1

Environmental EconomicsLecture 8

โดยอาจารย ศศวฑฒ วงษมณฑา

ความหลากหลายทางชวภาพ(Biological diversity)

2

ความหมายของความหลากหลายทางชวภาพ

ความหลากหลายของสงมชวตในทกรปและทกระดบองคกร ตงแตยนส เซลล สปชส เมอสงมชวตหลายๆชนดอยรวมกนเปนระบบนเวศ

The variety of organisms considered at all levels, from genetic variants belonging to the same species through arrays of species to array of genera,family, and still higher taxonomic levels;includes the variety of ecosystems, which comprise both the communities of organisms within particular habitats and the physical conditions under which they lives (Wilson,1992 อางใน วสทธ,2538)

3

ประเภทของความหลากหลายทางชวภาพ

1. ความหลากหลายของชนด (Species diversity) คอ พนทนนมสตวและพชกชนด แตละชนดมความมากนอยอยางไร

2. ความหลากหลายทางพนธกรรม (Genetic diversity) คอ ในแตละสงมชวตนนมจำานวนสายพนธมากนอยอยางไร หากมจำานวนมากแสดงวามความหลากหลายทางพนธกรรมสง

3. ความหลาหลายทางนเวศวทยา (Ecological diversity)คอ ในพนทหรอระดบประเทศมความแตกตางของระบบนเวศ เชน ระบบนเวศปาชายเลน ระบบนเวศปาดงดบ ซงแตละระบบนเวศจะมพชและสตวแตกตางกน

4

ความหลากหลายของชนดหรอสปชส

(Species diversity)แบงพจารณาได 2 ประเดนคอ

1.1.ความหลากหลายของชนด(Species richness) คอ จำานวนชนดของสงมชวตทงพชและสตวตอหนงหนวยพนท1.2 ความสมำาเสมอของชนด (Species evenness) คอ สดสวนของสงมชวตทกชนดในพนทพจารณา

คำาถาม สมมตวาพนท 2 แหงมเนอทเทากน มพช 4 ชนด คอ A B C และ D พนท1 มพชแตละชนดอยางละ 25 % แตพนท 2 70% เปนพช A นอกนนเปนพช B C และ D อยางละ 10% ทานคดวาพนทใดมความหลากหลายของชนดมากกวากน

5

ความหลากหลายของชนดหรอสปชส

(Species diversity)(2)สงมชวตประมาณ 1.7 ลานชนดทไดรบ

การจำาแนกวนจฉยแลว แตนกวทยาศาสตรคาดวาสงมชวตทมอยในโลกมมากกวานนอกหลายเทา อาจจะมากกวา 12 ลานชนดดวยซำาไป แมลงในโลกน ทจำาแนกวนจฉยแลวมถง 950,000 ชนด มากเสยกวาสตวกลมอนๆ และพชมากมายนก การทำาลายแหลงทอยอาศยตามธรรมชาตทเกดขนในโลกอยางรวดเรว และตอเนองจนถงทกวนน มผลใหสงมชวตหลายชนดสญสลายไปเสยกอนทโลกจะคนพบ และจำาแนกวนจฉย

6

ความหลากหลายทางพนธกรรม (Genetic diversity)

คอ ความหลากหลายของยนสทมอยในสงมชวตแตละชนด เนองจากสงมชวตเดยวกนอาจมยนสแตกตางกนไปตามสายพนธ เชน ขาวมสายพนธนบพนชนด ความหลากหลายของยนสมประโยชนอยางมากในการปรบปรงสายพนธเพอเพมผผลตและความตานทานศตรพช

ความหลากหลายขององคประกอบทางพนธกรรมในสงมชวต ซงแสดงออกดวยลกษณะทางพนธกรรมตางๆ ทปรากฏใหเหนโดยทวไปทงภายในสงมชวตชนดเดยวกนและระหวางสงมชวตตางชนดกน

7

ความหลาหลายทางนเวศวทยา (Ecological diversity)

ระบบนเวศแตละระบบเปนแหลงของถนทอยอาศย (habitat) ของสงมชวตชนดตางๆ ซงมปจจยทางกายภาพและชวภาพทเหมาะสมกบสงมชวตแตละชนดในระบบนเวศนน สงมชวตบางชนดมววฒนาการมาในทศทางทสามารถปรบตวใหอยไดในระบบนเวศทหลากหลาย แตบางชนดกอยไดเพยงระบบนเวศทมภาวะเฉพาะเจาะจงเทานน ความหลากหลายของระบบนเวศขนอยกบชนด

