dup zabjelo zelenika korigovan nacrt...dup "zabjelo zelenika " podgorica 3 sadrŽaj uvod 5...

DUP "Zabjelo Zelenika " Podgorica

1

NARUČILAC GLAVNI GRAD PODGORICA AGENCIJA ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE,d.o.o.

OBRAĐIVAČ URBI.PRO.d.o.o-Podgorica

DETALJNI URBANISTIČKI PLAN

"ZABJELO ZELENIKA" PODGORICA

Korigovan nacrt

Podgorica, oktobar 2018. godine


2

NARUČILAC GLAVNI GRAD PODGORICA AGENCIJA ZA IZGRADNJU I RAZVOJ PODGORICE,d.o.o.

OBRAĐIVAČ URBI.PRO d.o.o-Podgorica PLAN Detaljni urbanistički plan "Zabjelo Zelenika" Podgorica FAZA KORIGOVAN NACRT RUKOVODILAC RADNOG TIMA Aleksandra Džudović, dipl. ing. arh. URBANIZAM Aleksandra Džudović, dipl. ing. arh.

Broj licence 10-1149/1 Dušan Džudović, dipl. ing. arh.

Broj licence 10-1148/1 Sandra Joksimović-Lončarević,dipl.arh.un.arh. SAOBRAĆAJNA Nada Brajović, dipl.ing.građ. INFRASTRUKTURA Broj licence 01-820/2 HIDROTEHNIČKA Husein Vuković, dipl.ing.građ. INFRASTRUKTURA Broj licence 01-1123/2 ELEKTROENERGETSKA Dragan Kečina, dipl.ing.el. INFRASTRUKTURA Broj licence 01-9/2 TELEKOMUNIKACIONA Zoran Kaluđerović, dipl.ing.el. INFRASTRUKTURA Broj licence 1201-8821/1 PEJZAŽNA Vesna Jovović, dipl. ing. pejz. arh ARHITEKTURA Broj licence 05-2388/06 EKONOMSKO TRŽIŠNA Marina Šaranović,dipl.ecc. PROJEKCIJA Broj licence 01-755/2 Milena Berilaža,dipl.ecc. GEODEZIJA Milan Jelić, dipl. ing. geod.

Broj licence 01-1175/3 IZVRŠNI DIREKTOR

Dušan Džudović, dipl.ing.arh.

Podgorica, oktobar 2018. godine


3

SADRŽAJ UVOD 5

PRAVNI OSNOV PLANSKI OSNOV OBRAZLOŽENJE ZA IZRADU PLANSKOG DOKUMENTA METODOLOGIJA OPIS GRANICE I POVŠINA ZAHVATA PLANA PRIRODNE KARAKTERISTIKE IZVOD IZ POSTOJEĆE PLANSKE DOKUMENTACIJE IZVOD IZ PUP-a PODGORICA IZVOD IZ DUP-a ZABJELO ZELENIKA -1991 IZVOD IZ DUP-a ZABJELO ZELENIKA -2001

ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA PODRUČJA OBUHVAĆENOG PLANOM 25 ANALIZE POSTOJEĆE INFRASTRUKTURE

Saobraćajna infrastruktura Elektroenergetska infrastruktura Hidrotehnička infrastruktura Elektronska komunikaciona (TK) infrastruktura Pejzažna arhitektura Upravljanje otpadom

ANALIZA POSTOJEĆE PLANSKE DOKUMENTACIJE OCJENA ISKAZANIH ZAHTJEVA I POTREBA KORISNIKA PROSTORA ANALIZA UTICAJA KONTAKTNIH ZONA

ANALIZA UTICAJA KONTAKTNIH ZONA 37 OPŠTI I POSEBNI CILJEVI

PLAN 40

KONCEPT ORGANIZACIJE PROSTORA

SEPARAT SA URBANISTIČKO-TEHNIČKIM USLOVIMA 42 SMJERNICE ZA IZDAVANJE URBANISTIČKO-TEHNIČKIH USLOVA 45

USLOVI PREMA PLANIRANIM NAMJENAMA Uslovi za objekte na površinama za stanovanje malih gustina Uslovi za objekte na površinama za stanovanje srednjih gustina Uslovi za objekte na površinama za mješovite namjene Površine za poljoprivredu Uslovi za željezničku infrastrukturu Smjernice za priremu konkursnog rješenja park šume-DAJBABSKA GORA Uslovi za arhitektonsko oblikovanje i materijalizaciju objekata


4

Uslovi za nesmetano kretanje lica sa smanjenom pokretljivošću Uslovi za izgradnju i rekonstrukciju saobraćajnica Uslovi za izgradnju elektroenergetskih objekata Uslovi za izgradnju hidrotehničke infrastrukture Uslovi za izgradnju elektronske komunikacione (TK) infrastrukture Smjernice i uslovi za pejzažno uređenje Smjernice za povećanje energetske efikasnosti i korišćenje obnovljivih izvora energije Smjernice za tretman neformalnih objekata Smjernice za zaštitu životne sredine Zaštita od prirodnih i tehničko-tehnoloških nesreća Mjere za unapređenje prirodnih i pejzažnih vrijednosti Zaštita od interesa za odbranu zemlje

INFRASTRUKTURA-PLAN 91

Saobraćajna infrastruktura Elektroenergetska infrastruktura Hidrotehnička infrastruktura Elektronska komunikaciona TK infrastruktura

Pejzažno uredjenje Upravljanje otpadom

EKONOMSKO-TRŽIŠNA PROJEKCIJA 127 FOTOGRAFIJE SA LOKACIJE 131 ANALITIČKI PODACI PLANA 142

BIBLIOGRAFIJA 169


5

UVOD PRAVNI OSNOV Pravni osnov za izradu Plana sadržan je u odredbama Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (’’Službeni list CG’’, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), Programa uređenja prostora Glavnog grada – Podgorice za 2015. godinu (’’Službeni list CG – opštinski propisi’’, br. 07/15), i Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (’’Službeni list CG’’, broj 24/10 i 33/14). Nacrt Detaljnog urbanističkog plana urađen je na osnovu Odluke o pristupanju izradi izradi Izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana „Zabjelo Zelenika“u Podgorici, (broj 01-031/15-3584 od 08.05.2015.god.), i Odluke o izmjeni Odluke o izradi izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana „Zabjelo Zelenika“ u Podgorici, (broj 01-031/17-6523 od 14.09.2017.god.), Odluke o nepreduzimanju izrade Strateške procjene uticaja na životnu sredinu Izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika” u Podgorici (broj 08-350/15-141 od 09.aprila 2015.god.), Programskog zadatka i Ugovora (broj 603/17 od 16.06.2017.god.) zaključenog između: GLAVNI GRAD PODGORICA, AGENCIJE ZA IZGRADNJU I RAZVOJ

PODGORICE d.o.o. i “URBI.PRO“ d.o.o. Podgorica

Plan sadrži analizu postojećeg stanja i potrebna obrazloženja planskih rješenja i preporuka, kao i odgovarajuće grafičke priloge, odnosno dio dokumentacije koji, saglasno Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata sačinjavaju Urbanistički projekat. PLANSKI OSNOV Osnov za izradu Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika”, u Podgorici, je Program uređenja prostora za 2015. godinu (’’Službeni list CG – opštinski propisi’’, br. 07/15), poglavlje III Izrada planske dokumentacije, stavka 3.2. Izrada planske dokumentacije za koju se planira donošenje Odluke o izradi u 2015.godini. Važeća planska dokumentacija koja pokriva zahvat ovih izmjena podrazumijeva Detaljni urbanistički plan “Zabjelo Zelenika”, iz 1991.godine („Sl.list SRCG – opštinski propisi“, broj 20/91) i Detaljni urbanistički plan “Zabjelo Zelenika” – Izmjene i dopune iz 2001.godine(“Sl.list RCG – opštinski propisi”, broj 14/01). Smjernice za izradu Plana, sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Podgorice („Službeni list CG – opštinski propisi“, broj 06/14), kojim su planirane namjene za ovaj prostor: „mješovita namjena“, „stanovanje malih gustina“, „stanovanje srednjih gustina“, „površine javne namjene“ i „poljoprivreda“. U PUP-u je naglašeno, u tabeli 10.5 GUR Podgorica – smjernice za reviziju DUP-a i UP-a, da u slučaju revizije DUP-a “Zabjelo Zelenika” treba posebnu pažnju pokloniti sanaciji bespravne gradnje na padinama Dajbabske gore i uređenju zone urbanizacije u podnožju brda.


6

Planski dokument

Projekcija broja stanovnika u 2025. g.

Površina (ha)

Predviđene promjene i dopune postojećih i sadržaj novih dokumenata

Planska cjelina Stara varoš – Zabjelo

45. DUP “Zabjelo-Zelenika’’ (1991)

1111 49,97

Revizija dokumenta: Sanacija bespravne gradnje na padinama Dajbabske gore. Uređenje zone urbanizacije u podnožju brda.

46. Izmjene i dopune DUP-a “Zabjelo- Zelenika’’ (2001)

181 3,8

U slučaju revizije DUP-a voditi se namjenama površina iz PUP-a. Kod izrade programskog zadatka postaviti da se pri opredjeljenju građevinskog zemljišta treba rukovoditi članovim 76,77,78 Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta.

Tabela 10.5: GUR Podgorica: smjernice za izradu i reviziju DUP i UP - segment OBRAZLOŽENJE ZA IZRADU PLANSKOG DOKUMENTA Pravni osnov za donošenje Odluke o izradi Izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika”, u Podgorici, sadržan je u članu 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata (’’Službeni list CG” br 51/08 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), a u skladu sa Programom uređenja prostora Glavnog grada - Podgorice za 2015. godinu. (’’Službeni list CG - opštinski propisi” , br. 07/15), Članom 31 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata propisano je: ’’Izradi lokalnog planskog dokumenta pristupa se na osnovu odluke koju donosi izvršni organ lokalne samouprave.” , dok je članom 53 propisano: „Izrada planskog dokumenta vrše se na način i po postupku utvrđenom ovim zakonom za izradu i donošenje planskog dokumenta.“. Osnov za izradu Izradu Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika”, u Podgorici, je Program uređenja prostora za 2015. godinu (’’Službeni list CG - opštinski propisi” , br. 07/15), poglavlje III Izrada planske dokumentacije, stavka 3.2. Izrada planske dokumentacije za koju se planira donošenje Odluke o izradi u 2015. godini. Važeća planska dokumentacija koja pokriva zahvat ovih izmjena podrazumijeva Detaljni urbanistički plan “Zabjelo Zelenika”, iz 1991.godine („Sl.list SRCG - opštinski propisi“, broj 20/91) i Detaljni urbanistički plan “Zabjelo Zelenika” - Izmjene i dopune iz 2001.godine(“SI.list RCG - opštinski propisi”, broj 14/01). Smjernice za izradu Plana, sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Podgorice („Službeni list CG - opštinski propisi“, broj 06/14), kojim su planirane namjene za ovaj prostor: „mješovita namjena“, „stanovanje malih gustina , „stanovanje srednjih gustina“, „površine javne namjene“ I „poljoprivreda“. U PUP-u je naglašeno, u tabeli 10.5 GUR Podgorica - smjernice za reviziju DUP-a i UP-a, da u slučaju revizije DUP-a “Zabjelo Zelenika” treba posebnu pažnju pokloniti sanaciji bespravne gradnje na padinama Dajbabske gore i uređenju zone urbanizacije u podnožju brda. Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (’’Službeni list CG” br. 51/08 40/10, 34/11, 40/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14), propisano je da se uređenje prostora zasniva


7

na načelu usaglašavanja interesa korisnika prostora i prioriteta djelovanja u prostoru i privatnog interesa ali ne na štetu javnog interesa. Sredstva za izradu Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika”, u Podgorici, obezbijediće se iz budžeta Glavnog grada Podgorice. U cilju sprovođenja postupka izrade i donošenja planske dokumentacije saglasno odredbama Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata, stekli su se uslovi da Gradonačelnik Glavnog grada Podgorice donese Odluku o izradi Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika” u Podgorici. METODOLOGIJA Programskim zadatkom definisano je: U postupku izrade Detaljnog urbanističkog plana „Zabjelo Zelenika“ u Podgorici, potrebno je:

Sagledavanje ulaznih podataka iz Prostornog urbanističkog plana Glavnog grada - Podgorice („Službeni list CG – opštinski propisi“, broj 06/14), kao i ostale dokumentacije koja je radjena za ovaj i okolni prostor.

Analiza postojećeg stanja (sagledavanje programskih zahtjeva korisnika prostora);

Analiza uticaja kontaktnih zona na ovaj prostor i obrnuto. OPIS GRANICA I POVRŠINA ZAHVATA Područje DUP-a ''Zabjelo Zelenika'' nalazi se između značajnih putnih koridora; sa sjevera su Ulica Princa Mihaila Petrovića i Ulica Janka Đonovića koja se, van zahvata, ukršta sa Ulicom Vojislavljevića - PUP-om planirana južna obilaznica i sa istoka Ulica Zetskih Vladara (magistralni put Podgorica – Petrovac). Sredinom zahvata prolaze Ulica Avnoj-a koja se van zahvata takođe ukršta sa Ulicom Vojislavljevića i, u nastavku ove ulice sa južne strane, je Ulica Manastirska.

Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma.

Teritorija DUP-a „ Zabjelo Zelenika“ se prostire na jednu katastarsku opštinu, i to KO Podgorica III. Površina predmetnog planskog dokumenta prema Odluci je 49,60ha. Precizna granica je ucrtana na svim grafičkim prilozima. Predmetni planski dokument obuhvata sljedeće katastarske parcele: 7568, 7567/2, 7567/1, 7566, 7565, 7564, 7563, 7562, 7561, 7560, 7559, 7558, 7557, 7556, 75553/2, 7555, 7554, 7553/1, 7552/1, 7551, 7550/3, 7550/2, 7550/1, 7549/3, 7549/2, 7549/1, 7548, 7547, 7546, 7545, 7543, 7540/4, 7540/3, 7540/2, 7540/1, 7539, 7538, 7537, 7536, 7535, 7534/2, 7534/1, 7533, 7532, 7531, 7530, 7529, 7528/3, 7528/2,


8

7528/1, 7527, 7526/2, 7526/1, 7525, 7524, 7523, 7522, 7521, 7520, 7519/2, 7519/1, 7518, 7517, 7516, 7040/1, 7038, 7037, 7036, 7035, 7034, 7033, 7032, 7031/2, 7031/1, 7030/2, 7030/1, 7029, 7028, 7027, 7026, 7025/2, 7025/1, 7024/2, 7024/1, 7023/2, 7023/1, 7022, 7021, 7020, 7019, 7018, 7017, 7016, 7015, 7014, 7013/3, 7013/2, 7013/1, 7012/2, 7012/1, 7011/2, 7011/1, 7010, 7009, 7008, 7007, 7006, 7005, 7004, 7003, 7002, 7001, 7000, 6999, 6998, 6997, 6996, 6995, 6994, 6993, 6992, 6991, 6990, 6989, 6988/2, 6988/1, 6987, 6985/6, 6985/5, 6985/4, 6985/3, 6985/2, 6985/1, 6773/3, 6773/2, 6772, 6771, 6770, 6769, 6768, 6767, 6766, 6765, 6764, 6763, 6762, 6761, 6760, 6759, 6758, 6757, 6756, 6755, 6754, 6753, 6752, 6751, 6750, 6749, 6748, 6747, 6746, 6745, 6744, 6743, 6742, 6741, 6740, 6739, 6738, 6737, 6736, 6734, 6733, 6732, 6731, 6730, 6729, 6728, 6727, 6726, 6725, 6724, 6723, 6722, 6721, 6720, 6719, 6718, 6717, 6716, 6715, 6714, 6713, 6712, 6711, 6710, 6709, 6708, 6707, 6706, 6705, 6704, 6703, 6702, 6701, 6700, 6699, 6698, 6697, 6696, 6695, 6694, 6693, 6692, 6691, 6690, 6689/2, 6689/1, 6688, 6687, 6686, 6685, 6684, 6683/5, 6683/4, 6683/3, 6683/2, 6683/1, 6682, 6681, 6680, 6679, 6678, 6677, 6676, 6675, 6674, 6673, 6672, 6671, 6670, 6669, 6668, 6667, 6666, 6665, 6664, 6663, 6662, 6661, 6660, 6659, 6658, 6657, 6656, 6655, 6654, 6653, 6652, 6651, 6650, 6649, 6648, 6647, 6646, 6645, 6644, 6643, 6642, 6641, 6640, 6639, 6638, 6637, 6636, 6635, 6634, 6633, 6632, 6631, 6630, 6629, 6628, 6627, 6626, 6625, 6624, 6623, 6622, 6621, 6620, 6619, 6618, 6617/2, 6617/1, 6616, 6615, 6614, 6613/9, 6613/8, 6613/7, 6613/6, 6613/5, 6613/4, 6613/3, 6613/2, 6613/17, 6613/16, 6613/15, 6613/14, 6613/13, 6613/12, 6613/11, 6613/10, 6613/1, 6612, 6611, 6610, 6609, 6608, 6607, 6606, 6605, 6604, 6603, 6602, 6601, 6600, 6599, 6598, 6597, 6596, 6595, 6594, 6593, 6592, 6591/5, 6591/4, 6591/3, 6591/2, 6591/1, 6590/2, 6590/1, 6589, 6588, 6587, 6586, 6585, 6584, 6583, 6582, 6581, 6580, 6579, 6578, 6577, 6576, 6574, 6573, 6572, 6571, 6570, 6569, 6568, 6567, 6566, 6565, 6564, 6563/2, 6563/1, 6562, 6561, 6560, 6559, 6558, 6557, 6556, 6555, 6554, 6553, 6552, 6551, 6550, 6549, 6548, 6547, 6546, 6545/4, 6545/3, 6545/2, 6545/1, 6544, 6543/9, 6543/8, 6543/7, 6543/6, 6543/5, 6543/4, 6543/3, 6543/2, 6543/18, 6543/17, 6543/16, 6543/15, 6543/14, 6543/13, 6543/12, 6543/11, 6543/10, 6543/1, 6542, 6541, 6540, 6539, 6538, 6537, 6536, 6535, 6534, 6533, 6532, 6531, 6530, 6529, 6528, 6527, 6526, 6525, 6524/2, 6524/1, 6523/2, 6523/1, 6522/2, 6522/1, 6521/2, 6521/1, 6520/2, 6520/1, 6519, 6518, 6517, 6516, 6515, 6514, 6513, 6512, 6511/3, 6511/2, 6511/1, 6510/2, 6510/1, 6509/2, 6509/1, 6508/2, 6508/1, 6507, 6506, 6505, 6504, 6503, 6502, 6501, 6500, 6499, 6498, 6496, 6495, 6494, 6493, 6492, 6491, 6490, 6489, 6488, 6487, 6486, 6485, 6484, 6483, 6482, 6481, 6480, 6479, 6478, 6477, 6476, 6475, 6474, 6473, 6472, 6471, 6470, 6469, 6468, 6467, 6466, 6465, 6464, 6463/2, 4571/2.


9

Koordinate prelomnih tačaka granice zahvata plana


10

PRIRODNE KARAKTERISTIKE POLOŽAJ U PROSTORU Teritorija Detaljnog urbanističkog plana „Zabjelo Zelenika“ u Podgorici nalazi se između značajnih putnih koridora; sa sjevera su Ulica Princa Mihaila Petrovića i Ulica Janka Đonovića koja se, van zahvata, ukršta sa Ulicom Vojislavljevića - PUP-om planirana južna obilaznica i sa istoka Ulica Zetskih Vladara (magistralni put Podgorica – Petrovac). Sredinom zahvata prolaze Ulica Avnoj-a koja se van zahvata takođe ukršta sa Ulicom Vojislavljevića i, u nastavku ove ulice sa južne strane, je Ulica Manastirska. Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma.

Satelitski snimak lokacije sa okruženjem (izvor: Google Earth)


11

TOPOGRAFIJA Nadmorske visine zahvata plana kreću se od 41,14 mnm na južnoj strani do 46 mnm na sjevernoj strani plana. Najviša tačka zahvata je na granici sa brdom Dajbabe i iznosi cca 80,35 mnm. INŽENJERSKO - GEOLOŠKE KARAKTERISTIKE

Slika - Izvod iz karte Pogodnost terena za urbanizaciju,PUP Glavnog grada – Podgorice (A2 11) Prema karti podobnosti za urbanizaciju terena urbanog područja Podgorice iz PUP-a Glavnog grada Podgorice, (1:5.000), najveću rasprostranjenost u zahvatu imaju tereni prve kategorije, tj. tereni bez ograničenja za urbanizaciju. U okviru zahvata plana djelovi zemljišta na Dajbabskoj gori pripadaju 3. kategoriji. PRVA KATEGORIJA - tereni bez ograničenja za urbanizaciju, (nagibi terena do 5 stepeni, dubina do podzemne vode veća od 4 m, nosivost terena veća od 200 kN/m2 i dr). TREĆA KATEGORIJA - tereni sa znatnim ograničenjem za urbanizaciju (nagibi terena od 10 do 30 stepeni, dubina do podzemnih voda od 1,5 do 4m, nosivost terena od 70 do 120 kN/m2 i dr.). Prvu kategoriju terena čine šljunkovi i peskovi neravnomjernog granulometrijskog sastava i promenljivog stepena vezivosti. Nekad su to posve nevezani sedimenti a nekad su pravi konglomerati, praktično nestišljivi. Konglomerati se drže ne samo u vertikalnim odsecima već i u potkopima i svodovima. Nosivost terena kreće se od 300-500 kN/m2 za I kategoriju, i 50-100 kN/m2 za III kategoriju >10.000 KN/m2. PEDOLOŠKE ODLIKE Podgorica sa bližom okolinom sa geološkog aspekta leži na terenima koje izgrađuju: mezozoiski sedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni).


12

Prema Pedološkoj karti iz PUP-a Glavnog grada Podgorica, na prostoru DUP-a “Zabjelo Zelenika” zastupljeno je Smeđe zemljište na fluviglacijalnom nanosu vrlo plitka Smeđe zemljište na fluviglacijalnom nanosu plitka. Smeđe zemljište na fluviglacijalnom nanosu duboko Crvenica erodirana I stjenovita

Slika - Izvod iz Pedološke karte Glavnog Grada, PUP Glavnog grada Podgorica (A2 10) SEIZMIČKE KARAKTERISTIKE Na privremenoj seizmološkoj karti SFR Jugoslavije R 1:1.000.000 tereni Glavnog grada Podgorica do Bioča su u području sa maksimalno opaženim zemljotresom 8o MCS skale, a sjevernije sa 7o MCS skale. Na osnovnoj karti maksimalno očekivanih intenziteta – Seizmološka karta za povratni period od 10.000 g. SFR Jugoslavije 1:10.000, tereni gledano od juga do Podgorice su u prostoru 9o MCS – 64 skale, a od Podgorice dalje prema sjeveru 8o MCS – 64 skale. Ove seizmološke podloge su sastavni dio odnosne važeće zakonske regulative za sanaciju i gradnju u seizmološki aktivnim terenima, a takvi su i tereni Glavnog grada Podgorica. Same podloge prati tumač u kojem se, između ostalog, ističe: 3. „Karta koja se odnosi na 10.000 g. povratnog perioda, predstavlja maksimalno moguće intenzitete koji bi se prema sadašnjim saznanjima istraživanja mogli bilo kada dogoditi u razmatranom području“. 4. „Kod određivanja intenziteta parametara za izgradnju objekata u zonama sa intenzitetom I ≥ VII stepen MSK, treba vršiti istraživanja za detaljno seizmičko zoniranje i mikroreonizaciju terena tih zona saglasno sa tehničkim propisima za izgradnju u seizmičkim područjima“. Nakon izrade navedenih seizmičkih karti SFRJ 1:1.000.000 (1987) i seizmogeološke karte podobnosti za urbanizaciju područja GUP-a Podgorice sa Golubovcima i Tuzima


13

R 1:5.000 (1981), nije bilo istraživanja urbanih terena Podgorice zahvatajući i terene Golubovaca i Tuzi, a u međuvremenu su precizirane i pooštrene odnosnim zakonima I pravilnicima metode istraživanja, odnosno brojnosti, vrste i preciznosti podataka i podloga potrebnih za aktivnosti u trusnim područjima. Za sada se mogu za područje Podgorice I odvojeno Golubovaca i Tuzi dati samo podaci iz 1981. godine. U procesu definisanja geodinamičke mobilnosti prostora Crne Gore dato je više seizmičkih regionalizacija u kojima su tereni Glavnog grada Podgorica, a posebno prostora GUP-a, uvršteni u prostore nekad 8. i 9. stepena MCS skale. To se vidi na sljedećim kartama koje ukazuju na opravdanost dodatnih seizmičkih istraživanja prostora Crne Gore, a posebno njenog južnog i jugozapadnog dijela u koji spada i teritorija Glavnog grada.: BS životne sredine Glavnog grada Podgorica „Seizmološka karta FNRJ: raspored intenziteta potresa od 360 do1950“ „Seizmička regionalizacija Crne Gore sa inženjersko-geološke karte SFRJ“ „Skadarski razorni udar 1905. god.“ „Položaj Riječke i Titogradske grupe autohtonih potresa“ „Mapa maksimalnih zabilježenih intenziteta potresa SFRJ – isječak za Crnu Goru“ „Seizmička karta Crne Gore“ „Izoseiste Skadarskog razornog potresa iz 1905. god.“ „Karta izoseista potresa od 15.04.1979. godine u Crnoj Gori“ „Seizmički hazard skadarske potoline sa karakterističnim razlomima“ „Seizmički hazard skadarske potoline“

Tim istraživanjima bi se usaglasile ove razlike u ocjeni seizmogeološkog rizika i hazarda izradom posebne karte seizmogeološke regionalizacije Crne Gore. Sa makroseizmičkog stanovišta Podgorica se nalazi u okviru prostora sa vrlo izraženom seizmičkom aktivnošću. Prema Seizmološkoj karti, gradsko područje je obuhvaćeno sa 8º MCS skale, kao maksimalnog intenziteta očekivanog zemljotresa za povratni period od 100 godina, sa vjerovatnoćom pojave 63%. Prema elaboratu „Seizmogeoloških podloga i seizmičke mikrorejonizacije terena urbanog područja Titograda, Golubovaca i Tuzi“ za ovo područje usvojena su dva karakteristična modela terena konglomeratisane terase, tj. za model C1 gdje je debljina sedimenata površinskog sloja (do podine) manja od 35 m, i model C2 gdje je ta debljina veća od 35 m. Dobijeni parametri su sljedeći: koeficijent seizmičnosti Ks 0,079 - 0,090 koeficijent dinamičnosti Kd 1,00 >Kd > 0,47 ubrzanje tla Qmax(q) 0,288 - 0,360 intenzitet u (MCS) 9° MCS


14

HIDROLOŠKE KARAKTERISTIKE Područje Podgorice baštini najveće vodne resurse Crne Gore od kojih najveći dio čine podzemne vode zetsko-bjelopavlićkog basena. Upotrebna vrijednost ovih voda se ogleda u vodosnadbjevanju, navodnjavanju, vodnim ekosistemima kao stanište flore i faune. Na području Glavnog grada Podgorica se mogu izdvojiti tereni sa sledećim hidrogeološkim karakteristikama: - slabo vodopropusni tereni (hidrogeološki izolatori) - srednje i promjenljivo vodopropusni tereni - vodopropusni tereni. Nivo podzemne vode je nizak, dubina do podzemne vode veća je od 4 m ispod nivoa terena, što omogućava nesmetanu izgradnju objekata. Na samoj lokaciji koja je obuhvaćena predmetnim planom nisu prisutni vodeni tokovi. KLIMATSKI USLOVI Klimatske karakteristike Urbano područje Podgorice karakteriše slabije modifikovan maritimni uticaj Jadranskog mora. Zime su blage, sa rijetkim pojavama mrazeva, dok su ljeta žarka i suva. Izrazito velike mikroklimatske razlike unutar gradskog područja ne mogu se očekivati obzirom na relativnu topografsku ujednačenost i ne tako velike i guste komplekse visoke gradnje. Temperatura vazduha U Podgorici je registrovana srednja godišnja temperatura od 15,5o C. Prosječno najhladniji mjesec je januar sa 5o C, a najtopliji jul sa 26,7o C. Maritimni uticaj ogleda se u toplijoj jeseni od proljeća za 2,1o C, sa blažim temperaturnim prelazima zime u ljeto, od ljeta u zimu. U toku vegetacionog perioda (april - septembar) prosječna temperatura vazduha iznosi 21,8oC, dok se srednje dnevne temperature iznad 14o C, javljaju od aprila do oktobra. Srednji vremenski period u kome je potrebno grijanje stambenih i radnih prostorija proteže se od 10 novembra do 30 marta, u ukupnom trajanju od 142 dana. Vlažnost vazduha Prosječna relativna vlažnost vazduha iznosi 65,6%, sa max od 77,2% u novembru i min od 49,4% u julu. Tokom vegetacionog perioda, prosječna relativna vlažnost vazduha je 56,7%.


15

Osunčanje, oblačnost i padavine Srednja godišnja suma osunčanja iznosi 2.456 časova. Najsunčaniji mjesec je jul sa 344,1, a najkraće osunčanje ima decembar sa 93,0 časova. U vegetacionom periodu osunčanje traje 1.658 časova. Godišnji tok oblačnosti ima prosječnu vrijednost od 5,2 desetina pokrivenosti neba. Najveća oblačnost je u novembru 7,0, a najmanja u avgustu 2,8. Prosječna vrijednost oblačnosti u vegetacionom periodu je 4,3. Srednji prosjek padavina iznosi 1.692 mm godšnje, sa maksimumom od 248,4 mm, u decembru i minimumom od 42,0 mm, u julu. Padavinski režim oslikava neravnomjernost raspodjele po mjesecima, uz razvijanje ljetnjih lokalnih depresija sa nepogodama i pljuskovima. Vegetacioni period ima 499,1 mm padavina ili 20,6 % od srednje godšnje količine. Period javljanja sniježnih padavina traje od novembra do marta, sa prosječnim trajanjem od 5,4 dana, a snijeg se rijetko zadržava duže od jednog dana. Pojave magle, grmljavine i grada Prosječna godišnja čestina pojave magle iznosi 9 dana, sa ekstremima od 1 do 16 dana. Period javljanja magle traje od oktobra do juna, sa najčešćom pojavom u decembru i januaru (po 2,6 dana). Nepogode (grmljavine) javljaju se u toku godine prosječno 53,7 dana, sa maksimumom od 7,7 dana, u junu i minimumom od 1,9 dana, u januaru. Pojava grada registruje se u svega 0,9 dana prosječno godišnje, sa zabilježenim maksimumom od 4 dana. Vjetrovi

Slika: Izvod iz PUP Glavnog grada Podgorica - Grafikon 4.1: Ruža vjetrova u Podgorici Učestalost vjetrova i tišina izražena je u promilima, pri čemu je ukupan zbir vjetrova iz svih pravaca i tišina uzet kao 1000 ‰. Najveću učestalost javljanja ima sjeverni vjetar sa 227 ‰, a najmanju istočni sa 6 ‰. Sjeverni vjetar se najčešće javlja ljeti, a najrjeđe u proljeće. Tišine ukupno traju 380 ‰, sa najvećom učestalošću u decembru, a najmanjom u julu.


16

Najveću srednju brzinu godišnje ima sjeveroistočni vjetar (6,2 m/sec), koji najveću vrijednost bilježi tokom zime (prosječno 8,9 m/sec). Maksimalna brzina vjetra od 34,8 m/sec. (125,3 km/čas i pritisak od 75,7 kg/m²) zabilježena je kod sjevernog vjetra. Jaki vjetrovi su najčešći u zimskom periodu sa prosječno 20,8 dana, a najrjeđi ljeti sa 10,8 dana. Tokom vegetacionog perioda jaki vjetrovi se javljaju prosječno 22,1 dan. Flora i fauna Konkretna istraživanja florističkog sastava kao i raznolikosti faune nisu rađena za uže kao ni za šire područje zahvata plana. Ono što je dato jesu istraživanja koja su rađena za nivou Glavnog grada. Rezultati do sada realizovanih florističkih istraživanja na teritoriji Glavnog grada ukazuju da se Podgorica odlikuje bogatim diverzitetom biljnog svijeta. Prema podacima sadržanim u doktorskoj disertaciji (Stešević D., 2009), a koji se odnose na područje površine 86 km2, broj samonikle i supspontane adventivne flore iznosi 1227 vrsta i podvrsta, što predstavlja nešto više od trećine zabilježenog broja vrsta za Crnu Goru. Potvrdu florističkog bogatstva Glavnog grada nalazimo i u radovima koji se odnose na Ćemovsko polje (Hadžiablahović S, 2010), na kojem su zabilježena 1153 taksona, zatim na kanjon rijeke Cijevne (Bulić Z. 1994) sa evidentiranih 959 vrsta, na kraška polja Kopilje, Radovče i Gostilje (Stešević D. 2001), gdje je zabilježeno 550 vrsta, te na južno područje Pipera (Božović M. & al. 2006) sa 615 vrsta. Prostrano konglomeratno stanište Ćemovskog polja čini kontaktnu zonu zahvata plana koje naseljava specifična flora i vegetacija, kojeg su zbog aridnosti, kseromorfnosti i izostanka drveća neki botaničari slikovito nazvali „polupustinja“. Najbrojnije je zastupljena populacija bijelog frijesa (Saturea montana), koji je izvanredna jesenja pčelinja paša. Veoma je na cijeni „fresovi med“. Dominantna je i populacija čaplijeza (Asphodelus microcarpus), a zastupljeno je i još nekoliko geofita, kao što su endemična Hyacinthella dalmatica, Colchicum hungaricum, Fritillaria gracilis (uz žbunove). Uz ograde i po obodu polja čest je divlji badem (Amygdalus webii). OCJENA S ASPEKTA PRIRODNIH USLOVA Sa aspekta prirodnih uslova, ovo područje ima niz povoljnosti za izgradnju i urbanizaciju. Ravan teren, nizak nivo podzemnih voda kao i dobra stabilnost terena su karakteristike koje idu u prilog gradnje. Klimatski uslovi su, kao i na celoj teritoriji grada, povoljni za gradnju tokom cele godine. Pri izgradnji, odnosno planiranju objekata treba voditi računa o nepovoljnim uslovima vetra, sunca i kiše.


17

IZVOD IZ POSTOJEĆE PLANSKE DOKUMENTACIJE IZVOD IZ PUP-a Podgorica (do 2025. Godine) („Službeni list CG - opštinski propisi“, broj 06/14)

Slika - Izvod iz PUPa Glavnog grada Podgorica Prostorno urbanističkim planom Podgorice za predmetni prostor date su sljedeće namjene površina:

SMG - Površine za stanovanje malih gustina; SS - Površine za stanovanje srednjih gustina; MN - Površine za mješovite namjene; PO – Obradivo zemljište; PUJ - Površine javne namjene; TIS - Površine i koridori saobraćajne infrastrukture;

Površine za stanovanje su definisane u četiri kategorije: površine manje, srednje, veće i velike gustine stanovanja. Manja gustina stanovanja je gustina do 120 stanovnika/ha


18

bruto gustine stanovanja. Srednja gustina stanovanja je gustina od 120 do 250 stanovanika/ha bruto gustine stanovanja. U površinama za stanovanje mogu se dozvoliti i prodavnice (do 450m2) i zanatske radnje (do 150m2) koje ni na koji način ne ometaju osnovnu namjenu i koje služe svakodnevnim potrebama stanovnika područja, poslovne djelatnosti koje se mogu obavljati u stanovima, kao i ugostiteljski objekti (do 250m2) i manji objekti za smještaj, objekti za upravu, vjerski objekti, objekti za kulturu, zdravstvo i sport i ostali objekti društvenih djelatnosti koji služe potrebama stanovnika područja. Za stambena podrucja sa srednjom gustinom stanovanja preporucuje se indeks izgrađenosti do 1,2 i indeks zauzetosti do 0,4. Pri tome se preporučuje 15 m2 zelenih površina za stanovanje na urbanističkoj parceli. Od toga 30% može se predvidjeti na terasama objekata. Površine mješovite namjene su površine koje su predviđene za stanovanje i za druge namjene. Dozvoljeni su: stambeni objekti, prodavnice, ugostiteljski objekti i zanatske radnje, koje ne ometaju stanovanje, a koje služe za opsluživanje podrucja, objekti za upravu, vjerski objekti, objekti za kulturu, zdravstvo i sport i ostali objekti za društvene djelatnosti, poslovni i kancelarijski objekti, objekti za smještaj. Izuzetno se mogu dozvoliti: ostali privredni objekti, trgovacki centri, benzinske pumpe, uz uslov dobijanja posebnih uslova, u skladu sa zakonom. U urbanim centrima indeks izgrađenosti je maksimalno 2,5, a indeks zauzetosti zemljišta maksimalno 0,8. Na drugim lokacijama indeks izgrađenosti je maksimalno 1,6, a indeks zauzetosti zemljišta maksimalno 0,6. Poljoprivredne površine su površine koje su prvenstveno namijenjene poljoprivrednoj proizvodnji. Gradsko zelenilo, površine za pejzažno uređenje naselja i elementi sistema urbanog zelenila, klasifikuju se prema režimu korišćenja. Gradsko zelenilo javnog korišćenja obuhvata: parkove, park šume, zone rekreacije između stambenih naselja, zelenilo uz saobraćajnicu, zelenilo na površinama centralnih djelatnosti i mješovite namjene. Gradsko zelenilo ograničenog korišćenja obuhvata: sportsko-rekreativne površine, zelenilo u kompleksima stanovanja, školstva, kulture, turizma. Kategorija gradskog zelenila specijalne namjene se u planu namjena površina pojavljuje kao kategorija groblja. Površine saobraćajne infrastrukture namijenjene su infrastrukturi drumskog, vazdušnog i željeznickog saobracaja. Smjernice etapnog razvoja Prostorno-urbanistički plan Podgorice realizovaće se u etapama koje će biti definisane I usklađene sa razvojem infrastrukturnih sistema, komunalnog opremanja građevinskog zemljišta i razvoja društvene infrastrukture. Pri tom je od velike važnosti permanentna međusobna saradnja lokalne uprave i državnih službi i usklađivanje kapaciteta planiranih državnim studijama sa kapacitetima infrastrukturnih sistema grada.


19

Prilikom određivanja prostora na kojima ce se u pojedinoj etapi realizovati gradnja potrebno je primjenjivati, pored ekonomskih (troškovi pripreme zemljišta za gradnju, gradnja komunalne i društvene infrastrukture), i sljedeće kriterijume:

Poboljšanje uslova života, prije svega za stalno stanovništvo Glavnog grada; Poboljšanje kvaliteta životne sredine; Doprinos planirane gradnje za razvoj grada, unapređenju urbane sredine i za

razvoj oblikovnog izraza, kako urbanih cjelina, tako i cijelog vangradskog područja;

Očuvanje poljoprivrednih, obradivih površina, zelenih površina, sportsko-rekreativnih zona, kao i vodenih površina kojima je Glavni grad Podgorica bogat.

DEMOGRAFSKA ANALIZA DUP "Zabjelo Zelenika" po PUP-u Podgorica zahvata jednu plansku cjelinu i to Stara Varoš - Zabjelo. Ocjene demografske projekcije za 2025. godinu Polazišta za demografsku projekciju Glavnog grada do 2025. Godine su: demografska kretanja od 1981. do danas i projekcija integralnog razvoja. Izraženi trend metropolizacije Podgorice, sa prilivom stanovništva u urbano gradsko jezgro, prigradska naselja i područja gradskih opština Golubovci i Tuzi (Zetska ravnica) traje i dalje. Ovakve migracije, kako sa brdsko-planinskog prostora Podgorice, tako i sa ostalog dijela Crne Gore, modifikovali su ravničarski dio Glavnog grada u prostor sasvim nove demografske fizionomije. Po pravilu, stambena gradnja zauzela je plodna zemljišta, što je i izazvalo komunalne probleme (putevi, energetika, vodosnabdijevanje, prečišćavanje otpadnih voda, odlaganje čvrstog otpada) i probleme u zaštiti kvaliteta životne sredine. Projekcija stanovništva Glavnog grada Podgorica izvršena je na osnovu analize demografskih kretanja u dosadašnjem periodu. Urađene su analize na osnovu triju scenarija:

Kompetitivni (demografska kretanja na osnovu specifičnog nataliteta i mortaliteta I procijenjenih migracija)

Kohezijski (srednja vrijednost između prethodna dva scenarija) Ekološki (scenario bez migracija)

Na osnovu projekcije broja stanovnika i domaćinstava u narednom planskom periodu došlo se do podatka da se prosječan broj članova po domaćinstvu smanjuje na 2,94. Na osnovu ovoga data je projekcija broja domaćinstava po planskim područjima i zonama u narednom periodu. U skladu sa projekcijom broja stanovnika i broja domaćinstava urađena je projekcija potrebnog broja stanova do 2025. godine po kohezijskom scenariju koji je bio najprihvatljiviji za razradu u koncept prostorne organizacije Glavnog grada do 2025. godine (PUP poglavlje 5). Broj potrebnih stanova računat je po principu da svakom domaćinstvu pripada jedan stan, a da se projekcija potrebnih stanova računa po stopama rasta domaćinstava do 2025. godine. Projekcija razmještaja potrebnih stanova po planskim cjelinama korigovana je usmjerenjima koja proističu iz koncepta prostorne organizacije i usvojene prostorno-


20

planske dokumentacije na nivou Glavnog grada. Uočava se da je u urbanom području koje obuhvata planske cjeline 1-4 potreban 8581 stalno nastanjeni stan, što predstavlja 54,15% potrebnih stanova na urbanom području. U prigradskim naseljima potrebno je 7.266 novih stalno nastanjenih stanova, ili 45,85%. Kako će se ovaj deficit od 17248 stalno nastanjenih stanova na području Glavnog grada riješiti do 2025. godine zavisi od mnogo faktora. Najvjerovatniji je scenario da se namjeni privede dio od kontingenta privremeno nenastanjenih stanova, kojih po popisu 2011. ima 11.937, i izgradnjom novih. U nastavku je dat pregled projekcije broja stanovnika, domaćinstava i stanova do 2025. g. po planskim područjima, pripadnosti urbanim područjima (gradski i pretežno ruralni prostor), planskim cjelinama i naseljima po kohezijskom scenariju. Pregled projekcija po naseljima je dat u tabelama u Prilogu P1.4 i P1.5. Pored demografskih kretanja i projekcije razmještaja stanovništva na osnovu mjesta stanovanja u trenutku sprovođenja popisa, na budući razmještaj stanovništva na prostoru samog grada utiče, prije svega, planirani koncept prostorne organizacije grada. Ovaj koncept uvažava unapređenje postojećeg modela „koncentracije“ – razvoj centralnog dijela grada Novog grada, Nove varoši i Stare varoši – Zabjelo sa proširenjem na Koniku, te revitalizacija i dogradnja pretežno stambenih naselja individualne i neformalne (bespravne) gradnje (Zagorič, Masline, Tološi i Donja Gorica). Prostorni koncept, koji je zasnovan na urbanoj afirmaciji (reurbanizacija degradiranih površina) i dogradnji grada, će se, u budućnosti, ostvarivati dinamikom i fazama realizacije usvojene planske dokumentacije zavisno od mogućnosti izgradnje društvene i tehnično-komunalne infrastrukture, kao i organizacije javnog putničkog saobraćaja. U tom smislu je i izvršena korekcija projekcije razmještaja stanovništva i domaćinstava. Predviđa se da se porast stanovništva, odnosno domaćinstava (posljedično i stanova) u planskim cjelinama izvan plaskog područja Podgorice, usmjerava u lokalne i turističke centre tih planskih cjelina, odnosno da prati planirani razvoj mreže naselja Glavnog grada. U skladu s tim, u narednoj tabeli je data projekcija rasporeda stanovništva i domaćinstava u planskim cjelinama. *Tabela 6.4: Projekcija broja stanovnika i domaćinstava Podgorice po planskim cjelinama

Lica Domaćinstva

Planska cjelina Popis Projekcija Indeks Popis Projekcija Indeks

2011. 2020. 2025. 2025/2011. 2011. 2020. 2025. 2025/2011.

