esfera pública e democratização

40
! "#$ % & %’$ !%" $ (( !$ ($! $)"%%$ *"$ "$ $)%$ ! + (,-% " ($% $%-"%./$ %)% !$ ) % !)$%0./$ ! + (,-% 1 ! )$-%%0./$ %%"%$%0./$ ! %-!! $)"%% 2 !$ %!!/$ *" (%%() ! $%!! %% *" ($") ! )"") .!$ $ $$ ! ) ($-) $%-"%.3 -$!$ ) $!%.3 ! %’"!! %-!! !%"% % ! (3 !$ %)(%$ 1’%$ !$ %) +"%$% $+$) $ )$!$ ! !)$% !%-% ! 4-) 1) ! ! ). *" $)($)) $ ($% )%(5%$ !$ ($! $)"%%$ ($ ") !%’5%$ 2($%5%$6 $- $ $%$ ) " %.3 $) $" *"$ ’$% ! ($! %$ 1’% ($! 7(% !*"!) $ !8%$ ! "$$)% ! + (,-% %+$) ! + (,-% ($8% ) 0/$ !$ !$)8%$ *" 8 7) $ % (%!$ $9)%$ -"$% $)"%./$ ! ) ! $%!! %% :$! $)"%%$ ;)$%0./$ + (,-% <= % !%" = $ $+ = $))"%% ($> $)% +" $+ = ("-% (= ! % ($% $%-"%$ %)% % %> $+ = !)$%0%$ $+ = ("-% (= - )$-%%0%’ ! %%"%$%0%$ $+ $))"%% +!$) +$ %%0 (%%( % %% $% ! ?%’ $ "!! = $= =%’ $" $ %" ($-) ! $%-"%$ -$! $ *" ) ! !%"% +!$) + +$) = (" $+ = ’% %)(% $+ -=$ 1 ") /$ )(%! !$ (!$ $ ! " #$% &$’ ( $ %0!$ "!./$ @$*"%) -"$ $ !% ! -% ! $) $ ($%$ ! A: "!./$ ! )($ B A%C% <$$’% !$ !$ !$ :)-"$ A: D: E$= D%%FG?+" ) H% !$ A$ A"" %)= AA %$) ! (’ %.3 $ %! !$ 7$ % & ) $)"%./$ $ (! $ * ! + , " ! "$- *" %’ $ . !$ +%!$ $ %0!$ ($ %"$ %%$ ! +$)./$ ) A%C% <$$’% A< $ !% ! )-$ ! D& :$+$ % !$ A"$ ! I%%" ) A%C% 4") 2%$$+%6 ! DH H ) %$$+% ( DA )%J >+!K"+)-

Upload: barbara-cristina-mota-johas

Post on 05-Dec-2015

5 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

Analise do papel da esfera pública em Habermas

TRANSCRIPT

Page 1: esfera pública e democratização

���������������� �������������������������������������������������

����������������������� ��������������� �����������������������������

��

� ���������� ���!���� �"#$�� �% ���

���� ���&� � �%'$� !%��"��� $� (�(��� !$� ($!� � �$)"�%���%�$� ������������� �� ���� ��*"���$� ��" �$� �$ )��%�$� !�� ��+� �� (,-�%��� �������� ������� �"�� ($����%��� �$�� %-"%./$� ���%)%�������!$��)��%������!�)$� ��%0�./$�!����+� ��(,-�%����� ��1��!��)$-%�%0�./$���%���%�"�%$���%0�./$� !��� �%-� !�!��� �$)"�%���%���� 2������� ����� �������� !$���%!�!/$�� *"�� (� �%�%(�)� !�� �$�%�!�!�� �%�%�� ��������� ������� �� *"�� ( $�" �)������!� ���� )"�"�)����� �����.��!$� $� �$�����$� ��� ��� !�� ��)���� ( $-��)��� ���$�� %-"%.3��� ���-$ �!$�� �)� �$�!%.3��� !�� %'"��!�!�� �� �%-� !�!�� !%��" �%��� �%� ���!��� ( ���3��� !$�� %)(� ��%�$�� ��� ��1'%�$�� !$�� �%���)��� +"��%$��%��� �$�+$ )�� $�)$!��$� !��!�)$� ��%�� !��%-� ��%��� ����������� ���������� !��4�-� )������1)�!�� !��� ��� � ��� �)��.��� *"�� �$)( $)���)� $� ($����%��� �)���%(��5 %$� !$� ($!� ��$)"�%���%�$�� �( �����$� ")� !%�'�5��%�$� 2( $�%�5 %$6� �$- �� $� �$���%�$� �)� �"���%��� �.3��� �$)� $"� ��� *"�� $� ����'$ %��� !�� ($!� � �� ����� ������ ��� ����� �� ���������� ����� �� �� ����� ��� ������ ��� �� ����%$� ��� ���� ��� ��1'%�� ($!�� �7(�%�� ��!�*"�!�)����� $� !���8�%$� !�� �"�$�$)%�� !�� ��+� �� (,-�%��� %�+$ )��� �� !�� ��+� ��(,-�%��� ($�8�%��� �������� ��������� ������ �)� �0/$� !$� !$)8�%$� *"�� �8� �7� ��)�$��%��� ������( %��!$������$�9)%�$�����-" $� ��%�������$)"�%��./$�!��)�������������������� !� �$�%�!�!�� �%�%��� :$!� � �$)"�%���%�$�� ;�)$� ��%0�./$�� ��+� ��(,-�%����������������

����������<=��� �%����!%��"������=�� $���$+��=���$))"�%���%���($>� ���������������� ����������$ )��%���+���" ��$+��=��("-�%���(=� ���������� ���������!�%���($����%����$�� %-"�%$���%)%��� %�� �%�>� $+� �=�� !�)$� ��%0��%$�� $+� �=�� ("-�%�� �(=� �� -�� )$-%�%0%�'� ��!�%���%�"�%$���%0��%$��$+��$))"�%���%���+ ��!$)�� �������� ������������� +$ ��%�%0����(� �%�%(���� %�� �%�%�� �$�%���� ��������� ������� ��!� ���?%�'� �$� "�!� ����!� ���=� $�=� � ���=%�'� �$�����"�� $�� %��"���� ( $-��)�� ��!� �$�� %-"�%$��� ���-$ ���!� $�� �*"����� )����!�!%��" �%���+ ��!$)�+ ���+ $)��=��( ���" ���$+��=���� ���'%��%)(� ��%����$+�

���������������������������������������������� ����� � �-��=$� 1� ")�� �� �/$� �)(�%�!�� !$� ����� �( ������!$� �$���� !���� "����� ������ #����$�%���� �� ��� � &��$'�� ������ ��� �� ���� ���� (������ ������� �����$� ���%0�!$� ��� �"�!�./$�@$�*"%)���-"�$�� ��� �� $�� !%��� �� �� ��� !�� �- %�� !�� ������ �$)� $� �($%$� !�� A�:���� �"�!�./$� !���)(� $� B� A%C��%�� �� <���$�$'%�� !$� ����!$� !$� :� ��)-"�$� �� ��A�:��� D�:��� E$��=��D�%�� �%�F�G� ��?+" ���)�H�%����!$�A��� $�A"��" ��� ��%�����)��=����AA ����% �$�)��!��(����'������%��.3��� �� �$���� ��% �!��� !$� ��7�$������������ ����%� &����� �)��� �� ���� �� ��� ������������$)"�%��./$�$ ����( ������!���$�*���� !����+�������,� "���� !������������������� "������$-�����*"��%���' ��$��.�����!$� �+� %!$������$�� ���%0�!$�(��$�����%�"�$� ��%��% $�!����+$ )�./$��)�A%C��%����<���$�$'%����� �A<����� ��$��!%�����������!������)- $�!�����������D����&����: $+���$ ����%���������!$�A" �$�!��I%����%��" ���)�A%C��%���4")�����2�%�$�$+%�6�!��D�H���H��� ���)��%�$�$+%��(����D�A�����)�%�J�>�������+� ���!��K"+)��- ��

Page 2: esfera pública e democratização

���

���������������� �������������������������������������������������

+"���%$���������)���!�(��!%�'�$���=��)$!���$+�!��%-� ��%���!�)$� �������������������������$+�4�-� )���� ����!!%�%$���$�!��� %-%�'��=���= ������=����$)( $)%����=���)���%(��$ �� ($����%��� $+� �=�� �$))"�%���%��� ($>� �� �� ( ������ �� !%�'�$�%��2( $�%�%$���6�$���=���$���(��%���=�% �%��� ���%$���>%�=�$�=� �+$" �����'$ %���$+�($>� ��������� ��� ��/��� �� ���� ��/��� ����� � ��/�� ���� ����� ��/�� �� ��!� �� ����"����>=��=� � �"�=� �� �� ���'�� ���� �!�*"������ �7(��%�� �=�� !���%��� $+� �=�� �"�$�$)�� $+�%�+$ )���("-�%���(=� ����!��=��($�%�%����("-�%���(=� ���������� ��������� ������%���=���"-#���� � ��� >=$� (" �"�� ( %����� ��!� ��$�$)%�� %��� ������ -" ��"� ���� ��!� )�����$))"�%���%$����� "�#$�%�!�A%�%���$�%�����A$))"�%���%���($>� ��;�)$� ��%0��%$���:"-�%���(=� ���

Page 3: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

�������������

;$�($��$�!���%����+%�$�5+%�$��$�%$�5'%�$��$�( $����$�!��)$!� �%0�./$��$�%���

�� �"��" ��� )$!%+%�$"� �� %���' �./$� �$�%��� �� $�� ( $����$�� !�� �( ��!%0�'�)� �$�%���

���0����1�����0�����$��"-� �% �!�� ��%'%/$���!���%!��1�%���$�+"�!�)���$�(,-�%�$�!��

)$ ���� ($�8�%��� �� !% �%�$�� �7(�%���!$� �)� (� ��� �� �7(���/$� =%��5 %��� !$�� �'%)���

!�)$� L�%�$�� �%-� �%���$�$�%!������<���)$!� �%0�./$� � $"7���$��%'$�$�( $-��)��!��

�0$�-%�%!�!��!$���"��$���$�%�%���%'�!$��B�����-%�%0�./$�!���$�%�!�!�����*"��#L��/$�

($!��)�%���� � ��$��%!$���( %$ %��234445���������������$-�%����������������������

�����6���$-���� ���7�24� ��H����������(���M6���)� �0/$�!$�N+��$�!$�(�" ��%�)$O�

�(���� ��������������������!$� %��$�!$�!%�����$�2!����$ !$� �0$L���6�� %��$�1��!$�

�$�+�%�$� ��� �� �� (�" ��%!�!�� !�� %!�%���� ( �+� C��%���� �$��%�.3���� �03��� ���

( %��%(��)��������(����!%�� �%!�!��!��+$ )���!���%!���1������������ ���� 8��%����

!����$�%�!�!����$)(��7�����

A$)��� ��������� � ������ �� �"�$ %!�!�� �(%��C)%��� �������� ��.������8��� !$��

�$���%�$��!��)���+8�%���+$%�!���$��!��(� ��$�!%��" �$��(%��C)%�$�($ ��!$ �!���N-$���

�03��O�� �*"� ��!$� �� �"(� �./$� !�� �0/$� ( L�%��� ��*"���$� +��"�!�!�� �"-#��%����

��#�� !�� ")� �"#�%�$� �%�'"�� � 2�"#�%�$� � ������!������ ?���%��$6�� ��#�� !�� ")�

)�� $��"#�%�$��$�%$($�8�%�$� 2�� �$���!�� '� ��� $"����"�%���6�� ($%�� $� !%�'�5��%�$� !$�

�$��$� ��)($�!�)��!��")�� ��($���-%�%!�!��=%��5 %��� 2�$�%!L %�6�!��=")��%!�!����

�8����'�$-����)�+�����$��!��$���)-%����%��( $!"0%!$��(��$�"�$��/$�1�%�$�!���%C��%��

�� !�� ����$�$'%��� B�� %��� ���.3��� �"'C�%���� )$!%+%��!$ ��� !�� ���" �0�� �� !$� �� �

=")��$�� �$� "�$� �/$� ��%$���� �� %'"��%�L %$� !$�� ��" �$�� �/$� ��$�L��%��� B�

$ '��%0�./$� !�� �%!�� =")���� ���� �!�� ��� ��$�$)%��� �$�� )� ��!$�� �/$�

!�)$� ��%0�!$��� B�� $�!��� )%' ��5 %��� �$��%�����%��� �$� !���)( �'$� �)� )������ B�

� %���+%�����% ��'�$-�����$�+"�!�)�����%�)$� ��%'%$�$����$��� $ %�)$��+��9)��$��*"��

� ������!� �)����+ $���% ���!$������!$����*"���($ �%��$�� �*"� �)�")��$ %����./$�

1�%�$�($�8�%��� +"�!�)������ �� $� !�����$��%)���$� !�� ")�� �"��" �� ($�8�%��� �������� ��

9�������-����!���$�N"�$�(,-�%�$�!�� �0/$O����

���������������������������������������������A+��&I�P������H��+ �!$����:�� �%������������ �� ��4��/$�:�"�$J�:�"�"���������(�����������P� ���)-1)���:�I��Q� ��&��$��&���������������������4�:�� 5($�%�J�P$0�����������$- ��"!$����:� ���������&���$�+�%�$��!���$����1($��������7%'C��%��!��")��$ %����./$�1�%�$�($�8�%���+"�!�)�������(������������

Page 4: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

�)� )�%$� �� ������ !���+%$��� =%��5 %�$��� �$)$� $� ����!$� �� �� �$�%�!�!�� �%�%��

($!�)�!�+��!� �����$�� ��( $����$����$�9)%�$��( �!��5 %$��*"���$)( $)���)�$�

+"��%$��)���$� !��� %���%�"%.3��� !�)$� L�%���� �)� �$���7�$�� !�� '�$-��%0�./$� ��

� ������%$���%0�./$R� A$)$� �� �$�%�!�!�� �%�%�� ($!�� +�0� � + ����� �� ")� ����!$� *"��

��!�"� B� ( ���/$� !$�� %��� ������ � ������%$��%�� !$�� %)(� ��%�$�� �%��C)%�$�

+"��%$��%�R� A$)$� !�)$� ��%��� �$��$�%!�!��� 2$"� �)� �$��$�%!�./$6� ($!�)� ���

( $��'� �!��( $����$����$�9)%�$��'�$-�%����� ������%$��%��*"���$ $�)����-�����

!���"��� %���%�"%.3���!�)$� L�%���R�D)���$���(./$� � �!%�%$����!���$�%�!�!���%�%����

���� ��%0�!�� !�� ����!$� ($!�� ��($�!� � �!�*"�!�)����� �� ��%�� !���+%$�R� S"��� $�

(�(���!�� �$�%�!�!�� �%�%�� �������$���7�$R�:$!�� �� �$�%�!�!�� �%�%��)$!��� �����+� ��

(,-�%����������� ������!��)$!$����$ �L����)�%��%�+�"�����������( $����$R�S"�%�����

($��%-%�%!�!���!���$�$��!����=$��%���%�"�%$��%����!��!��%-� �./$�(,-�%����;������ ��

������������ (� �� $� ( $����$� !�� !�)$� ��%0�./$� !�� ��+� �� (,-�%��� ���%$���� ��

� ������%$���R����%�!�J�*"�� �%($�!���"78�%$� ($!���%�!���� +%�$�$+%��($�8�%���( ���� �B�

�$)( ����/$� !�� �"��" �� ($�8�%��� �)� �$���7�$�� !�� '�$-��%0�./$� ��

� ������%$���%0�./$R�

T� �"0� !$�� �$�$�� !���+%$�� *"�� ��� %)(3�)� �$�� �'%)��� !�)$� L�%�$��

�$��$�%!�!$��2$"��)��$��$�%!�./$6��$�( �������� �-��=$� %�����%'��$�(�(���!$�($!� �

�$)"�%���%�$���������������� ������*"���$� ��" �$��$ )��%�$�!����+� ��(,-�%���

�������� ���������"��($����%��� �$�� %-"%./$��� �%)%���� ���!$��)��%����$�( $-��)��!��

!��($�%�%0�./$� �� !�)$� ��%0�./$� !�� ��+� ��(,-�%���� :� �� ����$��4�-� )��� ( $�" ��

�7(�%�%�� � �� ���./$� ��� �� ������ �� ��<=��� �� (� �% � !$�� ( ���"($��$�� !$� �'% �

�$)"�%���%�$� �������������� +�������� �� �"�� � ���+$ )�./$� �)� ($!� �

�$)"�%���%�$� ��� ��+� �� (,-�%��� �� ��1�� !�� )$-%�%0�./$� �� %���%�"�%$���%0�./$� !���

�%-� !�!����$)"�%���%������������ �������������!$���%!�!/$��*"��(� �%�%(�)�!��

����������������������������������������������A+��4� ��H��U�@V '��U���<�W��E����@$��(=������>�� �����? �����0�$-�@��$- �� �0/$��� ��%'%/$�����!���/$�:�"�$J��!�%���X�I�� ���������(����������$�(���$�($�8�%�$�#" 8!%�$��4�-� )����%����%�!��")���1 %�� !�� �����$�� *"�� �7(�%��)� ($ *"�� �� !������-%�%0�./$� �$�%��� ��"���� !�� ")� ( $����$� !��)$!� �%0�./$�*"���(� ����)�������� $"��)��$��(�$J��6���� ���+$ )�./$�!$���%!�!/$���)��"#�%�$��!�� !% �%�$�� *"�� �"��)� �(����� (���� ( ��� ��./$� !�� �"��� �%-� !�!��� ��'��%���� !�� �./$� 2!% �%�$���"-#��%�$�6U�-6�H� ��!$��*"���/$����!�%7�)� �'"�� �!�)$� ��%��)����U��6�����+� ��(,-�%����$ �������$�$�%0�!��(������$�$)%����(����-" $� ��%���� ��1��!����"��)����%�)$��!���./$��$���!$��(� ��+%���%��� ")����%�� �� ��� ��1'%�$�U� !6� &� N( %���%�)$� !$� �%!�!/$O� !��$ ����� !$� ����0%�)���$� !�� ��+� ��(,-�%���� $� *"�� %)(�%���� ($ � �"�� ��0�� ��� (� !�� !�� ��'%�%)�./$� (,-�%��� !�!�� �� %)($��%-%�%!�!�� !��+$ )�./$�!��$(%�%/$���!���$���!��*"���$��� ��)�����( $-��)���!�� %��� �����'� ���� ��)�!�%7� �!��)���%$�� ����*"���3���)$-%�%0�!���($ ���')���$���$�%�%���$)�!�)��!�����(��8+%���U��6����"�C��%��!�� )����%�)$�� %��� ���%$��%�� ( $)$�$ ��� !�� ( $����$�� !�)$� L�%�$�� !�� �$)�!�� !�� !��%�/$� ����%�$��B� �$�"./$�!���$�+�%�$��)%�%�� ���� %)(������($�8�%�$����� %������$�9)%�����$)� �(� �"��3���'�$-�%�U�+6�&���"���%��"����$�����$���%�"�%$���%0�./$�!$�!% �%�$�%��� ���%$������*"���$�)����%�)$�!�������'"� !��!��)%�$ %���%�+�%'%!���($ ��$�+�%�$��($�8�%�$�)%�%�� ����

Page 5: esfera pública e democratização

�M��

���������������� �������������������������������������������������

�$�%�!�!�� �%�%�� ��������� ������ �� ( $�" �)� �����!� ���� �� �����.� � $� �$�����$�

��� ���!����)����( $-��)������$�� %-"%.3������-$ �!$���)��$�!%.3���!��%'"��!�!��

�� �%-� !�!�� !%��" �%���� �%� ��� !��� ( ���3��� !$�� %)(� ��%�$�� ��� ��1'%�$�� !$��

�"-�%���)��� +"��%$��%�� 2)� ��!$�� -" $� ��%�� �� !% �%�$6�� �$�+$ )�� $� )$!��$�

!��%-� ��%�$�!��!�)$� ��%���������������������������������

A$�+$ )�� ����)$!��$����(� �%�%(�./$�!%��" �%��)����� %���"�%���!���%!�!/$��

�$���%�"%�$��,���$�!$�( $����$�!�)$� L�%�$��9��������������� ������0�������

�%��+$ )�./$�!��$(%�%/$�(,-�%�����!���$���!�������=�����7(�%���%���!$���7$�%��� �$�

��� ���$-� ��%��($("�� � �A�����������8�����!% �%�$��=")��$�� ���� ��� �������

(� �% � !�� � ���+$ )�./$� !$����� ����� ��� ��� ����� ���� �)����� ����� ������ �� ���

�������� ������$-��2!��%-� ��%��6�!��!�)$� ��%�� ��"�����)�")��������$-���� ����

-����!�� �$� ������ �� ����� !�� �%!�!/$�� *"�� ( $�" �)� �$$ !��� � ��� ( �����3��� !��

���%!�!��!$�� ��"�� ��(���%�$��!%��" �$�� 2( �')L�%�$���1�%�$��($�8�%�$����)$ �%�6����

�$- ��"!$�� ��$ � ��$�������!$�!% �%�$���*"���$�)����%�)$�( $��!%)������(� ����

��$�"./$� �/$��%$������ !�� �$�+�%�$�� �� ( $!"./$� !�� �$�%!� %�!�!�� �$�%��� ���0����

?��������8�����

�(5���� ���� %0� �$�($!� ��$)"�%���%�$��(���$��� ����%$�� ���!��� ��� �$��

!%+� ������ �%($�� !�� �)��.��� *"�� �$)( $)���)� �"�� ($����%��� �$�� %-"%./$� (� �� ��

!�)$� ��%0�./$� !�� ��+� �� (,-�%���� :$ � +%)�� ��$ ��!$� �� ��7�$�� ($��� %$ ��� ��

�����0��8�� ���� B������ 2����6�� ��%�� �$)$� ��� ������� ������� ��� ����� ���

������ ��������������������� ��2����6�������� ���������� ��������������?� ��C@�

���� ��� �� C� ?����� &�6�C� ��� &������ � ��������D� (�� "��� �� ��� E�������

(���C����&����� ���F��� ��2���M6���. �%�&������2����6�����-$ $�")�!%�'�5��%�$�

2( $�%�5 %$6� ��� ��� !$� �$���%�$� !�� ����� ����� ������ �$��%!� ��!$� �"���

%��� �.3����$)�$"� ���*"�� $�2�6�����'$ %���!�������������������� ���������� �����

����� ����� ���������������������������%$����������� ��1'%��!���-$ !�'�)�($!��

���������������������������������������������� N�� !�)$� ��%�� !��%-� ��%��� 1� ")� )$!��$� !�� !�)$� ��%�� !�� !"��� ��)�!���� ��� %���%�"%.3��� ����%��)�����+$ )�%��!��!�)$� ��%�� �( �������%���+$ )�)�")����)�!�U����%��� �.3���%�+$ )�%��!��")�(,-�%�$�*"�� +$ )�� �"�� $(%�%/$��)� ")�� ��+� �� (,-�%��� -�)�$ !���!�� +$ )�)� �� $"� ��� �)-$ ��%�+$ )�%���������%��� �.3���!���)�$�$ � ��$-��� �����$�!%.3����!��)$!$�*"����+$ )�./$�!��$(%�%/$���#�� �"�C��%��� �� �/$� �$�'%!��� ������ �$�!%.3��� %���"�)� �� �$� (�! /$� !�� %'"��!�!�� �� ��(�%�$�� *"���"( �)�$��$���,!$�!��")����+� ��(,-�%���-�)�$ !���!���D)����+� ��(,-�%���!�)$� ��%0�!��$"�-�)�$ !���!�� !���� $+� ��� � �� �$!$��� ��(��%��)����� �� ' "($�� )� '%���%0�!$��� �� $($ �"�%!�!�� !��(� �%�%(� ����+$ )�./$�����%�+�"C��%�������� 8�%���!��$(%�%/$�(,-�%��O��A4�H ������%)$)�����($�8�%���!��<�$ %��A 8�%������J��D�4��� �!�2& '�6��(���������� �4��(� ��%!�J��!�%���X�I�� ����������(������:� ��")��%�� $!"./$�� 8�%����$�)$!��$�!��!�)$� ��%��!��%-� ��%������ �AD����E4�H��� ��?��(������������ �� ��@� ")�� %�� $!"./$� � 8�%���� :$ �$� ���' �J� � �)�!�� ����� ��ED<H������)�U� <4&H:�&���;���%��� &� *"�� �%'�%+%��� !�)$� ��%�� !��%-� ��%��R� F����� G��������� �� &������� �������� ������� H�FG&����������$�����Y����

Page 6: esfera pública e democratização

���

���������������� �������������������������������������������������

�7(�%�� � �!�*"�!�)����� $� !���8�%$� !�� �"�$�$)%�� �� �� !��($�%�%0�./$� !�� ��+� ��

(,-�%����������� ��������)� �0/$�!$�!$)8�%$�*"���8��7� ��)�$��%��� ������( %��!$��

����$�9)%�$��2���%$��%����� ������%$��%�6����-" $� ��%�������$)"�%��./$�!��)������

;%����� !����� !%�'�5��%�$�� ��-�� ��($�!� � B�� ��'"%����� *"���3��J� �%�!�� 1�

($��8���� +��� � �)� ")�� !%)���/$� �(%��C)%��� !�� !�)$� ��%�D� S"�%�� ���

�$���*"C��%���!���$�$�%0�./$��%��C)%�$�+"��%$����!����+� ��(,-�%���(� ��")����$ %��

�$ )��%���!��!�)$� ��%�R�:$!�����$�%�!�!���%�%�� ���%�� �$��+�"7$���$)"�%���%�$��

�9���������������I���� ������L %$�� B� !�)$� ��%0�./$� !��%-� ��%��� !�� ��+� ��

(,-�%��R���������

������������������������� ��������������������������

I"'� � $�!�� $�$ �� �� �% �"��./$� �$)"�%���%��� !�� ( $-��)���� ��)����

�$�� %-"%.3���� %�+$ )�.3��� �� � '")���$�� �%'�!$�� B� ����/$� ��� �� +���%�%!�!�� ��

���%!�!��!���$ )���!���./$������ ���!���*"���3���*"��!%0�)� ��(�%�$�B����" �0��

!$�( $����$�($�8�%�$�����$�%�!�!��)$!� ���1��$)( ���!%!��($ �4�-� )�����(� �% �

!�� ")�� ��� "�" �� !"��� �$)($���� ($ � ������� �?C����� �� ������ ��� ����

�1���/�����&�������M�!��%'���")��$)(��7$�!����%�%!�!��� �'"��!���($ � �' ���

+$ )�%���%���!$�B�)��"���./$�!�� %���' �./$���+"��%$��)���$�!$����"�����)���$��

�$���%�"%������!���%'�!$�!���+$ )���!���$)"�%��./$�!$�)"�!$�!���%!����

:$ ��"����0��$���������������$���%�"%�$�=$ %0$�����%�'"8��%�$�!���$�%�!�!���

(��$�!��+"�!$�!$��'% ��$)"�%���%�$��234445�������������� ���������!�������������

� ������� �� � ������J� ���� ����� ������%� ���� �� ���$-�� ���� ������%� ��

�����-���� !�� ����� =������0�$'�� ����0�� �������������6���%� �� ���� ���

���6���7� 24� ��H���� ����-�� (�� ��6�� ��� $� �%���)�� $(� �� �� ��1�� !��

�"�$ �'"��./$�� �"�$�$�� $���� �"�$��"+%�%C��%�� �� �"�� *"%�� !�� �"��� ��� "�" ���

��������������������������������������������M� N& ���")��%���)��!���./$��/$��'����(����� +"��%$����:$ �%��$���� ���./$���� ����$ ����%�"�./$�!���./$��/$�($!���� ����%)%��!��B� ���./$���� ���%���)��!���./$������$ �$�O����%�!�J�N�$��$���%�$�!$��%���)�� !�� �./$�� $�� ��$ ��� �/$� �(� ���)� �$)$� �"#�%�$�� �'�����U� ����� (����)� �� �� � "�%!�!����-�� ����� B�� *"�%�� �/$� �� %-"8!��� !��%�3��� ���!����� )$!$�� �+�%�$�� !�� �.3���� ��� B�)�!%!�� *"�� ����.3��� �/$� �$��%!� �!��� �)� �"�� ��� "�" �� %��� ��� �� %��� ( ���!��� �$)$� ��"���!$� !�� ")� �$�#"��$��$)(��7$� !�� �($ ���� ��(��8+%�$�� !�� �%���)��� (� �%�%��� $�� ��$ ��� �/$� �%!$�� �$)$� '"� !�!$ ��� !���"'� ��-�� ��$���*"���"%!�)�!$����(���$��!$�$ '��%�)$���(�0�!���( ��!� ��!$����$*"��!��)$�%�$��!��")��(���$���!$��(�(1%����(� �� %���!��")��%���)���$�%�����!���� �!%.3���!��")���"��" ������*"�%���/$���(�0���!��!��� )%�� ����./$�O�4� ��H����@V '����(������������� ����� ����@��$- ����� 8�%���!�� �0/$�+"��%$���%�����P$�������/$�:�"�$J��H��H� �%����$������������(������������A+��4� ��H����@V '����(������������� ����� ����@��$- ����� 8�%���!�� �0/$�+"��%$���%�����P$�������/$�:�"�$J��H��H� �%����$������������(�����������

Page 7: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

+"��%$��%���$�)"�!$�!���%!���$���%�"%�$�=$ %0$���� �+� ���%����G0�������0�����$�!��

+����������$"�%�������*"���$��"#�%�$��($�8�%�$���%� �����%'"�%����$�� %�%�� �$"��$�+% )� �

�"��� ��(���%����( �����3���!�����%!�!���$ )��%�����$ ��)�($��8������ ��$�"./$�!��

!%�����$�� �� ��1�� !�� �$�����$�� $-�%!$�� �%�� N"�$� (,-�%�$� !�� �0/$O�� ;�� "�%!�!���

�-�� �����%���' �!����%���)%��)�������$�+$ )����!��� %./$�!����$ %��!$���%���)�����

$� ��" �$��$��$���%�$�!�� ��%$���%!�!���$)"�%���%��� ��������������F���������8����

� �%�"��!���$��( ���"($��$��( �')L�%�$��!�� �%�'"�'�)���$-���+$ )��!��")����$ %��

!$� !%��" �$�� (� )%��� �$�� �"#�%�$�� �$)( ���!� �)� �� �%� )��)$�� ��*"���$�

(� �%�%(������*"��( $�" �)�")�($��8���������!%)���$� �A���8����������$- ��N��'$O�

*"�� (� ���.�� �$� )"�!$� $-#��%�$�� �$�%��� $"� �"-#��%�$�� &(� ��!$� �$� �8���� !$�

1���/����$��'% ��$)"�%���%�$��$���%�"%�$�)����%�)$�!�� �( $!"./$�!���+$ )���!��

�%!���

�)�1���������������������?�8��������������2��6��4�-� )����( �������

")� �$���%�$� �%���8+%�$��$�%��� !�� � %��� !��$ ����� !��� �$�� �!%.3��� !$� )$!$� !��

( $!"./$� ��(%���%���� !% ���)����� ����%$��!$� �$� !$)8�%$� �7� �%!$� (���� �0/$�

%��� ")�������D)��%���)���$�%����?�0����C��������$�� ������)�� %���*"��!$�!%)%�"%�

�� ($��%-%�%!�!�� !��� �"��� ��� "�" ��� %��� ���� ��$��� �)� $�� ( $-��)��� *"�� �=���

�+���)��$�$���!$��)� %��$���( ��� ��./$�!��%���' �./$�!$��%���)�������%)��*"��!$�

$�� ���)���$�� �%��C)%�$�� �G$"� ���$ ���)���� !$� �%���)�� �$�%��� ����/��� ���

?�0����C��������� �)��)� ��������7%��C��%���$��8�"������%!���%!�!��!$��)�)- $��

!��")�� �$�%�!�!�� ���)�����)��.�!������ � %���!�� ")� �%���)�� �$�%��� %)(�%����)�

!��$���$�� 234445� ����������� ���������������������������������7�24� ��H����

������(����6�!���$�%�!�!������ ����!$�$"���!��%���' �./$�!���%���%�"%.3����$�%�%���

$"� $� %�8�%$� !�� ")� ( $����$� !�� �( ��!%0�!$� �1�����0����� )"!��.�� �� �!�(��./$�

�$�%������$������� "�" ����%��C)%������

: $�" ��!$� ��($�!� � B� ( ���/$� !$�� %)(� ��%�$�� ��� ��1'%�$�� !$��

�"-�%���)��� +"��%$��%�� �$- �� ��� ��� "�" ��� �$ )��%���� !$� )"�!$� !�� �%!�� �� �$�

2�"($��$6� �>�� ��� ��� �<�� �� !�� <�$ %�� A 8�%���� *"�� �$����� �)� %��$� �� %���' �./$�

�$�%����4�-� )����%�"$"���"�( $' �)���)���%(��5 %$���� ��%$���%!�!���$)"�%���%���

�������������� F���������8���� %�����%'��!$� $�� ( ���"($��$�� ( �')L�%�$�� !$�

����������������������������������������������P� �ID4H������%?�����"������$-��K�(���������?������4�:�� 5($�%�J�P$0���������������4� ��H����@V '����.� �������������$-����� �����������������4��%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $J�������(���������

Page 8: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

!%��" �$��� ��*"���$� �$�!%.3��� �$)"�%���%���� ������L %��� B� �"�$!��� )%��./$�

�?��������������� )$ ���� ($�8�%��� �� #" 8!%��� !�� ")�� �$�%�!�!��� �$�+� %�!$� �$��

( 5( %$���$��� �%!$��2$���%!�!/$�6���!��%�/$���� ���!���"��+$ )��!���%!��)�!%�����

( $����$��!�������!%)���$�!%��" �%�$��%� ���!��$-��L�"�$����!%��$ .3�����

�$-���%�+�"C��%��!��<�$ %��A 8�%����$�)$!��$�!��%-� ��%�$�!��!�)$� ��%���/$�

��$ �� �� �$�".3��� =%��5 %���� !�+%�%�%���� 2 ��$�".3��6� $"� ( $($�!$� N�$���,!$�O�

( 1�%$���$��'% � ��%$�������(�0���!������)%�=� �+$ )���!���%!���)���%(�!����������

�$�+� ��B�( L�%����$)"�%���%���!$�� �"#�%�$�� =%��5 %�$�����$�%��)������� �%0�!$�����

�$)"�%!�!�� ($�8�%��� �� ��($���-%�%!�!�� (����� !��%�3��� �� �+��7%����� +��8��%�� ��

)$!%+%�L��%���������.�!���)�!%�������+$ .��!$�)��=$ �� '")���$��;�����)$!$��$��

����� ��������/$� ��% �!$��!���"������ ��%!�!���"-#��%�����)� '"�=�!$�������� "�" ��

�$)"�%���%��� �9����������������������� !$� )"�!$� !�� �%!��� �$-� �� +$ )�� !�� ")�

( $��!%)���$� %���"�%�$� �$���%�"8!$� ($ � ���.3��� !�� �����!%)���$� �A���8������� ��

��$�=��%)���$� ��8( $�$� �"#$� ����� ��%!�� ��� +$ )�./$� !�� $(%�%/$� (,-�%��� �� !��

�$���!�� ��� ��+� �� (,-�%������ 4�-� )��� ���$"� �!%����� $� ( $' �)�� !�� ")�� ��$ %��

� 8�%��� !�� �$�%�!�!�� �� ��1�� !�� � ���+$ )�./$� !�� ��$ %�� !$� �'% � �$)"�%���%�$� �)�

")����$ %��( $��!%)������!$�!% �%�$���!��!�)$� ��%��*"��� �%�"�����'� �./$�!$�($!� �

�$)"�%���%�$�����(� �% �!����%-� !�!����$)"�%���%����������������������������!$�

+�"7$� �$)"�%���%�$� �9���������������I���� *"�� �"��)� ($ � %���%�"�%$���%0�./$� ���

��+� �� (,-�%��� �� B� +���%�%!�!�� �� ���%!�!�� !$� !% �%�$�� �$�+$ )�� �� ����� !��

�$$ %'%���%!�!�� �B�� ������I���� ������ ��� ���$-� ��%��($("�� � �A��������8���8���

��!% �%�$��=")��$������ ��� ������$���%�"%�!$��,���$�!$�( $����$�!�)$� L�%�$���

&�)$!��$��$ )��%�$�!��!�)$� ��%���*"��%$���$����� ��������������������������$�

���� ����� ���� ��������� ���6����� ( $)$���!$� �� �$��%�%�./$� ��� �� �%-� ��%�)$� ��

�("-�%���%�)$�����

��'"%�!$� ����� %�%�� L %$�� �� �"�$!��� )%��./$� ($�8�%��� �������� ��

?���������������!���$�%�!�!���%�%�� ���������� ������ �$ ������� %���"�%�������=����

�7(�%���%��� (� �� �� 'C����� !�� A$���%�"%./$� �A���������� !�!�� (��$� ( 5( %$� ($�$�

�A;���� �� �%�)��)$���($ ����� ��)-1)� %��� ( ���!��� �$-��� +$ )��!��")���$�%�!�!��

�-� ��� !$�� %��1 ( ����� !�� A$���%�"%./$� �;���� B���� ����� ���

����������������������������������������������� P� � 4� ��H���� @V '���� (����� ��� ����� ����� ����@� ��%$���%!�!�� !�� �./$� �� ��%$���%0�./$��$�%����P$�������/$�:�"�$J��H��H� �%����$������������(��M��������P� ���)-1)�4� ��H����@V '�������� �L� ��������������� ����� �������%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $�������(���������������A+��4� ��H����@V '����������0��8������B�����4� �%� F'��0" �;%�?" ��=�$ %��!������=���"�!�!���!�)$? ��%��=������=��������������"+��'���� ��?+" ���)�H�%)J��"= ?�)(��������(��M��M���

Page 9: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

A������������������4��� ;����� )$!$�� $"� $� �5!%'$� !$� !% �%�$� 1� ( $!"0%!$�

!�)$� ��%��)�����(��$�� �%!�!/$����*"���$� #" %��$��$ �����$"�$�!% �%�$�1� %��'8�%)$��

A�-�� B� �$-� ��%�� ($("�� � �A��������8���8��� �7� �%!�� �� ��1�� !$� ($!� �

�$)"�%���%�$�!$���%!�!/$��!�+%�% ��� �L-"��!$��!% �%�$���%�%��!$�����!$�!�)$� L�%�$�

!�� !% �%�$� ���������� ��� F ������������ :� �� ����$�� $� �$���%�$� !�� ($!� �

�$)"�%���%�$��$ ������L�$�234445�����������=��������������� ������ ���� � ������

��� �������� ��������C%� 34445� ���� ��� ��� ����� ��� ��� ������ ������ ����� ��� ���

������ ������ ��7�2�IZ����������(����6��

4�-� )����$)���)( ����!$�!��4����=�� ��!��$��$���%�$�!��������������

�� ����:� ��� ��!���$�������" '��234445�����!���!���������������������6���

�� �� ����344457�2����;<��������(��M�6�����%�!�J��

$� ����� �$ ��($�!�� B� =�-%�%!�!�� =")���� �/$� �(����� (� �� �'% �� )�����)-1)� (� �� �'% � �)� �$�� ��$�� &� ($!� � �"���� 1� ( $( %�!�!�� !�� ")�%�!%�8!"$U� (� ������ �� ")� ' "($� �� (� )������ �)� �7%��C��%�� �(�������*"���$� $� ' "($� ��� �$��� ���"�%!$��S"��!$�!%0�)$��*"����'"1)� ���L�N�$�($!� O����� ���%!�!���$�� �+� %)$���$�+��$�!��*"������+$%��)($���!$�($ � ")� �� �$� �,)� $� !�� (���$��� (� �� �'% � �)� ��"� �$)��� �� (� �% � !$�)$)���$� �)� *"�� $� ' "($� !$� *"��� ��� $ %'%��� $� ($!� � !��!�� $� �$)�.$�2����������������J���)�")�($�$�$"�' "($��/$�=L�($!� 6�!���(� �����N��"�($!� O���)-1)�������������2����;<��������(��M��M���' %+$�!���"�$ �6���

4�-� )��� � %�%��� �� �����0�� !$� �$���%�$� !�� ����� +$ )"��!$� ($ � � ��!���

��'"�!$����"�$ �����'C�����!��")����+� ��(,-�%���($�8�%�����%������($ ��$���'"%�����

!��")��!�)$� ��%�� �!%��������� %�)��$)( $)��%!����$)���%�� $!"./$�!��*"���3���

�$�%�%������$�9)%�����$���(�.$�(,-�%�$����$)���� ���+$ )�./$�!$�'$�� �$��)�")�

�(� ��=$� �!)%�%�� ��%�$� !�� !$)%��./$� (���$��� ���� �!$� �)� !�� ��$�� �� ���

-" $� ��%��� ($%��� �(� ����)������ � ��!�� �%)%��� �� �$)( ����/$� !$� ����� 234445� ��

��� ������� ���M�� �� � ����%� ������ ����� �$-�� ��� ��$'�%� ����� ����

�$-�� �� ����7� 24� ��H���� ������ (�� ���6�� :� �� 4�-� )���� ���� !��� %./$�

2��� �%��6� !$�� +��9)��$�� !$������ �� !�������� �� �/$� �$ ��($�!�� �$� �$���7�$� !���

�$�%�!�!���)$!� ������

� ��!���/$� ��$�=������ ��'%�%)%!�!��!��")�"�$� %��� ")����������� ��1'%�$�

!$� ($!� �� �(��� � !$� ��"� �)( �'$� ���� �$� )"�!$� !�� �%!��� ���� �$)$� !�����$��%!$�

(���� ��$ %��!$���%���)���� %��� ����!$��"���$)( ����/$�!$� +��9)��$�!$�($!� ��$�

"�$� %�$�"�%$�L %$� !�� �%�'"�'�)� �$� ��(�.$� (,-�%�$� ($�8�%�$�� ��� �$��%�.3��� �/$�

����������������������������������������������� 4[ ��I��� :��� �� +���L��� �� �������� �����@� �� �$�%�!�!�� �-� ��� !$�� %��1 ( ����� !��A$���%�"%./$J� �$�� %-"%./$� (� �� �� %��� ( ���./$� (�" ��%���� �� N( $��!%)�����O� !�� A$���%�"%./$�� :$ �$����' �J���- %���������(������

Page 10: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

(���8��%�� !�� )��%("��./$� �$� �$���7�$� !�� +$ )�./$� !%��" �%��� !�� $(%�%/$� �� !��

�$���!��� �"��� ( �����3��� !�� ��%$���%!�!�� �/$� ($!�)� �� �� �� %��$� ����� � ��!�� ��

�+% )� �*"��$������������ �� �������� ����� ���� �5�($!� � �� �")� +%)��)� �%�)��)$��

��%)�����!$����!����<=���!��*"����" '����������!*"% %�!$���"��$���,!$��$ )��%�$��

�� �!"./$�!$������������ ��B���<=����� ��������$-����!$��%�!%�8!"$��!��")��

�$)"�%!�!��($�8�%��� ���������������$-���������>�� ��%��� %����������������$-��!��*"���

� ��!�� (� ���� !���%��"���!$��� !�� ��%�%!�!��� �/$� ($�8�%����� �$)$� $� �����0��� �� $�

�����������-�)��$)$�!����%�%!�!���/$�($�8�%���2��5 %��6�!$�(����)���$J�2B��I���

��� ����������� ��� B����8���� ���� ���I��� ������� ��� &��������� �����

������������� +������ ���� ��� ��0��� ������� �� 9������� �� ����7�

24� ��H����������(�����6��A$)�%��$��� ��!���"( %)��!����+� ��($�8�%���$����$ �$�

�5�%$���$�9)%�$���$��)����%�)$����� ��1'%�$��!$��%���)���!)%�%�� ��%�$����1)�!��

%'�$ � �$�+��9)��$�!���%$�C��%��2�./$���� ��1'%��6���

4�-� )��� ���L� !�� ��$ !$� �$)� � ��!�� *"���$� �$� +��$� !�� *"�� $� ($!� �

��'8�%)$��/$�($!���� �%!���%+%��!$��$�C7%�$�($����%���!���.3������ ��1'%�����($%�����

%���%�"%.3��� ($�8�%���� ���$�� �)���� +"�!�!��� �$-� �� %!�%�� !$� ��$�=��%)���$�

�.�����������<$!��%���$�($!� �($�8�%�$�(� )��������)( ���-� �$�B�($��%-%�%!�!��

!�� �$+ � � %�+�"C��%�� !$� �'% � ��� ��1'%�$�� �� �%$�C��%�� �B/����� �7� �%!�� (��$� �'% �

��� ��1'%�$� �$� (���$� ($�8�%�$� %)(�%��� ��� ��(��%!�!�� !�� %)(�!% � *"�� %�!%�8!"$�� $"�

' "($��($���)�(� ��'"% ���"�� %��� �������:� ��4�-� )������%���%�"�%$���%0�./$�!��

�"���(��$��)�%$��!���*"%�%./$�!$������������ �� �$���%�"%�")� +��9)��$� %�� ������$�

����!$�)$!� �$��234445� �������M������������� ��������������������������

������ �7�24� ��H����������(�����6������

�� ��"���!��� ��!��*"���$�B��-$ !�'�)� +"��%$���%����!$�($!� �($�8�%�$��$�

����!$� )$!� �$�� *"�� +�0� (� �%�%(� � !$� ��)($� ($�8�%�$� $�� �$���%�$�� !�� �%$�C��%���

(� �"��/$���)��%("��./$���$�!"0���")����-���-����������!$�($!� ��($%�� 234445���

�� ���� ��� ������ �� ��� !�� ��0�M�� =������ K� ����L� ��� �����>�� �� ����

����� ������ �� � K� �����0�$-�� ��� ����� ��� ������� ������ �7� 24� ��H���� ������ (��

���6��

A�-�� B� ��+� �� (,-�%��� ($�8�%��� �������� �� ������� ������ �'"�� � �� �"��� !$��

' "($�� ($�8�%�$�� (��$� ($!� �� *"��� �$� ������$�� �/$� %���(�0��� !�� '� L��$�� A$�� �� ��

���!��� ��!��������%!C��%���=%��5 %�����($���)�*"����)���)( ��$�!$)8�%$�($�8�%�$�

���$�� ����� $ %����!$� �7��"�%��)����� (��$� ($!� � ��'8�%)$� '� �!$�

�$)"�%���%��)������ ($%�� �)� ($"���� $���%3��� $� !$)8�%$� ($�8�%�$� ��"���� !��

Page 11: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

�7( ���/$�!��$(%�%/$����$���!��(,-�%�������%$�C��%����� "�" ���*"���% �"�������+� ��

(,-�%����$��%���� �$�-�$*"�%$� !$�� !%��" �$�� 2!��%-� �./$6� �� +$���� !�� ��'%�%)%!�!�� ��

��� ���"#�%�$��($�8�%�$����(� ��% $��!��!% �%�$��+ �*"����)����� ��"���!$�!��%!�$�$'%���

*"��%)(3�)�-� �% ���B��% �"��./$�!���$)"�%��./$���$�!"0%�!$�����'��$��*"���$�B�

�$)( ����/$� �!�*"�!�� !�� �%�"�.3��� *"�� ��� �$ �� �)� ( $-��)L�%����� :$ ����$�� 1�

( ��%�$����$�� � �")��\�$��� 8�%�$���(�0�!��!%��%�'"% ��%�"�.3���( $-��)L�%����)���

�$)( ���!%!������$��%�.3�����'��$����( $!"0%!���($ � �$)"�%��.3���!%��$ �%!����

*"������)���")��7� �8�%$�%���%�"�%$����!$�($!� ��$�� ��$��( 5( %$���%!�!/$����������

:� �� 4�-� )��� 2������ (�� ���6�� � ��!�� 234445� �� ����� �� ������$-�� �<��� ��

�������������<=��J�����<=������������������'��� ��� $'�%�!�%�����������

�������%��-���-����� �����������7���� ����+��$��� %)(�!��!���$)( ���!� �*"��

!���'�� ��<�� ��� ($!�)� �� � ��$��%!��� �� ��1�� !�� +$ )�./$� !�� ")�� �$���!��

��%$�����4�-� )������+%)�� +$ )"���$�( ���"($��$�!���"����-�� �������� !$�($!� �

�$)"�%���%�$J�

������ =%�'�'��� !��� N �( F������%��� ;��?��O� %�� %= �)� �%����� !��� !%��P� ���'�)�%�� "�'�+F=%'?�%�� �$�� ( �?�%��=��� E��%�=��("�?����� "�!� !���=�%���J� !%�� �%�=�%'?�%�� �$�� �$ )��� ( V+��� �%�=�� �$�� � '")�����%$�� !" �=��%���� �-' "�!� '�� ����� %���� �F���� �%�=� �"�=� +V � !%�� H��=�� '�)�%���)� �]-� 0�"'"�'��� �%��� ?$'�%�%��� E "�!��'�� %�� ���( "�=� ��=)���� ;���� %���H��=�� %�� !� � +�?�%��=��� ��� ?���"�'� !%�?" �%�� �%��^�-� � � "�!�' "�!�F�0�%�=� ? %�%�%� -� � � E���"�'����( V��=�� �� ��?� �� 24� ��H����������(�����6����

����

<$!��%��� ��� �� 'C����� !$� ($!� � ��'8�%)$� ���$�� ����� �%��"��!�� B� �./$�

�$)"�%���%����%� ��!���$�./$���!%��$ .3������-��%�!�'� ��%�!����� ���!����$�!%.3���

�$)(��)���� ���*"��!���)��� �( ����=%!���(������+� ��(,-�%���($�8�%��� �������� ��

������� ������(� ��*"����#��($��8�����)(�%� ���+�0� ��% �"�� �$�($!� ��$)"�%���%�$��

:� �� ��$��� � ����� *"���/$�� 4�-� )��� ( ��%��� ��� �*"��%$�� � ��� %��� �.3��� ��� ��

����������� ���������� ������������������������������� ����� �����������7(�%�� �

($ � *"�� �� 'C����� !$� ����� ����� ����� ( ���"(3�� ")�� %�� %���!�� ���./$� ��� ��

��+� ��(,-�%���($�8�%������$�%�!�!���%�%������������

&� +"��%$��)���$� �!�*"�!$� !�� !�)$� ��%�� !�(��!�� !�� %���%�"�%$���%0�./$�

#" 8!%���!$��!% �%�$��!��(� �%�%(�./$�($�8�%�����!���$)"�%��./$��'� ���%�!$�$� �%� ����

%'"��%�L %$� �7� �8�%$� !�� �������� ����� ����%� %��$� 1�� 234445� �� ������������� H�

�������������������!�����������������������H�������������$-�����������

������������ �� ��� ������� � K�� �����'�� �� ������� ��� ��������%� !��

Page 12: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

������������ ��� �������������6���7�24� ��H����������(�����6��:$ �

�"����0�������7� �8�%$�!����%-� !�!����$)"�%���%����!$���%!�!/$�������+� ��(,-�%���

�$ ��� ($��8���� �� '� �./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$�� $� ($!� � $ %"�!$� !�� ��(��%!�!��

=")����!�����$�%� ����(� ���'% ����*"�����)��%+����������+� ��(,-�%����$���%�"8!��

%��� �"-#��%��)����� �� �/$� !%��$ �%!�� �$)"�%���%��)������ ;����� )$!$�� $� ($!� �

�$)"�%���%�$� �$ ������ �/$� �(����� �� �=���� �7(�%���%��� !�� �"�$�$)%�� ($�8�%���� )���

%'"��)����� ��(�0� !�� �7(�%�� � $� ��7$� %��� �$� ��� �� �"�$�$)%�� ($�8�%��� �� +$ )�./$�

��'8�%)��!$�!% �%�$����������������������

;�� +$ )�./$� !�� $(%�%/$� (,-�%��� �� !�� �$���!�� �� ��1�� !$� "�$� (,-�%�$� !���

�%-� !�!����$)"�%���%���� ��"������'� �./$��$)"�%���%���!$�($!� ��*"��%$���!$�$�

��(���$� �$'�%�%�$� B� +$ .�� )$�%��!$ ��� ���)���$�� �%'�!$�� B� ���%��-%�%!�!�� ��%$����

!$�� !%��" �$�� ( L�%�$�J� 234445� ���M�� �������� !�� �� ���� �)��� �� �� ���������

����� ������ >%� ���� ��� ��� ��%� ��� ������� �� ���� ����� �� ����7�

24� ��H����������(����M6��A$)$�$�($!� ��!)%�%�� ��%�$��/$�($!��'� � �$�($!� �

($�8�%�$� +%��� ��� $� *"�� $� ($!� � �!)%�%�� ��%�$� �$��$ �� (� �� ���")% � $� �$�� $��� !$�

($!� � �$)"�%���%�$�� ")�� ��0� *"�� �/$� ($!�� %'"��)����� ( $!"0%��$J� 2N� �����

�����0���� ����� �������� >� ��� ��� � ����%� ���������� ���� ������0�$'�� �

���������������%�!���-���L�� ����$'���������0�M��7�24� ��H����������(��

���6�� �$-� �� (� �(���%��� !�� !�)$� ��%�� !��%-� ��%���� �$� ( $!"0% � !% �%�$� ��'8�%)$�

�� ��1��!��%���%�"�%$���%0�./$�!$�( $����$�!�)$� L�%�$�!��( L�%���!���"�$��'%���./$�

�%�%���$�($!� ��$)"�%���%�$�� ���+$ )������)�($!� ��!)%�%�� ��%�$��

�($%�� �� � ���+$ )�./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$� �)� �!)%�%�� ��%�$� ��)� $�����%!$� !�� ")����� ���$-�� �$� *"�! $� !�� (� )%��3��� ��'�%��� �� %!�%�� !$�����!$�!��!% �%�$�($!���� �%��� ( ���!�����/$��$)$����7%'C��%��!���%'� �$��%���)�� �!)%�%�� ��%�$�� �$)��!�!$� (��$� �5!%'$� !$� ($!� �� �$� ($!� ��$)"�%���%�$�������"%!$ �!$�!% �%�$���!��)���C��$� �$�'��!���%�+�"C��%���!$�($!� � �$�%���� ($ ����$�� !�� %)(�%��./$� +L�%��� !�� %��� ������ ( %�%��'%�!$��24� ��H����������(�������' %+$�!$��"�$ 6������

�� %���%�"�%$���%0�./$�#" 8!%���!$�( $����$�!�)$� L�%�$�%)(�%���$�"�$��+��%�$�

!����%-� !�!����$)"�%���%������"#$��!%��" �$��)$-%�%0�)�$��!%�� �$��"�$��!�� �0/$�

( L�%����)� �0/$�!���$)(����./$��*"%���%���!�� %��� �������)�!%�("����&�( %��8(%$�

!�� �$-� ��%�� ($("�� � �")( �� �� �� �+�� !�� %)(�!% �� �� ��1�� !�� 234445� ���������-�� ���

����L� ��� ����������������� �������������� ����-���!���-�����)�� ��� ���0��

�� ����%� �� ������� ��� ��� ���%� �� ����� ����� ����� �� ��� $'�� �����7�

24� ��H����������(����6���� � ���+$ )�./$�!$�������� ����� 234445� ����������

Page 13: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

����� �� ������������� �� ��� ����� ������ �������� �� ������ �� ���$'�� �� ����%�

����� ������ �� �����L� ��� �� ������7� 24� ��H���� ������ (�� ���6�� �)� ($!� �

�!)%�%�� ��%�$���)���+%�� �'�)�!$�($!� ��$)"�%���%�$�������

<$!��%����$��%!� ��!$�$�+��$�!��*"����)��$!$��$���%!�!/$���( ������)����

�� � ��� �� � �)� %��� �.3��� �%'�!��� B� �$��"���� �� �$)�!��� !�� !��%�/$�� �$ ������

������L %$�$� ��" �$��$����� ����������������*"��( ��C���� %�./$�!���$ ($ �.3���

!��%-� ��%����� :$ � �"�� ��0�� $� ���� ����� ��� ����������� ������ �� �+% )�� 234445� ��

� ������� �� ���������� �� �����$-�� ��� �����-�� � ��� ������ ����������%�

��� ������� ��������� ������ ��%� ����>�� �� ���� �����$-�� ��������� ��� �����-�� ���

������)��� �������� �%������������������ ����-��7�24� ��H����������(�����6�������

&� ( %��8(%$� !�� ��(� �./$� ��� �� ����!$� �� �$�%�!�!�� ( $�" �� �*"��%$�� �

�� ��1�� !�� ��%$���%!�!�� #" 8!%��� ���)���$�� ����$�5'%�$�� �� !�$��$�5'%�$�� ���

��$�"./$� !�� ( $-��)��� �%��"��!$�� B� !��� )%��./$� !$� *"�� ��#�� �� N�%!�� -$�O�� �$�

!���'"� �)��$������������$�����)���$��!�$��$�5'%�$��!����$)"�%��.3���($�8�%����

�/$�� ���+$ )�!$��2�)(�%�!$�6��)����)���$������$�5'%�$���)� �0/$�!���$)(��C��%��

��'%����%��� !$� (� ��)���$�� &� ���� ����� ��� �����$-�� ���� ������ �� $� ���� ����� ���

������������������������%��)� 234445��������������� �$-���������������������������

��������������0������� ���� ����%������������!������������������������ ���

������ �� ������� �������� ����� ����� �����0���� ��6������������� ����-��7�

24� ��H����������(����M6�� �$ ���!$�($��8���� �$)( ���!� ��� ��1��!�� �5'%���!��

� '")����./$����!%+� ��.��+"��%$������� ��+"�!�)����./$�!���$ )������(�%��./$�!��

�$ )�����)� �0/$�!%��$��4�-� )���2������(������' %+$�!$��"�$ 6��+% )��*"��

�*"��!$�� ($ 1)�� �� �!)%�%�� �./$� ���")�� $"� ��� +"�.3���� *"�� �/$� ����!)%�%�� ��%����� =L� ")�� �"-)%��/$� !�� ( $����$�� !�� ��'%���./$� �� !��#" %�( "!C��%�� �$-� ����$'�� ������������� <�%�� %��� ���.3��� +� �)� $��( ���"($��$�� �$)"�%���%�$�� !�� !%��" �$�� ��'%����%�$�� �� #" 8!%�$������$ ���!$� $�� ( $����$�� !�� �����!%)���$� !% %'%!$�� (���� � '")����./$��*"�� �/$�$�� ,�%�$�� ��(�0��� !�� +"�!�)���� � �� ���%��-%�%!�!�� ��%$���� !����%�� �� !��%�3��� #"!%�%�%��� :$ � %��$�� �� �"�$ %0�./$� !$� �7��"�%�$� (� �� ��( $)"�'�./$� !�� �$ )��� #" 8!%���� ������%��� !�� ")�� �$ )�� ��(��%�����$�+$ )���$�!% �%�$��!)%�%�� ��%�$���

�)� ���� $� �(� ��=$� �������� ���")��� �$-� $� ($��$� !�� �%���� �%��C)%�$�� ")��

($�%./$� ��"� �� �$� *"�� !%0� ��(�%�$� �$�� +%��� �� *"�� ��� �%'�� $� ($!� � �!)%�%�� ��%�$��

<$!��%��� ��� )�!%!�� �)� *"�� $� ($!� � �$�%��� ($!�� ����$� ($��%-%�%�� � *"���$�

$-����"�%0� � �� +$ )�./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$�� �$ ������ ������L %$� -�%�!� � �����

Page 14: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

,��%)$� *"���$� B� %�+�"C��%�� !�� %��� ������ ��=�%$�� B� $(%�%/$� �� �$���!�� (,-�%����

$ %"�!$��!��%��� ���./$�!���)( ������$ '��%0�.3�����' "($��$ %����!$��($ �")�"�$�

��� ��1'%�$�2��$�9)%�$6�!$�($!� ��(�����!$���!%�($ �!$�($!� ��$�%������7� �� ��"��

%�+�"C��%�� �$- �� $� ( $����$� ($�8�%�$� �$)� �%����� B� %)(��)����./$� !�� %��� ������

( 5( %$��� S"��!$� %��$�$�$ ���$�($!� � �$�%��� � ���+$ )����� �)�($!� � ($�8�%�$��:$ �

%��$�� �� %���%�"�%$���%0�./$� !�� $(%�%/$� (,-�%��� �� !�� �$���!�� �� *"�� ���$�� �� �"��

��%!C��%�� �)(8 %��� ��� � %�./$�� �)(�%�./$�� +$ �����%)���$� �� ( $��./$� !�� � �����

(,-�%���� ��� "�" �!��� !%��" �%��)����� �� ��1�� !$�� �������� !�� �"�$�$)%�� ��

(� �%�%(�./$� !�)$� L�%��� !$�� �%!�!/$�� �� �$�+%'" �� ")� %)($ ������ )����%�)$� B�

!%�($�%./$�!���$�%�!�!���%�%��(� ��234445������ ����������0���������-������������

����$'���� ��������������������� �����������������������%��� ������!����

������� ���������������M�������������!�������������%�������������%���=� � ���

����������������� ����-��7�24� ��H����������(�����6�������

;��!�������-$ �./$�!��?�������/��������������� ����� 2��M�6��4�-� )���

��)�$(� �!$� %)($ ������� %�+��73�����)\��%�������$ )��%������� ���!$��$���%�$�!��

��+� �� (,-�%��� �������� �����4� �)� ?�������/������ 4�-� )��� !��� ���"� ��

�$�+%'" �./$�!$�*"�! $�=%��5 %�$�*"���$ �$"�($��8�������)� 'C��%��!����+� ��(,-�%���

-" '"���� ��I����� ��� ������� ������ ��*"���$� ��+� �� ����� ��%!��� ($�%�%0�!�� ��

� 8�%����)� ���./$��$��7� �8�%$�!$�($!� �($�8�%�$���!��!$)%��./$��( %��%(��)��������

� ��.��� ��'���� �� �� ���)��=��� �� �� � ���+$ )�./$� !��� �$�!%.3��� *"�� �� �$ �� �)�

($��8����� �����!$� �$� ��"� ( $' ���%�$� !���8�%$� �� !���(� ��%)���$�� �� !%��"��/$�

(,-�%���� �� � 8�%��� �� �� ����� ����� *"�� �� ���� %0���)� �� ��+� �� (,-�%��� -" '"���� ��

��*"���$� ��+� �� ($�8�%��� �� �$ �� �)���� ($��8��%�� ' �.��� �$� (�(��� !���)(��=�!$�

(���� ��+� �� (,-�%��� �%�� L %�� ��*"���$� (,-�%�$� *"�� �� ��1�� !�� �%�� ��" �� �� !�� � ���

�7� �%�)���� 8�%���($�8�%������"��" ����)���+1������3�������"-����%�� L %$���)�$($�%./$�

B��"��" ��($�8�%���!���$�%�!�!��� %��$� L�%����!��1($������-��!$��$�� #$ ��%����*"��

!�%7� �)�!�� �� � %�+$ )��%�$�� ��$�9)%�$�� �� )� ����%�� �� '� ���% � ������� ����� !��

� 8�%����%�� L %������%)������+� ��(,-�%����)� '���)�)�%$�B������3������ ���$�%�!�!��

�%�%�� �� ����!$�� 4�-� )��� %!���%+%��� �� � ���+$ )�./$�� �"-�� �/$� �� $� !���8�%$� !��

��+� ��(,-�%���B�%��� !�(��!C��%����� ��1'%������ ��$�����$ ���(,-�%�$���( %��!$���B�

�)(�%�./$�!$��)��� ��(� �%�%(�����!����+� ��(,-�%���2���)� 'C��%��!$�+��9)��$�!���

)������ ��� ($�8�%��6�� �� � ���+$ )�./$� !�� ����� ����� ���� �� �)� �����0��8�� ��

N( $(�'��!�� )��%("���%��O� �� 1� %'"��)����� �7(�%��!�� (����� �03��� *"�� �$ �� �)�

Page 15: esfera pública e democratização

��M��

���������������� �������������������������������������������������

($��8�������)(�%�./$�!$�(,-�%�$������+� ��(,-�%�������7(���/$�!$�(,-�%�$� ��%�$ ����

�)(�%�./$�!$��!% �%�$��($�8�%�$������ �+"��%$���%0�./$�!����+� ��(,-�%���������������������������

�)�(��������9������������+�������2����6��234445���������)��� �����

��������������$'����������������������������������������������������������

��������������L�� ��7�2ID ��&���������(����M6��$ ���!$�($��8�������$�%!� %�!�!��

2�$$(� �./$� �$�%��6� ��*"���$� ��"���!$� !$� �7� �8�%$� !�� +"�./$� �%)-5�%��� !��

%���' �./$� �$�%���� �� �( $!"./$� �%)-5�%������%���%!�!�� !$�)"�!$� !���%!�� ��"���)�

!��� ( L�%���� �$)"�%���%���� *"�� ��� !�����$���)� ��� ��+� �� (,-�%��� %�+$ )����

( ��� ���!$����"�$�$)%��!$�1���/����A$�+$ )��I"-��$>�2������(����M6�� � ����

���!��")��+"�./$�234445�O�����������P%����������������������������������������

������ ��� ������� ������������47� �� ��+� �� (,-�%��� ( $�" �� N�%�%� O� $� �%���)��

( $)$���!$� �� )�!%�./$� ��� �� �%���)�� �!)%�%�� ��%�$� �� ($�8�%�$�� -�)� �$)$� ��� ��

)"�!$�!���%!�����$�%�!�!���%�%����

A$)� $� �" '%)���$� !$� ���� ���< ��� !�� ?�������/����� ��� ������� �����

2����6�� ��1)� !�� �( ������ � ��%�3��� *"���$� �$� �$���%�$� !�� ��+� �� (,-�%����

4�-� )��� !�����$"� �� ����\��%�� *"�� $� �$���%�$� !�� �$�%�!�!�� �%�%�� (���� %�� �� �� �

(� �� �� �$)( ����/$� ( $��!%)������ !$� ( $����$� !�)$� L�%�$�� �� ������%!�!�� !��

(���� ��� �($�%�%0�./$�!����+� ��(,-�%������$"�4�-� )�����")�"�� �(����)���$�!$�

)$!��$�!��N�%�%�)���$O�!$��%���)��(��$�)"�!$�!���%!���:� ��%��$���� %��������L %$�

�!���$- % � �� �$�%�!�!�� �%�%�� ��*"���$� �$���%�$� ($����%��)����� �$ )��%�$�� �$����

�7(� %C��%��� !�)$� L�%���� �$ �� �)� ($��8��%�� $� 234445� ���$�� ��� �� ����� ����

����� �� &�����%� �� �� ������ ���� ������0�$'�� ��� �� ����� ���� ���� �3���5� ��

������ ������������������)��� ����������������$-�����&�����7�2ID ��&���

���������6���

�)������0��8�� ����B������ 2����6�� 4�-� )��� �/$� �5� �-��!$��� �� %!�%�� !$�

N!����$(��)���$O� ��� �� ������� �� ������ ��� ����� �$)$� ��)-1)� � �%�"��� ")�

�$���%�$� !�� !�)$� ��%�� �"#$� ( $����$� !�� +$ )�./$� !�� �����-�� �)��� ���� �� !��

���������������������������������������������� A+�� ID ��&��� @$ '�� �! %��$�� �� ��+� �� :,-�%��� ��� ��$�� !�($%�J� ��+� �� (,-�%��� �� )�%$�� !���$)"�%��./$��)�@V '���4�-� )�����)�=$)���'�)��$�������$��!��H"!��.����� "�" ���!����+� ��(,-�%���� ��J� I�H���A�5�%���%�� !$�H$�����' $� 2& '�6��H"!��.����� "�" ��� !����+� ��(,-�%��������$��!�($%���.��������A""���� !����+��������@$/$�:���$�J�D�: ��������(�����������(��������������� ��� �������� ��$-�� !�� ?�������/����� ��� ������� ����� 2��M�6�� �� �����-�� �)��� �� �;������ �������������1� �+� %!��B��N_���`����������� ���� ����!$� �������*"��$�(,-�%�$��7� ���%�+$ )��)������$- ��$���%!�!/$���������)-1)�+$ )��)������!" �����$��( $����$�����%�$ �%��(� 8$!%�$������$- ��$�!$)8�%$�$ '��%0�!$� !$� ����!$�� �� ����� +"�./$� !�� �����-�� �)��� �� ��� #"���)� ��)-1)� ��� $- %'�.3��� !������� ����� _�����0��8�`�� �� �7�)(�$� !�� ("-�%�%0�./$� $- %'��5 %�� !$�� ( $��!%)���$��O� 4� ��H����@V '����&���$���)��� ��2D)��� -����!�����%��$(1!%�6�����������J����%�������� ���%$����!���%�$�$+%���������������Y�����(����������(�������' %+$��$��$���$�$ %'%���J�4� ��H����@V '����������� ���������

Page 16: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

�$���!�� !��$ �)� �� 234445� ��� ����� �� ����� �$-�� � � ��-�� 3!�5� 6<� ��-��

�� �������������������������������O�����������������P%�����������������������

�)��� �� �����%� ���<�%� ���0� �� �������0��� ��� ������� ������ �� ��� ���������

=�����������������7�2ID ��&���������(����6��!��)$!$��� �+$ )"�� ���� ���.3���

��� ��( $����$��!���$)"�%��./$���% �"��./$�!$�($!� �($�8�%�$����$)�!���!��!��%�/$�

!$� �%���)�� ($�8�%�$���� ���$ $� �� !"��� �� ���� %0�.3��� !����� �$���%�$� *"�� )��

(� ���)�$($ �"���J��

��a6� �� ��+� �� (,-�%��� ($!�� �� � !��� %��� �$)$� ")� �!�� �!�*"�!�� (� �� ���$)"�%��./$�!���$���,!$����$)�!���!��($�%./$��������'�U������$��+�"7$���$)"�%���%$��%���/$�+%�� �!$�����%����%0�!$�����($��$�!������$�!���� �)��)�$(%�%3����)��� ��� ��+�%7�!����)� ��)�����(��8+%�$�U� _���`U��a6�:$ � %��$�*"��!$��- ��'��*"���3���($�%�%��)����� ���������������!�%7���$��� '$�!$��%���)�� ($�8�%�$� �� ���-$ �./$� ��(��%��%0�!��� �� ��+� �� (,-�%��� �$���%�"%�( %��%(��)����� ")�� ��������� ����� � ������ !$� �'% � $ %����!$� (��$������!%)���$�� �� *"��� ��)� �� �� � �$)� $� ���$�� �� ���� '� �!$� �$� �'% ��$)"�%���%�$�� �/$� �$)� ��� ���$'�� ��)� �$)� $�� ���)���� !���$)"�%��./$��$�%!%����24� ��H�������-��(������' %+$�!$��"�$ 6���

������

�$��"-��%�"% �$� N)$!��$�!$��%�%�)���$O�!$��������(����������)��� ���(��$�

N)$!��$�!������"���O��4�-� )���( $(3��")�)$!$�!����"�./$� N)�%��$+���%�$O�($ �

(� ���!����+� ��(,-�%�����'$ ��%���%�"�%$���%0�!���(����*"������$�%�!�!���%�%����� ��1��

!$���"��$)(��7$�%���%�"�%$������$ ��������(�0�!��234445������� ���������������$-�����

�������������%��������������&��������������%������-������ �������!���������

������� �� ���� ��� ��������$-�� �� ����7� 2;D<���� ������ (�� ��M6�� &� �$)(��7$�

�������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������1=������������� ��J� 4� ��H���� @V '����9������ ����9�����4� A������� .���8�0�� � ��?+" �� �)�H�%�J��"= ?�)(�� ���� (�� M��M��� �)� ?�������/������ 4�-� )��� !��� ���"� �� ��$�"./$� !$� �$���%�$� !�������-�� ���������� �� !�� �7( ���/$� �� ("-�%��./$� !��� $(%�%3��� �%� ���� !$� #"80$� ��)� �� ��0��� !����$��%�.3����!$��"�$�����$��")���2�$���(.3����$ ���������$����.3��6���!���$���%C��%��)$ ����*"�����/$��7��"8!$��!$�\)-%�$�!����+� ��(,-�%���$-#��%��!�����($ �%��$��% ����������(� ������+� ��($�8�%����� �)� !% �./$� �� �"�� +$ )��%0�./$� %���%�"�%$���� ��*"���$� �����-�� �)��� �� 2����� � ��������� �������������!��� ;������ ����� ������6�� �7� ���!$� ��� ���$'�� !�� ���� �� �� ���������� �)� �%���� B� ��%$���%0�./$� !$� ����� ������ �� �� !�� ������$-��� � ���+$ )��!$�$�� �)� ")�� N*"���/$� !�� �0/$O����*"���$� �� ����� �)��� �� �������� ������ ���%0�� �� ����$-�� ��� �� �� �$�%�!�!�� �%�%�� �� $� ����!$��� ��1�� !�� �����-�� �)��� �� �;������ ����� ��������� �� ����� ����� �� !%��" �$� � 8�%�$� �� ��%$���� ������'" ���� � ���(� C��%��!��!��%-� �./$�($�8�%���*"��$�$ ������������ �������������$������������A+�� 4� ��H���� @V '���� �����$�� &���������� ��� &����� �)��� �@� %�����%'�.3��� *"���$� �� ")������'$ %��!���$�%�!�!��-" '"������%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $�� �����(�� ���������$�$ %'%�����4� ��H���� @V '���� ?�������/����� ��� ������� ����4� D��� �"�="�'��� 0"� �%�� � Q���'$ %�� !� �-V '� �%�=���E�������=�+��� ����"+��'��� � ��?+" �� �)�H�%�J� �"= ?�)(�� ����� (�� �����$����< ��� B���'"�!�� �!%./$� !��?�������/����� ��� ( %��%(��)������ �� (� �% � !�� �����0��8�� ���� B������ 2����6�� �������-�� �)��� �� 1� �( ������!�� �$)$� $� ��"���!$� !$� ����M���������� �)��� �� �������� ��?�������8�������*"�����+$ )�����������)��� ���������� �������� ��1��!���!��%-� �.3���(,-�%������%�+$ )�!�����-����!����)�� '")���$���$- ����)����( $-��)������$�� %-"%.3������$�!"0%!���(��$��N(,-�%�$��+ ��$�O�!���$�%�!�!���%�%���)�� �����%�+$ )�%���$���%0�!������(� %+� %��!$�������������� ���������4� ��H���������0��8������B�������(�����������

Page 17: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

%���%�"�%$���� !���$�%�!�!�� �%�%�� (����� �� �$���%�"% � �� ���� ��!$���� '� �./$� !$� ($!� �

�$)"�%���%�$� �� ")� N�%���)�� !�� ���"���O� *"�� +%�� �)� �� �%����%0�)� +�"7$��

�$)"�%���%�$��������%0��!$��)�!% �./$��$��$)(��7$�(� ��)���� �( $-��)������)���

���$�� %-"%.3����$-���+$ )��!��$(%�%3���(,-�%������"#��+$ .���$��%�����)�234445����� ���

����������������������������������� ���7�2;D<����������(����M6�����

�� %���%�"�%$���%0�./$� !�� ��+� �� (,-�%��� ($��%-%�%��� �� �)(�%�./$� !��

����%-%�%!�!��!$��%���)��($�8�%�$��)� ���./$�B� ���(./$�!���$�$��( $-��)����$�%�%���

B� (� ��(./$� !�� $�$ C��%�� !�� �$�+�%�$�� �� � %���� !�� %���' �./$� �$�%���� ($!��!$�

�$�!"0% ���$�)��)$���)($��B�������%���!�� ��$�"./$�!��%)(��������%���$�� $�1 �%���

(,-�%����� �� ��(�%�$� !$�� ��(���$�� �$ )��%�$�� !��� �%�"�.3��� ( $-��)��%0�!���� &�

( $����$�!���$ )��%0�./$��)� '�����!��$ ���($%���!��+$ )�./$�!��$(%�%/$�(,-�%���

��!���$���!��������+� ���(,-�%���� %�+$ )�%����$���%�"%�!$�")�( $��!%)���$�($�8�%�$�

���")%!$��$��$���%�$�!��!�)$� ��%��!��%-� ��%����M��

A$��� �%!�� �)� ����'$ %�� �$ )��%���� �� ��+� �� (,-�%��� ��)� ($ � +"�./$�

��)��%0� ���! �)��%0� �$��( $-��)���!���$�%�!�!���� ��1��!$��+�"7$���$)"�%���%�$��

��"��������!$� �%� ���� %'"����7� �8�%$�!��� �%-� !�!��� �$)"�%���%�����*"����� +$ )�)�

�)�!%�� ����� ������!% %'%�!$���"��%�+�"7$���$��$)(��7$�(� ��)���� �������( $����$�

�7(�%��� �/$� �5� �� ( $!"./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$�� �$)$� %'"��)����� %!���%+%��� ��

��+� �� (,-�%��� �� ")�� N��%7�� !�� ���$�\��%�O� 234445� ���� ��� ��������� �� ����

���������� ���� ������� ������ �� � ������� �7� 24� ��H���� ���-�� (�� ��6��

�")( %�!$��� +"�./$�!��)�!%�./$���� ��)"�!$�!���%!�����$�%�!�!���%�%�����%���)��

($�8�%�$� �� �!)%�%�� ��%�$�� :$ � ����� )$�%�$�� �� ��+� �� (,-�%��� 1�� +"�!�)�����)������

�$���%�"8!��($ ����%!�!����/$�'$�� ��)����%�����/$���$�9)%�������+%)�!���$���%�"% �

")��-�%�!�'�)� �$�� ���� %�+�"C��%��!$�� �%���)��� +"��%$��%�� *"�� � ���+$ )�)��� !��

)���% �� %��'8�%)�� �� ($!� � �$�%��� �)� ($!� � ($�8�%�$� ��)� $� � %�$� !�� !��%-� �./$�

(,-�%�����$� %��� %$ �!����+� ��(,-�%��� ��$ ����� �/$��$)�����B� +$ .��!$��)��=$ ���

� '")���$����")��$���7�$�!%��" �%�$�!��+$ )�./$�!��$(%�%/$�(,-�%�����!���$���!����

:$ ��/$�($��"% � �%)%���� %��� �$��$"��7�� �$��!�+%�%!$����( %$ %����1)�!���/$�

�$��� ��$)���%���"�/$�$"��7��"�/$�!��( $-��)������)������$�� %-"%.3���( ��%�)�����

!��%)%��!$�����)-$ ����"��� '")���$��!���)��� �� �!"08��%���)� �03���(,-�%�������

�� �'��!�� ($�8�%��� !�� ��+� �� (,-�%��� +$ )����� �(����� �$� )$)���$� �)� *"�� ")�

(,-�%�$�� �$���%�"8!$� ($ � +�������� �� $"�%����� *"�� ( ��� ��)� $� !% �%�$� ),�"$� B�

���������������������������������������������M�4� ��H���������0��8������B�������(��������

Page 18: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

���� �\��%�� !�� +���� �� !��� � !�� ���"���� �,������ �� +%)� !�� �7� �%�� � ��� �%-� !�!���

�$)"�%���%����!����"��)�)- $���$���%/$��)�*"�����+$ )��$�($!� ��$)"�%���%�$���

$��+�"7$���$)"�%���%$��%������ �����$������+� ��(,-�%������-��($ �������%�� �!��")��

�"�$�%)%��./$� )8�%)��� !�� )$!$� �� %)(�!% � �� �% �"��./$� !�� +$ )��� ��� ��1'%���� !��

�$)"�%��./$�� %��$� 1�� ")� N���%+�"7$O� �$�� L %$� B� !��%-� �./$� (,-�%��� �� *"�� ��)��)�

�%�������$$(� �./$��$�%���2�$�%!� %�!�!�6����")����0�*"��������$�� �)�+"�!�!������

���������2�)��.�����( $)�����6���*"���$�+$ )��!����'$�%�./$�!���$�+�%�$���

�� ��$��� "./$� $(� �!�� ($ � 4�-� )��� *"���$� B� %��� �$��7/$� ��� ��

�%-� !�!��� �$)"�%���%����� ($!� � �$)"�%���%�$� �� ��+� �� (,-�%���� -�)� �$)$� ��

( $($����!��%��� ( ���./$�!����$ %��!��!�)$� ��%��B��"0�!����$ %��!$�!%��" �$��$ ��)�

($��8���� �$)( ���!� � �� ( 5( %����+� �� (,-�%�����*"���$� N��(�.$� � %��%�$O� �%'�!$� B�

'C����� !�� ��'%�%)%!�!�� !$�($!� � ($�8�%�$����� �����$�������0��8�� ����B������ ������

")� ( $-��)�� �/$� (����)����� ����� ��%!$� ($ � 4�-� )���� �$ ���!$� �)-8'"�� ��

�$)( ����/$���� ���!��'� �./$�!$�($!� ��$)"�%���%�$������������%!$��%�!�'�)$�J�

S"��� (�(��� �+��%��)����� !���)(��=�)� ��� ��+� ��� (,-�%���� %�+$ )�%�� �� �� ��+� ��

(,-�%��� ($�8�%��� �������� �� ������� ������ (� �� �� '� �./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$R�

�+%������)�*"���%���\��%��!��%-� ��%���$�($!� ��$)"�%���%�$�1�'� �!$R��

�� �� ���&���� ��� ������� ������� �'������� �� ������� ��� (����������)���������������

PL %$�� ��7�$�� %)($ ������� +$ �)�� 2�� �$��%�"�)� ���!$6� ("-�%��!$�� (��$�

+%�5�$+$� ���)/$� !��!�� ����� ���!$� $-�� ��!$���� $� !�����$��%)���$� !�� ")��

����������������������������������������������A$�+$ )�� ��$)��!�./$�!$�( $+���$ �; ��@$ '���! %��$�I"-��$>��( $+���$ �!$�;�����!$�::E��%�$�$+%��!��D�: ��%)($ ��)��%�!��(� ��$�!�-�����)�*"���/$�����%�" ��!$����7�$��N: $' ���$��1��%�$��� H"�!$� �$�%��� !�� �%!�O�� ("-�%��!$� $ %'%���)����� �)� ���=���� ������� �Y� ����� ��MM�� (�� ��������N:$�8�%����%���%+%��!����&(%�%/$�(,-�%��O��-����!$��$� � �-��=$��)�=$)���'�)���4���� � �J������%�=�2�!4�4�+������8������������� ��A����/��������� ���-��=���W" %*"�����M���(�� �����("-�%��!$���)�( ��� ������Q����� ���������2"������7�2��M�6��N��!$"� %�����L��%���!��($�8�%����)��"�� ���./$��$)���+%�$�$+%���$�%��O��N;$')��%�)$�� �0/$���!��%�/$J��$- ����$ %����( L7%������%�%�%0�./$��%���%+%�%0�!�O���NA$���*"C��%��� ( L�%���� !$� ( $' ���$� �1��%�$��%���8+%�$O�� ("-�%��!$�� �)� (����� ���� ���=��� ���$0%��(=%�$�$(=%��=�� ��"!%��� 2���6�� �$!$�� ($��� %$ ��� �� ( %)�% �� �!%./$� !�� ?�������/����� ����������� ����� 2��M�6��:� ��$�( $+���$ �I"-��$>���$�+$ )���"�� %��� ( ���./$���� %)($ �\��%��!��������7�$�� !������� �� "(�" �� !�� ���./$� ��� �� ������ �� ��<=���� ���� �$)$� +$ )"��!�� ($ � � %��5������ �$��$���7�$�!��1�%�����!��+%�$�$+%��($�8�%���' �'����)���*"�����(� !� �)��$)�$�( $����$�!���%���%+%0�./$�!�� ($�8�%��� �� �"�� �$���*"����� -" $� ��%0�./$�� �� *"�� ��($�!�)� (���� !��($�%�%0�./$� !�� ��+� ��(,-�%���� ��'"�!$� ")�� N���� ���� ������� �� �7�� �$��$����� �� %��� ( ���./$� !$� ( $+���$ �I"-��$>�� -����!�� ��� � 8�%��� �$� ($�%�%�%�)$� �� ��� �%���%+%��./$� !�� ($�8�%��� 2I"-��$>�� ���6�� &�( $+���$ �I"-��$>�2����6� �+� ���%�!����$�+$ )���"��%��� ( ���./$��")��N���� ����� ��M������ �7��-����!������ 8�%����$�����!$���B��$�%�!�!���%�%����$)$�($��%-%�%!�!���$)(��)���� �!���7(�%��./$�B�!��($�%�%0�./$�!��������)��� ���A+��ID ��&���@�������;��($�%�%0�./$�!����+� ��:,-�%����)�@V '���4�-� )����$-���(� �(���%����(%���)$�5'%��������������:�� ������������������� ���������Y�����(��

Page 19: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

)��$!$�$'%��-����!�����(��*"%����)(8 %����$)�$�$-#��%�$�!�� ��$��� "% ���%��� �./$�

��� ���%���)����)"�!$�!���%!������1����/$��$��%!� �!$����(� �% �!��(� �(���%���!��

�$�$�%0�./$� !$� 1���/��� (��$� )� ��!$�� -" $� ��%�� �� #" %!%�%0�./$�� 4�-� )���

(����� �� �$��%!� � � �$)� )�%$ � ����./$� �)� �"��� ��L�%���� $� (�(��� !$�� )�%$�� !��

�$)"�%��./$� !�� )����� ������ ������ �� �"�� ���./$� �$)� $� +��9)��$� !��

!��($�%�%0�./$� 2�� ($��%-%�%!�!��!�� �($�%�%0�./$6�!����+� �� (,-�%���� �%�"���!$�$� �$�

( $-��)�� !�� �"�$�$)%�� !�� $(%�%/$� �� �$���!�� (,-�%���� ���%)�� ")�� �-$ !�'�)�

N( $�%�$ %�)����� ���%�+��5 %�O� !������ *"���3��� $- %'�� �� ")�� �$�+ $���./$� �$)�$��

�=���� 2��� ������� ������� ��� ����� ��� ������ ��� ��� ��������� ������ �7�

2����6����2������ ���������� ��������������?� ��C@�������� �� C�?�����&�6�C����

&������ � � ��������D� (�� "��� �� ��� E������� (���C� ��� &����� ��� F��� �7�

2���M6��� ��� �$- ��"!$�� . �%� &������ 2����6���� ($%�� ������ %�� $!"0�)� N �+� ������

�)(8 %�$�O� *"�� %)($ ��)� (� �� �� ��"��%0�./$� !$� !%�'�5��%�$� ��� ��� !$� (�(��� !$�

($!� � �$)"�%���%�$� ��� ��+� �� (,-�%���� :���$� �� !��� ��� � �� ��'"% �� �$�+$ )�� ��

��%�" ��=�-� )��%��������!%+� �������)��.���*"�����%��� (3�)���'� �./$�!$�($!� �

�$)"�%���%�$� �� *"��$-����"�%0�)� �"�� ($����%��� �$�� %-"%./$�(� �� �� �($�%�%0�./$� ��

!�)$� ��%0�./$� !�� ��+� �� (,-�%��� �)� �% �"!�� !��� (��$�$'%��� !�� �$)"�%��./$� !��

)�������

�)���� ������������������&����� ���.����� ��� ������������������ ��

2����6��4�-� )���(� ���!��� %�1 %$����(� ������%� ���*"��%!�!��!$�!%��" �$� ��%$����

�������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������� �� ID ��&��� @�� ��� �� ;��($�%�%0�./$� !�� ��+� �� :,-�%��� �)� @V '��� 4�-� )��� �$-� ��(� �(���%��� �5�%$�($�8�%�������������J����%���� ���� ���%$����!���%�$�$+%��������������������(�����������1)� !��� (� �(���%���� !�����$��%!��� (��$� ( $+���$ � I"-��$>�� �� �!%�$� *"�� ��)-1)� ��#�� ($��8����+��� ��)�")������ ���������������������� ����� �$-�������������������������������������)��� ���� -����!�� ��� N!%+� ���%�./$� %��$)(����O� ��� �� �� ��� "�" �� !�� ($!� � !�� ����� �)��� �� �� ��!%�\)%���!���$)"�%��./$�!��)���������%�!���)�")������ ����������� �����������-����!������ 8�%���B������ ���$-����������$-���)��������������� ���������� �<�� ���2$"��$- ��$��>�� ��� ������� ������!����+� ��(,-�%���=�-� )��%���6�����������������������:"-�%��!$��)�. ��������� ����������������(��������������:"-�%��!$��)�������� ������(���C�����M������M��(��������M������4� ��H���� @V '����. �%�&�����@�Q��%���:$�%�%��=����= %+����b���� ��?+" �� �)�H�%�J��"= ?�)(������������ ���������!�����$- ���%��%�"��!������A����������������� ������� �0�!$%��� �%'$����N4���!%��;�)$? ��%�� �$�=� �%��� �(%���)%��=�� ;%)���%$�R� �)(% %��=�� �$ ��="�'� "�!� �$ )��%��� <=�$ %�O�2���M6� �� NH�!%���� HF ?��� "�!� Q$��")������ �� ;%�� �� %^��� : ����� ���� �V�?' ��� !� � ($�%�%��=���c++����%�=?�%�O� 2����6� �� *"�� ��"��%0�)� $� !�-���� �)� �$ �$� !�� ��+� �� (,-�%��� �������� ������� 2�Y6��($����!$��� ����\��%��!����!���������� ��(� ������$ %���$ )��%���!��!�)$� ��%����2�Y6�%�!%���!$��$)$������ "�" ��!���$)"�%��./$�!��)������+������+$ )�./$���� 8�%���%�+$ )�!��!��$(%�%/$�(,-�%����;������ ��������������+"�./$��$ )��%���!����+� ��(,-�%����������� ������������������ %�1 %$�� �/$J��6��� ��%( $�%!�!��(� �� ������� ��� ��($�!� ���( �����3���!�����%!�!���-6����$��7/$� !����� � $��� �$)� �03��� #"��%+%��!���� �6� �� %���"�/$� !% ���� $"� %�!% ���� !�� �$!$�� �*"������+���!$��� !6� �� �� �"�C��%�� !�( ���3��� %��� +� %�!$� �$)� �7��./$� !�� N+$ .�� ��)� +$ .�� !$� )��=$ �� '")���$O��A+��4� ��H����@V '������� ������������������&����� ���.����� ��������������������� ��������:$�%�%�����������������(���������

Page 20: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

�$)$� (�! /$� ���$ ��%�$� !$� ($����%��� �$'�%�%�$� !��� �$)"�%��.3��� ��"�%�� �� �$)$�

!����=$� (� �� �� �$��� "./$� !�� �$)"�%��.3��� �( %)$ �!��� �$'�%�%��)�����

24� ��H��������6�����$���(./$�!��!%��" �$� ��%$���� ��"����!�� ��$��� "./$�!���

( L�%���� �$)"�%���%���� B� �"0� !��� ( ���"($�%.3���( �')L�%���� !�� �$)"�%��./$� �)�

'� ��� *"��!$� +�������� �� $"�%����� ( $�" �)� �����!� ���� ��� ��� !�� ( �����3��� !��

���%!�!�� ( $-��)L�%���� �($%��!$� $"� ��'��!$� �� �� !�!�� $"� �$ �./$� !�� ��'")��

�+% )�./$� �$)� -���� �)� �03��� 2N�� +��$ O� $"� N�$�� �O6�� ����"�%�%!�!��� !% �%�$��

�$)"�%���%�$�� %'"�%��� �%��� %!�!�� �� �%-� !�!�� !�� �( ���/$� �� )��%("��./$���

�$���%�"�)�$���-� �%��"%�%�$�%�� 8����$���( L�%���!$�#$'$�� '")�����%�$���

&�$ �� *"��� )"%���� ��0���� ������ ( ���"($�%.3��� ��% �)���� !�� ( L�%���

� '")�����%����$���%/$��)�*"���� ��%$���%!�!��!$�!%��" �$� +%����$)( $)��%!���($ �

�7�)(�$��*"��!$���'"1)�+ �"!���)��%("���$"��7��"%���'")��%�+$ )�./$� ���������$"�

(���$��!$�( $��!%)���$�!�)$� L�%�$�����$��� ������'"�!$�4�-� )����(� ����)- � �

���5��)��)$��*"��$��� L�� � ��$��� "�%�$�!��*"��*"� �(��*"%����)(8 %������$�� ��

��� !�� ��'")�� )���% �� �%'�!�� B� ��$ %�� !$� !%��" �$��� �� (��*"%��� �$- �� ������

( ���"($��$�� �$���%�"�%�$�� !$� !%��" �$�� �)-$ �� +�)%�%� � B� ��L�%��� +%�$�5+%���� �C)�

���")%!$���!����0�)�%������� ���� 8��%����!��")��(��*"%����)(8 %���B�)�!%�!���)�

*"���$���+����)$��!$�234445���������<�� ������������ ���� ���������������0������

������������ �� ��������� �� ��<�� ��� ����� ��� ����� ��� ������� �

������� ������0����7�24� ��H����������(����6���

��!%)���/$��(%��C)%���!��!�)$� ��%��!��%-� ��%��� ��%!������ ���+$ )�./$�

!�� ( �+� C��%��� 2%��� ������ ( %��!$�6� �)� ")� �����!%)���$� %��� �"-#��%��)�����

�$)(� �%�=�!$� 2�$�����$6�� ($%�� $� ��" �$� �$� N"�$� (,-�%�$� !�� �0/$O� !" ����� ��

!��%-� �./$��/$��(����� N+%�� �O� �$)$� � ���+$ )��������( �+� C��%���*"���$��$���"�

����%!$��(%��C)%�$���)$ ���������)�!%!���)�*"���' �'�)�N$"� ��� �03��O��($��$��!��

�����������������������������������������������A+��4� ��H������� ������������������&����� ���.����� ��������������������� ���(���������4�-� )���+$ ������7�)(�$��!��( L�%����-����!����$�!%��" �$� ��%$���J�NA%!�!/$��(� �%�%(� %�)�!���$��./$�'� ����)�")� �'%)��!�)$� L�%�$�����/$��� �!%�����)�*"��$����"���$�$��("!����)�+�0� ���!%+� ��.���$� ��"���!$��+��%�$�!������%.3��ROU� NA%!�!/$�� ���� %�)��$�� � %-"��%��!�)��!��� #" 8!%����*"��� �� !��(�%�$� !��� � ��.��� !�� �!�$'�!$�� �� ( $+���$ ��� !�� !% �%�$�� �/$� �� �!%�����)� ($��"% �( ��%�/$���'�����#"��%.���)���"�� ��"���!$�ROU�H�)- $��!��")���$)%��/$�(� ��)���� �$"��$����./$�($�8�%��� ��� ��'�#� %�)� �)� �$���� !%��"��3��� �$- �� *"���3��� �$ )��%���� �� )��$�� *"�� �����( ���"("�����)� *"�� ($!� %�)� ����� � $� ($�$� �$)� -���� �$�� )��=$ ��� � '")���$�RO� A+��4� ��H������� ������������������&����� ���.����� ��������������������� ���(����������S"���$��$�(���$�)$ �������)�!%!���)�*"��$��� '")���$���"-��%�"�)����-� '��=����$���%!�!/$���$)�)��$���%C��%��!���( �+� C��%���!$��$"� $�������%���' �)��$�=$ %0$���� �+��7%�$�!$���"�!%��" �$�)��)$� �/$� �$��$ !�)� �$)� ������ &� N"�$� (,-�%�$� !�� �0/$O� �*"� � �� %'"��� �$��%!� �./$� !���( �����3��� !�� ���%!�!�� �������!��� ($ � *"��*"� � %�!%�8!"$� �$)$� ")�� �$�!%./$� ������L %�� (� �� ��!�)$� ��%0�./$�!����+� ��(,-�%������!�)$� ��%��1�+ �*"����)������� ���� %0�!��(��$���!L'%$��N�$!$�

Page 21: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

�%����� ��)���� ( $-��)���� �$�".3����%�!�� �/$� ��)��%0�!���� %�+$ )�.3��� (� �%�������

( $!"0%!��� (��$� (,-�%�$� !�� %��� �$�"�$ ��� �%�!�� *"�� ������ ����#�)� �)� !����$ !$�

��� ���%���

<$!��%��� ����� %!���%0�./$� %�� ����� B� �� '�� �(%��C)%��� !�� !�)$� ��%��

!��%-� ��%��� !�(��!�� !% ���)����� !�� )$-%�%0�./$� !$�� +�"7$�� �$)"�%���%�$�� *"��

$�$ �)������+� ��(,-�%����%��$�1��!��)$-%�%0�./$�!����%-� !�!����$)"�%���%����!$��

�%!�!/$�� �� !�� �$���*"����� '� �./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$�� ������ !�-����� � C��

��(���$�� %)($ ������� '��=�)� !����*"�J� �Y6� �� %���%�"�%$���%0�./$� ��'��� !��

!��%-� �./$� (,-�%��U� �Y6� $�� �$)($������� �$ )��%�$��� ���$ ��%�$�� �� �)(8 %�$�� !��

!��%-� �./$�($�8�%�����!���$)�!��!��!��%�/$U�Y6���%�+ ���� "�" ���$ )��%���!$�����!$�

�$���%�"�%$������

�)� �8������� �)-$ �� �� )$-%�%0�./$� !��� �%-� !�!��� �$)"�%���%���� �� �"��

� ���+$ )�./$� �)� ($!� � �$)"�%���%�$� �$� %��� %$ � !�� ��+� �� (,-�%��� �$���%�"�)� $�

' �!%�����!��!�)$� ��%��!��%-� ��%�����$ ���!$���!��%-� �./$�$�( %��%(���)����%�)$�

(� �� �� ��$�"./$� (��8+%��� !�� �$�+�%�$��� �"�� %���%�"�%$���%0�./$��� �/$� +$%� �%�!��

����'" �!������/$�=L�)��)$�'� ���%���!��*"�� ���� %���%�"�%$���%0�./$� %)(�%*"���)�

")�� � ���+$ )�./$� *"��%���%��� !$� !%��" �$� (,-�%�$�� %��$� 1�� ��� � ���+$ )�./$� !��

���������M� �)���������$-�� 2!%��" �$� ��%$���6�������!%�'�5��%�$� +$%�!��� %�$�($ �

4�-� )����$)$�$�2�� �������� ���� �R�����C7����1)�!%��$��$��+�"7$���$)"�%���%�$��

*"���� �'�)���)����( $-��)������$�� %-"%.3����/$���)��%0�!$��(������+� ��(,-�%���

($�8�%���+$ )��� 2($�8�%��6� �/$������%0�!$��� N+%�� �!$�O��� � ���+$ )�!$���$��!��� � �)�

������+� ���!$�($!� ��7��"�%�$��!$�� � %-"��%����!$�(� ��)���$��A�!��")��!������

��+� ��� ($��"%� ")� )$!$� ( 5( %$� !�� ���-� � ��� !�)��!��� ( $!"0%!��� (����� �!���

%�+$ )�%�� !�� ��+� �� (,-�%��� $"� �%)(���)����� N �( ��L����O� ($ � )�%$� !�� N���"����

�������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������($!� ��)����!$�($�$O���N$�'$�� �$�!$�($�$��(��$�($�$���(� ��$�($�$O��$�*"���/$��%'�%+%���*"�����$!���� *"��*"� � �./$� !$� ($�$� ��#�)� !%�(����!��� ��� �$��%!� �.3��� �$- �� ��� N-$��� �03��O� *"��#"��%+%*"�)� $� �'% �� �� 6������ �$-�� �� ������� �$'�� ��$����� �������� ����� ����� �$ $-$ �)� $� !"(�$���������� �������������(%��C)%�����)$ ��������������������� %�� �������!�)$� ��%��!��%-� ��%����A+���D;��;������������������������� �� ������������@�4�-� )����� ��!������>����(��M�M����������$- �������($��$����#�������($�C)%����)��$ �$�!��%��$���%�"�%$���%!�!��!$�;�� ��$��Y�������!����!��H�%$�!��������*"��%���%�"%���:$�8�%������%$����!��:� �%�%(�./$��$�%�����:�:����$��%���)�����%$����!��:� �%�%(�./$��$�%�������:����M�4�-� )���!��� ��������������� ��������������$)$���'$�%�./$�!��($!� �-����!���)� ������������� ������� �!)%�%�!$� $� ����-����%)���$� !�� �$)( $)%��$�� ��� )�!%!�� �)� *"�� $�� %��� ������(� �%�"�� ��� �/$� �����.�!$��� &� �$�+�%�$� ��� �� ��������� �� �$�+�%�$�� �)� �$ �$� !�� ( �+� C��%��� �� ����������$-�� �)� '�� *"��!$� ��� �)� �)� ����� ( $-��)��� ����%�$�� �� ���$ ���� +$ )��� !�� �%!�� ��%!���%!�!�����%��$�*"�����$���)��%'�%+%��!$���7%�����%�%������������/$��/$��"����8��%��!���$)(� �./$�$"���'$�%�./$��$)$��/$�$�������<�� ���2!%�=�% $����)($��%� �����,!�����'" %!�!��(���$������$�%��������6�� A+�� 4� ��H������� ������� �������� ��� &����� ��� .����� ��� ��� ��������� ������ ��� (����������

Page 22: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

%���%�"�%$��%�O�� $� *"�� % L� !�(��!� � !�� �-� �" �� �����%��� �$�� �%($�� !�� �03���

���$��%!������#"��%+%��./$�!$����)����( $-��)������$�� %-"%.3�����

��!��%-� �./$�(,-�%���($!���� �% ���)"%�$��( $(5�%�$���!�(��!��!$�!$��"'� �

$�!�� $�$ �)��� !��%-� �./$����� �$)�!�� !��!��%�/$�� ���� ������*"%�$� ��"��������

��������%��$�1��2�6���!��%-� �./$�(,-�%�����*"���$�+$ )�!$ ��!��$(%�%/$���!���$���!��

($�8�%��� ��� �� �%!�!/$�� ��� ��+� �� (,-�%��� %�+$ )��� �� 2-6� ��� �� ($�8�%�$�� $"�

�( ����������� �)� �$���7�$�� +$ )�%����� �$� *"�� !%0� ��(�%�$� �$�� �%!�!/$��� ��

N%'�$ \��%�� !$� ���%�$ O� 1� ��%)����!�� !%� %�)����� (���� �"�C��%�� !�� !����=$��

%���%�"�%$��%����(�0���!��)$-%�%0� �����(��%!�!��!��%-� ��%�����$��$�$�%�+$ )�!$�!$��

�%!�!/$���)��%�"�.3����$�%!%������;����$ !$��$)�4�-� )���2������(����6��2����

����������C���� ������������������������������������������������������ ���������������

���� ��� �����������M����� ����� � ����� ��� ��� ������ ��� �������� ������47�

4�-� )��� �%��� $� ���"!$� ���-$ �!$� ($ �:�)���� @�� A$�$�� � �� ;$���!� ;�� ��� %�'���

�$- �� �� �C��C� ������ ��� ����%� ")������������� ����� �� -����!�� �)� 234445� ����C�

�������� ���� ����� ������ _>=%�=`� ������ ��������� ������ ��� ��������� ���� ��������

������ ���� ���� ����� �� /������ =������� ������������� ���� �������� ���=��7�

24� ��H��������� (����6�� ������ ( L�%���� �$���%�"�)�")���� ������� ��������

*"�� (� )%��� �$�� �%!�!/$�� +%7� � �$)� )�%$ � ����./$� $�� ���=��� ����� ������ *"��

�$��1)� %�+$ )�.3��� !%�(� ���� �� ��%!����%��� !�� ���� )���% �� *"�� $� ������ !������

%�+$ )�.3��� (����� �� �$���%�"% � ")� �$�=��%)���$� %��"%�%�$� ��*"���$� �� ��������

�L�%�$� (� �� ��%�"!��� ��%$���)����� )$�%��!��� ��� ��� !�� ���"��$�� ($�8�%�$�� �)�

���%.3���������

���������������������������������������������� ����� !%+� ���%�./$� +"��%$���� !$�� ���$��� ����������� (� )%��� ��'")�� ( ��%�/$� !$�� �%($�� !��!%��" �$�� �� ��'$�%�.3��� �� !$�� ��"���!$�� *"�� ����)%�=�)� B� ��$�"./$� !�� !%+� ������ �%($�� !���$�+�%�$������ ��������( $(5�%�$��4�-� )���!������J��6�B�+$ )�./$�!��$(%�%3���%�+�"�������%��� "�%������ ���������� ��� ��+� �� (,-�%��U� -6� B� '� �./$� !�� �$�$�� %�+$ )�!$�� ��� �� �%!�!/$�� �$- �� (� �%!$���$��$ �����U� �6� B� )$-%�%0�./$� !�� �($%$� !$� ���%�$ �!$� �$�� (� �%!$�� �$��$ �����U� !6� B� �$)�!�� !��!��%�3��� �0$L��%�� �$- �� ( $' �)��� ��'�%�� �$� (� ��)���$U� �6� B� ���$�=�� ��%$���� �� %)(��)����./$��+��%���!��($�8�%����!��� $�!���!)%�%�� �./$�(,-�%��U�+6�B�+$ )"��./$�!���$�".3�����'8�%)���!���$�+�%�$��#" 8!%�$�� �)� � %-"��%��� A+�� 4� ��H���� ��� ������� �������� ��� &����� ��� .����� ��� ������������������ ���(����������� d� ' �.��� B� )$-%�%0�./$� !������ !$%�� �)��� ��� �� *"�� ������ � ��� � �$)�%��� ��(���%��)������N(,-�%�$� + ��$O� �/�������� �� �� N(,-�%�$� +$ ��O� ������������� �� ��*"��@�++ ���������!�+��!���� �����!��N�)-%'"%!�!��!��%-� ��%��O� �%'�!��B�'� �./$�!$������ ����� ������ ( $($�!$�")�� N��%�" ����� �%��O�������/� �������� �� ")�� N��%�" �� �)(��O� �/��� �������� *"���$� B� '� �./$� !$� ����� ����� ����� ����%����� ��(���%��)������ �$� N(,-�%�$� +$ ��O� ������� ��� � ������������ �� �$� N(,-�%�$� + ��$O�� ����-����!��� ��� �2���������6��A+��4� ��H������� ������������������&����� ���.����� ������ ��������� ������ ��� (�� ��� �� �IZ���� @�++ ���� A$))"�%���%��� :$>� � %�� 4�-� )��e�� <=�$ �� $+�;�)$� �����&�������#���������������� ���(���C�������������������(��������������� A&�&P���� :�)���� @$=���$�U� ������E�� ;$���!� ;�� ��"!�%�'� N��� �!��� :$�%�%���� <��?O� %�� �=��;��%-� ��%��������)��. ��������� ����������������(���M�����������A+��4� ��H������� ������������������&����� ���.����� ��������������������� ���(�������

Page 23: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

S"���$� �$�� ($�8�%�$�� �� �( ����������� +$ )�%��� 4�-� )��� �������� ��

%)($ �\��%��=%��5 %���!���N �"�%3���!��%-� ��%���O������������A��������������

�%'�!��� B� %���%�"%./$� !$�� (� ��)���$�� )$!� �$�� �� (� �� �� ��%$���%0�./$� !$� ($!� �

($�8�%�$� �� ��1�� !�� ("-�%�%!�!�� 2� ���(� C��%�6� !$�� !�-����� ($�8�%�$��

%���%�"�%$���%0�!$��� 4�-� )��� )���%$��� �%�!�� �$� ���"!$�� !�� F�=�%'� �� �(^ �!�%��

�����'� '��� �� ���%�� � *"�� %�� $!"0� $� ��� ����� R�����C� "��=� 2;S�6� ��*"���$�

%��� ")���$� )��$!$�5'%�$� *"�� (� )%��� ")�� )�!%./$� ����%��%��� 2�������

��������6� !��� %�+$ )�.3��� %��� %���� ��� !��%-� �./$� !��� %���%�"%.3��� ($�8�%����

+$ )�%�� 2�"!%C��%�� %��� ��6���� (� �% � !��*"�� $� 2�6� %�!%��!$ ��J� 2�6������ ���$-��� 2-6�

6������ �$-��2�6��������2!6������� �� ��������������

A$��%!� ��!$�$������!����$�%�!�!����$)(��7�����$�!1+%�%���(%��C)%�$�!���

!�)$� ��%��� �$���)($ \����� !�� )������ �� �7(�����%��� �$ )��%��� �)� �$ �$� !��

($�8�%���!��%-� ��%���!�(��!���%�!��!��� C�� �*"%�%�$��( $-��)L�%�$��*"���$�$��)��)�

!,�%!����'� �./$���($��\����!$�($!� ��$)"�%���%�$������+� ��(,-�%��������-� J�2�6�

��*"��%!�!��!��� %�+$ )�.3����)� �% �"��./$��$- ��$��( $#��$��($�8�%�$���)�!�-���U�

2-6�%!���%+%��./$�'��"8���!$���%!�!/$���$)�������( $#��$��($�8�%�$�U�2�6����7%��C��%��

!�� !����=$�� %���%�"�%$��%�� *"�� +��$ �.�)� �� +$ )�./$� !�� (,-�%�$�� (� �%�%(��%�$���

:���$���� ��� �!������ �*"%�%�$������'"% �����������

�)� �����0��8�� ���� B������ 2����6�� 4�-� )��� #L� =��%�� ���-$ �!$� ")�

!%�'�5��%�$�( $�%�5 %$���� ���!$����� ������*"���$)( $)��� %�)�2$"��+��%��)�����

�$)( $)���)6� �/$� �(����� �� '� �./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$� �� �� *"��%!�!�� !$�

!%��" �$� !�)$� L�%�$�� )���� �$- ��"!$�� �� ( 5( %�� $ '��%0�./$� !�� �$�%�!�!�� �%�%��

�� ��1�� !�� )$-%�%0�./$� �� � ���+$ )�./$� !$�� ��"�� ��')���$�� �$�%�%�� �)�(,-�%�$��

��(�0���!�� ���%�� �$�� +�"7$�� �$)"�%���%�$��!����+� ��(,-�%��� %�+$ )���� �����!$�B�

���-$ �./$����"���($ �%)(��)����./$�!��")���'��!��($�8�%���( $!"0%!�����(� %+� %��

���������������������������������������������� A+�� [A4<�E���� ��! 1U� �:c��;I��� H� ?"��� �<��� ��E���� H� �$� ��U� �<������� @V '����������� ������ �� ��� . ����4� ������%�'� :� ��)���� �� ;%��$" ���� ��>� Z$ ?J� A�)- %!'�� D�%�� �%���: �����������(������P� ��%�!�� [A4<�E������! 1U��:c��;I���H� ?"����<��� ��E����H� �$���U��<�������@V '��<=��;��%-� ��%���;%)���%$���$+�I�'%����" ����. ��������� ����������������(���������������&�� �+� %!$����� ������$���%�"�)��%$��.3���!% ������$��($��"��!$��!$�( $��!%)�����%�)$�!��($�8�%���!��%-� ��%������-$ �!$��($ �@$�="��A$=����)�N;��%-� ��%$����!�;�)$� ��%��I�'%�%)���O��%�J�4�HI�H����U� :�<�<�� �� 2�!�6��(�� B���� �����C@� �$ )��%��� ������%�� $+� �=�� ������� ��>� Z$ ?J� ��%�� ���?>����������� ������ ����������� �/$J� �6� ��� !��%-� �.3��� !���)� -���� ���� �)� � '")���$��� -6� ���!��%-� �.3��� !���)� �� � (,-�%���� �� %���"�%����� �6� ��� !��%-� �.3��� !���)� �� � �%� ��� !�� �$� .3���%��� �������7�� �����!6����!��%-� �.3���!���)��%�� ���")���$ !$� ��%$������6����!��%-� �.3���!���)��- ��'� ����)��1 %���(���8��%��!�� �'"��./$���$��%!� ��!$����$�%��� ������%)1� %�$�!$�����$��%!$����+6� ��� !��%-� �.3��� ($�8�%���� !���)� %���"% � %��� ( ���.3��� !�� ������%!�!��� �� � ���+$ )�./$� !��( �+� C��%��� �� ��+$*"��� ( 1�($�8�%�$��� A+�� 4� ��H���� @V '���� ������� � ��� �� ��J� ��� ��+���%�%!�!��!�����%!�!���P$�����������!���%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $�������(��������

Page 24: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

!����+� ��(,-�%���($�8�%���2($�%�%��=��c++����%�=?�%�6����(����'�)�����'"% ����%�����$�

���%�)$�($�8�%�$�!��������� ����J��

��$� )"�!$� *"�� �5�� �$�=���)$��� ��� �$)"�%��.3��� �� !��%�3���$�"(�)� �$ )��)����� ��.3��� ( 5( %��� !�� ��(�.$� �� ��)($���$��$)�)� ��� '%�� ( 5( %��� �7%'�)� ")� %�����%)���$� ( 5( %$� �)��� )$��!��$ '��%0�./$������������$�=��!����)�����!���$�� %-"%.3����*"����$������ �$-��� ( ���/$�!�� ��)($�� %)(�%������1)�!%��$�� �"��$���)� �� )$�� !�� !��%�3��� ( $����!��� $"� (� !%!���� ��1)� !%��$�� ��( $!"./$� !$� ��-� �� $ '��%0�!�� �$�+$ )��")�� !%�%�/$� !�� � �-��=$��'� ��")��!%�� %-"%./$�!��%'"���!���$)(��C��%�����!���$�=��%)���$����� $��)�%$��!�� �$)"�%��./$�� !$��!$�� !�� ")�� �����%�%!�!�� ( 5( %�����)-1)����%)%��"�)��;��$"� $���!$�������� "�" ���!����+� ��(,-�%��� �+����)� ���%)�� %��� %���%�L��%�� �$� �$������ B�� %�+$ )�.3���� %��$� 1��*"���$� B�� �=������ !��%'"�%�� !�� %��� �% � ��� ( $!"./$�� ���%!�./$�� �'"��./$����( ������./$�!��)����'�������1�( ��%�$��� ������� ��������� �%)%��.3��� �%��C)%���� �� !%�� %-"%./$� ���"��� �� !��%'"��� !�����(��%!�!���%�!%�%!"�%������+$�����!��(� �%�%(�./$��)��$)"�%��./$�($�8�%���� �/$� '� ��)����� ���������� $"� ��#�J� $� ��)($� !$�*"��� ��!��%�!%�8!"$�!%�(3��1��78'"$U�������./$�( ����!���$����)����*"���C)����"��( 5( %��=%��5 %���1��(%�5!%��U���!%�($�%./$�������(��%!�!��!��!� ��$�� %-"%.3��� ( 5( %��� (� �� ������ ��)��� 1� ($"��U� +%���)�������7%���)� ��+$*"��� $($ �"�%������ �+��$��� ( ��$���%�$��� ������ *"��( �#"!%��)�")��+$ )�./$� ��%$����!���$���!��24� ��H�������-��(����6����

������ ��� ����� �$���%�"�)� )$�%�$�� �"+%�%������ (� �� (9 � �)� !,�%!�� ��

� ���+$ )�./$� ��($��\���� !�� $(%�%/$� (,-�%���� �)� ($!� � �$)"�%���%�$�� �� ���

�� ������� )$���������!%�'�5��%�$����� C��%��!��!����=$��%���%�"�%$��%���$�%��� %$ �

!���$�%�!�!���%�%����$ �������%�!��)�%��!%+8�%��%)�'%�� ��$)$�$�� ��"���!$��2��)��)$�

*"�%�� ��)���� ( $-��)��� �� �$�� %-"%.3���� ��+%)� *"��� �$���,!$6� !��� � $����

�$)"�%���%���� ��� �� $�� N(,-�%�$�� + ��$�O� ($!� %�)� �$�� ���)����� �� � ��(��!$���

N+%�� �!$�O� �� �����%0�!$�� (� �� $� %��� %$ � !$�� +$ $�� %���%�"�%$��%�� !�� ��+� �� (,-�%���

($�8�%�����

���������������������������������������������&�� �+� %!$����� ������$���%�"�)��%$��.3���!% ������$��($��"��!$��!$�( $��!%)�����%�)$�!��($�8�%���!��%-� ��%���� ���-$ �!$�� ($ � @$�="�� A$=��� �)� N;��%-� ��%$�� ��!� ;�)$� ��%�� I�'%�%)���O�� %�J�4�HI�H�� ��U� :�<�<�� �� 2�!�6��(�� B���� �����C@� �$ )��%��� ������%�� $+� �=�� ������� ��>� Z$ ?J� ��%�� ���?>�����������������������������/$J��6����!��%-� �.3���!���)�-���� �����)�� '")���$���-6����!��%-� �.3��� !���)� �� � (,-�%���� �� %���"�%����� �6� ��� !��%-� �.3��� !���)� �� � �%� ��� !�� �$� .3���%��� �������7�� �����!6����!��%-� �.3���!���)��%�� ���")���$ !$� ��%$������6����!��%-� �.3���!���)��- ��'� ����)��1 %���(���8��%��!�� �'"��./$���$��%!� ��!$����$�%��� ������%)1� %�$�!$�����$��%!$����+6� ��� !��%-� �.3��� ($�8�%���� !���)� %���"% � %��� ( ���.3��� !�� ������%!�!��� �� � ���+$ )�./$� !��( �+� C��%�������+$*"���( 1�($�8�%�$���A+��4� ��H����;% �%�$���;�)$� ��%���P$�������(���������� �� $(%�%/$� (,-�%��� �;������ ������������� 1�$� ��"���!$� !$� �"�$������!%)���$� !�� ��+� �� (,-�%����$- ����)����( $-��)������$�� %-"%.3��������.�!$��� ��1��!���!��%-� �.3���($�8�%�������� ��!����)�%�+$ )�.3��� ���������� �� � '")���$��� %��$� 1�� �$��%!� �!��� �+��7%��)������ �� �$�!"0%!��� (��$��(,-�%�$��2N+ ��$�O6�!���$�%�!�!���%�%���)�� �����%�+$ )�%���$���%0�!������(� %+� %��!$��%���)��($�8�%�$��

Page 25: esfera pública e democratização

��M��

���������������� �������������������������������������������������

�)������� ���������� ������ ��������?� ��C@����� ��� �� C�?����� &�6�C�

���&������ ���������D�(�� "��� �����E�������(���C����&����� ���F��� �7�

2���M6��4�-� )�������%�$"��$)$������S�� ����� ����� �$-����������%��� +� ���$�

($����%��� �(%��C)%�$� !�� !��%-� �./$� (,-�%���� ��1)� !��� �$���*"C��%��� !�����

%��� �./$�(� ��$�( $����$�!����'%�%)�./$�!$������2($�8�%�$6���

�($%��!$���� �)� ��%!C��%��� �)(8 %����� 4�-� )��� -"��$"� �$)( $�� � ��

=%(5�����!��*"��$�($����%����(%��C)%�$�!��!��%-� �./$�(,-�%���!�(��!��!��*"��%!�!��

!���$)"�%��./$� ($�8�%��� *"����� ( $������ ��� ��+� �� (,-�%���� %��$� 1�� ���)�!%!���)�

*"�� �� �$)"�%��./$� ($�8�%��� (����� �� �� � %!���%+%��!�� �$� !%��" �$� ��($��%�$�

���-$ �!$� (���� �$�%�!�!�� �%�%�� �)� $($�%./$� �$� !%��" �$� 2!��6� %�+$ )�!$�

������������ ���������������� ���-$ �!$� (����� ��%���� ($�8�%����� �)� ��"� �7�)��

)� ����!����*"���%�!����� �%�"��./$���� ���$)"�%��./$�!��)���������+$ )�./$�!��

$(%�%/$�(,-�%������)�!�%7� �!��)���%$�� ��"��!%��%�./$�!���*"�� $�2�6�����'$ %���!��

($!� ��������� �����/�%� �� ������/�%� ����� ���/����������/����*"�� �"��)�

��� ���%�(���� %�+�"C��%���$- ���� +$ )�./$�!��$(%�%/$�(,-�%�������'� �./$�!$�($!� �

�$)"�%���%�$����

��'"�!$�4�-� )���2���M��(���������6��$�($����%����(%��C)%�$�!$�)$!��$�!��

($�8�%���!��%-� ��%���!�(��!��!��!"����$�!%.3���( $-��)L�%���J��

�_�`�H�!%���!�($�%�%�����$))"�%���%$��%���=��("-�%���(=� ������+��%�%�����!��%-� ��%�����'%�%)��%$��( $�������%���$)(��7��$�%��%���$����%+������+� �'"���%�'� )�!%�� �����)� '�%��� %�!�(��!����� + $)� %��� �$�%������% $�)������ _-`� ��!� %+� ��$��)$"�� �"!%������ ' ���� +��!-��?�-��>�������%�+$ )�!���%���!%��$" �����!��� ��($��%����%�%���$�%�������

P�#�)$��($ �*"�����$����"./$�!�������$�!%.3���1�( $-��)L�%�����

���!�)$� ��%���)$!� �����( ������)��$)$��� ���� 8��%����!$���"�!����=$�

%���%�"�%$����2�6����"�$�$)%��( %��!��!$���%!�!/$���2-6����%!�!��%��!�)$� L�%�����2�6�

�� %�!�(��!C��%��!����+� ��(,-�%���������!����=$� %���%�"�%$����!����+��$ ��� � 2���6�

")��%���)��!�� %'"���( $��./$�!$��)�)- $��!���$�%�!�!��-����!$��$�!% �%�$������

!�+����!$��$�#"��$�!���%-� !�!���-L�%�����$)(��8��%�����$���!%!������$!$���2-��6���

'� ���%�� !�� (� �%�%(�./$� ($�8�%��� !$�� �%!�!/$�� �� ��1�� !�� !% �%�$�� %'"�%�� !��

�$)"�%��./$� �� (� �%�%(�./$�� ���%0�./$� !�� ���%.3��� (� %5!%���� �� �+� ��!$��

-����!$���$��"+ L'%$�%���"�%�$��'� ���%��!���$)(��%./$���� ��(� �%!$����( $' �)����

( ��%�/$� ��'��� !$� ( %��8(%$� !�� )�%$ %�� �$� ( $����$� ($�8�%�$� �� 2���6� �� �7%��C��%�� !��

")����+� ��(,-�%���(� ����+$ )�./$�!��$(%�%3���(,-�%���� �+��7%�����'� ���%!��(��$�

Page 26: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

!% �%�$� B� �$)"�%��./$� �� ���$�%�./$�� �'"��./$� !�� �"�� ��� "�" �� !�� ($!� ��

%�!�(��!C��%�� �� !%�� �%!�!�� !$������������ �� +$ )�./$� %���"�%��� !�� �"!%C��%���

)���%������������������

�$� �"'� � !��� ����L� ���� �������� !$�� �%!�!/$�� �� !�� N�%!�� 1�%��O� �� 234445�

����M�������$-�� ��������������$-���� ����� ��������� 344457� 24� ��H����

������ (�� ��6� ��� $� )$!��$� !��%-� ��%�$� ��)� �$)$� �+� C��%�� �)(8 %��� �� -"����

�$$(� ��%��� !�� �%!�!/$�� *"�� %���' �)� �� (� �%�%(�)� !$� ( $����$� !�)$� L�%�$� !��

+$ )�./$�!��$(%�%/$�(,-�%�����!���$���!���)��%����!����'%�%)�./$�!$�($!� �($�8�%�$�

�%��2�6�("-�%�%!�!����� ���(� C��%��!��!��%-� �./$��2-6�%���"�/$���%'"���$($ �"�%!�!��

(� �� (� �%�%(�./$� �� 2�6� � ���+$ )�./$� !�� ( �+� C��%��� ( %��!��� �)� ( �����3���

��%$���)�����#"��%+%��!����� ��1��!��+$ .��!$2�6�)��=$ 2��6�� '")���$2�6����

��!��%-� �./$��$���%�"%�")��N+$ )��!���$)"�%��./$��7%'����O����)�!%!���)�

*"����� $�%����!%L %���!���(���$���2��$ ��6����")�)���+$ )��!��")���C��C������

�� �$��� ���� !%L %��� �� �)� *"�� �03��� �/$� � $��!��� �)� ( $�� !�� ( �����3���

#"��%+%�L��%��� �"#$�� ��"���!$�� !%0�)� ��(�%�$� B� �� !�!��� �$ �./$� �$ )��%��� ��

�%��� %!�!���;�����)$!$�����%!�%���(����)���%���' � ����( L�%�����$�%!%��������%)�

*"�� $�� ��$ ��� %�%�%�)� �� � $��� !�� �03��� �%�� � '")���$�� �)-"�%!$�� �$�� +�"7$��

�$)"�%���%�$�� !�� ��+� �� (,-�%���� �� � ���+$ )�./$� !$� �$)($ ��)���$� $�%��% $� �)�

!%��" �$� ��%$����1�")��( ���"($�%./$�%�� ������$��'% ��$)"�%���%�$�M��

�($%��!$��������(��*"%�����)(8 %����!��; "�?)���2����6���%�=?%��2������

����6��� 4���=� 2����6��� @$=��$�� 2���6��� �� ��-�$� 2���6��� �$- �� �� �����-��

����L�� ��!��!��%-� �./$��4�-� )���2������(����6���!$������%��� ( ���./$�!��*"��

���$)"�%��./$�($�8�%���($!���� ������!%!��234445� �������� �������������������

������������� ��� ������0���� ��������� � ��� ��� �� ������ �� ����$'�� ��������������������������������������������������� A+�� 4� ��H���� @V '���� A$)"�%��./$� ($�8�%��� ��� �$�%�!�!�� )%!%L�%��J� $� %)(���$� !�� ��$ %���$ )��%��� ��� (��*"%��� �)(8 %���� 1������ ������ ��� ���� (�� ������ (�� ��U� A+�� 4� ��H���� 4��� !%��;�)$? ��%�� �$�=� �%��� �(%���)%��=�� ;%)���%$�R� �)(% %��=�� �$ ��="�'� "�!� �$ )��%��� <=�$ %��� ��J�. �%�&�����4�Q��%���:$�%�%��=����= %+����b������"+��'���� ��?+" ���)�H�%�J��"= ?�)(�������(����������������M�A+��4� ��H���������� �$-�������� ������� ���������<�� ���(��������;�DAQH����@�����:$�%�%����( �+� �����+$ )��%$���.��� ��������� ���? �� �F�/���������������(��M��M�M����� ���4Q���� @�� ���(�� �� � ��� ��� ����@� :"-�%�� $(%�%$�� ��!� !�)$� ����� ��>� 4������ A<J� Z����D�%�� �%��� : ����� ����U� ���4Q���� @�� ��U� ID�Q���� ��� A�� �7(� %)���%�'� >%�=� �� !�)$� ��%�� %!���J�;��%-� ��%���($��%�'���!�("-�%��$(%�%$���. ��������� ����������������(���������������4��<4��@��������� ����� ������������������ ��� 4�A�)- %!'���H�J�H�����="����������%�"���+$ �<��=�$�$'������������� @&4��&��� @�� ��� ���?� ������ �=��(R� : $)(�%�'� �$��� ���%$�� -��>���� � %�%���� �=�$ �� ��!� ��%$�����=$%����.��� ��������� ���F�/�������������(�����M������ �� I&�� H�� A=��'�� +$ � �=�� -���� R� I%�?%�'� �=�� )��=��%�)� $+� !��%-� ��%��� $(%�%$�� �=��'�� �$��$ )��%����=�$ ��������������� �@�<=��( $-��)����!�( $)%���$+���!��%-� ��%���!�)$� �����������

Page 27: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

��������� �����74� ������ �7(� %)���$�� �)(8 %�$�� �� -����!$�� �)� ' "($��

�7(� %)����%�� !�� %�!%�8!"$�� 2)%�%(,-�%�$�6��� *"�� �$$(� �)� (� �� �� +$ )�./$� !��

$(%�%/$�(,-�%�����!���$���!�����"'� �)�*"��$��( ��!%0�!$��$- ��*"���3���($�8�%����

$�$ ��($ � )�%$� !�� � $���!�� �03��� ��� �� ��$ ���*"�� �� !" ����� ��'")�(� 8$!$� !��

��)($� �� ���� ���!$� ��� ($�%.3��� !�� +������� �� $"�%���� �� �$ �� �)���� ��(�0��� !��

+$ )� � ")�� $(%�%/$� ($�8�%��� �$- �� !��� )%��!$� ���"��$� �$�� $�� �$� !�� %��� �����

�$���%�$��$�!����!��(� �%�%(������)( ���!�"�")���"%!�!$��� �+��7/$���� ���!���"��

($�%./$� %�%�%��� 2( 5� $"� �$�� �6�� &�� �7(� %)���$�� �)(8 %�$�� �$)� �����)��� ���

%��� %!$���)���"�� ��(���%�$���������������� ��������)$�� � �)�*"��2����������

����������������� �������������������������L� ����������$'�������������%�

� ����>�� ���� ���� =����-�� �� ��� �� ������$�� ��� �����������

��� �������������������$-��6����7�24� ��H����������(����6��

��� �����$�� �(��� � !$�� ���"!$�� �)(8 %�$�� �$- �� $� ���� ���� ����L�� ��

2�$'�%�%�$6� !�� !��%-� �./$� (,-�%��� %�!%�� �)� '��=$�� *"��%���%�$�� �$� ( $����$� !��

��'%�%)�./$�!�)$� L�%�����$�+$ �����%)���$�!��$ '��%0�./$��"-�����%���!���$�%�!�!��

�%�%�� �� ��1�� !�� ��(��%!�!�� !�� $ '��%0�./$� �� )$-%�%0�./$� !�� ���$�%�.3��� �/$�

'$�� ��)����%�� �� �$� �(� +�%.$�)���$� !�� '$�� ���.�� !�)$� L�%��� �� ��1�� !��

%)(�����./$� !�� ($�8�%���� (,-�%���� !��%-� �!��� �� !% ��%$��!������ �� �)$�� �'�)�

�)(8 %��� !������ )%�%(,-�%�$�� %)(3�)� ��� ���� ��� ��� !$� ($����%��� �)���%(��5 %$�

!�� !��%-� �./$� (,-�%��� �� !�� �"�� �$�� %-"%./$� �+��%��� (� �� �� �($�%�%0�./$� ��

����������������������������������������������� N�)� ")�� �$���(./$�� $������)��� �� 1� ")� +5 ")� �!"���%�$� *"�� ( ����!�� � %� � �$�!%.3��� �$- ��!��� )%��!$�� ���"��$�� (,-�%�$�� ($ � )�%$� !�� �$��� ��.3��� "��� �$)� $�� $"� $��� ��� ����$'�� ��������$-��������)%�%(,-�%�$�!%+� % %�)�!�*"�����������+� ���(,-�%���� ���)������7%���������)��$�)��$�� � C�� ��(���$��� ��*"���$� �� %���"�/$� �$� !�-���� (,-�%�$� ���� �+����� )"%�$�� �%($�� !��!��%'"��!�!��� !�� +"�!$� �� %*"�0��� 'C�� $�� �!"��./$�� ($�%./$�� �$�� $��� �$- �� $�� )�%$�� !���$)"�%��./$���( $!"./$����$�)%�%(,-�%�$������ %��%���"% ��*"%���%��)������$!���������!%�� �����$0�����)� ��'"�!$� �"'� �� $� !�-���� (,-�%�$� ���� + �*"����)����� +%��� �-�%7$� !$� %!���� !�� !��%-� �./$� �� !�� �0/$� (,-�%���� �$-� �$�!%.3��� )�%�� %!��%��� $�� (� �%�%(������ ���� %�)� �� �1 %$� ��� ���'�.3�����7(����.3��� �� �03���� ( $($����� �� � '")���$�� "��� !$�� $"� $��� �)� �� ��% $� �"'� �� $�� �%!�!/$��+ �*"����)�����+$ )�)�$(%�%3���)���+"�!�!���($ *"����%�+$ )�./$�1��"��$����D)�)%�%(,-�%�$�($!��������� ����%!$�� %�+$ )� � $�� �%!�!/$��� � �%���!$�$�� �� �$ ���!$� ��")$�� %�+$ )��%�$�� �� =������+��%�)�����!%�($�8��%��O��D�E��� �=$�������%����(� ����+� ���(,-�%���J�$%�$�!����=$��%���%�"�%$��%�����"��� �$���*"C��%���� ��J� A&�I4&�� P� �� ��=������ :�U� �& ���� H� �$�� 2& '�6�� ����� ���$-�� �������$-�@�<�$ %��;�)$� L�%������7(� %C��%�������%�"�%$��%���$� ��%��A$���)($ \��$���/$�:�"�$J��!�����������(���M��' %+$��$��$��������4�-� )����%����%�!��$��7(� %)���$�!���%�=?%����I"�?%��2����6��)�*"���M��=�-%�������!��( $�8��%��!�� %�%�=� A$�")-%��� �$� A���!L�� +$ �)� ���$�=%!$�� ��� �� $�� ���%�$ ��� �$��%�� (� �� (� �%�%(� � !��.�����>����������-����������F������&��������������)%�%(,-�%�$� �"�%"����!" �������%��+%��%��!����)�����$)�$�$-#��%�$�!��������������������� ������� ��'����(� �% �!��( $($��������� ���%����2�$��$ �����6��������� A+�� �D�E�� � �=$��� ����%���� (� �� ��+� ��� (,-�%���J� $%�$� !����=$�� %���%�"�%$��%�� �� �"����$���*"C��%������J�A&�I4&��P� ����=������:�U��& ����H� �$��2& '�6������� ���$-���������$-�@�<�$ %��;�)$� L�%������7(� %C��%�������%�"�%$��%���$� ��%��A$���)($ \��$���/$�:�"�$J��!�����������(������

Page 28: esfera pública e democratização

�����

���������������� �������������������������������������������������

!�)$� ��%0�./$�!����+� ��(,-�%����:� �%�"�� )��������!,�%!�� ��%!�������(��%!�!��

!������ !�0������ ��������� $"� )%�=� ��� !�� �%!�!/$�� �$���'"% �)� �$����� � �"���

!�)��!��� �� �$�� %-"%.3��� B� �'��!�� !��%-� ��%��� !�� ��+� �� (,-�%��� ($�8�%���� ��1)�

!%��$�� 4�-� )��� 2������ (���6� �+% )�� *"�� �� �$)"�%��./$�)�!%�!��*"�� �% �"������

��+� ��(,-�%����( �������+��=��J��

�2�6� �"�C��%�� !�� ")�� %��� �./$� +���� �� +���� ��� �� (� �%�%(������( �������� �)� ")�� ( L�%��� �$)(� �%�=�!�� !�� ( $!"./$� !�� !��%�/$��$���%���� �� (���� 2-6� �"�C��%�� !�� ��%( $�%!�!�� ��� �� $�� (�(1%��!���)(��=�!$��(��$�� +�������� �� (��$�� !���%���L %$�� �)�")�� � $���%'"��%�L %��!��!�)��!�����$(%�%3������

�)-$ �� ���=�� =��%!$� ���� ,��%)��� !1��!��� ")� �")���$� �7($����%��� ���

*"���%!�!��!��%�+$ )�./$�*"���% �"��������+� ��(,-�%�����' �.����$��" '%)���$�!��

%��� ������ �� !��� +� �)������ �% �"�%�� !�� �$)"�%��./$� 2/�� ���P��� ����P��� ���P���

����6����1)�!��%)($ �\��%��*"���!*"% %"���%)( ��������� 9�%�����$)($����($ �#$ ��%���

��%�������$"� $��(� %5!%�$��!%'%��%��*"���$���!$�!$� L!%$��!�������%�/$���!��%)( �����

��� %����$)(3�)�$��( %��%(�%������%��!��!%���)%��./$����% �"��./$�!��%�+$ )�./$����

$�*"��($!� %���"'� % �")�'��=$�*"��%���%�$�����!��%-� �.3���(,-�%����%�+$ )�!������

��� "�" �./$�!���$)"�%��./$�!��)�����1��%�����$)$�")��!�����"����!$�!���8�%$�!��

����������������������������������������������� ��%�%��)������ �� ������� +$%� �%���� �$)$� ")� �$�� �(��$� B� +����� !�� ��"� ��%!�!�� �� ���%)�� %�� �����)%��3��� )%!%L�%����� �$ ���!$� ($��8���� �� %��� ���./$� �8�%��� !$�� ����������� 2�%!�!/$�6� ��%�$ ��� ����� %�$ �����*"���$� ��($����B��$�$�%0�./$�!��($�8�%���(����)8!%�����%����� ����4�-� )���!�������$�)1 %�$�!�)$� L�%�$�!�� ���������$- ��"!$���)��������������<������*"�� �( %)�)���+$ )�./$��%� ����%���"�%��� !�� �����-�� �)��� �� �;������ �� �������� �� ��1�� !�� ������ �� +$ )���./$� ( 1�%�� !���%�+$ )�.3�����)�����������������$��$�� L %$��$-�� ��������+ �')����./$�!����"!%C��%���!��)������'� ��)����� +$��!��� �)� *"���3��� ��(��8+%����� :� �%�%(������ !�� ����� �)��� �� �� ������ �E��������������� ������ ����-����%!��� $�� ����������� ($!�)� �$���%�"% � �� �$��$�%!� � ' "($�� �� +5 "��� ��� ���������)%�=��!$� �� ����� �$-�� ������ �� �������� �� 9�������������� �)� !% �./$� �� ���"��$�� !����S� ����)��� �� �������� ��F���0�����1)�!��( $-��)��%0� ���*"��%!�!��!�� %)( ��������%$������$� )��)$� ��)($�� ����������� �� ������� �� ����������� �� $�� �������������� ��� ����� �$-�� �������($!�)� ��(%���%0� � �� ����� �$-�� ������ �� ��� ����� 4�-� )��� �%��� ")� ���$� (� �� �+� % � $� N(�(���(� ��%��O� !�� �$)"�%��./$� ��� ����� *"��!$� $�� �!%�$ ��� !$� �%��� G�������4��� ���+��� �%''�)�%� � ��A= %��$(=� ��="��=�%��� �$�%�%�� �)� $� (�'�)���$� !�� ������ �" $�� �$� !% ��$ � !��G���4(MN������ E �'$ ����))���� (��$� N�� �%.$� !�� ������O�� � '")�����!$� *"�� $�� �������� !$� G�������� ��9����� ��� I������� �� ����� �� �#"!� �)� �� )��=$ � � $� � �-��=$� !$� ' "($� �!%�$ %��� !$� G���0������ �� ��1�� !��� 8�%�������$ �.3����!%�$ �%���A+��4� ��H���������� �$-�������� ������� ���������<�� ���(���U�A+��4� ��H��%�+����������������� ������������ ����������D�&������ ������ ����������������� (������ (�� �M���M�� �� N�� ��� !�� �$- ��.�O� �� �� !��� %./$� )%�"�%$��� !$�� N�� �%.$��( ����!$�O�($!�)��� ��%��$���)�=��(JGG>>>�-%�!-�$'�!�G��� �=G���=�"�'f+gAg A f %�!�!�G�&�+��$��"( �)���%$��!$� �7�)(�%+%��� $� *"�� 4�-� )��� �=�)�� !�� ( $����$� !�� N!%+� ���%�./$� %��$)(����O���� �����������������������������)��� ���������S�� ����� ����� �$-�����������& ���*"��!$���($�8�%���(�������!�(��!� �!$������������$"�$������������ h(� ��%��)h���($�8�%�����*"��!$��($ ��7�)(�$������������ �/$� (�'$�� ($ � �!�� �L %$�� ($�8�%�$��� (�����!$� �� �� �)� $�� ��($��L��%�� (��$��7� �8�%$� !$� �$)-���� %!�$�5'%�$� !%L %$� �$� ��)($�!��)8!%�� ($�8�%���� $� �%!�!/$�N($!�O� ��% � ���� ($ ��$)(���$�!��������)��� ���!�%7��!$�!������� ����������������$- �����"��$��($�8�%�$��!$��*"�%������1� $� �$��� �%!$� 2!���%���L %$6�� �$ ���!$���� ")�)� $��� ������ $"� ���������� !�� %�+$ )�.3��� $"������ ��%)���$����

Page 29: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

��+� ��(,-�%�������$�($ *"����!%�\)%���!���$)"�%��./$�!��)�����1���� "�" �!��(��$�

($!� �!$��)����)�!%���*"�������%$��)���+$ )���)����)����'����*"���% �"��)����

��+� ��(,-�%����;$�$"� $���!$��$�($!� �($�8�%�$��$�($!� ��$�%�����$�($!� ���$�9)%�$�

��$ �)���)�%$����� ��1'%�$��(� ��%�+�"���%� �����'��!���($�8�%��������*"�! � ����

*"���3���(,-�%����M�*"���� /$���%�"��!���(��$��)����)�!%������

�)-$ �� 4�-� )��� �+% )�� *"�� $� �������� !$� (�! /$� %!���� !�� �$)"�%��./$�

($�8�%��� �/$� �$)( $)���� �� �(�%��-%�%!�!�� !$� )$!��$� !�� ($�8�%��� !��%-� ��%���� ��

��� "�" ��!��($!� �!����+� ��(,-�%�������!%�\)%�����(��$�$'%���!���$)"�%��./$�!��

)����� %)(3�)���� ��*"���$� $-��L�"�$���%)%��� �$� ($!� � �$)"�%���%�$� �� $ ��

�� �������!$�$���(� �% �!��%��� ������(� �%�"�� ����$ ��%)(�!%�!$����"��'� �./$����B�

(� �%�%(�./$���!��%-� �./$����+%���)������B�( 5( %��!�)$� ��%0�./$�!����+� ��(,-�%����

*"�� #L� ��� ���$�� �� N�%�%�!�O� ($ � $"� $�� )����%�)$�� !��!��($�%�%0�./$� �� ( $' ���$�

�1��%�$����%���%+%��./$�!��($�8�%����$ '��%0�./$�($�8�%���!���)������(����-" $� ��%��

($�8�%���� �� L�� � +$ )���!$��� ��#$�� ���%�$ �%��� �"-)%��/$� (��-%��%�L %�� �$�� (� �%!$��

($�8�%�$��� -� '��=�� �$���%��� %���%�"�%$���%0�!�� �� � ���+$ )�./$� !�� �%!�!��%�� �)�

( L�%���!���$��")$��������

���$�($��$����!��($�%�%0�./$�����!�)$� ��%0�./$�!����+� ��(,-�%����/$�($!�)�

�� ��7(�%��!����/$��$)�����(��$��$-��L�"�$��*"�����%)(3�)��$�+�"7$�!����%-� !�!���

�$)"�%���%���� �� B� '� �./$� !$� ($!� � �$)"�%���%�$�� ������� 1� ( ��%�$� -"��� � �"��

��"��� ��� �$��7/$� ��� �� ��� ��� "�" ��� !�� �$)"�%��./$� !�� )����� �� !�� ($!� � !��

��+� �� (,-�%���� P%���� �� (� �% � !�� (� �(���%��� !��� (��$�$'%��� !�� �$)"�%��./$� !��

)������ �� !��($�%�%0�./$� !�� ��+� ��(,-�%��� 1� �7(�%��!�� (���� ( ���/$� �7� �%!�� (��$�

($!� � ��$�9)%�$� �$- �� �� !%�\)%��� !�� �$)"�%��./$� !�� )������ *"�� %�+�"���%�� $�

($!� � �$)"�%���%�$� ��� )�!%!�� �)� *"�� +�0� �% �"�� � ��� ��+� �� (,-�%��� %�+$ )�.3���

�����%$��!��� �� +$ )���!��� (��$�� ( $+%��%$��%�� !$�� )���� )�!%�� *"�� ���-�)� ($ �

!% %'% � �� +$ )�./$� !�� $(%�%3��� (,-�%����� �7��"%�!$� !�� �$)"�%��./$� ($�8�%��� ��)����

( $-��)��� �� �$�� %-"%.3��� %��$����%������ �$� �%���)��!$� ($!� � �� �$�� %)(� ��%�$��

�%��C)%�$�+"��%$��%��� %)(�!%�!$� �� +$ )�./$� !�� !%��" �$�� ( $-��)��%0�!$ ��� ��

���������������������������������������������M� A+�� 4� ��H���������� �$-�� ������ �� ��� �� ���������<�� ��� (�� �U� A+�� 4� ��H��%� +��� ������������ �� �� ��� ������� �� ��������D� &������ �� ���� ����� ���� �������� (������ (���M��M����������

Page 30: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

%��� ������(,-�%�$��%!���%+%��!$��B���<=����)���%(��5 %���$)(��8�����$)�")�)$!��$�

!����+� ��(,-�%���� 8�%�����

�%�"�!����� ���� �!��!��!%��" �$��%���%�"�%$���%0�!$�����-$ �!$������� �����

+$ )�%�� (��$�� N(,-�%�$�� +$ ���O� !$� ����!$� �� (� ��)���$��� � %-"��%��� �"�$ %!�!���

�!)%�%�� ��%������'$�� �$������� �!��!��!%��" �$��(,-�%�$�����-$ �!$������� �����

%�+$ )�%��(��$��N(,-�%�$��+ ��$�O�!���$�%�!�!���%�%�����C��C����������$�%�.3���!��

)$ �!$ ����� �$����=$�� �$)"�%�L %$��� �"!%C��%��� (,-�%����� �8 �"�$�� �"��" �%��� )8!%��

%�!�(��!������ ��"-��� !�� !�-����� %' �#���� "�%�� �%!�!���� �%�!%���$��� +5 "��� ��

%�%�%��%���� �8�%����� ������� ��� ��� $(%�%3��� *"�� �% �"��)� ��� ��+� �� (,-�%��� �C)� �$)$�

��"���"�$ ���($�8�%�$����(� �%!$��($�8�%�$��� �$-%������' "($��!��( ���/$���!�$'�!$���

��(��%��%�������)( ���!�!$ ���)$ �%��� %�������"�%���( $+%��%$��%��!$��)����)�!%����

��$ ���!���$�%�!�!���%�%��2�%!�!/$���)�'� ��6���

:$�8�%�$����( $+%��%$��%��!$�������������( %��%(��)�����$�� #$ ���%������ �/$�

$�� ( %��%(�%�� ��$ ��� !�� ��+� �� (,-�%���� &�� ($�8�%�$�� �/$� ����$� �$�"�$ ��� *"���$�

!���%���L %$��!���$(%�%3���(,-�%�����:$ � �"����0��$��( $+%��%$��%��!$��)����)�!%��

�/$� ��($��L��%��($ ������%$�� ��+$ )��� ���!%�� %-"% �������$(%�%3������ ��$���L %$��

�%($��!���"!%C��%��������$ ���!���$�%�!�!���� ��1��!���!%./$�!���$�8�%���� ����$����

�$)���L %$��� �)-$ �� ��� ��%���� 2 �6� ���-$ �)� $"� �7� .�)� ( ���/$� �$- �� ��

�$)"�%��./$�($�8�%���)�!%�!����

S"���$��$��!�)�%����$ �����������7� ��)�(�(1%��!%+� ���%�!$����(� �% �!$��

*"�%��( $�" �)�%�+�"���%� ����$(%�%3���*"�����+$ )�)������+� ��(,-�%��J��

����� 1�������� *"�� �( ������)� ' "($�� !�� %��� ����� ��(��%�%�U� 2-6�.�������� *"�� $"� �( ������)� ' "($�� !�� %��� ����� '� ���� $"� $���"-��%�"�)� !��%!$� �� ")�� �"�C��%�� !�� �( ������./$� !�� ' "($��)� '%���%0�!$�� %���(�0��� !�� �7( ���� � �+��%��)����� ��"��%��� �����U� 2�6�&�� ��������� �� *"�)� �/$� � �!%��!$�� �$�=��%)���$��( $+%��%$��%�� $"� �%���8+%�$�� �)� ��'")�� L ��� ��(��%��%0�!�� �� �/$��$��%!�!$�� �� $+� ��� � �$����=$�U� 2!6� &���������� ������� *"��'� �)�����./$�(,-�%���(� ��*"���3����"($���)�������'�%'���%�!��U���� ($ � ,��%)$�� )��� �/$� )��$�� %)($ ������� 2�6� "��� ������ *"���!*"% % �)��!%+� ����)�����!$���!�$'�!$��$"�!$���)( ���!�!$ ���)$ �%��� ")�� �("��./$�(���$��� ��$�=��%!�� �)� ��'")� ��)($� 2($ ��7�)(�$�� ��� %�$ ��� $"� ���!C)%�$�6� �� *"�� ��� ��'�#�)�� !�� )$!$�!%��%��$� !$�� ��(��%��%����� �� �$-%������ ��($������)������ �)� ")�

���������������������������������������������� A+�� ID ��&��� @$ '�� ��� �� ;��($�%�%0�./$� !�� ��+� �� :,-�%��� �)� @V '��� 4�-� )��� �$-� ��(� �(���%����5�%$�($�8�%�������������J����%�������� ���%$����!���%�$�$+%��������������������(���������(�������� ����A+��4� ��H����N&���(�.$�:,-�%�$O������$��!�($%�������������������������L� ����+��������������������(���M��

Page 31: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

!%��" �$�(,-�%�$�� �$)��� %����./$�!���� �!��!��( $)$�� � %��� ������'� �%��24� ��H����������(������' %+$�!$��"�$ 6����

�����������

�� +$ )�./$� !�� $(%�%3��� (,-�%���� �+��7%���� 1� �$�������)����� ����!%�!��

(��$��N#$'$��!��($!� O�*"��$�$ �)������+� ��(,-�%�����$�$���!$�B�( $���$�($����%���

��)\��%�$������7%'C��%��!�� �+��7%�%!�!��!��!��%-� �./$�($�8�%�������$�$�$ ��($ *"��

��%��� �./$���� ������!$����$�%�!�!���%�%��1��� ������!��($ ���$ ����"#$��%��� ������

�/$�������$�� �)��$�)��)$�(���$�!$�( $#��$��)���%(��5 %$�!��")����+� ��(,-�%���

� 8�%������1)�!���"���!�)��!����$���%�"�%$��%����� %�./$�!�� �'"��)���$����$ )����

-���� �� �� �%.$�� (,-�%�$�� 2��'" ��.��� ��,!��� �!"��./$� �� ��� '%�6� �� ��'" %!�!��

�$�%������������$�����!$��C����( ���%$��!$�(��$�� %)(� ��%�$���%��C)%�$�+"��%$��%����

( $)$�� � �� %�+ ���� "�" �� ������L %�� �� �$���!� � �"-�8!%$�� +%���%�� (� �� $� -$)�

!�����$��%)���$� !$� )� ��!$� �� !�� ��$�$)%�� !$� (�8����� ������ �*"�./$�� �$-%������

�'������ �$ ($ ��%�$�� 2���%$��%�� �� %��� ���%$��%�6� �� �( ����������� !$�� �%���)���

+"��%$��%�� �/$� �(����� !%�("��)� �� ����./$� !$� '$�� �$�� )��� -� '��=�)��

( ���%$��)����+ $���)����!)%�%�� �./$�(,-�%���2����!"�����+�!� ��6�(� ��*"��������

%)(� ��%�$�� ($���)� �� � %)(��)����!$��� ( $��'%!$�� �� ����'" �!$�� �$� +"�" $�� ���

-"���� ($ � +�0� � ���� � ��"�� %��� ������ (� �%�"�� ���� $�� �( ����������� !$� �%���)��

��(%���%���� ��$ �)� �� 234445� ���$��� �� ������� �������%� ����� ���� ���� �����$-��

�� ����������������� �������%���� ������������<���%�������������������$'��

��� �� ����������� �� �����%� ���� ��L� ��� �� ������������� ��� ������%� ����

O������� >�����P����������������������%�� 7�24� ��H����������(����6��

�)�)�%$��������!%�("���($ �����./$�!$�����!$��$���$�+�%�$�������!�)��!���

*"���)� '�)�����$�%�!�!���%�%���)��$ �$�!��#"��%.���$�%�����!$� ��$�=��%)���$��/$�

����%�%0�!$�� $"��$�$��!$�� �)� ��'"�!$� (���$���� ��+� �� (,-�%������-�� ($ � ����� ��

���%)�� �� ����/$� ��� �� ���%!�!��� �/$� '$�� ��)����%�� !�� �$�%�!�!�� �%�%�� ��

�( �����������!$���%���)��� +"��%$��%��*"�� +�0�)�"�$�!$�($!� ��$�%�����!$�($!� �

��$�9)%�$�(� �� %�+�"���%� �$�($!� ��$)"�%���%�$�� ��'%�%)��!$���+$ )�./$�!$�($!� �

($�8�%�$���!% %'%�!$����'��!��($�8�%���!���!)%�%�� �./$�(,-�%�����

H$�%�$ ��!$��� �'%�� ��!$���+$ )�./$�!�����%�"!���!$���%!�!/$���� ��1��!��

(��*"%���� !�� $(%�%/$� (,-�%���� 2��� �������������� ���� ����� ����� �����0�� ���

��� ����������%����������������������!���������������� ������������������

�����L� ��� ����� ��7� 24� ��H���� ������ (�� ��6�� &� ���� $� !$� �%���)�� ($�8�%�$�

�����������������������������������������������A+��4� ��H����2N�&���$���)��� �7%�TU�������������(���M�����

Page 32: esfera pública e democratização

�M��

���������������� �������������������������������������������������

2($�8�%�$����(� �%!$��($�8�%�$�6����(� %+� %��2��$ �����%���%�"%.3���!���$�%�!�!���%�%�6���

$�� �( �����������!$���%���)��� +"��%$��%�����-$ �)�!%+"��)�������$(%�%/$�(,-�%���

%)( %)%�!$��������"�� ��(���%�$����)����( $-��)�����$�� %-"%.3�������%�"!���2( 5�$"�

�$�� �6���

�� $(%�%/$� (,-�%��� !% %'����� ����$� �$�� '$�� �$��� +%����%0��!$�$��� *"���$� B��

�"!%C��%��� �+��7%���� �)� *"�� �%�� �)� �"�� $ %'�)�� ���!$� ��%�%��!��� �G$"�

�+$ )�!����&��� L�� � �+��7%�$�!����+� ��(,-�%���1� %!���%+%��!$��$�($�%�%$��)���$�

�+% )��%�$�� %�!%+� ����� $"� ��'��%�$� �)� ���./$� B� $(%�%/$� (,-�%���� �$� N+%�� � O� ��

�$)"�%��./$� ($�8�%���� �� ��+� �� (,-�%��� �� �%+%��� �(����� �� $(%�%/$� (,-�%���

�+��7%��)����� �$��%!� �!�� *"�� � �0� �)� ��"� -$#$� �� %��� ( ���./$� %�+$ )�!�� )�%��

�!�*"�!�� ��� ��� !�� ")�� *"���/$� (,-�%��� �$�� $�� ������ ������ %��� ( ���.3���

%�+$ )�!��� +$ )�)� 234445� �� � ���� ��� !�� �� �)��� �� �� ����-��� � ������� ����

� ��'���������������� ������ ��� �7�24� ��H����������(���M6��$�"(��!$���

����$-�� �������<���� ��� �� �� +$ )�./$� !�� $(%�%/$� (,-�%��� �� !�� �$���!�� !$��

�%!�!/$�����%�$ �����$�������������

���+"�./$�($�8�%���!����+� ��(,-�%����+��%������*"��!$��%!�!/$�� ��($��%�$��

�$ ��)���� ��(�0��� !�� �����!%)���$� �$- �� ��"�� ��(���%�$�� %��� �������

'��� ��%0��!$�$�� �� %�+%�� ��!$�$�� �$� ���� $� !$� �%���)�� ($�8�%�$� �� ��1�� !�� ")��

)"!��.�� �!%���� �$� ( $����$� !�� ��'%�%)�./$� !�)$� L�%���� D)�� %���' �./$� �$�%���

��(�0� !�� ��"(� � � �� ��7�" �� !$� )"�!$� !�� �%!�� �*"� � *"�� ��� �%-� !�!���

�$)"�%���%���� �� $� ($!� � �$)"�%���%�$� !$�� �%!�!/$�� ( $' �)�)� �� �'��!�� !$�

�%���)�� ($�8�%�$� �� ��1�� !�� �%���%!�!�� !%��" �%��� !�� ��+� �� (,-�%���� ���")%�!$� ��

+$ )��%���%�"�%$����!��")��234445������������!������ ���� ����� � ��������7��4���

<���$�$�($!� ��$�%���*"���$�$�($!� ���$�9)%�$��/$�($!�)�� ���+$ )� ����%�

)��)$�� !% ���)����� �)� ($!� � ($�8�%�$� ��)� +� % � $� ( $����$� !�)$� L�%�$� !��

��'%�%)�./$�!$�($!� �2($�8�%�$6���)-$���$��$ �)������+� ��(,-�%���(� ��%�+�"���%� �

$�($!� ��$)"�%���%�$� ���!$��)��%������( ���/$�*"��������7� ����$- ��$����� $�!$�

�%���)��($�8�%�$�2(� ��)���$���� %-"��%����!)%�%�� �./$�(,-�%��������6��� ���+$ )��!$�

$� �)� ($!� � �!)%�%�� ��%�$�� %��$� 1�� �)� �"�$ %0�.3��� ��'�%�� *"�� (� )%��)� !��%�3���

�$���%��)������%��"����������")����0�*"��$�($!� ��!)%�%�� ��%�$���)-1)��/$�($!��

�( $!"0% � �� �%� )��)$� ��)� � ���+$ )� ���� !% ���)����� �)� ($!� � ($�8�%�$�� �"��

����������������������������������������������� A+�� 4� ��H���������� �$-�� ������ �� ��� �� ���������<�� ��� (�� �MU� A+�� 4� ��H����+��� ������������ �� �� ��� ������� �� ��������D� &������ �� ���� ����� ���� �������� (������ (���������������A+��4� ��H����2N�&���$���)��� �7%�TU�������������(��������

Page 33: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

�'��� �./$� !�(��!�� !$� ($!� � �$)"�%���%�$�� *"�� ���-$ �� �%�� ( $��!%)�����%�)$�

!�)$� L�%�$� $� �5!%'$� !$� !% �%�$� *"�� �"�$ %0�� $�� ��$�� !$� ����� �����������������

A$)$��7(�%���4�-� )���2������(���6���%!�!/$���' "($���$)�%��� ������(� �%�"�� ���

2�/$� '��� ��%0L��%�6�� �( ����������� !$�� �%���)��� +"��%$��%��� +5 "��� �� %�%�%��%����

�8�%�����)$�%)���$���$�%�%����$)"�%!�!��� ��%'%$�������� ��$"� $��234445��-���������

O����P����������������%��������L�������L� ����)��� ��������������O ��������� ���P��

��� O ������� �������P� !�� � ��������� �� ������ �� ����������%� ������L� ��%�

�����$-�����������������7�����

S"���$�B���� "�" ��!���$)"�%��./$�!��)������$��$�"��!��'� �./$�!$�($!� �

)%!%L�%�$� $�$ �� ��� ���'%��)����� �$�� ���$ ��� ($�8�%�$�� !�� �)%��$ ��� !�� L!%$� ��

�����%�/$�� #$ ��%��� ��%������ �%����� -�$'��� ����� $�!�� #$ ���%������ �!%�$ ���� !% ��$ ����

( $!"�$ ��� �� ( $( %��L %$�� �����%$��)� �� ( $�����)� ��� $(%�%3��� (,-�%���� *"��

�% �"��)� ��� ��+� �� (,-�%��� �� � ����� +$ )�%�� !$� �%���)�� ($�8�%�$�� ������ �'������

( $�" �)�%�+�"���%� ��+$ )� ���+$ )��� ���$(%�%/$�(,-�%����� ��1��!��( L�%�����$)$���

���$�=��� +$ )��$��( %$ %!�!�� �� !%+"�/$�!�� %�+$ )�.3��� �� ( $' �)��� �� )����%�)$��

�$)$� $� �'��!�� �������� �������� �� �������4�� :� �!$7��)������ �� N%�$�C��%�O� !$�

�%���)�� )%!%L�%�$� 1� ��$ %��)����� ( ��")%!�� ��� )�!%!�� �)� *"�� $(� �� �)�

�$�+$ )%!�!��B���$ )���!����'C��%��� �'"��!$ ���!��� �����$)"�%��.3���!����!��

(�8��� �� �"�$ �'"��./$� �$���%�"%�� ($%��� ")� ( ���"($��$� �$ )��%�$� !$� �%���)�� !$��

)����)�!%��������

�$�*"�����'���$��'��!�)���$�!���%�+$ )�.3���%�+�"�����������+� ��(,-�%����

($�8�%�$�� �� (� �%!$�� ($�8�%�$��� ' "($�� !�� %��� ������ �/$� '��� ��%0L��%�� ��

�( ����������� !$�� �%���)��� +"��%$��%�� !%�("��)�$� �����$� ( %�%��'%�!$���($�%.3���

=%� L *"%����#"��$��$��%���)��!$��)����)�!%��( $�" ��!$��/$�����$����")% �$�(�(���

!��N�8!� �!��$(%�%/$O���(�(���*"����-�� %��� ��)�����B� %)( ��������%$�������)���$�

����"��!��N+$ ����!$ O�!���)����'����)�%�� %�+�"������' �.���B��"����(��%!�!��!��

$ '��%0�./$��� ��" �$�� +%�����% $������ �����$�� '$�� �$��� ��%����($�8�%���� ��)��)$�

$�� (,-�%�$�� �)(�%�!$�� �/$� ($��"�)� ")� �$�� $��� ��� %�$� �$- �� �� �( ������./$� ��

%��� ( ���./$� !��� )����'���� (��$�� )���� )�!%��� ����� N��� ��%+%��./$� !���

�����������������������������������������������A+��4� ��H����@V '��������������� �� ��@���� �� +���%�%!�!���� ���%!�!���P$��� �������!���%$�!��@���% $J� <�)($� ��%��% $�� ����� (�� ���U� A+�� 4� ��H���� ������ �$-�� ������ �� ��� �� ���������<�� ���(���U�A+��4� ��H����+����������������� ������������ ����������D�&������ ������ �����������������(������(�������������� A+�� 4� ��H���������� �$-�� ������ �� ��� �� ���������<�� ��� (�� �U� A+�� 4� ��H����+��� ������������ �� �� ��� ������� �� ��������D� &������ �� ���� ����� ���� �������� (������ (����������

Page 34: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

$($ �"�%!�!��� !�� (� �%�%(�./$O� ��� �$)"�%��./$� )�!%�!��� ��"������� !��

N!%+� ���%�./$� %��$)(����O���� ������� "�" ��!��($!� �!����+� ��(,-�%�����!%�\)%���

!���$)"�%��./$�!��)���������7(�%���($ *"��$������$����� %�+�"C��%��!$����$ ���!��

�$�%�!�!���%�%���$- ��$��)����)�!%���/$��%�%!�)�����)�%��+ ��$����

��)��� ���( �����/$�!����'$�� ��$)(����)�����$���)����$��( $-��)���$ ��

�( ������!$��� ��-��� ($ � +%)�� %�!�'� J� �%�!�� 2�� �$)$6� 1� ($��8���� +��� � �)� ")��

!%)���/$� �(%��C)%��� !�� !�)$� ��%�R� S"�%�� ��� �$���*"C��%��� !�� �$�$�%0�./$�

�%��C)%�$�+"��%$���� !�� ��+� �� (,-�%��� (� �� ")�� ��$ %�� �$ )��%��� !�� !�)$� ��%�R�

:$!�� �� �$�%�!�!�� �%�%�� ���%�� � $�� +�"7$�� �$)"�%���%�$�� �9���������������I����

������L %$��B� �($�%�%0�./$���!�)$� ��%0�./$�!����+� ��(,-�%��R��

� �

����������������������������������������������� A+�� 4� ��H���������� �$-�� ������ �� ��� �� ���������<�� ��� (�� �MU� A+�� 4� ��H����+��� ������������ �� �� ��� ������� �� ��������D� &������ �� ���� ����� ���� �������� (������ (���M������

Page 35: esfera pública e democratização

�MM��

���������������� �������������������������������������������������

������������*����������

&� �" '%)���$� !�� %�%�%��%���� !�� �$�%�!�!�� �%�%�� �%'�!��� B� )$-%�%0�./$� ��

(� �%�%(�./$� ($("�� �� %��$� 1�� �� �7%��C��%�� !�� !����=$�� %���%�"�%$��%�� ��(�0��� !��

'� ���% � �� �"�$�$)%�� !��� �%-� !�!��� �$)"�%���%����� �� �$)"�%��./$� ($�8�%��� �� ��

%���"�/$� %'"��%�L %��!$�� �%!�!/$������� �����$�!��$�$ �)����!��%-� �.3������%�!��

�%�!�� B� *"��%!�!�� !��� %�+$ )�.3��� ($�8�%���� ���������� *"�� �% �"��)� ��� ��+� ��

(,-�%����$���%�"�)�!"����$�!%.3���� 8�%����(� ����'� �./$���"�$�%�+$ )�!$�!$�($!� �

�$)"�%���%�$��

��� �����$�� �� �-$ !�'�)� �)(8 %��� !$� ( $����$� !�� +$ )�./$� !��

�$)"�%��./$�($�8�%��������+� ��(,-�%����7(9����+ �'%�%!�!��!$�� �*"%�%�$���$ )��%�$��

!$� )$!��$� !�� ($�8�%��� !��%-� ��%���� : ���3��� �7� �%!��� ($ � ' "($�� !�� %��� �����

(� �%�"�� ��� �� (��$�� �'������ !$�� �%���)��� +"��%$��%�� �$�$��)� �)� !,�%!�� ��

�"�$ �'"��./$� �� %�!�(��!C��%�� !$� �%���)�� !$�� ����� ������ ��� ��� ��1'%��� !��

���-$ �./$� !��� %�+$ )�.3��� ($�8�%���� !%��!��� (��$�� ��(��%��%����� �)� ("-�%�%!�!���

��)� !�%7� � !�� )���%$�� � �� �7��"�/$� ��$�9)%���� �$�%��� �� �"��" ���� %)(�!�)� ��

+$ )�./$� �!�*"�!�� !�� ")� ���� �� ��($��%�$� ($ � (� ��� !�� �$�%�!�!�� �%�%�� �)�

���./$�B��$)"�%��./$�($�8�%���)�!%�!�����-$ �!��(�������%����2($�8�%���6�����

��1)�!%��$�� �� �(��%��� %�!%+� ��.�� �� (� ��%�%��!���$�%�!�!���%�%�� �)� ���./$�

�$�����"��$��($�8�%�$���$�( %���%�)$��8�%�$���")���%)�����%($�8�%�$��/$�N��%)����!$�O�

�%�!�� (���� +����� !�� ����./$� �� !%�($�%./$� ��($ L!%��� !$�� �%!�!/$�� �)� ���-� � ��

( $����� � �+��7%��)����� ��� %�+$ )�.3��� ($�8�%����� (� �$���%0�./$� �� ! �)��%0�./$�

!��� *"���3��� $-#��%���� �� �����$��� �"-��%�"%./$� !�� %�+$ )�./$� ($ � ��� ����%)���$��

�%)(�%+%��./$� !�� ( $-��)��� �$)(��7$��� ($�� %0�./$� !�� �$�+�%�$�� �� ���-$ �./$�

�(%�5!%���� + �')����!�� �� !���$���7�"��%0�!�� !��� ��L�%���� ��� ��� !�� ��)��� ��

*"���3���2�$�� $�� ���6�!��%��� �����(,-�%�$�M���������������������� ����� �$-����

������� �� *"�� ��"���)� !�� N!%+� ���%�./$� %��$)(����O��� ��� �� �� ���S�� �� !��

�$)"�%��./$� )�!%�!�� �� �� ��� "�" �� !�� ($!� � !�� ��+� �� (,-�%��� �� �C)� ")� N�+�%�$�

�����������������������������������������������A+��4� ��H���������� �$-�������� ������� ���������<�� ���((���������U�A+��4� ��H����+����������������� ������������ ����������D�&������ ������ �����������������(������(����MU�A+��4� ��H��������������� �� �������(���������M�A+��4� ��H���������� �$-�������� ������� ���������<�� ���(�������U�A+��4� ��H����+��������������� �� �� ��� ������� �� ��������D� &������ �� ���� ����� ���� �������� (������ (����MU�A+��4� ��H��������������� �� �������(���������A+��4� ��H����+����������������� ������������ ����������D�&������ ������ �����������������(������(������������A+��4� ��H���������� �$-�������� ������� ���������<�� ���(�������

Page 36: esfera pública e democratização

�M��

���������������� �������������������������������������������������

�$ $�%�$O� �$- �� $�� +�"7$�� �$)"�%���%�$��� �� '� �./$� %�+$ )�!�� !$� ($!� �

�$)"�%���%�$�� �� ��'%�%)�./$� �� $� �(� +�%.$�)���$� !�� '$�� ���.�� !�)$� L�%����

�7(�%���!$� �� �$� ��!$� !��� (� �(���%���� �(%���)$�5'%���� �5�%$�($�8�%��� ��

%���%�"�%$���%���� �� �� !��($�%�%0�./$� !�� ��+� �� (,-�%��� �� $� �>�� ��� !�)$� L�%�$� ���

+$ )�./$�!��$(%�%/$�(,-�%�����!���$���!�������

;%�����!$��7($��$���$��%!� $�*"���)-$ ������!���������� ���$- ��($�8�%���

!��%-� ��%���($�����"'� % �")�%�� �)���$�( $' ���%�$�!�� �+��7%�%!�!����*"��%+%��./$�

!�� !��%-� �./$� ($�8�%��� �%�� !����=$�� �7(� %)����%�� �)(8 %�$��� � ���+$ )��!$� $�

�$)($ ��)���$��$)"�%���%�$�!��)%�%(,-�%�$��H�������� ���������������������H�!��

-� '��=�� �� � '")����./$� ��� �� !%)���/$� �(%��C)%��� !$� )$!��$� !��%-� ��%�$� !��

!�)$� ��%�� (� )������ �7($���� B�� �)��.��� !��� (��$�$'%��� !�� �$)"�%��./$� !��

)������ ������ ����%!$�� �� ��� "�" �./$� !�� ")�� )8!%�� %�!�(��!����� �%��"��!�� ��

+5 "��� �� %�%�%��%���� �8�%���� ($!� %�� �$���%�"% � ")� �$�� �($��$� �$� ($!� � !$�� �����

������ �)-$ �� $� �����$� B� ����$�$'%��� �)� �$)"�%��./$� �� �� !%�($�%-%�%!�!�� !��

��" �$����$�9)%�$�� �$���%�"�)�$"� $��!$%�� %)($ ������� $-��L�"�$�� B��$���%�"%./$�

!��")��)8!%��($("�� � ��(�0�!��!���)(��=� �")�� +"�./$�(�!�'5'%������ ���!$��

���"��$��($�8�%�$��2��)��� �(��� ���%���6���

;%�����!��������L %$���$ ������( $-��)L�%�����%!���%+%��./$��)(8 %���!�*"%�$�

*"�� 4�-� )��� !��%'�$"� ($ � N%)( ����� �1 %�O� ����;�� ������ �� �� �$��%!� L����

��*"���$� N��(%�=���!$ ���O�!����+� ��(,-�%���($�8�%��� �����FI ���������������� ���

������� �����4��� ��� (��*"%���� �)(8 %���� �$- �� �� !��%-� �./$� (,-�%���� �� � 8�%��� !��

�$)"�%��./$� ($�8�%��� �� �� �$)( ����/$� �$ )��%��� !��� !�)$� ��%��� !�� )�����

�$�!"0% �)�B��$)( ����/$�!��*"��$��N#$'$��!��($!� O�*"��$�$ �)��$� %��� %$ �!��

��+� �� (,-�%��� �/$� � ���!$�� !�� +$ )�� ( %�%��'%�!�� ($ � ($�8�%�$��� (� �%!$���

�( ����������� !$�� �%���)��� +"��%$��%��� !�����$ ��� ($!� � �!)%�%�� ��%�$� �� (��$��

��(��%��%�����!$������������*"���"��)�(��$��$�����%)���$�!���)������2N�%)iO�$"�

N�/$iO6��%'�!$�B�%)(��)����./$�!��( $' �)���($�8�%�$��( 1�!�+%�%!$����)"%������0���

+$ ��!$���������!��%��� +� C��%�M��!���$�%�!�!���%�%��!�+��' ��!$�����%)��")����L %$�

!��N�������'�)�!��$(%�%/$�(,-�%��O��

����������������������������������������������� A+�� 4� ��H���� H�!%���� HF ?��� "�!� Q$��")����)� �� ;%�� �� %^��� : ����� ���� �V�?' ��� !� �($�%�%��=��� c++����%�=?�%��� ��J� . �%� &�����4� Q��%��� :$�%�%��=�� ��= %+���� b��� �� �"+��'��� � ��?+" �� �)�H�%)J��"= ?�)(�������(�������������M�� �$- �� $�� ������� �"����� . ��� ����%� ������0������ ����� � N������ "�������� ������ !�� ������$-����������������� �� �.�����G���������� �� �4� ��H��������������� �� ��� ���� (�� ������U�P� � ��)-1)�A& ����U��&����@��Q�U��&����H��4���'��!�� "%�!%�'�������$)(� ��%���:$�%�%����

Page 37: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

H���$�+"��%$��)���$�($�8�%�$�!����+� ��(,-�%�����%��$���(� �% �!$�( $-��)��!��

�!�+%�%./$� !��� + $���% ��� ��� �� ����!$��� �$�%�!�!�� �%�%��� !�(��!���/$� �(����� !$�

($����%��� �+��7%�$� 2 ��%$���%0�./$6� !$� )"�!$� !�� �%!��� �� ��$ %�� �$ )��%��� !��

!�)$� ��%��!����+�0� �����.� �����%-� !�!������%���"�/$�%'"��%�L %������(� �%�%(�./$�

($�8�%��� !$�� �%!�!/$�� �� ��1�� !�� !����=$�� %���%�"�%$��%�� ��(�0��� !�� ��%���%0� � $�

( $#��$��)���%(��5 %$�!��<�$ %��A 8�%�������%)���� �($�%�%0�./$���!�)$� ��%0�./$�!��

��+� ��(,-�%��� �*"� �)������$�=��!$�!����=$�%���%�"�%$�����*"%���������$�%!����!��

��+� �� (,-�%���� �� 2 �6� ���-$ �./$� !��� �$�!%.3��� !�� !��%-� �./$� �� (� �%�%(�./$�� ��

��)��%0�./$� !��� *"���3��� �� ( $-��)��� ���� �%�� �� �!"��./$� ($�8�%���� #"��%.�� ��

�$�%!� %�!�!�� �$�%���� � 8�%��� ($�8�%���� '$�� ���.�� �� )$-%�%0�./$� ($("�� M�� ��� ��

�)(�%�./$� �� �$�' �'�./$� !�� )%�%(,-�%�$��� �� N!%+� ���%�./$� �$)(����O� ��� �� ��

��� "�" �� !�� ($!� � !�� ��+� �� (,-�%��� �� �� !%�\)%��� !�� �$)"�%��./$� !�� )������

( L�%���� *"�� �$��� '�)� (� �� �� %���%�"�%$���%0�./$� !�� '$�� ���.�� !�)$� L�%����

��� �����$��$���>�� ����!��%���%�"�%$���%0�./$����$ )��%�$�!����+� ��(,-�%������1)�!$�

�>�� ��� �$ )��%�$� !$� )"�!$� !�� �%!�� (� )�����)� ��*"���$� ( $-��)��� �� �� �)�

��$��%!$��($ �4�-� )��������������

�������������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������: $������ ��J�.��� ��������� ���? �� �F�/����M���$�������Y���� (����M���U����%�!��A& ����U��I;����A=��<=��:$�%�%���$+��'��!�� "%�!%�'����J�#���������������� ��������(�������������M��A+���D�E��F �����������������)��� ��@�$%�$�!����=$�� %���%�"�%$��%�����"����$���*"C��%����(����������

Page 38: esfera pública e democratização

�M���

���������������� �������������������������������������������������

�����+������

�:�I��Q� ��&��$��&���������������������4�:�� 5($�%�J�P$0����������������;<��4����=��?���������L� ��4����!���%$�!��@���% $J�A%�%�%0�./$� ��%��% �����������D;��;��A��=� %������������������ �� ������������4�:$ �$����' �J��;�:DA�������M���� [A4<�E������! 1U��:c��;I���H� ?"����<��� ��E����H� �$���U��<�������@V '����������������� �����. ����4�������%�'�:� ��)���� ��;%��$" ������>�Z$ ?J�A�)- %!'��D�%�� �%���: ������������jjjjjjjjjjjj��<=��;��%-� ��%���;%)���%$���$+�I�'%����" ����. ��������� ����������������(������������A4�H ������%)$)�����($�8�%���!��<�$ %��A 8�%������J��D�4��� �!�2& '�6��(���������� �4��(� ��%!�J��!�%���X�I�� ������������;D<����;���)� �@$�1�P$�(��$��:$!� �A$)"�%���%�$��)�4�-� )������J�EkH�W��H� %���1�%!��E$�0L��0�!�U�I�H���A�5�%���%�� !$�H$�����' $�!��2& '��6��"������$-������ �� ��@��� �+��7/$��$���)($ \����!��1�%�����!��($�8�%���� ��8�%�J�����%�"�$� ��%��% $�!����+$ )�./$��)�A%C��%����<���$�$'%���������(��������������������������#���� �"���������@�� %�%���� �+����%$���$���=��N:$���$�%��%��O�A$�!%�%$�����>�Z$ ?J��$"���!'�����������jjjjjjj��? �������#���� @���%)�'%�%�'�:$�%�%�����(����%����E�$-$�%0%�'��$ �!����>�Z$ ?J�A$�")-%��D�%�� �%���: ��������������IZ����@�++ ����A$))"�%���%���:$>� �%��4�-� )��e��<=�$ ��$+�;�)$� �����&�������#���������������� ���(���C�������������������(��������������D�E��� �=$�������%����(� ����+� ���(,-�%���J�$%�$�!����=$��%���%�"�%$��%�����"����$���*"C��%������J�A&�I4&��P� ����=������:�U��& ����H� �$��2& '�6������� ���$-���������$-�@�<�$ %��;�)$� L�%������7(� %C��%�������%�"�%$��%���$� ��%��A$���)($ \��$���/$�:�"�$J��!�����������(��������������4� ��H����@V '���������������� �� �M������ ��4�H�! %!J�<�" "������������jjjjjjjjjjjjj��N&���(�.$�:,-�%�$O������$��!�($%�������������������������L� ����+��������������������(����������jjjjjjjjjjjjj��.� �������������$-����� �����������������4��%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $���������jjjjjjjjjjjjj������������� �� ��@���� ��+���%�%!�!�������%!�!���P$����������!���%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $���������

Page 39: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

�jjjjjjjjjjjjj������������� �� ��@���� ��+���%�%!�!�������%!�!���P$�����������!���%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $�����-����jjjjjjjjjjjjj������ �L� ��������������� ����� ����4��%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $���������jjjjjjjjjjjjj�������$���������������&������)��� �@�%�����%'�.3���*"���$���")������'$ %��!���$�%�!�!��-" '"������%$�!��@���% $J�<�)($� ��%��% $�����!����jjjjjjjjjjjjj��.�"� ���-�����N����@����"!$��!����$ %��($�8�%��������!���/$�:�"�$J�I$�$�������������jjjjjjjjjjjjj��A$���"!%�'�A$))�����$���)(% %�����(( $��=����$�;��%-� ��%���:$�%�%����. ��������� ����������������(���������������jjjjjjjjjjjjj��:$�%�%����A$))"�%���%$��%��H�!%���$�%���J�;$���;�)$� ������%�����#$������(%���)%��;%)���%$�R�<=���)(����$+��$ )��%���<=�$ ��$���)(% %��������� �=��������� ������(���C�����M������M��(��������M������jjjjjjjjjjjjjU���<�W��E����@$��(=������>�� �����? �����0�$-�@��$- �� �0/$��� ��%'%/$�����!���/$�:�"�$J��!�%���X�I�� ���������jjjjjjjjjjjjj��A$)"�%��./$�($�8�%�������$�%�!�!��)%!%L�%��J�$�%)(���$�!����$ %���$ )��%������(��*"%����)(8 %����1�������������������(���������jjjjjjjjjjjjj��(��������������������+������4�W" �Q %�%?�!� �+"�?�%$���%��%��=���P� �"�+��� ��!����������"+��'���� ��?+" ���)�H�%)J��"= ?�)(���������� �jjjjjjjjjjjjj���������%�9����%�F������4��������V-� �0�%�'��^��%�=��:=%�$�$(=������"��'� �J������)����������jjjjjjjjjjjjj��(��������.���������� ����J� ��%$���%!�!��!���./$��� ��%$���%0�./$��$�%����P$�������/$�:�"�$J��H��H� �%����$�����������������jjjjjjjjjjjjj��(��������.���������� ����J��$- ����� 8�%���!�� �0/$�+"��%$���%�����P$��������/$�:�"�$J��H��H� �%����$����������-�����jjjjjjjjjjjjj��&���$���)��� ��2D)��� -����!�����%��$(1!%�6�����������J����%�������� ���%$����!���%�$�$+%����������������Y�����(�������������jjjjjjjjjjjjj��. �%�&�����4�Q��%���:$�%�%��=����= %+����b������"+��'���� ��?+" ���)�H�%)J��"= ?�)(���������jjjjjjjjjjjjj��?�������/��������������� ����@�D��� �"�="�'���0"��%�� �Q���'$ %��!� �-V '� �%�=���E�������=�+�������"+��'���� ��?+" ���)�H�%)J��"= ?�)(�����-����

Page 40: esfera pública e democratização

����

���������������� �������������������������������������������������

jjjjjjjjjjjjj�������0��8������B�����4� �%� F'��0" �;%�?" ��=�$ %��!������=���"�!�!���!�)$? ��%��=������=��������������"+��'���� ��?+" ���)�H�%)J��"= ?�)(���������ID ��&���@$ '��������� 8�%����!���7���4$����=���������� ��� �B��%�$�$+%��:$�8�%���!��@V '���4�-� )����A�������������������������(�������������jjjjjjjjjj������+� ��:,-�%��������$��!�($%�J���+� ��(,-�%�����)�%$��!���$)"�%��./$��)�@V '���4�-� )�����)�=$)���'�)��$�������$��!��H"!��.����� "�" ���!����+� ��(,-�%������J�I�H���A�5�%���%�� !$�H$�����' $�2& '�6�������$���������������������)��� ��VU�����������4����%��!$�P���A$�5*"%$�4�-� )����@$/$�:���$�J�D�: ��������(��������������jjjjjjjjjj����;��($�%�%0�./$�!����+� ��:,-�%����)�@V '���4�-� )����$-���(� �(���%����5�%$�($�8�%�������������J����%�������� ���%$����!���%�$�$+%��������������������(�����������jjjjjjjjjj����;��($�%�%0�./$�!����+� ��:,-�%����)�@V '���4�-� )����$-���(� �(���%����(%���)$�5'%��������������:�� ������������������� ���������Y�����(��������������& ����H� �$���:� �%�%(�./$���;��%-� �./$����<�$ %��;�)$� L�%��J�")��%�� $!"./$����J�A&�I4&��P� ����=������:�U��& ����H� �$��2& '��6������� ���$-���������$-�@���$ %��!�)$� L�%������7(� %C��%���%���%�"�%$��%���$� ��%���$���)($ \��$���/$�:�"�$J��!%�$ ������&I�P������H��+ �!$����:�� �%������������ �� ��4��/$�:�"�$J�:�"�"�������������