giai phau tuy song va tham kham
TRANSCRIPT
GiGi¶¶I phI phÉÉu chu chøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèng ng
vvµµ øøng dông trong lng dông trong l©©m sm sµµngng
HHííng dng dÉÉn khoa hn khoa hääc: TS. NguyÔn Vc: TS. NguyÔn V¨̈n Huyn Huy
CÇm b¸ thøc
®Æ®Æt vÊn t vÊn ®®ÒÒ
Tuû sèng lµ thÇn kinh TW
Chøc n¨ng dÉn truyÒn
Chøc n¨ng thùc vËt
Mçi vïng c¬ thÓ ®îc chi phèi bëi mét khoanh tuû nhÊt ®Þnh.
Gi¶i phÉu: kh¸m, ®¸nh gi¸ tæn th¬ng, sùhåi phôc thÇn kinh, tiªn lîng chøc n¨ng.
Môc tiªu: M« t¶ gi¶i phÉu chøc n¨ng tuûsèng vµ øng dông trong th¨m kh¸m
HH××nh thnh thÓÓ ngongoµµii
Tñy sèng cã h×nh trô dÑt, mµu tr¾ng x¸m, cã hai chç ph×nh
Ph×nh cæ t¬ng øng víi nguyªn ñy ®¸m rèi thÇn kinh c¸nh tay
Ph×nh th¾t lng - cïng t¬ng øng víi nguyªn uûcña ®¸m rèi th¾t lng –cïng
Bê trªn C1
Bê trªn ®èt L2
HH××nh thnh thÓÓ trongtrong
ChÊt x¸m h×nh ch÷ H gåm: sõng tríc, sõng bªn vµ sõng sau.
ChÊt tr¾ng bao quanh chÊt x¸m, cã ba thõng: tríc, bªn vµsau; mçi thõng chøa c¸c bã vµ d¶i.
èng t©m tuû n»m gi÷a tuû x¸m
HH××nh thnh thÓÓ trongtrong
Sõng tríc chøa th©n cña c¸c n¬ ron vËn ®éng
Sõng sau chøa th©n n¬ ron c¶m gi¸c
Sõng bªn chøa th©n n¬ ron tù chñ
HH××nh thnh thÓÓ trongtrong
C¸c rÔ thÇn kinh tho¸t ra ?
HH××nh thnh thÓÓ trongtrong
RÔ tríc lµ rÔ vËn ®éng
RÔ sau lµ rÔ c¶m gi¸c
RÔ vËn ®éng + rÔ c¶m gi¸c = th©n thÇn kinh sèng (hçn hîp vËn ®éng c¶m gi¸c)
Th©n thÇn kinh sèng chia ra hai ngµnh:
Ngµnh tríc (cæ, th¾t lng, cïng) tham gia t¹o ®¸m rèi, ë ngùc t¹o TK liªn sên.
Ngµnh sau chi phèi cho c¸c c¬ vïng sau cña c¬ thÓ
CC¸̧c mc mµµng cng cñña tua tuûû
Mµng cøng (dura)
Mµng nhÖn (arachnoid)
Mµng nu«i (pia)
Gi÷a c¸c mµng cã c¸c khoang, khoang díi nhÖn chøa dÞch n·o tuû
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
Chøc n¨ng dÉn truyÒn vËn ®éng (cã ý thøc vµ kh«ng cã ý thøc)
Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c
Chøc n¨ng ph¶n x¹
Chøc n¨ng thùc vËt
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
1. Ch1. Chøøc nc n¨̈ng dng dÉÉn truyÒn vn truyÒn vËËn n ®é®éngng
§êng vËn ®éng cã ý thøc, cã hai n¬ ron:
Vá n·o [nr1]
Sõng tríc tuû[nr2]
Nh©n tk sä (III, IV, V, VI, VII)
[nr2]
C¬ toµn th©n C¬ ®Çu mÆt
Bã vá nh©nBã vá tuû
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
§êng vËn ®éng kh«ng ý thøc (®êng ngo¹i th¸p): lµ ®êng tõ cÊu t¹o líi cña th©n n·o ®i xuèng tuû sèng qua c¸c bã líi - tuû gi÷a vµ bªn.
