Download - Kanskaart Altena

Kanskaart Altena

“Prelude”

Kanskaart Altena

“Prelude”

Een “Kanskaart”voor het Land van Heusden en Altena, en dat in 4 maanden. Het lijkt een onmogelijke opgave, maar met wat moed en enthousiasme is het toch gelukt. Moed om volledigheid op te offeren voor een rode draad en enthousiasme van alle betrokken partijen tijdens het proces.

Met deze rapportage wordt een fase van gesprekken en onderzoek afgerond als voorwerk voor een gebiedsproces dat in 2012 op gang zal komen.

Als ondertitel voor de Kanskaart Altena is ge-kozen voor “prelude”. Hiermee wordt de sta-tus van het document aangeduid, het is een vormvrije opstart van een gebiedsproces dat in 2012 op gang zal moeten komen.

“Een prelude is een instrumentaal voorspel, zonder een vastliggende vorm. Oorspronkelijk was het een soort improvisatie, die vlak voor het echte werk werd gespeeld, enerzijds als opwarmer voor de speler anderzijds om het instrument te stemmen [..] Hij werd gecomponeerd als een muziekstuk dat een fuga voorafgaat en hiermee een contrast vormt, of als een zelfstandige compositie (onder andere Chopin, Debussy, Bach).” - Wikipedia

ColofonOpstellers rapportage:

Robert Holmes (Macavity Projecten) Jandirk Hoekstra (H+N+S Landschapsarchitecten) Gepke Heun (H+N+S Landschapsarchitecten)

Vormgeving:

Robert Holmes (Macavity Projecten)

Uitgifte: januari 2012

© Rabobank Altena

Kanskaart Altena - Macavity Projecten & H+N+S Landschapsarchitecten

Aanleiding

Verklaring van AltenaEen veertiental actoren in het Land van Heusden en Altena hebben elkaar gevonden in een gezamenlijke over-tuiging dat er een duurzame, innovatieve kwaliteitsslag in de regio mogelijk is door een versterkte samenwerking en krachtenbundeling. De Verklaring van Altena (VvA) is als startdocument op 2 maart 2011 aangeboden aan Wim van de Donk, Commissaris van de Koningin van de provincie Noord-Brabant. In deze verklaring wordt het provincie-bestuur opgeroepen om bij te dragen aan deze integrale gebiedsontwikkeling door het Land van Heusden en Al-tena te onderkennen als “Landschap van Allure” in de 2e tranche van de uitrol van de gelden van Essent1.

Het Land van Heusden en Altena is een gebied met een zeer rijke historie, gevarieerd landschap met bijzondere kwaliteiten. Door de ontstane samenwerking in de VvA nu te benutten als een bundeling van krachten voor sa-menwerking en commitment kan een samenhangende visie ontstaan. Een gedragen toekomstbeeld van de regio waarin ook investeringsvoornemens en bestaande projec-ten van de regionale partijen een plaats hebben.

De Verklaring van Altena was de eerste stap in de weg naar een regionaal ontwikkelingsplan. Nu gaan de samen-werkende partijen, aangevuld met nieuwe partners, op zoek naar de concrete kansen voor de regio. De Rabobank Altena heeft zich vanuit haar centrale, professionele en onafhankelijke positie als één van de actoren bereid ver-klaard om deze vervolgstap te realiseren.

1 Na verkoop van Essent wordt een deel van de opbrengst ingezet voor investeringen in de toekomst van Brabant.

Kanskaart AltenaDe Kanskaart Altena zal laten zien dat er al veel gebeurt in de regio. Dat het Land van Heusden en Altena al een landschap met allure is. Ook wordt blootgelegd welke verbindingen er tussen projecten te maken zijn zodat het gebied ook voor de provincie een nieuwe meerwaarde krijgt.

In de Kanskaart, voortkomend uit de eigen kracht, zal de gezamenlijke ambitie van de ondertekenaars van de Verklaring van Altena te lezen zijn. Het is een samen-hangend arrangement van streekpartijen die samen werk willen maken van de uitvoering. De scope is gericht op behoud en versterking van de landschappelijke kwaliteit (natuurlijke, culturele, gebruiks- en belevingskwaliteit) en hoe deze maximaal te benutten voor economische- en toeristisch-recreatieve structuurversterking in de regio.

De Kanskaart Altena is een prelude op een gezamenlijke streekontwikkeling van een regio met energie: Het Land van Heusden en Altena.

Ver

kla

rin

g v

an

Alt

ena

Gezamenlijk willen wij,

Agrarische Natuurvereniging Altena Biesbosch,

Samenwerkingsverband Ondernemersverenigingen Altena (SOVA),

Gemeente Aalburg,

Gemeente Werkendam,

Gemeente Woudrichem,

Molenstichting Land van Heusden en Altena,

Natuurbeschermingsvereniging Altenatuur,

Rabobank Altena,

VVV Altena Biesbosch,

Waterschap Rivierenland,

Woonlinie,Woonservice Meander,

Woonstichting Land van Altena,

ZLTO Altena Biesbosch,

ons sterk maken voor en werk maken van onze regio Altena-Biesbosch.

Met overtuiging, goede moed en vol ambitie bieden wij het Provinciebestuur

deze ‘Verklaring van Altena’ aan.

Wij vragen het Provinciebestuur hierbij in het nieuwe bestuursakkoord

ruimte te maken voor dit maatschappelijke initiatief uit één van de mooiste

regio’s van Brabant.

Onze inzet is, dat ons initiatief binnen afzienbare termijn uitmondt in con-

crete integrale projectvoorstellen, die zullen bijdragen aan een duurzame,

innovatieve kwaliteitsslag in de regio Altena en Biesbosch.

Met onze voorstellen willen we aansluiting zoeken bij de provinciale ambitie

om Brabant duurzaam, toekomstgericht verder te ontwikkelen voor ons en

die na ons komen.

Graag komen wij in aanmerking voor een substantiële bijdrage uit de be-

schikbaar gestelde middelen uit de verkoop van Essent.

Verklaring van Altena

AltenatuurWoonstichting Land van Altena

Altena Biesbosch

Kanskaart Altena - Pagina 3

Creatief AtelierTijdens het creatief atelier zijn ingediende projecten en ideeën ge-sorteerd en ondergebracht in programma’s. Ook is bijsturing op de resultaten van de inventarisatie gevraagd.


Opdracht

Samenhangende kansenkaartDe Rabobank Altena heeft aan Macavity Projecten en H+N+S Landschapsarchitecten gevraagd om te komen tot een “samenhangende kansenkaart voor de regio die aansluit op de provinciale ambities (passend bin-nen Landschappen van Allure en/of aansluitend op de heroriëntatie binnen de gebiedscommissies) en draagvlak vindt binnen de regio.”

De kansenkaart zal vooral de ruimtelijke implicaties en samenhang benadrukken van de lopende of nieuwe projecten en aansluiting vinden bij de strategische ge-biedsontwikkelingen in de regio. Bovendien geeft de kansenkaart een beeld van de kwaliteiten en assets van het Land van Heusden en Altena.

Aanvullend zal er een vooruitblik gegeven worden op de operationalisering van de ambities. De aansluiting op de heroriëntatie binnen de gebiedscommissies wordt voornamelijk in dit laatste onderwerp meegenomen. Hierbij zal ook de borging van de gezamenlijke visie, de uitvoeringskracht en de bereidheid tot samenwerking van de actoren en de gebiedsalliantie centraal staan.

Opgave: Maak in samenspraak met de mede-ondertekenaars van de Verklaring van Altena een samenhangende kansenkaart die fundatie vindt in verbindingen tussen lopende of nieuwe projecten van de mede-onderteke-naars en strategisch haalbaar is door lokaal draagvlak in samenhang met lokaal en provinciaal beleid.

InventarisatieCentraal staat de input van de ondertekenaars van de Verklaring van Altena zelf. Er zijn 30 gesprekken gevoerd met 35 partijen. De gevoerde gesprekken hebben de vorm van een semi-gestructureerd interview, de vragen stonden vooraf niet geheel vast. Slechts de hoofdlijn van het interview is vooraf bepaald. Echter om datgene in te brengen wat relevant is binnen de kaders van de vooraf gestelde onderwerpen, is het nodig enige ruimte en vrijheid binnen het interview te hebben.

Tijdens de onderzoeksperiode zijn ook diverse concrete projectplannen ingediend, deze zijn voorzover relevant meegenomen in de verdere uitwerking.

