Gunnar Haglund Ambasada Szwecji606 28 89 57gunnar.haglund@foreign.ministry.se

Miasto, które żyje w symbioziez samym sobą

Ekologia przemysłowa w Szwecji

Sumaryczna dostawaenergii pierwotnej

Sumarycznekońcowe zużycie

Ponad 50% europejskich (UE 27 + ACC4 + EFTA 3) zasobów energetycznychjest traconych!

Straty w zamianie energii

Straty w zużyciu

Frakcja palna (energia odnawialna i odpady)

Solarna/wiatrowa/inna

Geotermalna

Wodna

Atomowa

Gaz ziemny

Wyroby olejopochodne

Węgiel i produkty z węgla

Transport

Elektryczność

Ciepło

Sumaryczne ostatecznezużycie (przybliżone)

700 mmiędzy rurami

150 TWh > 300 TWh

100 TWh > 200 TWh

Elektrownie iciepło odpadowe

100 TWh > 50 TWh

87%

Paliwa kopalne

Odpady komunalne itp.

Pozostałe: Biopaliwa, przemysłowe ciepło odpadowe, energia elektryczna, energia geotermalna, torf

Paliwa zużywane do produkcji ciepła dla sieci ciepłowniczej i energii elektrycznej w kogeneracji w roku 2005Powierzchnie kół odpowiadają ilości całkowitego zużycia paliwa

Source: Swedish Waste Managment and Euroheat and Power (2007)

50 procent ciepław Polsce

50 procent ciepław Szwecji

Kluczem we Szwecji jest sieć ciepłownicza, która umożliwia pewną, przewidywalną i efektywną dystrybucję ciepła oraz zagospodarowanie różnych rodzajów ciepła odpadowego!

Paliwa kopalne, Maksymalne obciazenie

Geotermalna energia, pompy ciepła

Przemysłoweodpady ciepla

Energia z odpadów

Sieć

Miasto=

Rynekciepła

na biopaliwoElektrociepłownia

Energooszczędność i energoefektywnośćw Szwecji 1980-2006

Index 1980 = 100

1980r. 2006r. (8,3 mil. Szwedów) (9,4 mil. Szwedów)

180 PKB

100 Końcowe zużycie energii

60 Energia/PKB= większa efektywność

10% więcej mieszkańców

Najtańsza energia to ta energia, która nigdy nie została wyprodukowana!

Olej opałowy84%

Węgiel 3%

Odpadykomunalne 5%

Ciepło odpad.przem. 3%

Pozostałe 5%

Pozostałe 5%

Ciepło odpadowe przemysłowe 3%

Odpady komunalne 5%

Węgiel 3%

Olej opałowy 84%

1981r.Σ 27 TWh

Struktura zużycia paliwa dla sieci ciepłowniczej w Szwecji

2008r.Σ 50 TWh

Biomasa 48%

Odpady 15%

Ciepło odpadowe 9%

Pompy ciepła 9%

Paliwa kopalne 9%

Pozostałe 10%

Odpady leśne 48% Odpady komunalnei przemysłowe 15%

Ciepło odpadoweprzemysłowe 9% Pompy ciepła 9%

Paliwa kopalne 9%

Pozostałe 10%

2008r.Σ 50 TWh

Biomasa 48%

Odpady 15%

Ciepło odpadowe 9%

Pompy ciepła 9%

Paliwa kopalne 9%

Pozostałe 10% Drewno

Wierzchołki, gałęzie, pnie = „paliwo”

48%Odpady leśne i rolnicze,rośliny energetycznych

48%

325 GWh ciepła 70 GWh energii elektrycznej

Miasto Kristianstad 33 000 Gmina Kristianstad 78 000

Nie ma dachu!Wilgotne „paliwo”!

Skraplanie spalin:Roczny odzysk energii odpadowej z pary

=1 reaktor atomowy

(biomasa, śmieci, osady ściekowe)

Popioły jako bionawóz w leśnictwiei rolnictwie

Sztuczne nawozy są drogie...

