enzo traverso-geçmişi kullanma kılavuzu

8/19/2019 Enzo Traverso-Geçmişi Kullanma Kılavuzu

1/145


2/145


3/145


4/145

&&

lversus�

düşünce

Eo To

Enzo Travers, 14 Ekm 1957de doğmuş br layan tarihçidir. Eeeküel gelşm ktidarn devrm yluya ee gerlmesne ve "şi kdarnanandığı 970' yılara denk düşer. 985 ylından beri Fransada yaşamakave Pkardiya Üniverses e Ecle des aues udes en scenes scales'dederser vemektedr Alman Yadi felsees Nazzm ant-Semizm ve kdünya savaşı knsunda uzmand Başlca eseer arasnda şunları sayabilrz: Ls Maxiss e a qustn juv 990; Ls ]ufs l 'Aemagne, d a


5/145

Vesus Kitap (93)

Geçmişi Kuanma KavuzuTarh, Beek Siyaset

Eno Traverso

Ö zgn KüeLe pss, mc 'mpli:Hsoe memi, poiqe

La Fabrie-cdtons 2005

Y ı HzıaanÖü Dnz

Fsızd ÇevIşık Erü

Kpk TsmıBüt Arsl

Sf zniBü Asn

BsıCn atbaakDpa Cddesİe ş Mzi K: No 7Tokp / stnbulTe 212 61 10 77

ISBN 9789944989992VERSUS KİTAP Ok 2009© H hk mhfzu.

Abay i Söz S.B İ Mekz No21/2


6/145

Gçş K KzTh, k, Sy

E

Fsz Çv

Eflt


7/145


8/145

içinekiler

GiiBelleğin Doğuu

!.Taih ve Bellek Çatıkıı Bir Çit mii? Anımsama

AyrılıklarEmpati

2 Zaman v Güç Tarie Zaman ve Bellek Zamanı

"Güçü ve "Zayıf Bellekler

3 Yagıç ie Yaza Aasına TariçiBelek ve Tarih YazımıHakikat ve Aalet

4 Geçmiin Pitik KuanımSivi Din Olaak Sah Beeğimünizmin Beleğinin Silinmesi

5 Alman Tarihçierin İkiemei

Faizmin YkluuSa, DAC ve Anti-aizm

6 Revizyn ve RevizynizmBir Kavramn Dönüümlerielime ve Şey

1

9

9

1421

33

33

44

55

55

62

6969

77

83

8389

97

97

11


9/145


10/145

G

Belleğn Doğuşu

Bllk kadar dr dlmiş klim ndrdr. oplmsal bi-limlr alanna oldka g grdiğindn yaylmas da ilgntir60l v 0li yllarn nlktl arşmalarnda gnl

likl pk görlmz 168 ylında Nw Yorkta David L illsnditörlğnd yayımlanan ntenatonal Encycloeda of theSocal Scences görlmdğ gibi 1 ylnda Jacqs LGo l rr Noranın yönmind yaymlanan Fae delhstoe başlklı kolkf srd ya da klr ariinin önc-

lrindn Raymond Williams'n eyds'nda da yr almaz-kn brka yıl sonra aryazm tartışmasına rnlmsinnfz ttiği görlr. Bllk gnllkl arin şanlamlsıolarak kllanılmışr ama taraş tariin arii brtr kagori alni alarak tari l girm yönnd kndin


11/145

2 vz

oplmlarının amsa zaı sa tmtdr Gmş

şmd zamana şl dr mdyanın son drc abarığıamsa tdarların gnlll ync yöntğ br "blolara şmd zamanın olt mglmn yrşr Bllanma taıntısına dönüşür bll yrlrnn dğr azanması atta tsanması gr br yrapınması yaratır Aşırı yüü doymş b bll za güzrg a-rtlrdr Artı r şy bll oştrma anamına glyorGmş ülürl dyarılılara t sorgamalara şmdzamanın polt bğnlrn gör ayılanıp yndn yorm-landıtan sonra otf bllğ dönüşüyor Böyc tarslalanların müzr ygn abl bnalarıyla (olr rstoranar dyl şya düları s doatımş d t-y yönl rlam stratry lnn zdnd başarııörgülü zyart yrrn dönüştürülmsyl br bltrzm şlnyor Araştırma mrzr yrl ta c-mytlr b bl rzmnn düznlrn da dldr;m zaman nd yaşam mnlarını da bradan aıyorlar. Bog br yandan emşn şleşmes sürcndn sn olaraaynalanır yan gmş stlştrr yansızlaşırıır rlılaşırıır böyl d trzmn göstr ndüstrsnnözll d snmanın ndsn aıp lanmasna azırbr tüm nsnsn dönüşürüür. ar d prosyo-n zman nğyl gnlll b sürc atımayaağrıır Or Dmoln'n rmryl o da nd sanatınıtıpı opmarmızı sta dn tütm maları gb tcarürün an gtrmşr Amran Pblc Hsts rm-


12/145

z v

ını gülndirmyi imi rmlara mriyt azandırmayı

toplmn barına drlri azımayı dyn ritüllmipratilr gr ya da mitsl bir gmiin traında ina dilirBaa dyil bll drlr inanlar smbollr v litürilrsistmiyl birlit Batı dünyasının sv inin vtörü olmailiminddir 7

B bll taıntısı nrdn glmtdir Bnn aynala-rı o itlidir ama önclil ada toplmların barındaibir aktam rizin balıdır B onda Waltr Bnamininatarılan dny (Efahn il yaanmı dny Eebnsarasında varsaydıı ayrımdan söz dilbilir "Atarılan dnynrdys doal olara bir atan dirin sürr zn va-dd grpların v toplmların imlilrini oltrr; "yaan-mı dny is birysl dayanısız c v gici yaanmı-lıtır Bnamin PassaenWek b "yaanmı dnyiir yaamının ritmi v baalaımlarıyla birlit itl top-lmnn ltrooları v ticari vrnin alydosopi ao-syla birlit modrnitnin blirgin bir özlli olara abldr Efahn glnsl toplmların tipi özllidir Eeb-ns is libralizmin müliyti biryciliin antropolojiiarti olara yaamın doal aıına dail bir miras ola-madan alar boy tili olm travma dizilriyl birlit

yirminci yüzyıl latlrnin ürünü olara modrn toplmlara özgüdür Modrnit Bnjamin gör özllil atarılandnyn öüüyl nitlnir; b öü smboli idsini Bi-rinci Dünya avaında blr. Avrpanın b önmli travmasısrasında milyonlarca ii özllil doanın ritmin v ır


13/145

4 İŞ h

ala iid miici v ga isan bdiy aşaşa.

Cpd ss v bllğii yiimiş dn bilc asdüşma mvilii i dmadan op aşi a ağ opa 'yla [savaş yaağ sa üü saslş ii ağ aasdai o dağ msil diyolad iasalnan dnyii lşdğ gln dmi i b aa doğal maimalanda aa fla dmi.i düya savaş aas dmd alyala coşladmş vLigi Piandllo' osCaos Maigini v oad ciascia' sli si ayağ lmş smemt diCe başa g si aa ayba ğamşi imili ( oa bi loof, ili mabaacbi ap maibi Avpa b di bl yamasna da-i olş. Aa asda üyü avaş ii Edwad oms'n saayi opm mai ü v di-sipinci dmii oaya ş üi bi dmd sacaicldiği bi süci iila aa biimd aalamaa başa bi şy yapmamş. avaşa soyma imilil ya da poii v asi basa biimidi başaavaa da yimici yüy "yaşaş dyii da-gas vd dda ayalaan a gici od nd dayas aa gliği aca bi v biiidagayabiln bio şağ cs bil old N va i ba asa yni bi şağa aalabili güdli dyi olaasad aşagai soma i cvap şyl id di-lbii Güümüü bll as igi oala yii-iş, şiddi biisişidiği v gnli sil yaşama


14/145

S

dai edee ve oaa bi aam yai bi iei ve yeim

veee yapadı İsa opaı e yede ve e a-ma oeif bi beeğe saip omşa ve ie seemoieaa oltkala aacığya b südümüşedi oeifbeeği eme yapıaı ü amaaıda güü Geeeseoaa a düyasıdai ceae e ve aıa Hisiyaaşığı üm yoya eye geiş ama eiydiayı amada da b düyadai opmsa iyeaşiei ye-ide oayamasyd Modeiede ama eei biim de-ğişii i yada, Esk Rem opmaı soa emesiebiie büü opm apsayaa demoaieşie diğeyada, yaşayaaa iabe yei mesaja aşıyaa işevsee-şi ve seüeeşie O doc yüyda iibae amaaıaı ai değeei (vaa samaa ei (iyii ve poi-i (güü ieei savmaa ya da c oaya (sa-vaşa, devime amaadı. a sivi bi di oaayaşaa sa bi dyg semboei omaya başaa Reia oseece ge "üme dai Hıisiya yom -üşü, amame poii ve opmsa yomaa aaı sebesbıaı Mode düyaı i demoai savaşaı be-şiği oa Fas Devimiye başaya og üyü avaş so-asıda deieşi ve savaşa düşe ase aa e yde

amsa amı dodmaya başadGüümüde yas aşmas ese ve biim değişimeedi

yüyı demecide Ascwi aı düyası oeifbeeğii üeide yüsediği aide o ee poiiasesmi amaa müee me vs oa savaşa oa-


15/145

b

ms arçy sarsara çaışma atysd düsğ y

açtı çaışma ar aüst t r yada pama ampır Nam ma mas gb dym ydştrmaya çaışır ar gçrmd aıa gs ytmr sıırarıı d ayaarıı srarı aıaı masa ma aıs r t. aı a başaayaara rşmy gsa bg ğr gtrbr amaay amada far yaşamşğıya br gşrdğd d dğşr ars br dymeğn yd ştrmasa yardım dbr. Dğr yda taığı rtaya çıışıya brt bğ tarç şatys grş gay sağam baı paradgmaarı arışma sdr Örğ br dm gba rdatarıı aramayısağamaa br ar yaan saarı ğ p ayr bıraa add ç sayda amaı (pra dmgra arşıı aşrş rma yr brm sür ara agıaa yapısa b tar paradgmaaı baarasdadr

At Wraı sr trararsa "taı çağıagrd a arı br y ads ürd aıs bryrttaşı gr ara byra br gçmş tms dyrağı br dğr şart s tağ kbana gdr yc

dşşmsdr. O yıar byca grmd g Natpama amparıda sağ raar güümüd stmysmy yaşaya a adar dr sçmdr d yaşamş dymr atarma yaçarıar ama d düşmy br ttm çd ddar aty


16/145

cnzo r:ıvs

da yldla Arı mağlplan dğil yalıa kbanlan

oldğ bir ümaiarim dmid b alar aıs pimsyi ilgildirmiyor Aılardai b başımsılı aiylmş rbalar samas sid idallşiriaramaarı mas oli bllği başalaşmaa paradosal alüs olşlarıyla biri şimdii amaa dri-d saldığı iadsidi

l daima şimdii amadadır b dm blğiarıı blirlr: oayları ayılaara aıı ( dilmsig ala yomları drslri orması ll polii bi oa düşür i bi byr biimii aır bl gri b da oğ ama sstma ayağı olr. rlri si dğidir o yllardai büü saaşlaririi aaş'da iiisi osoa Afgaisasaaşlarıı da mada an zamanda bll saaşarıydüü gri bllği riül oaa amsamasyla mşl aamşladr. addam üsyi Aaf Milosi Gog W s gsilri slogalarda aşlrd mdyada imi poii lidi syid Hil' arşıaşrl-mışladır iyasal slam gil Nai aimiyl dşlşirilmişi. sraili arii om g Mam gii 8yılıda lsrail'i Lüba işgaii dülyii bir ylm olaayaşadığıı; 4 3 ylıda Nailri aşoa'da oa ayaibir Yadi ords olaa gdüğüü bliri Daa yadmd 00 yıda asa'dai sraioğlaı M Haam rl asa'ı 38 asım'ıdai risal G srasıda Nai Almayasıda pala yasaabilir bi


17/145

8 bçmi� kulanm k\'7.

bir raş lara grür Frasada atimüimi ms

dimiş prfsylr grada atıla bmbaları ttalitarim arş gürlüğü samas lara itiyrlardı istayp gidbilir tif bği piti byt ( ba şli d sistimallr tari yamı tilybiir yalca

itap tari il bll arasdai ilişiri araştrmay gmişi amsal alamda lamıı baı lrii tali tmyi amalamaadır yl bir düşüm sürci sla malm bitm tüm bilm. b s yılladaürid alştığım bili bira tmaya dayadm Aydrd mli la başa tmalar daa giş iapamaya bir tartışma paras ma isty b d-mi ya dışda braılmış ya da brada sm almştr


18/145

1

Tarh ve Bellek Çaışkılı Br Çf mdr?