Tegelijkertijd is er een landschapsanalyse uitgevoerd waarbij de ontstaansgeschiedenis, landschappelijke en stedelijke karakteristiek, identiteitsdragers, regionale verankering en de benutting op recreatief/toeristisch vlak uitgewerkt is.

FormatieOp donderdag 1 december is een creatief atelier georga-niseerd in Pand 24 in Werkendam. Hiervoor was een deel van de geïnterviewde personen uitgenodigd. Op basis van het atelier zijn samenhangende programma’s opgesteld.

VerslagleggingMet deze uitgave wordt verslag gedaan van de resultaten en een voorzet gegeven voor een operationalisering.

Fasen


Opdrachtgever

Rabobank Altena

Projectbureau

Macavity Projecten H+N+S Landschapsarchitecten

Macavity.nlprojecten

AltenatuurWoonstichting Land van Altena

Altena Biesbosch

Kanskaart Altena“Land van Heusden en Altena als Landschap van Allure”

Interviews door Macavity• 30 interviews• 35 organisaties• ±50 projectplannen• ±10 beleidsdocumenten

29 kaarten

Inspirerende en uitdagende verhaallijnen1. Lijnen, linies en leesbaarheid2. Puur Agro3. Werken met land en water4. De Biesbosch verbinding5. Ons Dorp

Opgaven, urgenties• Demogra� e• Bereikbaarheid• Amibitie vs. carriereplafonds• Nieuwe economische dragers, energie?

Landschapsanalyse door H+N+S• ontstaansgeschiedenis• landschappelijke en stedelijke karakteris-

tiek• identiteitsdragers• recreatie en toerisme• regionale verankering

Samengebrachte projecten in gebieds-programma’s

Operationalisering• Organisaties• Structuren• Verantwoording

• Instrumentarium (GD, SBIR, kl.pr.pot)

Netwerken van EnergieRealistische schaalgrootte en op “personen” georganiseerd.

±20 nieuwe partners in Verklaring van

Altena

Programma 1

Programma 5

Programma 3

Programma 2

Programma 6

Programma 4

inst

ap v

oor “

initi

atie

fnem

ers”

instap vo

or “lev

erancie

rs”

instap voor “managers”

ProcesProcesschemaHet hieronder afgebeelde schema geeft weer op welke wijze de programma’s, waarop de kanskaart berust, zijn gevormd. Aan de linkerkant de input vanuit de diverse actoren, en aan de rechterkant de landschapsanalyse en urgenties.

De oranje pijlen geven aan op welke partij op welke plaats in het proces het best tot zijn recht komt, waarbij gebruik is gemaakt van de Veranderdriehoek (zie pag. 63).


HoofdstukindelingDe komende vier hoofdstukken zijn bestaan uit twee hoofdstukken waarin de input is weergegeven, met vervolgens een overzicht van de ontstane programma’s. Als laatste een kort hoofdstuk met aanbevelingen over de operationalisering.

Leeswijzer

Landschapsanalyse1 Verankering in het landschapTekst H+N+S over het instrument Landschapsanalyse?


Leitmotieven2 Werken met water en land

Puur Agro

Linies, lijnen en leesbaarheid

De Biesbosch uitdaging

Ons Dorp

Onderliggende verhaallijn: Het LeidmotiefDeze Kanskaart Altena beschrijft kansen voor Het Land van Heusden en Altena. Hierbij spelen ook grensover-schreidende zaken een rol en dus zullen ook regio- en mogelijk provincieoverschreidende kansen worden meegenomen. Tijdens de interviews is gesproken over het landschap dat het Land van Heusden en Altena verbindt en uniek maakt.

De vraag die in dit hoofdstuk wordt beantwoordt is: Wie zijn “we” en waarom zijn “we” dit. Er leeft een enorme gebiedstrots waar we sturing aan geven door vijf verhaal-lijnen. Deze verhaallijnen zullen in de verdere uitwerking van de kansen, projecten, programma’s en operationali-sering als een “Leidmotief ” terugkomen ter kleuring en activering van het enthousiasme.

Agendavormend in ieders agendaDe Kanskaart Altena is geen structuurvisie, land-schapsplan of regionaal ontwikkelingsplan. Het is geen investeringsagenda, geen ontwikkelingsvisie en geen projectenlijst. De Kanskaart Altena is een agenda voor de regionale ontwikkeling en is conceptueel een zusje van de “regionale beeldverhalen” zoals bedoeld in het VROM-raad advies Groeten uit Holland (2008). De leidmotieven zijn hierin de dragende verhaallijn. Ze geven aan wat de drijfveren zijn achter de programma’s die initiatiefnemers gezamenlijk kunnen aanpakken. Ze vormen het cement van het handelingsperspectief.

Het VROM-raad advies noemt de vol-gende elementen die samenhangen met het concept van regionale beeldverhalen:• Dynamische en enthousiasmerende

regionale verhalen,• Tweeledige integrerende functie

zowel binnen het cluster vrije tijd en toerisme als in combinatie met ande-re gebiedsgerichte beleidsterreinen in de omgeving: ruimtelijk, ecologisch, agrarisch, cultureel, economisch,

• Onverwachte coalities met publieke, semipublieke en private sector,

• Lange termijnperspectieven waar in-vesteringsmogelijkheden aan gespie-geld kunnen worden,

• Bottum up proces dat zorgt voor gedragen regionale ontwikkelingen,

• Lokale of regionale partijen nemen het voortouw, de overheid faciliteert.

Een Leidmotief is in zijn oorspronkelijke betekenis een muzikaal thema dat in een opera steeds terugkeert als in de tekst of op het toneel een bepaalde figuur, gedachte of voorwerp verschijnt. Ook emoties en gedachten worden met leidmotieven verbonden. Hierdoor gaat de toeschouwer het thema met die figuur of dat object associëren en de muziek een concrete betekenis geven. Met deze stijlfiguur kan de mu-ziek de gebeurtenissen op het toneel gaan becommentariëren, wat aan het werk een extra dimensie geeft. Daarnaast creëren de leidmotieven een groot web door meerdere opera’s heen. Het leidmotief wordt als stijlmiddel ook in andere disciplines gebruikt. - Wikipedia

Kanskaart Altena - Macavity Projecten & H+N+S Landschapsarchitecten Kanskaart Altena - Pagina 37

Programma’s 3 Versterking groen/blauwe oostflank

Verankering middengebied

Verbinding Biesbosch

Verankering Jeugd en jongeren

Innovatief samenwerken

Voedsel en energie

Programma’sDe regio kiest ervoor om in te zetten op onderlinge ver-sterking van projecten in samenhangende programma’s. Ieder programma kent een eigen dynamiek, tempo en mogelijk ook eigen samenwerkingspartners. Door te wer-ken in programma’s wordt optimale interne samenhang bereikt, zonder alle projecten afhankelijk van elkaar te maken.

Drie van de zes programma’s hebben een geografische begrenzing, de andere betreffen de hele streek.

De eerder genoemde Leidmotieven klinken door in deze programma’s, waarbij meerdere leitmotieven van invloed kunnen zijn op één thema.

De programma’s zijn samengesteld op basis van de aan-geleverde projecten, plannen en ideeën. We denken hier-mee een compleet beeld te geven dat bruikbaar is voor verschillende partijen in de regio. Ieder programma staat verder nog open voor aanvullende ideeën en projecten, en ze zullen dan ook uitdagen om aan te sluiten.


Operationalisering4


Landschapsanalyse1Kanskaart Altena - Macavity Projecten & H+N+S Landschapsarchitecten

Verankering in het landschapDit hoofdstuk bestaat uit een set analysekaarten die de essenties van de verschillende lagen in het landschap weergeven. De analyse is gemaakt op basis van een terreinbezoek en kaartanalyse en is tijdens het creatief atelier aangescherpt. Samen geven deze kaarten een beeld van de kenmerken en kwaliteiten van het landschap.

Bij nieuwe ontwikkelingen is het de kunst om op deze kenmerken en kwaliteiten aan te sluiten en ze waar mogelijk te versterken.

Achtereenvolgens komt aan de orde: de ontstaansgeschie-denis van het gebied, de landschappelijke eenheden, na-tuur, ligging in ruimere context, infrastructuurnetwerk, palet van dorpen, identiteitsdragers, recreatie & toerisme en een overzicht van vastgestelde plannen.

