1

Masat q duhen ndrmarr pr efiiencn e energjis n ndrtesat.

Raporti i kostos s energjis me kriterin e pranueshm n koh pr

vetshlyerjen.

Nj vizion i ri pr trajtimin e efiiencs s energjis n ndrtesat ekzistuese sht nj krkes

tepr e rndsishme pr reduktimin e konsumit t energjis n sektorin e ndrtesave, n

prmirsimin e kushteve t brendshme ekzistuese t komfortit termik dhe gjithashtu n prmirsimin

e kushteve mjedisore n zonat urbanistike. N t njjtn koh sht dhe nj problem teknik,

ekonomik dhe shoqror, pr shkak t mnyrs se si jan ndrtuar shum qytete dhe pr shkak t

frenimeve t vendosura nga detyrimet ekonomike q mundojn mjaft qytete n Europn Jug

Lindore, gjithashtu dhe n Greqi. N kt drejtim sht punuar veanrisht n Greqin Veriore, me

sezonin e saj t ftoht dhe me ngrohjen tepr t zgjatur, ku jan br nj seri studimesh q nga viti

1994 pr tiu afruar problemeve dhe pr t hartuar nj propozim t qart.

1. Hyrje : veorit klimatike dhe t energjis t nj shembulli

Sektori i ndertimeve ne Greqine Veriore thith rreth 31% te vendosjes perfundimtare te

kerkeses per energji, i dyti pas sektorit te transportit, ne kundershtim me balancin kombetar

te energjise ku industria konsumon me shume se sektori i ndertimeve. Ky devijim vjen per

shkak te klimes, e cila eshte pjeserisht mesdhetare dhe pjeserisht kontinentale, e influencuar nga

dimri i ashper i Ballkanit. N tabelen 1jepen te dhenat klimatike te dy qyteteve ne Greqine

Veriore (Selanik dhe Florina) ne krahasim me Toulon n France.

Tabela 1

Te dhenat klimatike te Thessaloniki dhe Florina ne Greqine Verione krahasuar me ato te Toulon

Grade-Ditet DDref 18C

Temperatura

mesatare (C) Temperature mes

min (C) Temperature min

e projektuar (C) Rrezatimi diellor

(kh/m) Oret me

diell (H)

Selanik 1725 15.6 4.2 -2 1404 2555

Florina 2542 13.2 -3.4 -11 1230 1905

Toulon 1790 15.1 4.5 -2 1490 2710

2

2. Karakteristikat kryesore te nje grupi ekzistues banesash Nje seri studimesh qe jane bere ne dekadat e kaluara kane treguar qe permisimi i sjelljes se energjise

ne ndertesat ekzistuese eshte nje factor eles per racionalizmin e konsumit te energjise ne sektorin e

ndertimeve. Kjo aplikohet ne Greqi si dhe ne shume vende te tjera europiane, ku shumica dominuese

e ndertesave jane te pamjaftueshme ose nuk jane te tera te izoluara termikisht. Kjo rezulton ne nje

konsumim mesatar vjetor specifik, vetem per ngrohjen e hapsirave prej 130 180 kh/m ne vend te 80 110 kh/m qe nevojiten nqs ndertesa eshte e izoluar si duhet sipas legjislacionit. Ne krahasim me rregulloret aktuale ne vendet e tjera europiane, si Gjermania ku vlerat prej 70 kh/m qe jane

standarte qe nga mesi i viteve 90

Deri tani, si rrjedhim i mimeve te ulta te energjise ndermjet viteve 1991 dhe 2000, kjo performance

e varfer, mbetet gjeresisht e pavn re. Interesi u spostua qe nga reduktimi i ngrohjes n reduktimin e

ngarkesave ftohse, kryesisht nprmjet alternimit t energjise elektrike. Problemi kryesor gjate

gjithe ketyre dekadave ka ardhur nga ftohja dhe nga kondicionimi i ajrit ne stinen e veres, e cila sjell

probleme sinjifikante si ajo e pikut te ngarkeses qe eshte rritur me shume se 55% gjate 10 vitet e

fundit. Sidoqofte kercenimi i vertete duket tashti se fundmi nga vitet 2000: ne shitjet me pakice mimi i nafts eshte dyfishuar brenda vitit dhe mimet me pakice te energjise elektrike jane rritur

mesatarisht 12%, qiramarresit e ndertesave kane filluar te perdorin njesi te kondicionimit te ajrit,

kryesisht pompa nxehtesie te tipit split per ngrohjen e hapsirave. Kjo mund te kete kuptim nga

pikepamja ekonomike per qiramarresit, por paraqet nje problem serioz per njekohesisht ekonomine

kombetare dhe per ambjentin, si rrjedhim i eficiences teper te ulet dhe i kapaciteteve te instaluara te

kufizuara te impianteve te fuqise nga linjiti qe funksionojne ne Greqi. Gjithashtu ato japin arsye

dyshimi nese eshte e mundur te reduktojne clirimet e CO2, si eshte parashikuar nga rregulloret

nderkombetare. Nga pikepamja e perdorimit racional te energjise eshte nje afrim plotesisht falls,

sepse ai fokusohet ne kerkimin e nje forme energjie me te lire, ne vend te nje perpjekje per te

reduktuar konsumin e energjise ne kombimin me sigurimit te energjise me te lire. Me ne fund nga

nje prespektive ekonomike afatgjate, eshte nje politike akoma e turbullt, sepse ajo ne menyre te

pashmangshme on ne kosto teper te medha te nderteses, duke u perpjekur te evitojme investimet

fillestare qe nevojiten per te reduktuar konsumin e energjise.