Vá ®¹i n·o cã ®êng liªn hÖ víi cÊu t¹o líi cña th©n n·o, chÞu ¶nh hëng cña thÓ v©n, nh©n díi ®åi thÞ, chÊt ®en vµ tiÓu n·o qua nh÷ng vßng tiÕp nèi phøc t¹p
1. Ch1. Chøøc nc n¨̈ng dng dÉÉn truyÒn vn truyÒn vËËn n ®é®éngng
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
2. Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c
Da mÆt (V) NR 1
NR 1 NR 2
NR 2
H¹ch c¶m gi¸c (d©y V)
NR 3
C¶m gi¸c n«ng
NhiÖt
§au
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
2. Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c
NR 1NR 2
NR 2
NR 3
C¶m gi¸c s©u ý thøc
Nh©n thon
Nh©n chªm Hµnh n·o
§åi thÞ
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng2. Chøc n¨ng dÉn truyÒn c¶m gi¸c
NR 1 NR 2
C¶m gi¸c s©u kh«ng ý thøc
Bã tuû-tiÓu n·o tríc
Vµo cuèng tiÓu n·o trªn
Bã tuû-tiÓu n·o sau
Vµo cuèng tiÓu n·o díi
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
Bã chªm
Bã thon
Tuû- tiÓu n·o (lng)
14: D¶i tuû-®åi thÞ bªn (§au/nhiÖt); 13 - 15 b¶n thÓ kh«ng ý thøc
3-9 V§ cã ý thøc; 4 V§ kh«ng ý thøc
16:B¶n thÓ cã ý thøc; 17: Xóc gi¸c tinh tÕ
ChChøøc nc n¨̈ng tung tuûû ssèèngng
Chi phèi cho ruét non:
Giao c¶m: T5-T10
Phã giao c¶m: d©y X
Chi phèi cho ®¹i trµng
Giao c¶m: T5-T10, L1-L3
Phã giao c¶m: d©y X, S2-S4
Chi phèi cho bµng quang
Giao c¶m: L1-L3
Phã giao c¶m: S2-S4
3. Chøc n¨ng thùc vËt
X
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Chi phèi
Chi phèi theo khoanh tuû (cord segment)
Nhãm c¬ chung ®o¹n tuû (myotome)
Vïng (khoanh) da chung ®o¹n tuû (dermatome)
øng dông
ChÈn ®o¸n møc tæn th¬ng (cao, thÊp)
ChÈn ®o¸n ®é tæn th¬ng (nÆng, nhÑ)
Tiªn lîng chøc n¨ng: cæ, ngùc, th¾t lng, cïng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Sö dông ph¬ng ph¸p thö c¬ b»ng tay cæ ®iÓn
Kh¸m ë t thÕ n»m ngöa, ®Æt c¸c khíp ë tthÕ thÝch hîp
Cè ®Þnh phÝa trªn vµphÝa díi khíp th¨m kh¸m ®Ó ®¶m b¶o sinh c¬ häc ®óng t¹i c¸c c¬cÇn kh¸m
0 = liÖt hoµn toµn.1 = co c¬ sê thÊy hoÆc nh×n thÊy.2 = co c¬ khi lo¹i bát¸c dông cña träng lùc3 = co c¬ th¾ng ®îc søc c¶n cña träng lùc.4 = co c¬ th¾ng søc c¶n nhÑ. 5 = co c¬ th¾ng søc c¶n m¹nh
Th¨m kh¸m vËn ®éng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Cã hai lo¹i c¶m gi¸c cÇn th¨m kh¸m lµ ®au vµ sê mã.