Natuur

Recreatie en Toerisme

Landschappelijke eenheden

Identiteitsdragers

Ontstaansgeschiedenis

Dorpspalet

Ligging in ruimtelijke context

Meeliften vastgestelde plannen

Infrastructuur


Kaartbeeld omstreeks 1250Leven met en de strijd tegen het water is bepalend geweest voor de ontstaansgeschiedenis van het Land van Heusden en Altena. De eerst bewoonde kernen zijn op de oeverwallen langs de rivieren ontstaan. Vanaf het jaar 1000 wordt het gebied op grote schaal ontgonnen. Er ontstaan langgerekte dorpskernen langs de ontginningsassen. Bij de ontginning worden ook de eerste dijken aangelegd. Er ontstaat een aaneengesloten, bedijkt gebied: de Grote Waard.


Kaartbeeld omstreeks 1665Tijdens de St. Elizabethvloed in 1421 overstroomt het westelijk deel van het Land van Heusden en Altena. Er ontstaat hierbij een grote binnenzee. Door sedimentafzettingen van de rivieren ontstaat de Biesbosch. Om het overgebleven gebied te beschermen tegen het water wordt de Kornse Dijk aangelegd.


Kaartbeeld omstreeks 1850

Het overstroomde land ten westen van de Kornse Dijk wordt langzaam weer veroverd op de zee. De Kornse Dijk vormt de grens tussen de jongere zeekleipolders in het westen en de kom-gronden in het oosten.


Kaartbeeld omstreeks 1960Voor een snellere afvoer van rivierwater wordt tussen 1850 en 1870 de Nieuwe Merwede gegraven. De Biesbosch wordt hiermee in tweeën gesplitst. In 1904 wordt de afvoer nog verder verbeterd door de Berg-sche Maas te graven. De oude loop van de Maas wordt afgedamd. Bij de aanleg verdwijnt het dorpje Gansoijen en wordt de stad Heusden voor altijd gescheiden van het Land van Heusden.


Kaartbeeld huidige situatieNa de oorlog zijn de dorpskernen sterk gegroeid. Ook zijn er een aantal bedrijventerreinen tot ontwikkeling gekomen. Er is een duidelijk ver-schil te zien tussen de intensief bewoonde en bebouwde oeverwal aan de oostzijde en de rust en natuur van de Biesbosch aan de westzijde. De snelweg A27 is aangelegd en vormt de belangrijkste verbinding tussen het Land van Heusden en Altena en zijn omgeving. Langs het Steurgat is een doorlopende rivierdijk als primaire waterkering aangelegd.


Landschappelijke EenhedenHet Land van Heusden en Altena wordt omsloten door de Waal, Merwede, Bergsche Maas en de Afgedamde Maas en vormt daarmee het enige Brabantse eiland. Er zijn een viertal landschappelijke een-heden te onderscheiden. Aan de oostzijde liggen de oeverwallen. Dit is het oudst bewoonde gebied. Het is een kleinschalig landschap dat intensief gebruikt en bewoond wordt. Achter de oeverwallen liggen de lager gelegen komgronden. Dit is een open gebied met de landbouw als belangrijkste drager. Ten westen van de Kornse Dijk liggen de jongere aanwaspolders. Deze zijn met name in gebruik als akkerland. Helemaal aan de westzijde ligt het krekenlandschap van de Biesbosch.


NatuurDe natuur in het gebied is gekoppeld aan het water: de intergetijde kreken en eilanden van de Biesbosch en de uiterwaarden. In het ge-bied zelf liggen een aantal kleinere natuurgebieden onder andere op de laagst gelegen plekken van de komgronden.


Ligging in ruimere contextHet Land van Heusden en Altena ligt op de grens van drie provincies. Het gebied staat in contrast met de meer verstedelijkte omgeving: de zuidvleugel van de Randstad in het noordwesten en de Brabantse ste-denrijen in het zuiden. De A27 loopt dwars door het gebied en vormt de belangrijkste verbindingsas. Veel bewoners werken in de grotere steden in de omgeving, er is hierdoor een forenzencultuur ontstaan. In het gebied zelf zijn een aantal sterke economische dragers zoals de binnenvaarthaven bij Werkendam en de daaraan gerelateerde scheep-vaartgebonden bedrijvigheid. Er zijn een aantal geconcentreerde bedrijventerreinen.


InfrastructuurDe A27 vormt de belangrijkste transportas. Ter hoogte van de Tol en de brug over de Merwede bevindt zich een knelpunt. Vanaf de A27 lopen twee provinciale wegen in oost-west richting door het gebied die de verschillende kernen ontsluiten.


DorpspaletVanaf Werkendam tot Aalburg is de oeverwal redelijk continu be-woond en bebouwd. De komgronden zijn relatief leeg met een aantal vrijliggende kernen. In het westen zijn de kernen gekoppeld aan de dijken van de zeekleipolders (Hank en Nieuwendijk). Het verschil in ontstaansgeschiedenis, het sterke verenigingsleven en het verschil in godsdienst geeft alle dorpen een duidelijk eigen identiteit en kleur.


IdentiteitsdragersIn het gebied liggen een aantal cultuurhistorische structuren en objecten die kleur en identiteit geven aan het gebied. Sommigen zijn zeer markant aanwezig, anderen minder goed herkenbaar. De oude zeedijken en rivierlopen herinneren aan de strijd te-gen het water. De nederzettingen op de grillige oeverwallen zijn identiteitsbepalend. Kenmerkend in het landschap zijn de forten en de vestingsteden van de Hollandse Waterlinie en het kreken- patroon van de Biesbosch. Op de lokale schaal vormen de molens en kerktorens oriëntatiepunten. De bruggen markeren de verankering van het eiland aan zijn omgeving.


Recreatie en ToerismeGrote recreatieve trekker in het gebied is de Biesbosch. Daarnaast is met name de vestingdriehoek van Gorinchem, Woudrichem en Loevestein druk bezocht. Ook is er veel watergebonden recreatie. Het middengebied wordt met name gebruikt voor extensieve recreatie (wandelen en fietsen).


Meeliften vastgestelde plannenOp deze kaart is een overzicht te zien van de grootste lopende projecten in het gebied. Nieuwe plannen moeten hier rekening mee houden. Ook kan op deze projecten worden aangesloten en kunnen ze aanleiding vormen voor nieuwe ontwikkelingen. Het gaat om een aantal grote Ruimte voor de Rivier projecten en dijkversterkingen, gebiedsontwik-keling en de ontwikkeling van nieuwe landgoederen. Daarnaast zijn er een aantal nieuwbouwlocaties aangewezen en worden enkele bedrij-venterreinen uitgebreid of geherstructureerd. Op termijn zal wellicht de doorstroming op de A27, met name bij de brug over de Merwede, worden verbeterd.


Leidmotieven2Een Leidmotief is in zijn oorspronkelijke betekenis een muzikaal thema dat in een opera steeds terugkeert als in de tekst of op het toneel een bepaalde figuur, gedachte of voorwerp verschijnt. Ook emoties en gedachten worden met leidmotieven verbonden. Hierdoor gaat de toeschouwer het thema met die figuur of dat object associëren en de muziek een concrete betekenis geven. Met deze stijlfiguur kan de mu-ziek de gebeurtenissen op het toneel gaan becommentariëren, wat aan het werk een extra dimensie geeft. Daarnaast creëren de leidmotieven een groot web door meerdere opera’s heen. Het leidmotief wordt als stijlmiddel ook in andere disciplines gebruikt. - Wikipedia


Werken met water en land

Puur Agro


De Biesbosch verbinding

Ons Dorp

Onderliggende verhaallijn: Het LeidmotiefDeze Kanskaart Altena beschrijft kansen voor Het Land van Heusden en Altena. Hierbij spelen ook grensover-schreidende zaken een rol en dus zullen ook regio- en mogelijk provincieoverschreidende kansen worden meegenomen. Tijdens de interviews is gesproken over het landschap dat het Land van Heusden en Altena verbindt en uniek maakt.

De vraag die in dit hoofdstuk wordt beantwoordt is: Wie zijn “we” en waarom zijn “we” dit. Er leeft een enorme gebiedstrots waar we sturing aan geven door vijf verhaal-lijnen. Deze verhaallijnen zullen in de verdere uitwerking van de kansen, projecten, programma’s en operationali-sering als een “Leidmotief ” terugkomen ter kleuring en activering van het enthousiasme.

