom Pedro. 'n Roeiboot kom haal die briewe en gee inruil vir oom Pedro die skartkaart wat van sy voorouer gesteel is. Oom Pedro gee die skatkaart vir die seuns op voorwaarde dat hulle eers sal klaarmaak met skool voor hulle gaan skatte jag.



Blink idees en lekker aktiwiteite vir die kinders om te doen...

1. Die leerders kan hulle eie kaart teken wat die roete wys van Batavia tot Europa, rondom Kaap die Goeie Hoop.

2. Die leerders kan uitvind watter kruie en speserye die Europeërs so graag by die Oosterlinge wou kry dat hulle daarvoor met mekaar oorlog gemaak het. Hulle kan moontlik kos maak met van hierdie geurmiddels in.

3. As daar dalk afstammeling van die slawe en banneling uit Indonesië in die klas is, kan hierdie leerders kom vertel van hulle tradisionele disse en die smaakmiddels wat hulle daarin gebruik.

4. Die leerders kan origami-figure vou.

5. Die leerders kan uit klei of met sand 'n model van die Skiereiland se suiderpunt bou en die drie kape wys: Kaappunt, Kaap Maclear en Kaap die Goeie Hoop. Hulle kan die vuurtoring en die Vlieënde Hollander-treintjie daarop aanbring asook Diazstrand.

6. Die leerders kan voorgee hulle is sewentiende eeuse matrose wat by Kaap die Goeie Hoop water inneem. Hulle skryf dan briewe vir hulle mense in Holland of Portugal en laat dit kammakastig onder 'n posklip.

7. Die leerders kan die storie skryf van Christo en André wat ná matriek op 'n skattejag gaan.



Hoofstuk 1 en 2 Aktiwiteitsblad Naam van leerder: ______________________________ Graad: _________________________

A Woordsoek:

1. Hou 'n klaskompetisie. Lees elke keer een van die woordbeskrywings in die lys. Kyk dan wie kan eerste die woord in die woordruit kry. Party woorde is van links na regs geskryf en ander is van regs na links.

Woordbeskrywings Die baas van 'n skip (kaptein) Die dagboek waarin die kaptein van die skip elke dag skryf wat daardie dag op die skip gebeur het (skeepsjoernaal) Iemand wat op 'n skip werk (matroos) Houtdromme om op 'n skip water in te bêre (watervate) 'n Slaapkamer op 'n skip (kajuit) Smaakmiddels om kos lekker te laat ruik en proe (kruie) 'n Apparaat waardeur 'n mens met een oog kyk om ver te kan sien (teleskoop) 'n Kort sweep aan 'n stok (gewoonlik gebruik jy dit as jy perd ry) (karwats) Die katrolle en toue waarmee 'n mens die seile op 'n skip hys en laat sak (takelwerk) 'n Grappige woord vir drank of alkohol (versterkwater) 'n Swaar stuk yster wat 'n skip aan die seebodem vashaak (anker) Dwarshout aan die mas van 'n skip waaraan die seil hang (ra)

% T A K E L W E R K @ Z V R A G

X W A T E R V A T E & R E K N A

B S K E E P S J O E R N A A L &

Q T I U J A K & # N I E T P A K

M A T R O O S $ + S T A W R A K

T E L E S K O O P % Q E I U R K

& = V E R S T E R K W A T E R %

B Doen navorsing:

Gaan biblioteek toe en lees in 'n ensiklopedie op oor die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie. (In Nederlands is die naam Vereenigde Oost-Indische Compagnie en in Engels Dutch East India Company). Pas dan 'n sinsdeel in Kolom B om elke deel in Kolom A reg te voltooi. Jy kan ook in die woordeboek kyk.

Kolom A Kolom B

1. Die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie (VOC) was 'n (d)

a) Die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie

2. Die VOC het handel gedryf met (f) b) Batavia

3. ... was nog 'n land wat in Indonesië speserye en kruie wou kry; hulle was die Nederlanders se mededingers (opponente) . (e)

c) water en kos

4. Die hoofstad van die Nederlanders se kolonies in d) Nederlandse handelsmaatskappy.



Indonesië was (b)

5. Op Goeie Vrydag dink Christene aan (h) e) Portugal

6. Partymaal noem ons Nederland ook (g) f) kruie en speserye.

7. By Kaap die Goeie Hoop kon die skepe vars ____ kry. (c)

g) Holland

8. Die Here Sewentien was die base van (a) h) die dag toe Christus aan die kruis gesterf het.

C Die sinne in die onderstaande paragraaf is nie in die regte volgorde nie. Skryf die sinne in die volgorde wat dinge in die storie gebeur het.

(1) Die Hollandse matrose het die skatkaart gekry, maar die Portugese skeepsjonge het hulle gesien. (2) 'n Portugese skip met die naam Nossa Senhora Madalena het naby die Hollanders anker gegooi. (3) Drie Hollandse matrose het in die nag na die skatkaart gaan soek. (4) 'n Portugese matroos het gesê hulle het 'n kaart wat wys waar 'n skat weggesteek is. (5) Kaptein Van der Decken sê hulle moet dadelik wegseil voordat die Portugese die skatkaart kom terugvat. (6) Die skatkaart was in die Portugese kaptein se kajuit.