03 Stara varoš – Zabjelo

35,664 38.060 39.493 1,11 11.927 14.002 15.583 1,31

*Tabela 6.5: Odnos broja stanova po stanovniku i domaćinstvu po planskim cjelinama 2025. god.

Planska cjelina oj

sta

no ij

do

ma

ćin h

sta

no va Index


21

Broj stanova po

stanovniku

Broj stanova po

domaćinstvu


39.493 15.583 26.326 0,67 1,71

*Projekcija starosnih grupa prikazana je po kategorijama: K 1. Djeca predškolskog uzrasta (0-5 godina); K 2. Djeca osnovnoškolskog uzrasta (6-14 godina); K 3. Djeca srednjoškolskog uzrasta (15-19 godina); K 4. Radno sposobno stanovništvo sa dijelom izdržavanim licima - studenti (20-24 godine); K 5. Radni kontigent (16-65 godina); K 6. Fertilni kontigent (žensko stanovništvo 15-49 godina); K 7. Starije stanovništvo (65 i više godina). *Tabela 6.6: Projekcija starosnih kategorija po planskim cjelinama za 2020. Godinu

Planska cjelina/Kategorija K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7


2.254 3.203 1.629 1.778 22.462 8.738 9.377

*Tabela 6.7: Projekcija starosnih kategorija po planskim cjelinama za 2025. Godinu

Planska cjelina/Kategorija K1 K2 K3 K4 K5 K6 K7


2.357 3.358 1.707 1.861 23.515 8.289 9.859

Tabela 6.12: Distribucija stanovništva, stanova i radnih mjesta po planskim zonama do 2025. Godine

Planska cjelina

Stanovništvo Stalno naseljeni

stanovi Radna mjesta

Popis 2011.

Projekcija

2025.

Index GustinaSt/ha

Popis 2011

Projekcija

2025.

Index Popis 2011.

Projekcija

2025.

Index


35,664 39,493 1,10 51 11,757 15,583 1,29 15,914 14,441 1,10


22

IZVOD IZ DUP-a „ZABJELO ZELENIKA”(1991g., ) PODGORICA („Sl.list SRCG - opštinski propisi“, broj 20/91) PLAN KONCEPT ORGANIZACIJE PROSTORA Osnov za formiranje koncepta organizacije i uređenja prostora DUP-a Zabjelo Zelenika, čini uvažavanje GUP-a, sinteze svih zatečenih uslova ( prirodnih i stvorenih), statistički podaci ankete i savremeni stav prema urbanom načinu života, uz sve naslijeđene ili nametnute uzroke prihvatanja kompromisnih rješenja gde to mora, kao i ostavljanje mogućnosti za razvoj i osavremenjavanje u post-planskom periodu, gdje je to moguće. ZADACI I CILJEVI Napori da se ovakav koncept sprovede, podrazumijevali su sljedeće zadatke i ciljeve:

Od neartikulisane planske jedinice koja je konglomerat bespravne gradnje i poljoprivrednog zemljišta, planirati urbanu sredinu;

Zahvat DUP-a tretirati kao jednako obavezan dio organizovanog gradskog tkiva, sa osnovnom karakteristikom „ Agro-polis“-a;

Urbanističkim planiranjem obezbijediti socijalizaciju pojedinaca i socijalnih grupa; Omogućiti osavremenjavanje osnovnih namjena ( stanovanje i poljoprivreda),

dogradnjom, nadogradnjom i korišćenjem potkrovlja; Uklapanje postojećih objekata u nove urbane forme; Opremanje društvenim servisima i zelenim površinama; Revitalizacija zahvata i kompletiranje mreža infrastrukture ( vodovod, kanalizacija,

elektrika, PTT i saobraćaj); Nastojanje da cio zahvt dobije individualnost kroz urbanistički uređeno i

ekonomsko opravdano rješenje; Najmanja moguća mjera rušenja postojećih objekata, kao i čuvanje nove namjene

objektima ili parcelama gdje je to svrsishodno sa stanovištva urbanizacije i unapređenje planske jedinice;

Razvoj organizovane individualne gradnje za stanovanje ( građevinske zadruge, radne organizacije, mjesne zajednice).

Obezezbjeđenje stana svakom domaćinstvu ( po GUP-u najmanje 17,5m2, odnosno u 2011 godini 18,7 m2. stambene površine po stanovniku).

PRINCIPI I STAVOVI U skladu sa konceptom organizacije i proizašlim zadacima i ciljevima usvojeni su sljedeći principi i stavovi:

Usvojiti katastarsku parcelu kao urbanističku parcelu; Unaprijediti nivo stanovanja do nivoa urbanog; Omogućiti izgradnju pomoćnih objekata koji odgovaraju namjeni mikrozone; Intezivirati poljoprivredu u odgovarajućoj zoni, uz obezbjeđenje prostora za sličnu

djelatnost u okućnicama; Obezbjediti prostore za predškolski i obavezno školski kontigent;


23

Formirati centar koji će opsluživati, kako zahvat jedinice, tako i kontaktne zone; Pošumljavanjem umanjiti negativan uticaj kontaktnih zona u cilju zaštite čovekove

sredine;

Slika - Izvod iz DUP-a “ZABJELO ZELENIKA“ (1991.god.) - Plan namjene površina


24

IZVOD IZ DUP-a „ZABJELO ZELENIKA”(2001g.) PODGORICA (“SI.list RCG - opštinski propisi”, broj 14/01) KONCEPT ORGANIZACIJE PROSTORA Polazni stavovi i principi Rezultati provjere osnovnih postavki Generalnog urbanističkog plana, analiza postojećeg stanja, kao i ankete želja zainteresovanih korisnika odredili su pristup izradi DUP-a. Ovaj pristup je zasnovan na sljedećim stavovima:

Organizovanju sadržaja, Uklapanju postojećih objekata koji se zadržavaju, Poštovanju potrebnih sanitarno-tehničkih uslova; Prema postavkama GUP-a zamjeni dotrajalog i neuslovnog stambenog fonda; Uklapanju internog kolskog i pješačkog saobraćaja u šemu saobraćaja datu GUP-

om; Obezbeđivanju neometanog pješačkog kretanja unutar zone i povezivanja sa

spoljnim pješačkim komunikacijama; Obezbeđivanju prečišćavanja otpadnih voda i zaštiti sredine; Obezbeđivanju mreže infrastrukture ( vodovod, kanalizacija, elektroenergetika i

telefon) kako bi se stvorili potrebni preduslovi za nesmetani razvoj predviđene strukture.

Model plana Na prostoru površine 3,8 ha u skladu sa postavkama GUP-a, potrebama i željama stanovnika i društvenih subjekata, formiran je model organizacije prostora i sadržaja sa željom da se ostvari što bolje funkcionisanje i zadovoljavanje potreba korisnika prostora.


25

ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA PODRUČJA OBUHVAĆENOG PLANOM Ocjena stanja u organizaciji, korišćenju i uređenju prostora Područje DUP-a ''Zabjelo Zelenika'' nalazi se između značajnih putnih koridora; sa sjevera su Ulica Princa Mihaila Petrovića i Ulica Janka Đonovića koja se, van zahvata, ukršta sa Ulicom Vojislavljevića - PUP-om planirana južna obilaznica i sa istoka Ulica Zetskih Vladara (magistralni put Podgorica – Petrovac). Sredinom zahvata prolaze Ulica Avnoj-a koja se van zahvata takođe ukršta sa Ulicom Vojislavljevića i, u nastavku ove ulice sa južne strane, je Ulica Manastirska. Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma. Nadmorske visine zahvata plana kreću se od 41,14 mnm na južnoj strani do 46 mnm na sjevernoj strani plana. Najviša tačka zahvata je na granici sa brdom Dajbabska gora i iznosi cca 80 mnm. Ovaj dio plana u najvećem dijelu karakteristiše stambena izgradnja sa samostojećim objektima jednoporodičnog stanovanja, dva objekta sa sadržajem za smještaj turista i ugostiteljstvo, i manji broj objekata namijenjen poslovanju ( prodavnica auto djelova, inox materijala, robe za domaćinstvo). Među objektima poslovanja, najdominantniji objekat je Ribnica Comerce. U okviru objekata jednoporodičnog stanovanja, postoje objekti kod kojih se prizemlja koriste za poslovanje, tipa manjih trgovina. Spratnost objekata u okviru objekata predmetnog planskog dokumenta se kreće od P do P+2+Pk. Prosječna spratnost u okviru plana je P+1. Realizacija prema prethodnom planskom dokumentu (1991.god.) nije sprovedena. Prethodni planski dokument je evidentirao velikim dijelom zatečeno stanje izvedenih objekata, što je i nastavljeno formiranjem zona jednoporodičnog stanovanja, uglavnom neplanske gradnje. Planirani sadržaji i infrastruktura nisu uspješno sprovedeni. Objekti su pretežno stambeni, izgrađeni tokom osamdesetih i devedesetih godina, i dobrog su kvaliteta. U okviru zahvata plana nalazi se:

najveći broj objekata namjenjeni jednoporodičnom stanovanju (oko 250), pomoćni objekti (oko 132), poslovni objekti (5), ugostiteljski objekat (1), hotel (1), privremeni objekat-balon sala (1), trafostanice (4).


26

Slika - Satelitski snimak lokacije sa okruženjem – postojeća saobraćajna mreža (izvor: Google Earth) U okviru zahvata postoje gradske i prigradske linije:

1 (Masline – Zabjelo) koja saobraća ulicom AVNOJ-a i Manastirskom ulicom 9 (Zabjelo – Zagorič) koja saobraća ulicom Janka Đonovića 10A (Masline – Zabjelo) koja saobraća ulicom Vojvode Ilije Plamenca 22 (Podgorica – Mataguži) koja saobraća ulicom Zetskih vladara 27 (Podgorica – Gostilj) koja saobraća ulicom Zetskih vladara

Dostupnost objekata namijenjenim školstvu i socijanoj zaštiti se nalaze u radijusu od cca 1 km i to Osnovna Škola Oktoih i Osnovna škola Vuk Karadžić i vaspitna jedinica Poletarac.


27

Veće samoposluge, hipermarketi, pijace se nalaze na udaljenosti od cca 2 km u odnosu na predmetni plan. U okviru predmetnog zahvata nalazi se nekadašnji klub penzionera, koji je zapušten i u jako lošem stanju. Zbirni pokazatelji postojećeg stanja

Površina zahvata ......…………………………………...... 49,65 ha Ukupna površina pod objektima ………………….…....... 39.839m2 Ukupna bruto-gradjevinska površina ..…………............. 64.928 m2 Indeks zauzetosti za zahvat ............…………………….. 0.08 Indeks izgrađenosti za zahvat ........................................ 0.13

Podaci o postojećoj namjeni površina

Površine za stanovanje ................................................. 33 % Površine za stanovanje sa djelatnostima ………........... 0,12% Površine za poslovanje ................................................. 3,40% Površine za ugostiteljstvo ............................................. 0,29% Balon sala i igralište ……………………………….......... 0,34% Površine za infrastrukturne objekte.............................. 0,05% Ostale prirodne površine …………………………......... 14,79% Zelena površina sa izraženijom drvnom vegetacijom ………………………………......... 2,54% Uređene zelene površine …………………………....... 3,76% Neuređene zelene i slobodne površine …………....... 32,74% Površine pod saobraćajnicama (kolsko-pješačke površine, trotoari, parking) ………………………........ 8% Željeznički saobraćaj/pružni pojas ………………...... 0,97%

Ukupno 100% (49,65 ha) ANALIZA POSTOJEĆE INFRASTRUKTURE SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA

POSTOJEĆE STANJE

Područje DUP-a ''Zabjelo Zelenika'' nalazi se između značajnih putnih koridora; sa sjevera su Ulica Princa Mihaila Petrovića i Ulica Janka Đonovića koja se, van zahvata, ukršta sa Ulicom Vojislavljevića - PUP-om planirana južna obilaznica i sa istoka Ulica Zetskih Vladara (magistralni put Podgorica – Petrovac). Sredinom zahvata prolaze Ulica Avnoj-a koja se van zahvata takođe ukršta sa Ulicom Vojislavljevića i, u nastavku ove ulice sa južne strane, je Ulica Manastirska.


28

Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma. Postojeće stanje u zahvatu DUP-a ''Zabjelo Zelenika'' karakteriše neadekvatna izgrađenost saobraćajne infrastrukture. Uličnu mrežu u okviru DUP-a, čine ulice uskih profila, geometrijski neoblikovanih, bez savremenog kolovoznog zastora i bez izvedene atmosferske kanalizacije. Ulična rasvjeta je djelimično izvedena na pojedinim ulicama. Na posmatranom području ne postoje organizovana parkirališta. Stacionarni saobraćaj se uglavnom svodi na površinsko parkiranje vozila na parcelama vlasnika ili na ulici. U ulici Zetskih vladara, neposredno iza raskrsnice sa Ulicom Princa Mihaila Petrovića JNA), locirano je autobusko stajalište prigradskog prevoza. U okviru zahvata postoje gradske i prigradske linije:

1 (Masline – Zabjelo) koja saobraća Ulicom AVNOJ-a i Manastirskom ulicom 9 (Zabjelo – Zagorič) koja saobraća Ulicom Janka Đonovića 22 (Podgorica – Mataguži) koja saobraća Bulevarom Zetskih Vladara 27 (Podgorica – Gostilj) koja saobraća Bulevarom Zetskih Vladara

ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA Postojeća elektroenergetska infrastruktura – ocjena stanja Na osnovu podataka dobijenih od Sekreterijata za planiranje i uređenje prostora i EPCG o postojećem stanju, od elektroenergetskih objekata naponskog nivoa 10 kV (dalekovodi, trafostanice 10/0,4 kV i njihove 10 kV kablovske veze) unutar granica DUP-a, postoje sledeći elektroenergetski objekti: MBTS 10/0,4 kV „Zelenika 1“ 630 kVA; MBTS 10/0,4 kV „Zelenika 2“ 630 kVA; MBTS 10/0,4 kV „Zelenika 3“ 630 kVA; Ukupna instalisana snaga postojećih transformatorskih stanica 10/0,4 kV na predmetnom planu je 1.890 kVA. Postojeće trafostanice 10/0.4kV se napajaju preko kablovskih veza iz TS 110/10 kV "Podgorica 5“ preko izvoda ”Bulevar Zelenika”. Međusobne veze postojećih transformatorskih stanica u području DUP-a, kao i veze ovih TS sa trafostanicama izvan DUP-a, izvedene su kablovski prema jednopolnoj šemi.


29

Slika 1. Jednopolna šema 10 kV mreže, postojeće stanje

U blizini zahvata Plana prolaze i kablovski vodovi 10kV od TS 110/10kV ”Podgorica 5” prema trafostanicama 10/0,4kV: ”Bulevar Zelenika”, ”Koprivica” i ”Citroen Zelenika”. Niskonaponska mreža je, uglavnom SKS i kablovska – radijalna, sa podrazvodnim ormarima preko kojih se napajaju pojedini potrošači. Javna rasvjeta je građena kao nezavisna, na čeličnim stubovima sa natrijumovim svjetiljkama visokog i niskog pritiska, prema značaju saobraćajnica, a napajanje je realizovano kablovskim vodovima 10, 16 i 25 mm² iz transformatorskih stanica 10/0,4 kV. Opšti zaključak je da postojeći elektroenergetski objekti svih naponskih nivoa zadovoljavaju trenutne potrebe potrošača električne energije, ali ne raspolažu potrebnom rezervom za nove potrošače u planskom periodu, što će se obezbijediti kroz izgradnju novih kapaciteta. HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA POSTOJEĆE STANJE Površina zahvata plana je 49,64. Ovaj prostor zahvata plana se graniči sa istoka magistralnom saobraćajnicom Podgorica-Petrovac i željezničkim kolosjekom za Kombinat aluminijuma, sa juga DUP „ Dajbabe-Zelenika“, sa zapada DUP „ Dajbabska Gora“ i sanacioni DUP „ Zabjelo10“ i dijelom izmjene i dopune DUP „ Zabjelo 1“ (2004) a sa sjevera DUP „ Zabjelo B“-izmjene i dopune gde su granične linije ulica Janka Đonovića i Princa Mihaila Petrovića. POSTOJEĆE STANJE HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE VODOVOD Sa razvojem naselja stalno su rasle i potrebe za proširenjem vodovodne mreže. Mreža je često izvođena van saobraćajnih površina i nedovoljnog profila. Cjevovodi su izvedeni


30

od azbest cementih i pocinčanih cijevi. Na jednom priključku ima više korisnika sa jednim vodomjerom, a ima i slučajeva da ima i neregistrovanih potrošača. U takvim uslovima JP“ Vodovod i kanalizacija“ koje vrši snadbijevanje vodom i održavanje sistema nema potpuni uvid u ukupno stanje i ne poseduje katastar instalacija. U ulici Zetskih vladara izgrađen je AC cjevovod Ø300 mm, sa čime su stvoreni uslovi za kvalitetnije vodosnadbijevanje, na ovom prostoru. FEKALNA KANALIZACIJA U prostoru zahvata plana sada ne postoji izgrađena kanalizaciona mreža za sakupljanje i odvođenje fekalnih otpadnih voda nego se to rješava posretstvom septičkih jama. Često su to samo upijajuće jame. Ovako stanje nije stvaralo veće probleme, a sve zahvaljujući upojnim karakteristikama terena, međutim bez obzira na to potrebno je izgraditi javnu fekalnu kanalizacionu mrežu jer se stvaraju uslovi za njenu izgradnju sa izgradnjom postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda-pri kraju su aktivnosti za njegovu realizaciju. ATMOSFERSKE VODE Do sada nije postojala javna kanalizaciona mreža, za prihvat i odvođenje atmosferskih voda. One nijesu stvarale probleme a iz razloga malog broja asfaltiranih ulica i upijanju terena, ali to ne znači da istu ne treba graditi, već nasuprot sa realizacijom plana treba graditi i atmosfersku kanalizaciju. ELEKTRONSKA KOMUNIKACIONA (TK) INFRASTRUKTURA

POSTOJEĆE STANJE

Područje koje je predmet izrade DUP-a obuhvata dio naselja Zabjelo: sa istočne

strane granica je magistralni put Podgorica – Petrovac, sa zapadne strane granica je

Dajbabska gora, sa sjeverne strane granica jednim dijelom je Ulica Janka Đonovića i

drugim dijelom Ulica Princa Mihajla Petrovića i sa južne strane granica je kraj naselja

Zelenika izuzimajući naselje između šina i magistralnog puta Podgorica- Petrovac.

Na osnovu dokumenta Agencije za elektronske komunikacije i poštansku djelatnost:

1. Usluge fiksne telefonije u opštini Podgorica pružaju:

- Crnogorski telekom

- Telemach

- Mtel

- Telenor

2. Usluge fiksnog širokopojasnog pristupa internetu u opštini Podgorica

pružaju;

- Crnogorski telekom putem ADSL-a i putem FTTH/B tehnologije;

- Telemač putem FTTH/B i putem KDS tehnologije

- M-tel putem HFC( Hibrid fiber/coaxial) tehnologije i putem WiMAX

tehnologije;


31

- MNNews putem WiMAX tehnologije;

- Monline putem WiFi tehnologije

- SBS Net Montenegro putem satelita;

- Wimax Montenegro putem WiMAX tehnologije i putem WiFi tehnologije;

3. Usluge distribucije AVM sadržaja, na teritoriji opštine Podgorica pružaju;

- Crnogorski Telekom putem IPTV tehnologije;

- Telemach putem MMDS tehnologije i putem KDS tehnologije;

- M-tel putem KDS tehnologije;

- Total TV Montenegro putem DTH tehnologije,

- Orion putem IPTV tehnologije;

- Radio difuzni centar putem DVB-T2 tehnologije;

Na predmetnom području Telekom posjeduje čvorište Zelenika tehnologije

MSAN iz kojeg se pomoću bakarnih kablova distribuiraju servisi pretplatnicima. Primarni

bakarni kablovi do izvodnih samostojećih izvodnih ormara provučeni su kroz

kanalizaciju od PVC cijevi Ø110mm i Pe cijevi Ø40mm. Pretplatnički(sekundarni)

kablovi položeni su direktno u zemlju i za njih ne postoji katastar, jer su pretplatnici

njihovi vlasnici. MSAN se napaja sa optičkim kablom koji je provučen u kanalizaciju od

Ulice Voislavljevića.

Na osnovu dostavljenog katastra Telekom ima izgrađenu infrastrukturu:

1. 3xPVC cijevi Ø110mm od MSAN-a duž Ulice Avnoja do kraja zahvata: MSAN

- postojeća okna P1-P2-P11-P12-P13;

2. 3xPVC cijevi Ø110mm duž Manastirske Ulice od MSAN-a do Ulice Ruža(

postojeće okno P23;

3. 2xPVC cijevi Ø110mm duž ulice koja počinje od postojećeg okna P2 prema

zapadnoj strani zahvata, to jest u pravcu tornja Agencije za elektronske

komunikacije i poštansku djelatnost na Dajbabskoj gori: postojeća okna P2-P3-

P4-P5-P6-P7;

4. 2xPVC cijevi Ø110mm duž Skadarske Ulice na segmentu postojeća okna P2-

P8-P9-P10- P19;

5. 2xPVC cijevi Ø110mm od postojećeg okna P10 do samostojećeg izvodnog

ormara;

6. 2xPVC cijevi Ø110mm od postojećeg okna u Ulici Avnoja duž Ulice Princa

Mihajla Petrovića(P14-P15-P16-P17);

7. 3xPVC cijevi Ø110mm duž ulice koja je paralelna magistralnom putu

Podgorica-Petrovac između postojećih okana P17-P18-P19-P20-P21-P22; 8. 2xPVC cijevi Ø110mm duž Ulice Ruža, to jest između postojećih okana P21-

P22-P23; 9. 2xPVC cijevi Ø110mm duž Manastirske Ulice između postojećih okana P23-

P24-P25-P26-P27-P29-P30-P31-P32;


32

10. 2xPVC cijevi Ø110mm od postojećeg okna P27 duž ulice koja se nalazi prije

balon sale za sport;

11. 2xPe cijevi Ø40mm koriste se kao kanalizaciona veza između okana i

samostojećih izvodnih ormara.

Obilaskom terena locirana je kanalizacija sa 2xPVC cijevi Ø110mm duž Ulice

Janka Đonovića koja je povezana sa kanalizaciom Lamela Radoja Dakića(okno P2).

Rekonstrukciom postojećih ulica u saobraćajnice sa pratećim infrastrukturnim

sadržajima u 90% slučaja postojeća infrastruktura ostaje u saobraćajnici. Takođe, jedan

dio ostaje u prvatnim posjedima. Prilikom razrade DUP-a vodilo se računa da se

planirana infrastruktura za elektronske komunikacije locira u trotoare ulica.

Mtel je optičku mrežu izgradio iskljčivo korišćenjem stubova rasvjete i stubova

energetske distributivne mreže CEDIS-a. Na ovom zahvatu nema baznih stanica mobilnih operatera: Crnogorskog Telekoma, Promontea i M-tela, već prostor pokrivaju sa baznih stanica iz okolnih DUP-ova. PEJZAŽNA ARHITEKTURA POSTOJEĆE STANJE

Satelitski snimak lokacije sa okruženjem (izvor Google Earth)

Zahvat DUP-a "Zabjelo Zelenika" nalazi se u podnožju Dajbabske gore na samom rubu gradskog jezgra. Prostor je sa istočne strane u neposrednom kontaktu sa Ćemovskim poljem.


33

Postojeća namjena i stepen uređenosti površina odrazili su se na izgled prostora koji je urbano nedovršen. Sliku planske jedinice karakterišu: - individualni stambeni objekti (stanovanje male gustine) sa pripadajućim slobodnim

površinama - neizgrađene površine livada i - slabo obrasle padine Dajbabske gore. Dvorišta individualnih stambenih objekata, uglavnom, nijesu planski organizovana i uređena. Dajbabska gora je usamljeno krečnjačko uzvišenje (172 mnv), relativno blagih strana čiju prirodnu potencijalnu vegetaciju predstavlja zajednica makedonskog hrasta (Quercetum trojanae montenegrinum Blečić et Lakušić 75). Dugotrajnim antropogenim aktivnostima prirodni tip vegetacije je znatno izmijenjen i doveden do nivoa zajednice suvih livada i kamenjara. Uređene zelene površine javnog korišćenja nijesu zastupljene. Biogeografske odlike U biljnogeografskom pogledu Podgorica se nalazi u zoni termofilne submediteranske listopadne vegetacije u kojoj dominira zajednica grabića i kostrike (Rusco-Carpinetum orientalis). Kao posljedica visokog stepena degradacije ove zajednice razvile su se rijetke i niske šikare i šibljaci koje se diferenciraju na tri subasocijacije: punicetosum u kojoj preovlađuje šipak (Punica granatum), paliuretosum gdje dominira drača (Paliurus spina-christi) i quercetosum macedonicae sa dominacijom makedonskog hrasta (Quercus macedonicae). Grad kao urbana sredina odlikuje se heterogenim staništima, te samim tim i prisustvom specifičnih biljnih i životinjskih vrsta. Rezultati dosadašnjih florističkih istraživanja ukazuju da se Podgorica odlikuje bogatim diverzitetom biljnog svijeta. Prema podacima Steševic D. (2009), a koji se odnose na podrucje površine 86 km2, broj samonikle i subspontane adventivne flore iznosi 1227 vrsta i podvrsta, što predstavlja nešto više od trećine zabilježenog broja vrsta za Crnu Goru. Zemljište je eutrično smeđe, plitko dosrednje duboko, skeletno, lakog mehaničko gsastava. Ekološko proizvodna vrijednost zemljišta je mala zbog male moćnosti (10 - 25 cm) i velike propusnosti. Na okolnim poljoprivrednim površinama nasut je sloj plodne humusne zemlje, što je uz obilno navodnjavanje poboljšalo produktivnu moć zemljišta. Karakteristike predjela Prema PUP-u Glavnog grada Podgorice do 2025. godine, područje DUP-a "Zabjelo Zelenika" pripada tipu predjela 2 - Ravničarski predio sa istočnim brdima. Prema dominantnim strukturnim elementima (geomorfološke, hidrološke, vegetacijske odlike) i načinu korišćena zemljišta, prostor zahvata plana pripada podtipu 2.4 Urbano jezgro.


34

Zahvat plana je u neposrednom kontaktu sa područjem karaktera predjela 2.3 Ćemovsko polje.1

LEGENDA Tip karaktera predjela 2. Ravničarski predio sa istočnim brdima

Područje karaktera predjela: 2.4. Urbano jezgro 2.3. Ćemovsko polje

Tipologija predjela: Izvod iz PUP-a Glavnog grada Podgorice do 2025. god. "Morfološku matricu čini ravničarski predio sa rijekama i matricom reljefnih uzvišenja u prostoru, od kojih većina predstavljaju park-šume. Ovakva matrica prikazuje predionu raznolikost uprkos relativno maloj površini.Urbano jezgro čini uža sredina Glavnog grada Podgorice, čime je ovaj predio pod konstantnim negativnim uticajima. Slika predjela ovog područja odlikuje se defregmantacijom zelenih površina kao i njihovom degradacijom. Karakteriše ih usitnjenost usljed urbanističkog širenja na račun zelenih površina. Bulevarima i širim gradskim ulicama postoje određeni linearni potezi - drvoredi koji, takođe, nijesu uvezani u sistem zelenila. Opšta slika urbanog jezgra ukazuje da nivo postojećih slobodnih i zelenih površina ne zadovoljava osnovne kriterijume za život, kako u sanitarno-ekološkom, tako i u funkcionalnom i estetskom pogledu".2

1Plan predjela - Prostorno urbanistički plan Glavnog grada Podgorice do 2025 2Prostorno urbanistički plan Glavnog grada Podgorice do 2025


35

UPRAVLJANJE OTPADOM Kao osnov za uspostavljanje sistema upravljanja otpadom, Zakon o upravljanju otpadom („Sl. list CG“ br. 64/11 i 39/16) je predvidio da se upravljanje otpadom vrši u skladu sa državnim planom upravljanja otpadom i lokalnim planovima upravljanja komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom koji ne sadrži ili nije izložen opasnim materijama. U skladu sa tim pripremljen je „Plan upravljanja komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom u Glavnom gradu Podgorica za period 2016-2020.godina”, kojim je, na osnovu preispitivanja prethodno planiranih i ostvarenih ciljeva i sagledavanja trenutnih tendencija, potreba i mogućnosti Glavnog grada, definisano uspostavljanje održivog sistema upravljanja komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom koji ne sadrži ili nije izložen opasnim materijama. Upravljanje komunalnim i neopasnim građevinskim otpadom, shodno Zakonu o upravljanju otpadom je obaveza jedinice lokalne samouprave - uspostavljanje održivog upravljanja ovim vrstama otpada, koje između ostalog podrazumijeva kontrolisano sakupljanje s ključnim momentom-selektivnim odlaganjem, transport i zbrinjavanje i vođenje evidencije količine kako sakupljenog, tako i konačno odloženog otpada. Poslovi sakupljanja i transporta komunalnog i neopasnog građevinskog otpada osnivačkim aktom Glavnog grada povjereno je doo “Čistoća” Podgorica, dok su poslovi odlaganja i konačnog zbrinjavanja povjereni d.o.o. “Deponija”. Komunalni otpad se odlaže na sanitarnu deponiju “Livade” a neopasni građevinski otpad na privremenom odlagalištu “Mojanski krst” koji se nalazi u Golubovcima gradskoj opštini u sastavu Glavnog grada.


36

ANALIZA POSTOJEĆE PLANSKE DOKUMENTACIJE Prostorno urbanistički plan Podgorice podjeljen je na pet planskih područja, a prostor DUP-a "Zabjelo Zelenika" pripada području Podgorice, odnosno obuhvata plansku cjelinu / zonu Stara Varoš - Zabjelo (3).

Slika - Izvod iz karte Planska podjela Glavnog Grada, PUP Glavnog grada Podgorica (A1 02)

U urbanom području Podgorice se planske zone dijele na planske jedinice (ukupno 106) koje su identične granicama DUP-ova i LSL, a prostor DUP-a "Zabjelo Zelenika" ima oznaku 3.13 i u njegov zahvat ulazi i 3.14 Izmjene i dopune DUP-a "Zabjelo Zelenika" rađen 2001.godine.

Slika - Izvod iz karte GUR Podgorica - Režimi uređenja prostora, PUP Glavnog grada Podgorica (A1 16)


37

OCJENA ISKAZANIH ZAHTJEVA I POTREBA KORISNIKA PROSTORA Tokom septembra 2017. godine odrađen je obilazak terena, urađena kompletna fotodokumentacija i podijeljeni anketni listovi korisnicima prostora. Obrađivaču je pristigao mali broj zahtjeva i prijedloga korisnika prostora i isti su razmatrani. Pojedinačni zahtjevi su se uglavnom odnosili na dogradnju i nadgradnju postojećih objekata, na preparcelacija isključivo unutar vlasništva, kao i mogućnost udruživanja parcela, planiranje maksimalnih parametara za novoplanirane objekte. Zahtjev grupe građana se odnosi na prenamjenu zemljišta, iz poljoprivrednog u gradsko građevinsko. Ovim planskim rješenjem uvaženi su zahtjevi u mjeri koliko je to bilo moguće u odnosu na ograničenja i parametre definisane PUP-om. ANALIZA UTICAJA KONTAKTNIH ZONA Predmetni planski dokument kontaktiraju sljedeća planska dokumenta koja su u kontaktu sa predmetnim planom sa sljedećim namjenama: sa sjevera DUP “ZABJELO B1” - izmjene i dopune, ("Službeni list RCG -

opštinski propisi", br. 034/04 od 08.11 .2004), sa namjenom individualno stanovanje i DUP “ZABJELO B - zona stanovanja” - izmjene i dopune, ("Službeni list RCG – opštinski propisi", br. 028/06 od 21 .07.2006), sa namjenom individualno stanovanje;

sa sevjero-zapada sanacioni DUP „ZABJELO 10“, planska dokumentacija do sada nije rađena;

sa zapada DUP “DAJBABSKA GORA” - nacrt (2018.), povšine javne namjene; sa jugo-zapada DUP “DAJBABE ZELENIKA – dio planske zone 11”, (Službeni

list Crne Gore - Opštinski propisi, broj 27/2015 od 05.08.2015.), površine za mješovitu namjenu, poljoprivredne površine i površine specijalne namjene, i

sa istoka DUP “ZELENIKA“, ( Broj Odluke 02-030/18-706 od 12.09.2018.), i namjenom stanovanje male gustine.

Postojeća i planirana namjena na prostoru u okruženju predmetnog plana je pretežno stanovanje, površine mješovite namjene, površine javne namjene, površine specijalne namjene i poljoprivredne površine /obradivo zeljište.

Dajbabska gora, koja dijelom ulazi u zahvat plana, je brdo iznad prigradskih naselja Podgorice: Zelenike, Zabjela, Dahne, Gornjih i Donjih Dajbaba i odličan je vidikovac na Podgoricu sa okolinom.


38

Slika: Prilaz vidikovcu i pogled sa Dajbabske gore,

Izvor: https://medium.com/vrhovi-crne-gore/dajbabska-gora-172-mnm-brdo-kod-podgorice-4854d18a2fcc

Izlazak na vrh Dajbabske gore je pješačka tura koja omogućava odličan pogled na: Podgoricu sa okolinom, Dečić, Prokletije, Kučke planine, Vežešnik, Brotnjik, Kamenik, Rebrčnik, Lisac, Prekornicu, Velje brdo, Garač, Zeleniku, Lješkopolje, Velju goru, Lovćen, Velji Kosmač, Vrsutu, Rumiju, Vranjinu, Skadarsko jezero, Zetsku ravnicu.

Prilazni put iz Podgorice je magistralnim putem Podgorica - Bar, a Dajbabska gora sa prepoznatljivim telekomunikacionim tornjem, koji je udaljen u odnosu na zahvat plana cca 2 km, je vidljiva iz većeg dijela Podgorice.

Vrh Dajbabske gore je prostran, ograđen zidom od sakupljenog kamenja, sa nekoliko stabala niskog drveća. Južno od najvišeg vrha Dajbabske gore je Krški ( niži ) vrh, visok 159 mnm, ispod kojeg se nalazi Manastir Dajbabe.

U neposrednoj blizini zahvata plana, cca 2 km, nalazi se Manastir Dajbabe, koji je rješenjem o uvođenju u Registar broj 011107/1 od 4. septembra 1961. godine, proglašen za nepokretno kulturno dobro. Podignut 1897. godine. neobičnog je položaja i unutrašnjeg rasporeda (ukopan pod zemlju). Kao prostor za crkvu je korišten prirodni oblik pećine. Kasnije je pećina proširivana, da bi se dobio oblik osnove crkve, sa pomoćnim kapelama. Jedini vidljiv dio crkve je izvan pećine i to je prostrani ulazni trem sa dva zvonika..


39

U zahvatu plana nema zakonom zaštićenih kulturnih dobara, kao ni dobara sa potencijalnim kulturnim vrijednostima. Analizom postojećih i planiranih namjena površina u zoni zahvata predmetnog Plana i postojećih i planiranih namjena u kontaktnim zonama konstatovano je da je buduća namjena ovog prostora kompatibilna sa kontaktnim zonama. Ograničenja Faktičko stanje izvedenih objekata na terenu Zatečena saobraćajna mreža unutar plana Zatečena izgrađenost ostavlja malo prostora za značajnije promjene identiteta

prostora. Zona zaštite željezničke infrastrukture (pružni pojas).

Prednosti Dobra saobraćajna i infrastrukturna povezanost sa kontaktnim zonama. Dobre topografske karatkeristike. Blizina društvenih servisa (blizina obrazovnih ustanova - osnovna škola,vrtića,

zdravstvene ustanove - dom zdravlja Pobrežje; dostupnost uslužnih i komercijalnih djelatnosti; javni prevoz - gradske linije 1,9 i 10a, i prigradske linije 22 i 27.

Slika - Satelitski snimak lokacije sa okruženjem (izvor: Google Earth)


40

OPŠTI CILJEVI Opšti ciljevi izrade planskog dokumenta zasnovani su na:

Obezbjeđenje uslova za uređenje i izgradnju prostora i naselja Uključivanje svih aktera i interesnih grupa u donošenje i implementaciju

strateških planskih rješenja, itd. (javni, privatni, nevladin sektor); Postizanje standarda zaštite okoline.

POSEBNI CILJEVI Posebni ciljevi izrade planskog dokumenta zasnovani su na:

Ispoštovati smjernice definisane PUP-om Maksimalno poštovanje izgrađenog fonda i stvaranje uslova za sprovođenje

legalizacije neplanske gradnje; Maksimalno poštovanje postojeće parcelacije i preparcelacija koja uvažava

interese svih strana; Korišćenje podataka o vlasničkoj strukturi zemljišta. Preispitati neizgrađene parcele i dovršiti započete zone izgradnje; Obezbijediti adekvatnu mrežu infrastrukture (vodovod,kanalizacija,

elektroenergetika i telekomunikacije) kako bi se stvorili potrebni preduslovi za nesmetani razvoj.

PLAN KONCEPT ORGANIZACIJE PROSTORA Urbanističko rješenje predmetnog planskog dokumenta se bazira velikim dijelom na već izgrađenu strukturu, kao i na postojeće saobraćajne pravce. U predmetnoj zoni su izvedeni uglavnom, objekti jednoporodičnog stanovanja (uglavnom neformalna gradnja) sa jednim ili više pomoćnih objekata, u okviru vlasničkih parcela, koje su oblikovno raznolike. Postoje objekti u kojima je prizemlje u funkciji poslovanja i stanovanje na spratnim etažama, kao i malobrojni objekti koji su u cijelini u funkciji poslovanja. Sve prethodno navedeno je diktiralo koncept plana, tj. uklapanje sa planiranim i dozvoljenim namjenama i parametrima iz PUP-a. Na površinama u namjeni stanovanje male gustine, su u velikoj mjeri izvedeni objekti jednoporodičnog stanovanja, dok se planerski pristup zasniva u tome da se u okviru iste površine na neizgrađenim površinama planiraju objekti jednoporodičnog stanovanja u skladu sa PUP-om. Minimalna urbanistička parcela u okviru namjene SMG-a je 300m2, dok postoje parcele manjih površina sa postojećim objektima,na kojima nije dozvoljena dogradnja i nadgradnja, već samo rekonstrukcija u postojećim gabaritima. Površine pod namjenom SMG obuhvataju veći dio planskog dokumenta.


41

Manju površinu u istočnom dijelu planskog dokumenta obuhvata površina MN ( mješovite namjene). U okviru pomenute namjene izvedeni su objekti jednoporodičnog ili višeporodičnog stanovanja. Postoje objekti u kojima je prizemlje u funkciji poslovanja i stanovanje na spratnim etažama, kao i objekti koji su u cijelini u funkciji poslovanja.Minimalna urbanistička parcela u okviru mješovite namjene iznosi 600m2, dok postoje parcele manjih površina sa postojećim objektima,na kojima nije dozvoljena dogradnja i nadgradnja, već samo rekonstrukcija u postojećim gabaritima. U okviru predmetne nemjene formirana je urbanistička parcela (UPZ3) na kojoj se predviđa predviđa parkovsko uređene zelene površine tipa skvera. Sjevero-zapadni dio plana zauzima namjena PO-obradivo zemljište, dok se u zapadnom i jugozapadnom dijelu plana nalazi površina namjenjena pejzažnom uređenju - Dajbabska Gora. Kontaktim planom DUP "Dajbabska gora" je planirana razrada Dajbabske Gore Konkursnim rješenjem, te je preporuka predmetnog planskog dokumenta da se UP Z1 i Z2 priključe prilikom razrade konkurskog rješenja i time sagleda i da rješenje kompletnog prostora, obzirom da isti čini posebnu ambijentalnu i prirodnu vrijednost područja. Obrađivač se prije izrade Nacrta plana obratio Ministarstvu održivog razvoja i turizma, dopisom broj 104-2255/2 od 20.11.2017. godine, kako bi dobio pojašnjenje koje se odnosi na formiranje urbanističkih parcela u namjeni koja je PUP-om Podgorice određena za poljoprivredno zemljište. Odgovor Ministarstva održivog razvoja i turizma je da nije dozvoljeno formiranje urbanističkih parcela, već namjenu poljoprivredne površine treba planirati u skladu sa Pravilnikom i PUP-om i kroz tekstualni dio dati smjernice u okviru namjene poljoprivredne površine Napomena je i da je stav Ministarstva poljoprivrede i ruralnog razvoja da poljoprivredne površine treba isključivo koristiti u svrhu poljoprivredne proizvodnje. Saobraćajna mreža je uglavnom pratila saobraćajnu postojeću matricu, uz proširenje u smislu dodavanja jednostranog ili dvostranog trotoara i biciklističkih staza u zavisnosti od prostornih mogućnosti, tj. izvedenih objekata. Osnovni cilj izrade DUP-a je da se stvore planske pretpostavke za organizaciju i uređenje ovog prostora u smislu zadovoljavanja potreba korisnika prostora.