Anımsama

ari v bll ay aygda doğarlar v ay oy pay-laşrar gmişi ümbilmsi Ama iisi arasıda biriyrarşi mvcr Pal Ricrl birli diybiliri ibl anakalpsal bir saüy saipir ari aa aigirmdir blği yol ağ sorlara cvap vrmy alşabir msği ya da bir saa, vya ra üsü ra

aara yalabilc bir biimi ara v ralara grbir gmiş yasdr Dolaysyla ari bll doğar sora dagmişl arasa msaf oyara Oaso slriy o"did gmiş ab dr oda rlr o-daysa, bllği ağdaş arii aadğ gibi , di araşra


19/145

Ü iı kh kvw

boydr rdda edi üeride br düşüe sürecie

girere beleği edikonndn

brie düşürür.ros bee üere er düşüe orl referasolaya deva eeedir Waler Beai Kyı ZaaPeşnde üerie yorarda ros' yaşa oldğ gibideği yaşaş oa arladğ şeilde beiedğii vrg-lar ros' "isedş belei b a f -asa ier oldğ ediliğide asaa alşasEedenken diye ercüe eder gece yapğ güdüse eelope aşasya arşaşrara deva ederer saba yadğda a iiide dodğyaşaşlğ als ba paralar geelile cl veüre eleride ar "2

Yaşaş deeyde ayağ aa bele so derece -ned. a oldğ olgara ağ aa arü old-ğ oayara ve bar ra adar leierebağdr Nieisedr eidr arşaşralar bağaaşralar geeeeleri pe der ee Belle sabii aaiiyac yor Bir ağ aardğ geiş alas eğer bilii bir yalac değilse er aa i onn aai oa-ra ar yai o ide yer eiş ola geş gesirÖel araeri edeiyle belle asa doş değdr daa

iyade sürei düşü ade a br şaye beerBe salla olş a edeiyle er gü yacaBeai eforya eeopei gerge değişeeaa daa ierde, i aa o daa ge br dedeyeide oraya acar e de a biide baş-


20/145

e

a kaplandan sağ klanlaı. Asw' kl

Yad v koünsn anlaısı oüns Pan kopndan ön ya da sona yaplasına ağlı olaak nllkyn dğld. opaan ön 50'l yaa knd pokklğn ön plana kaaak kndn anfs kapıolaak ös Sona 80 yılaa kndn önkl Ya süün olaak ka Yad odğ n üöüü v Avpa'dak Yadln yokdlnn anığııEl ayn knn yaaının k klı dönnd yapığ k anıkıkan oğ olanın yanlı olanan ayıksaa ol ks sad aa ks d dyalığnkülüün v d a knbl k aanın klksl aa dook asaıanın lsnn a-kka payn ayınaakad saas k s ysolsn s kok dk aanın daa ğ öünüsüdü B anlada Bnan Pos'n yak-laın dk aanlaıa (Vergegewrtgung) ola-ak anlıyod Eskdn (das Gewesene) a poserorns b ynnyapla yaklaanın ükün oab-ğ ü sa noka oaak kal k yanı olaa ln üyük ölüd k aan aafınan k-lnl ünkü ollaı yl yn koyan bkBada Bnjan ö a bakıa opnk dv- sö konsd. 2 Passagen-Werk ndk as düü-nül nd kavaı ynn oaya aa v kaanla apıan alı v olayı (das Geschehe)önk a sonak a ünd odakayan


21/145

2 çş

"lks v çşs şdk aan hyaçana

ö h ksn d sükl doğ.7Rün halağ asnda llğn ölüü olan

ah d daa şdk aanda yaılı Bnnla lk alan olaak vaolak çn llkn klası k aaon lap aaak dğ aasna sa koyaak kl ah l k aasında kısa dv oas ahçnn çalşasnaaa sonçlaa yo açal

B olya da y açklaa Yahd soyknn klğ anda son yada sün aşad. ahç-nn çalşa aan çnd aşann oaya çkas Ya-hd lğnn pakana kasal alada oaya ıkşnav kapladan sağ kanan anklıklaın aaya -n öslşs aşv v ooyoall andn kaşkaşya kalan nksl aaşa pakyl ksşsnkaçnla çd ağd ahyann llk aandan şkd knsnn son d v oldğoaya çıkış oaka k d l oldğ kadasadank da çn yönsl sapaay ld.Şöyl k son d ön v ayıkay oan konook kop-alala nlk nyn üünü yndn oşaya

v opykn asyonşy ösyn lk a-h ekler Blğn çş alsı ksnlk kd ahçnn sün vsn kaaşk v hakl alonn yann ödüğü yd ank s oay yaşaınsona şn ö. ahç Ashw kapndan kaan fo


22/145

o o

aha fzasını söyyckti Dya ya üütü,

ss koka, kapa vaşın kok v tiiniğini, hşti koşaa çkştiin zn bi yocğn yonğn v kşksz katoy ananın öüntüsünühatıatacaktı Başka yiş b fotoğaf ona taan tkiv taihçinin asa tüüy işycği i v ana bü-tününü hatatacaktı taihçi a poterior bi anatyı bttkavayabis onn patisinin kaynağ tanığn yninyaşaıkaıya kıyasanaaz Bi Hflng fotoğafı taihçininözün kiiği bisiz bi kbanı biti bi bvyn, biost ya a ttkk akaaşı için is b toğaf tak anaa biicik bi ünyanın bütününü hatıatı Dış özciiçin b fotoğa ifi acain iği ibi ktnaş uneröt) bi çkiği tsi B anaınbüünü Yahi bğinin bi böüünü oşt Taihçi bbği özn z sayı östsi ki aaştı-ası v anaas ki, aa boyn ğk zona ğiiaih yazsınn noatif pizas için b bğin tkii-ğini önüştüy hakkı yokt. Onn övi aha ziya,yaşanan nyiin b tkiiğini oba bi taihs bağaakaykn, b nyiin nnini koşan, yap-aını bütüns inaiğini ayınataya çaşakt. Bn

yapak, bği nsn apiik bs v osa bi oğ-aanın süzcinn çik ktiğin çişkiiniv tzakanı aaştaak bktn öğnk anana iB annn biinşsin aha nt konta insinkıı kk yaa bi ha aasna ayn zaana a ynin bi


23/145

K

s. Bn anlayaayan bi taihçi hoah üzin iyi bi kitap

asla yazaaz aa Yahdi soykının taihtki tk soykoldğ soncn çıkatası da önğin Aikalı taihçitvn atz bn söy aaştasnn soncn daha iyikılaz. Eic . Hobsbawa ö taihçi tüşti ö-vindn kaçaaz Yanızca Yahdil (ya da Aikalı i-yahlaa Ynanaa kadnlaa poltl şcinsl vsyönik bi taih b taihi yaşayanlaı yüklndis d iybi taih laaz. özlü kaynaka üzin çalşan taihçi-l için pati il safln aasındaki tkilikin kab-lü il nl pspkti dahil t aasndaki doğ dnyiblak nllikl çok üçtü

Ayrılıklar

aih v blk yiinci yüzyın başndan bi, kasik taihslciliğin paadiaa bhana idiğindn v aynı zaandada h flsf (Bson h psikanaliz (Fd h d sos-yoloji (Halbwachs taafından tatışa kons dildiğindnbi çatış kı bi çift olştaktadı. O zaana dk blktaihin özn dayanağ oaak kabl dilişti Hl ö

taih Geschichte) taalayc iki boyta sahipti Bnladanbii nsnl diği özndi bi yanda olayla res gestae) di-ğ yanda anlatıla hstoria rerum gestarum); başka dyişlolla il bnlaın taihsl anatılaı Bllk bi tü ko-yc olaak taihin akışına şik d çünkü onn "içs


24/145

tv

d çockarnı öldürür. Yol üerndek her şey yyp ytar

ardnda tek br be bıraka a Zes ronosa hkoayı başarır, çünkü deet yaratıştır deletse beek tanrıças Mneosynen aann yo üernde talan ederek ge-çşnden sona toplayabd her şey tarhe dönüştüreblş-tr Tnn Görngblm bellek nn (Get) tarhselntanıar e h anı (Ernnerung) oarak he de çseleş-tre (EInneng) hareket olarak teahür eder devet sebnn dşsal fadesn olştrr Hegele göre yalnıca deletl ve yaıl br tarhe sahp halkarın bele vardr Derle-r tarhs halkar (Gechchtloe Völer) yan devetl brgeçşten e b geçşn yaı yolyla tasnf edlş anlatı-sından yoksn vrpaı olayan dünya geerden ol-şan aa tarhsel bnç hande yonaşay başaraayankel br beek eresn gerde bırakaa.7 Bndan Batnınayrcal e tahakkü aygtı şeknde kl br tarh anlayışıkaynaklanr B anlayış yalnıca vrpa'da ortaya çkaklakala, ancak ktdarın ögülü anatıs olarak arolablr Benjan bn galplerle tarhselc epat olarak görüp teşhr edyord

arhsecln bhrannn adndan söürgecln çöül-e dönende vrpaerkec paradganın tartışa ko-

ns edlesyle e ardından poltk öne oarak alt sınıarndoşyla brkte tarh e belek brbrnden ayrıld. arhdeokratkleşeek Batınn hdtlarn ve egeen seçknle-rn tekeln parçaladı bellek se öelke yaı karşsındakballından krtld Tarh le bellek arasındak lşk d-


25/145

kulanma vz

nla taihin önesi olaa abl edileli e incelee ons

olal şrada pe a aan old onlan seslerine la eieli ise daha da ısa Daha 163 ylnda Fançois Fret aşaısnlaı tarihe anca nicelisel dülede dahil edebileceinidüşünüyo e onla "deoga ya da sosyoloji inceleede yiti öeler oara yani sessi alaya ah en

dilile olara yalnca sayı e anonili işaretiyle diatealyord. B Tocqeille hayran için eeçi snflar atendaia "tarihsi hallar oaa alşt Dönüşü öellile60l yıllada eydana gedi şaı snıflarn toplsa tarihine dair il büy ese olan Edwad Thopsonn The

Maing of he English Woring Class' [İngili lşçi SnıfnınOlş 63 taihlidir; Focaltnn Hisoire de la fole l'ge classique Klasi ada Deiliin Tarihi! 64 taihlidir;e irotarihin başlangcı olan Calo Ginbrgn l Jormag-gio e i er si [ Peyni e Krtla! on atnc yüylda Frioll

bir deirencinin erenini yeniden olştran b ese 16tarihlidi Kea taihyaıı açısndan adınlan anca otyıldı bi tarihleri adır. Daha öncelei Hegelin taihsihallayla aynı sfatla dışlanışladı Subalern Sudies ise0li yllarn başnda Hindistan'da doşt. aç tarihi

"ngilteenin Hindistanda yaptıla olaa deil söügetahaüü oşllarının eiti göüş Hintli seçineinineseri olara da dei "aşaı sınların tarihi olaa, deletaşilerine eanet ediliş "isyanaşıt düyaınn canlandıraayacaı çünü onn göei ta da b sesi göe


26/145

nının dygsal dagaanaarı ile tarisel anatının geo

etrik yapıları arasındaki böüneyi ilk ke derleyip dü-enleyen, kolekti bellek üerine artık klasikleşiş eseriyleMarice Halbwacs olştr Halbwacs brada tariselbelek iadesinin elişik karakterini ortaya koyyor e onngöünde elişik olan iki öeyi birleştiriyord. Halbwacsagöre tarih gelenein bittii e toplsal bellein ayrıştıı+yerde başlar bnların er ikisi de ortadan kaldırılaa birsüreklilik öüüyle birbirinden ayrılıştır. ari geçişinolayla üerine dışsal bir bakış arsayarken bellek anlatılanolglarla içse bir ilişki krar Bellek geçişi şidiki aanın iinde sürdürürken tari geçişi yaşanış olanın öneldyarlılıının taban tabana ıddında kapaı aanı dolşrasyonel yordaara göre örgütleniş aansal bir düeniinde sabitler Bellek çala katederken tari bnları birbirinden ayırır Sonç olarak Habwacs beleklerin okl-n b oklk belekeri taşıyan birey e grplara baıdıre daia erili toplsal erçeler içinde aırlanıştırtariin birlikçi karakterinin karşısına çıkartır b tari lsalya da erensel tari oarak ayrılsa da aynı anlatının içindebirçok aansal reiin birliktearlıını dışlar. ısacasıalbwacs bireylerin e grpların yaşanışlıı üerinde te

elenen öne bir belein karşısına poitiist bir tari şidiki aanın üdaalesi oladan geişin biisel incelenesi kartır Bakış açısını radikalleştirerek, tari ile belleibirbirinden ayıran bölüneyi ateatik aanı Bergsonnyaşanan aanının karşısına ıkartan bölüneyle karşılaş-


27/145

8

afndan yenden ee anşt Yesa taç styakendn Yad dünyası çndek b zpkt oaak snaktad Dnn kaynaştd b eaatte geçş ges dış dünyadan ay b Yad aanının ta e ten sabteyntüeeşş b beek sayesnde yüya çesnde oşşt Bnn son Yad tayaı Yad beendenkopaak doa Daa öne se Yad dünyasınn bandakk e ötes ananda süek saayan tek şey bbeekt B kopşa dagasını an çeedek otaa kütüe asasyon süen yaatş oan Ögüeşe e eaatçnde snagog eke esk topsa ögütenenn çöküşüdü Seküeeşş b dünyaya da oan e dndş tanaansa dakaını benseyen Yad ta Bende ondokn yüyı başnda doan Wissenschaft des ]udentumsOk bnn başangııdı ta kaynakaı e edee bakıından Yad beenden b kopş geçekeştebd.