(2) 'n Portugese skip met die naam Nossa Senhora Madalena het naby die Hollanders anker gegooi.

(4) 'n Portugese matroos het gesê hulle het 'n kaart wat wys waar 'n skat weggesteek is.

(6) Die skatkaart was in die Portugese kaptein se kajuit.

(3) Drie Hollandse matrose het in die nag na die skatkaart gaan soek.

(1) Die Hollandse matrose het die skatkaart gekry, maar die Portugese skeepsjonge het hulle gesien.

(5) Kaptein Van der Decken sê hulle moet dadelik wegseil voordat die Portugese die skatkaart kom terugvat.

D Gebruik die koerant:

Blaai deur vandag se koerant. Kyk of jy enige advertensies kan kry van maatskappye wat bootreise adverteer. Jy kan ook die NetAds- gedeelte van die koerant gebruik. Plak die advertensie (of advertensies!) in hierdie spasie:

Leerders se eie antwoorde



Hoofstuk 3

Aktiwiteitsblad Naam van leerder: _______________________________ Graad: _________________________

A Teken 'n seilskip: Kry 'n prent van 'n outydse seilskip en teken dit in die raam oor. Gebruik hierdie byskrifte:

Kraaines (uitkykplek) Hoofseil Takelwerk Agterdek

Voordek Die skip van voor gesien is: Bakboord (linkerkant van die skip) Stuurboord (regterkant van die skip)

B Beantwoord die volgende vrae in volsinne:

1. Op 28 Maart 1641 het Kaptein Van der Decken in die skeepsjoernaal geskryf dat hulle oor twee dae na Kaap die Goeie Hoop sal begin vaar. Nou kan hulle al Kaap die Goeie Hoop sien. Hoe lank het dit hulle geneem om tot daar te seil? Tot 26 Junie; dus drie maande (1)

2. Wat dink die matrose, waarom is daar al veertien van die Hollandse bemanning dood? Hulle glo daar is 'n vloek oor hulle om hulle op Goeie Vrydag vertrek het. (1)

3. Vir wie het Kaptein Van der Decken deur sy teleskoop gesien? Die Portugese (1)

4. Die kaptein skryf in sy joernaal dat hulle gaan wag tot die storm verby is voordat hulle om Kaappunt vaar. Hoekom besluit hy later anders? Hy is bang die Portugese haal hulle in en vat dan die skatkaart terug. (2)

5. Kaptein Van der Decken het vir die donderstorm geskree dat niemand hom sal keer om rondom die Kaap te seil nie. Wat was sy straf daarvoor dat hy die hemel uitgedaag het? Hy moet tot aan die einde van die tyd elke nag met sy skip in die storm seil. Almal wat met hom 'n ooreenkoms maak, sal ook vervloek word. Sy bemanning sal hom vir ewig haat. (3)



C Voltooi die sinne:

Lees weer die laaste paragraaf en kies dan woorde uit die raampie om die volgende sinne te voltooi:

1. Die lig het ___. (weggeraak)

2. Die storm het ___. (gaan lê)

3. Die naam van kaptein Van der Decken se skip was ___. (Vlieënde Hollander)

4. Toe die son op die skip skyn, kon 'n mens dit nie meer ___ nie. (uitmaak)

D Skryf die woorde reg:

Die skuins gedrukte woorde het deurmekaar geraak van die see se geskommel. Skryf die woorde reg oor. Jy kan in Hoofstuk 3 kyk hoe om die woorde reg te skryf.

1. Die tralies wat om die dek van die skip gebou is en keer dat 'n mens afspoel van die dek, is die rleing. (reling)

2. Al die mense wat op 'n skip werk is die skip se baminneng. (bemanning)

3. Wanneer 'n mens die seile styf trek dat die wind die skip kan vorentoe waai, naps jy die seile. (span)

4. Golwe wat breek, is drenbars. (branders)



Hoofstuk 4

Aktiwiteitsblad Naam van leerder: ____________________________________ Graad: ___________________________

A Vou 'n boot en teken dit:

Laat iemand vir jou die aanwysings lees om 'n eenvoudige bootjie te maak. Terwyl die persoon lees, vou jy die bootjie. Plak dan jou papierbootjie in die raam hieronder.

Lees hierdie aanwysings aan die leerders voor.

1. Vat 'n vierkantige stuk papier en kleur die een sy in. Gebruik 'n kleur wat vir jou by 'n bootjie pas.

2. Sit die papier met die gekleurde kant ondertoe.

3. Vou 'n driehoek – die ingekleurde sy wys nou buitetoe. Dit gaan die romp van jou boot word.

4. Vat een hoek en vou dit boontoe; vou dit 'n hele ent verby die boonste hoek met die oop sye.

5. Vou die hoek weer terug – nou het jy 'n voulyn.

6. Maak 'n omgekeerde vou: Vat die onderste hoek en bring dit boontoe, tussen die sye van jou boot, tot by die voulyn.

7. Nou het jy 'n bootjie, maar die dakkie van die kajuit is spits. Vou die spits binnetoe om 'n plat dak te maak.

8. Vou jou boot oop en begin vaar. Moet net nie agter afval nie, die agterkant is oop!

Plak dan jou papierbootjie in die raam hieronder.

