Gıda,Tarım Ve Hayvancılık BakanlığıGaziantep İl Müdürlüğü

SAİT DEMİRKIRAN Gıda Ve Yem Şube Müdürü

29 Şubat 2012

GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞIGıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü

TÜRK GIDA KODEKSİ ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ

Tarih : 29.12.2011 Sayı : 28157 (3. Mükerrer)

5996 sayılı

Kanun

13.06.2010

4

Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu

MADDE 23 : Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, ambalajlama ve etiketleme ile ilgili usul ve esasları çıkarılacak yönetmelik ile belirler.

MADDE 24 :Piyasaya arz edilecek gıdalar, izlenebilirliği sağlamak amacıyla, uygun şekilde etiketlenmek zorundadır.Gıdanın, etiketlenmesi, tanıtımı, reklâmı ve sunumu tüketiciyi yanıltıcı şekilde yapılamaz.

Türk Gıda

Kodeksi

Yönetmeliği

29.12.2011

5

Yatay Gıda Kodeksi

Tüm gıdalara ve gıda ile temas eden

madde ve malzemelere uygulanacak olan

kriterleri içerir.

Dikey Gıda Kodeksi

Kapsadığı gıda veya gıda grubu veya

gıda ile temas eden madde ve malzemelere

yönelik olarak belirlenecek özel kriterleri

içerir.

TÜRK GIDA KODEKSİ ETİKETLEME YÖNETMELİĞİ

Genel ve belirli özel etiketleme kuralları,

Beslenme yönünden etiketleme kuralları,

Tanıtım ve reklâma ilişkin belirli kurallar,

Beslenme ve sağlık beyanlarına ilişkin kurallar.

! Kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve tıbbi amaçlı sular ile özel tıbbî amaçlı diyet gıdalar Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğundadır.

Son tüketiciye

ve

toplu tüketim

yerlerine

arz edilen

gıdalar

7

Kâr amaçlı olsun veya olmasın

kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya

tüzel kişiler tarafından gıdanın üretimi,

işlenmesi ve dağıtımının herhangi bir

aşamasında kontrolü altında yürütülen

faaliyetlerin, mevzuat hükümlerine

uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya

tüzel kişi.

Gıda

işletmecisi

8

Gıdanın tüketime hazır hale

getirildiği ve tüketilmek üzere son

tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya

sabit ya da hareketli tezgâhlar da dâhil

olmak üzere, hazır yemek hizmeti veren

işletmeler ile restoranlar, kantinler, okullar

ve hastaneler gibi işletmeler.

Toplu

Tüketim

Yeri

9

Gıdayı herhangi bir ticari iş veya

faaliyet amacıyla kullanmayacak olan en

son tüketici.Son Tüketici

10

DOĞRUDAN SATIŞ İÇİN HAZIR AMBALAJLI HALE GETİRİLMİŞ OLAN GIDA

Doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi,

miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat

veya üretim metodu açısından

yanıltmamalı,

Sahip olmadığı etkilere veya

özelliklere atıfta bulunmamalı,

Doğru

Bilgilendirme

Gıdanın

etiketlenmesi

yanıltıcı biçimde

olamaz.

12

Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere

sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel

niteliklere sahip olduğunu ileri sürmemeli

ve belirli bileşenler ve/veya besin

öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel

olarak vurgulamamalı,

Doğru

Bilgilendirme

Gıdanın

etiketlenmesi

yanıltıcı biçimde

olamaz.

13

Verilen bilgilerin doğru, açık ve

tüketici için kolay anlaşılabilir olması

sağlanır.

O gıdanın bir hastalığı önleme,

tedavi etme veya iyileştirme özelliğine

sahip olduğunu bildiren veya böyle

özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer

alamaz.

Doğru

bilgilendirme

14

Gıdanın reklâmı, tanıtımı, özellikle

de şekli, görünüşü veya ambalajı,

kullanılan ambalaj malzemesi,

düzenlendiği biçim ve sergilenme şekli için

de doğru bilgilendirme kuralları uygulanır.

Doğru

bilgilendirme

15

Gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında

pazarlayan gıda işletmecisi

Gıdayı ithal eden ithalatçı

! Gıdanın etiketlenmesinden sorumlu olan

gıda işletmecisi, zorunlu etiket bilgilerinin

gıdada bulunmasını ve doğruluğunu

sağlar.