42

SEPARAT SA URBANISTIČKO-TEHNIČKIM USLOVIMA U skladu sa Zakonom o planiranju i uređenju prostora, urbanističko-tehnički uslovi su dati u sklopu plana kroz tekstualni dio i grafičke priloge. U daljem tekstu date su bliže smjernice za sprovođenje plana. Uslovi za parcelaciju

Kao osnov za izradu DUP-a poslužila je topografsko katastarska podloga urađena od preduzeća GEOSISTEM, i odgovornog lica Milana Jelića, dipl.ing.geod. Broj licence 01-1175/3, koja je potpisana i ovjerena od strane nadležnog organa (Uprave za nekretnine) i ista predata naručiocu u analognom i digitalnom obliku.

Ukupan izgrađeni prostor, zahvaćen ovim planom, je izdijeljen na urbanističke parcele, kao osnovne urbanističke cjeline. Na grafičkom prilogu "Parcelacija i regulacija" grafički su prikazane granice urbanističkih parcela. Regulacija ukupnog zahvata plana počiva na saobraćajnim rješenjima, koordinatama i drugim podacima koji omogućavaju tačnost prenošenja na teren.

Građevinska linija definiše liniju do koje se može graditi i definisana je grafički na prilogu parcelacije. Građevinska linija za nove objekte je linija do koje je dozvoljena gradnja i unutar koje se objekat razvija i oblikuje. Definisana je u odnosu na saobraćajnicu, što omogućava očitavanje neophodnih elemenata za prenošenje na teren. Građevinska linija podzemne etaže može biti do min. 1,00m od susjedne parcele ili na manju udaljenost uz prethodnu saglasnost susjeda. Regulaciona linija je linija koja dijeli javnu površinu od površina namjenjenih za druge namjene. Kroz posebne grafičke priloge u fazi Predloga plana, biće date koordinate urbanističkih parcela, građevinskih linija kao i koordinate regulacionih linija. SMJERNICE ZA PRIMJENU PLANA

Uslovi su urađeni po urbanističkim parcelama i po namjenama planiranog prostora, što daje mogućnost jednostavnijeg tumačenja i primjene Plana.

Urbanistička parcela je osnovni prostorni elemenat Plana na kome se najdetaljnije mogu sagledati mogućnosti konkretnog prostora. Sve parcele su posebno numerisane.

Da bi se dobila cjelovita slika o stanju lokacije iz plana, obavezno treba prostudirati grafičke priloge koji daju osnovne informacije o lokaciji.

U tekstualnom i tabelarnom dijelu se nalaze bliže odrednice i mogućnosti tražene lokacije.


43

Urbanističke parcele date u grafičkim prilozima mogu se udruživati, u okviru iste namjene, ukoliko je to zahtjev investitora uz poštovanje planskih parametara datih u tabeli za tu namjenu.

Vrijednosti BGP, površina pod objektom i spratnosti iskazane u tabelarnom dijelu su maksimalne vrijednosti, što znači da mogu biti i manje po potrebi investitora.

Ukoliko na postojećim granicama katastarskih parcela dođe do neslaganja između zvaničnog katastra i plana, mjerodavan je zvanični katastar.

Građevinska linija se utvrđuje u odnosu na regulacionu liniju i osovinu saobraćajnice, a predstavlja liniju do koje je moguća gradnja.

Ukoliko vlasnici ne žele da ulaze u nove investicije i grade nove objekte planirane umjesto postojećih na istoj parceli, nisu obavezni da to rade. Postojeći objekat može se zadržati u postojećem gabaritu i spratnosti.

BGP za objekat u cjelini dat kroz tabelarni dio plana (za sve namjene površina) važi ukoliko se obezbijedi potreban broj parking mjesta prema smjernicama iz faze saobraćaja, u suprotnom se BGP koriguje u skladu sa ostvarenim brojem parking mjesta.

U slučaju kada je postojeći objekat dotrajao, ili kada se Investitor odluči, objekat se može srušiti po prethodno pribavljenom odobrenju od nadležnog organa i na parceli sagraditi novi prema smjernicama ovog Plana za izgradnju novih objekata.

Ukoliko se Investitor odluči za faznu realizaciju po konstruktivnim i funkcionalnim cjelinama-lamelama, obavezna je izrada Idejnog rješenja za objekat u cjelini u kome će biti jasno naznačene faze realizacije.

U slučaju izgradnje planiranog objekta umjesto starog, moraju se poštovati građevinske linije na grafičkom prilogu

U razradi plana za svaku lokaciju se izdaju urbanističko-tehnički uslovi iz plana sa bližim podacima o lokaciji.

Za veće planirane komplekse i eventualne javne sadržaje treba u skladu sa Zakonom uraditi idejna rešenja koja bi orijentaciono definisala prostor i bila ulaz za izradu tehničke dokumentacije.

Idejnim rješenjem posebnu pažnju treba obratiti na održivi ciklus eskploatacije objekata imajući u vidu ekološku, socijalnu i finansijsku perspektivu. Izuzetno značajna tema je primjena održivih sistema instalacija (solarni paneli na krovovima objekata, prikupljanje atmosferske vode za upotrebu u objektu i za navodnjavanje zelenih površina itd).

Nivelacioni plan je urađen na osnovu kota terena prezentiranih na geodetskoj podlozi i tehničkih propisa. Predloženim nivelacionim rješenjem postignuti su nagibi saobraćajnica koji su dovoljni za odvođenje površinskih voda do slivnika atmosferske kanalizacije i dalje do recipijenta.

Kote koje su date u nivelacionom planu nijesu uslovne. Detaljnim snimanjem terena i izradom glavnih projekata saobraćajnica moguće su manje korekcije kota iz plana na način da se obezbijedi odvođenje atmosferskih voda sa lokacije principom samoodvodnjavanja.

Spratnost objekata data je na grafičkim prilozima kao granična spratnost, do koje se objekat može graditi.


44

U skladu sa članom 102 “Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima” „ definisano je:

Podrum je podzemna etaža čiji vertikalni gabarit ne može nadvisiti relevantnu kotu terena 0.00m, čiji je horizontalni gabarit definisan građevinskom linijom GL0 i ne može biti veći od urbanističke parcele.

Suteren je nadzemna etaža kod koje se dio vertikalnog gabarita nalazi iznad kote konačno nivelisanog terena oko objekta i čiji su horizontalni gabariti definisani građevinskom linijom GL 1.

Tavan je dio objekta bez nadzitka isključivo ispod kosog ili lučnog krova, iznad međuspratne konstrukcije posljednje etaže i može imati minimalne otvore za svijetlo i ventilaciju. Tavan nije etaža. Ukoliko krovna konstrukcija i visina sljemena omogućavaju organizovanje prostora u svrhu stanovanja, taj prostor ulazi u obračun BGP 100%. Svi potrebni urbanistički parametri obračunavaju se u skladu sa “Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima” „( „Sl. list CG, br.24/10 i i 33/14)“ i Crnogorskim standardom MEST EN 15221-6. Urbanističke parcele sa oznakom UPZ1, UPZ2... su parcele na kojima nije dozvoljena izgradnja. Preciznije smjernice su date u poglavlju ”Pejzažna arhitektura”. SMJERNICE ZA FAZNU REALIZACIJU PLANA Predloženim rješenjem za teritoriju plana postavljena saobraćajna mreža je djelimično izvedena, nepravilnih poprečnih profila i nezadovoljavaluće geometrije. Prvu fazu izgradnje pretstavljaju saobraćajnice sa pratećom komunalnom infrastrukturom u cilju otvaranja novih lokacija. Ostale faze realizacije plana nisu uslovljene, već će se odvijati sukcesivno a u skladu sa razvojem i potrebama naselja. Smatra se da je, kad su u pitanju urbanističke parcele u namjeni površine za stanovanje male gustine, površine za stanovanje srednje gustine i površine za mješovite namjene, pitanje faznosti suvišno jer se radi o pojedinačnim investitorima koji na postojećoj ili izmijenjenoj parcelaciji mogu, saglasno uslovima i u zavisnosti od mogućnosti, da se ponašaju po pravilima ovoga Plana. Rekonstrukcije, dogradnje i proširenja sadržaja postojećih objekata takođe su stvar uglavnom individualnih mogućnosti.


45

SMJERNICE ZA IZDAVANJE URBANISTIČKO TEHNIČKIH USLOVA USLOVI PREMA PLANIRANIM NAMJENAMA Planirana namjena u okviru zahvata predmetnog Plana je sljedeća:

SMG - Površine za stanovanje malih gustina; SS - Površine za stanovanje srednjih gustina; MN- Površine za mješovitu namjenu; PO – Poljoprivredne površine / obradivo zemljište PUJ - Površine javne namjene; IOE- Objekti elektroenergetske infrastrukture; ŽS - Željeznička infrastruktura.

Slika - Izvod iz planske karte Detaljna namjena površina (06)


46

Uslovi za objekte na površinama za stanovanje malih gustina a. postojeći objekti

Osnovni objekat na urbanističkoj parceli Da bi se na pravilan način oblikovno i funkcionalno usaglasile intervencije na postojećim objektima potrebno je prilikom definisanja dogradnje i nadgradnje ispuniti sljedeće uslove: Namjena objekta je za stanovanje sa mogućnošću korišćenja prizemlja za

poslovanje. Pretvaranje suterenskih prostora u poslovni prostor moguće je izvršiti ukoliko

visina tih prostora zadovoljava propisanu visinu za poslovne prostore, ima obezbijeđen saobraćajni pristup i dovoljan broj parking mjesta za objekat u cjelosti.

Povećanje vertikalnog gabarita moguće je do spratnosti date u grafičkom dijelu plana.

Porodično stanovanje je planirano u objektima do 500 m2, sa najviše četiri stambene jedinice.

Na parcelama koje su manje od 300m2, zadržavaju se postojeći objekti bez mogućnosti dogradnje i nadgradnje.

Kada je postojeći indeks zauzetosti veći od Planom zadatog (0.4), nije dozvoljena dogradnja, a dozvoljava se nadgradnja objekta, uz uslov da se ispoštuje maksimalna spratnost, maksimalna planirana BGP i maksimalni indeks izgrađenosti. Postojeći objekti koji su evidentirani u planu bez obzira da li su podignuti sa gradjevinskom dozvolom ili kao bespravni a čiji su parametri veći od zadatih (veća spratnost, indeks zauzetosti, manja udaljenost od susjedne parcele, položaj u odnosu na planom zadatu gradjevinsku liniju i dr,) kao takvi se mogu zadržati. Zadati parametri važe za novoplanirane objekte ili objekte koji će pretrpjeti totalnu rekonstrukciju, rušenje i gradnja novog objekta. Postoje slučajevi na pojedinim urbanističkim parcelama gdje ima više objekata na jednoj UP, iz razloga što nije bilo moguće izvršiti parcelaciju za objekte pojedinačno. Dogradnja i nadgradnja moguća je uz prethodnu statičku analizu konstruktivnog sistema koja će usloviti primjenu konstruktivnog sistema i materijala koji treba da budu. Svi ovi elementi biće provjereni kroz izradu odgovarajuće tehničke dokumentacije. Formiranje otvora na objektu prema susjednim parcelama moguće je pod

uslovom da je udaljenost objekta od granice parcele minimum 2,0 m. Izuzetno je moguće formiranje otvora na objektu u slučaju manjeg odstojanja od granice parcele uz prethodnu saglasnost susjeda.

Kotu prizemlja dogradnje vezati za kotu prizemlja postojećeg objekta. Visina nadzitka potkrovlja može biti maksimalno do 1,20 m.


47

Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne. Daje se mogućnost projektovanja i ravnih krovova;

Maksimalna visina ograde kojom se ograđuje urbanistička parcela na kojoj je je planirana izgradnja stambenog objekta iznosi 1,6 m.Ograda može biti prozirna i neprozirna, a materijalizacija može biti kamen, beton, metal, zelena ograda ili kombinacija navedenih materijala.Prema javnim površinama ograda mora biti prozirna, iznad visine od 60 cm a materijali moraju biti u skladu sa ambijentom. Ograde se postavljaju na granicu parcele tako da stubovi ograde i kapije kao i živa ograda budu na zemljištu vlasnika ograde.

Građevinska linija dogradnje prema susjednim parcelama je na min. 2,0m. U slučaju kada je postojeći objekat dotrajao, ili kada se Investitor odluči, objekat se može srušiti po prethodno pribavljenom odobrenju od nadležnog organa i na parceli sagraditi novi prema smjernicama ovog Plana za izgradnju novih objekata. Pomoćni objekat na urbanističkoj parceli Na izgrađenim urbanističkim parcelama pored osnovnog objekta nalazi se i pomoćni objekat sa različitom namjenom. Pomoćni objekti mogu se rekonstruisati u postojećem horizontalnom i vertikalnom gabaritu bez mogućnosti nadgradnje i dogradnje. Krovove raditi kose, dvovodne ili jednovodne. Napomena: Prethodne smjernice za pomoćne objekte odnose se na objekte koji su knjiženi u katastarskom operatu. Prilikom izdavanja urbanističko-tehničkih uslova primjeniće se propisi vezani za odnos prema susjedima. Pored osnovnog objekta u okviru urbanističke parcele može se planirati i pomoćni objekat, površine do 30 m2, u skladu sa Odlukom o postavljanju odnosno građenju i uklanjanju pomoćnih objekata na teritoriji Glavnog grada Podgorice (tip1, tip2 i tip3).

b.Planirani objekti

Na novoformiranim urbanističkim parcelama moguća je izgradnja objekata pod sledećim uslovima:

Namjena objekta je za stanovanje sa mogućnošću korišćenja prizemlja za

poslovanje. Horizontalni i vertikalni gabarit je dat tabelarno. Spratnost je data u grafičkim prilozima i tabelarno. Porodično stanovanje je planirano u objektima do 500 m2, sa najviše četiri

stambene jedinice. Ukoliko podrumske i suterenske etaže služe za obezbjeđenje potrebnog

kapaciteta mirujućeg saobraćaja unutar parcele i kao takve rasterećuju javne površine istih sadržaja, ne računaju se u bruto razvijenu građevinsku površinu po kojoj se obračunava indeks izgrađenosti. U bruto razvijenu građevinsku površinu


48

ne obračunavaju se tehnički servisni prostori neophodni za funkcionicanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekata, za razliku od ostalih funkcionalnih cjelina (magacini, ostave, poslovni prostori), u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, član 111 .

Građevinska linija na urbanističkim parcelama na kojima je planirana nova izgradnja, definisana je u grafičkom prilogu „ Parcelacija i regulacija „.

Građevinska linija podrumske etaže koja je u funkciji garažiranja može biti na 1,0 m od susjedne parcele.

Udaljenje objekta od granice susjedne parcele je minimum 2 m. Postavljanje objekata kao dvojnih ili u nizu moguće je uz medjusobnu saglasnost

susjeda s tim što se na fasadi prema susjedu ne mogu postavljati otvori. Na parcelama čija je širina manja od 12m objekti se moraju postavljati kao dvojni ili u nizu, ali bez otvora na fasadi koja leži na granici parcele.

Objekti mogu biti organizovani kao slobodnostojeći, dvojni ili u nizu. Kota prizemlja dozvoljena je do 1, 20m od kote terena. Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne. Dozvoljena je i izgradnja ravnog

krova; krovni pokrivači adekvatni konstruikciji krova i nagibu. Ukoliko se u prostoru ispod krova dobije odgovarajuća visina može se

organizovati galerijski prostor ali samo u funkciji donje etaže, a nikako kao nezavisna stambena površina. Tako dobijena površina ulazi u BGP objekta.

Parkiranje obezbijediti u okviru objekta ili na otvorenom parking prostoru u okviru parcele. Površinski parking u okviru urbanističke parcele ne ulazi u indeks zauzetosti;

Ako se suterenska ili podrumska etaža koristi za parkiranje gabarit može biti do min. 1,00m do susjedne parcele, ali ne može biti veći od 80% površine urbanističke parcele;

Maksimalna visina ograde kojom se ograđuje urbanistička parcela na kojoj je je planirana izgradnja stambenog objekta iznosi 1,6 m.Ograda može biti prozirna i neprozirna, a materijalizacija može biti kamen, beton, metal, zelena ograda ili kombinacija navedenih materijala. Prema javnim površinama ograda mora biti prozirna, iznad visine od 60 cm a materijali moraju biti u skladu sa ambijentom. Ograde se postavljaju na granicu parcele tako da stubovi ograde i kapije kao i živa ograda budu na zemljištu vlasnika ograde.

Gradnju do maksimalne spratnosti moguće je izvoditi fazno a što treba podržati adekvatnom tehničkom dokumentacijom, svaka faza mora predstavljati arhitektonsku cjelinu.

Na novoplaniranim urbanističkim parcelama indeksi koji su dati u tabelarnom dijelu važe samo ukoliko se zadovolji uslov da se riješi potreban broj parking mjesta po smjernicama iz faze saobraćaja, u suprotnom se smanjuju indeksi u odnosu na riješen broj parking mjesta.

Pored osnovnog objekta u okviru urbanističke parcele može se planirati i pomoćni objekat, površine do 30 m2, u skladu sa Odlukom o postavljanju odnosno građenju i uklanjanju pomoćnih objekata na teritoriji Glavnog grada Podgorice (tip1, tip2 i tip3).

min. 40% površine urbanističke parcela mora biti pod zelenilom


49

Maksimalni Indeks zauzetosti 0,4. Maksimalni Indeks izgrađenosti 0,85.

Uslovi za objekte na površinama za stanovanje srednjih gustina

a. postojeći objekti

U okviru namjene stanovanje srednje gustine postojeći objekti se zadržavaju u horizontalnom i vertikalnom gabaritu uz mogućnost izvođenja radova tekućeg održavanja.

Namjena objekta je za stanovanje sa mogućnošću korišćenja prizemlja za

poslovanje. Pretvaranje suterenskih prostora u poslovni prostor moguće je izvršiti ukoliko

visina tih prostora zadovoljava propisanu visinu za poslovne prostore, ima obezbijeđen saobraćajni pristup i dovoljan broj parking mjesta za objekat u cjelosti.

Garaže se ne mogu pretvarati u poslovni prostor; Povećanje vertikalnog gabarita moguće je do spratnosti date u grafičkom dijelu

plana; Građevinska linija prikazana na grafičkom prilogu “Parcelacija i regulacija” odnosi

se na izgradnju novoplaniranih objekata ili ukoliko dođe do uklanjanja postojećeg objekta i izgradnje novog;

Planirana nadgradnja postojećih objekata treba da prati vertikalnu regulaciju objekta, osim u slučaju kad je objekat udaljen na manje od 2 m od susjedne parcele. Ukoliko nema uslova za planiranje slobodnostojećih objekata na adekvatnom rastojanju, predvidjeti spajanje objekata odnosno gradnju dvojnih objekata ili objekata u nizu. Planirana dogradnja mora pratiti zadatu građevinsku liniju.

Postojeći objekti koji su evidentirani u planu bez obzira da li su podignuti sa gradjevinskom dozvolom ili kao bespravni, a čiji su parametri veći od zadatih (veća spratnost, indeks zauzetosti, manja udaljenost od susjedne parcele, položaj u odnosu na planom zadatu gradjevinsku liniju i dr,) kao takvi se mogu zadržati. Zadati parametri važe za novoplanirane objekte ili objekte koji će pretrpjeti totalnu rekonstrukciju, rušenje i gradnja novog objekta. Nadgradnja, u skladu sa planskim parametrima, je moguća uz prethodnu statičku analizu konstruktivnog sistema koja će usloviti primjenu konstruktivnog sistema i materijala koji treba da budu primijenjeni. Svi ovi elementi biće provjereni kroz izradu odgovarajuće tehničke dokumentacije. U slučaju kada je postojeći objekat dotrajao, ili kada se Investitor odluči, objekat se može srušiti po prethodno pribavljenom odobrenju od nadležnog organa i na parceli sagraditi novi prema smjernicama ovog Plana za izgradnju novih objekata.


50

b.Planirani objekti U okviru ove namjene planirana je izgradnja objekata višeporodičnog stanovanja sa djelatnostima.

U prizemlju objekata je planirano poslovanje i komercijalni sadržaji. Daje se mogućnost projektovanja poslovanja i na spratnim etažama uz uslov da maksimalna površina poslovnog prostora u odnosu na stambeni ne bude veći od 30 % ukupne površine objekta. Objekat može biti projektovan u cjelini kao stambeni ukoliko se obezbijedi potreban broj parking mjesta prema smjernicama iz faze saobraćaja. Kota prizemlja dozvoljena je do 1, 20m od kote terena. Parkiranje obezbijediti u okviru objekta ili na otvorenom parking prostoru u okviru

parcele. Površinski parking u okviru urbanističke parcele ne ulazi u indeks zauzetosti;

Gradnju do maksimalne spratnosti moguće je izvoditi fazno,a što treba podržati adekvatnom tehničkom dokumentacijom, svaka faza mora predstavljati arhitektonsku cjelinu.

Maksimalna visina objekta je uslovljena maksimalnim visinama etaža, mjerenim između gornjih kota međuspratnih konstrukcija. Maksimalna visina etaže za stambene objekte je do 3.50m. Ukoliko se prizemlje objekta koristi za poslovanje, maksimalna visina etaže prizemlja je 4.50m.


Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne. Dozvoljena je i izgradnja ravnog krova; krovni pokrivači adekvatni konstruikciji krova i nagibu.

Spratnost objekata data je u grafičkom prilogu i tabeli uz mogućnost izgradnje podruma za garažni prostor, gdje konfiguracija terena to dozvoljava.

Građevinska linija na urbanističkim parcelama na kojima je planirana nova izgradnja definisana je na grafičkom prilogu „ Parcelacija i regulacija“.

Udaljenje objekta od granice susjedne parcele je minimum 2 m. Ukoliko nema uslova za planiranje slobodnostojećih objekata na adekvatnom rastojanju, predvidjeti spajanje objekata odnosno gradnju dvojnih objekata ili objekata u nizu;

Građevinska linija podrumske etaže koja je u funkciji garažiranja može biti na 1,0 m od susjedne parcele;

Ukoliko podrumske i suterenske etaže služe za obezbjeđenje potrebnog kapaciteta mirujućeg saobraćaja unutar parcele i kao takve rasterećuju javne površine istih sadržaja, ne računaju se u bruto razvijenu građevinsku površinu po kojoj se obračunava indeks izgrađenosti. U bruto razvijenu građevinsku površinu ne obračunavaju se tehnički servisni prostori neophodni za funkcionicanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekata, za razliku od ostalih funkcionalnih cjelina (magacini, ostave, poslovni prostori), u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, član 111 .


51

Ukoliko je krov podzemne garaže ozelenjen i parterno uređen njen gabarit ne ulazi u proračun procenta zauzetosti parcele, već se smatra uređenom zelenom površinom;

Zelena površina na krovu garaže ne podrazumijeva samo sadnju travnjaka i formiranje ekstenzivnog tipa zelenog krova, već se mora obezbijediti dovoljna dubina supstrata (1m i više) za sadnju visočijeg drveća i to u nivou kote terena, a ne u izdignutim žardinjerama;

Površinski parking u okviru urbanističke parcele ne ulazi u indeks zauzetosti; U projektovanju objekata koristiti savremene materijale i likovne izraze. U

oblikovnom smislu novi objekti treba da budu uklopljeni u ambijent uz primjenu kvalitetnih materijala i savremenih arhitektonskih rješenja


min. 30% površine urbanističke parcela mora biti pod zelenilom Maksimalni Indeks zauzetosti 0,4. Maksimalni Indeks izgrađenosti 1,2

Uslovi za objekte na površinama za mješovite namjene a) Postojeći objekti Minimalna površina urbanističke parcele je 600 m2 Na parcelama koje su manje od 600m2, zadržavaju se postojeći objekti bez

mogućnosti dogradnje i nadgradnje. Maksimalna BGP prizemlja i objekta data je u tabeli. Urbanističke parcele se mogu udruživati, uz poštovanje planskih parametara datih

za ovu namjenu. Maksimalna spratnost objekta data je u tabeli. U bruto razvijenu građevinsku

površinu ne obračunavaju se tehnički servisni prostori neophodni za funkcionicanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekata, za razliku od ostalih funkcionalnih cjelina ( magacini, ostave, poslovni prostori).

Najveća visina za stambene etaže je do 3,5 m, za garaže i tehničke prostorije je 3 m, a za poslovne etaže je 4.5m računajući izmedu gornjih kota međuspratnih konstrukcija.

Kotu prizemlja dogradnje vezati za kotu prizemlja postojećeg objekta. Da bi se na pravilan način oblikovno i funkcionalno usaglasile intervencije na postojećim objektima potrebno je prilikom definisanja dogradnje i nadgradnje ispuniti sljedeće uslove: Zadržava se postojeća namjena objekata uz mogućnost prenamjene u skladu sa potrebama investitora i pretežnom namjenom:


52

stanovanje i objekti koji ne ometaju stanovanje a koji služe za opskrbljivanje područja,

trgovina,objekti za upravu, kulturu, školstvo, zdravstvenu i socijalnu zaštitu, sport i rekreaciju, vjerski objekti,

ugostiteljstvo i objekti za smještaj turista, objekti komunalnih servisa koji služe potrebama stanovnika.

Prilikom izrade projektne dokumentacije odrediće se precizna namjena objekta u skladu sa navedenim pretežnim namjenama, datim ovim planskim dokumentom, koje su u skladu sa članom 51 Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta/kriterijumima namjene površina/ elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima. Povećanje vertikalnog gabarita moguće je do spratnosti date u grafičkom dijelu plana. Kada je postojeći indeks zauzetosti veći od Planom zadatog, nije dozvoljena dogradnja, a dozvoljava se nadgradnja objekta iznad postojećeg gabarita, uz uslov da se ispoštuje maksimalna BGP. Ukoliko su indeks zauzetosti i indeks izgrađenosti veći od planom zadatih, objekat se zadržava u postojećim gabaritima. Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne a daje se mogućnost projektovanja ravnog krova. Građevinska linija dogranje prema saobraćajnicama, definisana je u grafičkom prilogu „ Parcelacija i regulacija„. Građevinska linija dogradnje prema susjednim parcelama je na min. 3,0m. Planirana nadgradnja postojećih objekata treba da prati vertikalnu regulaciju objekta, osim u slučaju kad je objekat udaljen na manje od 3m od susjedne parcele. Ukoliko nema uslova za planiranje slobodnostojećih objekata na adekvatnom rastojanju, predvidjeti spajanje objekata odnosno gradnju dvojnih objekata ili objekata u nizu. Nadgradnja, u skladu sa planskim parametrima, je moguća uz prethodnu statičku analizu konstruktivnog sistema koja će usloviti primjenu konstruktivnog sistema i materijala koji treba da budu primijenjeni. Svi ovi elementi biće provjereni kroz izradu odgovarajuće tehničke dokumentacije. Građevinska linija podzemne etaže može biti do min. 1,00m do susjedne parcele ili na manju udaljenost uz prethodnu saglasnost susjeda, ali ne može biti veći od 80% površine urbanističke parcele. Ukoliko se ukaže potreba za uklanjanjem objekata i izgradnja novih, novoplanirani objekti moraju ispoštovati zadatu građevinsku liniju kao liniju do koje je dozvoljena gradnja.


53

b) Planirani objekti Minimalna površina urbanističke parcele je 600 m2 Urbanističke parcele se mogu udruživati, uz poštovanje planskih parametara datih

za ovu namjenu. Maksimalna BGP prizemlja i objekta data je u tabeli. Maksimalna spratnost objekta data je u tabeli, uz mogućnost izgradnje podruma

ili suterena za garažni prostor.U bruto razvijenu građevinsku površinu ne obračunavaju se tehnički servisni prostori neophodni za funkcionicanje podzemne garaže i tehnički sistemi objekata, za razliku od ostalih funkcionalnih cjelina ( magacini, ostave, poslovni prostori).

Maksimalna visina objekta je uslovljena maksimalnim visinama etaža, mjerenim između gornjih kota međuspratnih konstrukcija. Maksimalna visina etaža za poslovne objekte je 4.50m a za stambene objekte do 3.50m, računajući izmedu gornjih kota međuspratnih konstrukcija.

U okviru ove namjene planirana je izgradnja pretežno poslovnih objekata, kao i objekata u skladu sa potrebama investitora i pretežnom namjenom: stanovanje i objekti koji ne ometaju stanovanje a koji služe za opskrbljivanje

područja, trgovina,objekti za upravu, kulturu, školstvo, zdravstvenu i socijalnu zaštitu, sport

i rekreaciju, vjerski objekti, ugostiteljstvo i objekti za smještaj turista, objekti komunalnih servisa koji služe potrebama stanovnika. Daje se mogućnost izgradnje stambenog dijela objekta (nije obavezujuća) u

okviru objekta mješovite namjene čija površina u odnosu na poslovni dio ne smije biti veća od 50 % ukupne površine objekta. Investitor se može odlučiti za poslovno stambeni objekat ili poslovni objekat. Obezbijediti potreban broj parking mjesta za objekat u cjelosti prema smjernicama iz faze saobraćaja.

Ukoliko podrumske i suterenske etaže služe za obezbjeđenje potrebnog kapacitetamirujućeg saobraćaja unutar parcele i kao takve rasterećuju javne površine istih sadržaja, ne računaju se u bruto razvijenu građevinsku površinu po kojoj se obračunava indeks izgrađenosti.


Građevinska linija na urbanističkim parcelama na kojima je planirana nova izgradnja definisana je u grafičkom prilogu "Parcelacija i regulacija".

Građevinska linija prema susjednim parcelama je minimum 3,0 m. Ukoliko nema uslova za planiranje slobodnostojećih objekata na adekvatnom rastojanju, predvidjeti spajanje objekata odnosno gradnju dvojnih objekata ili objekata u nizu;

Kota poda prizemlja novoplaniranih objekata je maksimalno na 20 cm od kote konačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta.


54

Ukoliko nema uslova za planiranje slobodnostojećih objekata na adekvatnom rastojanju, predvidjeti spajanje objekata odnosno gradnju dvojnih objekata ili objekata u nizu;

Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne. Dozvoljena je i izgradnja ravnog krova; krovni pokrivači adekvatni konstruikciji krova i nagibu.

Parkiranje obezbijediti u okviru objekta ili na otvorenom parking prostoru u okviru parcele.Površinski parking u okviru urbanističke parcele ne ulazi u indeks zauzetosti;

U izgradnji objekata treba koristiti savremene materijale i likovne izraze. Gradnju do maksimalne spratnosti moguće je izvoditi fazno a što treba podržati

adekvatnom tehničkom dokumentacijom, svaka faza mora predstavljati arhitektonsku cjelinu.

Ukoliko je krov podzemne garaže ozelenjen i parterno uređen njen gabarit ne ulazi u proračun procenta zauzetosti parcele, već se smatra uređenom zelenom površinom.

Zelena površina na krovu garaže ne podrazumijeva samo sadnju travnjaka i formiranje ekstenzivnog tipa zelenog krova, već se mora obezbijediti dovoljna dubina supstrata (1m i više) za sadnju visočijeg drveća i to u nivou kote terena, a ne u izdignutim žardinjerama;


min. 20% površine urbanističke parcela mora biti pod zelenilom Maksimalni Indeks zauzetosti 0,5. Maksimalni Indeks izgrađenosti 1,5

Površine za poljoprivredu U skladu sa Mišljenjem Ministarstva održivog razvoja i turizma pod brojem 104-2255/2, od 20.11.2017.godine, i stava Ministarstva poljoprivrede u okviru namjene “površine za poljoprivredu” nije dozvoljeno formiranje urbanističkih parcela. Poljoprivredne površine su namjenjene prvenstveno poljoprivrednoj proizvodnji ( oranice, bašte, voćnjaci, vinogradi, maslinjaci, livade, pašnjaci, trstice, bare i močvare). U okviru namjene poljoprivredne površine dozvoljava se izgradnja objekata pod sledećim uslovima: Minimalna površina katastarske parcele u okviru ove namjene je 2500 m2; Minimalna širina fronta katastarske parcele je 25 m; U okviru katastarske parcele moguća je organizacija stambenog i ekonomskog

dvorišta, pri čemu stambeno dvorište podrazumijeva površinu do maksimalno 600 m2, a ostatak parcele se tretira kao obradive poljoprivredne površine;

Ukoliko se podzemna etaža koristi za garažiranje i za tehničke prostorije, onda njena površina ne ulazi u obračun BGP;


55

Maksimalna planirana spratnost u okviru ove namjene je S+P+1+Pk. Maksimalna spratnost znači maksimalno datu visinu objekta za prosječnu visinu etaže od 3 m i maksimalnu visinu nadzitka potkrovne etaže od 1,2 m;

Postojeći objekti kod kojih je spratnost manja od maksimalne planirane mogu se nadgraditi do ove spratnosti, pri tom da se ispoštuju zadati planski parametri,građevinska linija min 10m od prilaza parceli, odnosi prema susjednim parcelama, kao i svi propisi iz građevinske regulative;

U okviru ove namjene mogu se planirati objekti koji su u funkciji gazdovanja poljoprivrednim površinama, a sve u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta;

Parkiranje i garažiranje je planirano u okviru vlasničke parcele. Objekte u okviru ove namjene ogranizovati kao slobodnostojeće na parceli; Max. BGP objekta je 250m2. Visina nadzitka potkrovlja može biti maksimalno do 1,20 m. Krovove raditi kose, dvovodne ili viševodne. Dozvoljena je i izgradnja ravnog

krova; krovni pokrivači adekvatni konstruikciji krova i nagibu. Kota prizemlja dozvoljena je do 1, 20m od kote terena. Pored osnovnog objekta u okviru katastarske parcele može se planirati i pomoćni

objekat površine do 30 m2 u skladu sa Odlukom o pomoćnim objektima ( ostave, garaže....).

Katastarske parcele u namjeni Poljoprivredne površine/obradivo zemljište, površine manje od 2500m2 i širine manje od 25m, ne ispunjavaju uslov i na istim nije dozvoljena izgradnja objekata.

Slika Tipsko rješenje za katastarske parcele sa namjenom poljoprivreda


56

Uslovi za željezničku infrastrukturu Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma. Planom je definisan koridor željeznice koji je po zakonu o željeznici, član 4 definisan kao pružni pojas – ''prostor između željezničkih kolosjeka, kao i pored krajnjih kolosjeka, na rastojanju od najmanje 8m, a ako željeznička pruga prolazi u naseljeno mjesto na odstojanju od najmanje 6m, računajući od ose krajnjih kolosjeka''. U skladu sa članom 20 Zakona o željeznici koji glasi: "U infrastrukturnom pojasu, osim u zoni pružnog pojasa, mogu se graditi objekti koji nijesu u funkciji željezničkog saobraćaja, uz saglasnost Organa uprave, koja se izdaje na osnovu mišljenja upravljača infrastrukture i ukoliko je izgradnja tih objekata predviđena prostorno-planskom dokumentacijom. U pružnom pojasu mogu se postavljati kablovi, električni vodovi niskog napona za osvjetljavanje, telegrafske i telefonske vazdušne linije i vodovi, postrojenja, vodovodni, kanalizacioni cjevovodi i slični objekti i postrojenja na osnovu saglasnosti Organa uprave koja se izdaje na osnovu mišljenja upravljača infrastrukture. Napomena: U prvom nacrtu koje je obrađivač dostavio na mišljenje, pružni pojas je bio neznatno sužen na KP 6653 i KP 6683/1, kako bi obuhvatio kompletno izvedene objekte. U skladu sa Mišljenjem Željezničke infrastrukture Crne Gore (negativno mišljenje), broj 755 od 31.01.2018.godine, koridor pružnog pojasa je korigovan na odstojanju od najmanje šest metara, računajući od ose krajnjih kolosjeka u čitavoj svojoj dužini, čime je prouzrokovano uklanjanje objekata na KP 6653 i dijela objekta (terase) na KP 6683/1. SMJERNICE ZA PRIPREMU KONKURSNOG RJEŠENJA PARK ŠUME DAJBABSKA GORA Kontaktim planom DUP "Dajbabska gora" je planirana razrada Dajbabske Gore Konkursnim rješenjem, te je preporuka predmetnog planskog dokumenta da se UP Z1 i UP Z2 priključe prilikom razrade konkurskog rješenja (park šume sa sportsko-rekreativnim sadržajima (npr. pješačke i biciklističke staze, vidikovci...) i time sagleda i da rješenje kompletnog prostora, obzirom da isti čini posebnu ambijentalnu i prirodnu vrijednost područja. Usvojeno urbanističko-arhitektonsko idejno rješenje putem javnog konkursa predstavljaće sastavni dio plana. U sklopu priprema materijala za organizaciju javnog konkursa park šume neophodno je izraditi Detaljnu studiju predjela ( Metodologija izrade je data u Priručniku o načinu izrade plana predjela, MORT, jun 2014). Studija predjela će između ostalog dati i smjernice za pošumljavanje prostora kako ne bi došlo do gubitka identiteta predjela koji je već kao matrica postavljen u zelenoj infrastrukturi Podgorice (Park šuma Zlatica, Tološka šuma, Gorica, Ljubović itd.),


57

odrediti prostore vizura, odnos prema okruženju, nagibe i površine koje su ranjive i na kojima se intervencije moraju pažljivo preduzimati kao i pogodne prostore na kojima je moguće formiranje privlačnih centara i različitih sadržaja. Detaljna studija predjela obuhvata analizu manjeg područja ili lokacije, kao i za detaljne prostorne planove infrastrukturnih projekata - saobraćajnica, dalekovoda i sl., kroz analizu planiranog koncepta razvoja i zaštite predjela i daje smjernice za razvoj, zaštitu i unapređenje predjela. Detaljna studija predjela osim procjene karaktera predjela i identifikacije predionih elemenata unutar predmetnog područja obuhvata i segmente plana predjela. Detaljna studija predjela se radi prema istoj metodologiji kao i Studija i Plan predjela s tom razlikom što se ona spušta do nivoa predionih elemenata kao najmanje, osnovne jedinica predjela. Detaljnija studija/analiza predjela, područja ili lokacije obuhvata:

• identifikaciju predionih elementa; • prepoznavanje značajnih predionih elemenata, pejzaža i vizura; • vrednovanje predionih elemenata; • procjenu ranjivosti; • procjenu pogodnosti za razvoj predjela.

Detaljna studija predjela treba da pruži: 1. Koncept razvoja i zaštite predjela - odluke o razvoju i zaštiti na osnovi usklađenih ciljeva; 2. Smjernice za razvoj i zaštitu, smjernice za bufer zone, smjernice za očuvanje, sanaciju predjela, smjernice za širenje naselja i sl. Detaljnom studijom predjela kao i Programskim zadatkom će se odrediti lokacije privlačnih centara na kojima je potrebno izvršiti pejzažnu taksaciju. (Metodologija izrade je data u Priručniku o načinu izrade plana predjela , MORT, jun 2014). Tokom izrade Detaljne studije predjela i definisanja preciznog obuhvata za pejzažnu taksaciju, a na osnovu pouzdane i kvalitetnije geodetske podloge sa svim relevantnim elementima pejzaža, izvršiće se provjera kvaliteta, visine, gustine i tip vegetacije prikupljanjem podataka i snimanjem stanja na terenu. Dati preporuke i smjernice za zaštite kao i buduće mjere njege kao i program razvoja predjela. Zaštita identiteta i karaktera predjela na određenoj lokaciji vrši se pejzažnom taksacijom. Tokom izrade projektne dokumentacije – Konkursnog rješenja neophodno je izvršiti pejzažnu taksaciju lokacije sa predlogom mjera zaštite postojećeg biljnog fonda. Metodologija po kojoj će se raditi pejzažna taksacija je „Trees in relation to construction -British Standards“ prilagođena crnogorskim standardima i praksom pejzažnih arhitekata kod nas objavljena je u Priručniku o načinu izrade plana predjela, MORT, jun 2014.


58

Na osnovu analize predjela i pejzažne taksacije može se početi sa izradom konkursnog rješenja. Analizom vegetacije i ocjenom stanja će se dobiti nekoliko kategorija zelenila:

• zelenilo visokog kvaliteta koje se zadržava i na tom prostoru nijesu moguće intervencije, čiji je očekivani životni vijek još 40 godina, Kategorija „A“;

• zelenilo visokog kvaliteta koje se procjenjuje na životni vijek od 20 godina, Kategorija „B“;

• zelenilo nižeg kvaliteta čiji se životni vijek procjenjuje na manje od 10 godina i mlađe drveće koje se može presađivati, Kategorija „C“;

• zelenilo koje se uklanja, Kategorija „R“. Tek nakon ovako urađene studije, dobiće se prostori na kojima su moguće intervencije u prostoru i gdje novi sadržaji neće narušiti karakter predjela i može se pristupiti izradi konkursnog rješenja. Sadržaji koji se preporučuju su sledeći:dječja igrališta, vidikovci, sprave za rekreaciju i gimnastiku na otvorenom, mjesta za pravljenje roštilja, manji caffe-i na otvorenom, pješačko-biciklistička staza koja svojom širinom omogućava prolaz interventnih vozila. Uslovi za arhitektonsko oblikovanje i materijalizaciju objekata U načinu projektovanja i izgradnje objekata ovog tipa potrebno je pratiti elemente reljefa i konfiguracije terena: Oblikovanje objekata treba da bude u skladu sa njihovom namjenom i sa

strukturama iz neposrednog okruženja u pogledu osnovnih parametara forme i principa organizovanja fizičke sredine;

Prilikom oblikovanja objekata voditi računa o jednostavnosti proporcija i forme, prilagođenosti forme topografiji terena, prilagođenosti klimatskim uslovima i upotrebi autohtonih materijala, uz postovanje načela jedinstva ambijenta.