Agendavormend in ieders agendaDe Kanskaart Altena is geen structuurvisie, land-schapsplan of regionaal ontwikkelingsplan. Het is geen investeringsagenda, geen ontwikkelingsvisie en geen projectenlijst. De Kanskaart Altena is een agenda voor de regionale ontwikkeling en is conceptueel een zusje van de “regionale beeldverhalen” zoals bedoeld in het VROM-raad advies Groeten uit Holland (2008). De leidmotieven zijn hierin de dragende verhaallijn. Ze geven aan wat de drijfveren zijn achter de programma’s die initiatiefnemers gezamenlijk kunnen aanpakken. Ze vormen het cement van het handelingsperspectief.

Het VROM-raad advies noemt de volgende elementen die samenhangen met het concept van regionale beeldverhalen:• Dynamische en enthousiasmerende

regionale verhalen,• Tweeledige integrerende functie

zowel binnen het cluster vrije tijd en toerisme als in combinatie met andere gebiedsgerichte beleidsterreinen in de omgeving: ruimtelijk, ecologisch, agrarisch, cultureel, economisch,

• Onverwachte coalities met publieke, semipublieke en private sector,

• Lange termijnperspectieven waar investeringsmogelijkheden aan gespiegeld kunnen worden,

• Bottum up proces dat zorgt voor gedragen regionale ontwikkelingen,

• Lokale of regionale partijen nemen het voortouw, de overheid faciliteert.


Leidmotief 1: Lijnen, linies en leesbaarheidHet is belangrijk om bewoners en bezoekers te binden aan je regio. Deze lock-in zorgt voor terugkerende bezoekers, hervestiging van jonge gezinnen en voor een idioom voor de gebiedstrots. De leesbaarheid van het landschap en historische bebouwing speelt daarin een grote rol, denk aan de Big Ben in London en de Seine in Parijs. Maar ook aan het heuvelland in Limburg en de grote wateren in Zeeland.

De “assets” van Het Land van Heusden en Altena zijn minder makke-lijk te lezen en minder herkenbaar als je door het gebied rijdt. Hierom is het Leidmotief “Linies, lijnen en leesbaarheid” uitgewerkt, dat bij kan dragen aan de verankering van de mensen aan de regio.


Lijnen, linies en leesbaarheid

Leidmotief 1

Oude oorlogen kennen linies. In het Land van Heus-den en Altena doorsnijden zij Brabant, tastbaar en zichtbaar. Gevoeld is de hongerwinter, Brabant was bevrijd tot de Bergsche Maas. Genderen en Meeu-wen geëvacueerd. De lijn van de Bergsche Maas vertelt een verhaal. In de regio is ook het zuidelijk deel van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die met het nieuwe Liniepad steeds meer zijn echo vindt in de huidige tijd. Uniek zijn ook de resten van een loopgravenlinie uit de eerste wereldoorlog. Niet zichtbaar, maar tastbaar in de herinnering zijn de lijnen die de Biesboschcrossers trokken in hun zog.

Tekenend en beeldbepalend zijn de strakke lijnen uit de herverkaveling met de provinciale wegen en noord-zuid doorsnijding van de rijksweg als kaders. Het Land van Heusden en Altena is de toegang tot Brabant, dagelijks voor @@ forensen, het stuk Bra-bant “tussen de bruggen”. Als je de lijnen leert lezen zie je de kracht van de regio. Een uitgestrekheid verbonden door sterke lijnen en beleefbaar door uit-zichten die voor bewoners normaal zijn, maar voor bezoekers uniek. Schering en inslag maken de stof; dijken, wegen en linies maken het Land van Heus-den en Altena, het enige Brabantse Eiland.

Idioom voor regionale verankering langs historische een geografische lijnen

- -


Leidmotief 2: Puur AgroAls een van de regio’s in Brabant zal Het Land van Heusden en Altena haar onderscheidend vermogen moeten duiden. De regio wijkt im-mers af in oorsprong en fysieke ondergrond, maar ook in urgenties en problemen. Het is belangrijk om helder neer te zetten wat de unieke eigenschappen van de regio zijn, zodat ook de unieke kansen ontdekt kunnen worden.

Anders dan in de rest van Brabant is de grootste grondgebruiker, de agrarische sector, geen sector met kopzorgen maar een sector met een gezond ondernemersklimaat en nieuwe kansen. Het leidmotief “Puur Agro” benadrukt deze soms onvoldoende begrepen gebiedskracht.


Puur Agro

Leidmotief 2

Gezond, duurzaam en toekomst- bestendig agrarisch grondgebruik.

Een schaars bezit?- -

Een gezond agrarisch klimaat als drager van de landschappelijke kwaliteit van de regio. In het Land van Heusden en Altena is dat geen utopie. Hier kan nog het “goede” verhaal van de landbouw vertelt en gezien worden. Efficiënte en moderne bedrijven liggend in het komgebied tussen de provinciale wegen bieden een rust voor het oog en spelen een sleutelrol in behoud van de structuur van de streek. Nieuwe economische dragers zoals recreatie en toe-risme worden actief opgezocht. Daarbij kan gedacht worden aan zorgboerderijen, streekproducten voor restaurant en kleinschalige logies. Ook zijn er initia-tieven om vormen van duurzame energie te ontwik-

kelen. De relatie boer/burger kan versterkt worden, de regio produceert voedsel voor Brabant. Eén on-dernemend gezin kan al melk produceren voor 2500 huishoudens, met bijproducten zoals boter, kaas en room toe. De fruitteelt kan een gezichtsbepalende factor worden.


Leidmotief 3: Werken met water en landInternationaal staat Nederland bekend om haar kustlijnverkorting en inpoldering. De know how en expertise die hierbij horen vormen een omvangrijk kennis-exportproduct. Maar ook het “maken van nieuwe natuur” zoals in de Oostvaartsplassen en de Noordwaard wordt interna-tionaal gevolgd. Binnen en net buiten de regio zijn er unieke en interes-sante voorbeelden van onze kracht om het land te delen met natuur en water.

Binnen het Leidmotief “Werken met water en land” verankeren we oude dijken en nieuwe inzichten in een enthousiasmerend verhaal voor de streek. Een onbenut potentieel van een regio die zich hiermee kan onderscheiden in de provincie.


P

P

M

P

Bureau Noordwaard, april 2007 ONTPOLDERING NOORDWAARD

Ontwerpvisie Ontpoldering Noordwaard1000 500 1000 m

Legenda

open water

intergetijdegebied

onbekaad (begraasd) grasland

hoge kade

lage kade

gronddepot

bebouwing

(zoeklocatie) nieuwe bebouwing

bos

bekaad / bedijkt grasland

akkerland

verharde weg

fietspad

voetpad

ruiterpad

landbouwontsluitingsweg

brug(getje)

veerpont

hoogspanningslijn

open water

intergetijdegebied

onbekaad (begraasd) grasland

hoge kade

lage kade

gronddepot

bebouwing

(zoeklocatie) nieuwe bebouwing

bos

bekaad / bedijkt grasland

akkerland

verharde weg

fietspad

voetpad

ruiterpad

landbouwontsluitingsweg

brug(getje)

veerpont

hoogspanningslijnCatharinapolder

Happen Hennip

De Kroon

De Zalm

Middelste Kievitswaard

Achterste Kievitswaard

Paulowna polder

BinnenKievitswaard

Muggenwaard

Kooiwaard

Spieringpolder

Maltha

Ganzewei

De Kleine Zalm

Vogelenzang

Steenenmuur

Donderzand

‘t Kooike

Oude Dooijemanswaard

EijerwaardKleine Eijerwaard

Jantjesplaat

Hoge Hof

BuitenKievitswaard

Kleine Hof

Lage Hof

veerpontRecreatiepoort Werkendam

Fort Steurgat

Recreatieknooppunt Spieringsluis

Biesbosch Museum

Waterbedrijf Brabantse Biesbosch

Spaarbekken Petrusplaat

Instroomopening

Kievitswaard

Steenenmuur

Natuurontwikkelingsproject Noordwaard

Werkendam

G A T

V

A N

D

E

K

L E

I N

E

H I

L

K o o i g a t

D i

e p

g a

t

W i

t b

o o

m

K i

l

G a

t

v a n

h

e t

S

t e

e n

e n

H

u i

s j

e

B o e

r e

n g

a t

B r a

s p e

n n

i n g

G a t

v

a n

d

e

H a

a n

J a c o b s l o o t

K l e

i n e

B e

v e

r t

G a l e i

G

a t

D o n

d e r k i l

G A T

V A

N

L I

J N

O O

R D

E N

B e v e r t s t a a

r t

B o o m g a t

G A

T

V A N D E N O O R D E R K L I P

N I E U W E M E R W E D E

B e

v e

r t

S T

E U

R G

A T

D i e p e s l o o t

G a

t v a

n d e G

a n

s

G a

t v a n d

e Z

a l m

G A

T

V A

N

D E

N

H A

R D

E N

H O

E K


Leidmotief 3

Kennis en passie voor leven en werken met water en land

- naar een idee van Pieter Bode, Waterschap Rivierenland -

Als geen ander weten wij te werken met water en land en weten wij te genieten van natuur en uitzicht. De vloeiende Bergsche Maas is uitgegraven om de rivieren te “normaliseren” . Een monsterklus aan het einde van de 19e eeuw. Maar we waren hier al wel wat gewend, want al in de 15e eeuw is de Kornse Zeedijk aangelegd met het doel land terug te win-nen na de St. Elisabethsvloed (1421). Te zien in het landschap is de latere westwaartse verlegging van deze veiligheidsgrens, zoals de Buitendijk in Hank. De huidige Deltadijk heeft de Biesbosch losgesneden van het Land van Heusden en Altena. Dwars op deze noord-zuid littekens zijn de meanderende oude oe-