และจำานวนประชากรของสงมชวตทอาศยอยในระบบนเวศนนๆ สงมชวตแตละชนดผานกระบวนการววฒนาการในอดต และมขดจำากดทจะดำารงอยในภาวะความแปรปรวนของสงแวดลอม

8

องคประกอบของความหลากหลายทางชวภาพ

ทมา: สมณฑา พรหมบญ และคณะ

9

คณคาของความหลากหลายทางชวภาพ

1. ประโยชนจากการใชโดยตรง เชน ปจจย 4 วตถดบในภาคอตสาหกรรม อตสาหกรรมยา การแพทย

เชน กรณเปลานอย (Croton sublyratus) นกวทยาศาสตรญปนนำาไปสกดสาร Plaunotol มาใชในการผลตยา Kelnac ใชรกษาและสมานแผลในกระเพาะอาหารและลำาไส ประเทศไทยไดผลประโยชนจากภมปญญาของคนไทยเพยงคาแรงงานในการดแลไรและโรงบมใบเปลานอยเทานน ไมมโอกาสไดสวนแบงจากผลกำาไรมหาศาลของการจำาหนายยา Kelnac

2. ประโยชนทางออม เชน เปนแหลงนนทนาการ การทองเทยวเชงนเวศ เปนตน

10ทมา: วสทธ ใบไม 2538 หนา 39

11

ประโยชนในทางเศรษฐกจของความหลากหลายทางชวภาพ

ในเชงเศรษฐศาสตร คณคาทางเศรษฐกจของความหลากหลายทางชวภาพคอความพงพอใจของมนษยตอทรพยากรชวภาพนนๆ ซงความพงพอใจนเกดจากการบรโภคทรพยากร หรอคณคาของการใช (use value) และความพงพอใจทเกดจากการไมบรโภคทรพยากรหรอ คณคาของการเกบ (non-use value)

1. คณคาจากการใช(Use Value)1.1.คณคาโดยตรง (direct use value) หมายถง

ทรพยากรชวภาพทมนษยนำามาใชประโยชนไดโดยตรงในดานอปโภค บรโภค เชน การเกบของปามาใช การลาสตวมาเปนอาหาร หรอ เกมกฬา การนำาพชและสตวมาเพาะเลยงและขายเปนสนคา และนำามาใชประโยชนในเชงอตสาหกรรม เชน การทำาไม แปรรปไม ทำาหตถกรรมในครวเรอน

12

ประโยชนในทางเศรษฐกจของความหลากหลายทางชวภาพ(2)

1.2. คณคาทางออม (indirect use value) เปนคณคาทเกดจากการอยรวมกนของสงมชวตชนดพนธตางๆ โดยทสงมชวตชนดหนงจะทำาหนาทคำาจนใหชนดอนทมนษยนำามาใชประโยชนโดยตรง เชน นกและคางคาวบางชนดจะชวยผสมเกสรใหแกพชทมนษยรบประทานผล 1.3. คณคาสำารอง (option value) เปนคณคา

ของทรพยากรชวภาพทมนษยอาจจะมองไมเหน หรอยงเหนไมเดนชด จงเกบสำารองไวกอนจนกวาคณคาของทรพยากรนนจะชดเจนขนในอนาคต มการประเมนวาพชในเขตศนยสตรมสารเคมทสามารถใชรกษาโรคทรายแรง เชน เอดสและมะเรงได จงควรอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในเขตศนยสตรใหมากทสดสำาหรบการศกษาคนควาตอไป

13

ประโยชนในทางเศรษฐกจของความหลากหลายทางชวภาพ(3)2. คณคาจาการไมใช(Non-use Value)

2.1 คณคามรดก (bequest value) ไดแก คณคาของความหลากหลายทางชวภาพทคนในรนปจจบนรจกคณคาและนำามาใชประโยชน จงตองการเกบรกษาทรพยากรนนไวในสภาพสมบรณ เพอใหตกทอดไปสชนรนตอไปไดมโอกาสใชทรพยากรชวภาพนน

2.2 คณคาของการดำารงอย (existence value) เปนคณคาของสงมชวตททกชวต เปนสวนหนงของสงคม มคณคาในตวเองทจะดำารงชวตอยในโลกนไดอยางอสระเชนเดยวกบมนษย