Materijalizacijom objekata obezbjediti ambijentalna svojstva područja kroz upotrebu autohtonih elemenata i savremenih materijala, čija boja, tekstura i ostala vizuelna svojstva afirmišu ambijentalne kvalitete predmetnog prostora a u isto vrijeme obezbjeđuju potrebnu zaštitu objekata.

Krovove objekata oblikovati u skladu sa karakterom i volumenom objekta. Preporučuju se kosi krovovi, dvovodni iii viševodni, kao i zasvedene forrne u

skladu sa oblikovanjem objekta i primjenjenim materijalima, a kod komplikovanijih formi objekata i kombinovani.

Krovovi objekata mogu se planirati i kao ravni, prohodni ili neprhodni sa svim potrebnim slojevima izolacije

Nagib krovnih ravni je u funkciji odabranog krovnog pokrivača. Maksimalni nagib krova je 25º. Krovni pokrivač je crijep, eternit, tegola, lim ili neki drugi kvalitetan materijal.


59

URBANISTIČKO TEHNIČKI USLOVI ZA NESMETANO KRETANJE LICA SA SMANJENOM POKRETLJIVOŠĆU Kretanje lica sa posebnim potrebama omogućiti projektovanjem oborenih ivičnjaka na mjestu pješačkih prelaza, kao i povezivanjem rampom denivelisanih prostora, obezbjeđenjem dovoljne širine, bezbjednih nagiba i odgovarajućom obradom površina, a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom „ Službeni list Crne Gore“, br.48/13 i 44/15. Potrebno je omogućiti pristup lica sa posebnim potrebama u sve objekte koji svojom funkcijom podrazumjevaju prisustvo građana koji nisu zaposleni u radnim organizacijama. Kroz objekte u kojima je omogućen rad licima sa posebnim potrebama neophodno je obezbjediti nesmetano kretanje kolica, pristup u odgovarajuće dimenzionisane liftove i sanitarne prostorije. Rampa za savladavanje visinske razlike do 120cm, u unutrašnjem ili spoljašnjem prostoru može imati dopušteni nagib do 1:20(5%), a izuzetno, za visinsku razliku do 76cm, dopušteni nagib smije biti do 1:12(8,3%). Predvidjeti angažovanje lica sa posebnim potrebama u tehnološkim cjelinama gdje je to moguće. URBANISTIČKO – TEHNIČKI USLOVI ZA IZGRADNJU I REKONSTRUKCIJU SAOBRAĆAJNICA OPŠTI USLOVI ZA IZGRADNJU OBJEKATA Tehničku dokumentaciju raditi u skladu sa odredbama ovog Plana, važećom tehničkom regulativom, zakonima, pravilnicima i standardima koji regulišu ovu oblast. Svi putevi utvrđeni Planom su javni putevi i moraju se projektovati po propisima za javne puteve, uz primenu odgovarajućih standarda (poprečni profil puta, situacioni i vertikalni elementi trase, elementi za odvodnjavanje, saobraćajna oprema, signalizacija). Kako su u pitanju putevi različitih rangova i različitog značaja – parametri iz propisa koji će se primijeniti, određivaće se u svakom pojedinačnom slučaju projektnim zadatkom. Procedure na projektovanju i građenju saobraćajne infrastrukture, instalacija tehničke infrastrukture i regulacija vodotokova, je potrebno objedinjavati. Pored obaveznih uslova od nadležnih institucija, zaduženih na državnom nivou za poslove saobraćaja, za sve radove na izgradnji i rekonstrukciji saobraćajne infrastrukture na području Plana potrebno je pribaviti uslove zaštite prirode i kulturnih dobara od nadležnih institucija.


60

POSTOJEĆE I PLANIRANE SAOBRAĆAJNICE Osovine saobraćajnica, analitičko-geodetski elementi za obilježavanje krivina, karakteristični poprečni profili, širine saobraćajnica, radijusi krivina i orjentacione kote raskršća za svaku saobraćajnicu naznačeni su na grafičkim prilozima ovih uslova. Koordinate presjeka osovina saobraćajnica i koordinate tjemena krivina definisane su u apsolutnom koordinatnom sistemu XOYZ i date su uz grafički prilog. Prije izrade Glavnog projekta potrebno je izvršiti geodetsko snimanje u razmjeri 1:250, te podužne profile saobraćajnica prilagoditi terenu i okolnim objektima uz obavezno postizanje podužnih i poprečnih nagiba potrebnih za odvođenje atmosferskih voda. a priključke kotama izvedenih saobraćajnica. Rješenja saobraćajnica uraditi na osnovu grafičkog priloga sa geometrijskim elementima situacionog plana, nivelacionim kotama i predloženim normalnim poprečnim profilima saobraćajnica. Priključke prilagoditi kotama izvedenih saobraćajnica. Osnova za usvajanje podužnih profila saobraćajnica je osim orjentaciono datih kota nivelete, stvarno stanje na terenu. Sabirne saobraćajnice projektovati, po mogućnosti, da maksimalni podužni nagib ne prelazi i=12%. Pristupne saobraćajnice projektovati, po mogućnosti, da maksimalni podužni nagib ne prelazi i=12%. Vertikalna zaobljenja nivelete izvesti u zavisnosti od ranga saobraćajnice, odnosno računske brzine. Vitoperenje kolovoza se vrši oko osovine. U slučaju otežanog vitoperenja, moguće je kolovoz izvesti sa kontra nagibom, ali u skladu sa propisima za projektovanje gradskih saobraćajnica Oivičenje kolovoza prema trotoarima projektovati ivičnjacima 20/24cm (24/24 cm) od betona MB 50. Priključenje parcela na kolske saobraćajnice treba riješiti u nivou kolovoza ili oborenim ivičnjacima. Na svim djelovima puta gdje razlozi bezbjednosti zahtijevaju potrebno je postaviti odbojne grede. Trotoare uraditi od betona ili od prefabrikovanih betonskih behaton elemenata. Na svim djelovima trotoara, gdje može doći do padanja pješaka niz veće padine, potrebno je postaviti zaštitne ograde.


61

Na parking prostorima predvidjeti zastore od prefabrikovanih betonskih raster elemenata sa zatravljenim spojnicama (odnos betona i trave 30 : 70) ili od betonskih behaton elemenata. Na parking prostorima predvidjeti drvoredne zasade. Sadnju vrštiti na svaka 2 do 3 parking mjesta sa minimalnim rastojanjem između sadnica od 5m u zavisnosti od biljne vrste. Koristiti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane sadnice min. visine 3 m, prsnog obima stabla min.12 – 14 cm, sa pravim stablom čistim od grana do visine od 2,2 m (kod lišćarskih vrsta). Korisrititi autohtone i odomaćene vrste drveća bujne krošnje, otporne na aerozagađenja i uslove sredine. Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjacima treba izvesti rampe za kretanje lica sa otežanim kretanjem a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom (Član 115). Pri realizaciji pješačkih prelaza za potrebe savlađivanja visinske razlike trotoara i kolovoza invalidskim kolicima, predvidjeti izgradnju rampi poželjnog nagiba do 5%, maksimum do 8,5%, čija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30 m. Autobuska stajališta projektovati kao izdvojene niše u ravni kolovoza. Kolovoznu konstrukciju sračunati na osnovu ranga saobraćajnice, odnosno pretpostavljenog saobraćajnog opterećenja za period od 20 godina, strukturi vozila koja će se po njoj kretati i geološko-geomehaničkog elaborata iz kojeg se vidi nosivost posteljice prirodnog terena a prema metodi JUS.U.C.012. Predviđa se fleksibilna kolovozna konstrukcija s habajućim slojem od asfalt betona. Na djelovima saobraćajnica sa većim nagibom završni sloj raditi od mikroasfalta ili od agregata eruptivnih svojstava kako bi se izbjeglo klizanje i proklizavanje pneumatika vozila pri nepovoljnim vremenskim uslovima ili pri neprilagođenoj brzini. Odvodnjavanje atmosferskih voda riješiti atmosferskom kanalizacijom u skladu sa mogućim tehničkim rješenjem. Površine gdje nije predviđena kišna kanalizacija projektovati u nivou terena što bi omogućilo odvodnjavanje površinskih voda u zelene površine. Duž ovih površina se mogu predvidjeti zelene ograde (ograda od živice) kako bi površinske vode mogle da se prelivaju u zelene površine. Prilikom izrade glavnog projekta moguće su manje korekcije trase i poprečnog profila u smislu usklađivanja sa postojećim stanjem i u cilju postizanja boljih saobraćajno-tehničkih rješenja. Prije izvođenja saobraćajnica izvesti sve potrebne ulične instalacije koje su predviđene planom, a nalaze se u poprečnom profilu.. Glavni projekti uličnih instalacija su posebni projekti, a rade se na osnovu uslova nadležnih institucija i ovog plana.


62

Hidrotehničke instalacije projektovati u skladu sa uslovima koje propiše nadležno preduzeće JP ''Vodovod i kanalizacija''. Javnu rasvjetu projektovati u skladu sa Preporukama za projektovanje, izvođenje i održavanje javne rasvjete. Horizontalnu, vertikalnu i turističko-informativnu saobraćajnu signalizaciju uraditi u skladu sa odredbama Zakona o bezbjednosti saobraćaja na putevima. Ograde, drveće i zasadi pored puteva podižu se tako da ne ometaju preglednost puta i ne ugrožavaju bezbjednost saobraćaja. Radi zaštite puteva od spiranja i odronjavanja, potrebno je kosine useka, zaseka i nasipa, kao i druge kosine u putnom zemljištu ozeleniti travom, šibljem i drugim autohtonim rastinjem koje ne ugrožava preglednost puta. POSEBNI USLOVI Tehnička dokumentacija za rekonstrukciju i izgradnju saobraćajnica treba da sadrži sve prema važećem Pravilniku o načinu izrade i sadržini tehničke dokumentacije. Svi djelovi tehničke dokumentacije moraju biti međusobno usaglašeni. Projektnu dokumentaciju uraditi u skladu sa UTU–ima, kao i u skladu sa uslovima javnih preduzeća za oblast infrastrukture, važećim tehničkim propisima, normativima i standardima za projektovanje, izgradnju i korišćenje ove vrste objekata a shodno Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata (“Sl. list CG”, broj 51/08, 40/10, 34/11, 40/11, 35/13) i na osnovu projektnog zadatka Investitora. Projektom organizacije i uređenja gradilišta predvidjeti odvoz viška iskopanog materijala na deponiju utvrđenu od strane Komunalnog preduzeća. Shodno Članu 93 Zakonu o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. list CG broj 51/08, 40/10, 34/11, 39/13), građevinska dozvola izdaje se rješenjem na osnovu idejnog, odnosno glavnog projekta sa izvještajem o izvršenoj reviziji, izrađenih u 10 primjeraka od kojih su 7 u zaštićenoj digitalnoj formi, saglasnosti, mišljenja i drugih dokaza utvrđenih posebnim propisima, dokaza o osiguranju od odgovornosti investitora i provrednog društva koje je izradilo, odnosno revidovalo projekat i dokaza o pravu svojine, odnosno drugom pravu na građevinskom zemljištu ili dokaza o pravu građenja, odnosno drugom pravu na objektu ako se radi o rekonstrukciji objekta i kopije plana. Shodno Članu 91 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. list CG br.51/08, 40/10, 34/11), Investitor je dužan pribaviti dozvolu za gradnju od nadležnog organa. Nadležni Organ zadužen za izdavanje urbanističko-tehničkih uslova mora pribaviti tehničke uslove za projektovanje od strane Upravljača infrastrukture – ŽICG AD-


63

Podgorica a pri izdavanju građevinske dozvole mora pribaviti i saglasnost od Organa uprave – Direkcije za željeznice koja se izdaje na osnovu mišljenja Upravljača infrastrukture, što je u skladu sa članom 20 Zakona o željeznici koji glasi: U infrastrukturnom pojasu, osim u zoni pružnog pojasa, mogu se graditi objekti koji nijesu u funkciji željezničkog saobraćaja, uz saglasnost Organa uprave, koja se izdaje na osnovu mišljenja Upravljača infrastrukture i ukoliko je izgradnja tih objekata predviđena prostorno-planskom dokumentacijom. U pružnom pojasu mogu se postavljati kablovi, električni vodovi niskog napona za osvjetljavanje, telegrafske i telefonske vazdušne linije i vodovi, postrojenja, vodovodni, kanalizacioni cjevovodi i slični objekti i postrojenja na osnovu saglasnosti Organa Uprave koja se izdaje na osnovu mišljenja Upravljača infrastrukture. USLOVI ZA IZGRADNJU ELEKTROENERGETSKIH OBJEKATA Transformatorske stanice 10/0,4kV na području Plana Nove transformatorske stanice trebaju biti u skladu sa tehničkim uslovima Operatora distributivnog sistema. Predviđene trafostanice su montažno-betonski tipski objekti sa srednjenaponskim postrojenjem u SF6 tehnologiji sa stepenom izolacije 24 kV. Trafostanica treba da bude bar jedan put prolazna na strani srednjeg napona. Primarni namotaj transformatora 10 kV treba da bude prespojiv na napon 20 kV. U posebnom slučaju trafostanica se može ugraditi i u objekat. Kada je u pitanju smještanje trafostanice unutar objekata, ne treba predviđati smještaj u podrum, suteren i slično, bez posebne saglasnosti stručne službe Operatora distributivnog sistema. Kada se transformatorska stanica izvodi kao slobodnostojeći objekat, zahvaljujući savremenom kompaktnom dizajnu, spoljni izgled objekta može biti u potpunosti prilagođen zahtjevima urbanista, tako da zadovoljava urbanističke i estetske uslove, odnosno da se potpuno uklapa u okolni prostor. Zidovi TS 10/0,4kV treba da budu sa ugrađenim zvučno-izolacionim materijalom koji će ograničiti nivo buke. Za TS 10/0,4kV propisan je maksimalni nivo buke od 30db danju i 35db noću.

Ukoliko se TS 10/0,4 kV gradi na javnoj površini u zoni raskrsnice, njen položaj mora biti takav da ne ugrožava preglednost, bezbjednost i komfor kretanja svih učesnika u saobraćaju.

Svim trafostanicama 10/0,4kV potrebno je obezbjediti pristupni put minimalne širine 3m do najbliže javne saobraćajnice za pristup teretnog vozila.


64

Do trafostanica 10/0,4kV omogućiti priključenje elektroenergetskih vodovode 1kV i 10kV u vidu podzemnih vodova.

Izgradnja 10kV kablovske mreže Kompletnu novu mrežu 10kV izvesti podzemno kablovima XHE 49-A 1x240/25mm2, 12/20kV ili sličnim uz saglasnost stručne službe Operatora distributivnog sistema. Kablove polagati slobodno u kablovski rov dubine najmanje 0,8 m a širine prema broju kablova. Na mjestima prolaza kabla ispod kolovoza saobraćajnica, kao i na svim onim mjestima gdje se može očekivati povećano mehaničko opterećenje kabla (ili kabl treba izolovati od sredine kroz koju prolazi), kablove postaviti kroz kablovsku kanalizaciju, smještenu u rovu dubine 1,0 m. Ukoliko to zahtjevaju tehnički uslovi stručne službe Operatora distributivnog sistema zajedno sa kablom (na oko 0,4m dubine) u rov položiti i traku za uzemljenje, Fe/Zn 25x4 mm. Duž trasa kablova ugraditi standardne oznake koje označavaju kabl u rovu, promjenu pravca trase, mjesta kablovskih spojnica, početak i kraj kablovske kanalizacije, ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kabla sa drugim kablovima i ostalim podzemnim instalacijama. Pri izvođenju radova preduzeti sve potrebne mjere zaštite radnika, građana i vozila, a zaštitnim mjerama omogućiti odvijanje pješačkog i motornog saobraćaja. Izgradnja niskonaponske mreže Nove niskonaponske mreže i vodove izvesti kao kablovske (podzemne), uz korišćenje kablova tipa PP00 (ili XP00, zavisno od mjesta i načina polaganja), ukoliko stručna služba Operatora distributivnog sistema ne uslovi drugi tip kabla. Mreže predvidjeti kao trofazne, radijalnog tipa. Što se tiče izvođenja niskonaponskih mreža i vodova, primjenjuju se uslovi već navedeni pri izgradnji kablovske 10 kV mreže. Razvodna mreža niskog napona će se izvesti kao kablovska, radijalna, sa tipski odabranim elementima:

- kabal tipa PP00-A 4x120 (150) mm2 aluminijum za razvodne vodove; - kabal PP00-A 4x25mm2 / PP00 4x16 mm2 za priključne vodove i javno

osvjetljenje; - NKRO-6 samostojeći razvodni poliesterski ormar sa 6 izvoda, IK10, IP 54; - NKRO-4 samostojeći razvodni poliesterski ormar sa 4 izvoda, IK10, IP 54; - MRO i PMO prema TP 2 EPCG.


65

Zaštitu od opasnog napona dodira izvesti sistemom zaštitinog uzemljenja sa zajedničkim uzemljivačem i dodatnom mjerom zaštite pomoću zaštitnih uređaja diferencijalne struje sa i bez automatskog restarta. Zaštitu od prenapona izvesti koordinacijom prenaponske zaštite na NN strani, u NKRO, PMO i GRO. Pri polaganju kablova voditi računa da sva eventualna ukrštanja, približavanja ili paralelna vođenja kablova sa drugim podzemnim instalacijama budu izvedena u skladu sa važećim propisima i preporukama. Međusobni razmak energetskih kablova niskog napona ne smije biti manji od 7 cm, pri paralelnom vođenju, odnosno 20 cm pri međusobnom ukrštanju. Kod paralelnog polaganja 10 kV kablova sa niskonaponskim kablovima, isti moraju biti odvojeni opekama, a minimalni međusobni razmak mora iznositi 10 cm. Pri ukrštanju energetskih kablova istog ili različitog naponskog nivoa razmak između energetskih kablova treba da iznosi najmanje 20 cm. Nije dozvoljeno paralelno vođenje kabla ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi (osim pri ukrštanju). Horizontalni razmak između kabla i vodovodne ili kanalizacione cijevi treba da iznosi najmanje 0,40 m. Pri ukrštanju kablovi mogu biti položeni ispod ili iznad vodovodne ili kanalizacione cijevi, uz rastojanje od 0,3 m. Ukoliko ovi razmaci ne mogu biti postignuti, tada energetski kabl treba položiti kroz zaštitnu cijev. Pri paralelnom vođenju kablovskog sa telekomunikacionim kablom najmanji dozvoljeni horizontalni razmak iznosi 0,5 m. Ukrštanje energetskog i telekomunikacionog kabla izvesti uz međusobni razmak od 0,50 m, s tim što se energetski kabal polaže ispod telekomunikacionog kabla. Ugao ukrštanja treba da bude bliži 90, ali ne manje od 45. Energetske kablove pored zidova i temelja zgrada treba polagati na rastojanju od najmanje 30 cm. Ako pored zgrade postoji trotoar onda kabal mora da bude van trotoara. Tehnički uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji priključka objekata na niskonaponsku mrežu definisani su Tehničkom preporukom TP-2 Elektroprivrede Crne Gore. Izgradnja spoljnog osvjetljenja Svim saobraćajnicama na području Plana treba odrediti svjetlotehničku klasu u skladu sa standardom EN 13201 i preporukama CIE i na osnovu istih vršiti projektovanje osvjetljenja.


66

Kao nosače svetiljki koristiti metalne stubove, pocinkovane u toplom postupku, minimalnog nanosa cinka od 70 mikrona, a prema standardu EN 10025-S235JR predviđene za montažu na pripremljenim betonskim temeljima, tako da se po potrebi mogu demontirati. Temelje birati prema nosivosti tla definisano kroz projektni zadatak, UTU ili geološka ispitivanja tla. Svjetiljke i stubovi treba da budu fabrički ofarbani tečnim ili suvim postupkom odgovarujućeg nanosa koji će obezbijediti adekvatnu zaštitu stubova i svjetiljki prema zahtijevu pejzažnog arhitekte. Pri odabiru stubova voditi računa i o izdržljivosti na udare vjetra, a kao parametre koristiti vrijednosti HMZ dostupne za Opštinu Podgorica i u skladu sa istim birati mehaničku čvrstoću, presjek i debljinu zida stuba. Napajanje javnog osvjetljenja izvoditi kablovski (podzemno), uz primjenu standardnih kablova (PP 00 4x25 mm², 0,6/1 kV za ulično osvjetljenje i PP 00 3(4)x16 mm²; 0,6/1 kV za osvjetljenje u sklopu uređenja terena. Pri projektovanju instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata poseban značaj dati i estetskom izgledu instalacije osvjetljenja. Pri projektovanju osvjetljenja javnih površina i fasada posebno voditi računa o svjetlosnom zagađenju i isto svesti na najniži mogući nivo. Maksimalno dozvoljeni pad napona u instalaciji osvjetljenja, pri radnom režimu, može biti 5%. Kod izvedene instalacije moraju biti u potpunosti primjenjene mjere zaštite od električnog udara (zaštita od direktnog i indirektnog napona). U tom cilju, mora se izvesti polaganje zajedničkog uzemljivača svih stubova instalacije osvjetljenja, polaganjem trake FeZn 25x4mm i njenim povezivanjem sa stubovima i uzemljenjem napojnih trafostanica. Obezbjediti selektivnu zaštitu kompletnog napojnog voda i pojedinih svjetiljki. Obezbjediti mjerenje utrošene električne energije. Komandovanje uključenjem i isključenjem javnog osvjetljenja obezbjediti preko centralnog kontrolnog mjesta uređaja za upravljanje osvjetljenjem koje će omogućiti uvid u radno stanje i funkcionalnost svih predspojnih uređaja, što će značajno smanjiti troškove održavanja i povećati nivo energetske efikasnosti. Za polaganje napojnih vodova važe isti uslovi kao i kod polaganja ostalih niskonaponskih vodova. Pri projektovanju javne rasvjete koristiti Preporuke za projektovanje, izvođenje i održavanje rasvjete na području Glavnog grada, (mart. 2016.god.). Mjere energetske efikasnosti Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju ili primjenu niskoenergetskih zgrada, unaprijeđenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode koriscenjem solarnih panela za zagrijavanje, unaprijeđenje rasvjete upotrebom izvora svjetla sa malom instalisanom snagom (LED), koncepta inteligentnih zgrada (upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošaca sa centralnog mjesta). Sve


67

nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti pri izgradnji objekata na području zahvata. Kada su u pitanju obnovljivi izvori energije, posebno treba naglasiti potencijalnu primjenu energije direktnog sunčevog zračenja. Sunčeva energija se kao neiscrpan izvor energije u zgradama koristi na tri načina: 1. pasivno - za grijanje i osvjetljenje prostora, 2. aktivno - sistem kolektora za pripremu tople vode, 3. fotonaponske sunčane ćelije za proizvodnju električne energije. Na ovom području postoje mogućnosti za sva tri načina korišćenja sunčeve energije – za grijanje i osvjetljavanje prostora, grijanje vode (klasični solarni kolektori) i za proizvodnju električne energije (fotonaponske ćelije). U ukupnom energetskom bilansu kuća važnu ulogu igraju toplotni efekti sunca. U savremenoj arhitekturi puno pažnje posvećuje se prihvatu sunca i zaštiti od pretjeranog osunčanja, jer se i pasivni dobici toplote moraju regulisati i optimizovati u zadovoljavajuću cjelinu. Ako postoji mogućnost orijentacije kuće prema jugu, staklene površine treba koncentrisati na južnoj fasadi, dok prozore na sjevernoj fasadi treba maksimalno smanjiti da se ograniče toplotni gubici. Pretjerano zagrijavanje ljeti treba spriječiti sredstvima za zaštitu od sunca, pokretnim sunčanim zastorima od materijala koji sprečavaju prodor UV zraka koji podižu temeperaturu, usmjeravanjem dnevnog svjetla, zelenilom, prirodnim provjetravanjem i sl. Savremeni tzv. “daylight” sistemi koriste optička sredstva da bi podstakli refleksiju, lomljenje svjetlosnih zraka, ili za aktivni ili pasivni prihvat svjetla. Savremene pasivne kuće danas se definišu kao građevine bez aktivnog sistema za zagrijavanje konvencionalnim izvorima energije. Za izvedbu objekata uz navedene energetske mjere potrebno je primjenjivati (uz prethodnu pripremu stručnu i zakonodavnu) Direktivu 2002/91/EC Evropskog parlamenta (Directive 2002/91/EC of the European Parliament and of the Council of 16 December 2002 on the energy performance of buildings (Official Journal L 001,04/01/2003) o energetskim svojstvima zgrada, što podrazumijeva obavezu izdavanja certifikata o energetskim svojstvima zgrade, kome rok valjanosti nije duži od 10 god. Korišćenje solarnih kolektora se preporučuje kao mogućnost određene uštede u potrošnji električne energije, pri čemu se mora povesti računa da ne budu u koliziji sa karakterističnom tradicionalnom arhitekturom. Za proizvodnju električne energije pomoću fotonaponskih elemenata, potrebno je uraditi prethodnu sveobuhvatnu analizu tehničkih, ekonomskih i ekoloških parametara.


68

SMJERNICE I URBANISTIČKO - TEHNIČKI USLOVI HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE U dijelu projektovanog stanja hidrotehničkih instalacija prikazano je kako se izvršilo dimenzionisanje instalacija za: vodovodnu mrežu,fekalnu i atmosfersku kanalizaciju kao i izbor matarijala za ugradnju, odnosno izbor prečnika cjevovoda. VODOVOD Shodno prethodnom za izradu vodovodne mreže planirani su cijevi od PEVG od PE100 za radne pritiske od 10 bara. Za urbanističko tehničke uslove za projektovanje opštih spoljašnjih vodovodnih instalacija daju se sljedeće preporuke:

U vodovodnu mrežu ugrađivati PEHD (polietilen visoke čvrstoće) za manje prečnike i DCI (daktilni liv) za veće prečnike cijevi, ovdje se radi o manjim prečnicima pa je potrebno ugraditi PEHD cjevovod.

Pritisak u distribucionoj vodovodnoj mreži ne smije prelaziti u principu 6 bara . Na dovodne cjevodode većeg profila zabranjeno je priključenje potrošača. Potrebno je da minimalni prečnik bude 90mm kad se vodovodna mreža koristi

ujedno kao i vanjska hidrantska mreža Razmak hidranata treba da bude minimalno 50m i da se ugrađuju nadzemni

hidranti. Priključke treba ugrađivati preko standardizovanih šahtova sa vodomjerima i

svaka stambena ili poslovna jedinica treba imati vlastiti vodomjer. U slučaju više jedinica u jednom objektu, potrebno je ugraditi vodomjer posebno za svaku jedinicu, van stambenih jedinica da su pristupni za očitanje.

Uskladiti položaj vodovodnih instalacija sa drugim podzemnim instalacijama Visinsko rastojanje između vodovodnih cijevi i ostalih instalacija na mjestima

njihovog ukrštanja ne smije biti manje od 50cm. Ukoliko je manje rastojanje vodovodnu cijev je potrebno zaštititi na odgovarajući način.

Horizontalno rastojanje od vodovodne cijevi ne smije biti manje od 80 cm. Ukoliko je rastojanje manje vodovodnu cijev je potrebno zaštititi na odgovarajući način.

Na najnižim tačkama cjevovoda predvidjeti mjesta za ispiranje (muljni ispust ili hidrant).

Za PE i PVC, plastične cijevi, potrebno je ugraditi traku za identifikaciju trase cjevovoda.

Debljina nadsloja iznad cjevovoda ne smije biti manja od 0,8 m. Ako je manji nadsloj od navedenog, potrebno je cjevovod termički zaštititi, a dubina iskopa ne smije biti veća od 2,0m (zbog opterećenja i održavana).

Trasu cjevovoda predvidjeti u pojasu ulica ili trotoara ili kad god je to moguće uzelenom pojasu ulica.


69

FEKALNA KANALIZACIJA Ulična mreža fekalne kanalizacije, planirana je da se gradi od PVC cijevi klase u zavisnosti od dubine ukopavanja, ili od PEVG korugovanih cijevi. Na na mjestima priključaka i na rastojanju od 50m planirana je izgradnja revizionih okana sa liveno-gvozdenim poklopcima i propisnim penjalicama. Za urbanističko tehničke uslove za projektovanje fekalne kanalizacije daju se sljedeće preporuke:

Predviđeni kanalizacioni sistem je separacioni, striktno je potrebno razdvojiti fekalne otpadne vode i atmosferske otpadne vode;

U kanalzacionu mrežu se ugrađuju PC, PE (polietilen), PEVG-koruigovane cijevi; Minimalni, odnosno makimalni pad u kanalizacionoj mreži iznosi 2‰ i 6%

respektivno vodeći računa o prečnicima cijevi; Na svim vertikalnim i horizonalnim lomovima, mjestima promjene prečnika i

priključenja kanalizacionih cijevi, potrebno je predvidjeti revizione šahtove; Na kanalizacionim cijevima u pravcu, razmak šahtova predvidjeti na

maksimalnom rastojanju od 50m;

Prečnik za kolektore usvojiti minimalnog prečnika od 300mm, a za ostale kanalizacione vodove minimalan prečnik od 200 mm, sa okrugim profilima maksimalnog stepena popunjenosti do 70%, u iznimnim slučajevima do 80%;

Na mjestima ukrštanja kanalizacione i vodovodne mreže, kanalizacionu cijev postaviti ispod vodovodne sa minimalnim visinskim razmakom od 0.5m, a u slučaju manjeg visinskog razmaka postaviti adekvatnu zaštitu vodovodne cijevi;

Minimalne dubine iskopa odrediti tako da se zadovolji stabilnost i zaštita kanalizacionog kolektora, u slučaju priključenja podrumskih i suterenskih prostora odrediti minimalnu dubinu iskopa od 1.5m, a maksimalna dubina iskopa ne bi trebala da prelazi 3.5m;

Ne upuštati kišnicu u fekalnu kanalizaciju; U slučaju izgradnje objekata prije kanalizaciong sistema izgraditi propisne

septičke jame sa uređajima za prečišćavanje otpadnih voda; Zabraniti izgradnju nepropisnih propusnih “septičkih jama” odnosno upojnih

bunara; Uskladiti položaj fekalnih instalacija sa drugim podzemnim instalacijama.

ATMOSFERSKA KANALIZACIJA Mreža za odvođenja atmosferskih voda, planirana je duž saobraćajnica koje su oivičene ivičnjacima i trotoarima. Kanali atmosferske kanalizacije planirani su da se grade od PVC


70

cijevi, klase prema dubini ukopavanja, od PE cijevi ili od PEVG – korugovanih cijevi sa betonskim ili PE šahtovima. sa potrebnim brojem slivnika i revizionih slivnika na kojima se postavljaju jednodjelne i dvodjelne slivničke rešetke. Za urbanističko tehniče uslovi za projektovanje atmosferske kanalizacije daju se kroz sljedeće preporuke:

Predviđeni kanalizacioni sistem je separacioni, striktno je potrebno razdvojiti fekalne otpadne vode i atmosferske otpadne vode;

U atmosfersku kanalzacionu mrežu se ugrađuju PC, PE (polietilen), PEVG-koruigovane cijevi;

Minimalni, odnosno makismalni pad u atmosferskoj kanalizacionoj mreži iznosi 2‰ i 6% respektivno vodeći računa o prečnicima cijevi;

Na svim vertikalnim i horizonalnim lomovima, mjestima promjene prečnika i priključenja cijevi, atmosferske kanalizacije potrebno je predvidjeti revizione šahtove;

Na cijevima atmosferske kanalizacije u pravcu, razmak šahtova predvidjeti na maksimalnom rastojanju od 50m;

Prečnik za atmosferske kolektore usvojiti minimalnog prečnika od 300mm, sa okrugim profilima maksimalnog stepena popunjenosti do 70%, u iznimnim slučajevima do 80%;

Na mjestima ukrštanja cijevi atmosferske kanalizacijr i vodovodne mreže, kanalizacionu cijev postaviti ispod vodovodne sa minimalnim visinskim razmakom od 0.5m, a u slučaju manjeg visinskog razmaka postaviti adekvatnu zaštitu vodovodne cijevi;

Minimalne dubine iskopa odrediti tako da se zadovolji stabilnost i zaštita atmosferskih kanalizacionih kolektora, odrediti minimalnu dubinu od 0,8 m nadsloja nad cijevi, a maksimalna dubina iskopa ne bi trebala da prelazi 3.5m;

Ne upuštati ni u kom slučaju fekalne otpadne vode u atmosfersku kanalizaciju; U slučaju izgradnje objekata prije kanalizaciong sistema izgraditi propisne

septičke jame sa uređajima za prečišćavanje otpadnih voda; Zabraniti izgradnju nepropisnih propusnih “septičkih jama” odnosno upojnih

bunara; Uskladiti položaj fekalnih instalacija sa drugim podzemnim instalacijama. SMJERNICE I URBANISTIČKO - TEHNIČKI USLOVI ELEKTRONSKE KOMUNIKACIONE (TELEKOMUNIKACIONE) INFRASTRUKTURE

PVC cijevi za kablovsku kanalizaciju su bešavne cijevi, kružnog presjeka

izgrađene od tvrdog PVC-a odgovarajućih mehaničkih i drugih karakteristika. Karakteristike cijevi i uvodnica od PVC materijala su: Neosjetljive na lutajuće struje; Otporne na koroziju; Veoma glatki zidovi, pa je veoma mali koeficijent trenja pri uvlačenju

kablova;


71

Nepropusne za vodu; Otporne na starenje; Mogućnost ugradnje velikog broja cijevi u rovu.

Nominalni prečnik cijevi je jednak spoljašnjem prečniku i iznosi 110 mm. Debljina zida cijevi je 3,2 mm, a dužina cijevi 6m.

PVC ’uvodnice’ služe za uvođenje cijevi u kablovsko okno, Dužine su 0,5m i imaju proširenje za nastavljanje cijevi sa jedne strane, a sa druge strane proširenje sa zaobljenjem, koje se postavlja u zid okna.

PVC lukovi se upotrebljavaju za veće promjene pravca kablovske kanalizacije. Ukoliko se naiđe na podzemne objekte čiji položaj i gabariti ne dozvoljavaju da se prođe pravoliniski kablovskom kanalizacijom pored, ispod ili iznad njih, onda je neophodna upotreba PVC lukova.

Držači odstojanja(češljevi) se upotrebljavaju za održavanje potrebnog rastojanja između PVC cijevi .

Tk poklopac (metalni) se ugrađuje u gornju ploču tk okna i služi za pristup unutrašnjosti okna tokom eksploatacije, to jest prilikom provlačenja i vezivanja kablova. Laki tk poklopac se ugrađuje u tk okna koja su smještena u trotoaru i zemlji, odnosno teški tk poklopac se ugrađuje u tk okna koja su smještena u asfalt(namijenjen za gazne površine preko kojih se odvija saobraćaj).

Upozorna traka je žute boje i sa gornje strane je jasno ispisana oznaka ”PAŽNJA PTT KABAL”. Prilikom zatrpavanja iskopanog rova postavljava se u gornjem dijelu rova radi označavanja trase kablovske kanalizacije.

Pijesak sitne granulacije 0-4mm služi za nasipanje podloge, zasipanje između PVC cijevi i nasipanje zaštitnog sloja.

Beton od cimenta i pijeska služi za oblaganje PVC cijevi ukoliko postoji opasnost za ispiranje pijeska koji se stavlja kao podloga i zaštita PVC cijevi.

PVC poklopac(čep) od tvrdog PVC-a upotrebljava se za zatvaranje cijevi dok se ne uvuče kabal, sa zadatkom da zaštiti cijevi od mulja, vode, i druge prljavštine.

Gumene brtve (gumice) služe za zaptivanje prostora između dvije cijevi koje se nastavljaju. Prilikom montaže neophodno je premazati gumice uljem kako se nebi uvrnule prilikom nastavlljanja, to jest uklapanja jedne cijevi u drugu.

Pri izradi kablovske kanalizacije od PVC cijevi sve potrebne radove izvoditi prema

važećim propisima za ovu vrstu radova. Izbor trase kablovske kanalizacije i samo trasiranje rova pred početak izgradnje

značajno utiče na kvalitet radova, odnosno kasnije na funkcijonalnost i vijek trajanja kablovske infrastrukture. Prilikom lociranja planiranih okana voditi računa da njihov položaj omogućava izradu tk kanalizacije ispod trotoara ili što bliže ivici ako nije moguće kanalizaciju smjestiti u potpunosti ispod trotoara usled velike zakrivljenosti ulica.

Pošto se obilježe mjesta za kablovska okna i izvrši odredjivanje pravca kanalizacije,

pristupa se kopanju rova. Dimenzije rova zavise od mjesta ugradnje, broja cijevi,nacina

slaganja i slicno. Rov treba da bude dubok da najmanje rastojanje od površine zemlje do

tjemena cijevi u najgornjem redu iznosi 50 cm za cijevi postavljene u trotoaru, a 80 cm za


72

cijevi postavljene u kolovozu. Dubina rova zavisi od debljine podloge od pijeska, broja

redova cijevi i rastojanja između redova.Širina rova zavisi od broja cijevi po jednom redu,

rastojanja između cijevi i prostora potrebnog za manipulaciju od cijevi do obije strane

rova.Poslije kopanja rova pristupa se nivelisanju njegovog dna.

Na dno rova postavlja se podloga od pijeska debljine 10 cm, koja treba da se izravna i

lagano nabije.

Ako postoji opasnost da pijesak odnesu podzemne vode, podloga se izrađuje od

mješavine cementa i pijeska u razmjeri 1:20. Istom mješavinom se tada oblažu i cijevi. U

zemljištu male nosivosti pravi se armirana podloga debljine 10 cm.

Cijevi se postavljaju na nivelisanu podlogu, a njihovo međusobno rastojanje od 3 cm

održava se pomoću PVC držaca rastojanja (češlja). Češljevi se postavljaju na rastojanju

1,5 m kod zasipanja cijevi pijeskom i 3 m kod oblaganja cijevi sa mješavinom cementa i

pijeska. Kod polaganja cijevi u pravoj liniji upotrebljavaju se cijevi spoljašnjeg precnika

110 mm, a debljine zida 3,2 mm.

Ako kanalizacija nije pravolinijska, potrebno je vršiti savijanje cijevi. Na mjestu krivine

upotrebiti što duze cijevi, a broj nastavaka treba da bude što manji. Savijanje treba da ide

polako i ravnomjerno. Savijene cijevi se pričvrste kočićima, a izmedju cijevi se postavljaju

češljevi. Dozvoljeni poluprecnik krivine pri temperaturi vecoj od 5 C za cijevi spoljašnjeg

prečnika 110 mm i debljine zida 3,2 mm iznosi 5 m, a za cijevi spoljašnjeg prečnika 50

mm i debljine zida 1,8 mm 2,3 m.

Iznad cijevi postavlja se sloj pijeska debljine 10 cm. Nakon nabijanja sloja pijeska

iznad cijevi vrši se zatrpavanje rova zemljom u slojevima od (20-30) cm i dobro se

nabiju.Ako je rastojanje od površine zemlje do najgornjeg reda cijevi manje od 50 cm za

trotoar,odnosno 80 cm za kolovoz primenjuju se zaštitne mjere.

Mora se voditi računa o rastojanju između kanalizacije od PVC cijevi i drugih

podzemnih kanalizacija i instalacija. Najmanje rastojanje između kanalizacije od PVC

cijevi i podzemnih električnih instalacija ( kablovi i sl.) treba da iznosi 0,3 m bez

primjene zaštitnih mjera i 0,1 m sa primjenom zaštitnih mjera. Zaštitne mjere se

moraju preduzeti na mjestima ukrštanja i približavanja ako se vertikalna udaljenost od

0,3 m ne može održati. Zaštitne cijevi za elektroenergetske kablove treba da budu od

dobro provodnog materijala a za telekomunikacione kablove od neprovodnog

materilala. Za napone preko 250 V prema zemlji, elektroenergetske kablove treba

uzemljiti na svakoj spojnici dionice približavanja.

Ako se telekomunikacione i elektroinstalacije ukrštaju na vertikalnoj udaljenosti

manjoj od 0,3 m, ugao ukrštanja, po pravilu, treba da bude 90 stepeni, ali ne smije biti

manji od 45 stepeni.


73

Prilikom izrade tk kanalizacije u/ili preko saobraćajnice, obavezno, nakon zatrpavanja PVC cjevi iskopanom zemljom uz slojevito nabijanje izvršiti betoniranje rova betonom marke MB 25 debljine 20cm, da nebi došlo do pojave ulegnuća asfaltnog sloja .