Brenda series se projekteve kerkuese te bera nga pjesemarresit ne Universitetin Aristotle

Thessaloniki, mundesite e futjes se masave per kursimin e energjise ne me shume se 90 ndertesa ne

Greqine e Veriut, jane ekzaminuar ne periudhen 1994 2000. Jashte ketyre ndertesave nje shembull prej 42 banesash, ndertesa publike dhe dhe ndertesa shume perdorimshe, jane formuar si

perfaqesuese duke mbuluar nje shkalle te gjere moshash dhe arte ndertimesh, nga fundi i shekullit 19

deri ne fillim te viteve 1990. Ndertesat perfshijne banesa dhe/ose sherbime publike, kompani private,

institute edukimi, banka dhe spitale. Shperndarja e moshes se ndertasave dhe perdorimit te tyre japet

ne Fig.1 dhe eshte ne termat e siperfaqes se perdorshme te nderteses.

Mosha e ndertesave ne shembull Perdorimi i ndertesave ne shembull

Fig 1: Shperndarja e moshes dhe perdorimit te ndertesave si ne shembull

3

Konsumi

specifik vjetor

kWh/ma

Ngrohje Ftohje Perdorime te tjera

Fig.2 Konsumi specifik vjetor i energjis n lidhje me prdorimin e tij

2.1. Sjellja e energjis t ndrtesave

Kontrollet e energjis komfirmojn rndsin e balancimit t energjis n ngrohjen e hapsirave n

ndrtesa. Konsumi i energjis n ndrtesa prfshin shembullin q sht paraqitur n Fig. 2.

Sipas t dhnave t konstruksionit, mund t prcaktohen tre grupe t ndryshme: ndrtesa me t dhna

nga fundi i shekullit 19 deri n vitin 1940. Kjo klas konsiston n dy nngrupe t mdha: ndrtesat e

mdha q kan vler t rndsishme monumentale dhe arkitekturore si psh: ndrtesat e shrbimeve

publike, zyrat, muzeumet etj, ku mundsit pr ndrhyrje n to jan shum t kufizuara. Kto

ndrtesa jan rinovuara gjat viteve: sistemet bashkkohore t ngrohjes jan instaluar madje jan

vendosur dhe sisteme t kondicionimit t ajrit. Mesatarja e tyre vjetore e konsumit t energjise pr

ngrohjen e hapsirave sht prej 183.5 kWh/m, mund t merret e pranueshme, duke patur parasysh

moshn dhe veantit e tyre. M pas kemi ndrtesat residenciale dhe ndrtesat e prziera q gjnden

kryesisht n qytetet e vogla, n fashtrt dhe n zonat rurale, t cilat jan t shumta ndonse t vogal

pr nga prmasat. N kto ndrtesa ngrohja e hapsirave realizohet kryesisht nprmjet sobave me

dru q ndihmojn n konsumin e pakt t energjis dhe n kushtet egzistuese te varfra te komfortit.

sht shum e vshtir t marrsh t dhna t detajuara n konsumimin e energjis dhe kushteve t

ktyreve ndrtesa, t cilat gradualisht po zvendsohen me ndrtesat e reja. Vlen t theksohet se jo

gjithmon ato shkatrrohen, por n shumicn e rasteve mund t prdoren edhe si magazina, dyqane

etj.

Grupi i dyt dhe m i rndsishm ka t bj me godinat e ndrtuara pas Lufts s Dyt Botrore e

deri n fund t viteve 1970, t cilat prfaqsojn nj pjes t rndsishme t ndrtesave urbane.

Shumica e tyre jan ndrtesa 3 7 katshe dhe kan prdorime t ndryshme, si dyqane n katet e poshtme dhe banesa n katet e siprme. Ndryshimi i prdorimit t toks n qytete gjat viteve 90, oi

n ndryshimin gradual t prdorimit t ktyre ndrtesave, t cilat n qndrat e qyteteve shrbejn si

ndrtesa pr shrbime publike, dyqane etj. Ndrsa ato ndrtesa q shrbejn si vendbanime nuk jan

rikonstruktuar duke uar kshtu n uljen e kushteve t jetess dhe t vlers s tyre n treg. Paraqitja e

tyre e energjis sht e varfr, si mund t shihet dhe nga t dhnat n Fig. 3. Pr sigurimin e

kushteve t knaqshme t jetess atyre u nevojitet nj mesatare vjetore prej 167.9 kWh/m,

4

ndrkoh q disa prej tyre nuk kan nevoj pr m shum se 80 kWh/m. Nga ana tjetr u

monitoruan vlerat vjetore t cilat i kalonin 360 kWh/m. bhet fjal pr nj spital t ndrtuar n vitin

1952 pa asnj izolim termik me nj vler t prgjithshme K prej 3.21 W/mK, i ndrtuar n nj qytet

shum t ftoht t rajonit dhe kryente operacione gjat gjith dits.