Vir die pret As jy belang stel in papiervou ("origami") kan jy 'n boek daaroor by die biblioteek uitneem of jy kan dit google. Dan kan jy sommer sien hoe om 'n boot te vou waarvan die romp nie agter oop is nie.

Leerders se eie antwoorde.

B Pas die woorde by die beskrywings:

In kolom A is woorde uit hoofstuk 4. Pas elke woord by die beste beskrywing daarvoor in Kolom B

Kolom A Kolom B

1) hamer (e) a) 'n krom blaasinstrument

2) kort na middernag (j) b) hand skud of iets anders doen om te wys jy gaan by 'n afspraak hou

3) bleek (i) c) glo in onnatuurlike dinge

4) wapper (h) d) hoë inrygskoene

5) beuel (a) e) hard klop

6) wrakstukke (f) f) stukke wat van 'n gestrande skip afgebreek het

7) 'n ooreenkoms bekragtig (b) g) slegte dinge gaan met hulle gebeur

8) hulle is vervloek (g) h) in die wind fladder

9) bygelowig (c) i) vaalwit, amper kleurloos

10) stewels (d) j) 'n klein bietjie later as 12-uur



C Sit die sinne in 'n paragraaf: [Hierdie is ‘n uitdagende oefening en uitstekend vir verryking]

Gebruik skakelwoorde om van die klomp los sinne hieronder een goeie paragraaf te maak. Skryf jou paragraaf in die raam.

1. Die Portugese kaptein het deur sy teleskoop gekyk.

2. Die kaptein sien die Vlieënde Hollander in die stormsee verdwyn.

3. Dit het donker geword.

4. Die Portugese kon nie meer verder soek nie.

5. Hulle het gaan slaap.

6. Kort ná middernag het Erik met 'n roeiboot by die Portugese skip aangekom.

7. Erik het gesê die Hollanders sal die Portugese se skatkaart vir die Portugese teruggee.

8. Die Portugese moet die Hollanders se pos saamvat Europa toe.

9. Kaptein De Castro het die ooreenkoms bevestig.

10. Kaptein De Castro het uit die glasflessie gedrink.

11. Die Nossa Senhora Madalena het op die rotse van Kaappunt vergaan.

Wenk: Jy kan skakelwoorde en leestekens uit die raampie gebruik of jy kan jou eie kies. toe dit maar net toe

en hulle hy as

hoe dan omdat nadat

maar : ; ,

Leerder se eie antwoorde. Hier is een moontlikheid:

Die Portugese kaptein het deur sy teleskoop gekyk en gesien hoe die Vlieënde Hollander in die stormsee verdwyn. Dit het donker geword en die Portugese kon nie meer verder soek nie; hulle het toe maar gaan slaap. Kort ná middernag het Erik met 'n roeiboot by die Portugese skip aangekom. Hy het gesê die Hollanders sal die Portugese se skatkaart vir die hulle teruggee as die Portugese/hulle die Hollanders se pos saamvat Europa toe. Net toe kaptein De Castro die ooreenkoms bevestig en uit die glasflessie drink, het die Nossa Senhora Madalena op die rotse van Kaappunt vergaan.


Soek in vandag se koerant na die weerkaart. Soek op daardie bladsy na die kaartjie met die naam "Deinings". (Dit sê hoe hoog die golwe is.)Teken hierdie kaart oor in die raam hieronder, maar vergroot hom. Gebruik die vier plekname uit die koerant. Wys op jou kaart die volgende:

1. hoe hoog die deining is; 2. hoe sterk die wind is; 3. of reën of sonskyn vir môre voorspel word. Wenk: vir Kaap Colombine kan jy Langebaan se temperatuur en windsterkte gebruik.


Voltooi die sin:

Gebruik die inligting uit jou weerkaart om hierdie sin te voltooi:

Die golwe is vandag die hoogste by _________________; die wind gaan by _________________ die

sterkste waai en dit gaan vannag die koudste wees by _________________.

Antwoorde hang van die dag se weervoorspelling af.



Hoofstuk 5


A Teken oom Pedro se winkel:

Lees weer die paragraaf uit Hoofstuk 5 wat vertel hoe dit binne oom Pedro se winkel lyk. Teken dan iets uit die winkel soos jy dit in jou verbeelding sien. Maak jou tekening in die raam hieronder.

B Vul die ontbrekende woorde in (soeklees):

Soeklees die eerste deel van Hoofstuk 5 vir die woorde wat in die spasies ingevul moet word.