verwallen te zien van rivieren van weleer. De Alm, De Oude Maas, uitlopen zoals de Werken en de prach-tige Killen. Nog steeds verhoogd in het landschap en prachtig wonen. Hoogstandjes van hedendaagse wegen waterbouw zijn te zien in de Overdiepse Polder, het Munnickenland en de Noordwaard. Van de heroïsche aanleg van de Bergsche Maas tot de vogelkolonies in de Kleine Noordwaard, dit is hét internationaal voorbeeld van pragmatische en duur-zame gebiedsontwikkeling.


Leidmotief 4: De BiesboschverbindingDoor de betrokken partijen wordt dankbaar verwezen naar de Biesbosch als een onderdeel van de regio met internationale allure. De koppeling van het merk De Biesbosch aan de regionale gebiedsontwikkeling is echter niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Het gaat daarbij immers niet om het versterken van (de kwaliteit van) de Biesbosch, maar juist om het Land van Heusden en Altena als springplan en toegangspoort naar de Biesbosch. De streek zal haar ‘bod’ richting het NP helder moeten ma-ken, welke functies of voorzieningen worden in de streek aangeboden ter versterking van het merk en product “De Biesbosch”?

Er ligt een duidelijke uitdaging vanuit het Parkschap NP De Biesbosch om als streek de eigen meerwaarde voor de Biesbosch op te zoeken. Blokkades tussen de Biesbosch en het Land van Heusden en Altena moeten opgeheven worden. Dat kan gaan om fysieke of culturele blok-kades, om ondernemerschap of over bevoegdheden. In het Leidmotief “De Biesboschverbinding” staan deze dan ook centraal.


De Biesboschverbinging

Leidmotief 4

LvH&A als drager van ondersteunende voorzieningen voor de Biesbosch- uitgedaagd door Dick Verheij, Parkschap NP De Biesbosch -

Met haar internationale allure en als een merk met een stoere, spannende en moderne lading, zo wordt de Biesbosch gekoesterd door de regio. De dyna-mische natuur wordt in de regio weerspiegeld door een besef van de loop van de seizoenen en door een mix van spanning en rust. Maar de Biesbosch is een merk dat gedeeld wordt met de buren, en dat geen duidelijke geografische grenzen kent. Samenwerking met partners zuid van de Bergsche Maas en west van de Nieuwe Merwede is dan ook essentieel. De Biesbosch kent haar beperkingen in voorzieningen en mogelijkheden voor bezoekers. Logies, cultuur en evenementen zijn elementen die het Land van Heus-

den en Altena kan bieden aan het Nationaal Park. Om daarmee meerdaags verblijf te stimuleren. Ook wonen en werken, gericht op een duurzame verbin-ding tussen economie en ecologie zal de wederzijdse verbinding versterken. De Biesbosch kan alleen haar bijdrage aan de leefbaarheid van Brabant leveren als daar ook een goed antwoord en een complementair aanbod tegenover staat. Vraag dus wat De Biesbosch kan doen voor de regio, maar zoek als regio ook naar wat je kan betekenen voor de Biesbosch.


Leidmotief 5: Ons Dorp Het Land van Heusden en Altena lijkt vergeten tijdens de planmatige groei van de dorpen in Brabant. Er is geen duidelijke centrale groeikern met centrale voorzieningen, alle pogingen daartoe ten spijt. Achteraf kunnen we daar dankbaar voor zijn, want juist die prachtige dorpsstruc-tuur draagt het landschap, het is een “bezit” dat we moeten koesteren.

In het leidmotief “Ons Dorp” wordt het veelkleurige palet aan dorpen centraal gesteld en gekoppeld aan kansen ten aanzien van een woon- en werkklimaat ten behoeve van de oorspronkelijke en nieuwe forenzen. Behoud van dit dorpenlandschap is duur, en moet planmatig aangepakt worden. Hierbinnen is ook aandacht voor de fijnmazige organisatiestructuur die inherent is aan de dorpsstructuur - en behouden en ondersteund moet worden.


Ons Dorp

Leidmotief 5

Uniek wonen in een palet aan dorpen- naar een idee van Kees Biesheuvel,

Woonstichting Land van Altena -

Een palet van dorpen. Gekleurd door geloof, historie, trots en beleid vormt de sterke identiteit van de af-zonderlijke dorpen voor een unieke maar dure struc-tuur van het landschap. Men is trots op zijn grond en zijn nering - daar getuigt de zorg voor de tuin en het erf van. Men hecht waarde aan deze woonplaats met de uitwaardse pendel of een carriëreplafond als gevolg. Tegelijk wordt deze woonbuffer tussen de randstad en de Brabantse steden ontdekt voor het nieuwe landschappelijk wonen. Een forenzencultuur stelt eisen aan voorzieningen en bereikbaarheid. Reizen op werkdagen is geen punt, maar de wensen voor de vrijetijd zijn hoog. Zijn overal kwalitatieve

wandelen fietsmogelijkheden, kinderspeelplaat-sen en terrasjes binnen handbereik? Demografisch speelt naast het vraagstuk rondom zorgvoorzienin-gen voor de vergrijzende dorpelingen de vraag hoe we de uitvliegende jeugd aan de regio verankeren, zodat ze zich in een latere levensfase weer settelen in de regio? De dorpenstructuur heeft ook voor een fijnmazige structuur van burger- en maatschappe-lijke organisaties gezorgd. Indien juist geadresseerd biedt dit de voedingsbodem voor scheppingskracht en ontwikkeling.


Programma’s 3Kanskaart Altena - Macavity Projecten & H+N+S Landschapsarchitecten

Versterking groen/blauwe oostflank





Voedsel en energie

Programma’sDe regio kiest ervoor om in te zetten op onderlinge ver-sterking van projecten in samenhangende programma’s. Ieder programma kent een eigen dynamiek, tempo en mogelijk ook eigen samenwerkingspartners. Door te wer-ken in programma’s wordt optimale interne samenhang bereikt, zonder alle projecten afhankelijk van elkaar te maken.

Drie van de zes programma’s hebben een geografische begrenzing, de andere betreffen de hele streek.

De eerder genoemde Leidmotieven klinken door in deze programma’s, waarbij meerdere leidmotieven van invloed kunnen zijn op één thema.

De programma’s zijn samengesteld op basis van de aan-geleverde projecten, plannen en ideeën. We denken hier-mee een compleet beeld te geven dat bruikbaar is voor verschillende partijen in de regio. Ieder programma staat verder nog open voor aanvullende ideeën en projecten, en ze zullen dan ook uitdagen om aan te sluiten.

ProjectkaartjesDe kaartjes zoals ze op de volgende pagina’s zijn weer-gegeven vertegenwoordigen projecten in alle soorten en maten, deze bevinden zich in verschillende fasen. Het programma ‘innovatief samenwerken’ bundelt instru-menten en programma’s die benut kunnen worden bij de overige 5 programma’s. Het geeft hiermee een bredere blik op de eigen gereedschapskist van de streek.

De kaartjes liggen niet vast, er kan geschoven worden tussen programma’s. Ook kunnen er lopende het proces kaartjes worden toegevoegd van nieuwe ideeën, projecten en instrumenten.

Geografisch begrensdOnderstaande programma’s kennen een geografische begrenzing als verbindend element, en zijn verrijkt met een themati-sche koppeling.