Ndrsa grupi i tret i ndrtesave sht ndrtuar pas viteve 1980, ku izolimi termik u b i

detyrueshm, e cila paraqet nj sjellje t mir t energjis, si paraqitet dhe me vlern e mesatares

vjetore prej 100.4 kWh/m. Vlerat vjetore m t ulta prej 50 60 kWh/m pr vit u monitoruan n ndrtesat e izoluara tepr mir n qytetin e Selanikut, ndrsa m t lartat prej 130 150 kWh/m n disa ndrtesa t izoluara pjesrisht n qytetet m t ftohta.

Kerkesa per

ngrohjen e

hapsirave

kWh/ma

Minimum

Mesatare

Maksimum

Zhvillimi i konsumit

mesatar

Fig.3 Krkesa specifike pr ngrohjen e hapsirave n lidhje me moshn e ndrtesave

kWh/ma Konsumi total

mesat (TC)

Konsumi mesatar i

ngrohjes se hapsires SH Raporti SH/ TC

Fig.4 Krkesat specifike mesatare pr ngrohjen e hapsirave t krahasuara me konsumin total

Pra krkesa pr ngrohje dominon n balancing total t energjis dhe kjo justifikohet me arritjen e

prpjekjeve pr t patur kushtet m t mira termike te monitoruara, si do t diskutohet n paragrafin

e mposhtm. Ngrohja e hapsira sht prgjegjse pr rreth 80 % t konsumit total t energjis n

ndrtesat e ndrtuara para lufts dhe n ato t ndrtuara pas 1980, ndrkoh q n ndrtesat moderne

t izoluara kjo llogaritet, si mund t shihet dhe n Fig.4.

5

2.2. Mbizotrimi i kushteve komode t ngrohjes. Kushtet e komfortit termik jan monitoruar n ndrtesat e marr n shqyrtim, pr t vlersuar sjelljen

e ndrtess n lidhje me konsumin e tyre t energjis. Matjet konsistonin n matjen e temperaturs s

ajrit gjat javs, n lagshtin relative si dhe pr shpejtsin e ajrit dhe pr matjet e temperaturs n

siprfaqe. Kto masa u morrn gjat 15 ditshit t dyt t Janarit si dhe n javn e par dhe t dyt

t Korrikut, ku sipas statistikave ndeshen fenomenet m ekstreme klimatike n ver dhe n dimr,

dhe shrbimet dhe ndrmarjet jan n koh pune t plot. Ndrtesat e arsimit prjashtohen pasi ato u

monitoruan n Maj dhe Qershor, sepse gjat muajve Korrik dhe Gusht jan t mbyllura. Vlerat

mesatare tipike javore e temperaturs s brndshme t ajrit dhe lagshtis relative q mbizotrojn

n seciln prej ndrtesave jepet n Fig. 5 dhe respektivisht pr dimrin, figura n t majt ndrsa pr

periudhn e vers figura n t djatht. Nga 42 ndrtesat vetm 5 duket t ken nj paraqitje jo t

knaqshme n dimr. Nj total prej 20 ndrtesash paraqesin nj sjellje shum t mir dhe vetm 17

jan t knaqshme.

Temperatura e Brendshme e Ajrit C Te mpe ratura e B re nds hme e Ajrit C

Fig.5 Kushtet mbizotruese pr komfortin termik n dimr (n t majt) dhe n ver (n t djatht)

Rritja e konsumit t energjis pr ngrohjen e hapsirave sht e justifikuar sepse krijon dhe vendos

kushte komforti t pranueshme ose t mira. Nj penges tjetr e vrejtur ishte dhe lagshtia e ult

relative, ku n disa ndrtesa ishte m pak se 40 % si pasoj e uljes s ventilimit t kombinuar me

efektin e tharjes te radiatorve t sistemit t ngrohjes.

E kundrta ndodh me stinn e vers: kushtet e mira u vun re vetm n tre ndrtesa, t vetmet q

ishin pajisur me sisteme t kondicionimit te ajrit. 11 ndrtesat e tjer paraqitn kushte t

knaqshme, ku 4 prej tyre ishin pajisur pjesrisht me kondicioner, ndrsa 7 t tjera t vendosura n

qytete t vogla e justifikonin argumentin pr uljen e krkess pr kondicionim t ajrit. Problemi m i

madh mbetet n 27 ndrtesat ku jan rregjistruar vlera t mdha t temperaturs dhe t lagshtis, t

cilat ojn n kushte t varfra t komfortit. Shum nga kto ndrtesa jan vendosur n qndr t

qyteteve ku potenciali pr ventilin natyral sht i detyruar nga zhurma e trafikut (shum i madh n

qendr t qytetit t Selanikut 76 dB n shumicn e rrugve kryesore dhe 80 dB n disa bulevarde),

por gjithashtu dhe nga ndotja e rritur e ajrit.