1. Christo sê André is 'n __________________ (iemand wat teen die kaptein van sy skip in opstand kom).

(muiter)

2. Christo wil van sy vakansiegeld 'n __________________ koop ('n miniatuur skip wat presies soos 'n

werklike skip lyk. (skeepsmodel)

3. Die tweeling het vir Kersfees 'n boek oor ___________________ gekry (die reste van skepe wat

vergaan het). (skeepswrakke)

4. Die "swaard" wat André gebruik is eintlik 'n ______________ (apparaat om strepe mee te trek). (liniaal)

5. André glo nie in bonatuurlike goed soos spoke nie, want sy meneer sê daar is 'n wetenskaplike

____________ vir alles (rede). (verklaring)

Leerders se eie tekening



C Sit die regte leestekens in die paragraaf hieronder:

In die paragraaf hieronder is daar drie plekke waar verkeerde leestekens gebruik is. Onderstreep die foute en skryf die regte leestekens bo die onderstreepte teken.

Die seuns hardloop na oom Pedro se winkel toe. Hulle moet gou maak, want hulle moet nog vis koop vir

middagete. Toe hulle oom Pedro groet, sê die oom hulle kan maar vir hulle elkeen iets uit die boks soek.

André sien 'n sleutel en Christo sien 'n glasflessie. André vra of Christo 'n blompot wil hê.

D Gebruik die koerant: Die tweeling is met vakansie in Kampsbaai by hulle oupa en ouma. Nie almal is so gelukkig om 'n gratis seevakansie te kan kry nie. Blaai deur vandag se koerant en soek na advertensies van vakansieplekke wat vir jou lekker en bekostigbaar lyk. Plak die advertensie(s) in die raam hieronder en skryf dan onder die advertensie drie byvoeglike naamwoorde wat die plek beskryf. Wenk: Jy kan onder "vakansie akkommodasie” kyk.




Hoofstuk 6


A Skryf 'n geheime briefie:

Christo se glasflessie fluister 'n klomp syfers oor en oor – miskien praat die glasflessie in geheime kode! Skryf jou eie geheime briefie vir jou maat deur die gegewe kode te gebruik. Skryf jou gekodeerde briefie in die spasie hieronder. Hier is die briefie wat jy moet kodeer:

Haai ... (jou maat se naam hier). Kry jou pouse op die speelgrond. Onthou om jou (wa)-pen saam te bring. Sien jou. ... (jou eie naam).

Kode a = m b = n c = o d = p e = q f = r g = s h = t i = u j = v k = w l = x m= y

n = z o = a p = b q = c r = d s = e t = f u = g v = h w = i x = j y = k z = l

Tmmu (leerder se maat se naam). Wdk vag bage ab pig ebqqxsdazp. Azftag ay vag (jm-)bqz eey fq nduxs. Eiqz vag. (Leerder se eie naam)

B Maak die spelfoute reg:

In elkeen van die volgende sinne is een woord (uit Hoofstuk 6) verkeerd gespel. Trek 'n netjiese streep deur die woord met die verkeerde spelling en skryf dit dan bokant die woord reg oor.

1. "Wat dink jy beteken al hierdie seifers?" vra Christo. (syfers)

2. Christo skree sagies dat hy die wreedste seerower van alle tye is. (saggies)

3. Christo leister met sy een oor teen die glasflessie. (luister)

4. André sê daar is nie goet soos spoke nie. (goed)

5. Toe die mis weg is, was dit nie meer kuot in die tweeling se kamer nie. (koud)

6. Die seuns sit die flessie in die fensterbank neer. (vensterbank)



C Vervang elke keer die onderstreepte woorde om die sin waar te maak:

1. Christo word wakker omdat hy sweet van die warmte. (bibber, koue)

2. Daar stroom mis by die venster se opening uit. (glasflessie)

3. Die rooi lig en die mis verdwyn toe 'n sonstraal op die flessie val. (strook maanlig)

4. Christo dink hulle moet vir Oupa van die pratende flessie met die slierte mis en die rooi skynsel vertel en André dink hulle moet vir oom Pedro vertel. (oom Pedro, Oupa)

5. Christo kyk binne die glasflessie en sien dis propvol. (dolleeg)

D: Gebruik die koerant:

Syfers kan vir allerhande goed gebruik word, nie net om somme te doen en geheime kodes te ontwikkel nie. Een lekker ding wat 'n mens daarmee kan doen, is om Sudoku te speel. Knip uit vandag se koerant die Sudoku uit en plak dit in die spasie hieronder. Kyk dan of jy die Sudoku kan uitwerk.

As die koerant se Sudoku te moeilik is, soek op die internet na 'n makliker een.