a e beek aasndak çaşkı Pee Noa taafından yenden otaya atıdı 0' yıadan tbaen beek üene tayaı tatışasnn yenden ananasını ona boçy .Habwasın ten aaak ta ya şeene da çokdaa sonsaı b bakış snd Beek e ta dye açkıyo Noa eşana oaktan aktı çünkü e açdan ka

şıttıa Beek yaşa dı. B d bee atıaa eane dyaektne a bak adışık defasyonakaşısnda bnçsd e tüü kanı e anpüasyondan yaa aı n süe g kaaya e anden ananayayatkındı Doayısya sonsaı e daa eksk osa da nes


28/145

cnzo trvso

öymii b üzrid işa dr. Blli biryri vrplar özliği bağ tkil bir ğilimi vardır tarihi ği-limi i vrdir. Blk bir mtlaklktır tarih i acakipi oa tar0 B tpitt yola ıka Nra tarih il blk arada acak tk bir iişki tahayyl dbiiyor; tarihid para oldğ topma biimlri yötmri yoarak blk aaizi v yidyapım ilişkii. prpktif iriid o drc iddia bir tarihyazm aşma aaamştır lal tarihi toprakta mazaraara mbolrdaıtara amalarda arşivlr amblmlrd mitr a-troomid krmlara a dArcta Eif i dkblk yrlri trafıda yid işa tmk

Ama lbtt at blğ özü olmaya ktama mitlştirmv amzi rikri tarihi yazı ürkli olarak kolamaktaop modr v ağdaş tarihyzm iş bir böümü btzğa düşmüştür Nora tşbbüü d b krada kaa-maz örği Fraa ömürci mişi ok ayıda bllk yrri arada ayt mütvazı bir yr ayrr Elştirmlrii rti ola rry Adroa ör Noraı ditorya tşbbüü Czayiri fthid Hidii boza dkFraız ömürci avaşarıı 131 Düya Sriid -abilck zotik vr zvır rii idirmkt "Di Bi

hy kapamaya bellek eleii dğri oabilir ıpk bk ibi tarihi d kdi dliklri vardr o da k-

di atılımıı v vark dii başka tarihlri ilimidbaşka blklri ikrda babimktdir Edward Saidiblirttiği ibi Filitii Yahdi mişii bilrc yılk iz


29/145

20 geçiş khım klu

te alma ereir ükü özü ve etilememiş kelimeierek aamda bir bellek yoktr: lar koeti düşümetarzlarıa tabi oa ama ayı zamada emişi taarmlar-ı biliye dayalı paradimalarda da etilee kamalzama dahil bir belek tarafıda ürekli oştrrar Bdrm melezikleri ortaya maa yol at baz otobi-yoraer b kateoriye irer. Blar beeği kör oktalarııve aceeci eellemelerii vrayarak beleği tarihi öz-de eirmeii ve tarihi de belleği özdüşüümel tahieve eleştirel öylem döüşmeye mecbr ederek beleği t-zalarıda krtlmaı ağar Primo evi'i BoğulanlarKurtulanla3 ibi bir eer tarihe belleği yei türde ıa-

dırlamaz ikii araıda ürekli bir idişeliş üzeride temel-lee bir alat iide birbirie eemler. Pierre VidalNaqet kedi otobiyoraide aılarıı kayakları doğrlayabir tarihi eiliğiyle alatır ve edi belleğii kat idareitetie tabi lare ayı zamada da oa eellile eleştirel

itelikte retropekti bir bilao biimi verir B yazcaendi aatı olmadığı beirtir öözüde ükü aileiiyazışmalarıı babaıı ülüğüü ve aa babaıı ttlap ampa ötürülmeii erteide kız ardeşii yazmayabaşladığı ülüğü dikkate arke bütü bir tarihel döemi

biliie de özellile dayaır B alamda diye yazar bbir belek kitab oldğ kadar tarih kitabıdr da hem yaza-r hem de o oldğm bir tarih kitabı 54 B ii öreHalbwach Yerhalmi ve Noraı ortaya oydğ ikiiğidışıda kalır ükü ayı ada hem beek hem de tarih düz


30/145

2

Empa

arih il bllk araıdaki b karştlık ayoaloyalizmitarihyazımda da güçlü biçimd kdii götrir. 80lı ylları ortaıda iki büyük tarihçi Marti Brozat il Sal Fri-dldr araıdaki yazışmaar b açkça götrmkdir13345 dömii tk başa l alma yöüdki ğilimiahki dr parçaayarak Nazizmi tarihllştirilbil-cği a grkçldir Brozat krbaları "mitlaıarıda krtlmay başarabilck bilim bir yötm ta-p diyord. Yahdi oykrımda ağ krtalar aılbtt oda ayg yadırmaktadır ama tarihçii kayakları dışıda ttlmalıdır o çalışmaıa karışmamaı-dır. Böyl bir yaklaşım pozitiizmi kaşıda aaş oraAlma tarihyazmıda özllikl d "Hilejuged kşağııolştrdğ Nazizm tarihyazımda mct yaşamşlığ dymal bllği payı gözardı dip tmdiğii kdimizorarız Gllikl kaydadğr ola oçlarıı dğrldirilmi bir yaa ş aptamada blabiir B tarihyazmı- tmilcirii çoğ paylaştığ karaktritik bir özllik özlik Nazizm krbalarıı pitmoloik dadmk d araştırma alaıda dşlamaıdır Diğr yadab özllik glik Nazizmi ciayt makiii tahiliodaklamş ama krbaları taıklıklarıya dr olarak il-gil yi bir kşağı çalışmaarıda da ürmktdir. Btarihyazımda krbalar arka plada kalrlar adız -izdirr


31/145

22 gçmiş kullanm klvu

şhiii yok tmiş bombadmaaı bi tü tab hai

tim tkii taşmyo myd?W

Sbadı ii üdüğühipotz bd Oa gö b koktif tama üzi kamatatşmaaı dbi i yokğ miyoaca iaıkattmiş öümü dk ömümüş oa bi hak Amaşhiii y bi dimii bym bi aki poitikamatğıı habı mzaff güd omaı imkızoma oga bağd

aih bği kökt kaş kaşıya gtimk dmk kithiki tatşma bi işmdi Habwach Yhami Noa'ı aşmaa taih i bk aaıdaki di fk-ıka gü şığa ıkamaya katkıda bd ama baymzğ oc kamak ya da ba idigmzoaak kab tmk yaş o aih bği tkişimidaha ziyad bi giim aaı yaatı taih d b aaı id yaz Amo Fkti taih i bk aadaki b-şma oktada arhsel bln diy adaddğ üücü bimii otaya ktığı bitmkt kşkz hakıd.

Bozata yazışmak Sa Fidd ii taih yazma ko-şa üzi imi bi düşümi kş okta omş-t aihi düya ğtada koaak kaik dişiki ii kapaıp aışmadığ gibi düyaı ttkaıda komş dodmş bi oda iid d yaşamazopma kütü a bi bağam koşamaaıatabidi Kdi kişi aıaıı tkiid ya da mia amışbi bigii tkiid kaamaz ama ba ik dkdği şti bi maf ii yşmy abaayaak b-


32/145

2

cihii yödir v biicid oma grk bir akam

pay vardr Fridldr böyik arih yazm pikaaizözüğüd ödü aa bir rim "am aşma (wo-ng hough) dimi oarak arif dr arihiyi araşrmakoda ayra kroooik maf bir ür koryc ipryarar ama aşma rada gik bkmdik v aibir şkid oraya ka dyg b zamaa diyaram paraayabiir Tarihii biry yaşaa bağ oa b mpaii i d omz oa oacak dğidir arihiib biicid oma v ba hkim oma koşyavrimi d oabiir

Friddri ri böy bir hkimiyi iyi bir örğidirNaz Gmany and he esa [ Nazi Amaya v Yahdir] kici Düya Savaş öci Amaya goba arih aa- ii "biry yazgar diziii dahi mişir. BöyikNazizm icmrii gk böümii aşma imkbmşr bir yada a arşivrd ürdürü dikkaiidooii v rimi yapar üzri odakaya araşrma-ar; diğr yada kh giş bir akk iraürü ii ka-mş kh gör ya da işi arşivrd kora özik kr-baar bği üzrid m gmişi yidyap-m. Friddr b iki prpki büüşirmy aşmşr

böyik krbaar ii başka ürü yapa poiikkararar v idari hükümri ahii idirgbick biraaya kamaya arih ürci goba aamda yi-doşrma başaracakr

Poziivi mara rağm Hlrjugnd kşağ A-


33/145

2

araşırmaar Altagsgeschichte çoğ drmda krbaar

baçe yok odğ bir oplmal abo çizer Kimieri ieövüü alaıar zağda kaçamamardr 145 yldageç bir ehrmah akeri oa Adrea Hillgrbere göre,kii Düya Savaş o yılı avir ederke, arihçi,Doğdaki Alma hakı kaderiye ve . ] b akı KızıOrd kiie koekif eavüzlere, key iayeere ve ayız ürgülere karşı avmayı ve Doğ opraklarıda yaşa-ya Amaları Baya doğr kaçışı ağlaya kara ve deizyolları açık lma amaçlaya Ostheer mz vebedeli ağır çabalarıyla özdelşmeidir Oya, Habermaıoa haırlaığı gibi, avaşı b o yılıda ehrmahı şid-deli direişi ayı zamada ürgüer, gaz odaarıı hişlediği Nazi kamplarıa göürümeyi de ağlıyord.

Geleekel olarak, arihyazmı çokeli bir alaı biimidegörülmüyord b edei de baii çükü aağ arb yazımda dışlamış. B oda geçmiş alagaliperi hikayeie idirgemişi Bejami Tarih Kavramzerine Tezler ariheiiği eşhir eder b yöemi-i galiplere ekyaı bir empai oldğ görür. Doğrb empai klaik arihçiiği Enfhlng her zama içi

övgüye eşalamlı değidir Kimieri b "empaiyi reddeder-ler; öreği a Kerhaw Hiler biyograii "yapıal birarihçii çalşmaı oarak göerir. O erihii arkaı-da her ürü empaiyi poliik iyeerie kaıma idirgeyeFüreri özel yaşamı arzığ kadar, kedi yazdğı bi-


34/145

2

lşmd ok ılm kyğdr b (mpd zyd h-

op yklşmıd öz dlblr. m rhklr dvrşlr kld lmy yrdm drHh Ard SS Adof Echm zhy ormüz dbmk ödğ b bdr. Ard blşılmmş v köüüğü ırdığı üz dm

yymlmı bğışlmmş7 z Chroph owd mkrorhl lşmd 41 ylıd oloydkAm pol ydk 0 br mplı b ıdlı h dolyım v vrrd k proyolklmcır kb döüşbdğ lmy lışmışır7

Ko krşıd lşr mfd yok, kyı brmp pmr öy ık rı k fllr ok-lğ şlmz olr od k br kır ş; kml zmdk o blk rd klşm olmz.Czy bğımızlığı m b krlş vş rh hzlo mışk F oz dk klık d yşymzdı. llkl oklğd bl b rh yzımır yr ık Tkylı, klc br mp üzd -ml rh yzı y br Czyr vşı blğd, ömürc Fr blğ Czyr Frzlrhrklr Czyrl ömlr v ocklr blğbr yr brok yöc üümüzd mrıürü şıdığ Czyr hrk bllğ rr rh yzılm ck kml zm d fd bbok p ı yık v lşrl özryl mümküolblr lklr b klşm şkccr b zk


35/145

26 !'Çmş am z

Alpri ötsid, blli v tarihyazımıı mazaras

çok rklıdır Savaş soras dömi vrimi şizm tarihçi-lrid biri ola Gor . Moss öümüd kısa sür öc,mhtşm Mssoii biyorasiy taımış ltalya mslk-taşı Rzo D Flicyi övmüştü D Flic'i as mziytiMoss'y ör özlikl şizmi krcsya arasıdakimpatiy balıyd; rçkt d, içrd çalışmayı dmiş,Mssoii'i kdisii kdi davraışları asıl düşüdü-üü hayal tmişti di otobiyorasid Moss akdot oarak taya diktaörü yakııda çmiş rlik dömi dair bir olayı aatr. 36 ylıda asiyl birliktFlorasada blmaktadr Mihvr Dvltlri şist ltayayairmktdir v Nazi Almayas hüz yrlşmiştir B drmtaya yarmadasdaki Alma Yahdi öçmlr arasdatdirilik yaratmakta, Nazi ytkililr tslim dimkt ç-kimktdirlr (ırkçı yasaları kablüyl birikt b thdit138 yılıda kitsl bir sr dışı tmy somtlaşacaktr.Gç Mossi asi b üzri himay talp drkMssolii'y yazar v oa imar Cmhriyti Briidüçlü bir yayıcı ola şii, iktidara md öc yapmışod mali dsti hatıratır. Dc'i asii yatıştrmakiçi yaptı ksa tl koşması Gor L. Mossy ör