Sorumlu kim

16

ZORUNLU ETİKET BİLGİLERİ

a) Gıdanın adı,

b)Bileşenler listesi,

c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem

yardımcıları,

ç) Bileşenler veya bileşen gruplarının

miktarı,

d) Net miktar,

e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son

tüketim tarihi,

Hazır ambalajlı gıdalar

ambalajın üzerinde veya

ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde

bulunur

18

Hazır ambalajlı gıdalar

ambalajın üzerinde veya

ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde

bulunur

f) Özel muhafaza koşulları ve/veya

kullanım koşulları,

g) Üreticinin veya ambalajlayıcının veya

ithalatçının veya dağıtıcının adı veya

ticari unvanı ve adresi,

ğ) İşletme kayıt numarası,

h) Menşe ülke,

ı) Kullanım talimatı,

i) Alkol miktarı

19

Hazır ambalajlı

gıda

Son tüketiciye satılmadan önceki ve toplu

tüketim yerlerinin dâhil olmadığı bir

aşamada pazara arz edilen gıdalarda,

Hazırlama, işleme, parçalama, bölme,

doğrama işlemleri için toplu tüketim

yerlerine arz edilen gıdalarda,

! Zorunlu etiket bilgileri ambalajın veya

etiketin ya da ticari belgenin üzerinde

bulunur.

20

Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine veya satış yapılan işletmede;

! Gıda işletmecileri, gıdayı alan gıda işletmecisine aktarılması gereken bilgileri sağlar.

! Zorunlu etiket bilgilerinin tümü, gıdanın satış yerlerine sevk edilmesi sırasında beraberinde yer alır.

! Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu etiket bilgilerinin tümü hakkında bilgilendirilir.

Hazır ambalajlı hale

getirilmeksizin satılan gıda

21

Satın alan kişinin görebileceği bir yerde veya gıda ile birlikte sunulacak bilgiler:

a) Gıdanın adı

b) Bileşenler listesi

c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem

yardımcıları

e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son

tüketim tarihi

h) Menşe ülke

Hazır ambalajlı

hale getirilmiş

gıda

Doğrudan satış

22

ZORUNLU BİLGİLERİN İÇERİĞİ

net miktar (g/L)alkol miktarı

“Bileşenler”

“ALERJEN”

“Tavsiye edilen tüketim tarihi” veya “Son tüketim tarihi”

Muhafaza/KullanımKoşulları

“İşletme kayıt no:...”

Menşe ülke“kullanım bilgisi” “hazırlama talimatı”

Gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi

“EK-2”

“P” veya ”L”

“Tanımlama İşareti”

24

veya

x-yüksekliği 6

punto büyüklüğü 7

x-yüksekliği: en az 1,2 mm x-yüksekliği: en az 0,9 mm (En geniş yüzey 80 cm² den daha küçük ise)

! Belirli gıdalar için uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla

Zorunlu etiket

bilgileri

(Ek-3)

25

Kolayca görülebilecek, açıkça

okunabilecek ve silinmeyecek şekilde

dikkat çekici bir yere yerleştirilir.

Diğer yazılı veya resimli unsurlar

vasıtasıyla herhangi bir şekilde

saklanamaz, kapatılamaz veya kesilemez.

Yazılar ile zemin arasında belirgin bir

kontrast olması sağlanır.

Zorunlu etiket

bilgileri

26

16 ncı maddede belirtilen durumlar hariç

aynı görüş alanı içinde yer alacak bilgiler:

a) Gıdanın adı

d) Net miktar

i) Alkol miktarı

Zorunlu etiket

bilgileri

27

! Tekrar kullanılabilen cam şişelerde ;

! En geniş yüzeyi 10 cm² den daha küçük olan ambalajlarda (“bileşenler listesinin” farklı bir yöntemle sunulması şartıyla);

a) Gıdanın adı,c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem

yardımcıları,d) Net miktar,e) Tavsiye edilen tüketim tarihi

veya son tüketim tarihi,

Zorunlu etiket

bilgileri

( İstisnalar)

28

net miktar (g/L)alkol miktarı “alk.

“EK-2”

29

“Bitkisel sterol ilaveli”

! Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün

içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı

yerine geçemez.

Resmi Ad

İlgili mevzuatta belirlenen ad.

