BOEKBESPREKINGEN

Eens ADHD, altijd ADHD?

Jan Jaspers

Bespreking van: Safren, S.A., Perlman, C.A., Sprich, S.

& Otto, M.W. (2006). Behandelgids ADHD bij volwas-

senen, therapeutenhandleiding / clientenwerkboek. Een

programma voor cognitieve gedragstherapie. Amster-

dam: Uitgeverij Nieuwezijds.

Dat de in eerste instantie bij kinderen beschreven

stoornis ADHD niet ophoudt bij het bereiken van de

volwassen leeftijd, is zowel in de internationale literatuur

(zie de inleiding van dit boek) als in de Nederlandstalige

vakliteratuur (Carpentier, 2004; Kooij, 2002) uitvoerig

beschreven. Parnassia in Den Haag heeft een kenniscen-

trum op dit gebied en door verschillende GGZ-instel-

lingen worden behandelprogramma’s voor volwassenen

met ADHD aangeboden.

Dit boek is een vertaling van het in 2005 in de VS

verschenen behandelprotocol, ontwikkeld door de

auteurs verbonden aan het Massachusetts General Hos-

pital en Harvard Medical School en/of Boston Univer-

sity. Niet minder dan David H. Barlow prijst in het

voorwoord het behandelprotocol aan als de eerste evi-

dence-based behandelmethode voor volwassenen met

ADHD. De auteurs geven in het eerste hoofdstuk inder-

daad aan dat zij een gerandomiseerde, gecontroleerde

studie hebben gedaan naar deze behandelmethode (Saf-

ren et al., 2005), maar om nu op basis van een studie,

uitgevoerd bovendien door de ontwikkelaars van het

behandelprotocol, te spreken van een evidencebased

behandeling is wellicht iets te voorbarig.

Het behandelprotocol is uitdrukkelijk bedoeld als aan-

vulling op de medicamenteuze behandeling die volgens de

auteurs niet achterwege mag blijven bij volwassenen met

ADHD. Niettemin schiet alleen medicamenteuze behan-

deling bij 20-50% tekort: door onvoldoende symptoomre-

ductie of intolerantie voor de medicatie. Een belangrijke

overweging is dat medicatie geen concrete strategieen en

vaardigheden oplevert om met de functionele handicaps

om te gaan. De auteurs bevelen dan ook een combinatie-

behandeling aan.

Het cognitief-gedragstherapeutische programma

bestaat uit drie modulen: 1) voorlichting, organiseren

en plannen, 2) afleidbaarheid verminderen, en 3) cogni-

tieve training. Deze modulen worden in tien sessies

doorgewerkt, waarna nog twee sessies volgen: sessie 11

over het toepassen van vaardigheden rond uitstellen en

sessie 12 over het voorkomen van terugval.

Het behandelprotocol zal voor de therapeut die

bekend is met cognitieve gedragstherapie veel herken-

baars bevatten, zowel wat betreft inhoud als structuur.

Specifiek voor de problematiek van ADHD is de

nadruk die de auteurs leggen op herhaling van de

onderdelen van het programma (vanwege de korte aan-

dachtsspanne van de clienten), de aandacht die zij

besteden aan het trouw innemen van de medicatie en

de voorrang die zij in hun programma geven aan vaar-

digheden rond organiseren en plannen. Deze vaardig-

heden uit module 1 worden door de auteurs als basis

voor de latere modulen beschouwd. Leren effectief een

agenda en een notitieboekje te gebruiken, uitgebreidere

taken opsplitsen in kleinere stappen, leren hoe proble-

men op te lossen, en het systematisch sorteren van

post en papieren zijn onderdelen van de eerste module

en moeten de noodzakelijke structuur bieden om de

chaos in het leven van mensen met ADHD te vermin-

deren. Deze vaardigheden worden opgevat als compen-

satiestrategieen voor de kernproblemen van ADHD

Jan Jaspers (*)Correspondentieadres: J.P.C. Jaspers, Dienst PsychosocialeBegeleiding, Universitair Medisch Centrum Groningen,Postbus 30.001, 9700 RB Groningen. E-mail: j.p.c.jaspers@psb.umcg.nl

gedrag en gezondheid (2006) 34:260–261

DOI 10.1007/BF03071150

13

(aandachtstekort en impulsiviteit) en zijn dan ook

gericht op het reduceren van de functionele handicaps.

Zowel de therapeutenhandleiding als het clienten-

werkboek bevat concrete, goed uitgewerkte instructies,

oefeningen en oefenmateriaal, waar ook de therapeut die

niet vrij is van een zekere chaotische leefstijl nog veel aan

kan ontlenen. In ieder geval biedt het protocol voldoende

leidraad en houvast om met vertrouwen de behandeling

van ADHD bij volwassenen ter hand te nemen.

Literatuur

Carpentier, P-J. (2004). ADHD bij volwassenen: voer voor psycho-logen. Tijdschrift voor Psychotherapie, 30, 83-99.

Kooij, J.J.S. (2002).ADHD bij volwassenen. Inleiding in diagnostieken behandeling. Lisse: Swets & Zeitlinger.

Safren, S.A., Otto, M.W., Sprich, S., Perlman, C.A., Wilens, T.E.,& Biederman, J. (2005). Cognitive-behavioral therapy forADHD in medication-treated adults with continued symp-toms. Behaviour Research and Therapy, 43, 831-842.

gedrag en gezondheid (2006) 34:260–261 261

13