Versterking groen/blauwe oostflankDe oostzijde van de regio biedt kansen voor een doorontwikkeling van de unieke waterrand. De oude dijken en dijkwo-ningen, uiterwaarden en natuur kunnen naast voorzieningen voor de (water)recreatie dragers zijn voor een duurzame streekontwikkeling.

Verankering middengebiedIn het middengebied wordt ingezet op het behoud van het open landschap en een duurzame agrarische sector. Bestaande netwerken worden versterkt en er wordt ingezet op het vergroten van de aantrek-kelijkheid en toegankelijkheid door de groen-blauwe dooradering van het gebied te versterken.

Verbinding BiesboschDe regio ziet kansen in het actief aangaan van de verbinding met de Biesbosch, en in het westelijk deel van de regio wordt dat ondersteund door lopende en nieuwe plannen en projecten.

Regionale programma´s Voor de gehele regio gelden de volgende programma´s: Verankering jeugd en jongeren, Voedsel en energie, Innovatief samenwerken.


Buitendijksbedrijventerrein Woudrichem

Omvangrijk project met het doel om ca 4,5 ha buitendijks bedrijven-terrein te heractiveren voor leisure, werkgelegenheid, natuur en wonen. In huidige fase intern gericht. Kans ligt in een goede positionering als sleutelproject voor de regio.

Gemeente Woudrichem

Rivierenmuseum Veen

Ontwikkeling van een museum rond het thema rivierontwikkeling in ideefase.

St. Maasdijkbelang

Drijvend hotel

Particulier initiatief tot ontwikke-ling van een “Botel” in de histori-sche haven van Woudrichem.

Particuliere initiatiefnemers

Opknappen Boven ‘t Gat

Een extra impuls is nodig om ook de noodzakelijke kwaliteitsverbe-tering (incl. restauratie en behoud van vissershuisjes) door te voeren.

Stichting Boven ‘t Gat

Uiterwaardvergraving Munnickenland

Hoewel deze ontwikkeling buiten de regio plaatsvindt is aansluiting kansrijk voor versterking van het recreatief product. Woudrichem is één van de belangrijkste toegangs-poorten van het Munnickenland middels de veerverbindingen.

Staatsbosbeheer

Vaarverbindingen Veerdienst Gorinchem benutten

De vaarverbindingen aan de noord en oostkant van het LvH&A be-ter benutten door afstemming in routeprodukten. Deze vaarverbin-dingen bieden voor bezoekers en bewoners van de regio toegang tot voorzieningen en kunnen ook be-zoekers aantrekken.

Herontwikkeling Camping De Mosterdpot

Herontwikkeling Camping De Mosterdpot in Woudrichem.

Herinrichting Veens Plassenge-bied

Herinrichting en kwaliteitsimpuls Veens Plassengebied. Kans ligt in positionering als sleutelproject in groen/blauwe kansen Afgedamde Maas.

Gemeente Aalburg

Versterking waterfronten

De groen/blauwe waterrand biedt kansen. De dorpen langs de maas-oever zijn te weinig naar het water gericht. De ontwikkeling van de waarden bij Wijk en Aalburg is een voorbeeld om op door te pakken.

Heusden <> Woudrichem

Versterken van de thematische verbinding tussen de vestingsteden Heusden en Woudrichem voor re-creanten en toeristen. Dit facilite-ren met o.a. fietsroutes en verbin-dingen over het water.

VVV Altena Biesbosch, HBT Heusden


Herontdekking loopgravenlinie Eerste Wereldoorlog

In het LvH&A zijn unieke zicht-bare delen van een loopgravenlinie uit WO1 ontdekt. Het zichtbaar maken van een stuk van de overge-bleven loopgraaf en het opgraven van enkele schuilplaatsen vóór de 100 jarige herdenking is nu actueel.

Archeologische Vereniging

Theaterprogramma geschiedenis en huidig gebruik

komgebiedOrganisatie van een eenmalig theaterprogramma over de geschiedenis van het komgebied en het huidig en toekomstig gebruik.

Laura Leijsser, Melkdrive

Regionaal Historische Bakens project

Ontwikkelen van een lijst van plaatsen, gebouwen of landschap-seenheden van in het LvH&A als basis van de streekidentiteit en als herkenbare bakens voor bezoekers en bewoners.

VVV Altena Biesbosch

Aanlichten molens

Met het aanlichten van de molens worden in de winter en in de avond oriëntatiepunten geboden. Niet bij alle molens is elektra aanwezig.

Molenstichting LvH&A

Ecologische verbindingszones

Herstel en ontwikkeling van ecolo-gische verbindingszones. Naast het verbeteren van de leefomgeving van belangrijke streekgebonden diersoorten herstelt dit oude lijnen en onderliggende structuren in het landschap.

Rotondeplan

Realiseren van kunstwerken op de 17 rotondes in het LvH&A. Deze kunstwerken hebben een relatie met de historie en de identiteit van de streek en de dorpen. Mogelijke adoptie door bedrijfsleven en parti-culieren verbindend werken.

Cultuurraad Aalburg, dorpsraad Eethen

Versterken landschappelijke expressie Alm en Dussen

Versterken van de herkenbaarheid en landschappelijke expressie van deze cultuurhistorisch waarde-volle landschappelijke structuren. Ecologische waarde en recreatieve mogelijkheden benutten en verder uitbouwen.

Behoud van na-oorlogse noodwoning Meeuwen

De inwoners van de zuidelijke dor-pen kwamen na de bevrijding terug in aangeschoten dorpen. De meeste tijdelijke woningen zijn intussen verdwenen. Dit project bewaart een historisch ankerpunt voor de streek door het restauratie.

St. Behoud Meeuwense Noodwoning

Fruitschuur en distributie streekvoedsel, Almkerkse Bui-

tekadeOntwikkeling van de fruitschuur tot een distributiepunt voor streekvoedsel en verkooppunt streekprodukten.

Dhr. Oostveen


Uitbreidingsplan Biesboschmuseum

Omvangrijk plan waarbij het Bies-boschmuseum meer dan tevoren kan fungeren als toegangspoort van de regio en waar diverse partijen krachten bundelen.

Biesboschmuseum met partners

Dijkverhoging Biesboschrand, fietspad

Het verbeteren van de dijken om de veiligheid te waarborgen biedt mogelijkheid om een fietspad aan te leggen op de op de dijk aan de Biesboschrand (van Hank tot Wer-kendam).

Waterschap Rivierenland

Ruiterpaden Jannezand

Plan tot ontwikkeling van ca. 14 ki-lometer ruiter- en menpad rondom Polder Jannezand.

Agrarische Natuurvereniging

Benutting Noordwaard

Binnen afzienbare tijd zal de Noordwaard ingrijpend veranderd zijn. Hier kan pro-actief op geac-teerd worden door nu reeds na te denken over de benutting van het nieuwe landschap voor fietsen, wandelen en varen.

Fruitschuur aan de Dijkgraaf den Dekkerweg

Benutten fruitschuur als toegangs-punt van de Biesbosch, faciliteren door parkeervoorzieningen en ro-tonde.

Dhr. Oostveen

Kreekherstel Bakkerskil en Ooskil

Herstel van twee cultuurhistorisch en ecologische waardevolle kreken die vroeger onderdeel uitmaakten van de Biesbosch.


1e elektrisch gemaal bij Hank restauratie + vispasseerbaar

Waterschap Rivierenland restau-reert een gemaal bij Hank en maakt het vispasseerbaar. Toerisch/recre-atief biedt dat een meerwaarde: 1) Nederlands 1e elektrisch gemaal, 2) Bepoldering LvH&A, 3) Belang kreken in visstand.


Herstel/Vervang brug Jannezand

Inzetten van brug over Jannezand (vervangen) in recreatieve route-structuur.

Pannekoekhuis Jannezand, Blote voetenpad

Ontwikkeling en exploitatie van horecavoorziening aan de Nathals-weg, als toeristische ontsluiting van de wandel-, fiets en ruiterrou-tes bij het Jannezand. Particulier initiatief.

Particulier initiatief


Festival Xinix

Het podium Xinix in Nieuwendijk is een nationaal belangrijk poppo-dium (B-podium op lijst NFPK) en fungeert als ankerpunt voor de jeugd. Een (jaarlijks?) festival ver-sterkt deze positie en is een basis voor de regionale trots voor dit deel van de culturele sector.