6

3. Prcaktimi i faktorve t konsumit t energjis Nj shtje tjetr me interes sht edhe prcaktimi i arsyeve q ojn n konsumim t energjis me

qllim llogaritjen e potencialit t kursimit t energjis. Katr qen faktort kryesor q merren ne

konsiderat n kt studim. Tre t parat i rreferohen veshjes s ndrtess, q do t thot prmasave

t ndrtesave, t raportit t tyre t siprfaqes prmbi volumit t ngrohur S/V dhe egzistencn e

izolimit termik. Faktori i katrt i referrohet tipit dhe kushteve t sistemit t ngrohjes. Por sigurisht ka

dhe faktor t tjer q influencojn n krkesat pr ngrohjen e ndrtesave, si psh: orientimi,

ekspozimi i saj ndaj diellit dhe errave, etj, t cilat jan t rndsishme pr tu marr n konsiderat

n studimet e detajuara pr nj ndrtes specifike, megjithat elementt e ndryshm q paraqiten n

ndrtesat q kan prdorime t ndryshme, e komplikojn edhe m shum analizimin e energjis.

Kompleksiteti i studimeve t parametrave pr ventilimin dhe infiltrimin si dhe t dhna pr

nxehtsin e brndshme sensill dhe latente, mund t oj n pasaktsira, kur prpiqemi t t

aplikojm llogaritje t prgjithshme t algoritmit. Kshtu q prdorimi i katr parametrave t

prmendur m sipr sht gjykuar si i mjaftueshm pr t sigurar nj baz solide pr llogaritjen e

kursimit t potencialit t energjis dhe t realizueshmris.

3.1. Parametrat e projektimit.

Prmasat e ndrtess influencojn n konsumimin e energjis jo n mnyr lineare dhe sinjifikative,

si mund t shihet n Fig. 6. Ndrtesat e vogla me nj hapsir t prdorshme m t vogl se 1000 m,

jan m tepr jo efikase se ndrtesat mesatare, ndrkoh q ndrtesat e mdha me nj hapsir t

prdorshme q e kalon 3000 m kan konsum specifik m t lart. N do rast ndryshimet nuk i

kalojn 5 %. E njjta gj ndodh edhe kur konsumimi i energjis prdoret pr ftohje, ndaj dhe kjo

shtje mund t trajtohet me kujdes pasi sht e dukshme rritja e prdorimit t sistemeve t

kondicionimit t ajrit.

Parametri i dyt kryesor q duhet marr n konsiderat sht raporti i siprfaqes mbi volumin e

hasirs s ngrohur S/V. Ndikimi i tij n konsumin pr ngrohjen e hapsirave sht mjaft domethns,

pasi konsumi rritet n mnyr lineare me rritjen e raportit S/V. Rritja shtes paraqitet n Fig. 7, pr

ato ndrtesa ku raporti S/V sht m i lart se 0.6 pr arsye se n do 15 ndrtesa t tilla, vetm njra

prej tyre sht e izoluar.

3.2. Parametrat strukturor

Nj sr ekzaminimesh pr izolimin termik jan br n veshjet e ndrtesave duke marr parasysh

sistemin e izolimit bazuar n rregulloren bashkkohore greke (Fig. 8).

Mesatarja e

rendesishme Konsumi mesatar SH

7

Fig. 6 Shprndarja e konsumit specifik t ngrohjes s hapsirave n lidhje me siprfaqen e ndrtess

Ndonse n godinat e ndrtuara para lufts nuk rezulton asnj lloj sistemi izolimi, n 40 % t rasteve

atit e tyre jan izoluar pjesrisht dhe dritaret e vjetra u zvendsuan me t reja m xham t

dyfisht. Duke marr parasysh arkitekturn e vjetr dhe veori t tjera, situata mund t vlersohet si

e knaqshme. Ktu nuk bhet fjal pr ndrtesa t ndrtuara ndrmjet viteve 1940 dhe 1980, muret

e t cilave praktikisht jan t pa izoluara. Dritaret jan zvendsuar n nj shtrirje t kufizuar (22%)

dhe atit jan izoluar n 42% t rasteve, kryesisht gjat rikonstruktimit si rrjedhim i problemeve nga

lagshtia. Me interes sht edhe fakti tjetr se edhe n ndrtesat e reja, rregullorja duket se nuk sht

aplikuar, pasi 35% e ndrtesave kan izolim jo t mir t mureve madje n disa raste muret nuk jan

fare t izoluara. Humbja e nxehtsis paraqitet n Fig. 9.

Ngrohja e

hapesires

kWh/ma

Konsumi per

ngrohjen e hapsires

Regres linear

Raporti F/V

Fig. 7 Konsumi i energjis pr ngrohjen e hapsirave n lidhje me raportin S/V

Elementet e

nderteses te

izoluar

mjaftueshem

Mure

ati

Hapje

Mosha e ndertesave

Fig. 8 Mjaftueshmria e izolimit n lidhje me moshn e ndrtesave

8

Ventilimi

dhe

Humbjet e nxehtesise ne

ndertesat e ndertuara midis

1940 - 1980 Ventilimi

dhe

Humbjet e nxehtesise ne

ndertesat e ndertuara pas

1980

infiltrimi Hapjet

infiltrimi Hapjet

Catite

11.2 % Muret 34.2 %

Catite

7.7 %

Muret

29.9 %

Fig. 9 Shprndarja e humbjeve t nxehtsis n lidhje me moshn e ndrtesave

Nqs do t marrim n konsiderat vetm ndrtesat e pas lufte, humbjet e nxehtsis tregojn se

ventilimi dhe infiltrimi llogariten n 30.8 40.6 % t krkess totale pr nxehtsi. Kto shifra t larta n terma absolute jan t pritshme dhe zvoglohen si pasoj e egzistencs s izolimit.