Hoofstuk 7


A Voltooi die blokkiesraaisel:

1. l a a 8. t s l a p e r s

e w

e 2. s e e r o w e 9. r 10. s

s e 3. a a n d a 11. g

b l 12. w l o 4. r o o i e u o

i n r e g 5. l e 13. n g t e g r a d e l

o l r e

o d

r 6. k o o r d i n a t e

d a

a 14. w

7. i n t e r n e t

t s

Leidrade Dwars 1. Mense wat nie vroeg opstaan nie (laatslapers) 2. Mense wat skepe skaak (seerowers) 3. Op ____ staan (regop en met jou voete langs mekaar) (aandag) 4. Die kleur van Christo se gesig toe hy vir oom Pedro jok (rooi) 5. Denkbeeldige lyne op die wêreldkaart wat grade Oos en Wes aanwys (lengtegrade) 6. Lengte en breedtegrade wat mekaar kruis sodat jy plekke op 'n kaart kan kry (koördinate) 7. 'n Wêreldwye netwerk van rekenaars wat aan mekaar gekoppel is (internet) Af 1. Oom Pedro sit dit op om beter te kan lees (leesbril) 8. Twee kinders van dieselfde ouers wat saam gebore word (tweeling) 9. Dwarshout aan die mas van ’n skip waaraan ’n seil hang (ra) 10. Iemand groet asof jy in die weermag is (salueer) 11. 'n Internet soekenjin (google) 12. 'n voorstelling van die wêreld (wêreldkaart) 13. Bokant die nul breedtegraad (noord) 14. Die kant waar die son ondergaan (wes)




1. Wat wil André en Christo vroeg die oggend by die hawe gaan maak? Hulle wil na oom Pedro toe gaan om te kyk of hy hulle met die syfers kan help.

2. Watse leuen vertel Christo vir oom Pedro? Hy sê hy het die syfers op 'n foto van 'n ou skip gesien.

3. Wat is die waarheid, waar kry hy eintlik die syfers? Dis die syfers wat die glasflessie gefluister het.

4. Dink jy oom Pedro het vir Christo geglo? (Ja/Nee) _______ Hoekom sê jy so? Leerders se eie antwoorde – waarskynlik "Nee". Oom Pedro kyk die seuns deur asof hy weet hulle vertel nie die waarheid nie.

5. Wat dink oom Pedro is die getalle wat die seuns vir hom gebring het? Hy dink dis koördinate.

6. Wat wil die seuns op die internet gaan doen? Hulle wil naslaan watter plek se koördinate die glasflessie gefluister het.

7. Waarvoor staan die "S" en die "E" wat André by die getalle skryf? Dit staan vir "Suid" en "East" (Oos).

8. Dink jy die seuns het dit gekry wat hulle op die internet gesoek het? (Ja/Nee) ________ Hoekom sê jy so? Leerders se eie antwoorde. Waarskynlik: Ja. Christo is baie opgewonde oor dit wat "tweede van bo af" op die Google lys staan.

C Verbeter die volgende sinne deur die ontbrekende lees- en skryftekens in te vul:

1. Na ete sê Oupa: "Amper vergeet ek. Oom Pedro het gebel. Hy sê dit kan dalk koördinate wees. Julle

weet seker wat hy bedoel."

2. "Koördinate soos in die goed op die wêreldkaart? vra André.

3. "Ek weet nie van enige ander soort koördinate nie," lag Oupa.

D Doen navorsing:

Gebruik 'n atlas of die internet. Soek hierdie koördinate op en vind uit watter plekke dit aanwys. (In die atlas sal jy dalk nie die minute (die laaste getal by elke graad) sien nie.

1) Breedtegraad: 25 42' 25'' Suid (= 25°, 42 minute en 25 sekondes Suiderbreedte) Lengtegraad: 28 13' 46'' Oos (= 28°, 13 minute en 46 sekondes Oosterlengte) ______________ (Pretoria)

2) 33 59' 00'' S ___________________________ (Crossroads, Kaapstad) 18 36' 00"

34) 26 44' 00'' S ___________________________ (Klein Mier nommer een, Noord-Kaap) 20 16' 00''

4) 52 21' 00'' N ___________________________ (Amsterdam, Nederland) 4 55' 00'' O



Hoofstuk 8


A. Doen die volgende:

Pas die woord(e) (vanuit hoofstuk 8) van kolom A by die beste verduideliking/beskrywing in kolom B.

KOLOM A KOLOM B

1. reservaat (c) a) so moeg dat jy hyg

2. funikulêr (e) b) gebou waarin 'n baie skerp lig brand om skepe teen rotse te waarsku

3. steilte (g) c) wildtuin

4. ontwerp (h) d) maak asof jy belangrik is

5. ligtoring (b) e) treintjie of kar wat aan kabels hang

6. vervies (j) f) 'n berg of stuk land wat met 'n spits in die see inloop

7. latitude (i) g) skerp opdraande

8. kaap (f) h) uitgedink en beplan

9. grootdoenerig (d) i) breedtegraad

10. uitasem (a) j) kwaad word, jou wip


1. Waarheen het André en Christo saam met hulle ouma en oupa gery? Hulle is Kaappunt toe. (1)

2. Hoe het Ouma en Oupa bo by die ligtoring gekom?

Hulle het met die Vlieënde Hollander gery. (1)

3. Hoe het die tweeling daar gekom? Hulle het gestap. (1)

4. Watter plek word aangedui deur die koördinate wat die glasflessie die ander nag (in Hoofstuk 6) gefluister het? Dis Kaappunt se koördinate. (1)