Ciepło odpadowe z hut stali, fabryk papieru, rafinerii, przemysłu chemicznego, cukrowni…

Biomasa 48%

Odpady 15%

Ciepło odpadowe 9%

Pompy ciepła 9%

Paliwa kopalne 9%

Pozostałe 10%

9%

Biomasa 48%

Odpady 15%

Ciepło odpadowe 9%

Pompy ciepła 9%

Paliwa kopalne 9%

Pozostałe 10%

2008r.Σ 50 TWh Ciepło zawarte

w oczyszczonych ściekach

lub z morza, jeziora i rzek.

Pompa ciepłaPompy ciepła 9%

9%

Spalarnia odpadów komunalnych w Linköping (2005)

Odpady bytowe - po segregacji

u źródła 15%

Biomasa 48%

Odpady 15%

Ciepło odpadowe 9%

Pompy ciepła 9%

Paliwa kopalne 9%

Pozostałe 10%

15%

Sortowanie w domu Sortowanie u źródła w domu

33 cl - 25 gr50 cl - 35 gr

45 gr

duża 80 grmała 40 gr

11 zł 9 zł

W sklepach zbierane są opakowania

z kaucją

5800 Stacji Recyklingowych dla opakowań i papieru - bez personelu

Baterie Twardy plastik

Opakowania metalowe

Szkło kolorowe

Szkło

Opakowania papierowe Gazety, czasopisma, reklama

- Stacje są ulokowane na osiedlach lub blisko sklepów

- Ok. 1600 osób na każdą stację

Wjazd

Wyjazd

Lodówki itd

Złom

Meble

Drewno

Ziemia, kamień, betonTV, komputer

Odpady niebezpieczneAkumulatory samochodowe

Gazety

Szkło

AsbestDrewno

Karton

Do spalenia

Nie do spaleniaNie do spalenia

Złom

Do spalenia

Drewno

Plastik, metal, karton„stacja recyklingowa”

OponyŚwietlówki, żarówki z rtęcią

650 Centrów Recyklingowych dla odpadów ponadgabarytowych, niebezpiecznych i elektrycznych/elektronicznych (ZSEE) – z personelem

Samlaren w domu czynszowym

• Żarówki• Świetlówki kompaktowe• Baterie• Drobna elektronika

– komórka, fotoaparat, golarka itd.• Drobne odpady niebezpieczne

– lakier do paznokci, klej, farby itd.• Puszki z farbą, dezodorantem itd. w sprayu

Drobne odpady niebezpieczne w domuSamlaren

=Kolektor

Samlaren w supermarkecie

www.renova.se w Göteborg

Reszta odpadów jest spalana lubpoddawana obróbce biologicznej

Kocioł Chwyt Bunkier z odpadami/”paliwem” Śmieciarka

SYSAV w Malmö

Source: NSR

Biogaz z odpadów komunalnych,odpadów rolniczych, odpadów przemysłowych oraz osadów ściekowych 3.

NSR w Helsingborg

Prawie 85% ciepła w szwedzkiej sieci ciepłowniczej,czyli przeszło 40% całego ciepła,

pochodzi ze własnych źródeł energii, które w wielu innych krajach świata

nie są w ogóle wykorzystywane, lecz dosłownie marnowane!

Szwecja odpadami stoi!

Kluczem we Szwecji jest sieć ciepłownicza, która umożliwia pewną, przewidywalną i efektywną dystrybucję ciepła oraz zagospodarowanie różnych rodzajów ciepła odpadowego!

Paliwa kopalne, Maksymalne obciazenie

Geotermalna energia, pompy ciepła

Przemysłoweodpady ciepla

Energia z odpadów

Sieć

Miasto=

Rynekciepła

na biopaliwoElektrociepłownia

Czy te rozwiązania były niekorzystne

dla Szwecji?

1990 1995 2000 2005 Rok

100

110

120

130

140

150

160

170

180

90

80

Index

Bioenergia +79 %

PKB +48%

Emisje CO2 -9%

Udział bioenergii oraz PKB i emisje CO2

w Szwecji 1990-

Bioenergia jest opłacalna!