14

การเกดขนของความหลากหลายทางชวภาพ

ความหลากหลายทางชวภาพเปนผลผลตของกระบวนการววฒนาการของสงมชวตควบคไปกบการเปลยนแปลงสภาพแวดลอม

1.) สาเหตของความหลากหลายทางพนธกรรม- การ เปลยนแปลงทนกพนธศาสตรเรยนกวา

มวเตชน (Mutation) ซงเกดขนไดเองตามธรรมชาต

- ปจจยเสรมตางๆ กทำาใหเกดความหลากหลายของสงมชวตและระบบนเวศได เชน การกระทำาของมนษย การปรบปรงเทคโนโลยชวภาพ

15

สาเหตของความหลากหลายทางพนธกรรม

16

การเกดขนของความหลากหลายทางชวภาพ(2)

2.) สาเหตของความหลากหลายของชนดสงมชวต

17

การเกดขนของความหลากหลายทางชวภาพ(3)

3.) สาเหตของความหลากหลายของระบบนเวศ

18

การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

- การนำามาใชประโยชนมากเกนไป- การคาขายสตวและพชแบบผดกฎหมาย- การรบกวนแหงทอยอาศยตามธรรมชาต เชน การเปลยนแปลงพนทปาไม การทองเทยวแบบทำาลาย การสรางเขอน

ปจจบน การสญเสยความหลากหลายทางชวภาพเพมขนในอตราเรง เนองจากการเปนเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมทเกดจากการกระทำาของมนษยเปนหลกคำาถาม “การเกดไฟปาเปนการทำาลายความหลากหลายทางชวภาพ เปนปญหาทรฐบาลควรเขามาจดการใหไฟปาหมดไป” ทานคดวาขอความนถกหรอไม เพราะอะไร

19

อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ

อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ มสถานะเปน ”กฎหมายระหวางประเทศ” ทจดตงขนเพอสรางความรวมมอของประชาคมโลกในการอนรกษ และใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ ใหเกดความยงยนและเปนธรรม เนองจากปญหาในดานตาง ๆ ของความหลากหลายทางชวภาพ เชน การทำาลายระบบนเวศนปาเขตรอนอนเปนแหลงกำาเนดและถนทอยอาศยของสงมชวตจำานวนมาก การสญพนธของสงมชวต การคาขายพชและสตวทใกลสญพนธฯลฯ ลวนเปนปญหาทตองอาศยความรวมมอจากประเทศตาง ๆ ในการดำาเนนงาน ลำาพงประเทศใดประเทศหนงไมอาจแกไขปญหาใหลลวงไปได

20

อนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ(2)

- อนสญญามผลบงคบใชเฉพาะประเทศทลงสตยาบน แตประเทศไทยยงไมไดใหสตยาบนเพยงแตลงนามรบรองไวเมอป 2535- เปาหมายของอนสญญา คอ 1.) อนรกษความหลากหลายทางชวภาพ

2.)ใชประโยชนองคประกอบของความหลากหลายทางชว

ภาพอยางยงยน 3.) แบงปนผลประโยชนทไดจาก

ทรพยากรพนธกรรมอยาง ยตธรรม

21

พนธกรณของอนสญญาวาดวยความหลากหลาย

ทางชวภาพ1. การวางแผนและการพจารณาตดสนใจ2. การจำาแนกระบ การตดตามตรวจสอบ และการวจย3. มาตราการเพอการคมครองความหลากหลายทาง

ชวภาพ4. การคา ความหลากหลายทางชวภาพ ---การ

ถายทอดเทคโนโลย ทรพยสนทางปญญา การคมครองภมปญญาทองถน

5. การเงนสำาหรบอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ

มการจดตงกองทนสงแวดลอมโลกสำาหรบประเทศกำาลงพฒนา (Global Environmental Facility:GEF)

• กฎเกณฑสำาหรบพธการ

22

เอกสารอานเพมเตม

1. กอบกล รายะนาคร.2538 “ประเทศไทยกบอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชว

ภาพ” รายงานทดอารไอ ฉบบท 13 เดอน มกราคม 2538 กรงเทพฯ

2. วสทธ ใบไม.2538 “สถานภาพความหลากหลายทางชวภาพในประเทศไทย” สำานกงาน

กองทนสนบสนนการวจย กรงเทพฯ

3. สมณฑา พรหมบญ และคณะ “ความหลากหลายทางชวภาพ”

http://www.swu.ac.th/royal/book2/index.html