Mssoliii karaktrii azıda mit dys7aydılatmaktadr Moss'd rklı olarak, D Fic'i ta-ya diktatörd yaa alatabilci kişis akdotları yok-tr, ama yıllar içrisid idrk büyüy bir layazılmış büyük çaışma ola biyorasii rklı ciltlrid


36/145

1. vcrs 2

proe yrtevere edeerle kbl ett B vt vmı ğ erçek br krb verşt. 7 Frz thçler bteze şdr Vktyle Robert Aro trfıd vmştve Vhy rem br ülke bütüüye şl eketere krşı kory br kk olrk öteryord77 (böyeePoloykye krşılştırılbr br kderde kçılmıştı

Fşt ömürelğ trhçler De Fele oldkç eş rşv rştrmrı özrd etmş odğ beeler üışığı çıkrdılr ty dkttör brd krkter br der yı ötermektedr ve b beleler o met dy dr oldğ kdr edkrlk lyşı dr de brbşk re ory ermektedr 8 emmz 36d Motyopy vşı ırıdk öde ele ker ormllrdbr ol Rodo Grzye terfl br rekt ödererek,yılr ve şbrkç hlklr krşı terör ve yok etme poltkıı temtk ork ürdürmeye . . ] br kez dh yetkveryord.7 Kyd değer br yrtever edkrk GrzEtyopylılr dreş kırmk ç kmyl h klmkt tereddüt etmez ve Mol de o mezyetermetle r ve 143 obhrıd S Cmhryetvm bkı ork tr

Bzı ty rştırmılr b türde çok yd beleyeşeleyerek 13136 yılrıd Etyopydk şt oykırımı trh orty çıkrblmşerdr Am b oykırım kblü özelkle trhyzımıı (çok ye br kzımı olrkklmştır tylrı kolektf belleğe l erçekte üzetmemştr Olr öre br bütü çde, Etyopy vşı


37/145

28 m kllm klu·u

ile l alyaya Eyopyalı göçünün pek az olması dolayısıyla bura

nın Aikalı eneleküellerin ve poliik seçkinlerin yaşam alanıasla olamaması) bu soykırımın kurbanlarının sesinin bu savaşın alyanlarca yapılmış anlaımında bir yer bulmasını engelledi Tüm çabalara rağmen, arihyazımı, sakalanmış bir bel-leğin boşluklarını dolduramaz. En iyi durumda Almanyadaolduğu gibi "kurbansız suçların olduğu ya da kurbanlarınamamen adsız, anonim kimliksiz ve yüzsüz olduğu bir ariholacakır Bizer savaşın hikyesini, Eyopya irenişinin şe-lerinden biri olan Hailu Çebbede'nin yoldaşlarının ağzındanöğrenemedik ona dair bildiğimiz ek şey alyan askerlerin birganime gibi eşhir eikleri kasının oğralarıdır 7 oskoloniyal çalışmaların arih ile bellek arasındaki bu ıkneesdiyalekiği yakında parçalayacağını umu emeken başka elimizden bir şey gelmiyor.

Siegied Kracauer, son eseri olan Ho. The a Thngbeore the at arih Sondan Bir Öncekiler] arihçiyi ariemek için iki meaor kullanır Biincisi, yani gezgn Yahudmeaforu, poziivis arihyazımını hedeemekedir. Borges'in"Funes el memorioso Haızası Güçlü Funes] adlı ünlü hikyesinin kahramanı Ahasvrus kıaları ve çağları kaemişir

ve hiçbir şeyi unuamamakadır bahsız bekçisi olduğu geçmişin canlı belleği olarak anılar çuvalını yüklenmiş, sürekliyer değişirmeye mahkmdur Merhame duyulası biri olarakhiçbir bilgeliğin hiçbir eremli ve eğiici belleğin emsilcisideğildir yalnızca homojen ve boş bir kronolojik zamanı ci


38/145

vcrs

zaman arasında bölünmüşür. Böylece, geçmş le şmdzaman arasında dengede duran br "yerszyursuz saü edne zorunda lır Kendsn abul eden ülede dama brousder yabancı] olan sürgün gb arhç de geçşe daveszce burnunu soa. Ama ıpı sürgünün gğ üleye alışa-blmes ve end yaşamına he çerden he dışardan eleşrelbr baış yönelebles, ayn anda he aılması hem de mesae oyablmes gb arhç de geçmşe almış br dönemdernlemesne anyablr ve geçmşe dönü baışı sayesndeçağdaşlarından daha berra br şelde bu dönen özelllern br araya gereblr (ama bu elbee br ural değl, poansyel durumdur) Onun mahare mesaeye bağl engelle-r azam ölçüde oradan aldırma ve bundan aynalananepsemoloj avanajlardan en büyü yararı sağlamaır

Hudular geçen Grenzgnger) yerszyrsuz arhç belleen beslenr ama belle üzernde ede de bulunur zra bubelleğ oluşurmaya ve yönlendrmeye aıda bulunur Özellle br uleye apalı yaşama yerne svl oplu yaşamnaaıldığından, arhç arhsel br blncn, dolasıyla (oplumsal gövdenn büününü aeden çoğul ve açnılmaz ola-ra çaışmalı) kolekif bir belleğn oluşumuna yardımcı olurBaşa deyşle, onun çalışması Habermasın "arhn amusal

ullanım2 olara adlandrdığı şeyn oluşumuna aıdırVurgulanmas geremeyen br sapamadr bu: aşs geçmşeraında Alman, alyan spanyol arışmalar Vchyc vesöürgec geçmş eraında ransız arşmalar, aser d-aörlülern mraı eraında Arjann ve Şl arışmaları ö


39/145

0 kulanm:ı k.0v'u

pasado adl kiab Ajanindeki askei dikaölüğün kubana-nn ansna adanmş olup kamusa bi ai kuanmna kaçnmazasna bağ kaldğ issedii bi bağama dail oanve belleği konu edinen aisel aaşmann iyi bi öneği-di Söz konusu edien şey öneike sözl aii zia yazaaskei basknn özeikle şiddei ve yaygn oaak südüüdü-ğü a laa şei kaypann yakna (ana baba çouklakadeşle) aasnda bi souşuma ümüşü Bu onankokulann umuann bekleyişeinin ökeeinin esa-eleinin eyleme geçme iiyaçann, e küçük kamusaeylemden sona yaşmalann ikyesidi. Adndan poltkai gelmekedi Ögülenmeye nasl başlada kamusal eyeme geçme, müadee biçimei (eşi kaşenmasyon)ve semboe (paulo vs) ia eme güünü nas buduaBu eyeme aki bi buyuğa kişise bi iiyaa nas evapveiyodu ve sivi opumun büünü üzeinde güçü bi ekiyebilike poiik bi aekee nas yo aça? Bie ev kadnoan annele aa kimi zaman büyükannee nas oup da askei dikaölüğe kaş bi sivil oplu aekeinin yöneiisioabildie Sözü aiin ve poiik aiin yannda antropolojve pskoloj de vad kaybolmaya bağ sabn ve yas uma imknszğnn inelenmesi Yaknla kaypan ölmüş

oduklan bimeke ama ona öü kabu edememekeileçünkü eselei asa bulunamamş Hem bimek bimeyenem de imknsz bu yasa eşlik eden anmsamann özgülü-ğü aa yaağ buadan kaynaklanmakad (Madrsüyüşei lan oaya çkş kayıplan basndaki


40/145

tv 3

hos anala ve oğla zia lan insan aysiyei

çin üadeesi, dikaöüğün öldüdüğü ana babalaının veoğlaının üadelesiye aynıdı bnn kanııdı. skeidikaölüğün iç iz bakadan siek iseiş oldğ kişilee yeniden bi yüz ve ses veen aynı zaanda da günüüzjanin'inde onlan aileeinden yoa çkaak belekeini

aaşan eeşie bi epai üzeinde emelenen b ai ki-abı böyledi


41/145


42/145

2

Zaman ve Güç

Tarhsel Zaman ve Bellek Zamanı

Tarihin v bllğin knd zamanı vardır Bunar sürkl oarak

ksşr, çarpışır ç ç gçr ama asla çakşmaz Bllk, arhn unu arışma konusu m ğilimndk br za-mann aşıycısıdır. Walr Bnjamn bunun br açıkamasınıTaih Kavam zerine Tezler yapar. Bu zrin on bşnci-snd 830 Tmmuz dvriminn uha bir oayından söz dr

Akşamları muharblrn ardından, arsn birçok yrndnsanlar şzamanlı oarak mydanlardak saar aş diyor-lar, sank günü durdurmak syorard vrmin zamanıFransız vrmi yni br akvm girmiş duvar saalrninmkanik v boş zaman dğdr Bnjamnn blrğ gbi


43/145

4 gcıişi kulanm lvzu

c biçimde benze bi başka göünüyü gösei Bu isan000 aihi bi oğa Beziyann keşnin beş yüzüncüy esmi anmaanda saae aeş eden yeie göümekedi.Ezienein beeği, aihin doğusa zamanna iiaz emekenyoksun kamyo Benjamine göe bu beek, "asa bi geçişomayan zamann dumas ve engeenmesi anamna genbi şimdiki zaman vasaymakad

Taiyazm am kazanmak için geçmişen uzakaşmay,aymay aa kopmayı geekimekedi en azndan çağdaşan biincinde bu böyedi Bu arhlermeye yani geçmişinaihse bi pespeki içine yeeşiimesine giişebimek içineme bi öncü ouşumakad Bu mesae basi anamda aa-ya zaman gimesinden ziyade, semboik kmaa sayesindegideek daha za yeeşmekedi (öneğin Avupa'da 114 1 133 1 4 68 18 vs. ) . Bi kopuşun yaağ mesaeye nomade aaşmann baz maddi öncüeinin biikimi denk düşe. Bunan başnda da, öze ve kamusa aşiv-ein ouşumu ve açmas gemekedi Ama bu koşu ikincive üevdi Eic Hobsbawmn Aşırıl ıklar Çağı ya da koekiese oan Komnzmler Çağı Bein uva'nn çöküşünden veSSCBnin ykşndan önce yazamazd Lon oiakovunLe Briare de la haine [ee Kiab (11 gibi öncü biçaşma yanzca savaşn sonunu ve azizmin çöküşünü deği,uembeg davasnn bigienmesini sağamş oan aşiveiinceeme oanağn da geekiiyodu Keza yanzca bigisahibi biinin ek başna çaşmas omayan bi aih kiabyazmak için, opumsa, kamusa bi aep de geeki, ki bu


44/145

cnzo trvrs

Bllğ glin biço vdn gçbili Hny ossonnyndrom de yd [Vihy Sndo öndiği odli alaa b vli ş şild aif dbiliiz Önlil önli bi olay bi dönç gnllil d bi ava sona dabi basılama vsi bnn adından gç bi "ananz("basılanın gi glişi) açınılazd v b imi zamanbi bll aınsına dönüşü Vihy jimi önğind bşma savaşın sonna v Klşa, 950 960lı yıllaın bas-ılaasna 90'li yılladan iiban ananz son olaada günümüzdi aınya dn düş Almanya önğind945 yılında Jasps'in 'si, Adna dönmininbasılaması 968dn iiban ananz v nihay gçmişaınısı B aını do noasna Hsoiersrei Goldhagn olayı BbisWals poliği v Hambgdai lnsiü Sozialfshng'n Whmah sçla sgisiyl donoasna işişi

Basılaa vsind "bll haı albi sç oağ ss-sizliğ aşı ipolii bi isyan göünüünd olasa dalşil bi n aşı Adna hüüi si azili baan yapığında bnla aasnda bg yasalaının yaa-ıılaından bii olan Hans Glob d y aldığında Adonoo dönmd oda olan "gçmişi aşa (ergangenhei Bewlt-gung) dyiini, "sayy sin olaa çvimyi v haa ğümüns bllği silmyi hdyn bi misiasyon ola-a abl d "azizin dmoasi inde valığnı südü-sinin dmoasiy kar yönlmiş şis ğilimlin valı-ğn südüsindn daha zla poansiyl hli aşıdığı bi


45/145

36 ş J

der "koektif atanın yükünü sırtananar onar yan "ba-

şayan ve unutan dünya de kendisidr2 Tersine taknakevresnde tpk bugün çinden geçtmz gb beek görevretork ve konformist bir ide ain ama emindedr

Taryazmı grosso modo [kabaca been younu izedi.Vicy üzerine ve azz üzerine tar üreiminn anamnezdönemnde atım gösterdiin ve takınak evresnde dorukyaptın gösterek zor omaz. Taryazımı bu evreerdenbesenmştr ve kendsi de bu evreer şekiendrmeye katkıdabuunmuşur Günümüzde Yaudi soykrmı üzerne araştırmada egemen oan Federa Amanyayı düşünmek yeteridir.Oysa k 950 yarda Josep Wuf'un ve on oiakovunöncü çaşaar "bmse de diye reddedmişti Ama budenkk dorusa deidr Tarise ve beekse zamanar birtür "eşzamanaşmama ya da "zaman uyumsuzuu (ErnstBocun teorieştrdi Ungleczetget)� çne grp çatşa-br de