5. Hoekom kon Christo eers nie deur die teleskoop sien nie? Hy moes geld ingooi. (1)

6. Daar is drie kape by die suidpunt van die Kaapse skiereiland. By watter kaap kyk die seuns deur die teleskoop? Hulle staan by Kaappunt. (1)

7. Waarna dink jy soek die tweeling by Kaappunt? Hulle soek die ding wat so belangrik is dat die glasflessie vir hulle die koördinate sê. (2)

8. Hoekom haal Christo die glasflessie uit sy rugsak uit? Hy hoop die flessie gaan weer vir hulle 'n boodskap gee sodat hulle die belangrike ding kan kry. (2)

C Maak die sinne hieronder reg:

Gebruik hoofletters op die regte plekke en vul die regte leestekens in. Trek 'n netjiese strepie deur 'n letter wat jy wil verander en skryf dit reg bokant die letter oor. Vul die leestekens binne die sinne op die regte plekke in.



1. So ver as wat André kyk, sien hy blou see.

2. "Wat dink jy is so belangrik aan Kaappunt dat 'n spookbottel die koördinate ken?" vra Christo uitasem.

3. Hy bêre die flessie, tel sy rugsak op en begin om die ligtoring stap.


Soek op die internet 'n foto van die Vlieënde Hollander-treintjie by Kaappunt. Teken dit oor in die spasie hieronder. Dink 'n advertensiespreuk vir die treintjie uit. Knip nou woorde en letters uit die koerant om jou advertensiespreuk mee te skryf en plak dit onder jou prent.

Wenk: Rym help nogal om 'n advertensiespreuk treffend te maak.




Hoofstuk 9


A Hou 'n klaskompetisie

Soek in Hoofstuk 9 vir die volgende. Kyk elke keer wie die antwoord eerste kry en skryf dit dan in die spasie in.

1. een woord vir gesonde lekkergoed wat 'n mens krag gee ____________________ (energiestafie)

2. 'n sinoniem vir voetslaanpaadjie ____________________ (wandelpad)

3. 'n ander woord vir bang ____________________ (benoud)

4. 'n Engelse woord vir vervelig ____________________ (boring)

5. 'n ander woord vir tjips ____________________ (skyfies)

6. een woord vir 'n dier se hare ____________________ (pels)

7. twee woorde wat beteken kan nie daarby bykom nie ___________ _________ (buite bereik)

8. 'n idioom (uitdrukking) wat dieselfde beteken as getik ______ _____ _____ _____ (van jou kop af)

9. een woord vir groot tande waarmee diere skeur ____________________ (slagtande)

10. een woord vir 'n geluid wat klink soos 'n kreun of 'n snik ____________________ (kermgeluid)

B Vervang elke keer die onderstreepte woord(e) om die sin waar te maak:

1. André sien 'n bobbejaan deur die teleskoop. _____________ (Christo)

2. Die swart ding wat Christo deur die teleskoop gesie het, was waarskynlik 'n monster. _____________ (bobbejaan)

3. Die glasflessie in die rugsak lok die bobbejaan nader. ___________ _____ (skyfies bo-op)

4. Die bobbejaan roep Christo nader om die energiestafie weg te gooi. _____ _____ (oop maak)

5. Die bobbejaan is bitterlik bly toe die glasflessie begin aktief raak. _____________ (bang)



C Doen die volgende:

Die paragraaf hieronder som Hoofstuk 9 op, maar die sinne is deurmekaar. Skryf die nommers in die volgorde wat dinge in die storie gebeur het.

(1) Tot hulle verrassing vra die bobbejaan vir Christo om 'n energiestafie vir hom oop te maak. (2) Die seuns gaan kyk waarheen die bobbejaan gehardloop het. (3) Hulle is warm van die stap en gaan koel af in die see. (4) Hulle stap na Diazstrand toe om te kyk of hulle dáár iets kan sien. (5) 'n Bobbejaan kom eet Christo se tjips op. (6) Die seuns sien niks snaaks by die vuurtoring by Kaappunt nie. (7) Dan skrik hy vir die glasflessie en hardloop weg.

6 4 3 5 1 7 2


As mense met die natuur en met wilde diere soos die bobbejaan by Kaappunt inmeng, kom daar altyd rampe. Blaai deur vandag se koerant en kyk of daar enige berigte is oor rampe wat gebeur het as gevolg van sulke inmenging. As jy niks kry nie, soek in ander koerante of tydskrifte of op die internet. Plak die berig in die ruimte hieronder. Skryf onderaan een sin waarin jy mense waarsku om die natuur met respek te hanteer.




Hoofstuk 10


A Hou 'n klaskompetisie:

Soeklees Hoofstuk 10 vir die woorde in Kolom A. Die een wat die woord eerste kry, lees die sin waarin die woord staan vir die klas voor. Pas dan elke woord by sy verklaring of sinoniem in B.