“şeftali nektarı”

Gıdanın adı

30

Alışılagelmiş Ad

Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın

tüketiciler tarafından gıdanın adı olarak

kabul edilen ad.

“tarhana”

Gıdanın adı

31

Tanımlayıcı Ad

Gıdanın ve gerektiğinde kullanım amacının

tanımlanmasını sağlayacak, tüketicilerin

gıdanın gerçek doğasını anlamalarına ve

bu gıdayı karıştırılabileceği diğer

ürünlerden ayırt etmelerine imkân

verecek şekilde yeteri kadar açık olan ad.

“aşurelik buğday”

Gıdanın adı

32

Etiketinde ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken gıdalar

1. Belirli Gazlar İle Ambalajlanan Gıdalar

“Koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır.”

2. Tatlandırıcı İçeren Gıdalar

“Tatlandırıcı içerir.” (*)

3. Glisirizik Asit veya Glisirizik Asidin Amonyum Tuzunu İçeren Gıdalar

“Meyankökü içerir.”

İlave zorunlu

bilgiler

(EK-2)

33

4. Yüksek Miktarda Kafein İçeren Gıdalar

“Yüksek miktarda kafein içerir. Çocuklar veya hamile ya da emziren kadınlar için tavsiye edilmez.”

5. Bitkisel Sterol, Bitkisel Sterol Esteri, Bitkisel Stanol veya Bitkisel Stanol Esteri İlave Edilmiş Gıdalar

Kolesterol düşürücü ilaç tedavisi gören hastaların ürünü yalnızca tıbbi gözetim altında tüketmeleri gerektiğini bildiren bir ifade

……… gibi

İlave zorunlu

bilgiler

(EK-2)

34

! Hazır ambalajlı gıdalara ilişkin özel hususlarda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı mevzuatı ile uyumlu olarak ...

litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimleri kullanılır.

Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan gıdalarda bildirilmesi zorunlu değildir.

! +/- veya % değer olarak tolerans tartım değeri belirtilmesi istenmiyor.

Net Miktar

Ağırlıklar ve

ölçüler

35

℮

mL

g

İlgili mevzuat gereğince belli bir miktar

tipinin belirtilmesinin gerekli olduğu

durumlarda, bu miktar, bu Yönetmeliğin

amaçları açısından net miktar olarak kabul

edilir (örneğin; nominal miktar).

! Ek-6: Kurallar ve net miktarın

belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel

durumlar.

Net miktar

(EK-6)

36

Katı bir gıda sıvı ortam içinde

sunulduğunda, süzme ağırlığı da belirtilir.

Sıvı ortam, gıdanın hazırlanmasında

yardımcı ortam olarak kullanılan ve satın

alma sırasında belirleyici bir rolü

bulunmayan ortamı tanımlar.

Net miktar

bildirilirken

(EK-6)

37

Ortam olarak; su, salamura, gıda

asitlerinin sulu çözeltileri, sirke, şekerlerin

sulu çözeltileri, tatlandırma özelliğine

sahip diğer maddelerin sulu çözeltileri,

meyve veya sebzeler için bunların kendi

suları kullanılabilir.

Bu ortam, karışım şeklinde ve sıvı veya

dondurulmuş formda olabilir.

Net miktar

bildirilirken

(EK-6)

38

Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 2204 tarife

pozisyonunda yer alan ürünlerde, bu

ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak

belirtilir.

Diğer ürünlerde, Ek-8’de yer alan kurallara

göre belirtilir (hacmen % 1,2’den fazla alkol

içeren içeceklerde).

“%.... hacmen” en fazla bir ondalık hane “alkol” veya “alk.”

Alkol miktarı

(EK-8)

“Alk. %12 hacmen”“Alkol % 5,6

hacmen”

39

BİLEŞENLER LİSTESİ

Bileşenler kendi özel adları ile belirtilir. 6 ncı madde hükümleri ve Ek-4’te yer alan kurallar uygulanır.