Humbjet nga prcjellshmria llogariten n masn 23.7 21.9 %, shifr shum e lart pasi hapsira e lir n fasadn e ndrtess sht zmadhuar duke plotsuar vlern K t zvogluar t dritareve me

xham t dyfisht. M n fund, situata sht prmirsuar dukshm n mnyr pozitive, n pjest m t

ndjeshme t atis, duke zvogluar humbjet nga 11.2 % n 7.7 %.

Futja e polisterolit t nxjrr dhe t membranave bituminoze me cilsi t lart n fillim t vitet 80, i

tregoi inxhinierve dhe konstruktorve nj zgjidhje t aplikueshme dhe me kosto mjaft efikase, n

formn e ative t rrafshta t prmbysura.

3.3 Kushtet e sistemeve t ngrohjes s hapsirave

Nj nga rezultatet m zhgnjyese t krkimave n lidhje me kushtet n sistemet e ngrohjes s

hapsirave, t cilat u vlersuan sipas eficiences se kaldajave t tyre (minimumi i parashikuar 80% me

nj toleranc prej 5% m pak pr sistemet e vjetra), egzistenca dhe kushti i izolimit termik n rrjetin

shprndars dhe egzistenca e kontrolleve. Si mund t shihet dhe n Fig 10, situata n grupin kryesor

t ndrtesave (1940 1980) sht shum e varfr: vetm 30% t ndrtesave jan paraqitur me nj kaldaj eficiente, ndrkoh q eficienca mesatare e ktij grupi ishte 68%. Kombinimi midis kohs s

ndrtimit t godins dhe mirmbajtjes s dobt ojn n rezultate t tilla. Cuditrisht grupi m i

vjetr i ndrtesave ka sisteme ngrohse m t mira, sepse kto ndrtesa t mdha jan rinovuar gjat

viteve 1980 1990 me instalimin e sistemeve t reja, t cilat jan mirmbajtur gjat gjith kohs. Ndrsa n godinat e ndrtuara s fundmi vihet re nj munges kontrolli (si tek valvulat przierse tre-

kalimshe, dhe tek termostatet), t cilat duhen instaluar si sht parashikuar n rregulloren e vitit

1982 dhe gjithashtu ato jan t gatshm n treg.

9

Ndertesat me

SHS ne

kushte te

kenaqeshme

Bolieret Rrjeti i instalimit

Kontrollet

Mosha e ndertesave

Fig. 10. Kushtet e sistemeve t ngrohjes s hapsirave t banesave, n lidhje me moshn e tyre.

4. Masat dhe mundsit pr kursimin e energjis.

N paragrafet e mparshm rezultojn 2 zona kryesore pr kursimine energjis n ndrtesa:

prmirsimi i sistemit qndror t ngrohjes dhe prmirsimin e izolimit n ndrtesave. Ky sht nj

hap mjaft pozitiv pr prmirsimin e rendimenetit t shumics t sistemeve ngrohse, ku prfshihet

izolimi m i mir i rrjetit shprndars s ujit t ngroht, instalimi i pajisjeve kontrolluese pr

kontrollin e operimit t sistemeve dhe n shumicn e ndrtesave t ndrtuara n vitet 1960 dhe 1970,

zvendsimi i kaldajave dhe djegsve t konsumuar.

Masa e fundit mund t kombinohet me futjen e gazit natyral n sistemin e energjis q aplikohet n

Greqi, i cili filloi n pranver t 2001. N 37 nga 42 ndrtesat e egzaminuara prmisime t tilla ishin

t nevojshme. Me implementimin e tyre mund t kursehet 4% - 11.5%.

Derisa izolimi termik i veshjes s ndrtesave ka interes, mundsit kryesore pr ndrhyrje jan

lokalizuar n:

1. n izolimin e elementve vertikat t ndrtess, n shumicn e rasteve duke vendosur

izolues me trashsi 3 5 cm t suvatuar. 2. n izolimin e ative ose t tarracave, duke shtuar nj shtres izoluesi me trashsi 5 8 cm

n ann e jashtme si nj ati e prmbysur, ose duke shtuar t njjtn trashsi materiali

izolues nga ana e brndshme n rastet e ative t pjerrta.

3. duke zvendsuar dritaret e vjetra me dritare t reja me xham dopio, me vlera t

koeficientit K m pak se 3.2 W/mK.

Ka rezultuar se masa t tilla kan qen mse t nevojshme n 34 ndrtesat. Ndikimi i tyre u stimulua

nga eksperiencat e mbledhura nga projekte t ndryshme t implementuara gjat ktyre vitet e fundit.

Rezultatet maksimale dhe minimale pr seciln prej masave t marra paraqiten n Fig. 11, ndrsa

rezultatet m t detajuara pr do ndrtes jepen n Tabeln 2. Nj tjetr mas e mundshme sht

dhe mbrojtja nga dielli, me qllim zvoglimin e krkesave pr ftohje. Vendosja e pajisjeve t

jashtme pr mbrojtje nga dielli sht mse e domosdoshme me qllim pengimin e rrezeve diellore n

ver ndonse sht shum e vshtir q t adaptohet n nj ndrtes ky sistem pr mbrojtjen nga

dielli. N t 4 rastet e egzaminuara u prcaktua se nj ndrhyrje e till sht e mundshme, duke uar

kshtu n zvoglim ndrmjet 8% dhe 35.5% t ngarkess pr ftohje. Por vlersimi i kostove i

tejkalonte limitet e masave pr rikonstruksion dhe shtjet q kishin t bnin me strukturn dhe

arkitektirn, ishin shum t komplikuara pr t marr n konsiderat nj propozim t till.

