energia eider

Download Energia eider

If you can't read please download the document

Upload: tximimula6a20

Post on 27-Jul-2015

161 views

Category:

Education


5 download

TRANSCRIPT

1. ENERGIAZer da energia? Energia gure inguruan gertatzen diran aldaketa guztien erantzunlea da, energia leku guztietan dago mota jakin bateko energia beste mota batzuetako energia bihurtu daiteke: hala, esate baterako energia elektrikoa argi energia eta bero energia bihurtzen da. 2. Energia motakEnergia modu askotan agiri da. Energia mekanikoa: Mogitzen dagoan objetuek daukien energia da.Argi energia: Hainbat gorputzek argi moduan igorten dabena da.Bero energia: Gorputzek bero mpduan igorten dabena. 3. Energia kimikoa: Hainbat sustantziatan batzen dan energia da: petrolioan, elikagaietan edo dinamitan batzen dana eta substantzia horreek erretean, oxidatzean edo lehertzean askatzen da. Pilek eta bakteriek ere energia kimikoa gordeten dabe, eta energia hori energia elektrikoa bihurtzen dabe.Energia nuklearra: Hainbat substantziatatik lortzen da uraniotik, erradiotik eta poloniotik.Energia elektrikoa: Errez lortzen da ur jauzien, eguzkiaren argiaren nahiz airearen higidurearen bidez. 4. Energia aldatu egiten daEnergia ez da sortzen, ezta suntsitzen ere; aldatu egiten da, hainbat motatako energiak beste mota batzuetako energiak bihurtzen dira.Energia iturriak Energia iturriak energia emoten deuskuen materialak edo fenomenoak dira. Material batzuk ikatza eta petrolioa eta fenomeno batzuk artean mota bi bereizten dira: Energi iturri barriztagarria eta ez barriztagarria. 5. Energia iturri barrriztagarriakEguzki panelen: Bidez eguzki energia aprobetxatu eta bero energia edo energia elektriko bihurtu daikegu. Aerosorgailuen: Bidez haize energia edo energia eolikoa ustiatzen dogu, eta energia mekanikoa energia elektriko bihurtzen da. Presak eta urtegiak: Eraikiz, ura batzen da gero garaiera jakin batetik isurten da, uraren mogimendua aprobetxatzeko. Energia hidraulikoa zentral hidroelektrikoetan ustiatzen da, ur gauzien energia mekanikoa energia elektrikoa bihurtzeko. Instalazino mareomotrizen: Bidez, itsasgorako eta itsasbeherako ur masen mogimendua eta itsasoko olatuena erabili daiteke. Materia organikoa: Landara hondakinak edo zaborrak errez edo tratatuz, energia lortzen da, eta energia hori energia termiko edo elektriko bihurtu daiteke. 6. Energia iturri ez- barriztagarriaPetrolioa: Mundu osoan gehien erabilten den energia iturria da.Ikatza: Erabiliz, zentral termikoek energia elektrikoa lortzen dabe.Gas naturala: Etxeetako sukaldeetan eta berrokuntzan erabilten da. 7. Zentral nukearretan: Substantzia erradioaktiboetatik energia elektrikoa bihurtzen da.Lurraren barrualdeko: Beroaren bidez, energia geotermikoa lortzen da.Energia iturrei lotutako arazoak Energia oinarizko elementua da gizarteen garapenean. Gizarte bat zenbat eta garatuago egon, orduan eta makina gehiago dagoz. 8. Gaur egun mundua eta energia iturriak Herrialde garatuek eta garapen bidean dagozan herrialdeek energia asko kontsumitzen dabe. Energia hori iturri-ez barriztagarrietatik lortuta izaten da.Energiak ingurumenean sortzen dauzan ondorioak Gasa, petrolioa edo ikatza nlortzeko, meatzeak eta hobiak hondeatzan dira.Energia lortzeko instalazinoek arriskuan jarri daikiez inguru horretako animalia espeziek. Erregaiak erretean, substantzia kutsagarri asko eta asko igorten dira. Atmosferara karbono dioxido asko igorten da, eta, horrenondorioz, berotegi efektu naturala handitu egiten da. Karbono dioxidoaz aparte, erregaiak erretean atmosferako ura kutsatzen daben beste gas batzuk askatzen dira. Zentral nuklearrek karbono dioxido oso gitxi igorten dabe, baina hondakin nuklear deitutako arrisku handiko beste hondakin batzuk sortzen dabe. 9. Energia arduraz erabiltea Azkenengo hamarkadetan, ingurumeneko eta ekonomiako adituek ondorioztatu dabe beharrezkoa dala bizimodua aldatzea, batez ere herrialde garatuenetan, eta garapen iraunkorraren bideari heltzea.Ekintza kolektiboakEnergia garbia: Lortzeko energia alternatiboen arabilerea bultzatzen dabe diru laguntza publikoen bidez eguzki plakak eta aerosorgailuak instalatzea sustatuz. Energia eraginkortasuna: Hobetzen ahalegintzen dira: energia obeto aprobetxatzeko neurriak hartzen dabez. Energia aurreztea: Sustatzen dabe, informazino kanpainen bidez.Banakako ekintzak Kontsumo txikiko bonbila erabili. 10. Argiak eta makinak ez doguzanean erabilten, amatatzea.Berokuntza eta aire gitotua beharrezkoa danean besterik ez erabiltea.Garbigailua beteta dagoanean bakarrik jartea. 11. Bide laburrak egiteko autoa ez erabili.Gure udalak edo herriko alkarteek sustatutako energia aurrezteko kanpainetan parte artzea.EGILEA : EIDER MORENO.