U planiranoj infrastrukturi koristiti uvlačne bakarne kablove tipa TK 59 GM, kao i outdoor optičke kablove. SMJERNICE I URBANISTIČKO-TEHNIČKI USLOVI ZA PEJZAŽNO UREĐENJE Opšti uslovi za pejzažno uređenje Uređenje vršiti na osnovu projekta pejzažne arhitekture Zadovoljiti zadati minimalni procenat zelenila (slobodnostojećeg – na tlu). Na

površinama gdje postoji mogućnost formiranja podzemnih etaža, većih od gabarita objekata, predvidjeti krovno zelenilo Intenzivnog tipa, za koji se mora obezbijediti dovoljna dubina supstrata (1m i više) za sadnju drveća i to u nivou kote terena

U toku izrade projektne dokumenacije obavezna je prethodna inventarizacija, taksacija i valorizacija postojećeg zelenila (dendrometrijske karakteristike, vitalnost, dekorativnost, predlog mjera njege) u cilju maksimalnog očuvanja i uklapanja postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila u nova urbanistička rješenja

Postojeće i planirano zelenilo mora biti prikazano u tehničkoj dokumentaciji u okviru uređenja terena

Postojeće zelenilo očuvano u vidu masiva i pojedinačnih reprezentativna stabala, treba da čini okosnicu zelenog fonda budućih projektnih rješenja

Predvidjeti zaštitu postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila tokom građevinskih radova postavljanjem zaštitnih ograda

Na mjestim gdje nije moguće uklapanje i zadržavanje kvalitetnog zelenila, planirati presađivanje (kod vrsta koje podnose presađivanje)

U slučajevima gdje kvalitetno i vrijedno zelenilo nije moguće presaditi, dispoziciju objekata na UP prilagoditi postojećem vrijednom zelenilu

Tokom građevinskih radova, površinski sloj zemlje lagerovati i koristiti ga za nasipanje površina predviđenih za ozelenjavanje

Koristiti reprezentativne, visokodekorativne autohtone biljne vrste i egzote otporne na uslove sredine, rasadnički odnjegovane u kontejnerima

Izbjegavati invazivne biljne vrste Karakteristike sadnica drveća za ozelenjavanje:

- min. visina sadnice od 2,5 - 3 m - min. obim stabla na 1m visine od 12 - 14 cm

Predvidjeti linearno ozelenjavanje saobraćajnica i parking prostora Predvidjeti urbano opremanje, rasvjetu, sisteme za navodnjavanje i protivpožarnu

zaštitu svih zelenih površina Uređenje uskladiti sa trasama podzemnih instalacija. Zelenilo uz saobraćajnice (ZUS) - Predstavlja bitan segment uređenja prostora koji vizuelno, prostorno i higijenski odvaja saobraćaj od drugih namjena. Za lokalne


74

mikroklimatske uslove, ova kategorija zelenila predstavlja okosnicu uređenja koja utiče na poboljšanje sanitarno-higijenskih i mikroklimatskih uslova i oblikovanje slike naslja. Ove zelene površine su planirane duž Ulice Janka Đonovića, Ulice 1 i Bulevara Zetskih Vladara. Na slobodnim površinama u zoni saobraćajnica (zelene trake duž trotoara, razdjelne trake duž saobraćajnica) planirane su parterene zelene površine otvorenog tipa i drvoredi. Prilikom uređenja, voditi račuan o otvorenim saobraćajnim vizurama. Adekvatnim izborom biljnih vrsta i kompozicijom zasada, obezbjeđuje se preglednost saobraćajnica. Na raskrsnicama visina biljaka ne smije da prelazii 50 cm. Za ozelenjavanje koristiti visokokvalitetne trave, perene, sezonsko cvijeće, žbunaste vrste i drveće. Projektovati sisteme za zalivanje. Škarpu uz Ulicu 1 riješiti masivima parternog zelenila u kombinaciji sa soliternim stablima drveća. Drvoredi su planirani u zelenim trakama duž trotoara čija je širina minimum 2,50 m i u razdjelnim trakama duž saobraćajnica. Kontinuirani linearni zasadi, treba da doprinesu poboljšanju mikroklimatskih i sanitarno-higijenskih uslova duž saobraćajnice kao i estetskom oblikovanju kako uličnog pojasa tako i cijelog naselja. Ovi zeleni koridori, takođe, povezuju različite kategorije zelenila naselja u jedinstven sistem zelenih površina i veže ih sa pejzažnim okruženjem tj. sa okolnim zelenim masivima. Da bi se izbjegla monotonija zasada, predlaže se promjena biljne vrste duž svakog bloka. Obavezno predvidjeti linearno ozelenjavaje parking prostora. Sadnju vršiti u otvorima za sadnice ili u zelenim trakama u pozadini parkinga na rastojanju od 2 parking mjesta, a kod podužnog parkiranja na jedno parking mjesto po jedno drvo. Na parking prostorima projektovati zastore od raster elemenata sa zatravljenim spojnicama (odnos betona i trave 30 : 70) i betonskih behaton elemenata. U grafičkom prilogu PEJZAŽNA ARHITEKTURA, linearno zelenilo (drvoredi) je prikazano šematski. Tačna pozicija drvoreda će se odrediti projektnim rješenjem. Uslovi za podizanje drvoreda: - formirati homogene drvorede, a izbor vrsta i sadnju uskladiti sa prostornim uslovima - rastojanje između sadnica iznosi 6 - 12 m u zavisnosti od biljne vrste - duž trotoara sadnju vršiti u travnim trakama širine 1,5 - 2 m ili u otvorima za sadnice

dim. 1x1m - duž parking prostora sadnju vršiti u otvorima za sadnice ili u zelenim trakama u

pozadini parkinga na rastojanju od 2 do 3 parking mjesta u zavisnosti od biljne vrste - izbor vrsta prilagoditi širini ulice i visini okolnih objekata - krune drveća ne smiju da zaklanjaju ulično osvijetljenje - da bi se izbjegla monotonija linearnih zasada, predlaže se promjena biljne vrste duž

svakog bloka, odnosno parkirališta


75

- koristiti dekorativne vrste guste krošnje, otporne na uslove sredine i izduvne gasove (Quercus ilex, Celtis australis, Tilia cordata, Acer pseudoplatanus, Acer platanoides, Fraxinus americana, Platanus sp., Ligustrum japonicum, Liriodendron tulipifera, Melia azedarach, Magnolia grandiflora i sl.).

- očuvati postojeća zdrava i funkcionalna stabla - kod sadnje na pločnicima oko stabala predvidjeti vertikalnu zaštitu (zaštitne ograde),

a na mjestima velike frekfencije pokrivanje sadnih otvora rešetkama - sadnice moraju biti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane (min. visine 2,5 - 3 m;

pravog debla; prsnog prečnika min. 12-14 cm; min. visina stabla do krošnje, bez grana 2 - 2,2 m)

- na parking prostorima predvidjeti zastore od raster elemenata sa zatravljenim spojnicama (odnos betona i trave 30 : 70) i betonskih behaton elemenata.

Primjeri zaštitnih rešetki i ograda oko drveće kod sadnje na pločniku

Park šuma (PŠ) - Planom je predviđeno pošumljavanje golih padina Dajbabske gore i formiranje park-šume sa sportsko-rekreativnim sadržajima. Urbanističke parcele sa namjenom park-šuma (UP Z1 i UP Z2) predstavljaju integralni dio planirane park-šume ″Dajbabska gora″. Osnovni zadaci ove kategorije zelenih površina su: - poboljšanje sanitarno-higijenskih i mikroklimatskih uslova - unaprijeđenje estetske vrijednosti degradiranog pejzaža - stvaranje uslova za aktivnu i pasivnu rekreacija stanovnika naselja i okoline. Uslovi za uređenje: - urbanističke parcele UP Z1 i UP Z2 uključiti u konkursno rješenja park-šume

″Dajbabska gora″ - očuvanje karaktera predjela - zabrana krčenja prirodne vegetacije - formirati slobodne zasade drveća i žbunja, izražene spratnosti - podizanje mješovite šume, grupimičnog tipa


76

- za pošumljavanje maksimalno koristiti autohtone drvenaste vrste - upotreba pionirskih žbunastih vrsta (Juniperus oxycedrus) - za ozelenjavanje koristiti autohtone vrste drveća i žbunja koje su edifikatori prirodne

potencijalne vegetacije (Quercus trojana, Q. pubescens, Fraxinus ornus, Celtis australis, Carpinus orientalis, Amygdalus webii, Acer monspessulanum, Tilia cordata, Crataegus monogyna, Cotinus coggygria, Punica granatuma i dr.) kao i odomaćene alohtone vrste (Pinus pinea, Cupressus semperviorens)

- izbjegavati stvaranje monolitnih monokultura - alepski bor (Pinus halepensis) i čempres (Cupressus sempervirens) koristiti kao

"predkulture" tj. kao pionirske vrste koje bonificiraju zemljište čime se stvaraju povoljniji životni uslovi za sadnju i kultivisanje drugih vrsta kao i za progresivni razvoj vegetacije ka klimatogenoj zajednici datog staništa

- na većim nagibima sadnju vršiti na prethodno izgrađenim terasama, nasutim zemljom sa okolnih padina

- zaštita postojećih vitalnih stabala čempresa (Cupressus sempervirens) i alepskog bora (Pinus halepensis)

- koristiti rasadnički pravilno odnjegovane i zdrave sadnice, standardnih dimenzija, sa busenom

- zabrana prenamjene prostora - izgradnja i uređenje staza, odmorišta i platoa od prirodnih materijala (kamen, obluci,

drvo, zemlja) u kombinaciji sa savremenim materijalima - prostor opremiti urbanim mobilijarom primjerenim ambijentu (klupe, nadstriješnice,

kante za otpatke) - zabrana loženja vatre i odlaganja otpada - obezbijediti tehničku vodu za zalivanje i protivpožarnu zaštitu (bunari/hidrantski

sistem). Skver (S) - Koncept dogradnje sistema zelenih površina predviđa parkovsko uređene zelene površine tipa skvera (UPZ3). Ova površina osim dekorativne ima sanitarno-higijensku i kompoziciono-regulacionu funkciju. Takođe je funkciji odmora stanovnika i igre djece. Uređenje vršiti u slobodnom pejzažnom stilu. Skver organizovati kao zelenu površinu poluotvorenog tipa sa dekorativnim biljnim vrstama, stazama, platoima, sjenovitim mjestima sa klupama za odmor i prostorom za igru djece. Uslovi za uređenje: - 65% površine treba da čini zelenilo, a 35% staze i platoi - formirati manje platoe za odmor odraslih i dječije igralište - kombinovati otvorene parterne površine (travnjaci, perenjaci, grupacije žbunastih

vrsta) sa pojedinačnim stablima i manjim grupama drveća - zelenilo treba da bude reprezentativno - koristiti visokodekorativne i brzorastuće biljne vrste različitog kolorita i fenoloških

karakteristika - formirati kvalitetne travnjake otporne na sušu i gaženje


77

- uz saobraćajnice projektovati gušće zasade zelenila - za drvorede primjenjivati smjernice date za ovu kategoriju zelenila - predvidjeti ograđivanje transparentnom ogradom - za zastore koristiti prirodne (kamene ploče, riječni obluci, rizla, drvene talpe) i

savremene materijale - ne primjenjivati asfaltne zastore - širina staza ne smije biti manja od 1,5 m - na površinama za igru djece obezbijediti potrebnu osunčanost, udaljenost od izvora

zagađenja (buke, prašine), koristiti meke zastore od kvalitetnih i prirodnih materijala i opremiti ih atraktivnim atestiranim spravama

- ugradnja urbanog mobilijara dizajnom i materijalima prilagođenog ambijentu (klupe, korpe za otpatke, česme, vodenu površinu/fontanu, kandelabre, skulpture, informativne table i dr.)

- ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima. Zelenilo individualnih stambenih objekata (ZO) - Slobodne površine uz stanovanje male gustine urediti kao dekorativne površine, uvažavajući prirodno i kulturno naslijeđe u pogledu načina oblikovanja i izbora biljnih vrsta i materijala. Zelene površine oko individualnih stambenih objekata treba da omoguće i formiranje "zelenih prodora" u izgrađenom tkivu i povezivanje sa okolnim zelenim površinama. Uslovi za uređenje: - kod novih objekata min. 40% površine urbanističke parcela mora biti pod zelenilom - sadnju vršiti u grupama i u vidu solitera u kombinaciji sa parternim grupacijama - obzbijediti potrebnu osunčanost objekata - primjenom puzavica ozeleniti fasade i terase objekta stvarajući tzv. "zelene zidove"

(Tecoma radicans, Wisteria sinensis, Parthenocissus tricuspidata, P. quinquefolia, Hedera helix 'Variegata', Lonicera caprifolia, L. implexa, Rhyncospermum jasminoides i sl.)

- s obzirom da nije moguće podizanje drvoreda duž ulica, u cilju stvaranja zasjene preporučuje se podizanje visokih živih ograda tzv. zelenog zida od gusto posađenog i pravilno orezanog drveća i visokog žbunja (Prunus laurocerassus, Pittosporum tobira, Laurus nobilis, Arbutus unedo, Cupressocyparis leylandii)

- ograde mogu biti od biljnog materijala (žive ograde) ili od čvrstog materijala (kamen, metal) u kombinaciji sa dekorativnim puzavicama i žbunastim vrstama

- za zastore koristiti prirodne i savremene materijale u skladu sa arhitekturom objekata i ambijentalnim karakteristikama

- ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima. Zelenilo stambenih objekata i blokova (ZSO) - Uz objekte stanovanja srednje gustine i mješovite namjene planirano je blokovsko zelenilo. Pejzažno uređenje u okviru kompleksa stambenih jedinica tj. bloka treba da bude spona inkorporacije predmetnog prostora u urbanu cjelinu. Izgradnja "zelenog bloka" daje opštu atmosferu naselju i predstavlja okosnicu slike naselja.


78

Sistem zelenila bloka čine sljedeći elementi: blokovski park, trg, zelenilo ulica. Da bi se postiglo formiranje osnovnih elemenata bloka neophodno je povezati urb. parcele iste namjene u jedinstven kompleks - blok. Zelene površine rješavati na principima parkovskog uređenja sa kvalitetnim travnjacima, dekorativnim drvenasto-žbunastim grupacijama, sjenovitim mjestima sa klupama za miran odmor odraslih, dječijim igralištima i šetnim stazama. Svi sadržaji moraju biti adekvatno tehnički opremljeni. U cilju povećanja nivoa ozelenjenosti, predvidjeti vertikalno ozelenjavanje fasada i terasa objekata kao i ozelenjavanje ravnih krovnih površina. Vertikalno zelenilo, kao dio estetskog podsistema, takođe obogaćuje arhitektonski izgled objekta i povezuje ga sa zelenilom slobodnih površina. Koristiti savremena pejzažno-arhitektonska rješenja usklađena sa arhitekturom objekata i karakterom predjela. Uslovi za uređenje: - min. 30% površine urbanističke parcela mora biti pod zelenilom - formirati parkovski uređene površine i zelene trgove - duž parking prostora i saobraćajnica formirati drvorede u skladu sa smjernicama

datim za ovu kategoriju zelenila (uslovi iz ZUS-a) - predvidjeti ozelenjavanje prostora oko "niša" za kontejnere - dispoziciju zelenila uskladiti sa mjerama energetske efikasnosti u pogledu uticaja na

mikroklimu, zaštitu od sunca i vjetra - dio zelene površine oko objekata treba da bude pokriven travnjakom sa

pojedinačnim primjercima i manjim grupama drveća, dekorativno-cvijetnog žbunja i perena

- visoko drveće ne saditi u blizini zgrada jer zagušuje prostor i otežava provjetravanje (rastojanje između zgrada i ose stabala drveća treba da je veće od 5 m)

- slobodni prostor između blokova zgrada rješavati u vidu pejzažnog parka vodeći računa o njihovom vizuelnom sagledavanju kako iz stanova tako i sa šetnih staza i prostora za odmor. Odnos listopadnog i četinarskog drveća je 3:1. Koristiti vrste koje ne zahtijevaju specijalne uslove održavanja

- radi provjetravanja bloka obezbijediti slobodne međuprostore u zelenilu u vidu travnih površina

- duž glavnih pješačkih staza projektovati drvoredne zasade (jednoredne, dvoredne, višeredne)

- formirati kvalitetne travnjake otporne na sušu i gaženje - predvidjeti šetne staze, platoe za odmor, mjesta za igru predškolske djece i manje

sportske terene - koristiti meke zastore u boji, udobne za igru i gaženje, od savremenih materijala - na površinama za igru djece obezbijediti potrebnu osunčanost i opremiti ih

odgovarajućim atraktivnim i atestiranim spravama


79

- normativ za određivanje potrebne površine dječjeg igrališta za djecu od 3 do 7 g. je 5 m2 po djetetu

- duž trotoara, staza, na trgovima i platoima postaviti funkcionalni urbani mobilijar (klupe, kante za smeće, česme, fontane, pergole sa puzavicama i dr.) savremenog dizajna

- ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima. Zelenilo poslovnih objekata (ZPO) - U okviru površina mješovite namjene planirane su zelene površine poslovnih i administrativnih objekata. U skladu sa namjenom objekata, organizuju se u vidu poluotvorenih parterno uređenih zelenih površina sa popločanim stazama, platoima i drugim vrtno-arhitektonskim elementima. Kompozicijom zasada, izborom vrsta, koloritskim efektima i organizacijom površina naglasiti poslovni karakter objekata i formirati prijatne ambijente. Koristiti savremena pejzažno-arhitektonska rješenja usklađena sa arhitekturom objekata i karakterom predjela. Uslovi za uređenje: - min. 20% površine parcele mora biti pod zelenilom - sadnju vršiti u manjim grupama (drvenasto - žbunasti zasadi) i u vidu solitera u

kombinaciji sa parternim zasadima (travnjaci, pokrivači tla, perene, jednogodišnje cvijeće, žbunasti zasadi, bordure, žive ograde)

- linearno zelenilo planirati uz saobraćajnice i na parkinzima (uslovi iz ZUS-a) - kod kompozicije zasada voditi računa o spratnosti, ritmu i koloritu kao i o vizurama

prema fasadama - dispoziciju zelenila uskladiti sa mjerama energetske efikasnosti u pogledu uticaja na

mikroklimu, zaštitu od sunca i vjetra - izbjegavati šarenilo vrsta, formi i kolorita - pejzažno uređenje uskladiti sa trasama podzemnih instalacija - u kombinaciji sa zelenilom moguće je koristiti i građevinski materijal (kamen, rizla,

drvo, staklo i sl.) - za zastore koristiti savremene materijale u skladu sa arhitekturom objekata i

ambijentalnim karakteristikama - formirati kvalitetne travnjake otporne na sušu i gaženje - za drvorede primjenjivati smjernice date za ovu kategoriju zelenila - predvidjeti fontane, česme, skulpture, funkcionalan mobilijar savremenog dizajna - ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima. Zelenilo infrastrukture (ZIK) - Zelene površine trafostanice su površine specijalne namjene koje treba da obezbijede: - smanjenje mogućih nepoželjnih uticaja na okruženje - unaprijeđenje estetske vrijednosti kompleksa - povezivanje sa kontaktnim zelenim površinama u jedinstven sistem zelenila. Zelenilo u okviru trafostanica podrazumjeva travni ili drugi biljni pokrivač parternog tipa. Osnovni uslov je da zelenilo svojim korijenovim sistemom ili krošnjom ne ometa normalno funkcionisanje navedenog infrastrukturnog objekata.


80

Uslovi za uređenje: - učešće zelenila na urb. parceli je min. 10% - formirati kvalitetne travnjake otporne na sušu - obodom parcele formirati zeleni zid od žbunastih vrsta i/ili puzavica - izbjegavati šarenilo formi i pretrpavanje površina - ostale smjernice u skladu sa Opštim uslovima. Obradivo zemljište (PO) - U skladu sa GUR-om Podgorica (Plan detaljne namjene površina), u zahvatu plana su planirane poljoprivredne površine. To su površine namijenjene proizvodnji i rekreativnoj poljoprivredi (livade, voćnjaci, povrtnjaci, rasadnici). Osnovna funkcija poljoprivrednih površina je očuvanja poljoprivrednog zemljišta i onemogućavanje nove gradnje, izuzev objekata koji su servis u poljoprivredi. Isključuje se stanovanje u poljoprivredi. Uslovi za uređenje: - zasadi voćnih vrsta - povrtnjaci - rasadnici - organska proizvodnja. Prijedlog biljnih vrsta Pored autohtonih biljnih vrsta, koristiti i alohtone vrste otporne na ekološke uslove

sredine a u skladu sa kompozicionim i funkcionalnim zahtijevima. Izbjegavati upotrebu invazivnih vrsta.

Sadnice moraju biti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane, standardnih dimenzija,

sa busenom. Četinarsko drveće: Cupressus sempervirens var. pyramidalis, Cupressus arizonica 'Glauca', Pinus pinea, Pinus maritima, Cedrus deodara, Cedrus atlantica 'Glauca', Cupressocyparis leylandii, Ginkgo biloba. Listopadno drveće: Quercus pubescens, Celtis australis, Ficus carica, Albizzia julibrissin, Platanus acerifolia, Tilia cordata, Tilia argentea, Acer pseudoplatanus, Acer platanoides, Aesculus hippocastanum, Fraxinus americana, Lagerstroemi aindica, Liriodendron tulipifera, Morus sp., Cercis siliquastrum, Melia azedarach, Prunus pisardii. Zimzeleno drveće: Quercus ilex, Olea europaea, Ligustrum japonicum, Magnolia grandiflora. Žbunaste vrste: Arbutus unedo, Laurus nobilis, Ligustrum ovalifolium, Nerium oleander, Pittosporum tobira, Prunus laurocerassus, Pyracantha coccinea, Berberis thunbergii 'Atropurpurea', Forsythia suspense, Spirea sp., Buxus sempervirens, Jasminum nudiflorum, Cotoneaster dammeri, Viburnum tinus, Yucca sp.


81

Puzavice: Hedera helix 'Variegata', Lonicera caprifolia, L. implexa, Rhyncospermum jasminoides, Tecoma radicans, Wisteria sinensis, Parthenocissus tricuspidata, P. quinquefolia. Palme: Phoenix canariensis, Chamaerops humilis, Chamaerops excelsa. Perene: Lavandula spicata, Rosmarinus officinalis, Santolina viridis, Santolina chamaecyparissus, Hydrangea hortensis. SMJERNICE ZA POVEĆANJE ENERGETSKE EFIKASNOSTI I KORIŠĆENJE OBNOVLJIVIH IZVORA ENERGIJE U procesu uspostavljanja održive potrošnje energije prioritet treba dati racionalnom planiranju potrošnje, tj. implementaciji mjera energetske efikasnosti u svim segmentima energetskog sistema. Održiva gradnja je svakako jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje: - Upotrebu građevinskih materijala koji nisu štetni po životnu sredinu; - Energetsku efikasnost zgrada; - Upravljanje otpadom nastalim prilikom izgradnje ili rušenja objekata. Energetski i ekološki održivo graditeljstvo teži: - Smanjenju gubitaka toplote iz objekta poboljšanjem toplotne zaštite spoljnih elemenata i povoljnim odnosom osnove i volumena zgrade; - Povećanju toplotnih dobitaka u objektu povoljnom orijentacijom zgrade i korišćenjem sunčeve energije; - Korišćenju obnovljivih izvora energije u zgradama (sunce, vjetar, biomasa itd.); - Povećanju energetske efikasnosti termoenergetskih sistema. Cilj sveobuhvatne uštede energije, a time i zaštite životne sredine je stvoriti preduslove za sistemsku sanaciju i rekonstrukciju postojećih zgrada, a zatim i povećanje obavezne toplotne zaštite novih objekata. Prosječno stariji postojeći objekti godišnje troše 200-300 kWh/m2 energije za grijanje, standardno izolovane kuće ispod 100, savremene niskoenergetske kuće oko 40, a pasivne 15 kWh/m2 i manje. Nedovoljna toplotna izolacija dovodi do povećanih toplotnih gubitaka zimi, hladnih spoljnih konstrukcija, oštećenja nastalih vlagom (kondenzacijom) kao i pregrijavanja prostora ljeti. Posljedice su oštećenja konstrukcije, nekonforno i nezdravo stanovanje i rad. Zagrijavanje takvih prostora zahtjeva veću količinu energije što dovodi do povećanja cijene korišćenja i održavanja prostora, ali i do većeg zagađenja životne sredine. Poboljšanjem toplotno izolacionih karakteristika zgrade moguće je postići smanjenje ukupnih gubitaka toplote za prosječno 40 do 80%. Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog projekta u saradnji sa projektantom predvidjeti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada. Zato je potrebno:

Analizirati lokaciju, orjentaciju i oblik objekta;


82

Primjeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i izbjegavati toplotne mostove;

Iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; Koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati

ga sa obnovljivim izvorima energije. Prilikom izrade projektne dokumentacije primijeniti Zakon o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG br. 13/07, smjernice Nacionalne strategije za vanredne situacije i nacionalni i opštinski planovi zaštite i spašavanja. Prilikom izrade projektne dokumentacije obavezno izraditi Projekat ili Elaborat zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opasnosti od požara i eksplozija) i planovi zaštite i spašavanja prema izraženoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno, te na navedeno pribaviti saglasnosti i mišljenja u skladu sa Zakonom. SMJERNICE ZA TRETMAN NEFORMALNIH OBJEKATA S obzirom da za predmetni prostor do sada nije rađena detaljna planska razrada, u okviru zahvata plana postoji veliki broj neformalnih objekata. Plansko stanovište je da je, prema Zakonu, moguće izvršiti legalizaciju postojećih neformalnih objekata i dijelova objekata ukoliko se oni ne nalaze u koridorima saobraćajnica ili u zonama predviđenim za druge namjene (zaštitno zelenilo itd.). SMJERNICE ZA ZAŠTITU ŽIVOTNE SREDINE U odnosu na planiranu namjenu potrebno je u fazi implementacije predmetnog plana sprovoditi čitav niz legislativnih, planskih, organizacionih, tehničko-tehnoloških mera zaštite kako bi se predupredila eventualna zagađenja. Zaštita životne sredine pre svega podrazumeva poštovanje svih propisa utvrđenih zakonskom regulativom. U tom kontekstu je, na osnovu planiranih namena na prostoru koji je predmet DUP-a, dominantno potrebno primenjivati propozicije sledećih zakonskih i podzakonskih akata: Zakona o životnoj sredini („Službeni list CG“, broj 48/08, 40/10 i 40/11);

Zakona o integrisanom sprečavanju i kontroli zagađivanja životne sredine („Službeni list RCG”, br. 80/05);

Zakona o procjeni uticaja na životnu sredinu („Službeni list RCG”, br. 80/05, 40/10, 73/10, 40/11 i 27/13);

Zakona o vodama(„Službeni list CG“, br 27/07);

Zakona o zaštiti vazduha („Službeni list CG“, br. 25/10);

Zakona o zaštiti od buke u životnoj sredini („Službeni list CG“, br. 28/11);

Zakona o upravljanju otpadom („Službeni list CG“, br. 64/11 i 39/16);


83

Zakona o upravljanju komunalnim otpadnim vodama („Službeni list CG“, br. 02/17) i Pravilnik o geografskim granicama, broju i kapacitetu aglomeracija(„Službeni list CG“, br. 078/17);

Pravilnika o graničnim vrijednostima nivoa buke u životnoj sredini („Sl. list RCG”, br. 75/06);

Uredbe o zaštiti od buke („Službeni list RCG”, br. 24/95, 42/00);

Uredbe o projektima za koje se vrši procjena uticaja na životnu sredinu („Službeni list RCG«, br. 20/07);

Uredbe o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda (’’Službeni list RCG’’, br. 27/07);

Pravilnika o kvalitetu i sanitarno tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitete otpadnih voda (’’Službeni list RCG’’, br. 45/08);

Pravilnika o emisiji zagađujućih materija u vazduh („Službeni list RCG”, br. 25/01).

Prilikom sprovođenja DUP-a, potrebno je sprovoditi sledeće smjernice/Smjernice za zaštitu životne sredine: Opšte Smjernice za zaštitu obaveza je investitora da se, prilikom izrade tehničke dokumentacije za objekte koji mogu izazvati zagađenja životne sredine, obrati nadležnom organu za poslove zaštite životne sredine sa Zahtjevom o potrebi izrade Procjene uticaja na životnu sredinu u skladu sa propozicijama Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu i Uredbom o projektima za koje se vrši procjena uticaja na životnu sredinu; prije izgradnje objekata potrebno je prostor opremiti svom potrebnom komunalnom infrastrukturom kako bi se izbjegla oštećena i zagađenja osnovnih činilaca životne sredine; izgradnja objekata, izvođenje radova, odnosno obavljanje tehnološkog procesa, može se vršiti pod uslovom da se ne izazovu trajna oštećenja, zagađivanje ili na drugi način degradiranje životne sredine;

Smjernice za zaštitu voda sve objekte je potrebno priključiti na kanalizacioni sistem, a ukoliko to iz tehničkih razloga nije moguće, za takve objekte obezbijediti izgradnju/postavljanje vodonepropusnih septičkih jama i njihovo redovno održavanje/praženjenje od strane nadležne institucije; nakon ispuštanja prečišćene otpadne vode u recipijent ne smije se ni u kom slučaju narušiti kvalitet recipijenta odnosno recipijent mora ostati u okviru klase i


84

kategorije recipijenta predviđene Uredbom o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda i Zakonom o vodama; potrebno je da otpadne vode imaju kvalitet komunalne vode, odnosno otpadne vode koja se može upuštati u kanalizaciju po Pravilniku o kvalitetu i sanitarno tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnom broju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitete otpadnih voda. U slučaju da kvalitet otpadne vode ne ispunjava kvalitet komunalne otpadne vode potrebno je izvršiti prečišćavanje prije upuštanja u kanalizacioni sistem; zabranjeno je upuštanje fekalne kanalizacije u bilo koji objekat za odvođenje kišne kanalizacije kao i upuštanje kišnicu u fekalnu kanalizaciju; za tretman atmosferskih voda sa manipulativnih saobraćajnih površina, posebno za parking u funkciji planiranih objekata predvidjeti separatore ulja i taložnike kako bi se spriječilo njihovo rasipanje i obezbijediti njihovo redovno održavanje od strane nadležne službe; vršiti kontrolu kvaliteta vode i izvora zagađivanja, zabranom i ograničavanjem unošenja u vode opasnih i štetnih materija- supstanci;

Smjernice za zaštitu vazduha unapređenjem saobraćajne mreže (proširivanje i asfaltiranje ulica, preusmjeravanje saobraćajnih tokova i iznalaženje i realizacija arhitektonskih, građevinskih i hortikulturnih rješenja između saobraćajnica i objekata) smanjiće se zaprašenost ulica i zagađenost vazduha uz glavnu i druge ulice; obezbjeđivanjem redovnog pranja ulica obstvariće se smanjenje zaprašenosti prašinom sa kolovoza; sa aspekta zaštite vazduha od zagađivanja potrebno je uspostaviti sistem za kontrolu kvaliteta vazduha i izvršiti popis izvora zagađenja. Projekcije budućeg stanja iziskuju potrebu monitoringa integralnog zagađenja vazduha;

Smjernice za zaštitu zemljišta posebnim mjerama smanjivati rizike od zagađivanja zemljišta pri skladištenju, prevozu i pretakanju naftnih derivata ili opasnih hemikalija; predvidjeti preventivne i operativne Smjernice za zaštitu, reagovanja i postupke sanacije za slučaj havarijskog izlivanja opasnih materija u zemljište;

Smjernice za zaštitu od buke Legilsativom su određeni najviši dopušteni nivoi buke. Buka štetna po zdravlje je svaki zvuk iznad granične vrijednosti. Zaštita od buke obuhvata mjere koje se preduzimaju u cilju: sprječavanja ili smanjivanja štetnih uticaja buke na zdravlje ljudi i životnu sredinu; utvrđivanja nivoa izloženosti buci u životnoj sredini na osnovu domaćih i međunarodno prihvaćenih standarda;


85

prikupljanja podataka o nivou buke u životnoj sredini i obezbjeđivanja njihove dostupnosti javnosti; postizanja i očuvanja zadovoljavajućeg nivoa buke u životnoj sredini. Zaštita od buke postiže se: uspostavljanjem sistema kontrole izvora buke; planiranjem, praćenjem, sprječavanjem i ograničavanjem upotrebe izvora buke; podizanjem pojaseva zaštitnog zelenila i tehničkih barijera na najugroženijim lokacijama (pojasevi uz postojeće i planirane saobraćajnice); izradom akustičkih karata na bazi jedinstvenih indikatora buke i metoda procjene buke u životnoj sredini; izradom akcionih planova kratkoročnih, srednjoročnih i dugoročnih mjera zaštite od buke u životnoj sredini. Mjerama zaštite od buke sprječava se nastajanje buke, odnosno smanjuje postojeća buka na granične vrijednosti nivoa buke. Smjernice za zaštitu od buke vezane su za izbor i upotrebu niskobučnih mašina prilikom izgradnje objekata, uređaja, sredstava za rad i transport, a sprovode se primjenom najbolje dostupnih tehnika koje su tehnički i ekonomski isplative.

Mjere upravljanja otpadom obezbijediti dovoljan broj kontejnera za prikupljanje otpada i njegovo redovno pražnjenje i odvoženje sa lokacije u skladu sa uslovima nadležnog komunalnog preduzeća; čvrsti otpad sakupljati samo na vodonepropusnim površinama, a dinamiku evakuacije otpada uskladiti sa potrebama i na način da se ne dozvoli stvaranje količina otpada koji po kapacitetu prevazilazi mogućnosti kontejnera da ih prihvati; obezbijediti potreban prostor, potrebne uslove i opremu za sakupljanje, razvrstavanje i privremeno čuvanje otpadnih materija u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom i drugim propisima kojima se uređuje postupanje sa različitim tipovima otpada; prikupljeni čvrsti otpad (sekundarne sirovine) razvrstavati i odlagati u zasebne kontejnere. Sekundarne sirovine predavati ovlašćenoj organizaciji; nije dozvoljeno odlaganje otpadnih materija na nepokrivenom i nebetoniranom prostoru.

Obrađivač je predložio pozicije kontejnerskih boksova, ukoliko iste ne odgovaraju određivanje lokacija za postavljanje kontejnerskih boksova urediti prema smjernicama JP Komunalno, a u skladu sa Zakonom o upravljanju otpada ("Sl. list Crne Gore", br. 64/11 i 39/16).

Smjernice za zaštitu kulturnih dobara Prilikom svakog zahvata u blizini nekog spomenika kulturne baštine, investitor se uslovljava osiguranjem arheološkog nadzora nad radovima iskopavanja.


86

Ukoliko se prilikom izvođenja građevinskih i zemljnih radova bilo koje vrste na području zahvata naiđe na nalazište ili nalaze arheološkog značenja, prema članu 87 i članu 88. Zakona o zaštiti kulturnih dobara (Sl. List RCG, br. 49/10, 40/11 ) sve radove treba obustaviti i o tome obavijestiti Ministarstvo kulture i Upravu za zaštitu kulturnih dobara, kako bi se preduzele sve neophodne mjere za njihovu zaštitu. Smjernice za zaštitu od elementarnih i drugih nepogoda

Smjernice za zaštitu od elementarnih nepogoda podrazumijevaju preventivne mjere kojima se sprečava ili ublažava dejstvo elementarnih nepogoda:

Prirodne nepogode (zemljotres, požari, klizanje tla, vjetrovi); Nepogode izazvane djelovanjem čovjeka (havarije industrijskih postrojenja, požari velikih razmjera, eksplozije i dr.); drugi oblik opšte opasnosti (tehničko-tehnološke i medicinske katastrofe, kontaminacija, pucanje brana i dr.).

Štete izazvane elementarnim nepogodama u Crnoj Gori su velike. Naročito su izražene štete od zemljotresa, požara, poplava, klizišta i jakih vjetrova. Pošto su štete od elementarnih nepogoda po karakteru slične ratnim katastrofama, ciljevi i Smjernice za zaštitu su djelimično identične. Za prostor zahvata ovog planskog dokumenta najveću opasnost predstavljaju tehničko tehnološke katastrofe i kontaminacija.

U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG broj 13/2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (Sl. list RCG broj 8/1993). Smjernice za zaštitu od zemljotresa Preporuke za projektovanje objekata aseizmičnih konstrukcija: Mogu se graditi objekti različite spratnosti uz pravilan (optimalan) izbor

konstruktivnih sistema i materijala. Horizontalni gabarit objekta u osnovi treba da ima pravilnu geometrijsku

formu, koja je simetrična u odnosu na glavne ose objekta, npr. pravougaona, kvadratna i sl..

Principijelno izbjegavati rekonstrukciju sa nadogradnjom objekta gdje se mjenja postojeći konstruktivni sistem, u protivnom obavezna je prethodna statička i seizmičkih analiza, sa ciljem obezbjeđivanja dokaza o mogućnosti pristupanja rekonstrukciji.

Izbor i kvalitet materijala i način izvođenja objekta od bitnog su značaja za sigurnost i ponašanje objekta, izloženih seizmičkom dejstvu.

Armirano-betonske i čelične konstrukcije posjeduju visoku seizmičku otpornost. Pored ramovskih armirano-betonskih konstrukcija može biti primjenjena izgradnja objekata ramovskih konstruktivnih sistema ojačanih sa armirano-betonskim dijafragmama (jezgrima), kao i konstrukcija sa armirano-betonskim platnima. Ove konstrukcije su naročito ekonomične za visine objekata do 15 spratova.


87

Kod zidanih konstrukcija preporučuje se primjena zidanja, ojačanog horizontalnim i vertikalnim serklažima i armirane konstrukcije različitog tipa. Obično zidanje, samo sa horizontalnim i vertikalnim serklažima treba primjenjivati za objekte manjeg značaja i manje visine (do 2 sprata visine).

Kod projektovanja konstrukcija temelja prednost imaju one konstrukcije koje sprečavaju klizanja u kontaktu sa tlom i pojavu neravnomjernih slijeganja. Opterećenje koje se prenosi preko temeljne konstrukcije na tlo mora da bude homogeno raspoređeno po cijeloj kontaktnoj površini. Treba obezbjediti dovoljnu krutost temeljne konstrukcije, a posebno na spojevima temeljnih greda sa stubovima konstrukcije.

Preporuke za projektovanje infrastrukturnih sistema: Pri projektovanju vodova infrastrukture, a naročito glavnih dovoda potrebno je

posebnu pažnju posvetiti inženjersko-geološkim i seizmološkim uslovima terena i tla.

Za izradu vodova infrastrukture treba koristiti fleksibilne konstrukcije, koje mogu da slede deformacije tla. Izbjegavati upotrebu krutih materijala (nearmiran beton, azbest-cementne cijevi i sl.) za izradu vodova infrastrukture.

Izbjegavati nasipne, močvarne i nestabilne terene za postavljanje trasa glavnih vodova svih instalacija.

Podzemne električne instalacije treba obezbjediti uređajima za isključenje pojedinih rejona.

Projektovanju saobraćajnica treba prići ne samo sa ekonomsko-saobraćajnog već i sa aspekta planiranja i projektovanja saobraćaja na seizmički aktivnim područjima.

U sistemu saobraćajnica poželjno je obezbjediti paralelne veze tako da u slučaju da jedna postane neprohodna, postoji mogućnost da se preko druge obezbjedi nesmetano odvijanje saobraćaja.

U cilju zaštite od zemljotresa, postupiti u skladu sa odredbama Pravilnika o tehničkim normativima za izgradnju objekata u seizmičkim područjima (Službeni list SFRJ br. 52/90). Smjernice za zaštitu od požara Smjernice za zaštitu od požara i eksplozija se sprovode: poštovanjem propisanih rastojanja između objekata različitih namjena kako bi se spriječilo širenje požara sa jednog objekta na drugi, kao i vertikalnih gabarita; izgradnjom saobraćajnica propisane širine tako da omoguće prolaz vatrogasnim vozilima do svih parcela i objekata na njima, kao i garažama, manevrisanje vatrogasnih vozila, kao i nesmetani saobraćajni tok; pravilnim odabirom materijala i konstrukcije kako bi se povećao stepen otpornosti zgrade ili požarnog segmenta prema požaru; izgradnjom hidrantske mreže sa pravilnim rasporedom nadzemnih hidranata;


88

uvlačenjem zelenih pojaseva prema centralnoj zoni naselja, osim visokovredne komponentne uređenja prostora, dobijaju se privremene saobraćajnice u vanrednim prilikama za evakuaciju korisnika prostora i kretanje operativnih jedinica; prilikom izrade investiciono-tehničke dokumentacije obavezno izraditi projekte ili elaborate zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opasnosti od požara i eksplozija), planove zaštite i spasavanja prema izrađenoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno i za navedenu dokumentaciju pribaviti odgovarajuća mišljenja i saglasnost u skladu sa Zakonom; za objekte u kojima se u skladište, pretaču, koriste ili u kojim se vrši promet opasnih materija obavezno pribaviti mišljenje na lokaciju od nadležnih organa kako ti objekti svojim zonama opasnosti ne bi ugrozili susjedne objekte; djelovanjem vatrogasnih jedinica opštine Podgorica u vanrednim situacijama (vatrogasnim ekipama omogućiti pristup lokalnim saobraćajnicama i najbližim vodnim objektima).

Prilikom izrade tehničke dokumentacije pridržavati se sljedeće zakonske regulative: Zakon o zaštiti i spašavanju („SL. Crne Gore“ br 13/07, 05/08, 86/09 i 32/11), Pravilnik o tehničkim normativima za hidrantsku mrežu za gašenje požara (SL.SFRJ , br 30/91), Pravilnik o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređenje platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.SFRJ, br.8/95), Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara ( SL.SFRJ, br. 7/84), Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu skladišta od požara i eksplozija ( SL.SFRJ, br.24/87), Pravilnik o izgradnji postrojenja za zapaljve tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti ( SL.SFRJ, br.20/71 i uskladištenju i pretakanju goriva ( SL. SFRJ, br.27/71), Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju i pretakanju tečnog naftnog gasa ( SL. SFRJ, br.24/71 i 26/71). Zaštita od prirodnih i tehničko-tehnoloških nesreća U cilju zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (''Sl.listCG br.13/2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (''Sl.list RCG br. 8/1993), odnosno važećim zakonima i pravilnicima koji regulišu ovu oblast. Smjernice za povečanje energetske efikasnosti, racionalnu potrošnju energije i korišćenje obnovljivih izvora energije U cilju racionalizacije potrošnje energije i sve izraženijih zahtjeva za zaštitom čovjekove okoline predlažu se dvije osnovne mjere: štednja i korišćenje alternativnih izvora energije. Osnovna mjera štednje je poboljšanje toplotne izolacije prostorija, koja ne dozvoljava pregrevanje dok u zimskom zadržava toplotu. Osim odgovarajuće termoizolacije potrebno je voditi računa o adekvatnoj veličini otvora vodeći računa o mikroklimatskim uslovima ovog podneblja.


89

Energetske potrebe u ovom području mogu se podmiriti iz nekonvencijalnih primarnih izvora, kao što su energija vode i energija direktnog sunčevog zračenja. Treba težiti da se primjenjuju one energetske transformacije gdje nema izgaranja ni proizvodnje ugljendioksida. Kod gradnje novih objekata važno je već u fazi idejnog projekta u saradnji sa projektantom predvidjeti sve što je potrebno da se dobije kvalitetna i optimalna energetski efikasna zgrada. Uvođenjem energetske komponente u arhitektonsko projektovanje težilo bi se postizanju optimalnih odnosa između arhitekture i potrebne energije objekta. Veza između arhitekture i energije može se analizirati kroz sljedeće: Analizirati lokaciju, orjentaciju i dispoziciju objekta; Voditi računa o obliku i boji objekta, nagibu krovnih površina Primjeniti visoki nivo toplotne izolacije kompletnog spoljnjeg omotača objekta i

izbjegavati toplotne mostove; Iskoristiti toplotne dobitke od sunca i zaštititi se od pretjeranog osunčanja; Koristiti energetski efikasan sistem grijanja, hlađenja i ventilacije, i kombinovati

ga sa obnovljivim izvorima energije. Prilikom izrade projektne dokumentacije primijeniti Zakon o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG br. 13/07, smjernice Nacionalne strategije za vanredne situacije i nacionalni i opštinski planovi zaštite i spašavanja. Prilikom izrade projektne dokumentacije obavezno izraditi Projekat ili Elaborat zaštite od požara (i eksplozija ako se radi o objektima u kojima se definišu zone opasnosti od požara i eksplozija) i planovi zaštite i spašavanja prema izraženoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno, te na navedeno pribaviti saglasnosti i mišljenja u skladu sa Zakonom. Mjere za unapređenje prirodnih i pejzažnih vrijednosti Pri rješavanju dispozicije djela iz oblasti likovnih primijenjenih umjetnosti na području zahvata zone DUP-a težilo se da se zadovolje sljedeći uslovi: Perceptivno sagledavanje u kretanju, Položaj čovjeka u prostoru, Postojeći kvalitet izgrađenosti.