Fark zamanarn birkte varoduu örneker sayszdrEdebiyat snema ve genş br sosyoojk üretim özeike bü-yük şererde göçmen babaar ie gedker ükede doançocukar arasnda kuşak çatşması biçimi an geenek emodernite arasndak çatışmayı ta etmştir saac Basevs Snger'n tasvr etti ew Yorktaki oonya YaudierHanf Kureisinin anatt ondradaki akistanıar MartnScorsesenin k mernde canandırdı tayan as Amer-kaar tamamen fark kimi zaman badaşmaz zaman ve be-ek agarına gönderme yapan rkı dünya görüşü ve yaşam


46/145

enzo travcrs 3

nına dahil olan poliik bir krş projesini bir arada barın-

dırmakadırlar.Ben brada örnek oarak zaman ymszlğnn arihçibakşı ile koleki belek çaışmasnn anlamı ve paradoksalbir vakasından söz emek isiyom Hannah Arendin, albaşlığı "köüüğün sıradanlığı olan Kdüseki Eihmanndavası üzerine meninin alımanmas skandala yo açı. Bdava özellikle Yahdi soykırımınn nldğ ve gözdengizlendiği zn bir döneme son veren bir dönemeç old vebir anamnez başlaı. lk kez oarak Yahdikali Yahdi dünyasının çok öesinde lslararas kamoy için üzerinde dü-şünülen bir ema olyord B ayn zamanda sözün özgürleşmesinde kaharik (arıdırıı) bir momen de old zira azisoykırmndan krmş çok sayda insan anıklıka bn-mak üzere mahkemeye geldi OysaYahdi soykırımınn kapsamını dünyanın rkına vardığı ve ark anavara ve eşi benzeri görülmemiş bir inaye oarak oraya çıkğı bir dönemde Hannah Arend bakşın Eihmann üzerinde odakıyorduEihmann onn gözünde Aman bürokrasisinin ipik biremsilisiydi ve kölğn sıradanlığını isimiyord 940lyıllardaki yazılarya kör bir dünyanın orasnda b inayeinboylarını sapayabilen ilk kişierden biri oldğn kanıla

yan Arend dikkaini krbana değil ellada yöneliyord RaHilbergin çok daha sonraları "inzınn perspeki7 oarakanmlayaağı şeyi benimsemişi nihaye yüz yüze bakabileeği, een kemiken bir inz. B perspeki benimsediğinde karşısındakierin anavara bir inaye işlemiş olan ama


47/145

3 8 ;Z

gznmş şmd gn şğna maayd Onarn da

ağ aanarn mahmy ağadar drama anaradaanmş nar arşnda chmann br mbdn başa dğd Bu şuarda Arndn özn ğ ıüğüsırdnlığı, nzcarn arn zhn agrnaamaya rş br aram ara dğ yanzca nanarhnn ör aranda b cnay adanaşrmaşbb ara görd

Rudan anan şma yn d ayda dğş grcr Örnğn Tryd Ermnrn uğradğ By Fan an arh amua aanda aa ayap d buamamş Buna başa yd dapra'da Amada rgnd dr bn nuaa bruşmuşardr Br yandan b yanzca unumaya arşdğ uu şmd zamanda araran nr dn pbr r m arş da ndn uşurmuşur ğ yandan arhyazm ngnmşr n aşrn apama araşma önnd ayz ng gözdn gzmy yön.

Baama başa bmrd d rbr Sanzmn b-ğ drndn hetrojn ; zra hm drmn hm Guag'nbğd hm by aan aunma aaşnn hm dbra bann bğd darda br m n yar

byunca ş mşr. Bu şuarda amua aanda -d n gmş a görp nandabc n d arayama nuabc br rm arş anca br mcad bmn aabr Gua Hrngn Axandr SnynnVa Grmann Varam Chaamun apa böy


48/145

Y

Yinin başkanığı koşularnda bu hark anidn durduYa v yaak bi gçmişi ahiplnm çaışma yini uluaglnğin kill olarak iiba iadin bıakı Sainizmin biinin vaılmaına bağı unın yrini (çarar kadar Salinind ai olduğu) u gmişn duyuan guu aldı. 11 Bnzr birogu ki Sovy imparaouğu ülkrinin lliğidir azarkonoiinin giişi v yni miliyçiliklrin doğuşu "inanyüzlü oyalizm için müadlrin anını amamn majinallşidi

kini ünya Savaşı onaında doğan umhuiyi kuumların dayanağının anişizm olduğu ayada şizminaihl youmlanışı yakaşık ouz yıl boyuna ik v poliikolarak mahkm dilmindn kinlikl ayılmamışı. 90'iyılların onundan iibarn Muolini rjiminin dayandığı konnüü gün ışığına ıkamayı daha azla dr dinn v aynzamanda anişi glnğin kıılamaaından kurulmayakin kaalı yni bir gmiş okuma başladı 990'ı ylarboyuna aihyazımının bu dnmi uhuriyin kumuşolduğu parilin (Komüni ai Hıiiyan mokalar v�oyali ai) onuyla v aşizmin miraçılarnın hükmgüü olarak mşruaşılmaıyla (günümüzdki Ulua ik) birlik iyi birginlşi. Bu dnüşüm baıılann (şizm) bklnmdik v paradokal kiiyl biik kamuaalana gi dnüşü d şlik i Bi yandan (vakiyl büünürgünin oomaik oaak vaan uğruna şhi aı çkmişdolayııyla poliik ügün halini aldkar ulual kuruuş avaş unağının kubanları olaak kabu diln) Yahudi oykırımı


49/145

0

bir parças olara görülmeedir aişizm ise "lsarşıı

ideoloji bir m olara reddedilmişir (Müareei imza-ladğı ve iç savaşı başladığ arih ola 8 Eylül 194 3 "aaıölümüü 2 sembolü olara göserilmişir) Soç 001sobaharıda cmhrbaşaı Carlo Azeglio Ciampii "bü-ü savaş rbalarıı yai Yahdileri aserleri direişçileri ve adla ar şeali bir ifdeyle "Sal' delialıları( agazz d al olmş fşis milisleri hiç ayrmsız adğıresmi bir söylev old. Başa deyişle gaz odalarda ölelerleoları şlemiş yaalamış ve sürmüş olalar ora aıld. Sai olar aısıa saygı gösere devle oları eylemleriideğeri v moivasyo üzeride yargıda blmamalıymşgibi davramaadır daha öüsü sai "simeri ve bağda belle eseleri ola cellalarla rbaları ayı düzleme oyabilirmiş gibidir.

B perspeif içeriside Shoah rbalarıı aısıa hüüme ararıyla bir "ama güüü ( Oca) sapamasıardıda maıe ii gü daha gelmişir "Haıra güü (10Şba) ve "Özgürlü Güü (9 Kasım) lli lslararas biralaşma emelide 194 yılda lsra'da ovla alyalave 194 31945 arasıda Ygoslav direişçilerii rieseiyüse dağ yarlada Fobe aara öldürdülerii amayı

hedeer ici gü Berli var'ı yıılışıyla özgürlüğüesemboli olara avşmş ola omüizmi rbalarııasıadr Aioalier sieri arı srszdr ve bsoc amame rl ieliei sçları birbirie aaraCladio Magrisi hal olara beliriği gibi hepsi de bel-


50/145


51/145

42 geçişi k �\'U

lsal bir bayram sasnda eski bir sügün cmriyeçi ileFanconn 1941 ylnda Alman odlar yannda savaşmalaiçin sya'ya göndermiş oldğ vson n eski bi üyesini bilike eçi öreninde yüüme şeklindeki üküme karann gaye iyi açkladğ supe pes aala üsü zlaşmşbi belleğin yanlc ve misiye edici eşebbüsü b koşllardas yüzüne çk. Ayn zamanda da spanyol şei ve köyleinisüsleyen 'nn onna dikilmiş saysz ann yazgs üzeine de kaçnlmaz bir aşma başlad: Bnla bellekyeri olarak kormal myz (oplmn bir kesimi için özlemnieliği aşyan bi bellek) oksa Salinci dikaörlüklein çöküş döneminde büün Oa Avrpa ülkelerinin b kez (fazladeğilse de) oldkça gecikmiş bir özgürleşme avyla yapmşoldğ gibi bnlar ykmak m gerekir Aşağ ykar on yldrb arşmalar blleği yaşmş olmakan zak bir ülke olanlspanyada gemi azya almşr.

Bna karşlk Arjanin'de askeri dikaörlüğün cinayeleinin belleği daa dikaörlük sona ermeden kamsal alandakendini gösermeye başlamş, dikaölüğü ecri emeye vemeşlğn sasmaya güçlü biçimde kakda blnmş("bellek diye yazyorm çünkü kayplan oğaarylayaplan yürüyüşler anma biçimindeydi) eimin sçlarnnkendine özgü arz nedeniyle ceseleri asla blnamayanon binlece kişinin kaybolmas yas ve dein üzünü evesisonszlaşmş nma olmamş Ayn zamanda adikal bikopş olmadan askeri krmlar gerçeken emizlenmedenbirkaç dava açp sonra da cellalarn cezasz kalmasn sağla


52/145

·

güçü semboik kopmalan damgasn aşyan bi y ol-mamş. Biz bada an inein "kompime zaman (geue Ze oaak adanddğ ve geçmiş omay eddeden şeyeaş aşyayz.2 Güney yamküedeki dikaöüklein,Şidekinin odğ kada Aanindekinin de aiyazmnndoğmnn eme koşllandan bii eüz oşmamş.

B dm izi bi ez daa saile yönemeedi. Eicmann davas bellek ie aiin yazlmas aasndaki çaş-mann önekeinden bii osa da Siyonizmin güzeg biisi aasndai (gecikmiş) lşmann başka önekeini devemekedi 48 savaşnn sailli "yeni aiçile (BennyMois, lan app ve diğeei) aandan eka oknmasbnadand Bi aşiv aaşmas emelinde ama Filisin aiyazmn ve müleciein ankklan gözad edee baiçile Filisinliein "kaçş şelindeki Siyonis mii aş-ma kons emişe ve 48 savaşn planl bi opakadanovma oaak değise de, en azndan pn odğ iYadi devlei Siyonis poesini geçekleşime için de f ilen fsa yaaan bi çaşma oaak gösemişedi.lan app gibi kimilei b savaşa enik bi emizik kam-panyasnn özeikeini oaya çkamş B aiyazm,Nebe ("eake) analan, göçmen beekeiyle aşnanve b avmann ekisi alnda sügünde doğmş bi Filisinaiyazmnn yeniden olşdğ sügünün ansn doğ-amakad ı B belek ve b ai yazm o ana dek Aapdünyasnn sna içinde kalmş ve em Siyonis anlayla(Yadi sa desan olaak ai) em de Ba dünyasnn


53/145

g�iş ulhı lazu

akşma, iki uusal beeğin günün biinde oak bi aanda

(iki ay deve, edeasyon ya da iki uusu bi deve biimin-de) bi aada va olabilmesi iin zounlu önüldü. BöyeeFiisin belleğinin kompime zaman ebdi şimdiki zamanoaak Nebe ile aiilein alşmasnn eşvik eiği sai'inanamnezi aasnda bi akşma oaak

"Gülü ve "Zayıf Bellekler

Aznk alka aasnda yaygn bi aizmaya göe bi di iebi diyalek aasndaki k diin pois koumasnda oduğu,öekinin ise omadğd Bu sapama beek iin de söyenebi-li uuman, aa develein deseklediği esmi belekevad, bi de yeandaki, gizli ya da yasak belleke Bi be-leğin "göünülüğü ve kabulü ayn zamanda bu beeği aşyanan güüne de bağd Tükiyede Emeni beeği daimayasak ve baslmş Lain Ameikada yeli belleği kannkeşnin beş yüzünü kuama öenei sasnda, sömügeiliken ve soykmdan doğan devleein esmi beeğinin doğ-udan doğuya zdd anagonis bi beek oaak kendini ideemişi Gü ve kabul donmuş ve aekesiz veie değildievilie, sağlamaş ya da zayaa belleğin saüsünü süeki yeniden anmamaya kakda buunla omünis be-lek CBnin büyük gü oduğu ve işi aekeinin önemi bioplumsa ve poiik güe saip olduğu dönemde gülüydüseke ve küsa. Günümüzde yeniden yasadşlğa düşmüş


54/145

ezo trcs 4

zaman geçmş halamamayı ech emekedler Eşcnsel

bellek kendn açıkça de emeye kısmen başlamış. On yıl-lar byunca az plama kamplaına süülmüş eşcnselleremsl eden cemyeler, uanç verc ve ad anlamaz b an-nn aşıyıcs larak resm kulamaladan nu [slahzuyla dışlanmışladı Onlan kampa göüülmesne znvermş yasalar Wema Cumhuryenn ceza yasasnın 5paragaı savaşan snrak dönemde çk geç b arhe, eskkampçılaın bük bölümünün uğadğ zaa azmn edldk-en snra yüülüken kaldrılmşr