Kolom A Kolom B

1. verbeel (g) a) verskillende soorte

2. slierte (h) b) muur van die grot

3. ontdekking (f) c) spottend

4. klammigheid (j) d) 'n rotsdeel wat uitsteek en vertikaal loop

5. ontsnap (i) e) hoë, steil rots

6. lysie (d) f) iets wat jy agterkom of kry

7. allerhande (a) g) in jou gedagtes sien

8. grotwand (b) h) goed wat lank, dun en slap is

9. sarkasties (c) i) wegkom

10. krans (e) j) natterigheid

B Beantwoord die vrae in volsinne:

1. Hoekom klim die tweeling teen die kranse uit? Hulle volg die bobbejaan (1)

2. Wat kom by Christo se rugsak uit terwyl hulle teen die kranse uitklim? Daar kom slierte mis uit. (1)

3. Hoe kry die seuns die opening onder die oorhangende rots? Die misslierte verdwyn onder 'n oorhangende krans in en wys vir hulle die opening. (1)

4. Watter bewys kry die seuns dat "hulle" bobbejaan in die grot was? Die energiestafie wat hy uit Christo se rugsak gehaal het, lê in die grot. (1)

5. Binne die grot wys die glasflessie weer vir die seuns 'n skeur in die rotswand. Wat kry hulle binne hierdie skeur? Hulle kry 'n ou leertas. (1)

6. Wat gebeur met die "botte"l toe hulle die leertas kry? Die mis sirkel om hulle en trek dan terug in die leertas. (2)

7. Watter plan het Christo gemaak om by die bobbejaan verby te kom sodat hulle uit die grot kon kom? Hy het al die orige eetgoed op die grotvloer neergesit om die bobbejaan soontoe te lok. (1)

8. Wat het Christo gedink is in die leertas? Hy dog dis 'n skatkaart. (1)

Wat dink jy is in die tas? Leerders se eie antwoorde (1)



C Doen die volgende:

In elkeen van die volgende sinne is daar een verkeerde woord. As jy net een letter verander, sal die woord en die sin reg wees. Lees elke keer die sin in Hoofstuk 10 en kyk watter letter verkeerd is. Trek dan 'n netjiese strepie deur die verkeerde letter. Skryf die regte letter bokant die een wat jy doodgetrek het.

1. Die bobbejaan grap tussen die lekkers rond. (krap)

2. André wag en maak 'n paar wawiele op die sand. (lag)

3. Vorentoe kan hy 'n mooi skynsel uitmaak. (rooi)

4. "Hier, lug vir my." (lig)

5. Die tonnel word bietjie wyer en bou dan op. (hou)

6. "Hier, hou die bak vas," sê hy. (sak)

7. 'n Klippie tol tot langs hulle voete. (rol)

8. "Loop nou stadig teen die vuur langs na die uitgang toe," sê Christo. (muur)


Die tweeling klim teen die rotse uit soos wafferse bobbejane. Rotsklim (of abseil, soos die Duitsers sê) is 'n gewilde avontuursport. Blaai deur vandag se koerant en soek na advertensies vir 'n avontuursport. Knip dit uit en plak dit in die raam. As jy niks kry nie, dink jou eie advertensie uit. Dink dan aan 'n lekker advertensiespreuk vir die sport en skryf dit onder die advertensie met letters of woorde wat jy uit die koerant knip.

Wenk: Ander soorte avontuursport is byvoorbeeld witwaterkanovaart, vlerksweef (hang-gliding), valskermspring en haaiduik.




Hoofstuk 11


A Vul die blokkiesraaisel in:

1. s 8. t a n d 9. b e e l d e

e r 10. b

2. f l a 11. p i 12. o o

e 3. r i e m p i e t

u u w p t 4. b r i l e a 13. h 16. d e

s 5. s t a p e l s

6. t u s 14. s e n w r

e k e d 7. g l o e i e n d e e

l e c

i l k

n i e

g k 15. H o l l a n d s

Leidrade Dwars 1. 'n Beeld wat van 'n mens of dier gemaak word (standbeeld) 2. 'n Oorhangende stuk van die leertas waarmee dit toegemaak word (flap) 3. 'n Dun leertoutjie waarmee die briewe vas gemaak is (riempie) 4. Oom Pedro kyk oor hierdie ding na die seuns. (bril) 5. Die briewe lê op mekaar in ... (stapels) 6. In die middel van twee goed deur (tussen) 7. Blinkende, skynende (gloeiende) 15. Taal waarin die ou briewe geskryf is (Hollands) 16. Wat 'n mens sê as jy iets aangee (Die woord is nie in die storie nie.) (dé) Af 8. Iets wat nie is soos wat jy verwag nie (teleurstelling) 9. Wat die seuns in die leertas kry (briewe) 10. Wat die seuns die glasflessie noem (bottel) 11. Iets wat geen waarde het nie (Die woord is nie in Hoofstuk 11 nie.) (prul) 12. 'n Woord waarmee André vir Christo waarsku (oppas) 13. Waarheen die mis die seuns lei (hawe) 14. Onverwags, eensklaps (skielik) 16. Die handtekening onder aan een brief is Van ... ... (der Decken)



B Verander die sinne om hulle waar te maak:

Een woord in elke sin is verkeerd. Trek die woord dood en skryf die regte woord in die spasie neer.