1: Bileşenlerin Ağırlıkça Azalan Sırayla Gösterimine İlişkin Özel Kurallar

2: Grup Adı İle Belirtilebilen Bileşenler3: Gıda Katkı Maddeleri ve Gıda Enzimlerinin

Bileşenler Listesinde Belirtilmesi 4: Aroma Vericilerin Bileşenler Listesinde

Belirtilmesi 5: Bileşik Bileşenlerin Belirtilmesi

“Bileşenler

listesi”

(EK-4)

41

“ALERJEN ” bileşenler

“ALERJEN ”

işlem yardımcıları

42

Un, Yumurta,

Nişasta, Şeker, Fıstık, Sadeyağ,

KaymakÜretimi için elzem olan bileşenler dışında bir bileşen eklenmemiş olan peynir Süt içerir

Fındıklı çikolataTam buğday ekmeği

“ALERJEN ” bileşenler

“ALERJEN ”

işlem yardımcıları

43

Eğer gıdanın içinde bulunan birkaç bileşen veya işlem yardımcısı tek bir maddeden veya üründen geliyor ise ilgili bileşen veya işlem yardımcısının her biri için açık bir şekilde etiketleme yapılır.

Buğday unu, soya unu, malt (arpa içerir), şeker, kısmi hidrojenize soya yağı ve/veya pamuk tohumu yağı, fruktoz şurubu, peynir altı suyu (süt içerir), yumurta, vanilya, doğal aroma verici, tuz, kabartıcı (mono kalsiyum fosfat), emülgatör (lesitin(soya içerir))

DİĞER ZORUNLU BİLGİLER

! Parti işareti veya numarası taşımayan

gıdalar piyasaya arz edilemez.

Türk Gıda Kodeksi Gıdaların Ait Olduğu

Partiyi Tanımlayan İşaretler veya

Numaralar Hakkında Tebliğ (2012/7)’e

uygun olarak belirtilir.

(4/1/2012 tarihli ve 28163 sayılı R.G.)

Parti işareti veya

numarası

“P” veya “L”

45

Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay

İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre; onay

işlemine tabi olan gıda işletmelerinde

üretilen veya ambalajlanan gıdalar için;

Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen

Kuralları Yönetmeliğinde yer alan

tanımlama işareti ile ilgili hükümler de

uygulanır.

! Tanımlama işareti işletmenin onay

numarasını da içermektedir.

Tanımlama

işareti

TR06-0001

TÜRKİYE06-0001

46

Üreticinin adı veya ticari unvanı ve adresi,Ambalajlayıcının adı veya ticari unvanı ve adresi,İthalatçı veya dağıtıcı firmanın adı veya ticari unvanı ve adresi. (Eğer gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı yer ülke içinde değilse)

“Üretici”“Ambalajlayıcı”“İthalatçı”“Dağıtıcı”

.... gibi açıklayıcı ifadeler

Ticari unvan ve

adres

47

Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay

İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre; kayıt

işlemine tabi olan üreticinin veya

ambalajlayıcının işletme kayıt numarası,

“İşletme kayıt no: TR-34-K-000001”

İşletme kayıt

numarası

48

Gıda işletmecisinin, birden fazla

işletmesi var ise; gıdanın üretildiği

işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde

işaretlenmek şartıyla, diğer işletmelerine

ait kayıt numaraları da etikette yer alabilir.

İşletme kayıt

numarası

49

İşletme kayıt no: TR-34-K-000001 TR-16-K-000002

TR-01-K-000003

Menşe ülke

Menşei: Türkiye

Gümrük Kanunu(Md.17-22)

50

Uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir.

Gıdanın menşe ülkesi ile ana bileşeninin menşe ülkesi aynı değilse;

a) Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesi de belirtilir veya

b) Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı olduğu belirtilir.

Rusya menşeli buğdaylardan Türkiye’de üretilmiştir.

Mikrobiyolojik açıdan kolay

bozulabilen ve bu yüzden kısa bir süre

sonra insan sağlığı açısından tehlike teşkil

etmesi muhtemel olan gıdalarda “son

tüketim tarihi” kullanılır.

“Son tüketim tarihi: ……”“….. tarihine kadar tüketiniz.”

Son

tüketim tarihi

51

“Son tüketim tarihi” geçmiş olan gıdalar,

5996 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin

birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (ç)

bentlerine göre güvenilir olmayan gıda

olarak kabul edilir.

“Son tüketim tarihi” zorunlu olmayan ve

Ek-7’de belirtilenler dışındaki gıdalarda

“tavsiye edilen tüketim tarihi” kullanılır.

Son

tüketim tarihi

52

Belirtilen süre boyunca uyulması gereken

muhafaza koşulları varsa belirtilir.