Saüsü günümüzde gaye evensel lduğundan Baı dünyasnda sv dn yene geçen Shahn anıs, zyıf br belleğngl br bellek halne bu geçşn gaye y açıklamakadrAmekal ahç ee vck bu değşm Amekan p-lumunun çnde nceled. ör emel eve aya çıkardÖnce, savaş yılla bu dönemde Ameka Bleşk evleleçn emel düşman Japnyayd seveln dönemde ekb emel kaygısı vardı Amekalılaın Avupaya müdahales-nn "Yahudler çn b savaş şeklnde göülmesn önlemekBu dönem byunca, Yahud sykım asla özel br dkkaknusu lmamışr ve ülke böyle br cnaye önleyememek-en ya da önlemek sememeken asla vcdan azab çekme-mş. O dönemde Yahudler Esk ünyadak ajk laylakaşsında dğe Amerkan yuraşlarından daha blnçl yada daha duyal değllerd çaışmann snunda, azzmnyenlmesne kakda bulunmuş lan ülkelenden guur duy


55/145

eçm klm klv

cadee edlmes gereke oaler düşma kıldğ döemde

Naz suçarı arlaması kamu oyuu dkka başkayöe çekme ve Federal Almayayla ye k öüde egel oluşurma rsk aşır Amerka audler komüzme sempa duymasıda kuşkuaılmışır ulus ve eRosberg kedler ölüme makm ede makemede950l yıllar Amerkasda Auscwzde söz ede eder kşlerdedr ve Yaud kurumarı Hler kalamı aacaker ürlü aıı dkmese ya da ama yer oluşurulmasıakarşı çkmışardır öem karamaları değer gördüğü veulusa erdem olarak gücü sergledğ döemdr; Amerkaaudler bu muzaer Amerkaya özdeşleşmeye (ve eegre olmaya) ca amakadırlar özellkle br kurbaar cemaa- oarak görülmek sememekedrler Geçş Novcke göre 960lı yılarda başlar. Öcelkle Ecma davası Holocausbelleğ açkça lk oraya çkışıdır. Ardıda Aı Gü sa-vaşlar sırasıda 96 yılıda bu döemeçe sora o zamaa dek audkal aımlaak ç pek az kulala ya daç kulaılmaya Holocaus erm yaygı kulaıma grerBu savaş güümüzde de varlğı sürdüre ua br bölümeyaraı aspora Yauder büyük br bölümü bu çaışmay ye br yokoluş edd olarak algılarke Arap kamuoyu

sral yesömürgec br güç olarak görmekedr. O zamada ber Auscwz beeğ büü deook kısa devrelere vebuda kayakı polk kullaımlarıya brlke sralArapçaışması algılamasıa sık sıkıya bağlı kaır Avrupadakasemzm are yabacı ola Arap düyasda yay-


56/145

ddr; öy k sra savunma kuvvr sorumluları 196 sı-nırlarını "Auschwz hududu olarak adandırmayı aışkanıkdnmşlrd. 1 Kmrn gör sral'n doğuşu br drlşnsmboüdür kmlrn görys br lakn yan nnş dyalog yolunu bulmayı başaramayan blklr arasndaşddl br aışma.

98 yıında Lübnan'n sral şga sırasında şlnn cna-yr öklnn TlAvv Ünvrss Blmr Tarh Ens-üsü müdürü Aushwz'dn sağ kurulmuş huda Elkana adlı günlük gazd kışkırı br yazı yayımlayarakyuraşlarına unumann rdmlrn öğülr "Bzlr unumalıyız Glcğ nşa mk grkyor dy yazar yoksa"gc gündüz soykırımın mrasıyla smbol v srmonlr uğraşmamalıyız Blğn suası hayalarımızdan sökülüpıkarılmaıdır 1 1 6 Böylc Esk unanlıların MÖ 40 yıın-da Ouz Tranın olgarşsndn sonra br uzaşma polkasıoarak öğülmş oldukları yuşlık dm lk unumyndn kşdr Elkananın düşüncsndk anam aıkır Zalmlr v onların mrasını oplamış olanlar söz konusuoduğunda unumak haalı olsa da bllk hr zaman rdmldğldr v o da susmal kaynağı oablr

Sonuncu vr Amrka Blşk vlrnd olduğu ka-

dar Avrupa' da da (özllk Almanyada) drn br ks oacaklvzyon dzs lu ( 198) yayıma grmsy aılır.ahud soykırımı gmş okumanın br przması v Baı'nınarhsl bncnn olduğu kadar özllkl ahud kmlğnnd ml br öğs our Bmsl araşırma v ğm (l


57/145

gçmişi kulln kz

Ameika Bieşik evleei'nin aihsel biinine dahil oluiğe yandan da ktllşm süei yaşayaak sonunda kendidogalaı (biiik ve kaşılaşıılamaz nieliği) olan ve "dindşı azizleinin (yaşayan ikon haline geiimiş oan kampzedee) emsil eiği bi ü ivil di halini al Resmi bee-ğin gösediği bu aım, Aeikan Yahudieinde 950i ve960lı yıllaın kökeni ehos'unun yeini yeni bi paikü-lais ehos'un amasının damgasın aşyan külüe oamnpaçasdı Wiesel'in üü hem biiik hem de evenselolay olaak Holoaus Hooausun bu Aeikanlaşmasnıve ayn zamanda YahudiAeikan enikkülüe kiiğin e-mel dieğine dönüşmesini gaye iyi ide emekedi Kubanlaa bu özdeşleşme, diye açıklıyo ovik zayık nedeniyedeğil, Ameikan oplumunda Yahudiein güü dolaysyadKuşkuuluğu da buadan kaynaklanı: Holoaus'un kusanmas köü bi bellek poliikasd Yahudikalinin biriik ka-akeinin anınmas, diye vugula yine, vupa'nın aihsebilininin oluşumunda önemli bi o oynamış olsa da, bunakaşıık Ameika Bileşik evleleinde ahlki ve poliik so-umlulukan kış 1 eşik ede Öneğin böylee Avupa'abaşaıya ulaşan bi ajediye adanış fedea bi Hooausmüzesi kuulmas paadoksuna vaıl, oysa ki Ameikan a

ihinin kuuu iki deneyimi olan Yeli soykıımı ve Siyahla-ın köeliğine yönelik benze hiçbi şey yoku 995 ylndaHooaus Müzesi açılıken posane kini ünya Savaşı'nason veen mulu olay olaak Hioşima ve agasaki'ye aombombası aılmasını kulayan bi pu çkayodu Susan


58/145


59/145

SQ

Bi "güçü beeği kaşöeğii yie de zikedebiiriz

Mays 005e Beide aça ekieyci "Kaedie AvupaYahudieri A (Dekml fr die ermordet de Ero-p) Ameika Bireşik eveeide eer ovick ie SusaSoagı oraya koyduğuda çok rkı bir kamusa geçmiş kuaımıı oraya koymakadır. Amayaı başşehri-i göbeğide Bradebour kapısıı yaıda Reichsag ieosdamer az arasıda dikie bu kasvei ve soğuk devasaaı yüksekikeri bibiride k beoda biece dik-me aşa yakaşk 0 bi meekaeik bir aa kapsar Aı mimar Amerikaı eer Eisema eseie beirgibi semboikik vermek isememiş, izeyiciyi youmuda se-bes bıakmışır. Göüşe çok çeşiidir Kimieri burada birmezaık, bir abire bi buğday rası, bir deiz görüke,kimieri ise Reichı oaie miası korkuç bi karikaüüü ya da içeiksiz bir egi yapm içide (Kacaueriaamıda) "kie süsemesii zaeii görmüşerdi RgieRobii deyişii ekrarayaak, "geçmişeki bir şeyi çıklmzığı içide deği okmzığı içide akaa bu şaş-ıcı yapımar da Bei şehride buarda çok vadır birioaak kavraabiir2 Bu a Budesaga oduğu kadasivi opumu bağda da o yı aşk süre boyuca cereya ede eeeküe ve poiik yoğu bir aışmaı vadığokadır Bi dokümaasyo mekezie uygu oa, kediarzıda biicik bu aı birçok görev yerie geirir Hem yokedimiş Yahudieri asıa dikimiş bir aı hem de Amauusuu azaamaya yöeikir Başka deyişe kurbaar içi


60/145

n·ı. a 5

end arhse iinine dah eiğinin an oara gördü-

er. Yo açğ aeşi arşmaar diae anrsa bu an, ranamda daha gün yzü görmeden görevini yerine geirdAyn zamanda, aşangça dğer seçeneeri dşamayan rarşmann sonunda Shoah' ülü bir an haine germş oandönüşümerin de anğdr. Tarşmann aşadğ dönemdeşansöye oan ve "savaşn ve ranğn üün urbanarnar an dmeyi arzuayan Hemu ohun önersi ie nhaerih oara r Holost Denkml arasnda diae değer biryo a edmşir. oh'un önerisi azi suçarn Yahudersivieri ve Aman asererini soyrm uranar e müeombardmanarnn uranarn, ampa sürüenere çaş-mada düşmüş zaimer apsayan goa bir savaş uranaranmas çinde oğmay edeyordu. Biraç y öne, şansöyeoh, yannda Amerian aşan onad egan oma üzere ço sayda SSin gömüü oduğu Biburg aser mezarğnziyareye endin e emş Bireşmeden hemen sonra,1993 ynda Berinde yen ir Federa Amanya an aça-ra (Zentrle Gedenksttte der Bndesrepblik Detshlnds)Syi de end avrna amay aşarmş On douzunuyüzy başnda mimar ar Fredrh Shine arandan dii-en Nee 'nn içinde uunan bu an i yüzy oyuna Amanyada birbrin izemiş oan r rejimerin anmapoiiaarnn sad yorumusuydu. apoon bassnaarş sürdürüen yursever müadeeerin anma yer oaradoğmuş Wemar Cumhuriyei oşuarnda Büyü Savaş'nöüerinin anna dönüşmüş ardndan emora Amanya


61/145

S gemş kulanm.

Hoot Dnkmın, savunucu karakern aıka sergeyen

bu muğak belek karşsında özüm gerdğ akır Bununa brke sonua ölülü br Holocaus anıı erc (yoksabütün azzm kurbanarnın değ büün gülü belekern younu kolayan rsk oraya ıkarr daa zay belekern ezlmes Tar Renar Koseecken, lzo McaBrumlk ve yazar Güner Grassa dek k sayda şasye buareken Yaudmerkez karakern eleşrder Koseleckşöyle yazar "Özel olarak Yauder n br an kabu emekkurbanların says üzernde ve ayaa kaanarn eks üzernde meenen br yerarş meşrulaşrmak ve sonuaazlern benmsedğ soy ükeme sraejsnn kaegrern aynen kabul emek anlamna ger Zalmlern ulusu oanbzer böye br manğın sonuları üzerne kendmz sorguamaıyz 7 Büün azzm kurbanarının anısına adanmışve Amanlara ap eden azarlama anıı (Mhnm) olarakasarlanan br anı dkmey öneryordu Br Holocaus anııercn meşru kabul eden Habermas Amanya'nn arndeYaudern oynadığı ro göz önüne alndığnda, bu eleşrnnsağlam emelere dayandığını zımnen kabul e ve bu annYauder ps po toto büün br parası] arak kabu eğn yazdı2 Bununa brlke dğer kurbanarn alepleryekarşı karşıya kalan ederal üküme k lave anın yapımasna karar verd Bunardan br plama kapna alınmış Çngeneere dğer omseksüellere adanmşır.