Parternom materijalizacijom prostora, pješačkih tokova, ulica, parkovskih staza, kao i mjesta susreta građana i posjetilaca daje se nova likovna nota. Razmiještajam drvoreda, ukrasnog zelenila, očuvanjem starih stabala, doprinos vizuelnom interesu urbane sredine je veći. Dobro riješena urbana oprema sa uličnim osvjetljenjem daje svoj poseban udio u vizuelnim efektima, pa je treba kontrolisati.


90

Prostor zaštitnog zelenila, posebnim elementima kroz parkovsku arhitekturu treba oplemeniti sadržajem atraktivnog izgleda ka poboljšanju funkcije i estetike. Na ovaj način će se realizovati želje i ideje programa plana i zahtjeva građana. Zaštita od interesa za odbranu zemlje Osnovna mjera civilne zaštite je izgradnja skloništa u skladu sa Pravilnikom o tehničkim normativima za izgradnju skloništa (Sl. list SFRJ br. 55/83). Da bi se povredivost prostora svela na najmanju moguću mjeru, pri organizaciji prostora naročita pažnju treba posvetiti: smanjenju obima i stepena razaranja uslijed elementarnih nepogoda i ratnih

opasnosti; smanjenju obima ruševina i stepenu zakrčenosti od rušenja; povećanju prohodnosti poslije razaranja za evakuaciju stanovništva i sl.; sprječavanju zagađivanja tla, površinskih i podzemnih voda; izdvajanju i stavljanju izvorišta vode pod poseban režim; osiguranju alternativnih izvora energije; stavljanju pod zaštitu ugroženog poljoprivrednog zemljišta, posebno zaštita

najkvalitetnijeg poljoprivrednog zemljišta i šuma; izbjegavanju prevelikih koncentracija stambene izgradnje; ravnomjernom raspoređivanju stanovništva na način da se osigura korišćenje

ukupnog prostora; osiguranje odgovarajuće organizacije saobraćaja; polaganju trasa i objekata vodoprivrednih sistema (vodosnabdijevanje i

odvodnja); planiranju mreže skloništa i drugih zaštitnih objekata; osiguranje prilaza vatrogasnim vozilima i vozilima hitne pomoći do svakog

objekta; osiguranje dovoljnih količina vode za zaštitu od požara.


91

INFRASTRUKTURA-PLAN


92

SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA

PLANIRANO REŠENJE

Koncept saobraćajne mreže u zahvatu predmetnog plana je proistekao iz koncepta planiranih namjena površina predmetnog prostora i mreže saobraćajnica planiranih PUP-om Glavnog grada Podgorica do 2025. god. Sem toga, poštovana su i rešenja iz starog plana koja ne ugrožavaju zatečeni građevinski fond a uklapaju se u koncept novog rešenja. Kategorizacija ulične mreže izvršena je prema funkciji koju pojedine saobraćajnice imaju u mreži. Primarna saobraćajna mreža je definisana postojećim saobraćajnicama. Ulica Zetskih Vladara je saobraćajnica definisana PUP-om i dio je magistralne mreže. Preko ove saobraćajnice se ostvaruje veza naselja sa opštinom Podgorica sa sjeverne strane i sa gradskom opštinom Golubovci sa južne strane. Ova saobraćajnica je, u dijelu zahvata plana izvedena i postojeća trasa je prenijeta u predmetni plan. Saobraćajnica je bulevarskog tipa i sastoji se od po dvije saobraćajne trake širine 3,50m za oba pravca, razdjelog ostrva širine 4,0m i obostranog trotoara širine 2,0m. Ulica AVNOJ-a i Ulica Manastirska planirane su da se rekonstruišu i u poprečnom profilu će sadržati po dvije saobraćajne trake širine po 3,50m i obostrane trotoare širine po 2,0m. Ulice Princa Mihaila Petrovića, Janka Đonovića takože su planirane da se rekonstruišu i u poprečnom profilu će sadržati po dvije saobraćajne trake širine po 3, 0m i obostrane trotoare širine po 1,50m a Ulica Janka Đinovića će imati i obostrani zeleni pojas širine 1,0m. Ostale saobraćajnice unutar zahvata predstavljaju sekundarnu saobraćajnu mrežu. Ulica 1 je paralelna sa Ulicom Zetskih Vladara i predstavlja servisnu saobraćajnicu a prostire i duž kontaktnih planova sa sjeverne i južne strane uz Ulicu Zetskih Vladara. Planirani poprečni profil ove saobraćajnice sastoji se od dvije saobraćajne trake širine po 3,0m i obostranog trotoara širine 2,0m.

Iz PUP-a su preuzeti profili Ulica AVNOJ-a, Manastirske, Ulice 1. Profil Ulice Ruža se razlikuje od PUP-om predviđenog profila jer se zbog blizine izgrađenih objekata nije mogao postići traženi profil. Ta ulica u poprečnom profilu sadrži kolovoz širine 5.50m i jednostrani trotoar promjenljive širine 1,50m÷2.0m. Tekstualni dio dopunjen ovim objašnjenjem.

Ostale saobraćajnice u zahvatu plana nalaze se između primarnih saobraćajnica i povezuju ih. Planirana širina ovih saobraćajnica je 4,0m, 5,0m i 5,50m. Gdje god je bilo


93

moguće planirano je da se izvedu obostrani ili jednostrani trotoari širine 1.50m. Dimenzionisanje poprečnih profila saobraćajnica izvršeno je na osnovu procjena preuzetih iz kontaktnih planova i prilagođavanju potrebama koje su se sagledale u postupku detaljnog pristupa problemu rješavanja ulične mreže. Tehničkom regulacijom saobraćaja predviđeno je da sve ulice budu pod režimom dvosmjernog kretanja vozila. Kategorizacija ulične mreže izvršena je prema funkciji koju pojedine saobraćajnice imaju u mreži, pa su u zavisnosti od toga određeni i različiti poprečni profili. Prilikom projektovanja saobraćajnica sekundarne mreže, trase saobraćajnica u situacionom i nivelacionom planu prilagoditi terenu i kotama izvedenih saobraćajnica. Saobraćajne raskrsnice, koordinate tjemena i centara definisane su u apsolutnom koordinatnom sistemu XYZ, a orjentaciono su date visinske kote raskrsnica. Širina saobraćajnica je različita, a poprečni presjeci prikazani su na grafičkom prilogu. Kolovoznu konstrukciju saobraćajnica utvrditi shodno rangu saobraćajnice, opterećenju i strukturi vozila koja će se njome kretati. Zastori svih ulica su od asfalt betona a parkinzi su od prefabrikovanih betonskih behaton ili raster elemenata. Zastori novih pješačkih staza uz saobraćajnice i van njih su od betona ili prefabrikovanih betonskih behaton-elemenata. Odvodnjavanje ulica riješiti izgradnjom atmosferske kanalizacije. Sve saobraćajnice i pješačke staze treba da budu opremljene odgovarajućom rasvjetom. Saobraćajnice treba opremiti sa odgovarajućom horizontalnom i vertikalnom signalizacijom. Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma. Pruga se ukršta sa Ulicom Zetskih Vladara van nivoa a sa Ulicom 1 u nivou. S obzirom da je ovim planom Ulica 1 planirana da bude servisna saobraćajnica koja preuzima saobraćaj iz naselja Zelenika potrebno je obezbijediti prelaz preko pruge iako je to industrijski kolosjek slabog prometa. Izvod iz Pravilnika o ukrštanju željezničke pruge i javnog puta Osiguranje putnih prelaza branicima i saobraćajnim znakovima na putu Član 14 Osiguranje putnih prelaza branicima vrši se naročito na putnim prelazima u blizini velikih naselja, a može se vršiti i na svim drugim putnim prelazima, ako se ocijeni da prema


94

mjesnim prilikama drumski saobraćaj treba zatvarati preko cijele širine puta kada se voz približava putnom prelazu. Branikom se zatvara drumski saobraćaj na cijeloj širini kolovoza puta ispred putnog prelaza sa obje strane željezničke pruge. Branici mogu biti: 1) prema načinu pogona: - branici na električni pogon, - branici na mehanički pogon; 2) prema načinu upravljanja: - branici kojima se upravlja iz daljine, - branici kojima se upravlja na licu mjesta; 3) prema osnovnom položaju: - branici koji su otvoreni i sa njima se drumski saobraćaj zatvara samo kada se voz približava putnom prelazu, - branici koji su zatvoreni, a otvaraju se na zahtjev učesnika u drumskom saobraćaju, - branici koji su zatvoreni i zaključani, a otključavaju odnosno zaključavaju ih i koriste određeni ovlašćeni korisnici (zaključani branici). Zatvaranje i otvaranje branika Član 15 Zatvaranje i otvaranje branika po pravilu se vrši ručno. Ako se rukovalac branika nalazi na mjestu odakle se ne vide branici, postavlja se uređaj za davanje svjetlosnih znakova ili uređaj za davanje zvučnih znakova, kojima se učesnici u saobraćaju na putu upozoravaju o spuštanju branika. Ako se branici automatski zatvaraju i otvaraju, nailaskom voza, na putnom prelazu postavlja se uređaj za davanje svjetlosnih znakova i uređaj za davanje zvučnih znakova, kojima se učesnici u saobraćaju na putu upozoravaju o spuštanju branika. Na sredini branika u pravcu ose puta postavlja se trepćuće crveno svijetlo. Kod branika na mehanički pogon umjesto crvenog trepćućeg sivjetla može biti mirno crveno svijetlo. Parkiranje Parkiranje u granicama plana rješavano je u funkciji planiranih namjena. Težilo se da svaki korisnik svoje potrebe za parkiranjem rješava u okviru svoje građevinske parcele. Planiran je jedan parking sa 6 parking mjesta uz Ulicu Skadarsku u blizini trafostanica TS1 i TS2.


95

Namjena površina na prostoru predmetnog plana je kombinacija mješovite namjene, stanovanja srednje gustine, stanovanja male gustine, površine javne namjene i poljoprivrede. Veliki dio plana zauzima jednoporodično stanovanje koje već i u postojećem stanju rješavaju parkiranje vozila na svojim parcelama što je i osnovni polaz za planirano stanje. U konceptu se predviđa da se mjesta za stacioniranje vozila obezbijede u dvorištima objekata i u garažama u objektima. Pri gradnji novih objekata obaveza je Investitora da obezbijedi parkiranje na svojoj parceli na kojoj se objekat gradi prema važećem normativu za parkranje. Planirani kapaciteti za parkiranje projektovani su na bazi slijedećih normativa zasnovanih po normativima Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, a saglasno stepenu motorizacije u Podgorici: -Stanovanje (na 1000 m2) .…………………... 15 parking mjesta; -Poslovanje (na 1000 m2) ………..………….. 30 parking mjesta; -Trgovina (na 1000 m2) ………..………….. 50 parking mjesta; Pri projektovanju garaža u podzemnim etažama objekata poštovati slijedeće elemente: • horizontalni gabarit podzemne garaže definisan je građevinskom linijom ispod zemlje

(GL 0) koja je udaljena od granice parcele min 1m a ne može biti veći od 80% površine urbanističke parcele,

• širina prave rampe po voznoj traci min. 2,50 m • slobodna visina garaže min. 2,20m, a optimalno 3,0m (zavisno od namjene objekta i

načina korišćenja prizemlja) • dimenzije parking mjesta min. 2,50 x 5,0 m • podužni nagib pravih rampi, maks. 12% za otkrivene i 15% za pokrivene. Potrebno je obezbijediti najmanje 5% parking mjesta za lica smanjene pokretljivosti. Parking mjesta na otvorenim parkiralištima upravna na osu kolovoza predvidjeti sa dimenzijama 2,5 x 5,0 m (min. 2,3 x 4,8m). Obrada otvorenih parkinga treba da je takva da omogući maksimalno ozelenjavanje. Koristiti po mogućstvu zastor od prefabrikovanih elemenata (beton-trava) i uz ili između parkinga na svaka tri parking mjesta zasaditi drvored, uvijek kada uslovi terena dopuštaju. Parkirališta za bicikle (Izvod iz Priručnika za planiranje i uređenje javnih prostora Crne Gore)


96

Obezbjeđivanjem mjesta za odlaganje bicikala osigurava se mogućnost upotrebe bicikla kao alternative automobilskom transportu. Preporuke za broj mjesta razlikuju se po načinu računanja i zavise od namjene gradske zone. Za stambena područja kreću se od 1 mjesta na svakih 30 m2 ukupne stambene površine, pa do 15 % od broja stanovnika određene stambene zgrade. Kod planiranja mjesta za odlaganje bicikala preporučljivo je: izbjegavati skrivena, tamna mjesta i ulaze u garaže; birati mjesta blizu ulaza u objekte da bi se izbjegao vandalizam; obezbjediti mjesto za zaključavanje bicikala u garažama za parkiranje automobila

na pristupačnom i vidljivom mjestu; odvojiti odlaganje bicikala od prilaza za vozila da bi se smanjila mogućnost

upotrebe vozila kod krađe; ako je krađa potencijalni problem postaviti mjesta za zaključavanje bicikala.

Biciklistički saobraćaj Biciklistička staza je PUP-om planirana uz Ulicu Zetskih Vladara. Ova saobraćajnica ima već izgrađene dvostrane trotoare uz koje je moguće formirati biciklističke staze. Prostorno urbanističkim planom Glavnog grada biciklistička staza je predviđena sa lijeve strane magistrale, posmatrano iz pravca Podgorice. Ovo je opravdano iz razloga što je predviđena strana manje izgrađena od suprotne strane kao i iz razloga što se uz tu stranu nalazi zaštitno zelenilo koje stvara prijatniji ambijent za biciklizam. Biciklističke staze u zahvatu plana planirane su uz Ulicu 1 zatim uz Ulicu Ruža i Ulicu Manastirsku. Od Manastirske ulice, uz Ulicu 3 planirana je biciklistička staza koja ide preko brda uz pješačku stazu a zatim uz Ulice 17 i 18 gdje se spaja sa biciklističkom stazom u Manastirskoj ulici. Na jednom dijelu Ulice 3 i na Ulici 17 biciklistički saobraćaj je planiran da se odvija na kolovozu jer se zbog blizine objekata nijesu mogle planirati zasebne staze. Potrebno je obilježiti biciklističke staze primjenom odgovarajuće saobraćajne signalizacije, uz minimalne građevinske radove.

Izvod iz Priručnika za planiranje i uređenje javnih prostora Crne Gore

Biciklističke trake i biciklističke staze su površine namijenjene za kretanje biciklista.

Biciklističke trake („bike lanes“) su dio protočnog kolovoza na saobraćajnicama višeg reda, kao poseban dio kolovoznih traka, koji je posebno označen i namijenjen isključivo za bicikliste. Razlikuje se od biciklističkih staza jer nema fizičke barijere između kolovozne trake i biciklističke trake. Obično se pravac kretanja biciklističkih traka poklapa sa pravcem kretanja automobila, mada je moguć i suprotan pravac kretanja u ulicama manjeg intenziteta.


97

Biciklističke staze („cycle track“) su samostalni djelovi između pješačkih komunikacija – trotoara i kolovoznih traka (sabirnih ulica, stambenih i sl.), odnosno, parking mjesta uz ulicu. Mogu biti jednosmjerne ili dvosmjerne. Uvijek su obojene posebnom bojom ili im je data specifična tekstura, sa odgovarajućim oznakama. U slučajevima kada postoji parkiranje uz trotoar one se uvijek nalaze između trotoara i parkiranja za razliku od biciklističkih traka.

Bicikl je optimalan kao prevozno sredstvo za udaljenost do 8 km i na terenu manjih visinskih razlika. Razdaljine od 3 km smatraju se razumnim za vožnju biciklom, sa gornjom granicom od oko 5 km.

Trajna konstrukcija biciklističkih staza je po troškovima građenja istovjetna pješačkim trotoarima. Pješački saobraćaj Površine rezervisane za kretanje pešaka planirane su uz sve saobraćajnice primarne i sekundarne saobraćajne mreže, trotoarima, obostrano ili jednostrano, minimalne širine 1,50m. Zasebna pješačka staza planirana je preko brda Dajbabska Gora kao i biciklistička staza. Na kolsko - pešačkim ulicama, pristupnim ulicama i prolazima sa jedinstvenom pješačkom i kolskom površinom, apsolutni prioritet u kretanju imaju pješaci u odnosu na motorna vozila. Javni masovni prevoz putnika U postojećem stanju javni gradski prevoz prolazi Ulicom Zetskih Vladara. Stajalište javnog prevoza je u okviru plana locirano samo u Ulici Zetskih Vladara iza raskrsnice sa Ulicom Princa Mihaila Petrovića u zasebnoj niši. U okviru zahvata postoje još i gradske i prigradske linije koje saobraćaju Ulicom AVNOJ-a i Manastirskom ulicom, Ulicom Janka Đonovića, tako da je na čitavom području zahvata plana već u postojećem stanju dobro regulisan javni prevoz putnika. Kolovoz stajališta obilježiti horizontalnom signalizacijom. Na staničnim frontovima postaviti prateću opremu u vidu uniformnih oznaka stajališta i nadsteršnice. Željeznički saobraćaj Sa jugoistočne strane, duž granice zahvata plana, je industrijski kolosjek interne željezničke pruge koja je u funkciji kombinata aluminijuma. Planom je definisan koridor željeznice koji je po zakonu o željeznici, član 4 definisan kao pružni pojas – ''prostor između željezničkih kolosjeka, kao i pored krajnjih kolosjeka, na rastojanju od najmanje


98

8m, a ako željeznička pruga prolazi u naseljeno mjesto na odstojanju od najmanje 6m, računajući od ose krajnjih kolosjeka''. Uslovi za kretanje lica smanjene pokretljivosti Na svim pješačkim prelazima sa uzdignutim ivičnjacima treba izvesti rampe za kretanje lica sa otežanim kretanjem a sve u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanje lica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom (Član 115). Pri realizaciji pješačkih prelaza za potrebe savlađivanja visinske razlike trotoara i kolovoza invalidskim kolicima, predvidjeti izgradnju rampi poželjnog nagiba do 5%, maksimum do 8,5%, čija najmanja dozvoljena širina iznosi 1,30 m. ORJENTACIONI TROŠKOVI REALIZACIJE U DOMENU SAOBRAĆAJNE INFRASTRUKTURE

Pripremni radovi i donji stroj: 1.114.388,18 € Gornji stroj i ostali radovi: 1.671.582,27 € Saobraćajna oprema i signalizacija: 27.859,70 €

UKUPNO SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA 2.813.830,15 €


99

ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA Urbanistički podaci Podaci o postojećim i planiranim objektima, mjerodavnim za procjenu vršne snage odnosno razmatranja mogućnosti korišćenja postojeće elektroenergetske infrastrukture za napajanje električnom energijom planiranih objekata, dati su u tabeli namjene objekata sa prikazom bruto građevinskih površina. Procjena potrebe za električnom snagom Uz poštovanje zahtjeva Programskog zadatka izvršena je procjena vršne snage postojećih i budućih objekata u zoni zahvata, a zatim razmotren koncept buduće mreže, uvažavajući postojeće stanje elektroenergetske infrastrukture u zahvatu. Planirani objekti Kako je ovim DUP-om predviđeno formiranje urbanističkih parcela, sa definisanom namjenom i opredijeljenom maksimalnom BRGP, to će se konačni proračun jednovremenog opterećenja rukovoditi krajnjim zbirnim podacima BRGP za ukupno integrisano područje. Pojedinačne parcele definisane su za određene namjene tako da je cjelokupan prostor podjeljen po funkcijama koje se na njemu odvijaju. Osnovne namjene površina od značaja za elektroenergetsku infrastrukturu na prostoru ovog Plana su:

SS – objekti stanovanja srednje gustine, SMG – objekti stanovanja male gustine, MN – objekti mješovite namjene, Objekti u poljoprivredi.

Proračun vršnog opterećenja Vršna opterećenja određena su analitičkom metodom koja je bazirana na standardu elektrificiranosti stanova, kao i preporukama za vršna opterećenja tercijarnih djelatnosti i javnog osvjetljenja. Procjena vršne snage stanova Prognoza vršne snage u kategoriji stanova (domaćinstava) određuje se prema sljedećem obrascu:

)

gdje je: - jednovremeno opterećenje grupe stanova (domaćinstava) (kW),

Pv1s - vršna snaga jednog stana (kW), n - broj stanova, f∞ - faktor beskonačnosti.


100

Instalisana snaga stana (domaćinstva), koji za grijanje koristi električnu energiju iznosi Pins = 31 kW što sa faktorom potražnje fp=0,46 daje vršnu snagu Pv = 14,2 kW (vršna snaga jednog stana). Za dobijenu vršnu snagu jednog stana od 14,2 kW sa dijagrama se očitava koeficjent beskonačnosti f∞ = 0,185.

) = 3231,5 kW.

Procjena vršne snage djelatnosti Na osnovu podataka iz literature usvojene su vrijednosti specifičnog opterećenja pv (W/ m²) za sadržaje koji su planirani u zahvatu DUP-a. Usvojene prosječne vrijednosti specifičnog opterećenja predviđene su uz korišćenje klima uređaja na principu toplotnih pumpi i uz korišćenje energetski efikasnih materijala u izgradnji objekata. Vrijednosti vršnih opterećenja po kategorijama potrošača, računate su prema formuli:

Pvd = Sd x pv

gdje je: Sd – građevinska bruto površina pojedinih djelatnosti, pv – usvojeno specifično opterećenje djelatnosti; Pvd - vršna svaga djelatnosti. Proračun vršnih opterećenja po kategorijama prikazan je u tabeli ”Proračun vršnog opterećenja”. Tabela br.1: Proračun vršnog opterećenja;

Stanovanje Broj

stnova Pv1s f∞ Vršna snaga kj kj*Pj

n Pv(kW) kW

1085 14,2 0,185 3231,50 1 3231,50

Djelatnosti BGP Specifična potrošnja

m2 pv(kW/m2) Pv(kW)

SMG poslovanje 38716 0,05 1935,80 0,9 1742,22

SS poslovanje 41413 0,05 2070,65 0,9 1863,59

MN poslovanje 16297 0,05 814,85 0,9 733,37

Poljoprivreda pomoćni objekti 454 0,03 13,62 0,9 12,26

Javna rasvjeta 189,57 0,9 170,62

Suma kj*Pj 7753,55

Vršna snaga (kVA) za cos φ=0,98 7911,78


101

Proračun javnog osvjetljenja Vršno opterećenje javne rasvjete u ukupnom vršnom opterećenju kompleksa, kreće se po preporukama od 2,5 do 5% od ukupnog vršnog opterećenja na tom konzumu. Za potrebe ovog plana usvojen je procenat učešća javne rasvjete u ukupnom vršnom opterećenju od 2,5%. Vrijednost vršnog opterećenja javne rasvjete prikazana je u tabeli ”Proračun vršnog opterećenja”. Ukupno vršno opterećenje Ukupna vršna snaga u zahvatu Plana, uz cos φ=0.98 i sa koeficjentima jednovremenosti pojedinih kategorija potrošača kj iznosi:

SvDUP = Σ (kj x Pv) / cosφ = 7911,78 kVA. Izračunato jednovremeno opterećenje odnosi se na krajnji mogući kapacitet, uvažavajući maksimalnu izgrađenost. Definisanje broja transformatorskih stanica Na osnovu procijenjene vršne snage u zahvatu detaljnog urbanističkog plana, postojećeg stanja i planirane gradnje objekata, vodeći računa o sigurnosti i fleksibilnosti rada elektroenergetskog sistema, za potrebe snabdijevanja električnom energijom predviđena je izgradnja novih transformatorskih stanica 10/0,4 kV. Kod definisanja potrebnih instalisanih snaga transformatorskih stanica računato je sa tehničkim gubicima od 7 % a takođe je predviđena i dovoljna rezerva u snazi trafostanica, što je prikazano u sledećim tabelama. Napominje se da su snage planiranih TS 10/0,4 kV date na osnovu procijenjenih vršnih snaga, a definitivne snage će se odrediti nakon izrade glavnih projekata objekata. Imena novim transformatorskim stanicama su data uslovno, samo za potrebe ovog plana. Predviđene nove trafostanice su definisane prema formiranim traforeonima što je predstavljeno sledećom tabelom: Tabela br.2. Jednovremene snage na nivou traforeona

Trafo reon

Stanovanje Djelatnosti Javna rasvjeta

Puk

Broj

stanova Pvrd

f∞ Pv (kW) kjst Namjena BGP (m2)

pvp (kW/m2

) kjp

Pvp (kW)

kjr Pvjr (kW)

kW

1 389 14,2 0,185 1250,16 0,9 poslovanje 25854 0,05 1 1292,7 0,9 63,57 2475,06

2 287 14,2 0,185 950,01 0,9 poslovanje 31126 0,05 1 1556,3 0,9 62,66 2467,70

5 69 14,2 0,185 277,40 1 poslovanje 4637 0,05 0,9 231,85 0,9 13,07 510,08

Pom.objekti u poljop. 454 0,03

0,9 13,62


102

3 195 14,2 0,185 673,87 0,9 poslovanje 18685 0,05 1 934,25 0,9 40,20 1576,92

4 145 14,2 0,185 520,27 0,9 poslovanje 16123 0,05 1 806,15 0,9 33,16 1304,24

Na osnovu procijenjene vršne snage u zahvatu detaljnog urbanističkog plana, postojećeg stanja i predviđenih gubitaka i rezerve u snazi definisan je broj trafostanica 10/0,4kV po traforeonima što je prikazano u sledećoj tabeli: Tabela br.3. Pregled trafostanica po traforeonima

Trafo reon Snaga

Snaga sa gubicima Postojeće trafostanice

Planirane trafostanice

Snaga planiranih

TS

Ukupna snaga TS u traforeonu

Rezerva u snazi TS

Sv(kVA) (kVA)

(kVA) (kVA) %

1 2525,57 2702,36 / NDTS Nova br.1 DTS Nova br.2

1x1000 2x1000

3000 9,92

2 2518,06 2694,32 MBTS “Zelenika 2”

Povećanje snage na 1000 kVA

DTS Nova br.3

2x1000 3000 10,19

5 520,49 556,93 MBTS “Zelenika 3” 630 / 630 11,60

3 1609,10 1721,74 / NDTS Nova br.4 2x1000 2000 13,91

4 1330,86 1424,02 MBTS “Zelenika 1”

630kVA NDTS Nova br.5 1x1000 1630 12,64

Plansko rješenje Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10 kV Koncept rješenja napajanja električnom energijom planiranih objekata u predmetnoj zoni zahvata DUP-a je baziran na planiranoj infrastrukturi 10 kV mreže. Polazeći od izvršenog proračuna potreba u snazi, i rasporeda novih potrošača po traforeonima, ovim planom se predviđa izgradnja sljedećih 10 kV elektrenergetskih objekata: Transformatorske stanice 10/0,4 kV:

DTS 2x1000 kVA 2 kom (Nova br.2, Nova br. 3,), NDTS 1x1000 kVA 2 kom (Nova br.1, Nova br.5), NDTS 2x1000 kVA 1 kom (Nova br.4).

Za postojeću TS 10/0,4 kV „Zelenika 2“ predviđena je rekonstrukcija postrojenja i povećanje snage na 1000kVA. Izračunato jednovremeno opterećenje odnosi se na krajnji mogući kapacitet, uz uvažavanje maksimalne izgrađenosti.


103

Intenzitet izgradnje planiranih objekata, uzimajući u obzir činjenicu da se planirani objekti grade fazno, uslovljava postepeno dostizanje jednovremenog opterećenja.

Dinamika izgradnje novih trafostanica zavisiće od dinamike izgradnje objekata čijem napajanju su namjenjene. Operator distributivnog sistema pratiće dinamiku izgradnje objekata Plana i u skladu sa tim izdavaće tehničke uslove za izradu dokumentacije novih trafostanica. Izgradnja novih trafostanica 10/0,4kV sa dva predviđena transformatora će se izvoditi fazno u skladu sa potrebama povećanja konzuma a maksimalno do projektovane snage. 10 kV kablovska mreža Planirane TS 10/0,4 kV se uključuju u postojeći sistem napajanja – na postojeće izvode 10kV iz TS 110/10 kV ”Podgorica 5” kao i napajanje preko novog izvoda:

- TS 110/10 kV ”Podgorica 5” - TS 10/0,4 kV „ Nova br.3“ u skladu sa grafičkim prilogom »Elektroenergetska infrastruktura« i jednopolnom šemom ”10kV mreža - plan”. U zahvatu DUP-a potrebno je položiti dovoljan broj novih kablovskih vodova. Predlažu se jednožilni kablovi sa izolacijom od umreženog polietilena tipa XHE 49-A 1x240/25mm2, 12/20kV ili slični a konačan izbor kablova izvršiće stručne službe Operatora distributivnog sistema. Postojeće kablove 10kV koji prelaze preko urbanističkih parcela ili idu trasom saobraćajnica potrebno je izmjestiti prema grafičkom prilogu. Za trafostanice su definisane posebne urbanističke parcele, na kojima će biti moguća nesmetana izgradnja istih. Njihov arhitektonski oblik može se nesmetano prilagođavati zahtjevima arhitekture a sve prema tehničkim uslovima Operatora distributivnog sistema. Planirane TS mogu se izvoditi i u sklopu objekata u skladu sa važećim tehničkim propisima. U grafičkom prilogu Plana ”Elektroenergetska infrastruktura” prikazane su lokacije planiranih TS 10/0.4 kV, kao i planirane trase 10 kV kablovske mreže.


104

Jednopolna šema 10 kV mreže, plan;

Niskonaponska mreža Od novih trafostanica 10/0,4kV se polažu niskonaponski kablovi za napajanje električnom energijom potrošača kao i za osvjetljenje ulica (saobraćajnica). Presjek kablova niskonaponskih potrošača kao i ulične rasvjete odrediće stručne službe Operatora distributivnog sistema kroz Saglasnost na Glavni projekat objekata na osnovu stvarnih jednovremenih snaga objekata. Priključenje novih potrošača na niskonaponsku mrežu vršiće se polaganjem podzemnih kablova od trafostanica ili NKRO do priključnomjernih ormara ili mjernorazvodnih ormara. Tehnički uslovi i mjere koje treba da se primijene pri projektovanju i izgradnji priključka objekata na niskonaponsku mrežu definisani su Tehničkom preporukom TP-2 Elektroprivrede Crne Gore. Uvod kablova u objekte mora se obezbjediti polaganjem PVC cijevi odgovarajućeg prečnika. Za NN mrežu koja je izvedena vazdušno, predlaže se zamjena podzemnom i izrada kablovske NN mreže do lokacija priključnih ormarića u skladu sa uslovima nadležne službe Operatora distributivnog sistema. Mrežu izvoditi niskonaponskim kablovima tipa PP00-A, XP00-A i PP00 ili XP00 naponskog nivoa 0,6/1 kV ili sličnim, presjeka prema naznačenim snagama pojedinih objekata. NN kablove po mogućnosti polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju i uz ispunjenje uslova dozvoljenog strujnog opterećenja po pojedinim izvodima. Broj niskonaponskih izvoda će se definisati glavnim projektima objekata i transformatorskih stanica.


105

Elektroinstalacije objekata Elektroinstalacija svih novih objekata mora biti izvedena u skladu sa važećim tehničkim propisima i standardima, a kod stambenih objekata i sa normativima iz plana višeg reda. Instalacije moraju zadovoljavati važeće tehničke propise i standarde iz oblasti elektroinstalacija niskog napona. Za zaštitu od indirektnog dodira u objektima primijeniti sistem TN-C-S. Osvjetljenje otvorenih prostora i saobraćajnica Pošto je javno osvjetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga tako izgraditi da se zadovolje i urbanistički i saobraćajno - tehnički zahtjevi, istovremeno težeći da instalacija osvjetljenja postane integralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da osvjetljenje saobraćajnica i ostalih površina osigurava minimalne zahtjeve koji će obezbjediti kretanje uz što veću sigurnost i komfor svih učesnika u noćnom saobraćaju, kao i o tome da instalacija osvjetljenja ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se pri rješavanju uličnog osvjetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta osvjetljenja: - nivo sjajnosti kolovoza, - podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti, - ograničenje zasljepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja) i - vizuelno vođenje saobraćaja. Svim saobraćajnicama na području plana treba odrediti odgovarajuću svjetlotehničku klasu. Na raskrsnicama svih saobraćajnica postići svjetlotehničku klasu za jedan stepen veću od samih ulica koje se ukrštaju. Kod pješačkih staza (prolaza), unutar plana, obezbjediti srednju osvjetljenost od 10 lx, uz minimalnu vrijednost osvetljenosti od 3 lx (klasa P2). Posebnu pažnju treba posvetiti osvjetljenju unutar blokovskih saobraćajnica i parkinga, prilaza objektima i slično. To osvjetljenje treba rješavati posmatranjem zone kao cjeline, a ne samo kao uređenje terena oko jednog objekta. Rješenjima instalacije osvjetljenja unutar zone omogućiti komforan prilaz pješaka do ulaza svakog objekta i iz svih pravaca. Orijentacioni troškovi realizacije planirane elektroenergetske infrastrukture u zahvatu plana R.br. Objekat j.mj. Kol. Cijena˙(€/jm) Iznos(€)

1 Izgradnja TS 10/0,4 kV,

DTS 2x1000kVA kom 2 x 75.000,00 = 150.000,00 NDTS 2x1000kVA kom 1 x 80.000,00 = 80.000,00 NDTS 1x1000kVA kom 2 x 60.000,00 = 120.000,00 ,


106

2 Rekonstrukcija postojeće trafostanice 10/0,4kV “Zelenika 2” sa povećanjem snage; kom 1 x 30.000,00 = 30.000,00

3 Izgradnja podzemne 10kV mreže kablom 3xXHE 49-A 1x240mm2- 12/20kV (ili sličnim) sa uklapanjem u postojeću mrežu 10kV u zahvatu plana m 3820 x 40,00 = 152.800,00

4 Izmještanje 10kV kablova iz koridora saobraćajnica i sa urbanističkih parcela m 880 x 8,00 = 7.040,00

5 Izgradnja nove 0,4kV mreže niskonaponskim kablovima odgovarajućeg presjeka m 6350 30,00 = 190.500,00

6 Izgradnja javnog osvjetljenja. Obračun po metru dužnom saobraćajnice. m 9720 x 35,00 = 340.200,00

UKUPNO 1.070.540,00


107

HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA Površina zahvata plana je 49,64 ha na kome je smješteno 1066 stambenih jedinica sa 3411 ukupnim brojem stanovnika. Ovaj prostor zahvata plana se graniči sa istoka magistralnom saobraćajnicom Podgorica-Petrovac i željezničkim kolosjekom za Kombinat aluminijuma, sa juga DUP „Dajbabe-Zelenika“, sa zapada DUP „ Dajbabska Gora“ i sanacioni DUP „ Zabjelo10“ i dijelom izmjene i dopune DUP „ Zabjelo B1“ (2004) a sa sjevera DUP „ Zabjelo B-zona stanovanja“ izmjene i dopune gdje su granične linije ulica Janka Đonovića i Princa Mihaila Petrovića. PLANIRANO STANJE HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE I VODOVOD Potrebe u vodi za planirani prostor određene su prema usvojenoj prosečnoj dnevnoj potrošnji od 250j/st/dan za ovakav tip naselja sa kojim se i računa u JP “Vodovod i kanalizacija“ Podgorice.

srednja dnevna potrošnja Q sr = 3411 x 250/ 86,400 = = 9,87 l/s

maksimalna dnevna potrošnja Q maxd = Q sr * 1,5 = 9,87 * 1,5 = 14,80 l/s

maksimalna časovna potrošnja Q maxh = Q maxd * 2,4 = 14,80 * 2,4 = 35,53 l/s Dobijeni časovni maksimum je relativno visok ali sobzirom da se radi o jednoporodičnom stanovanju a da se na ovom prostoru voda ne može obezbjediti na drugi način ( rječni tokovi), padina brda koja se prostire na ovom prostoru ispod površine upućuje da će koristiti vodu i za okućnice i to u udarnim terminima ujutru i predveče. Po direktivi EU trebalo bi računati na 150-175 lit/st/dan čemu svakako treba težiti ali u ovim uslovima kada vode i ima i navike potrošača a posebno klimatskim uslovima ušlo se sa ovim normativom. Prije je opisano postojeće stanje vodovodne mreže, pa se ovim rješejem predviđa izgradnja nove mreže na cijelom prostoru. Priključenje će se izvršiti na sada postojeći AC cjevovod Ø500 mm u ulici Zetskih vladara gdje je predviđeno i priključenje za DUP „ Zabjelo B“ u ulici Princa Mihaila Petrovića. Ovaj priključak vjerovatno treba da bude većeg prečnika.Postojeći AC cjevovod Ø500 se zamjenjuje sa drugim materijalom ( ductil) u zoni plana L=375m´ Iz ovog plana u ulici Avnoj-a i Manastirskom ulicom ide sve do DUP „ Dajbabe Zelenika“ gdje se povezuje na planirani cjevovod DN 160 mm. Cjevovod Ø200 mm u ulici Avnoj-a i Manastirskoj predviđen od duktil cijevi ili PEHD kako to odluči JP“ Vodovod i kanalizacija“ Podgorice koje gazduje vodovodnim sistemom. Vodovodna mreža je projektovana u principu kao prstenasta i da se dovede do svakog potrošača. Izbor materijala je predviđen od polietilenskih cijevi za radne pritiske od 10 bara. Čvorovi se planiraju na svim raskrsnicama ulica sa odgovarajućim fazonskim komadima i


108

zatvaračima za radne pritiske od 10 bara, a smješteni su u armirano betonskim šahtovima opremljeni sa livenogvozdenim poklopcima i penjalicama koje su zaštićene od korozije. Cjevovod se postavlja u principu ispod trotoara ili zelenih površina. Predviđeno je postavljanje hidranata na vodovodnoj mreži a prema planu JP“ Vodovod i kanalizacija“ Podgorice. Za obradu projekata uličnih cjevovoda i priključaka objekata treba obezbjediti uslove priključenja od JP“ Vodovod i kanalizacija“ Podgorice, urbanističko tehničke uslove od strane nadležnog opštinskog organa. KANALIZACIONA MREŽA U Podgorici kanalizaciona mreža je separatnog tipa, naime do 1969 godine postojalo je veoma malo kanalizacione mreže a otpadne vode su rješavane posredstvom septičkih jama. II FEKALNA KANALIZACIJA Prvi metri za prihvatanje i odvođenje otpadnih voda izvedeni su u dijelu grada preko Morače. Lokacija postrojenja za prečišćavanjeotpadnih voda određena je na mjestu gdje se i danas nalazi. Postrojenje je projektovano da se realizujeu tri faze, kapaciteta 3x55,000= 165 ES (ekvivalent stanovnika). Objekat je počeo da se gradi 1975 godine, da bi se stavio u funkciju 1978 godine. Prepumpna stanica, automatke rešetke, pjeskolov i gazometar sa opremom su izvedeni za projektovani kapacitet, dok je linija biološkog prečišćavanja po principu aktivnog mulja izvedena za I fazu. U ovom projektu za otpadne vode i PPOV-a računalo se sa časovnim maksimumom od 0,0118 lit/sec/stanovniku. Računajući sa ovim podatkom dolazi se do podatka da je ukupna količina otpadnih voda sa onog prostora u časovnom maksimumu Q=3440 x 0,0118= 40,59 l/s. Ako se pak računa prema predviđenoj potrošnji vode i sa koeficijentom 0,8 ( računa se da 20% upotrebljene vode ne dođe u kanalizaciju) dobijamo da treba prihvatiti i odvesti Q =35,53 x 0,8=28,42 l/s Kroz dosadašnji rad od preko 25 godina došao sam do podatka da se taj koeficijenat u kanalizacinom sistemu Podgorice kreće 0,008. Prema Idejnom projektu otpadnih voda i nove lokacije PPOV-a između kombinapa aluminijuma i rijeke Morače u Podgorici stvoreni su uslovi za prihvat i prečišćavanje svih otpadnih voda sa pristora grada. Kako je na situaciji 1:1000 prikazano a shodno nivelacionom planu i saobraćajnicama izvršeno je dimenzionisanje kanalizacione mreže, stim da je najmanji prečnik uličnog kanala Ø200 mm. Najbliži izvedeni kolektor je u ulici Zetskih vladara Ø500 mm koji još nije stavljen u funkciju. Dio voda usmjeren je u ulici Janka Đonovića i Zetskih vladara, dok je centralni sakupljač u ulici Avnoj-a i Manastirskoj. Na kraju ove vode mogu se usmjeriti u kolektor u Zetskoj ulici sa prolaskom ispod željezničke pruge za kombinat aluminijuma a dalje se odvodi ka primarnom kolektoru na PPOV-a. Kanalizaciona mreža je dovedena do svake UP. Sva mreža planirana je da se izvede od tvrdog polietilena-PVC cijevi odgovarajuće klase u zavisnosti od dubine ukopavanja-odnosno saobraćajnog opterećenja. Na svim ukrštanjima-spojevima cijevi i mjestima priključka kao i na pravim dionicama planirano je izvođenje revizionih okana čije međusobno odstojanje ne može biti veće od 50m, a iz