“Tavsiye edilen tüketim tarihi: 14 Mart”“Tavsiye edilen tüketim tarihi: Temmuz 2012” “Tavsiye edilen tüketim tarihi: 2013”

“…. tarihinden önce tüketilmesi tavsiye edilir.”

Tavsiye edilen tüketim tarihi

(EK-7)

53

Gıdanın ambalajı açıldıktan sonra

uygun şekilde muhafazasını veya

kullanımını sağlamak için muhafaza

koşulları ve/veya tüketimi için zaman sınırı

belirtilir.

“ +4 derecede muhafaza ediniz. ”

“Açtıktan sonra buzdolabında muhafaza

ediniz ve 3 gün içinde tüketiniz.”

Özel muhafaza

koşulları ve/veya

kullanım

koşulları

54

BESLENME YÖNÜNDEN ETİKETLEME

Etiket üzerinde yer alan ve enerji değeri ile

besin öğeleri bilgilerini içeren bildirimdir.

Jenerik reklâmlar hariç olmak üzere,

etiketinde, tanıtımında veya reklâmında

beslenme ve/veya sağlık beyanı yer alan

gıdalarda zorunludur.

Beslenme

yönünden

etiketleme

56

Büyüme, gelişme ve vücudun

normal işlevleriyle ilişkili fizyolojik etkiyi

tanımlayan veya vücut fonksiyonlarını

geliştirmeye veya sağlığı korumaya

yardımcı etkisini belirten, ileri süren veya

ima eden beyandır.

Beslenme

yönünden

etiketleme

Sağlık beyanı

57

Grup 1 veya Grup 2’ye ilave olarak aşağıdaki besin öğelerinden birinin veya birkaçının miktarı da verilebilir.

Tekli doymamış yağ,Çoklu doymamış yağ,Şeker alkolü,Nişasta,Trans yağ,Kolesterol, Vitamin ve mineraller. (Ek-9 Bölüm 1)

Beslenme

yönünden

etiketleme

58

Besin öğesi gruplarına ait olan veya

bu gruplardan birinin parçası olan öğelere

ilişkin bir beslenme beyanı yapıldığında bu

öğelerin bildirimi zorunludur.

Beslenme

yönünden

etiketleme

59

Tüketicide endişeye neden

olabilecek biçimde; yazılı, resimli, grafik

veya sembolik gösterimler vasıtasıyla

vücut fonksiyonlarındaki değişiklere atıfta

bulunacak şekilde olamaz.

Beslenme ve

sağlık beyanları

Kullanım talimatına göre tüketime hazır hale getirilen

gıdayı temel alır.

60

Kesinlikle izin verilmeyecek sağlık beyanları :

Gıdanın tüketilmemesi durumunda

sağlığın olumsuz etkilenebileceğini ileri

süren;

Kilo kaybının miktarına veya oranına atıfta

bulunan;

Doktorların veya sağlıkla ilgili meslek

mensuplarının tavsiyelerine atıfta

bulunan;

Sağlık beyanları

61

NASIL UYUM

SAĞLANACAK

62

Yönetmeliğin

yayımı

tarihinden önce

(29.12.2011)

faaliyete geçen

gıda işletmecileri

63

1.7.2012 tarihinden önce piyasaya arz

edilmiş olan mevcut etiketler,

31.12.2013 tarihinden önce Yönetmelik

hükümlerine uygun hale getirilmiş

etiketler,

31.12.2014 tarihine kadar kullanılabilir.

! 31.12.2013 tarihinden sonra etiketleri,

Yönetmelik hükümlerine aykırı olan

gıdalar piyasaya arz edilemez.

5996 sayılı

Kanunun

yürürlük

tarihinden önce

(13.12.2010 )

faaliyete geçen

gıda işletmecileri

64

5996 sayılı

Kanunun

yürürlük

tarihinden önce

(13.12.2010 )

faaliyete geçen

gıda işletmecileri

65

5996 sayılı

Kanunun

yürürlük

tarihinden önce

(13.12.2010 )

faaliyete geçen

gıda işletmecileri

66

Geçiş süreleri

67

Özet olarak;

Gıda işletmecilerinin faaliyete başlama ve

gıdaları piyasaya arz etme tarihlerine göre

değerlendirme yapılır.DURUM SON TARİH

Mevcut etiketler 1.7.2012

Düzeltilmiş etiketler 31.12.2013

Piyasada bulunuş 31.12.2014

68

Teşekkür ederim