Bellek ve ar aşılmaz engellere ayrılmş olmadığndan ve


62/145

S

Hiberg öeği bu oguyu gaye iyi açıamaadır Savaşn

sonunda Hoocaus beeği zayıen Franz eumann ondoora ezinin onusunu değişirmesini öğüeyere, böyebir araşırmaya asa bir üniversie ariyerine başayamayacağnı açça söyedi (gerçeen de ariyerini Vermon Üniver-siesinde amamayan Hiberg uzun süre boyunca Amerianaademi dünyasında bir marjina oara ad) 2 Günü-müzde amusa aanda Soa beeğinin aım ampusarda erin parae geişimine eşi eder. Benzer birşeide, posoonya ve çoüürüü inceemeerinin or-aya çışın esi sömürge aarın arise özne saüsüneyüseişiye ve biimse urumarın bağrında Hin ya da Ao-Amerian öeni bir eneijansiyanın oraya çıışıya biriesömürge saüsünden uruuşun uzun va_dei sonucu oarayorumama neredeyse sıradan bir durumdur

Bir bee grubunun üü ie geçmişinin ariseeşmesinin apsam arasında meani bir nedensonuç iişisi ebee uruyor değiiz Caude LviSraussu Hüünlü iyazmaya yöneen şey ne urumsa güçür ne de Bororoarınmedyai görünürüğüdür. Bu iişi doğrudan değidir çünürı bağamar içinde anıanır ve ço sayıda doayıma abiaır, ama onu inr eme saçma our. Araı 193de Mii-

yeçi inin başşeri anini işgai srasnda apon imparaoru ordusunun aiamarının urbanarının beeğinin

ya da inci ünya Savaşı sırasında apon oorieerinin işei yapmaya zoradığı "esei adınarın beeğinin son-rai uşaara aarıması uzun süre engeenmişir in ie


63/145

mş kull

de geçerlidir. 95496 arasnda Fransz ordusunun işediğisuçlarn yakn dönemde kabuü srasnda Fransz sömürgegeçmişinin özümsenme evreerine bağl oarak basranngeri dönüşünden ebee söz edilebiir Ama bu kabuün, eskisömürge aknn soyundan gelenerin önemli bir aznk ouş-urduğu Fransz oplumu içide ark ide buan bir Cezayirözelikle be belleğinin doğuşuna da bağl olduğu kuşkusuzdur Başşern göbeğinde 1 Ekim 96 ariinde yaşanankaliamn kabuü Fransz ükümei ile Cezayirli yekililerarasnda (Mays 95eki Seif kaiamnn ersine) 2 pazarkkonusu edilmemişir Bu kabu esasen sembolik nielikedirpoiik sorumluarn baz açkamaarna, bir yargç ükmü-

ne ve başşeir belediye başkann uzurunda konulan biranma pakeine indirgenir ama Fransz opumu içinde kendiyounu bumuşur Özellike, be bir kuşağn eşilik için vekendi geçmişine yeniden saip çkmak için sürdürdüğü müadeelern söürge alklarnn sesini geçmiş anlasna da-

hil emeye yakn poskooniyal bir ariyazmnn çabalarylabağdaşğ geniş bir harekein sonuudur bu Ayn zamanda,arisel akikai kariyerlerinin üsünde gören ve daima devleaklnn izmeinde omuş lonalarnn iyerarşisine karş sa-vaşa girşen küçük bir arşivi aznğn direnişini de eklemek

gerekir Bu poskolonyal belleğin oraya çkş 1961 Ekimkaiamn daima bilmezden gemiş oan ve kendi şeilerinin8 Şuba 96 ariinde Caronnedaki göserinin dokuz kur-ban ansyla bunu gölgeeyen Fransz solunun beleğini deaüs emişir Böylee Cezayiri miiyeçilerin yaşamndan


64/145

3

Yargıç ie Yazar Arasında Tarihçi

Beek ve Tarih Yazımı

960lı yıların sonna doğr Aerika Birleşik evleleri'ndedoğan ve Fransız yapısalcılığının Angosakson pragaiz-i ve anaiik eseesiyle blşasının sonc oan ene-leküel akıar büünü bir araya geiren eike oan dilsel dnüşümün çağdaş arihyazıı üzerinde verili bir ekisiold. B dnüşü o dneme dek düşünce arihini op-lsal arihen ayıran ikiliği parçalamaya ve kendi kendinereeransa blnan bir arih ile (arihsel yorlamanın geç-işeki olayları kesin biçide nesneleşiren ve bağasallaş-ıran yaklaşıın basi yansısına indirgendiği bir yanılsamaüzerinde eellenen) arihselciliğin sierik sınırlarını aşa


65/145

6

geçeklik le youmlama aasında meinle le bağlamla aa-

snda yeni bi diyalekk sapamaya imkn anıdı, eneleküelaihin hudulaın yeniden anımladı ve nceleme nesnesinniçine çokbçml kaılmı gözadı edlemez olan ahçinn saüsünü soguladı. Bu akım delaca geçesiz klınmış (ve KaAvupasndaki allanışınn needeyse özel olaak üzendeyoğunlaşmış olduğu) aışmalı açklamalaa da anık oldu.önemsel sapmalaınn en yaygını, oge Chaenn sözleyle, oplusal dünyayısa bi söylemsel yapıya, sa dil oyunlana indgeyen ehlkel eğlmiydi Lngus un enadkal yandaşlaı, ah yazımına öncülük eden hakika aa-yışının çn böylece boşalıla ve "konu edndğ geçmşin,söylemn dışnda b geçeklik olduğunu ve buna da blgnn denelenebl olduğunu unuula Bu haeken bazıöncülleni manık sonuçlaına dek göüeek ominickaCapa'nın "seküleleşmiş yaaılışçılk olaak nieledğbi ü büünmeinclk savunmayı başaıla ah, edebyaaının kdlana öe süekli yenden ica edilen meinselb yaaıdan başkası değld Ama aih edebyaa indgene-mez, çünkü geçmişn aihe kaılmas geçeklğe bağlı kalmakzoundadı ve agümanla ile süeken geekğinde, kanı-laı seglemeken vazgeçemez Bu nedenle, oland Bahes'ın"olgunun ancak dilsel bi vaoluşu vadı sav kabul edle-bili değildi. Keza, aihsel olgulaı dlsel pookole göeyenilenebl eoik aekla olaak kabul edeek ahselanlay edebi icala özdeşleşen (he kisi de onun gözündeaynı asam azı üzeinde emellen Hayden Whe'ın a-


66/145

acs

dıla a yazımı he zama b öykü bçm alsa da, bu a-

laı omaes bkd

elsel olaa lıdı.

ahyazsı yaaıcı boyuuu edyo değlz, çüü yazmaedm Mchel de Ceeauu aılağı gb "boş vasaylab ye, b sayyı a edee b cümle yapma edmdama çe ma de Ceeau, yle b lşde vazgeçle-meyeceğ elemey hmal emyodu "a söylem, (doğulaablle ayalı) geçe b çe veme ddasıda-dı, ama bu b alaı bçmded. We a, olgulaısözde ede yeellğ üzede emellede pozvsyaılsamaya aşı uyaı olue halıdı. Öeğ aşvle- aç emel ayalaı asla geçelğ dolaysız ve"ö b yasısı olmadılaıı blyouz çüü bu aşvleyala da söyleyebl Bu edele dama b od çözümü veyoumlama çalışması geele Wheı yaılgısı, tihe tıyı (öyü yoluyla ahselleşme) ve tihe ky(geçmş edeb olaa yaaılması) aıımaa bae Geeğde a, eha Kosellec sözleyle "olgusalugu olaa abul edlebl Taç ed geçmş ye-deyapımıı "meleşme souuda elbee açamaz, ama eğe a yapma syosa a olmazsa olmaz olgusaldayaağıda da asla opaamaz. Bu aada söyleme gee

, Yaud soyıımı üzee ah aplaı le c edebyaaasıda büü lılı da buada yamaad çüü gazodalaı söylemsel yapmı ve "ahsel b olay düğümühitoi empotmet) ousu olmada öce de b o olaa vadı 990lı yıllada Faços Bdadayı açle


67/145

!ş

r ooisi drmiis dsciiği, "omo v boşdoğrusa zamaya birik poziivis arisciiği arşmakousu dimsi gçmişi yidişasda r ürd ogusa sik kavramı rddii grkirmz irr Vida-aqu soruu çok açık sçik rimr id miş v şuuyazmşır "ari söymi daa iyi id dmdiğimiz içigrçk ddiğimiz şy agi aracıar oursa osu bağaa-myorsa, biz daima söymi içid oacağız, ama bu söymaris omaka çkacakır

yömi Caud azma yorumak bimd savuduğu r ürü grçkik arşivii karşı oarakaı öyküsüü işizmiy Hayd Wi kök görcciiği odukça paradoksa biçimd çakışyor gibidir. Bu oağaüsü m 980i yıar orasıda, Yaudi soykrmııBaı düyas aris biici dai dimsid oduğukadar aris bigii kayakarı arasa aıkığı dai dimsid d m bir momi Bk üzri çışmaar bum birik ömi bir iki kazadıar v aris araşr-mada aıkığı saüsüü bu srd sora ay omadığıısöymk kuşkusuz ki abarıı omaz Ama bu souç, kdimii bir oy oarak kabu d azma ami m-di grçk oayı yri bu oy adım adm yrşirdi a kisouda "arşivri, yai bu oayda kaa ogusa kaar (örği Ağusos 1944 Auscwiz Sonderommndoarada grçkşiri soykrmı oğraar) dğriirddmy kadar vard Bu bakış açıs darca savuduÖzik d 000 yııda mii yid gösrim girdiği


68/145

rcr

geiilen anılılaı an b onn endi idesidir ali-ne geirdi. Sonra da, annı aşivin aşısına çıadı vegeçmişen mias amış bazı belgelei anaiz eme amacylaaiçiein göserdilei çabayı alanılmaz alaca yomlama çabası olara nieledi. Sonça, endi mini gerçeolaya ikm tti aa anaı yo eme anı bie aepei Seven Spielberg'in hindl'in Liti minin göseimisrasnda büyü güülüer oparmış olan şey, am da provoeedici bi abarnın anlamıdır Eğer bir SSin çeiği ve üç binadinin, ee adın ve çoc, Ascwizin Kremaorymndai bi gaz odasında boğaa birie nası öldülerini göseren bi lm esin olara yasalanmış oldğndangizli bi lm blmş osaydm, eğer bn blmş osaydım,on yalnızca gösermemee almaz, ima da ededim ede-nini söyleyemem oğaığında böyle old. hohın So-a oldğn esirip aara ileri sürme, yalnızca b Soaısöylemsel bi yapıma, anlığın aı öensel ve rc birogsa gerçeiğe gönderme yapmadığı, esine, beeğin en-di endine yeeli oldğ, endini olay oara olşrdğ,diin şeilendidiği bi öyüye indirgeme anlamına gelir Vehoh öznesinin anzmann odğ diyaogların bibiini aip emesi şeinde cereyan eiğinden, son alilde endisinioayn eşözü bi öğesi oara abl eden yazaının nasisimn da oraya oymaadı

Lanzmannn oayn yerine belleği oymala yeinmediği-ni de eeyelim, çünü beleği ariin, yani endi yormnede aan geçmiş öyüsünün de arşsına çarır n


69/145

ç k k

lendiği b "krleşme B m, azlein Auscwzde

dayamş oldklar kurala gndeme yapa"Hie it ke

" ("Burada niin sorusu sorulmaz). B rimo evininğen bldğ ama anzmannn kendi "yasas olaakiselleşirmeye kaar verdiği kraldr B "niin yasağndaoldka karanlk enklerle belleğin ksallaşlmasn (kimle bunn seküler dinsellk oldğnu sylemekdi)gmemek güü. evinin kurarc kavrayş ( l lvioedel pie) olaak adlanddğ ve onn gzünde gemş alama ynündeki e abann ede olan yomlama abasşeklindeki a yazm edimn kalbinden van normai brkavrayş yasağdr

Belleğin asel geekliği ikame emesnin bi başkabiimi, bu son yllarn en zgün lozolarndan bii arandan ileri sürülmüşür. Giogo Agamben Ahwit'deAt K lda, Yaudilerin yok edilmesinin olgusal ğeleini se semez geride bakan b geeklik odağndak"apoiay sogular ve bylece "olgla le akika aasndasapama ile kavayş aasnda7 bir blünm yaar B amazdan kmak iin rimo evi'ye başvr. evi BoğllKtllda Müslüman ziksel ükenişn ve psikoloikyokolşun son evresine vamş iskele alindeki ve ak nedüşünebilen ne konşablen Ascwz makm "eksik-sz ank olaak snuyordu Asl ank odu diye yazyordevi uruma değmiş olan ve ayaa kalma nedeni bnu an-lamak olmayan kiş. Kamplardan kurulanlar zünde onn


70/145

cnzo ravcso

vugulama isteen Agamben "Müslüman azi ampla-

ının d

sına dönüştüü Auscwitzin çüütülemezantı ve dolaysyla incılığn niai çüütülmesi, diye ya-za eseinin sonuç bölümünde özellile tanlı etmenin buimnsızlğnda banmatad Agambene göe Auscwitz"tanıl edilmesi imnsz olandı ve ölüm amplındansağ utulanla, "Müslümanın yeine, onuşamayaca ola-nn yeine söz alaa bu tanl etmenin imnsızlğınntanığdla Onun gözünde Auscwtzin dein çeideğiyo etmede değil, "Müslüman "üetiminde, yaşam ile ölümaasndai bu melez güde yatmatad nonomo) Bunedenle, onu ionlaştıı (evinin endi tanılığnn sını-lanı belitien otaya oyduğu mütevazlğ baane olaagöü Ama azi amplanın, "çıpla yaşama n vt)indigenmiş mamla üzeinde biyopoliti taaüm yeiolaa göülmesi özellile taisel yoğunlu bamından e-siti Agamben azi amplanda yo edilen Yaudilein büyü çoğunluğunun "Müsman olmadlaını unutmuş gibi-di çünü onla iç taatlei almamşen ama daa ampavadıla gün gaz odasna göndeilmişledi Agamben buada aşia bi olguyu göz ad edebilmişse özellile bu onungözünde sounun meezini oluştumadığı içindi. Onunbütün agümanı Auscwitzin knıtının yo etme onddeğil olayı avanışndan ayıan opulu nedeniyle onungözünde önemini yitien bi aiatti bu "Müslümandacisimlenen, ide edilme imnsızlığna dayanmatad EğeAuscwitz va olabilmişse gaz odalaı olduğu için değil, sağ


71/145

melendmek madd emeln oadan kaldaak Auschwz

apoasn dokunulmadan kouma sk aşyan kuşku vec b şlemd Ve Auschwz'en sağ kuulanan geçekenmevcu anklan Ashwtzte At K opamadakahaszlkla da byelke anlaşlab. hlppe Mesnadve Caudne Kahan eeşlenn çzümü oaak soununbu yann hakl oak vugulamşlad Bu sağ kuulanlan ne demek sedklenn bunu nasl syleyebeceklenndnenmes [ Agambenn kabnda onlan payna düşensesszlk üzene b şehe ye bak. Bu sonuncula yeneAgamben Msm suna onun gzünde değe aşyan ekank odu o eeanssz vak Agamben ondan yoa çkaak kend eeansn zellkle oluşuabl kmlğ onu ekemş vağ needeyse şealaşmş mgesnn dln çesnde şga eğ uzama ndgenmş.