Xinix

Verbinding bedrijfsleven

Het WvOC wil graag leerlingen in de businessclass (3e jr.VO) stage laten lopen, laten snuffelen in be-drijven, kortom meer verbinding met het bedrijfsleven tot stand brengen,etc.

Willem van Oranjecollege

Transport jongeren uitgaansverkeer

Aanpak van de beperkte infrastruc-tuur om na een bezoek aan de uit-gaansgelegenheden (De Kelder, Xinix etc.) veilig thuis te komen.

Muziekschool

Muziekonderwijs in de regio wordt fragmentarisch aangeboden maar kan een belangrijke rol spelen in vestiging van forensen en ontwik-keling van de jeugd. Een virtu-ele “Muziekschool Altena” waarin vraag en aanbod samenkomen.

Scholen, musicscool.nl en Toon

Verankering jeugd en jongeren


Voedsel en energie

Proeftuin zonne-energie / zon-neveld coöperatie

Er ligt een projectvoorstel voor realisatie van een zonne-energie traject voor ca. 200 deelnemende huishoudens. Het project heeft maatschappelijke waarde vanwege de noodzaak tot exploitatie van hernieuwbare energie.

Altenatuur

Energiescans

Het aanbieden van een energiescan aan bedrijven om energiegebruik te reduceren. Hiermee wordt het be-wustzijn van de regionale kansen rondom duurzame energie gesti-muleerd en het levert waardevolle kennis op over dit vraagstuk.

idee van Optifield BV

Tuinen van Altena

Profileren van de regio als groene long inclusief het creëren van wan-delgebieden. Deze tuinen zijn uit-loop en ontmoetingsplaatsen voor bewoners, proeftuinen en produkt-demonstraties voor tuinders en re-creatief bovenregionaal attractief.

idee van Kees Biesheuvel

Regionaal voedsel

Verbindend project waarbij een de ontwikkeling van een toekomst-bestendig businessmodel centraal staat. De kennis en inzet van het Anton Jurgens Institute kan lokale initiatieven van ANV en St. H&E ondersteunen en structureren.

Anton Jurgens Institute / HAS Den Bosch

Werthuysen

Omvangrijk plan waarbinnen het kweken van algen als biomassa één van de dragers is, gecombineerd met recreatieve voorzieningen, waterberging en herstel van land-schapseenheden zoals griendcul-turen.

Dhr. J. Verschoor


Sponsoring in uren (I)

Bedrijven attenderen op de moge-lijkheid om maatschappelijke or-ganisaties of concrete projecten te ondersteunen door inzet van uren van personeel.

Duurzaamheidsdeals (I)

Inzetten van de experimenteerruim-te zoals geboden in de Duurzaam-heidsdeals voor economische ont-wikkeling, recreatie en toerisme, duurzame energie en kringlopen. (refereert aan aangenomen motie CDA+D66+SP+GL PS 9.12.11)

Overheidsparticitapatie (duur-zaam, innovatief. structureel) (I)

Er is een nieuwe manier van den-ken over de rol van de overheid in gebiedsprocessen; meer participa-tief dan initiërend. Opzoeken van experimenten om dit te verfijnen en te operationaliseren.

Fonds Woonlinie 100k per ge-meente (I)

Woonlinie beheert een Maatschap-pelijk Investeringsfonds wat een kader en middelen beheert voor investeringen in het belang van de lokale samenleving.

Woonlinie

Dijk van een Delta (I)

Kansen en opgaven in het LvH&A sluiten goed aan bij het “Regionaal Beeldverhaal” Dijk van een Delta. Een sterke koppeling op inhoud en proces is dan ook aan te bevelen.

St. Dijk van een Delta

Idops (I)

Instrument waarbij inwoners de pen voeren bij dorpsontwikkeling-plannen. Met deze betrokkenheid wordt tegelijk een mede-verantwoordelijkheid voor de realisatie van de wensen en plannen gestimuleerd.

Jongerenraad Meander (I)

Ophalen van relevante (op ruimte voor jongeren gerichte) investe-ringsvragen en deze waar mogelij-ke ondersteunen vanuit een nieuwe regie-organisatie.

Woonservice Meander

“Welvaart zonder groei” (P)

Uitgedaagd door een krimpscena-rio is door de Dorpsraad Almkerk initiatief genomen om een “autark-tische onderneming” te ontwik-kelen met een ambitieus Zonnecel project als pilot.

Dorpsraad Almkerk

Beurs ter versterking van interne samenhang

Biesboschprodukt (I)Initiatief gericht op de interne sa-menhang van inwoners en bedrij-ven. Doel is bedrijven stimuleren tot een professionelere aanpak, inwoners wijzen op de recreatieve mogelijkheden en het beter structu-reren van losse initiatieven.

idee van Biesbosch Adventures


Kerken betrekken (I)

Het betrekken en benutten van kerkgemeenschappen bij gebieds-ontwikkeling bespreekbaar maken.

Hotspots (I)

Deelname aan landelijke compe-titie rondom Leisure Hotspots en een plaats op de landelijke Leisure Kaart. Deze competitie is onder-deel van de toekomstagenda Vrije Tijd en Toerisme en kan ambities uit de Kanskaart verbinden.

Toekomstagenda Vrije Tijd en Toerisme

Micro kredieten / kleine projectenpot (I)

Er zal een nieuwe structuur ont-wikkeld moeten worden voor de zgn. Kleine Projectenpot van de Provincie (mogelijk naar analogie van Micro-kredieten) met voeding vanuit actoren in de streek en een verzoek om een verdubbelaar van-uit de provincie.

Samenwerking Vitaal Altena

Streekrekening (I)

Uitgangspunt is dat overheden, be-drijven en maatschappelijke orga-nisaties kunnen sparen tegen aan-trekkelijke voorwaarden. 5% van de uitgekeerde rente wordt aan een StreekFonds gedoneerd.

Vitaal Altena (I)

Nieuwe inhoud geven aan man-daat, werkbudget en taakopvatting van deze regionale samenwerking.

positionering SOVA / BKA (I)

Uitdagen en faciliteren van de regi-onale structuur van ondernemers-organisaties zodat zij ook een rol gaan spelen in de operationalise-ring van de Kanskaart.

Competententiebank (I)

Infrastructuur om kennis, ambities en compenties van personen werk-zaam bij partners van de Kanskaart in te zetten bij projecten.

Masterclasses (P)

Het Da Vinci College wil graag toegevoegde waarde leveren aan ondernemers middels masterclas-ses aan leerlingen en aan onderne-mers en werknemers van de bedrij-ven.

Da Vinci College

Parralelstructuur N322 Almkerk (P)

Een nadere toetsing en onderbou-wing (plan en advieskosten) voor het plan van de dorpsraad Alm-kerk. Deze heeft geïnvesteerd in een analyse naar de mogelijkheden om de provinciale weg verder van deze kern te leggen.

Dorpsraad Almkerk

Innovatief regionaal samenwerkenProjecten (P) en instrumenten (I)


Operationalisering 4Kanskaart Altena - Macavity Projecten & H+N+S Landschapsarchitecten

OperationaliseringHet opstellen van de Kanskaart viel samen met een her-oriëntatie op bestaande organisatorische structuren zoals de Gebiedscommissie Wijde Biesbosch en samenwerking Vitaal Altena. Daarbij is de Kanskaart Altena genoemd als een mogelijk instrument om vorm te geven aan nieuwe samenwerkingsvormen. Het idee heeft een

warme ontvangst gekregen, die vooral aantoont dat er een behoefte is aan een breed gedragen toekomstvisie en uitvoeringsprogramma voor de streek, die partijen en beleidsterreinen verbindt.

Flexibele structuurGeadviseerd wordt om een nieuwe ‘lichte’ structuur op te bouwen rondom de Kanskaart Altena en de daarin geformuleerde programma’s. De betreffende projecten en instrumenten worden in hun eigen dynamiek, temporise-ring en verantwoording in hun waarde gelaten. Door de projecten vervolgens op programmaniveau te ondersteu-nen en onderling te verbinden wordt de synergie tussen projectbelang en regiobelang gemaximaliseerd.

ProgrammateamsEen eerste stap in het Kanskaart-proces is het stimule-ren van mensen of organisaties om een programma te adopteren. Dat kunnen overheden zijn, maar ook onder-nemers of belangenorganisaties. Er wordt vervolgens per programma een ‘programmateam’ bijeengebracht dat het programma nader invult en een eerste impuls geeft in de richting van meerwaarde van de afzonderlijke projecten binnen het programma. De teams houden in de gaten of alles een beetje loopt en waar er bijgestuurd moet wor-

den. De programmateams fungeren tegelijk als loket voor nieuwe initiatieven of projecten die aan willen sluiten bij de Kanskaart.