109

razvoja održavanja kanalizacionog sistema. Reviziona okna unutrašnji otvor moraju imati najmanje 1m, a opremaju se livenogvozdenim poklopcima za odgovarajuće saobraćajno opterećenje kao i penjalicma koje su antikorozno zaštićene. Položaj fekalne kanalizacione mreže je u principu sredinom saobraćajnice. Obrada projekta uličnih cjevovoda i priključaka objekata rade se na osnovu uslova JP “Vodovod i kanalizacija“ Podgorice a koji se i preciziraju i kroz urbanističko tehničke uslove. III ATMOSFERSKA KANALIZACIJA Prije je navedeno da sada ne postoji kanalizaciona mreža za prihvat atmosferskih voda, ali sobzirom na neizgrađenost ulica i propusnosti terena nijesu stvarale veće probleme.Sa realizacijom plana taj problem će se svakako javiti pa je dato rješenje za prihvat i odvođenje atmosferskih voda na odgovarajući način. Shodno terenskim uslovima predviđeno je prihvatanje atmosferskih voda sa svih saobraćajnica koje imaju trotoare kao i sa samih trotoara. Ulice koje nemaju trotoare nijesu opremljene sa atmosferskom kanalizacijom nego će se voda razlivati u okolni teren sobzirom na upojnu moć zemljišta. Glavni kolektor je u ulici Avnoj-a i Manastirskoj a dalje ide paralelno sa fekalnom kanalizacijom ispod željezničke pruge za kombinat aluminijuma i dalje u Glavni kolektor koji je usmjeren ka rijeci Morači. Na kraju u Manastirskoj je separator ulja i masti i ka DUP „ Zabjelo B“ sobzirom na terenske uslove. Za proračun prečnika uličnih kanala i kolektora računato je shodno dobijenim uslovima JP“ Vodovod i kanalizacija“ Podgorica o intezitetu padavina od 264 lit/sec/ha. Kanalizaciona mreža postavljena je pored ivičnjaka u principu na suprotnoj strani od vodovodne mreže. Na njoj su slivnici sa slivničkim rešetkama na rastojanju do 30m i u najnižim tačkama na raskrsnicama i krivinama. Na određenim dionicama postavljaju se i reviziona okna opremljena sa LG poklopcima i penjalicama. Izbor vrste materijala se usaglašava sa JP “Vodovod i kanalizacija“ Podgorice a u principu to su plastične cijevi za odgovarajuće opterećenje. Najmanji usvojeni profil za uličnu mrežu je Ø300 mm, a ako ima dovoda iz slivnika sa suprotne strane oni su Ø200mm. Za sve uslove projektovanja treba se pridržavati datih uslova JP “Vodovod i kanalizacija“ Podgorica i urbanističko tehničkih uslova dobijenih od nadležnog organa opštine Podgorica. APROKSIMATIVNA VRIJEDNOST REALIZACIJE PLANA I VODOVOD Izrada cjevovoda vodovoda za radne pritiske od 10 bara, računajući sa svim zemljanim radovima, izradom šahtova, na čvorovima i protivpožarnih hidranata, ispitivanjem i dezinfekcijom vodovodne mreže. Ductil DN 500 mm m x 375 250 e/m'= 93 750 € Ductil DN 200 mm m x 1195 135 e/m'= 161 325 €


110

PEHD DN 160 mm m x 17 85 e/m'= 1445 € PEHD DN 110 mm m x 2732 65 e/m'= 177 580 € PEHD DN 90 mm m x 1442 55 e/m'= 79 310 € PEHD DN 63 mm m x 560 50 e/m'= 28 000 € UKUPNO VODOVOD 541 437 € II FEKALNA KANALIZACIJA Izrada ulične mreže fekalne kanalizacije računato sa svim zemljanim, betonskim, vodoinstalaterskim radovima ( postavljanjem penjalica i LŽ poklopaca) DN 350mm m 358 x 160 e/m'= 57 280 € DN 300mm m 915 x 160 e/m'= 146 400 € DN 200mm m 4638 x 145 e/m'= 672 510 € UKUPNO FEKALNA KANALIZACIJA 876 190 € III ATMOSFERSKA KANALIZACIJA Izrada ulične kanalizacione mreže računato sa svim zemljanim radovima, sa izradom potrebnog broja slivničkih okana i revizionih slivnika DN 500 mm m x 1142 215e/m'= 245 530 € DN 400 mm m x 59 160e/m'= 9 440 € DN 315 mm m x 3495 135e/m'= 471 825 € UKUPNO ATMOSFERSKA KANALIZACIJA 726 795 € IV SEPARATORI ULJA I MASTI Nabavka separatora sa transportom , iskopom za ugradnju i ugradnju Kom 1 x 2250e= 2.250 €

ZBIRNA REKAPITULACIJA

I VODOVOD 541.437,00 €II FEKALNA KANALIZACIJA 876.190,00 €

IIIATMOSFERSKA KANALIZACIJA 726.795,00 €

IV SEPARATORI MASTI I ULJA 2.250,00 €

UKUPNO HIDROTEHNIČKE INSTALACIJE 2.146.672,00 €


111

ELEKTRONSKA KOMUNIKACIONA (TELEKOMUNIKACIONA) INFRASTRUKTURA PLANIRANO STANJE

Uzimajući u obzir: 1) izgradnju tk mreže, i tendenciju da pretplatnici budu što bliže centrali zbog

širokopojasnog pristupa, jer sa povećanjem udaljenosti dolazi do velike degradacije kvaliteta prenosa. Takođe se vrši kabliranje sa malim kapacitetima bakarnih kablova, zbog pojave preslušavanja pri velikim brzinama prenosa,

2) sve veće nastojanje da se optičkim vlaknom(FTTH) dođe do korisnika, pogotovo kada su u pitanju stambeni, turistički i sportski objekti: s jedne strane zbog najkvalitenije ponude i stabilnosti servisa a s druge strane ekonomska isplativost operatera koji pružaju usluge,

3) pojavu više operatera i vrste usluga koje za sada pružaju(kablovska televizija, internet,..),

4) da je planirana kanalizaciona veza za svaku urbanističku parcelu neposredno iz okna ili dovođenjem do parcele jedne PVC cijevi Ø110mm ili 2xPe cijevi Ø40m kako bi se omogućilo provlačenje kablova do svih objekata u zoni Odnosno, svaka urbanistička parcela, bar na jedno mjesto, ima mogućnost priključenja na glavnu infrastrukturu kako bi se sačuvale saobraćajnice od naknadnog rušenja;

5) iskustvo, koje pokazuje da pri građevinskim radovima na rekonstrukciji ulice dolazi do malih oštećenja(probijanja) PVC cijevi koje se nekvalitetno saniraju a onda vremenom voda i mulj izvrše začepljenje PVC cijevi i učine ih neprohodnim. Da bi se izvršila sanacija PVC cijevi potrebno je devastirati asfalt,koji se teško dovodi u prvobitno stanje;

6) da prilikom izgradnje/rekonsrukcije saobraćajnice unaprijed nije definisano pitanje sudbine postojeće infrastrukture. Sa jedne strane vlasnik pokušava da zadrži postojeću infrastrukturu ili u slučaju prinudnog napuštanja da u novoj kanlizaciji dobije proporcionalni kapacitet postojeće infrastrukture i nastojanje Investitora da vlasnik infrastrukture finasira izgradnju nove kanalizacije za svoje potrebe,

7) da implementacija novih tehnologija i tehnika, liberalizacija tržišta i konkurencija u sektoruelektronskih telekomunikacija treba da doprinesu bržem razvoju elektonskih komunikacija, povećanju broja servisa, njihovoj ekonomskoj geografskoj dostupnosti, boljoj i većoj informisanosti kao i bržem razvoju i privrede i opštine u cjelini;

8) da je jedan od ciljeva izrade predmetnog planskog dokumenta planiranje i građenje elektronske komunikacione infrastrukture koja će zadovoljiti zahtjeve više operatora elektronskih komunikacija koji će građanima ponuditi kvalitetne savremene elektronske komunikacione usluge po ekonomski povoljnim uslovima, kao i potrebe organa lokalne samouprave;


112

9) da se gradnja, rekonstrukcija i zamjena elektronskih komunikacionih sistema mora izvoditi po najvišim tehnološkim, ekonomskim i ekološkim kriterijumima;

10) da se elektronska komunikaciona mreža, elektronska komunikaciona infrastruktura i povezana oprema grade na način koji omogućava jednostavan prilaz, zamjenu, unapređenje i korišćenje koje nije uslovljeno načinom upotrebe pojedinih korisnika ili operatera;

11) da se prilikom planiranja javnih puteva, predvide i kapaciteti za elektronsku komunikacionu mrežu, elektronsku komunikacionu infrastrukturu i povezanu opremu;

12) mogućnost korišćenja optičkih kablova u pristupnim mrežama, koje bi omogućavali korišćenje naprednijih servisa čija se pružanje tek planira;

13) da se u kablovskoj telekomunikacionoj kanalizaciji i kućnim instalacijama, predvide kapaciteti koji bi omogućavali dalju modernizaciju elektronskih komunikacionih mreža(FTTH tehnologije) bez potrebe za izvođenjem dodatnih radova;

14) da se plan elektronske komunikacione mreže zasniva kako na realizaciji planova opratera, tako i na infrastukturi koju bi lokalna samouprava mogla koristiti za svoje potrebe: povezivanje organa lokalne samouprave, video nadzor, telmetrijske tačke, informativni turistički punktovi i sl, čemu bi trebalo posvetiti posebnu pažnju;

15) da shodno Strategiji razvoja informacionog društva do 2002. godine, u narednom periodu prioritet daje razvoju širokopojasnih pristupnih mreža(žičnih i bežičnih);

16) da se planirani kapaciteti(objekti, kanalizacija i antenski stubovi) predvide za mogućnost korišćenja više operatera;

Izuzev kanalizacije u Ulici Janka Đonovića, planirano je zadržavanje postojeće infrastrukture sa dodatnom dopunskom zaštitom i izgradnja nove infrastrukture za potrebe opremanja urbanističkih parcela:

2xPe Ø40mm cijevi u dužini 224m, 1xPVC cijev Ø110mm u dužini 560m, 1x2xPVC cijevi Ø110mm u dužini 2939m, 1x3xPVC cijevi Ø110mm u dužini 2302m, 2x2xPVC cijevi Ø110mm u dužini 2696m, Za kanalizacionu vezu iz Manastirske uice za naselje između pruge i

magistralnog puta Podgorica – Petrovac izrada kanalizacije podbušavanjem(utisikivanjem) PVC cijevi ispod pruge: sa 3xPVC cijevi Ø110mm u dužini 23m i sa 4xPVC cijevi Ø110mm u dužini 24m;

2 okna unutrašnjih dimenzija 200x180x180cm; 79 okana unutrašnjih dimenzija 180x160x160cm; 116 okana unutrašnjih dimenzija 160x140x160 cm; 62 okana unutrašnjih dimenzija 120x100x120cm;

Unutrašnje dimenzije okana određene na osnovu:


113

1./ mogućnosti da se u njima mogu smjestiti(parkirati) nastavci na mrežnim kablovima, 2./ važnosti lokacije, 3./ broj cijevi koje ulaze u okno. U predmjeru i predračunu specifirani materijal i radovi za realizaciju planirane i zaštitu postojeće infrastrukture. APROKSIMATIVNA VRIJEDNOST REALIZACIJE PLANA

Br. A/ MATERIJAL Jedinica Količina Jedinična

cijena Ukupna cijena

E1. PVC cijev(krute) Ø 110/3,2 mm-6 m kom 4.116,00 15,00 61.740,002. Gumene brtve za nastavljanje PVC

cijevi Ø 110/3,2 mm kom 4.116,00 0,30 1.234,803. PVC uvodnica Ø 110/3,2 mm duž. 0,5

m kom

2.536,00 3,00 7.608,004. PVC držač odstojni 110/2 kom 1.993,00 2,00 3.986,005. PVC držač odstojni 110/3 kom 1.561,00 2,50 3.902,506. PVC držač odstojni 110/4 kom 1.811,00 3,00 5.433,007. Čepovi za zatvaranje PVC cijevi Ø

110/3,2 mm kom 2.536,00 3,10 7.861,60

8. PE cijev Ø 40 mm - 10 bara m 4.000,00 1,20 4.800,009. Spojnice za PE cijev Ø 40 mm - 10 bara kom 100,00 10,00 1.000,0010. PTT traka za upozorenje m 11.500,00 0,10 1.150,0011. Laki tk poklopac sa ramom

(min. nosivosti 50 kN) kom 209,00 130,00 27.170,0012. Teški tk poklopac sa ramom

(min. nosivosti 250 kN) kom 79,00 280,00 22.120,0013. Sitni pijesak granulacije 0-4mm za

oblaganje PVC cijevi m3 982,00 18,00 17.676,0014. Traka za uzemljenje FeZn 25x4mm m 450,00 3,00 1.350,00

ukupno 167.031,90

Br B/ KABLOVSKA KANALIZACIJA Jedinica Količina Jedinična cijena Ukupna cijena E 1. Trasiranje - određivanje trase rova i

lociranje okana prije iskopa m 11.434,00 0,10 1.143,402. Lociranje postojećih instalacija

pomoću tragača kablova i oscilatora .Obračun po m dužnom trase

m 2.667,00 0,30 800,103. Traženje postojećih instalacija ručnim

kopanjem poprečnog rova (šlica) m 500,00 8,60 4.300,00


114

4. U nepredviđenim situacijama(stavkama radova) ručni iskop zemlje, zatrpavanje i odvoz šuta na deponiju. Mjesto iskopa treba dovesti u prvobitno stanje ili u fazu za izgradnju trotoara, asvalta

m3 200,00 35,00 7.000,005. U nepredviđenim situacijama(stavkama

radova) mašinski iskop zemlje, zatrpavanje i odvoz šuta na deponiju. Mjesto iskopa treba dovesti u prvobitno stanje ili u fazu za izgradnju trotoara, asvalta m3 100,00 6,00 600,00

6. Dvostrano prorezivanje asfalta i betona mašinom za sječenje betona( samo asvalt za prelaze preko postojećih ulica)

m 200,00 4,20 840,007. Razbijanje betona prosječne debljine

do 15cm cm m2 140,00 15,00 2.100,008. Razbijanje asfalta debljine do 10 cm m2 150,00 12,00 1.800,009. Opravka betona debljine do 15

cm(rad+materijal) m2 50,00 19,20 960,00

10. Na djelovima trase gdje kanalizacija ostaje u planiranom asfaltu, ispod asfalta izrada betonske podloge d=20cm betonom MB20 na propisanoj širini rova za 1/2/3/4xPVC cijevi, (rad+materijal) m2 1.900,00 20,00 38.000,00

11. Opravka asfalta debljine do 10 cm (rad+materijal)

m2 50,00 24,00 1.200,0012. Izrada kablovske tk kanalizacije od

PVC(PE) cijevi sa opisom radova: - iskop rova sa razupiranjem; -nasipanje donjeg sloja pijeska d=10 cm, -polaganje PVC(PE) cijevi, -nasipanje pijeska između cijevi; -nasipanje zaštitnog sloja pijeska d=10 cm, -zatrpavanje rova u slojevima sa nabijanjem, -postavljanje pozor trake; -uređenje trase sa utovarom i odvozom viška materijala:

12.1 za 2xPeØ40mm (35x71cm)- u trotoaru.

m 200,00 8,00 1.600,0012.1 za 1xPVCØ110mm (35x71cm)- u

trotoaru. m 0,00 9,00 0,00


115

12.2 1xPVCØ40mm(35x101cm), u asvaltu. m 560,00 10,00 5.600,0012.3 za 1x2xPVCØ110mm (45x71cm)- u

trotoaru. m 1.250,00 11,00 13.750,0012.4 1x2xPVCØ40mm(45x101cm), u

asvaltu. m 1.689,00 12,00 20.268,0012.5 za 1x3PVCØ110mm(60x71cm)- u

zemlji,trotoaru m 1.780,00 10,00 17.800,0012.6 za 1x3xPVCØ110mm(60x101cm)- u

asvaltu m 522,00 11,00 5.742,0012.7 za 2x2PVCØ110mm (50x85cm)- u

trotoaru i zemlji m 2.315,00 12,00 27.780,0012.8 za 2x2PVCØ110mm (50x115cm)- u

asfaltu m 381,00 13,00 4.953,0013. Izrada kablovske tk kanalizacije od

PVC cijevi Ø110mm podbušavanjem ispod pruge prema uslovima 'Željeznice Crne Gore' sa radovima: iskop rupa za mašinu, podbušavanje cijevi i zatrpavanje iskopannih rupa m 8,00 370,00 2.960,00

13.1 za 1x3PVCØ110mm(71cm do vrha cijevi) m 24,00 50,00 1.200,00

13.2 za 2x2xPVCØ110mm(71cm d ovrha cijevi) m 24,00 70,00 1.680,00

14. Ukoliko se izradom ' šlica'( poprečni rov u odnosu na pravacPVC cijevi) ustanovi mala dubina polaganja postojećih cijevi u planiranom asvaltu, dopunska AB zaštita postojeće kanalizacije: ručno otkopavanje(oslobađanje iznad i sa strana, min širine sa strane 15cm) postojećih cijevi, izrada armirano-betonske(Q 335) zaštite debljine 20 cm u obliku ćeriličniog slova 'Π' oko cijevi, vraćanje iskopane zemlje u rov do nivoa terena i odvoz viška materijala na deponiju. Računati rad+materijal

14.1 za 1x2PeØ40mm(Računata ukupna

dužina postojeće trase) m 224,00 18,00 4.032,00

14.2 za 1x2PVCØ110mm(Računata ukupna dužina postojeće trase)

m 1.997,00 22,00 43.934,00


116

14.3 za 1x3PVCØ110mm(Računata ukupna dužina postojeće trase)

m 653,00 25,00 16.325,0015. Polaganje Pe cijevi u pripremljeni rov.

Osim za izradu privodnih kanalizacija za UP, računate i potrebe pri izmještanju/sanaciji pretplatničkih kablova( ne postoji katastar)

m 4.000,00 0,50 2.000,0016. Ugradnja spojnica za Pe cijev Ø40mm

kom 100,00 3,00 300,0017. Za izmještene izvodne ormare ručni

iskop rova dimenzija 30x60cm, postavljanje FeZn trake za uzemljenje, naknadnno zatrpavanje i uređenje terena sa odvozom viška materijala.

m 450,00 6,00 2.700,0018. Radi izmještanja samonosivih

postojećih izvoda za bakarne kablove ugradnja betonskog postolja za KROS ormare sa iskopom rupe (50x50x70cm), izlivanjem i ugradnjom postolja (40x40x60cm). U cijenu uračunati kompletan rad i materijal bez postolja koje obezbjeđuje vlasnik instalacija.

kom 9,00 25,00 225,00 Ukupno 231.592,50

Br C/ KABLOVSKA OKNA Jedinica Količina Jedinična cijena Ukupna cijena E 1. Izrada AB(Q335) okna(O0,O15)

unutrašnjih dimenzija 200x180x180cm: ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju, izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom poklopca, rama i fiksnih konzola prema prilogu (računati rad+materijal bez poklopca i rama)

kom 2,00 950,00 1.900,00


117

2. Izrada AB(Q335) okna(O8, O9, O11, O15, O19, O22, O28, O30, O33, O38, O44, O48, O51, O52, O56, O57, O63, O65, O67, O68, O69, O70, O72, O74, O75, O76, O78, O8O, O81, O83, O85, O86, O91, O92, O98, O105, O106, O112, O116, O118, O19, O137, O138, O138.1, O152, O157, O158, O160, O167, O169, O179, O180, O189, O190, O191, O193, O196, O197, O198, O209, O209.1, O209.2, O211, O214, O216, O218, O220, O224, O225, O226, O229, O231, O233) unutrašnjih dimenzija 180x160x160cm: ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom poklopca, rama i fiksnih konzola prema prilogu (računati rad+materijal bez poklopca i rama)

kom 73,00 600,00 43.800,003. Izrada AB(Q335) okna(O2, O3, O4,

O6, O12, O13, O14, O16, O17, O17.1, O18, O21, O24, O26, O29, O31, O32, O34, O36, O37, O39, O41, O42, O43, O46, O47, O49, O50, O54, O58, O59, O61, O62, O82, O87, O88, O90, O90.1, O91.1, O92.1, O94, O95, O96, O97, O99, O100.1, O110, O120, O124, O125, O126, O127, O128, O132, O133, O136, O139, O140, O140.1, O141, O142, O143, O145, O146, O150, O150.1, O176, O177, O194, O200, O201, O202, O203, O205, O206, O207, O208, O210, 211.1, O213, O223, O227, O228,O228.2 O228.3, O228.4, O228.5) unutrašnjih dimenzija 160x140x160cm: ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom lakog tk poklopca sa ramom i fiksnih konzola prema prilogu (rad+materijal bez lakog tk poklopca sa ramom)

kom 87,00 550,00 47.850,00


118

4. Izrada AB(Q335) okna(O7, O10, O20, O23, O25, O27, O35, O40, O45, O53, O55, O60, O64, O71, O72, O73, O79, O84, O121, O122, O123, O144, O148.1, O149, O150.2, O151, O154, O159, O161, O168, O171, O182, O192, O198.1, O199, O209.3, O210.2, O215, O217, O219, O221, O230, O232, O234) unutrašnjih dimenzija 120x100x120cm: ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna(d=15cm zidova, d=15cm donje i gornje ploče) sa ugradnjom lakog tk poklopca sa ramom i fiksnih konzola prema prilogu (rad+materijal bez lakog tk poklopca sa ramom)

kom 44,00 450,00 19.800,005. Izrada AB(Q335) okna unutrašnjih

dimenzija 180x160x160 cm (O89, O108, O113, O166, O173, O222): ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna (d=20cm kraćih zidova i donje ploče,d=22.5 dužih zidova i d=25 cm gornje ploče) sa ugradnjom teškog tk poklopca sa ramom i fiksnih konzola prema prilogu (rad+materijal bez teškog tk poklopca sa ramom)

kom 6,00 650,00 3.900,006. Izrada AB(Q335) okna unutrašnjih

dimenzija 160x140x160 cm (O93, O100, O101, O102, O103, O111, O129, O130, O134, O147, O148, O149.1, O153, O155, O162, O163, O164, O170, O172, O174, O175, O181, O183, O184, o184.1,O185, O186, O187, O212): ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju,izrada okna (d=20cm kraćih zidova i donje ploče,d=22.5 dužih zidova i d=25 cm gornje ploče) sa ugradnjom teškog tk poklopca sa ramom i fiksnih konzola prema prilogu (rad+materijal bez teškog tk poklopca sa ramom)

kom 29,00 490,00 14.210,00


119

7. Izrada AB(Q335) okna okna unutrašnjih dimenzija 120x100x120 cm (O5, O104, O109, O114, O115, O117, O131, O135, O155.1, O156, O165, O178, O186.1, O188, O195, O204, O210.1, O228.1): ručni iskop rupe za okno,odvoz šuta na deponiju, izrada okna (d=20cm kraćih zidova i donje ploče,d=22.5 dužih zidova i d=25 cm gornje ploče) sa ugradnjom teškog tk poklopca sa ramom (rad+materijal bez teškog tk poklopca sa ramom)

kom 18,00 430,00 7.740,008. Radi prilagođenja koti novog terena

gornje ploče okana rekonstrukcija gornje AB ploča postojećih okana. Podrazumijevani radovi su: rušenje ploče, podizanje/spuštanje kote ploče za ±20cm sa izgradnjom nove AB ploče debljine d=15cm i ugradnjom lakog poklopca sa ramom. U cijenu računati sve radove i matrijal bez lakog poklopca i rama.Otežan rad zbog postojećih kablova.

kom 3,00 250,00 750,009. Radi prilagođenja koti novog terena

gornje ploče okana rekonstrukcija gornje AB ploča postojećih okana. Podrazumijevani radovi su: rušenje ploče, podizanje/spuštanje kote ploče za ±20cm sa izgradnjom nove AB ploče debljine d=25cm i ugradnjom teškog poklopca sa ramom. U cijenu računati sve radove i matrijal bez teškog poklopca i rama. Otežan rad zbog postojećih kablova.

kom 26,00 300,00 7.800,0010. Probijanje rupe sa završnom obradom

za 2/3/4 xPVC cijevi Ø110 mm u postojeće A-B tk okno

kom 15,00 30,00 450,00 Ukupno 148.200,00

Br. D./ OSTALI TROŠKOVI Jedinica Količina Jedinična cijena Cijena u E

1. Nepredviđen radovi (5% od građevinskih radova: kanalizacija(B) i okana(C)) % 5,00

18.989,63


120

2. Transport(materijal+radna snaga)(5% od materijala(A)) % 5,00

8.351,60

3. Nadzor(3% od građevinskih radova: kanalizacija(B) i okana(C)) obaveza Investitora

11.393,78

4. Geodetko snimanje trase na otvorenom rovu za dokumentaciju i katastar instalacija(CD snimak trase sa geodetskim elementima) m 11.500,00 3,00 34.500,00

5. Na gotovoj geodetskoj podozi izrada izvedbeno-tehničke dokumentacije kablovske kanalizacije sa izmještenim kablovima: tri u papirnoj formi +3xCD u dwg formatu

km 11,50 300,00 3.450,00 Ukupno: 76.685,00

ZBIRNA REKAPITULACIJA

POZICIJA RADOVA Iznos

(€) PDV(21%)

(€) Iznos sa PDV (€)

A./ Materijal 167.031,90 35.076,70 202.108,60

B./ Kablovska kanalizacija 231.592,50 48.634,43 280.226,93

C./ Kablovska okna 148.200,00 31.122,00 179.322,00

D./ Ostali troškovi 76.685,00 16.103,85 92.788,84

Ukupna cijena u Eurima: 623.509,40 130.936,97 754.446,37


121

PEJZAŽNA ARHITEKTURA PLANIRANO STANJE Koncept pejzažnog uređenja planskog zahvata dat je kroz smjernice PUP-a Podgorice za Područje karaktera predjela 2.4 urbano jezgro i Generalno urbanističko rješenje. Planirani koncept pejzažnog uređenja Podgorice preuzima i razvija koncept zelenog sistema grada postavljen u GUP-u iz 1990.godine. GUR Podgorica Operativni ciljevi: - dogradnja i izgradnja zelenog infrastrukturnog sistema - revitalizacija i rekonstrukcija - stvaranje mreže infrastrukturnog sistema zelenila - podsticanje bioekološke raznovrsnosti - obezbjeđenje stabilnosti ekosistema - povećanje ekonomske dobiti kroz estetsko-dekorativni efekat zelenila. Cilj planskog pristupa: - stvoriti zelene trgove i skverove kao "stepping stones" koji povezuju linijske poteze

zelenila sa zelenim površinama; - uspostaviti zelenu gradnju, stvarati urbane prostore u zelenilu; - postojeće degradirane površine revitalizovati i pejzažno urediti i privesti ih namjeni; - stvoriti zeleni prsten grada kroz stvaranje manjih urbanih parkova po cijeloj teritoriji

(postojeće blokovsko zelenilo); - detaljnim razradama predvidjeti formiranje novih površina parkovskog karaktera i

trgova, na svim mjestima koje omogućuju oblikovno i funkcionalno njihovo formiranje;

- formiranje sistema za zalivanje u okviru zelenih površina.


122

GUR Podgorica - Plan uređenja zelenih površina (Izvod) U skladu sa smjernicama GUR-a Podgorice, karakteristikama lokacije, potrebom očuvanja karakteristične slike predjela i u skladu sa zadatim smjernicama i planiranim namjenama, planom su predviđene sljedeće kategorije zelenih površina: Objekti pejzažne arhitekture javne namjene (PUJ) - Zelenilo uz saobraćajnice (ZUS) - Park šuma (PŠ) - Skver (S) Objekti pejzažne arhitekture ograničenog namjene (PUO) - Zelenilo individualnih stambenih objekata (ZO) - Zelenilo stambenih objekata i blokova (ZSO) - Zelenilo poslovnih objekata (ZPO) Zelene površine specijalne namjene (PUS) - Zelenilo infrastrukture (ZIK). U zahvatu DUP-a "Zabjelo Zelenika" (49,64 ha), planirana površina za pejzažno uređenje (PUJ+PUO+PUS) iznosi cca 15,80 ha (158.005,07 m2). Nivo ozelenjenost zahvata Plana je 31,7%. Stepen ozelenjenosti iznosi 46,25 m2

zelenila/korisniku za planiranihn 3411 stanovnika.


123

Namjena površina Površine po namjenama

m2

Max indeks

zauzetosti

Minimalni procenat

ozelenjenosti

Zelene površine

m2 Zelenilo uz saobraćajnice 3.462 / / 3.462,00Park-šuma 49.111 / / 49.111,00Skver 733 / 65% 476,45Zelenilo individualnih stambenih objekata u okviru SMG

175.524 0,63 planirani

0,40

40% 70.209,60

Zelenilo stambenih objekata i blokova u okviru SS


0,40

30%

30.880,50

Zelenilo poslovnih objekata u okviru MN


0,50

20% 3.565,80

Zelenilo infrastrukture 437,62 10% 43,80

UKUPNO ZELENIH POVRŠINA: 157.749,15

Procjena troškova

APROKSIMATIVNA VRIJEDNOST TROŠKOVA ZA PEJZAŽNO UREĐENJE JAVNIH ZELENIH POVRŠINA (PUJ)

Red. br.

Ops Površina m2

Jed. cijena €

Ukupna cijena €

1. Zelenilo uz saobraćajnice 3.462 20 69.240,002. Park-šuma 49.111 5 245.555,003. Skver 733 20 14.660,00

Ukupno: 53.306 329.455,00


124

UPRAVLJANJE OTPADOM Prilikom planiranja upravljanja otpadom rukovodilo se osnovnim postulato„uspostavljanje integralnog sistema upravljanja otpadom koji se zasniva na povećanju količine otpada koji se sakuplja, smanjenju količina otpada koji se odlaže, uvođenju reciklaže“. Količina proizvedenog komunalnog i neopasnog građevinskog otpada u Glavnom gradu je u direktnoj vezi sa brojem stanovnika u urbanoj zoni i prigradskim naseljima, brojem turista, brojem zaposlenih u ustanovama i preduzećima, nivoa organizovanosti domaćinstava u sakupljanju i predselekciji, kao i u angažovanosti nadležnih gradskih službi na sakupljanju i transportu komunalnog i neopasnog građevinskog otpada. Ključna karika u generisanju i sakupljanju komunalnog i neopasnog građevinskog otpada otpada jeste i nivo ekološke svijesti građana. Na bazi podataka iz Državnog plana upravljanja otpadom 2015-2020, proizvodnja komunalnog otpada u Glavnom gradu iznosi 0,86 kg/stanovnik/dan, Količina otpada koji stvaraju turisti iznosi 1,86 kg/dan. Građevinski otpad je otpad koji nastaje prilikom izgradnje, održavanja i rušenja građevinskih objekata.Građevinski otpad i otpad nastao rušenjem predstavlja kategoriju 17 u Evropskom katalogu otpada. On može imati neopasne komponente, kao što su beton, cigla, pločice, keramika, drvo, staklo, bakar, bronza, mesing, aluminijum, olovo, cink, čelik, gvožđe, kalaj, mješani metal i kablovi koji ne sadrže ulje, katran od uglja i druge opasne supstance i opasne komponente, koje su uglavnom predstavljene svim navedenim neopasnim komponentama koje sadrže ili su kontaminirane nekom od opasnih supstanci. S druge strane, zahtjevi Evropske unije jasno propisuju obavezu Crne Gore a samim tim i jedinica lokalne samouprave da najmanje 70% neopasnog građevinskog otpada pripremi za ponovnu upotrebu i recikliranje, kao i njegovo korišćenje u postupku pokrivanja deponija komunalnog otpada inertnim materijalom umjesto upotrebe nekih drugih materijala iz prirode. S druge strane, uštede koje bi lokalne samouprave mogle da ostvare tretirajući ovaj otpad kao društveno koristan proizvod su značajne. Prema podacima iz Izvještaja o sprovođenju Državnog plana upravljanja otpadom za 2013. godinu, procjenjuje se da se na godišnjem nivou u Crnoj Gori proizvede oko 90.503 t građevinskog otpada, pri čemu se jasno navodi da se ova vrsta otpada ne selektuje i da se ne vrši njegova reciklaža. Procjena je vršena na osnovu usvojene stope proizvodnje ove vrste otpada od 150 kg po stanovniku, od čega na proizvodnju mineralnog otpada ide 50 kg po stanovniku a na proizvodnju mješovitog građevinskog otpada i otpada nastalog rušenjem 100 kg po stanovniku (uključujući i opasan otpad).


125

Procjene budućih količina otpada u zahvatu DUP-a “Zabjelo Zelenika” u Podgorici Na teritoriji Glavnog grada sakuplja se mješoviti komunalni otpad, odložen od strane građana i zaposlenih u komercijalnom i industrijskom sektoru (misli se samo na otpad koji je po svojim karakteristikama sličan komunalnom otpadu). U skladu sa Državnim planom za upravljanje otpadom u Crnoj Gori za period od 2015. do 2020. godine (2015), usvojene su približne količine proizvedenog otpada za stanovnike, a za zaposlene orijentaciono procijenjena količina otpada: Korisnici broj korisnika Norma potrošnje

Kg/dan Ukupno otpada t/dan

Stanovništvo 3411 0,86 2,93 Tabela 1: Proizvodnja otpada – u skladu sa prethodno definisanim kriterijumima procijenjena maksimalna količina otpada na godišnjem nivou iznosi 381 t/god. Parametar Iznos Količina 2,93 Zapremina kontejnera 1,1m3 Pretpostavljena gustina 0,1t/m3 Učestalost pražnjenja jednom dnevno Potreban broj kontejnera 26 Tabela 2: Pretpostavke za proračun potrebnog broja kontejnera za otpad koji nije dio selektivnog sakupljanja otpada Za područje DUP-a “Zabjelo Zelenika” u Podgorici usvaja se da je potrebno 45 kontejnera. Kontejneri će biti postavljeni na lokacijama uz ivicu puta u naseljenom području. Odvoženje otpada vršiće se specijalnim vozilima do sanitarne deponije. Sakupljanje i transprt otpada je potrebno organizovati u kasnim večernjim ili ranim jutarnjim časovima. Komunalni otpad odlagaće se na postojećoj regionalnoj sanitarnoj deponiji “Livade” za Glavni grad, opštinu Danilovgrad i prijestonicu Cetinje, uz preduzimanje svih potrebnih aktivnosti na smanjenju količina otpada koji se odlaže, kroz smanjenje na izvoru i primarnu i sekundarnu selekciju. Urbanističko-tehnički uslovi za uređenje lokacija za postavljanje kontejnera Lokacije su u vidu niša u koridorima planiranih saobraćajnica i u zavisnosti od potreba u njima je predviđeno 3,4 ili 5 kontejnera. Kao tipski uzet je kontejner kapaciteta 1,1m3. Planiran je i određeni broj podzemnih kontejnera, uz ulicu Zetskih vladara. Prilikom realizacije ovih kontejnerskih mjesta voditi računa da kontejneri budu

smješteni na izbetoniranim platoima ili u posebno izgrađenim nišama (betonskim boksovima)

Za neometano obavljanje iznošenja smeća svim nišama obezbijeđen direktan prilaz komunalnog vozila.


126

U daljem tekstu date su skice sa orjentacionim dimenzijama kontejnerkih mjesta sa 3 i 4 kontejnera (tipski, kapaciteta 1,1m3)..

Dimenzije kontejnerskog boksa za 3 kontejnera kapaciteta 1,1m3

Dimenzije kontejnerskog boksa za 4 kontejnera kapaciteta 1,1m3


127

EKONOMSKO-TRŽIŠNA PROJEKCIJA Posljednjih godina fokus je na stvaranju poslovnog okruženja koje je povoljnije za poslove, posebno za investicije u laku infrastrukturu, nove investicije u privredne sektore i razvojne projekte, umrežavanju i podržavanju investicija privatnog sektora za javno dobro. Kako bi se ovo postiglo opštine i gradovi treba da obezbijede konkurentsku lokalnu investicionu klimu, podrže i ohrabre umrežavanje i saradnju, ohrabre obrazovanje i trening radne snage, podržavaju poboljšanja kvaliteta života. Planovi nižeg reda su osnovni preduslov za realizaciju razvojnih i investicionih projekata. Osnovni cilj efikasnog upravljanja prostorom podrazumijeva ustanovljavanje dugoročnog i kontinuiranog planiranja organizacije uređenja i korišćenja prostora u skladu sa lokalnim interesima, kako bi se obezbijedili tržišno orjentisan ekonomski razvoj, socijalna jednakost, zdravlje i bezbjednost, kulturni identitet i unaprjeđenje i zaštita životne sredine. Kada se govori o upravljanju prostorom onda se svakako ne mogu postaviti ograničenja u smislu primjene propisa u ovoj oblasti, već to podrazumijeva uključivanje odgovarajuće pravne regulative iz svih sektora zaštite životne sredine, saobraćaja, poljoprivrede, energetike, šumarstva i dr. U tom smislu u sklopu ukupnog razvoja Glavnog grada postavljena je ambicija unaprjeđenja sistema planiranja i uređenja prostora kako bi se zaustavilo neracionalno i neplansko korišćenje prostora,zaštita poljoprivrednog, turističkog i prirodno vrijednog prostora. Posebna pažnja usmjerena je na izgradnju infrastrukturnih sistema i komunalno opremanje građevinskog zemljišta. Uvod Osnov za izradu Detaljnog urbanističkog plana “Zabjelo Zelenika”, u Podgorici, je Program uređenja prostora za 2015. godinu (’’Službeni list CG – opštinski propisi’’, br. 07/15), poglavlje III Izrada planske dokumentacije, stavka 3.2. Izrada planske dokumentacije za koju se planira donošenje Odluke o izradi u 2015.godini. Važeća planska dokumentacija koja pokriva zahvat ovih izmjena podrazumijeva Detaljni urbanistički plan “Zabjelo Zelenika”, iz 1991.godine („Sl.list SRCG – opštinski propisi“, broj 20/91) i Detaljni urbanistički plan “Zabjelo Zelenika” – Izmjene i dopune iz 2001.godine(“Sl.list RCG – opštinski propisi”, broj 14/01). Smjernice za izradu Plana, sadržane su u Prostorno urbanističkom planu Podgorice („Službeni list CG – opštinski propisi“, broj 06/14), kojim su planirane namjene za ovaj prostor: „mješovita namjena“, „stanovanje malih gustina“, „stanovanje srednjih gustina“, „površine javne namjene“ i „poljoprivreda“. U PUP-u je naglašeno, u tabeli 10.5 GUR Podgorica – smjernice za reviziju DUP-a i UP-a, da u slučaju revizije DUP-a “Zabjelo Zelenika” treba posebnu pažnju pokloniti sanaciji bespravne gradnje na padinama Dajbabske gore i uređenju zone urbanizacije u podnožju brda.


128

Ekonomski efekti koji se urbanistickim planom generišu procjenjuju se u ovom materijalu na bazi sledecih pretpostavki: Ekonomski efekti se, u dijelu utvrdjivanja naknade za uredjenje gradjevinskog zemljišta, obracunavaju viševarijantno: - imajuci u vidu maksimalni potencijal koji se pretpostavlja zahvatom i rješenjima iz urbanistickog plana, - na nivou realizacije od 60% projektovanih kapaciteta,

Ovaj dokument daje ekonomsko-tržišnu procjenu za planski koncept DUP-a “Zabjelo Zelenika” Podgorica, a konkretni ciljevi su sljedeći: Procijeniti investiciona ulaganja; Procijeniti ekonomski uticaj planiranog koncepta; Utvrditi potencijalna ograničenja za predloženu izgradnju, potencijalna osjetljiva

socioekonomska pitanja i prilike koje se ukazuju.

DUP Zabjelo Zelenika”, se odnosi na prostor 49.60ha, pa samim tim i ekonomsko-tržišna projekcija, se ograničava na proučavanje datog prostora u okviru opštine Podgorica. Pravci korištenja lokacije i predložena planska rješenja odgovaraju principima i ciljevima izloženim u PUP-u opštine Podgorica. Procjena se zasniva na osnovu raspoložive dokumentacije i javno dostupnih informacija. Društveno-ekonomski kontekst Kod dizajniranja planskog koncepta razmatrani su ekonomski faktori (prednosti i nedostaci). U okviru šireg područja, lokacija ima obelježja koja je opredjeljuju za razvoj stanovanja i unapređenje kvaliteta života Osnovni cilj izrade DUP-a je da se stvore planske pretpostavke za organizaciju i uređenje ovog prostora u smislu zadovoljavanja potreba korisnika prostora. Polazne pretpostavke Planskim konceptom u okviru zahvata plana je predviđena izgradnja stambenih objekata, objekata centralnih djelatnosti, objekat obrazovanja i objekata za sport i rekreaciju sa izgradnjom odgovarajuće infrastrukure. Ukupno zhvat plana sa starim i novim sadržajima ima bruto građevinsku površinu (BGP) 234,778 m². Omogućava se i rekonstrukcija i nadogradnja postojećih objekata.