Ciepłownictwo systemowew Szwecji

• Występuje w ponad 570 miejscach (jest 290 gmin)

• Lokalne zatrudnienie

• Lokalna samowystarczalność: do 100% ciepła, a do 60% prądu

• Im więcej ciepła systemowego w ko-generacji, tym więcej prądu

• Mniejsze zapotrzebowanie na magistrale energetyczne

• Mniejsze straty przesyłowe

• Ciepła woda użytkowa

• W ciągu ostatnich 10 lat rozbudowano produkcję energii elektrycznej w ko-generacji na biomasie w miejskich ciepłowniach o ok. 10 TWh, czyli o 2 reaktory atomowe

• > 5000 mieszkańców

Sweden: Comparison between heat costs from use of A: Light fuel oil (incl taxes, excl VAT, and 80 % conversion efficiency)

and B: National average district heat price (in the cost level of 2009)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010

Heat cost, SEK/MWh

A3: Additional heatcost from the carbondioxide tax for fuel oil

A2: Additional heatcost for energy tax forfuel oil

A1: Heat cost forimported light fuel oil

B: National effectiveaverage district heatprice according toStatistics Sweden

Podatek od CO2

Podatek energetyczny od oleju opałowego

Koszt za importowany olej opałowy

Cena za ciepło systemowe

Outcome assessment: Comparison between costs for fuel oil and district heating

Już taniej!

700-800 mlnPLN/rok

Spalarnia odpadów komunalnych w Linköping (2005)

Zwrot kosztów:- Plan: 5 lat- Wynik: 4 lata

Spalarnia odpadówHögdalen

Zamek Królewski

ok. 12 km

Sieć ciepłownicza!

Odbiór odpadów

Jak wygląda spalarnia w środku? 200 000domostw

15% Ciepła

X

Energetycznie 2 tony odpadów = 1 tona węgla

1. Dlaczego szwedzka spalarnia odpadów jest opłacalna?

1 tona węgla = - 60 euro 2 tony śmieci = +44 euro

Różnica = 104 euro

„Gate fee” = „Opłata

na bramę”

Najtańsza energia - ciepło i prąd - w Szwecji

!Prąd 31%

Opłata 69%

Elektrownia na odpady

2. Dlaczego szwedzka spalarnia odpadów jest opłacalna?

Produkcja energii elektrycznej i ciepła, które wykorzystuje się w sieci ciepłowniczej

Prąd 31%

Opłata 26%

Ciepło 34%

Ciepło 8%

Kondensat 1%

Elektrociepłownia na odpady

„Opłata na bramie” jest ok. 2,5 razy niższa

Materiał budowlany

Para do celów przemysłowych, np. do pompy ciepła absorpcyjnej => chłod do sieci zdalnego chłodu

E = 1 reaktor atomowy rocznie!

Ciepło z skraplania 8%

Metal

Ciepła wodaw kranie 20-30%

Ile warte są polskie odpady?1 tona odpadów = ok. 3 MWh energii z czego

= ok. 0,5 MWh to energia elektryczna= ok. 2,5 MWh to ciepło.

1 tona odpadów = energia elektryczna: 0,5 MWh x 230 złotych = 115 zł

1 tona odpadów = energia cieplna 2,5 MWh x 90 złotych = 225 zł

W sumie to 340 zł netto z 1 tony odpadów

12 000 000 ton rocznie x 340 zł = 4,1 miliarda zł!

W Szwecji ok. 50% odpadów komunalnych jest spalanych

Dzisiaj ok. 85% tej sumy zakopywane jest w ziemi.

Wartość odpadow odpowiada co najmniejwartości wytworzonej z nich energii.

A popioły?Langøya

w Norwegii

Z 512 kg odpadów komunalnychprzeciętny Szwed odaje

na składowiskotylko 20 kg na rok

20 kg

Sztokholm 20% ciepła

Göteborg 30% ciepła

31 spalarni

Malmö 60% ciepła

1,5 mln

Wyniki recyklingu w r. 2009Gazety/makulatura 91% (cel 75%)

30% tego co wyląduje w ”workach na spalanie” to opakowania i papier

Paper biurowe (dobrowolnie) 72% (cel 50%)

Opakowania papierowe (papier, karton, tektura falista) 74% (cel 65%)

Opakowania metalowe 73% (cel 70%)

Opakowania plastykowe 27% (cel 70%)