10

Kursimet

potenciale

Minimum

Mesatare

Maksimum

Mure ati Hapjet Sistemet e

ngrohjes

I plote

Fig. 11 Kursimet e arritshme t energjis krahasuar me konsumin fillestar

Tabela 2: Karakteristikat kryesore energjetike n ndrtesa dhe rezultatet pr

realizueshmrin e masave t propozuara.

Nr. i

ndert Dt. e

ndertimit

(viti)

Perdorimi Konsumi specifik per ngrohje

(kWh/m per vit)

Kursimet e

mundshme

(%)

Ndrhyrjet e

vetme

Mure Cati

Hapjet Sistem Ngrohje

DPB

(Viti)

SIRC

22 1885 PB 194 19.4 x N.n. ? N.n. 6.8 N.A. 21 1895 PB 136 18.5 x ? N.n. 5.9 N.A. 20 1930 PB 121 19.0 ? N.n. N.n. N.n. 16.3 N.A. 24 1932 MU 133 28.7 x N.n. N.n. 10.1 N.A. 23 1935 PB 154 25.9 ? N.n. ? 12.5 N.A. 8 1952 E 236 51.0 3.6 3.7

38 1952 H 350 38.3 N.n. N.n. 8.4 3.2 42 1962 MU 149 34.8 N.n. N.n. 9.0 1.7 18 1963 MU 177 22.4 7.2 2. 41 1964 MU 357 36.9 5.1 3.2 7 1965 PB 359 28.6 ? N.n. 4.8 2.9

39 1966 E 173 31.2 6.8 3 40 1966 MU 216 28.5 ? ? 8.6 2.3 6 1968 PB 119 37.9 N.n. 7.2 2.1 5 1970 MU 152 32.8 ? N.n. 5.5 3.5 4 1972 MU 235 27.8 N.n. 13.8 2.7

19 1972 MU 74 14.3 N.n. N.n. N.n. 11.0 2.6 10 1975 MU 236 25.6 ? x N.n. 7.6 3.4 13 1975 MU 104 21.0 ? N.n. 15.3 2.2 36 1975 MU 202 19.6 6.2 3.4 37 1975 E 201 17.3 x ? 8.3 3.2 12 1976 MU 118 17.6 N.n. N.n. 16.0 1.8 16 1976 MU 286 37.2 N.n. 8.4 3.3 17 1976 MU 139 14.3 ? N.n. 7.0 2 35 1976 MU 133 21.0 ? 6.5 3.2 1 1977 MU 172 31.1 N.n. ? 4.8 3.4

34 1977 MU 121 16.8 N.n. N.n. 7.1 2.3 3 1978 MU 185 17.4 ? 5.5 3.5

14 1978 MU 116 18.3 N.n. 16.1 1.2

11

32 1978 R 108 12.4 N.n. N.n. N.n. 4.9 3.7 33 1978 MU 85 17.3 N.n. N.n. 6.3 3.3 2 1979 MU 251 24.8 ? 15.2 1.3

30 1979 MU 214 7.4 N.n. ? 6.0 3.4 9 1980 MU 141 9.7 N.n. ? 4.8 3.6

29 1980 R 136 4.6 N.n. N.n. N.n. 4.5 3.5 31 1980 MU 154 5.9 N.n. N.n. ? 3.6 3.7 11 1982 MU 126 8.3 N.n. M.i N.n. 16.2 1.9 15 1982 MU 147 21.3 ? ? M.i. 18.1 0.9 28 1985 R 161 12.4 N.n. N.n. M.i. 5.5 3.6 25 1986 R 82 1.1 N.n. M.i N.n. N.n. 20.3 1.5 26 1987 R 101 4.8 N.n. N.n. N.n. M.i. 8.3 3.1 27 1988 R 116 7.8 N.n. N.n. N.n. M.i. 5.2 3.4

PB: ndrtesa publike, shrbime dhe zyra private ose publike;

MU ndrtesa t prziera, rezidenca dhe sherbime/ndrmarrje/dyqane; E: ndrtesa arsimi; H: spitalet; R: ndrtesat residenciale.

Simbolet (): ndrhyrje t realizueshme; (?): t nevojshme por jo t zbatueshme; (x): nuk sht e mundur t ndrhysh; M.i: ndrhyrje t vogla. N.A.: vlerat SIR pr ndrtesat m t vjetra se 70 vjet q nuk mund t prcaktohen.

5. Realizueshmria e ktyre masave t propozuara

Kursimet e mundshme si i paraqitm edhe n paragrafet m sipr jan t realizueshme nga

pikpamja teknike, por problemi qndron nse mund t jen t realizueshme dhe nga ana financiare.