Realizacijom koncepta kroz građevinsku djelatnost će se desiti povoljni uticaj na ekonomiju opštine, a dobiće se nova značajna stambena površina, što ima pozitivne efekte na ekonomiju opštine. Da bi se ostvarili navedeni efekti potrebno je, pored ostalog, ostvariti odgovarajuća ulagnja u infrastrukturu. Posebno je potrebno voditi raćuna od strane nadležnih oko ostvarivanja administrativnih pretpostavki da se investicioni poduhvat realizuje. Kroz većinu svjetskih ekonomija danas je stanovanje jedna od glavnih odrednica rasta. S jedne strane zato što je glavni podržavalac rasta zaposlenosti; a s druge strane, jer je


129

vrijednost imovine u velikoj mjeri određuje kapacitet zaduživanja domaćinstava i potrošača. I sve zemlje pokazuju interes ovom sektoru, mnoge i najveći. Predmetni prostor pruža povoljnosti za stambenu izgradnju, što će uticati pozitivno na rast populacije, zadovoljenje stambenih potreba. Planira se nova izgradnja sa sledećim pokazateljima:

UKUPNI PROSTORNI I URBANISTIČKI POKAZATELJI PLANIRANO STANJE

Površina zahvata plana......................................... 49,65 ha Površina urbanističkih parcela..................... 346.570 m² BGP prizemlja........................................................ 113.079 m2 BGP objekata ....................................................... 234.778 m2

BGP stanovanja (SMG - 381SJ)................................. 47.626 m² BGP stanovanja (SS – 613SJ).................................... 81.781 m² BGP stanovanja (MN – 72SJ)...................................... 8.945 m² Stanovanje ukupno (SMG+SS+MN).......................... 138.352 m² BGP poslovanja (SMG)............................................. 38.716 m² BGP poslovanja (SS).......................................... 41.413 m² BGP poslovanja (MN)............................................. 16.297 m² Poslovanje ukupno (SMG+SS+MN)........................... 96.426 m²

1. BGP ukupno u namjeni SMG.................................. 86.342 m² 2. BGP ukupno u namjeni SS.................................. 123.194 m² 3. BGP ukupno u namjeni MN..................................... 25.241 m²

BGP objekata 234,777

Prosječna površina stambene jedinice..................... 100 m² Broj stambenih jedinica............................................ 1066 Ukupan broj stanovnika ........................................... 3411

Indeks zauzetosti na nivou zahvata plana 0.22 Indeks izgrađenosti na nivou zahvata plana 0.47 Gustina stanovanja (bruto) 68,7 st/ha

G (bruto)=broj stanovnika/površina planskog područja Projekcija ekonomskih parametara planirane izgradnje Ekonomski troškovi i održivost Investicije


130

Planski koncept se temelji na investicijama u infrastukturi i izgadnji objekata. Održivost planskih rješenja, pored ostalog, zavisiće i od odnosa lokalne samouprave i postojanja solidnog finansiranja za svu suštinsku infrastrukturu u cilju podrške izgradnji. Projektovane investicije u infrastrukturu koje su okvirno date(detaljno je prikazana u okviru poglavlja infrastrukture), a ukupno po vrstama infrastrukture iznosi:

1. Elektroenergetska infrastruktura 1 070 540,00 eura 2. Hidrotehnička infrastruktura 2 146 672,00 eura 3. Telekomunikaciona infrastruktura 754 446,37 eura 4. Pejzažno uređenje 329 455,00 eura 5. Saobracajna infrastruktura 2 813 830,15 eura

Ukupno 7 114 943,52 eura Utvrdjivanje aproksimativnog iznosa prosjecne naknade za uredjenje gradjevinskog

zemljišta

Ukoliko se ukupni iznos utvrdjenih ulaganja u infrastrukturno opremanje podijeli sa ukupno planiranom bruto razvijenom gradjevinskom površinom objekata dobija se aproksimativni iznos komunalnog doprinosa po m2 koje Opština treba da generiše sa predmetnog podrucja da bi realizovala ukupna investiciona ulaganja. Obracun je napravljen imajuci u vidu dva pretpostavljena scenarija: Scenario 1 (obracun na bazi maksimalnog BGP) 7 114 943.52 € : 234.778,00 m2 = 30,30 € Scenario 2 (obracun na bazi 60% projektovanog BGP) 7 114 943.52 € : 140 866,80 m2 = 50,50 €

U BGP ukljucena je površina svih objekata.S obzirom da je visina naknade za naselje koje pripada II zoni, naknada za komunalno opremanje gradjevinskog zemljišta za namjenu stanovanja iznosi 210,83€/m2, odnosno 73,22€/m2 za poslovne namjene, iz prethodnog se može zakljuciti da je predmetni plan, u ekonomskom smislu, samodovoljan jer se prihvatljivim iznosom naknade za uredjenje gradjevinskog zemljišta može finansirati opremanje planirane lokacije svim elementima planirane infrastrukturne opremljenosti.


131

FOTOGRAFIJE SA LOKACIJE


132


133


134


135


136


137


138


139


140


141


142

ANALITIČKI PODACI PLANA


143

Detaljni urbanistički plan

"Zelenika ‐ Zabjelo"

POSTOJEĆE STANJE Br.

postojećeg objekta

Površina pod objektom (m²)

BGP (m²) ukupno

Postojeća spratnost

Postojeći sadržaji

1 150 150 T

2 237 237 P poslovanje / auto djelovi

3 104 209 P+1 stanovanje

3a 19 19 P pomoćni

4 117 117 P stanovanje

4a 29 29 P pomoćni


5a 12 12 P pomoćni












17 144 431 P+1+Pk stanovanje


18a 19 19 P pomoćni



21a 11 22 P+1 stanovanje



24 371 371 P poslovanje/"Elektron"

25 198 198 P ugostiteljstvo/ smjestaj "Brajović"






144


28a 25 25 S pomoćni

28b 53 53 P pomoćni





31 103 306 S+P+1 stanovanje









37a 42 66 P+Pk stanovanje


38a 3 3 P pomoćni




42 91 183 P+1 poslovanje\stanovanje








48 24 24 P pomoćni

50 15 15 P trafostanica

51 64 64 P poslovanje

52 86 172 P+PK stanovanje



54 115 358 P+1+PK stanovanje



55 80 160 P+Pk stanovanje


145

56 2.115 4.229 Vp+1 poslovanje/Ribnica commerce

56a 226 452 Vp+1 poslovanje/Ribnica commerce




59 46 93 P+PK stanovanje





63 92 92 P pomoćni

64 364 727 P+1 poslovanje‐ Hotel Lovcen

65 18 18 P pomoćni
















78 108 108 S+P stanovanje



80a 8 8 P pomoćni








85a 9 17 P pomoćni


146

















95 41 41 P pomoćni











102a 50 100 P+Pk pomoćni


102c 134 248 P+1 stanovanje


103a 9 9 P pomoćni








106c 5 5 P pomoćni


147



107b 92 92 P stanovanje

107c 170 326 P+Pk stanovanje

107d 132 132 P stanovanje

108 471 471 P poslovanje/hala









115a 9 9 P pomoćni









123 132 398 S+P+1+Pk višeporodično stanovanje







130 132 397 S+P+Pk stanovanje



133 289 867 P+1+PK stanovanje

134 113 340 S+P+1+Pk stanovanje



137 131 393 S+P+1+Pk stanovanje




148






143 530 530 P hala





























162c 10 10 P pomoćni







149


















179a 80 213 P+1+Pk stanovanje


180a 4 4 P pomoćni


181a 23 47 P+1 pomoćni














190a 8 8 P pomoćni






150


193a 5 5 P pomoćni




196 246 246 VP poslovanje

196a 186 186 VP poslovanje




199 509 1.666 P+2+Pk stanovanje











207a 8 8 P pomoćni











213a 96 96 S pomoćni







218‐ trafo 9 9 P trafostanica


151








221d 8 8 P pomoćni

221e 5 5 P pomoćni















228b 3 3 P pomoćni


229a 48 97 P+Pk pomoćni





231b 2 2 P pomoćni







234b 5 5 P pomoćni




152








238d 28 28 P pomoćni

238e 8 8 P pomoćni




239c 7 7 P pomoćni


241 101 221 S+P+Pk stanovanje

241a 7 7 P pomoćni





246 1.380 1.380 VP poslovanje

247 267 267 VP poslovanje




250 1.011 1.011 P Balon sala

251 71 71 P poslovanje/kafana





253c 5 5 P pomoćni




254c 4 4 P pomoćni






153







260b 162 311 P+Pk stanovanje





262a 42 P+Pk stanovanje

263 67 67 P pomoćni










UKUPNO 39.839 64.928


154

Detaljni urbanistički plan ZABJELO ZELENIKA

POSTOJEĆE STANJE PLANIRANI PARAMETRI

Broj U

P

Površina UP (m²)

Broj p

ostojećeg

objekta

Površina pod

objektom (m²)

BRGP (m²)

uku

pno

IZ II

Postojeća

spratnost

Namjena površina

Površina pod

objektom (m²)

INDEK

S ZA

UZETO

STI

Uku

pna BGP (m²)

INDEK

S

IZGRAĐEN

OSTI

Max. spratnost

Nam

jena površina

UP1 6.643 143 530 530 0,08 0,08 P hala 2.657 0,40 7.971 1,20 P+2 SS

UP2 443 151 140 243

0,42 0,65 P+1 stanovanje

187 0,42 532 1,20 P+2 SS 151a 47 47 P pomoćni

UP3 476 150 117 235 0,25 0,49 P+Pk stanovanje 190 0,40 571 1,20 P+2 SS

UP4 478 149 145 290 0,30 0,61 P+1 stanovanje 191 0,40 573 1,20 P+2 SS



UP7 480 145 101 304

0,29 0,71 P+1+Pk stanovanje

192 0,40 576 1,20 P+2 SS 145a 38 38 P pomoćni

UP8 513 146 121 364 0,24 0,71 P+1+Pk stanovanje 205 0,40 615 1,20 P+2 SS

UP9 469 147 173 617 0,37 1,32 P+1+Pk stanovanje 173 0,37 617 1,32 P+1+Pk SS

UP10 455 128 154 619 0,34 1,36 S+P+1+Pk kolektivno stanovanje 182 0,40 619 1,36 P+2 SS

UP11 226 127 68 203 0,30 0,90 S+P+1 stanovanje 68 0,30 203 0,90 S+P+1 SS

UP12 223 126 68 203 0,30 0,91 S+P+1 stanovanje 68 0,30 203 0,91 S+P+1 SS




UP16 482 130 132 397 0,27 0,82 S+P+Pk stanovanje 193 0,40 579 1,20 P+2 SS




UP20 1.134 269 127 381 0,11 0,34 P+1+Pk stanovanje 454 0,40 1.361 1,20 P+2 SS

UP21 873 349 0,40 1.048 1,20 P+2 SS

UP22 725 290 0,40 870 1,20 P+2 SS

UP23 975 390 0,40 1.170 1,20 P+2 SS


UP25 445 178 0,40 534 1,20 P+2 SS


UP27 505 202 0,40 606 1,20 P+2 SS

UP28 464 140 105 209


186 0,40 557 1,20 P+2 SS 140a 38 38 P stanovanje

UP29 452 139 117 233


181 0,40 542 1,20 P+2 SS 139a 65 126 P+1 stanovanje

UP30 681 272 0,40 817 1,20 P+2 SS


155

UP31 1.180 138 113 338 0,10 0,29 P+1+Pk stanovanje 472 0,40 1.417 1,20 P+2 SS

UP32 980

137 131 393

0,18 0,44

S+P+1+Pk stanovanje

392 0,40 1.175 1,20 P+2 SS 137a 20 20 P pomocni

137b 21 21 P pomocni

²UP33 513 136 67 134

0,15 0,28 S+P+1 stanovanje

205 0,40 615 1,20 P+2 SS 136a 8 8 P pomocni

²UP34 513 135 98 196 0,19 0,38 S+P+1 stanovanje 205 0,40 615 1,20 P+2 SS

UP35 1.659 664 0,40 1.991 1,20 P+2 SS

UP36 2.406 963 0,40 2.888 1,20 P+2 SS




UP40 528 211 0,40 633 1,20 P+2 SS

UP41 499 200 0,40 599 1,20 P+2 SS



UP44 1.084 108 471 471 0,43 0,43 P poslovanje/hala 471 0,43 1.300 1,20 P+2 SS


UP45 537 111 98 98

0,37 0,37 P stanovanje

215 0,40 644 1,20 P+2 SS 112 101 101 P stanovanje


UP47 480 192 0,40 576 1,20 P+2 SS

UP48 481 134 113 340 0,24 0,71 S+P+1+Pk stanovanje 193 0,40 578 1,20 P+2 SS


UP50 3.991 1.597 0,40 4.790 1,20 P+2 SS

UP51 2.413 965 0,40 2.895 1,20 P+2 SS

UP52 1.145 458 0,40 1.374 1,20 P+2 SS

UP53 1.567 627 0,40 1.881 1,20 P+2 SS

UP54 654 114 120 359


261 0,40 784 1,20 P+2 SS 114a 15 15 P pomoćni

UP55 2.176 871 0,40 2.612 1,20 P+2 SS

UP56 416 115 108 108


166 0,40 499 1,20 P+2 SS 115a 9 9 P pomoćni

UP57 754

116 170 341

0,43 0,81

P+1 stanovanje

327 0,43 905 1,20 P+2 SS 116a 33 33 P pomoćni


UP58 488 122 201 201 0,41 0,41 P stanovanje 201 0,41 586 1,20 P+2 SS

UP59 904 121 63 63 0,07 0,07 P stanovanje 362 0,40 1.085 1,20 P+2 SS


UP61 651 119 134 249



UP62 1.266 107d 132 132 0,10 0,10 P stanovanje 506 0,40 1.519 1,20 P+2 SS

UP63 1.923 769 0,40 2.307 1,20 P+2 SS


156

UP64 2.323 929 0,40 2.787 1,20 P+2 SS

UP65 1.561 107c 170 326 0,11 0,21 P+1 stanovanje 624 0,40 1.873 1,20 P+2 SS

UP66 606 107b 92 92


242 0,40 727 1,20 P+2 SS 107a 18 18 P pomoćni

UP67 376 107 136 250 0,36 0,66 S+P stanovanje 150 0,40 451 1,20 P+2 SS

UP68 506

106 108 108

0,32 0,32

P stanovanje

202 0,40 607 1,20 P+2 SS 106a 31 31 P pomoćni


106c 5 5 P pomoćni

UP69 386 105 139 139


154 0,40 463 1,20 P+2 SS 105a 15 15 P pomoćni

UP70 329 104 76 76


131 0,40 394 1,20 P+2 SS 104a 14 14 P pomoćni

UP71 297 103 86 86


119 0,40 357 1,20 P SS 103a 9 9 P pomoćni

UP72 423

102 147 294

0,55 0,98

P+Pk stanovanje

232 0,55 508 1,20 P+2 SS 102a 50 84 P+Pk pomoćni


UP73 441

100 77 230

0,45 0,80

P+1+Pk stanovanje

198 0,45 530 1,20 P+2 SS 101 94 94 P stanovanje


UP73a 449 102c 134 248 0,30 0,55 P+1 stanovanje 179 0,40 538 1,20 P+2 SS

UP74 595 238 0,40 714 1,20 P+2 SS

UP75 805

47 94 94

0,15 0,15

P stanovanje

322 0,40 966 1,20 P+2 SS 47a 15 15 P pomoćni


UP77 532 86b 20 20 0,04 0,04 P pomoćni 213 0,40 638 1,20 P+2 SS


UP79 655 45 66 132 0,10 0,20 S+P+1 stanovanje 262 0,40 786 1,20 P+2 SS

UP80 256 86 77 77


101 0,39 101 0,39 P SS 86a 24 24 P pomoćni

UP81 125 85 60 121


69 0,55 138 1,10 P+1 SS 85a 9 17 P pomoćni



UP84 565

42 91 183

0,39 0,92

P+1 poslovanje\stanovanje

226 0,40 679 1,20 P+2 SS 43 105 315 P+1+Pk stanovanje


UP85 589 83 111 223


236 0,40 707 1,20 P+2 SS 83a 18 18 P pomoćni


UP87 314 81 126 126


139 0,44 377 1,20 P+2 SS 81a 12 12 P pomoćni


157

UP88 589

79 54 96

0,30 0,37

P+1 stanovanje

235 0,40 706 1,20 P+2 SS 80 116 116 S+P stanovanje

80a 8 8 P pomoćni

UP89 552 40 85 85


221 0,40 662 1,20 P+2 SS 41 90 90 P stanovanje



UP92 203 271 55 55 0,27 0,27 P pomoćni 55 0,27 55 0,27 P SS

UP93 579 78 108 108 0,19 0,19 S+P stanovanje 232 0,40 695 1,20 P+2 SS

UP94 516 68 150 300

0,33 0,62 P+Pk stanovanje

207 0,40 620 1,20 P+2 SS 68a 21 21 P pomoćni

UP96 605 70 30 30

0,35 0,58 P pomoćni

242 0,40 726 1,20 P+2 SS 266 184 323 P+1 stanovanje

UP97 471 71 106 106


188 0,40 565 1,20 P+2 SS 71a 34 34 P pomoćni

UP98 611 37 104 208


244 0,40 733 1,20 P+2 SS 37a 42 66 P+Pk stanovanje


UP100 414 72 112 112


166 0,40 497 1,20 P+2 SS 72a 10 10 P pomoćni

UP101 707 35 161 483


283 0,40 848 1,20 P+2 SS 35a 15 15 P pomoćni

UP102 662 18 84 84


265 0,40 794 1,20 P+2 SS 18a 19 19 P pomoćni


UP104 630

34 119 119

0,30 0,30

P stanovanje



UP105 631 33 159 159


252 0,40 757 1,20 P+2 SS 33a 29 29 P pomoćni

UP106 754

32 145 145

0,35 0,35

P stanovanje




UP108 656 30 101 101


262 0,40 787 1,20 P+2 SS 30a 34 34 P pomoćni

UP109 1.508 29 108 108


603 0,40 1.809 1,20 P+2 SS 29a 67 67 P pomoćni

UP110 665

28 129 129

0,31 0,31

P stanovanje

266 0,40 798 1,20 P+2 SS 28a 25 25 S pomoćni


UP111 538 26 130 130


215 0,40 646 1,20 P+2 SS 26a 28 28 P pomoćni


158

UP112 618 1 150 150 0,24 0,24 T 247 0,40 742 1,20 P+2 SS

UP113 805 27 127 127


322 0,40 966 1,20 P+2 SS 27a 23 23 P pomoćni

UP114 859 2

237 237 0,28 0,28 P poslovanje / auto

djelovi 344 0,40 1.031 1,20 P+2 SS

UP115 605 3 104 209


242 0,40 726 1,20 P+2 SS 3a 19 19 P pomoćni

UP116 695 4 117 117


278 0,40 834 1,20 P+2 SS 4a 29 29 P pomoćni

UP117 1.704

5 69 69

0,22 0,22

P stanovanje

682 0,40 2.045 1,20 P+2 SS

5a 12 12 P pomoćni




9 51 51 P


UP118 399 11 51 51


187 0,47 479 1,20 P+2 SS 12 136 136 P stanovanje

UP119 250 13 79 79 0,32 0,32 P stanovanje 79 0,32 79 0,32 P SS


UP121 713 15 124 124


285 0,40 856 1,20 P+2 SS 16 60 60 P stanovanje


UP123 387 21 129 129





UP126 503 201 0,40 604 1,20 P+2 SS

UP127 1.188

73 84 168

0,17 0,34

P+1 stanovanje

475 0,40 1.425 1,20 P+2 SS 74 83 166 P+1 stanovanje



UP129 1.051 24 371 371 0,35 0,35 P poslovanje/"Elektron" 525 0,50 1.576 1,50 P+2 MN

UP130 778 77 126 247 0,16 0,32 P+Pk stanovanje 389 0,50 1.168 1,50 P+2 MN

UP131 1.540 25 198 198 0,13 0,13 P ugostiteljstvo/ smjestaj "Brajović"

770 0,50 2.311 1,50 P+2 MN

UP132 1.012 66 86 154


506 0,50 1.518 1,50 P+2 MN 67 182 182 P stanovanje

UP135 1.039 64 364 727 0,35 0,70 P+1 poslovanje‐ Hotel Lovcen

520 0,50 1.559 1,50 P+2 MN

UP136 845 63 92 92 0,11 0,11 P pomoćni 422 0,50 1.267 1,50 P+2 MN


UP138 406 162 0,40 487 1,20 P+2 SS


159


UP140 756

61a 24 24

0,21 0,34

P pomoćni

302 0,40 907 1,20 P+2 SS 61b 17 17 P pomoćni

61c 6 6 P pomoćni



UP142 663 331 0,50 994 1,50 P+2 MN

UP143 597 298 0,50 895 1,50 P+2 MN

UP144 798 399 0,50 1.198 1,50 P+2 MN

UP145 1.116 57 142 427


558 0,50 1.674 1,50 P+2 MN 57a 45 45 P garaza



UP148 1.136

89 94 94

0,17 0,17

P stanovanje

454 0,40 1.363 1,20 P+2 SS 89a 27 27 P pomoćni


UP149 989 59 46 93

0,07 0,12 P+PK stanovanje

395 0,40 1.186 1,20 P+2 SS 59a 21 21 P pomoćni

UP150 996 58 85 171


398 0,40 1.195 1,20 P+2 SS 265 34 34 P pomoćni

UP151 552 93 90 90


221 0,40 663 1,20 P+2 SS 93b 22 22 P pomoćni

UP152 517

91 93 93

0,28 0,28

P stanovanje

207 0,40 621 1,20 P+2 SS 91a 13 13 P pomoćni



UP154 572 94 155 477


229 0,40 686 1,20 P+2 SS 94a 11 11 P pomoćni


UP157 4.106 56 2.115 4.229

0,57 1,08 VP+1 poslovanje (Ribnica)

2.341 0,57 6.159 1,50 P+2 MN 56a 226 226 VP pomoćni

UP158 614 55 80 160 0,13 0,26 P+Pk stanovanje 307 0,50 920 1,50 P+2 MN

*UP159 385 95 41 41


124 0,32 289 0,75 S+P+2 MN 96 83 248 S+P+2 stanovanje

*UP160 422 97 54 54


95 0,22 95 0,22 P MN 97a 41 41 P stanovanje

UP161 807

172 39 39

0,25 0,57

P pomoćni

403 0,50 1.210 1,50 P+2 MN 54 115 372 P+1+PK stanovanje



*UP163 380 98 93 271 0,24 0,71 S+P+2 stanovanje 93 0,24 271 0,71 P+2 MN

UP164 278 99 97 292


134 0,48 328 1,18 S+P+2 MN 99a 37 37 P pomoćni


160

UP165 1.165

53 252 252

0,31 0,38

P stanovanje

582 0,50 1.747 1,50 P+2 MN 52 86 172 P+PK stanovanje

52a 22 22 P stanovanje

UP167 234 51 64 64 0,27 0,27 P poslovanje 64 0,27 64 0,27 P MN

UP168 1.083

221 131 393

0,22 0,46

P+1+Pk stanovanje

242 0,22 504 0,46 P+1+Pk SMG




221d 8 8 P pomoćni

221e 5 5 P pomoćni

UP169 804

217 96 192

0,18 0,29

P+1 stanovanje

322 0,40 500 0,62 P+1+Pk SMG 217a 13 13 P pomoćni

217b 32 32 pomoćni

UP170 1.011 219 108 217



UP171 687 220 80 80 0,12 0,12 P stanovanje 275 0,40 500 0,73 P+1+Pk SMG

UP172 1.165 222 151 303 0,13 0,26 P+1 stanovanje 466 0,40 500 0,43 P+1+Pk SMG

UP173 1.006 222a 25 25 0,02 0,02 P pomoćni 402 0,40 500 0,50 P+1+Pk SMG

UP174 1.942 223 90 180



UP175 629 252 0,40 500 0,79 P+1+Pk SMG

UP176 794 317 0,40 500 0,63 P+1+Pk SMG

UP177 1.012 405 0,40 500 0,49 P+1+Pk SMG

UP178 956 382 0,40 500 0,52 P+1+Pk SMG

UP179 747 299 0,40 500 0,67 P+1+Pk SMG

UP180 732 224 82 164



UP181 814 225 115 115



UP182 1.309

226 108 216

0,11 0,19

P+1 stanovanje



UP183 1.960 239c 7 7 0,00 0,00 P pomoćni 500 0,26 500 0,26 P+1+Pk SMG

UP184 1.640

239 166 166

0,15 0,15

P stanovanje



UP185 1.431 240 129 330 0,09 0,23 P+2 VPS 500 0,35 500 0,35 P+2 SMG

UP186 371 241 101 221 0,27 0,60 S+P+Pk stanovanje 148 0,40 315 0,85 P+1+Pk SMG

UP187 552 242 118 438 0,21 0,79 P+1+Pk stanovanje 221 0,40 469 0,85 P+1+Pk SMG




UP191 1.587 500 0,32 500 0,32 P+1+Pk SMG


161

UP192 1.190 476 0,40 500 0,42 P+1+Pk SMG

UP193 1.256 500 0,40 500 0,40 P+1+Pk SMG

UP193a 858 343 0,40 500 0,58 P+1+Pk SMG

UP194 1.736 694 0,40 500 0,29 P+1+Pk SMG

UP195 890 356 0,40 500 0,56 P+1+Pk SMG

UP196 1.299 500 0,38 500 0,38 P+1+Pk SMG

UP197 327 131 0,40 278 0,85 P+1+Pk SMG

UP198 549 220 0,40 467 0,85 P+1+Pk SMG

UP199 389 156 0,40 330 0,85 P+1+Pk SMG

UP200 331 132 0,40 281 0,85 P+1+Pk SMG

UP201 654 262 0,40 500 0,76 P+1+Pk SMG

UP202 902 361 0,40 500 0,55 P+1+Pk SMG

UP203 3.966

247 267 267

0,63 0,66

VP

poslovanje 2.517 0,63 2.606 0,66 VP‐P+Pk SMG 248 256 256 VP

248 1.904 1.904 VP

248 90 179 P+Pk

UP204 829 174 115 130 0,14 0,16 P+Pk stanovanje 331 0,40 500 0,60 P+1+Pk SMG


UP206 493 176 105 210 0,21 0,43 P+1 stanovanje 197 0,40 419 0,85 P+1+Pk SMG

UP207 1.073 173 152 152

0,19 0,19 S+P stanovanje



UP209 333 171 147 147



UP210 535 165 112 112



UP211 540 163 101 101


216 0,40 459 0,85 P+1+Pk SMG 164 49 49 P+1 stanovanje


UP213 719 288 0,40 500 0,70 P+1+Pk SMG



UP216 1.084 153 122 122


433 0,40 500 0,46 P+1+Pk SMG 156 196 196 P+1 stanovanje


UP218 606

158 90 180

0,20 0,35

P+1 stanovanje



UP219 202 159 38 38


69 0,34 69 0,34 P SMG 159a 31 31 P pomoćni


UP221 414 162 115 231




162




UP223 234 167 92 92 0,39 0,39 P stanovanje 92 0,39 92 0,39 P SMG

UP223a 287 168 87 173 0,30 0,60 P+Pk stanovanje 87 0,30 173 0,60 P+Pk SMG

UP224 421 170 116 116



UP225 353 177 99 296



UP226 368 178 101 304



UP227 300 179 98 295


178 0,59 507 1,69 P+1+Pk SMG 179a 80 213 P+1+Pk stanovanje

UP228 413 180 75 224



UP229 433 181 118 237


173 0,40 368 0,85 P+1+Pk SMG 181a 23 47 P+1 pomoćni

UP230 630 182 146 193



UP231 311 124 0,40 264 0,85 P+1+Pk SMG


UP233 555

184 89 89

0,35 0,35

P stanovanje



UP234 627 186 73 146


251 0,40 500 0,80 P+1+Pk SMG 186a 77 77 P stanovanje


UP236 796 160 87 87




UP239 302 190 82 165




UP241 712

192 56 56

0,28 0,41

P stanovanje

285 0,40 500 0,70 P+1+Pk SMG 192a 128 224 P+1 stanovanje


UP242 545 193 100 100


218 0,40 463 0,85 P+1+Pk SMG 193a 17 17 P stanovanje

UP243 335 194 62 124


173 0,52 335 1,00 P+Pk SMG 195 112 210 P+Pk stanovanje

UP244 951 196 246 246

0,26 0,45 VP poslovanje

381 0,40 500 0,53 P+1+Pk SMG 196a 186 186 VP poslovanje

UP245 1.661 197 218 218 0,13 0,14 P stanovanje 500 0,30 500 0,30 P+1+Pk SMG


163


UP245a 1.307 500 0,38 500 0,38 P+1+Pk SMG

UP245b 632 253 0,40 500 0,79 P+1+Pk SMG

UP245c 507 203 0,40 431 0,85 P+1+Pk SMG

UP246 1.149 460 0,40 500 0,44 P+1+Pk SMG


UP247a 565 226 0,40 480 0,85 P+1+Pk SMG

UP247b 541 217 0,40 460 0,85 P+1+Pk SMG


UP248a 2.051 199 509 1.913 0,25 0,93 P+2+Pk stanovanje 509 0,25 1.913 0,93 P+2+Pk SMG

UP249 1.180 201 92 92



UP250 1.040 416 0,40 500 0,48 P+1+Pk SMG


UP252 682 203 144 144 0,21 0,21 S+P stanovanje 273 0,40 500 0,73 P+1+Pk SMG

UP253 440 204 82 164



UP254 725 290 0,40 500 0,69 P+1+Pk SMG

UP255 1.150 460 0,40 500 0,43 P+1+Pk SMG

UP256 978 391 0,40 500 0,51 P+1+Pk SMG


UP258 474

206 94 189

0,41 0,65

P+Pk stanovanje

196 0,41 403 0,85 P+1+Pk SMG 207 102 102 P stanovanje

207a 8 8 P pomoćni


UP259 435 208 81 161



UP260 425 209 88 176





UP263 606 242 0,40 500 0,83 P+1+Pk SMG

UP264 555 222 0,40 471 0,85 P+1+Pk SMG

UP265 542 212 210 629 0,39 1,16 P+2 stanovanje 210 0,39 613 1,13 P+2 SMG

UP266 864 345 0,40 500 0,58 P+1+Pk SMG

UP267 665 266 0,40 500 0,75 P+1+Pk SMG

UP268 728 291 0,40 500 0,69 P+1+Pk SMG

UP269 702 281 0,40 500 0,71 P+1+Pk SMG

UP270 663 265 0,40 500 0,75 P+1+Pk SMG

UP271 692 277 0,40 500 0,72 P+1+Pk SMG

UP272 620 213a 96 96

0,30 0,41 S stanovanje

248 0,40 500 0,81 P+1+Pk SMG 213 91 156 P+Pk stanovanje

UP273 667 267 0,40 500 0,75 P+1+Pk SMG


164

UP274 407 163 0,40 346 0,85 P+1+Pk SMG

UP275 481 192 0,40 409 0,85 P+1+Pk SMG

UP276 622 249 0,40 500 0,80 P+1+Pk SMG

UP277 699 280 0,40 500 0,72 P+1+Pk SMG

UP277a 678 271 0,40 500 0,74 P+1+Pk SMG

UP278 596 238 0,40 500 0,84 P+1+Pk SMG

UP278a 735 294 0,40 500 0,68 P+1+Pk SMG

UP279 673 269 0,40 500 0,74 P+1+Pk SMG

UP279a 634 254 0,40 500 0,79 P+1+Pk SMG

UP2379b 612 245 0,40 500 0,82 P+1+Pk SMG

UP279c 636 254 0,40 500 0,79 P+1+Pk SMG

UP280 1.188 475 0,40 500 0,42 P+1+Pk SMG

UP280a 1.542 500 0,32 500 0,32 P+1+Pk SMG

UP281 1.726 500 0,29 500 0,29 P+1+Pk SMG

UP281a 1.320 500 0,38 500 0,38 P+1+Pk SMG

UP282 1.541 500 0,32 500 0,32 P+1+Pk SMG

UP283 1.406 500 0,36 500 0,36 P+1+Pk SMG

UP284 968 387 0,40 500 0,52 P+1+Pk SMG

UP285 1.204

260 86 172

0,23 0,41

P+1 stanovanje


260b 162 299 P+Pk pomoćni


UP287 1.670

261 125 125

0,09 0,09

P+1 stanovanje



UP288 510 262 91 91


204 0,40 433 0,85 P+1+Pk SMG 262a 42 84 P+Pk stanovanje

UP289 1.991 500 0,25 500 0,25 P+1+Pk SMG

UP290 1.718 259 105 211 0,06 0,12 P+Pk stanovanje 500 0,29 500 0,29 P+1+Pk SMG

UP291 1.781 500 0,28 500 0,28 P+1+Pk SMG


UP293 1.296 500 0,39 500 0,39 P+1+Pk SMG

UP294 1.306 500 0,38 500 0,38 P+1+Pk SMG

UP295 1.093 437 0,40 500 0,46 P+1+Pk SMG

UP295a 1.428 500 0,35 500 0,35 P+1+Pk SMG

UP296 1.061 424 0,40 500 0,47 P+1+Pk SMG

UP296a 1.558 500 0,32 500 0,32 P+1+Pk SMG

UP297 732 293 0,40 500 0,68 P+1+Pk SMG

UP297a 765 306 0,40 500 0,65 P+1+Pk SMG

UP297b 1.218 487 0,40 500 0,41 P+1+Pk SMG

UP298 1.078 257 93 93



UP299 934 373 0,40 500 0,54 P+1+Pk SMG


165

UP300 1.114 446 0,40 500 0,45 P+1+Pk SMG

UP301 1.228 256 113 133



UP302 631 252 0,40 500 0,79 P+1+Pk SMG

UP302a 642 257 0,40 500 0,78 P+1+Pk SMG

UP303 732 293 0,40 500 0,68 P+1+Pk SMG

UP303a 904 362 0,40 500 0,55 P+1+Pk SMG

UP304 1.119 447 0,40 500 0,45 P+1+Pk SMG

UP305 545 218 0,40 463 0,85 P+1+Pk SMG

UP306 609 244 0,40 500 0,82 P+1+Pk SMG

UP307 696 278 0,40 500 0,72 P+1+Pk SMG

UP308 763 305 0,40 500 0,66 P+1+Pk SMG

UP309 1.448 500 0,35 500 0,35 P+1+Pk SMG


UP311 780 312 0,40 500 0,64 P+1+Pk SMG

UP312 1.490 500 0,34 500 0,34 P+1+Pk SMG

UP313 1.223 489 0,40 500 0,41 P+1+Pk SMG

UP314 1.420

254 79 79

0,13 0,13

P stanovanje



254c 4 4 P pomoćni

UP315 1.224 255 159 317 0,13 0,26 P+Pk stanovanje 490 0,40 500 0,41 P+1+Pk SMG

UP316 1.551 500 0,32 500 0,32 P+1+Pk SMG

UP317 1.609 500 0,31 500 0,31 P+1+Pk SMG

UP318 1.962 500 0,25 500 0,25 P+1+Pk SMG

UP319 1.190

253 148 148

0,17 0,17

P stanovanje



253c 5 5 P pomoćni


UP321 995 398 0,40 500 0,50 P+1+Pk SMG

UP322 1.446 500 0,35 500 0,35 P+1+Pk SMG

UP323 1.532 500 0,33 500 0,33 P+1+Pk SMG

UP324 1.686 500 0,30 500 0,30 P+1+Pk SMG

UP325 1.591 500 0,31 500 0,31 P+1+Pk SMG

UP326 1.469 500 0,34 500 0,34 P+1+Pk SMG

UP327 1.427 500 0,35 500 0,35 P+1+Pk SMG

UP327a 1.016 406 0,40 500 0,49 P+1+Pk SMG

UP328 1.910 249 185 185



UP329 1.106 442 0,40 500 0,45 P+1+Pk SMG

UP330 1.331 500 0,38 500 0,38 P+1+Pk SMG

UP331 1.033 413 0,40 500 0,48 P+1+Pk SMG


166

UP332 894 71 71 0,08 0,08 P pomoćni 358 0,40 500 0,56 P+1+Pk SMG

UP333 1.247 499 0,40 500 0,40 P+1+Pk SMG

UP334 1.508 500 0,33 500 0,33 P+1+Pk SMG

UP335 1.706 500 0,29 500 0,29 P+1+Pk SMG

UPTS1 56 218‐ trafo 9 9 P trafostanica IOE

UPTS2 39 48 24 24 P trafostanica IOE

UPTS3 44 50 15 15 P trafostanica IOE

UPTS4 43 212a 12 12 P trafostanica IOE

UPTS5 42 IOE

UPTS6 43 IOE

UPTS7 39 IOE

UPTS9 46 IOE

UPTS10 39 IOE

UPZ1 44.464 PUJ

UPZ2 4.647 PUJ

UPZ3 733 PUJ

UKUPNO 346.570 37.624 63.259 113.079 234.778

²UP34 obavezna izgradnja dvojnog objekta, za urbanističke parcele čija je širina manja od 12m


167

UKUPNI PROSTORNI I URBANISTIČKI POKAZATELJI PLANIRANO STANJE

Površina zahvata plana......................................... 49,65 ha Površina urbanističkih parcela..................... 346.570 m² BGP prizemlja........................................................ 113.079 m2 BGP objekata ....................................................... 234.778 m2

BGP stanovanja (SMG - 381SJ)................................. 47.626 m² BGP stanovanja (SS – 613SJ).................................... 81.781 m² BGP stanovanja (MN – 72SJ)...................................... 8.945 m² Stanovanje ukupno (SMG+SS+MN).......................... 138.352 m² BGP poslovanja (SMG)............................................. 38.716 m² BGP poslovanja (SS).......................................... 41.413 m² BGP poslovanja (MN)............................................. 16.297 m² Poslovanje ukupno (SMG+SS+MN)........................... 96.426 m²

4. BGP ukupno u namjeni SMG.................................. 86.342 m² 5. BGP ukupno u namjeni SS.................................. 123.194 m² 6. BGP ukupno u namjeni MN..................................... 25.241 m²

BGP objekata 234,777

Prosječna površina stambene jedinice..................... 100 m² Broj stambenih jedinica............................................ 1066

Ukupan broj stanovnika ........................................... 3411

Indeks zauzetosti na nivou zahvata plana 0.22 Indeks izgrađenosti na nivou zahvata plana 0.47 Gustina stanovanja (bruto) 68,7 st/ha

G (bruto)=broj stanovnika/površina planskog područja Površine za stanovanje male gustine do 120 st/ha

POSTOJEĆA BGP u namjeni PO

2343

4 KP > 2500m2 u namjeni PO (tj. 4*250m2) 1000

UKUPNO BGP u namjeni PO 3343


168

PRIKAZ POSTOJEĆEG I PLANIRANOG BILANSA POVRŠINA Podaci o postojećoj namjeni površina Površine za stanovanje ...................................... 33 % Površine za stanovanje sa djelatnostima ……… 0,12% Površine za poslovanje ...................................... 3,40% Površine za ugostiteljstvo .................................. 0,29% Balon sala i igralište ……………………………… 0,34% Površine za infrastrukturne objekte..................... 0,05% Ostale prirodne površine ………………………… 14,79% Zelena površina sa izraženijom drvnom vegetacijom ……………………………… 2,54% Uređene zelene površine ………………………… 3,76% Neuređene zelene i slobodne površine ………… 32,74% Površine pod saobraćajnicama (kolsko-pješačke površine, trotoari, parking) ………………………. 8% Željeznički saobraćaj/pružni pojas ……………… 0,97% Ukupno 100% (49,65 ha) Podaci o planiranoj namjeni površina Površine za stanovanje ...................................... 56,22% Površine za mješovite namjene .......................... 3,59% Poljoprivredne površine/obradivo zemljište.......... 15,97% Površine javne namjene ..................................... 10,05% Objekti elektroenergetske infrastrukture .............. 0,05% Željeznički saobraćaj/pružni pojas ...................... 0,97% Saobraćajna infrastruktura ( kolski saobraćaj,trotoari, površinski parking,biciklističke staze, pješačke i kolsko pješačke površine) ................................... 13,15,1% Ukupno 100% (49,65 ha)


169

BIBLIOGRAFIJA Zakon o uređenju prostora i izgradnji objekata („Sl.list Crne Gore“, broj 51/08,

40/10, 4/11) Zakon o komunalnoj djelatnosti („Sl.list RCG”, br. 12/95) Zakon o upravljanju otpadom (“Sl.list CG” broj 64/11) Zakon o elektronskim komunikacijama („Sl.list RCG“, broj 40/13) Zakon o putevima („Sl.list RCG“, broj 42/04) Zakon o energetici („Sl.list RCG“, broj 39/03) Zakon o životnoj sredini („Sl.list RCG“, broj 12/96, 55/00) Zakon o zaštiti kulturnih dobara („Sl.list RCG“, broj 49/10) Zakon o zaštiti spomenika kulture („Sl.list RCG“, broj 47/91, 27/94) Zakon o vodama („Sl.list RCG“, broj 27/07) Zakon o šumama („Sl.list RCG“ , broj 55/00) Zakon o kulturi („Sl.list CG“, broj 49/08) Zakon o socijalnoj i dječijoj zaštiti („Sl.list RCG” br. 78/05) Zakon o geološkim istraživanjima,(028/93-514. 027/94-391. 042/94-612. 026/07-4 Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta , kriterijumima namjene

površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (’’Službeni list CG”, broj 24/10 i 33/14)

Priručnik za planiranje stambenih naselja u Crnoj Gori, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Podgorica 2015.

Priručnik za planiranje i uređenje javnih prostora, Ministarstvo održivog razvoja i turizma, Podgorica 2015.

Pravilnik o širini zaštitnih zona i vrsti radio koridora u kojima nije dopušteno planiranje i gradnja drugih objekata (“Službeni list Crne Gore” 33/14),

Pravilnika o zajedničkom korišćenju elektronske komunikacione infrastrukture i povezane opreme (SLCG broj 52/14),

Pravilnik o određivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće nfrastrukture, širine zaštitnih zona i vrste radio - koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata (Službeni list Crne Gore" broj 83/09 i broj 61/11),

Pravilnika o tehničkim normativima za pristupne puteve, okretnice i uređene platoe za vatrogasna vozila u blizini objekata povećanog rizika od požara (Sl.list SFRJ, br 8/95);

Pravilnik o tehničkim normativima za zaštitu visokih objekata od požara (Sl.list SFRJ, br 24/87);

Pravilnik o izgradnji postrojenja za zapaljive tečnosti i o uskladištenju i pretakanju zapaljivih tečnosti (Sl.list SFRJ, br 20/71 i 23/71);

Pravilnik o izgradnji stanica za snadbijevanje gorivom motornih vozila i o uskladištenju i pretakanju goriva (Sl.list SFRJ, br 27/11),

Pravilnik o izgradnji postrojenja za tečni naftni gas i o uskladištavanju i pretakanju tečnog naftnog gasa (Sl.list SFRJ, br 24/71 i 26/71).

Prostorni plan Crne Gore do 2020. god. (Podgorica, 2008)


170

Prostorno urbanistički plan Glavnog grada Podgorica do 2025. god., Podgorica, 2014., („Službeni list CG – opštinski propisi“, broj 06/14)

DUP „Zabjelo Zelenika“ („Sl.list SRCG – opštinski propisi“, broj 20/91) DUP “Zabjelo Zelenika” – Izmjene i dopune iz 2001.godine (“Sl.list RCG –

opštinski propisi”, broj 14/01) Odluke o naknadi za komunalno opremanje građevinskog zemljišta (Sl. List Crne

Gore - opštinski propisi, broj 1/2016) Statistički podaci - Monstat, retultati popisa 2003 - 2011.god

dup zabjelo zelenika korigovan nacrt...dup "zabjelo zelenika " podgorica 3 sadrŽaj uvod 5...

Documents