Opakowania ze szkła 90% (cel 70%)

Opakowania z kaucją: butelki 98%, puszki 86%, PET:y 83% (cel 70%)

ZSEE ok. 80%, lodowki/zamrażalki 95%

Butelki bez kaucji 90% (cel 70%)

Gazety/makulatura 91% (cel 75%) – 50% energii

Opakowania metalowe 73% (cel 70%) – Żelazo 75%, Aluminium 95%

Opakowania plastykowe 27% (cel 70%) – Różnie…

Opakowania ze szkła 90% (cel 70%) – 25% energii

Ekologia przemysłowa w Linköping140.000 mieszkańcówwww.swedishbiogas.com

Ekologia przemysłowa w Linköping140.000 mieszkańców

Dworzec

Centrum

Składowiskoodpadów

ElektrociepłowniaSpalarnia

Biogazownia

Zajezdnia autobusów

Oczyszczalnia ściekówBiogazownia

Rzeźnia

Mleczarnia

Stacja uzdatniania

„Filling station”

Bionawózwww.biototal.se

Pociąg na biogaz

7% wszystkichpojazdówjeździ na biogazie

+ Biologiczna frakcjaodpadów komunalnych

Fabrykaczekolady

3 centra recyklingu

26 stacji recyklingu

95% ciepła(85%)

30% prąduchłód

RestauracjeSzkoły

SzpitaleSklepy itd…

Rolnictwo

RestauracjeSzkoły

SzpitaleSklepy itd

Rolnictwo

Source: NSR w Helsingborg

Rozlewanie bionawozu

Sztuuuczne nawooozy są

drooogie!

Fooosfor się kooończy...

NSR/Helsingborg

Rurociąg na bionawóz

Plan: Plantagon w Linköping

40 m

Ciepło odpadoweCO2

Koszty gospodarki odpadami w Szwecji

Suma kosztów: 1170 SEK (509 PLN) /osobę i rok z VAT

czyli 42 PLN/ osobę i miesiąc25% VAT jest wliczony, a średnia

szwedzka pensja jest 2,5 razy wyższa…

Nie licząc dochodów ze sprzedaży ciepła, energii, chłodu, biogazu!

Architektura

EnergiaPlanowanie krajobrazu

Ruch i transport

Gospodarka odpadami

Funkcje miejskie, przemysł, budownictwo

Zaopatrzenie w wodę

Informatyka i komunikacja

Publiczni i prywatnipodmioty

Odpady

Budownictwo

Woda i ścieki

EnergiaRuch i Transport

Funkcje miejskie

Planowanie krajobrazu

Osadyściekowe

Dochód za sprzedażwody!

Instalacja pompa ciepła

Sieć ciepłownicza

Dochód za sprzedażciepła

Dochód za sprzedażchłodu

Ciepło

Bio-nawóż

Uszlachetnianie

Gaz pojazdowy

Dochód za sprzedażbio-nawożu!

Dochód za sprzedażenergii elektrycznej

Dochód za sprzedażgazu do MZK!

Generator

Sieć chłodnicza

Chłód

Po tym procesietemperatura oczyszczonych

ścieków wynosi +1oC

Oczyszczone ścieki majątemperaturę +7-22oC

Oczyszczalnia ścieków

Wodna użytkowa w kranie

Prąd

w SztokholmieJezioro MälarenWoda „za darmo”

Biogaz

Lukse

mburgGre

cja

Irlandia

Portuga

lia

Hiszpan

ia

Włoch

y

Austria

Belgia

Holandia

Dania

Wielka

Brytan

ia

Niemcy

Francja

Finlan

dia

Szwecja

Polska

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Other

Electricty

Waste-non-RES

Renewables

Nuclear

Gases

Solid fuels

Petroleum products

L IE P E I A B NL DK GB D F SF S PL

50%

100%

Gross Inland Energy Consumption(Energy mix in % of total Mtoe) ( www.energy.eu/country_overview )

Inne

E. Elektr.

Prod. naftowe

OZE

AtomGazPaliwa stałe

Odpady/nie-OZE

GR

Ok. 70% w 1970r.

Dziękuję za uwagę!gunnar.haglund@foreign.ministry.se

606 289 957