Pr kt merren n konsiderat 2 parametra q jan: mosha e ndrtess dhe kosto energjetike.

sht vendosur q t gjitha ndrtesat 20 vjecare t ndrtuara n vitin 1980, karakterizohen

pr konsum t ndjeshm t energjis, por nga ana tjetr potenciali i kursimit t energjis n kto

ndrtesa sht mjaft domethns. Kjo aplikohet edhe m fort n ndrtesat q jan ndrtuar m shum

se 30 40 vjet para. Ndrkoh q kohzgjatja e prdorimit t nj godine sht e pranueshme deri n

70 vjet. Me rritjen e shpejt t krkesave pr ndrtesa n zonat urbane dhe veanrisht n qendrat e

qyteteve, ka shum t ngjar q edhe ndrtesat e vjetra t vazhdojn t prdoren, duke u siguruar q

ato t rikonstruktohen dhe tu bhen restaurimet e nevojshme. Cshtja mbi vlern e prishjes s ndrtess dhe kostos s saj pr restaurim sht shum e komplikuar

pasi nuk sht funksion i faktorve teknik. Universiteti i Zyrihut, Instituti Gjerman pr Ndrtime

Fizike Fraunhofer, Instituti i Studimeve Financiare REWESO kan zhvilluar metoda pr llogaritjen e kohs optimale q krkon restaurimi i nj ndrtese. Pr qllimet e ktij studimi, nj afat

kohor prej 70 vjetsh u vlersua si i pranueshm, duke marr n konsiderat ndrtesat q e tejkalonin

kt afat kohor si psh: ndrtesat tradicionale, pa vn kritere kufizuese n aplikimin e tyre.

Prsa i prket kostos s energjis rreth viteve 1996 1999 mimi mesatar i shitjes s nafts me pakic n Greqi arrinte n 0.031 /kWh ndrsa mimi i energjis arrinte n 0.082 /kWh. Megjithat rritja drastike e mimit t nafts dhe rritja e vlers s dollarit ndaj euros, bri q deri n

vitin 2000 mimi i nafts dhe energjis t ishte respektivisht 0.053 /kWh dhe 0.091 /kWh. Kostoja vjetore jepet n Fig. 12.

12

(1 + d )

N

(2)

N t

N

+

t

Kostot ne

lidhje me

energjine

Euro/ma Minimum Mesatare Maksimum

Ngrohja e

hapsires

Ajer i

kondicionuar

Perdorime

te tjera

Kostot totale te

energjise

Fig. 12 Kostot relative t energjis n lidhje me energjin

Pra duhen marr n konsiderat t gjitha masat q shrbejn pr kursimin e energjis. Pr t realizuar

kt duhet prdoret periudha e ripagess s zhvlersuar (DPB) dhe raporti i kursimit t investimeve

(SIR). Kjo realizohet me prdorimin e metods s zhvlersimit t vlers aktuale neto NPV, si

tregohet n ekuacionin (1):

N F SV

NPV = Cin

t

t t =1

+ (1 + d )N

(1)

Ku: Cin: sht vlera fillestare q implementohet pr masa rinovuese; Ft: sht vlera e kursimit t

energjis, duke konsideruar si nj fluks arke pr periudhn t (viti); SV: sht vlera e investimeve

fillestare q aplikohet pr rastet e pajisjeve t ngrohjes, n t kundrt nuk merret n konsiderat; d:

prqindja e kostos kapitale.

Pr t prcaktuar periudhn e vetshlyerjes, NPV barazohet me zero, pr arsye se kjo sht periudha

n t ciln investimet fillestare jan zbutur si tregohet n ekuacionin (2).

DPB = ln(1 (dCin / Ft ))

ln(1 + d )

DPB-ja i jep siguri investitorve mbi shpejtsin e pagess s investimeve fillestare dhe efikasitetin e

tyre. Pr kt prdoret dhe metoda e raportit t investimeve, ekuacioni (3):

SIR = t =1 Ft / (1 +d ) t =0 Ct /(1 + d )

(3)

Vlersimet u bazuan n materialin aktual dhe n shifrat e kostos s puns. Prqindja e kostos

kapitale t prdorur pr zhvlersimin e flukseve t arks u llogarit 6% pr do vit, pa marr parasysh

uljen e taksave apo formave t tjera stimuluese t shtetit. Duka pasur parasysh mimin e energjis u

13

krye analiza e ndjeshmris, duke mbuluar nj shkall ndryshimi prej 40%, duke konsideruar nj

mesatare referuese baz t mimeve n vitin 1998 dhe mimet n vitin 2000 si rezultat i rritjes

maksimale, rezultatet e s cils pr do ndrtes japen n Tabeln 2.

Cshtja e dyt e ksaj analize ishin kriteret e prcaktimit t vlers s pranueshme t DPB.

Ekonomistt tradicional saktsuan se DPB duhet t jet m e vogl se kohzgjatja e investimeve. N

masat e kursimit t energjis pr sektorin industrial, kufiri prej 3 4 vjetsh sht mse i pranueshm. T dyja vlerat nuk jan t prshtatshmepr sektorin e ndrtimit pasi, rasti i par sht i

papraktikueshm, ndrsa n rastin e dyt afati kohor sht i shkurtr pr tu arritur. Qllimi sht t vendoset nj limit strikt nga 8 10 vjet si sht dhe rasti i debatit n udhzuesin e Europs n lidhje me performancn e energjis ne ndrtesa. Vlerat e BPB q jepen n tabeln 2 jan realizuar totalisht.