1. Die tweeling wag net tot hulle grootouers opstaan, dan maak hulle die tas oop. slaap

2. Die seuns haal 'n pak skatkaarte uit die tas. briewe

3. Die briewe is in Duits geskryf. Hollands

4. Die leertas wys vir die seuns om die briewe terug te sit in die tas. glasflessie

5. Die flessie gebruik woorde om die seuns na oom Pedro se huis toe te lei. mis

6. Oom Pedro het die storie van die Vlieënde Hollander en die briewe by sy kind gehoor. voorsaat

C Skryf die woorde in die brief reg: Een woord in elke sin is verkeerd geskryf. Soeklees Hoofstuk 11 om die regte spelling te kry. Trek die woord met die verkeerde spelling dood en skryf dit met die regte spelling in die spasie.

1. Christo en André maak buerte om te vertel. beurte

2. Die tas is vuil en geflek gevlek

3. Daar is inkvleke op die briewe. inkvlekke

4. Christo vra kwaat vir die flessie wat hy wil hê. kwaad

5. Christo kyk op sy orlosie en hy sien dis halfelf. horlosie

D Gebruik die koerant

In die sewentiende eeu toe Van der Decken vir die Portugese kaptein die briewe gegee het, kon 'n mens nog nie briewe e-pos of SMS nie. Vandag kan 'n mens briewe na die koerant SMS, e-pos of per pos stuur. Soek in vandag se Praat saam/Lesersbriewe een brief wat vir jou interessant is. Soek ook in die kolom SMS/wat sê jy? 'n SMS-boodskap wat vir jou interessant. Knip al twee uit en plak dit in die raam hieronder.

Wenk: Die briewe is gewoonlik op bladsy 8.




Hoofstuk 12


A Pas die woorde in Kolom A by die verklarings in Kolom B:

Kolom A Kolom B

1. oorleef (d) a) geluid van musiekinstrumente

2. pier (h) b) voorste, spits deel van 'n skip

3. trompetgeskal (a) c) deur die weer verniel

4. boeg (b) d) nie in 'n ongeluk of ramp doodgaan nie

5. nasaat (f) e) iets wat jy moet nakom

6. vrygeskeld (i) f) afstammeling

7. warrelende (g) g) draaiende, dwarrelende

8. verweerde (c) h) 'n loopvlak wat in die see in die see gebou is

9. uitdoof (j) i) hoef nie meer die ooreenkoms na te kom nie

10. voorwaarde (e) j) dowwer word tot dit dood is of weg is

B Vervang die onderstreepte woorde om die sinne waar te maak.

1. Oom Pedro is 'n afstammeling van kaptein Van der Decken. De Castro

2. Die eerste Pedro de Castro was die enigste een wat in die skeepsramp omgekom het. oorleef

3. Kaptein De Castro het uit 'n rooi glasflessie gedrink om die ooreenkoms te bekragtig. swart

4. Die mis uit die flessie wys dat oom Pedro moet bed toe gaan. saamgaan

5. Die mis lei die seuns en oom Pedro na die pier by Kaappunt. Houtbaai

6. Uit die mis verskyn die Nossa Senhora Madalena. Vlieënde Hollander

7. Toe oom Pedro die briewe teruggee, was hy aan die ooreenkom gebind. van, vrygemaak

8. In ruil vir die briewe het oom Pedro die skat gekry. skatkaart

9. Oom Pedro gee die skatkaart vir Oupa en Ouma. André, Christo

10. Hulle mag die skatkaart kry op voorwaarde dat hulle eers moet klaarmaak met hulle vakansiewerk. skoolloopbaan

C Samevatting:

Voltooi die sinne hieronder om te vertel wat gebeur het toe die Vlieënde Hollander oom Pedro en die seuns op die pier ontmoet het. Jou sinne moet so kort as moontlik wees

1. 'n Skip het uit die mis gekom.



2. Op die boeg het kaptein Van der Decken gestaan.

3. Die Hollander het die skatkaart vir oom Pedro gegee in ruil vir die briewe.

4. Die glasflessie het opgehou gloei.

5. Die vloek het verdwyn.

D Doen navorsing en gebruik die koerant

Die legende van die vlieënde Hollander is 'n storie wat mense aangryp. Daar is operas en dramas oor geskryf, films en skilderye oor gemaak. Doen navorsing op die internet of in die biblioteek om die name van 'n paar kunswerke en die kunstenaars te kry. Skryf dit hier:

Hier is 'n paar voorbeelde:

Kunswerke oor die Vlieënde Hollander Kunstenaar

Opera: Der fliegende Holländer Richard Wagner

Skildery The Flying Dutchman Albert Pinkham Ryder

Drama: The Flying Dutchman Edward Fitzball

Blaai in vandag se koerant na die kunsblad. Soek na 'n kunsberig oor jongmense of kinders en plak dit in die raam.

Wenk: Die kunsafdeling is gewoonlik op bladsy 10 van die koerant.


handleiding vir opvoeders/ouers - nb.co.za vir spookskip (finaal).pdf · handleiding vir...

Documents