Thang ®iÓm
0 = mÊt hoµn toµn CG
1 = khiÕm khuyÕt CG
2 = b×nh thêng
Th¨m kh¸m c¶m gi¸c
Møc c¶m gi¸c (sensory level) ®îc x¸c ®Þnh lµ ëkhoanh tuû thÊp nhÊt mµ t¹i ®ã c¶ c¶m gi¸c ®au vµch¹m nhÑ vÉn cßn nguyªn vÑn ë c¶ hai bªn c¬ thÓ
Møc vËn ®éng (motor level) ®îc x¸c ®Þnh lµ ëkhoanh tuû thÊp nhÊt mµ t¹i ®ã chøc n¨ng vËn ®éng cßn b×nh thêng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Møc tæn th¬ng thÇn kinh (neurologic level of injury)lµ møc thÊp nhÊt mµ ë ®ã c¶ vËn ®éng vµ c¶m gi¸c ®Òu b×nh thêng (ë hai bªn c¬ thÓ)
X¸c ®Þnh møc tæn th¬ng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Chøc n¨ng vËn ®éng vµ c¶m gi¸c hoµn toµn b×nh thêngE
Tæn th¬ng kh«ng hoµn toµn, chøc n¨ng vËn ®éng ®îc
b¶o tån vµ bËc thö c¬ lín h¬n 3D
Tæn th¬ng kh«ng hoµn toµn, chøc n¨ng vËn ®éng ®îc
b¶o tån vµ bËc thö c¬ nhá h¬n 3C
Tæn th¬ng kh«ng hoµn toµn, cßn c¶m gi¸c nhng kh«ng cßn vËn ®éng díi møc tæn th¬ng kÓ c¶ vïng S4-S5
B
Tæn th¬ng hoµn toµn vËn ®éng vµ c¶m gi¸c díi møc tæn th¬ng kÓ c¶ vïng S4-S5
A
DiÔn gi¶iASIA
X¸c ®Þnh ®é tæn th¬ng theo Asia
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Héi chøng tuû trung t©m: thêng x¶y ra ë vïng tuû cæ. L©m sµng thÊy c¶m gi¸c ®îc b¶o tån, bÖnh nh©n yÕu c¬ chi trªn nhiÒu h¬n chi díi
NÆng: chØ b¶o tån c¶m gi¸c
Trung b×nh: b¶o tån c¶m gi¸c, cßn vËn ®éng kh«ng h÷u Ých
NhÑ: b¶o tån c¶m gi¸c, cßn vËn ®éng h÷u Ých
C¸c héi chøng l©m sµng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Héi chøng nãn tñy
• LiÖt hai chi díi
• Rèi lo¹n chøc n¨ng bµng quang vµ ®êng ruét
• ThiÕu hôt c¶m gi¸c ®èi xøng hai bªn yªn
C¸c héi chøng l©m sµng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Héi chøng ®u«i ngùa
• B¹i, liÖt hai chi díi vµmÊt toµn bé ph¶n x¹, ch¬ng lùc.
• Teo c¬ hai chi díi
• YÕu hai chi díi ë nhiÒu tÇng tñy gièng nh bÞ tæn th¬ng ë vÞ trÝ trªn nãn tñy
C¸c héi chøng l©m sµng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
HC Brown-SÐquard
YÕu c¬ vµ thiÕu hôt c¶m thô b¶n thÓ ë mét bªn
MÊt c¶m gi¸c ®au thÊp h¬n mét khoanh tñy ëbªn ®èi diÖn
MÊt c¶m gi¸c nhiÖt thÊp h¬n hai khoanh tñy ëbªn ®èi diÖn
C¸c héi chøng l©m sµng
øøng dông ng dông –– ThTh¨̈m khm kh¸̧mm
Héi chøng tñy tríc
C¶m thô b¶n thÓ, c¶m gi¸c sê mã vµ c¶m gi¸c s©u ®îc b¶o tån
MÊt c¶m gi¸c ®au vµvËn ®éng ë díi vÞ trÝ tæn th¬ng
C¸c héi chøng l©m sµng
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
C1C1--C3C3
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
C1C1--C3C3
C4C4
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
C5C5
C5C5
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
C6C6
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
C7C7--c8c8
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
§K hoµn toµnb»ng tayCã thÓL¸i xe
Kh«ng thÓ§i
Khung ®øng, KAFO§éc lËp§øng
§Öm chèng loÐt§éc lËpXe l¨n
§Öm chèng loÐt§éc lËpV§ trªn giêng
S«ng tiÓu§éc lËpCS Bµng quang
Thay ®æi toilet§éc lËpCS Ruét
§éc lËpH« hÊp
ThiÕt bÞTiªn lîngChøc n¨ng
T1-T9
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngngT10-L1
§K hoµn toµnb»ng tayCã thÓL¸i xe
N¹ng, khung tËp ®i, AFO, KAFO
Cã thÓ§i
Khung ®øng§éc lËp§øng
§Öm chèng loÐt§éc lËpXe l¨n
§Öm chèng loÐt§éc lËpV§ trªn giêng
S«ng tiÓu§éc lËpCS Bµng quang
Thay ®æi toilet§éc lËpCS Ruét
§éc lËpH« hÊp
ThiÕt bÞTiªn lîngChøc n¨ng
TiTiªªn ln lîîng chng chøøc nc n¨̈ngng
§K hoµn toµnb»ng tayCã thÓL¸i xe
N¹ng, khung tËp ®i, gËy, AFO, KAFO
Cã thÓ§i
Khung ®øng§éc lËp§øng
§Öm chèng loÐt§éc lËpXe l¨n
§Öm chèng loÐt§éc lËpV§ trªn giêng
S«ng tiÓu§éc lËpBµng quang
Thay ®æi toilet§éc lËpRuét
§éc lËpH« hÊp
ThiÕt bÞTiªn lîngChøc n¨ng
L2-S5