Avantazhet e ktyre kritereve kan t bjn me lehtsin n aplikim si dhe siguron trheqjen e

pronarve t ndrtesave pr t investuar, pasi afati kohor prej 8 vjetsh konsiderohet mse i

mjaftueshm.

Afati kohor prej 8 vjetsh mund t jet i shkurtr nqs masat pr restaurimin me DPB nga 12 n 15

vjet mund t siguroj kursimin e energjis pr 50 vitet q mbesin. Pra limitet e ndryshueshme pr

kriteret e DPB-s duhet patjetr t prcaktohen, por DPB-ja nuk duhet t kaloj 1/3 e kohzgjatjes s

prcaktuar. Ndryshimi midis pranimit t investimeve t propozuara sipas dy kritereve t ndryshme

jepen n Fig. 13.

Nqs pranohet kushti i periudhs kohore prej 8-vjetsh, rinovimi prej 62% konsiderohet i

realizueshm, por nqs aplikohet kushti RUL-3 do t kemi rritje deri n 80%. Analizimi i

realizueshris mund t kryhet n baz t kushteve t dobta me qllim sigurimin e ketyre

investimeve. N kt rast duhet t prcaktohet ndikimi q ka luhatja e mimit t energjis.

Viti

Mosha e konstruksionit te nderteses

Fig. 13 Periudha e vetshlyrjes e krahasuar me periudhn e vetshlyrjes 8 vjeare dhe kriterit

RUL-3.

Nj tjetr analiz e ndjeshmris u krye pr t lejuar rritjen e mimit t energjis me 10%.

Ndryshimet n rezultatet e realizueshmris paraqiten n Fig. 14. Tre kushte kryesore u prdorn:

periudha 8 vjecare e DPB-s, periudha RUL-3 dhe pr interes t analizs dhe nj periudh RUL-2.

Si mund t shihet n ann e majt t figurs, kriteri i periudhs 8 vjecare e DPB-s sht m e

pandjeshme dhe periudha RUL-3 paraqet nj rrug t ndrmjetm. Lineariteti i prgjigjes bhet dhe

m I dukshm n ann e djatht t Figurs, ku ndryshim i realizueshmris vihet kundr ndryshimit

t mimit t energjis, duke paraqitur nj mesatare t ndryshueshmris rreth 20% pr do 10%

14

ndryshueshmri t mimit t energjis. Periudha RUL-3 gjithashtu mund t konsiderohet si e

knaqshme, pasi i prgjigjet mjaftueshm linearitetit, por n nj nivel m t ult.

Ndertesat e

realizueshme

per rinovim

Ndryshim

per

realizuesh

merine

Ndryshimi i cmimit te energjise Ndryshimi i cmimit te energjise

Fig. 14 Impakti i ndryshimit t mimit t energjis n realizueshmrin e rinovimit sipas tre kriteret

e dhna.

Si konkluzion themi se koncepti pr kritere strikte t DPB-s sht i favorshm jo vetm pr arsye t

prakticitetit por edhe pr ndjeshmrin q paraqet ndaj ndryshimit t mimit t energjis. Akoma

duhet t prmendet q kjo metod i vendos investimet n nj ndrtes t re n disavantazhe duke u

krahasuar me prdorimin e kriterit me koh t ndryshueshme si sht RUL-3.

6. Vrejtje prfundimtare

Cshtjet q kan t bjn me masat pr riprtritjen e energjis n ndrtesat egzistuesejan t

rndsishme dhe shum komplekse. Kursimi i potencialit t energjis sht domethns dhe po t

tilla jan dhe problemet financiare. Mnyra sipas s cils jan ndrtuar qytetet gjat viteve 60 70 krijojn nj situat ku masat pr kursimin e energjis ojn n kosto t ndaluara dhe rezultate

ekonomike t papranueshme, ose t paktn kshtu sht menduar gjat dekads s fundit. Megjithat

mugesa e efikasitetit t mbrojtjes termike dhe t sistemit t ngrohjes n ndrtesa sht provuar nga

nj sr studimesh t realizuara n Greqi. E till ishte dhe mesatarja e kursimit t potencialit t

energjis prej 28% duke iu referuar kshtu kushteve prezente dhe reale.

Rritja s fundmi i mimit t energjis tregon qart se sa drit shkurtr jan politikat q neglizhojn

implementimin e masave t tilla. Pr kt jan prdorur burime t rndsishme t energjis,

ndrkoh q mentaliteti i viteve 1970 1980 pr kursimin e energjis, sht venitur pa ndonj rezultat domethns. Ndrtesat residenciale dhe ato pr prdorime t ndryshme jan kandidate

kryesore q mund t detyrojn aplikimin e e masave pr rinovimin e energjis, duke qen dhe

konsumator t rregullt t saj. Gjithsesi duhet t prcaktohet me kujdes termi pr vlersimin e ktyre

masave. N secilin rast edhe nqs mimi i energjis do t psoj ulje n nj t ardhme t afrt,

ndikimet q sjell marrja e ktyre masave n ndrtesat egzistuese jan shum t rndsishme ndaj dhe

duhen marr n konsiderat.