Hakikat ve Adalet

Tahn belekle aasnda oluşuduğu kamaşk lşkye heksnn hakka ve adale kavamayla kuduka lşk dahld Günümüzde gdeek büyüyen ahn adl okumas ve

beleğn adleşlmes eğlmyle bke bu bağ gdeek daha da sounlu b hal a Ymnc yüzy b şddeçağ olaak aglayşmz ak bzm ah blncmzn odağnouşuduğundan genelke ahyazmnda ceza hukukundan anma analk kaegoele çaşyouz Tahn ake


72/145

savı gyslern gyen kns, koünzn arn krnel

br grn aılıına ndrged ve buna karşı yen br ure-berg ura p . Aslında a l ar arasındak lşk sk br sorun-

dur (bkz 1898 yılında en ünlü ransız arçlern Zolannduruşasına üdaaleler) ve günüüzde çok sayda a-rçnn ank olarak çağrıldığı br dz akeeyle yendengündee grşr Fransadak Barbe, ouver ve Papon da-valarını alyadak Prebke davasını, aa Şlde olduğu kadar Avrupada da Pnoeye dava aça eşebbüslern, büünbunlar, bu ülkelern svl opluunun ve dünya kauoyunun çnde kolekf br fşz belleğnn, dkaörlüklern veSoaın oraya çıkışıyla lşklndreden anlaak güç olurBu davalar, br akee salonunda geçşn anlandırıldığıve yarglandığı, arn kausal olarak yenden aırlandğıanlardır uruşalar sırasında arçler "anıklk eek çnyan yeenekler sayesnde söz konusu olayların arsel bağ-laını aydınlaak çn çağrldılar Makee uzurunda, eranık gb, "gerçeğ ve yalnza gerçeğ söyleyeeğe büüngerçeğ söyleyeeğe yen eder dyerek an çler Q Busu ees nev şasna aünasır] "anklk ek düzledeelbee sorunluydu aa aynı zaanda epseolok düzle

dek daa esk sorgulaaları anlandırıyordu. Adalele brülkenn belleğ lşksn ve yargıçla arç lşksn arışakonusu edyordu keza, bunlarn kanlar şleyş arzlarınve arsel araşrmann ürünü olasına ya da br akeeüküyle de edlesne bağlı olarak akkan edndğ


73/145

ş :

suu mu masum mu olduğu sousuu souyo Uusal beek

amsaa ve ala aıa e opuluğu ayakta kamas vegeeceğe uzaması sağaya uutkaıka aasıda mevcub gem bleşkesd Tah se b bg ve aydlatma g-şmd. Bu üç ay düzem çakşab tekm salğa kaşışlee suçaı mahkemeede oup be de budu. Amabu oaa kadamayacakaı b yükü deha bdmek ouBua adalet beeğ ve tah kozlaıa eş olamaz

Tüe bu kaşm, tah mahkemes üzee Hegeaada da kulamış oa Sche esk azması opakta çkamşa bezyo Die eltehihte it delteriht üyaı ah düyaı mahkemesd Buazma ahk ve adae k ddşı düyaı düyev-ğ çe yeeşeek ve ahçy de ou bekçs yapaakseküeeştmekted.7 Bu hükmü doğuluğuu, uzaktaseyedmeye elveş, gede kamış ve atık kapamış bgeçmş yagılamaka uzak duaak gçmek stemeye bgeçmş özümseme aaı oa davaa hakkda sogulayablz Buula bke mağdu aaa ç tah eaedc emess telğdedle Bu Hegelc özüsöze kaşb başkası elbete çıkacaktı Tahç yagıç değld, ou gö-ev yagamak değ aamakı Mac Boch, Apoloie porl'hitoire [Tah Savusu] kask b müasyo vemş-t Bg gözemledğde v açıkadğıda göev tamama-mşt Hüküm vemek se yagıca kalmışı He tülü kşseemayüü sustumaya çaşğda buu yasaya uygu olaakyapmş omaz mı? O ked aasz saacakt Geçeke


74/145

n s

aka çkiz "Aksiyoojk oaak yasz bi şkd

ılkı çıkış (v yaıı b aihyazı vizyou savumak-a uzak duaaksak h aihs çaışaı zı gçi-ş yöik b yagı aşıdığı kabu k zoudayız. aih"düyaı ahksi yapa Hg afizaı akası-da kib gök yaış ou VdaNaqu aıaıdaChaaubadı aihçiy "ğçiği sssizğ içid köi zid v hay ssd başka bi şy işzk "hakaı öüü aa soyu gövi aği -kyi böüüü bıakğı zi haıa. Bu kuuuş vada azusu dy haıaı ou ç bi mayüü kayağıoada ö "bi yaşaa di 7 ouşu

Bu ç sou üzi bak kakda buuaayadak oi davas vsisiy Cao Gzbugu7 a-ihçi dy bi Gzbug kdii yagıç yi koyaa-ıdı hükü vz ahçi aaşıa souu d i-ğ hakikaii oaif bi kaaki yoku ks v gçkaı asa ks dğid Yaıza aihç idoog ya dapopagads düzy idigdği oa j si bhakika sahip. aihyazı asa domuş bi şy dğidiçükü h död y soguaaaa soguaa kıaaz kagoii yadıya sodajaa gçş bakı-

şız dğişi Buua bk ahç v yagç ayı hdpayaşa hakikat aayşı v bu hakkai pşd koşakkantlar gk Hakika v kaı yagıı da aihçi dçaışas mkzid bua buumakadı aih yazııdiy k Gizbug agüa sağaa yöi d iç:


75/145

emş kll• lv

hakikati normatiftir ksin v zoraycdr. Anamay amaça-maz sorumuukar saptamay, masumar akamay v suç-uar czaandrmay amaçar. Adi hakikat karşaştrd-ğnda tarihçinin hakikati yanzca gçici v ğrti omakakamaz ayn zamanda daha sorunudur. Entktü bir iş-min sonucu oan tarih anaitik v düşünüsdir, oayarnatndaki yapar insanarn karştkar topumsa iişkiriv yrinin grkçrini aydnatmaya aşr Ksacasbu, yorumamadan ayr düşünümz bir başka hakikattir O-guar saptamaka snr kaayarak bunar bağamar içinyrştirmy açkamaya çaşr, hipotzr frmü dr vndnr arar Ginzburgun tanmn ynidn arsak ta-rihçi "göstrgs bir paradigmay bnimss bi, yorumuShrock Homsun amansz, öçübiir v tartşmasz kant-amaarnn rasyonaitsin sahip dğidir

Ay oguar frk hakikatr yaratr. Adatin bir suçun iini birrk v mahkm drk misyonunu yrin gtirdiğiyrd arih kndi soruşturma v yorumama çaşmasna baş-ayarak onun nas suçu oduğunu kurbana iişkisini içindharkt ttiği bağam kza suça tank omuş tpki göstrmiş, suçu ngymmiş, hoşgörü göstrmiş ya da onayamşşahitrin tutuunu açkamaya çaşr Bu düşüncr apondavas srasnda "tankk yapmay kabu tmmiş oan tarihçirin kararn dstkybiir. argçarn davtin uymuşoanarn motivasyonar için d ayn sta kabu dibiirgrkçrdir. Mskrinin onarn gözünd daha buyurucukdğ bir yurttaşk görvindn yurttaş oarak kaçmamş o


76/145

co trrso

bunlaa eşl eden düşünme süçlende muhemelen ye al-

mamış ogula haılaabldTah ahı ılma ean Amynn az geçmşzamanı üzene ç aaıcı medasyonlaında le süülenbu geel yuada anıan davaaın dayanağıd Kuban-la ve onaın soyundan geene bu davaaı sembo ela

eyeme oaa yaşadıa. Ayca bu davalaın günümüzdeŞlde noche daölüğünden sağ uuanla ve onlanevalaı çn de açması mücadeles veyo Adale bel elbee özdeşeşlemez, ama çoğu zaman adae yenegme belleğe de adale uyguama anlamına gel. Ada-

le büün b ymnc yüzyl boyunca eyus Olayındanbe değlse de en azından uembegen bu yana oe- b ah blncnn oluşumunda önem b momen oduTahn belleğn ve adaen ç çe geçmes, oe yaşamınmeeznded ahç gee aymlaı yapab ama bu ç

çe geçmey n edemez; bunu bu duumdan anaanançelşlele ble üsenms gee Chales guy eyusOlayı sıasında bunu sezmş ve şunu yazmış: "Tahç adlyagıada bulunmaz yagçlaın yeine aa vemez haaahsel yagıada ble bulunmadığın söyeyebz o süeoaa ahsel yag üe dama çaşı 7 Buada göecec-lğn açıça savunulduğu göüü Geçee bu ahse ha-an sasz ve geçc aaenn aüdü bu haa,olgulan sapanmasnın ösnde, geçmşn esn haln aıpaşve aldılmış apa b envaneden zyade açı sounolaa youmanmasıya ble end yag payın da çe


77/145


78/145

4

Geçmişin Politik Kullanm

Sivil Din Olaak Shoah Belleği

Bği şi oaak kuanabii miyiz Auswiz kampın-dakiin kuuuşunun amşın yı anmaaı bu bakış aç-sıdan biz üzind düşünük boa mazm sunmaka-d. Onaa dv başkannn kaımş oduğu bu anmaaınkapsam bi başı başına kayda dğ bi ogudu Yimi biin-i yüzyı başındaki bk manzaamzda Yaudi soykmnn

işga iği yi, ais biinimiz dai ouşunu ksin oaakgsmkdi Bu anmaa i ini yı anmas aasndakiakıka da yin açkayıdı Çok daa müvaz oanini y anmaa, unuuma ndişsinin damgasnı aşaAmanyanın yakn dnmd bişmiş omas ynidn "no-


79/145

v

sona ms yn b basmanın baans olabld Günü

müzd bu basımanın vuku bulmadğını azzmn bllğ-nn dama çaışkıl olsa da Baı dünyasnın g kalanndaolduğu gb Almanya'da da canl kaldığın sapamak gk.Unuma kaygısı aık yoku. B kayg vasa da bçok youmcunun vuguladğı gb, bu daa zyad anı azlalğnınolumsuz kln bağlıdı sacası Soa'ı unuma sk dğl onun bllğn kü kullanma, anlm, müzl kapama v lşl poansyln nalz m daa küsü,bunu günümüz dünyasının düznn övüü kım sokmask vadı

ck ny'n ony Bla v Slvo Bluscon'nnAuscwz' klmş günüln bakaak b ü aasız-lık ssdnn k bn olmaığımı sanyoum Onlan valığsank bz skn dc, ama zünd vücü b msaj yollu-yodu: azzm dünyalan n ys olaak kabul dln lb-al Baının eifte mşulaşlmasnın yolu gb gsnb msajd bu Holocaus bylc, b ü skül odskumakad v bu da bz ssmmzn mulak ylğ mslğn kna mk çn mulak külüğü aılamakadTakp dn günld, paza sabalaı çok dnlnn b adyopogamnda Fansz b syasblmc Auscwz Guana-namo dğl dy dlaca ka : Bu aşka v aışma-sız olgunun vugulanmas b sou şa oaya amakadmln g, Auscwz kampndakln kuaılmasınn anmas sank Guananamonun zünd o kada cdd ol-madığın gsmnn y b ısa olmuşu Auscwz l


80/145

. s 7

sunudu eçenein cead uin'in sözünü bie emiyuz.O Auschwiz üzeine ksa söyevinde "ahudie keimesini azna bie amama başasn gösedi. Sun daha öncen y kada önce eskiugsavya'daki savaş sasnda ayaknmuşu Miseviç ie Hie kaşaşmasndan ki ebee abad eaşa kapanaa Vaşva gesu isyanndansa kuuanadan bugün h yaşamn südüeneden biian Maek Edeman Sebenizann nun gözünde Hieinöümünden sna kazand bi zae R duu kaşn veiydu.

Auschwizekiein kuuuşunun amşnc y anmaan şimdiki zamana dai eeşie bi düşünmenin başangcaak kavamak azi kampan ansnn bizim pumamz üzeinde y aç suaa cevap vemeye çaşmakkuşkusuz daha veimi u Bu çabay savaşan hemen sna,Fanku Okuu'nun ideeinden Hkheime ve Adngösemişedi azizmi uygan babaa düşüşünün iadesi aak yumayan dönein egemen bakş açsnn esine na azizmi negai bi diyaekiin vad ye aakgöüyad bu negai diyaekik özgüeşiici aaç an akahakküm aacna dönüşümüşü ekniin ve san

enzo traverso-geçmişi kullanma kılavuzu

Documents