Vanuit een programma zal actief een koppeling gemaakt moeten worden met de beschikbare en te ontwikkelen middelen en instrumenten. Het is dan mogelijk om bin-nen afzienbare tijd een onderbouwde “uitvraag” te doen naar ondersteuning en middelen. Het boeken van eerste successen en zichtbare resultaten van het programma is een cruciale eerste stap. Ondersteuning vanuit de pro-vincie ten behoeve van de organisatie en coördinatie zou welkom zijn.

CoördinatieOm de voorgang te bewaken, te evalueren en te rapporte-ren zal er een coördinatie plaats moeten vinden. Dit kan een daartoe aangewezen persoon zijn of vormgegeven worden door het instellen van een kwaliteitsteam. Deze heeft tevens de functie als “hoeder” van de leidmotieven en het gedachtengoed van de Kanskaart Altena. Vanuit de coördinator / het kwaliteitsteam kan periodiek een Crea-tief Atelier georganiseerd worden om de klokken gelijk te zetten. Daarbij kunnen nieuwe inzichten en ontwikkelin-gen ingepast worden.

EnergieUit de interviews blijkt dat het Land van Heusden en Altena een regio met energie is. Er is een hoge mate van betrokkenheid en wil tot samenwerking, maar nog onvol-doende inzicht in hoe dat is in te richten en zichtbaar te maken. We hopen met de Kanskaart Altena daar een stap in gezet te hebben.

Betrokkenen bij de Kanskaart

Partners Verklaring van AltenaDe Verklaring van Altena is ondertekend door de Agrarische Natuurvereniging Altena Biesbosch, Samen-werkingsverband Ondernemersverenigingen Altena1, Gemeente Aalburg, Gemeente Werkendam, Gemeente Woudrichem, Molenstichting Land van Heusden en Altena, Natuurbeschermingsvereniging Altenatuur, Rabobank Altena, VVV Altena Biesbosch, Waterschap Rivierenland, Woonline, Woonservice Meander, Woon-stichting Land van Altena en ZLTO Altena Biesbosch.

Betrokkenen Kanskaart AltenaVanuit de partners in de Verklaring van Altena is het gesprek gestart. Op verzoek van deze partijen is er aan-vulllend gesproken met andere relevante actoren in de regio. Er is gesproken met de directies van de 3 scholen-gemeenschappen, Parkschap NP De Biesbosch, Brabants Landschap, Vitaal Altena, Scheepsbouw VEKA, Dhr. Ver-schoor, Dhr. Van Dinteren, Dhr. Jamin en Dhr. Oostveen (initiatiefnemers van projecten), St. De Hoogt, Xinix en met een 14-tal studenten (4e jaars stads- en streekontwik-keling aan de HAS).

Deze actoren zijn geen vanzelfsprekende partners. Kij-kend naar de primaire groep van 14 partijen zijn er naast de centrale positie die de gemeenten innemen grofweg

1 Ten tijde van de interviews waargenomen vanuit de Bedrijvenkring Altena

twee groepen te onderscheiden: De “groene” partijen (ANV, Altenatuur, ZLTO, Molenstichting, VVV) werken al vaker samen en kennen elkaar, net zoals de “rode” partijen (Woningstichtingen, bedrijfsleven). Maar tussen deze twee groepen is er amper sprake van enige verbin-ding, incidentele sponsoring uitgezonderd.

Verken en faciliteer onlogische verbindingen tussen de gebiedspartijen en benut bestaande samenwerkingen. Ook kleine samenwerkingsprojecten kunnen bijdragen aan het grote geheel, zonder een regio-brede samenwer-kingsstructuur. Behoud intussen de betrokkenheid van deze eerste groep en blijf zoeken naar aansluiting van nieuwe partijen.

Zijn we compleet?Met bovenstaande organisaties is input vanuit de 4 O’s ge-waarborgd. Hiermee is niet gezegd dat iedereen is aange-sloten bij het initiatief. Tijdens een workshop met 4e jaars studenten werden bijvoorbeeld nog de Heemkundekring, het REWIN en branche- en consumentenorganisaties zoals RECRON en ANWB genoemd.

Bijzonder is wel dat vanwege de geografische kenmerken van de regio zo goed als alle partijen georganiseerd zijn op de schaal van het Land van Heusden en Altena. Dat ver-sterkt de onderlinge samenhang en kadert ook ambities af tot een regionaal samenhangend totaalbeeld. Door ook partijen met een grotere geografische dekking te betrek-ken worden de ogen niet gesloten voor ontwikkelingen op bovenregionale schaal.

Kanskaart Altena“naschrift”


De leeftijdsopbouw van de regio en de noodzaak om ook ruimte te bieden voor ideeën, wensen en ambities van de jeugd vraagt om een betrokkenheid van deze leeftijds-groep. Het is belangrijk om partijen aan te trekken die vanuit dat gezichtspunt kunnen meewerken aan de Kans-kaart. De nieuwe jongerenraad van Meander zou daar een goed voorbeeld van kunnen zijn.

Benadruk de samenhang tussen de bestaande partijen, maar zorg voor een procesarchitectuur die ruimte biedt voor nieuwe partijen en bovenregionale verbindingen. Ga actief op zoek naar input en betrokkenheid van de jeugd(organisaties).

Het Landschap als verbindende factorHet landschap is van waarde voor veel meer partijen in het gebied en de Kanskaart zal voor iedereen inspirerend moeten zijn. Behoud en kwaliteit van het “landschap” is tot op heden vooral een verantwoording van de overheden. Het “landschap” is een niet-monetaire waarde die door vele “free-riders” benut wordt. Door echter vanuit een goed begrepen ondernemerschap of organisatiebelang te zoeken naar innovatieve verbindingen tussen bedrijfs- of organisatiewaarden en gebiedswaarden is er een win-win situatie te bereiken.

Hierbij zal ook gezocht moeten worden naar andere verbindingen dan financiële, soms kunnen capaciteiten, kennis of draagvlak ingebracht worden in de gezamen-lijke agenda.

De VeranderdriehoekDe Veranderdriehoek (Wielinga, H.E., Dijkshoorn, M., Sol, J. 2010) maakt zichtbaar in welke volgorde actoren het best bij een initiatief kunnen worden betrokken en is toepasbaar bij de operationalisering van de Kanskaart Altena. De veranderdriehoek geeft inzicht in de diverse rol l en die mensen kun-nen innemen in een veranderingsproces. Het maakt onderscheid tussen initiatiefnemers, managers en leveranciers. De ene rol is niet beter dan de andere. En iedereen speel t op zijn tijd el k van de drie rol l en.

Er zijn veel partijen betrokken bij de Kanskaart Altena en het zal niet mogelijk zijn om altijd ieder-een overal bij te betrekken. Door gebruik te maken van de inzichten van Dhr. Wielinga kan er efficiënt gebruik gemaakt worden van ieders tijd en inzet.

Kanaliseer daarbij de energie van de regio door de voortouwnemers (“initiatiefnemers”) aan te spreken en laat hen de Kanskaart versterken en uitdragen, benut bestaande structuren en organisa-ties (de “managers”) om de kansen te benutten en betrek lopende projecten en bewaak belangen (de “leveranciers”) in de formulering van de projecten en programma’s.


Opdrachtgever

Rabobank AltenaPostbus 64250 DA Werkendam

Projectbureau

Macavity ProjectenBiesboschweg 44924 BB Drimmelen

H+N+S LandschapsarchitectenSoesterweg 3003812 BH Amersfoort

Macavity.nlprojecten

Versterking groen/blauwe oostflank





Voedsel en energie


Puur Agro


De Biesbosch verbinding

Ons Dorp

Natuur

Recreatie en Toerisme

Landschappelijke eenheden

Identiteitsdragers


Dorpspalet

Ligging in ruimtelijke context

Meeliften vastgestelde plannen

Infrastructuur

De kanskaart Altena is mede tot stand gekomen op basis van input van:

4e jaars-klas HAS Stad- en streekontwikkelingAgrarische Natuurvereniging Altena BiesboschAltena CollegeAnton Jurgens Institute / HAS Den BoschArcheologische verenigingBedrijvenkring AltenaBrabants LandschapDe HoogtDe KelderFruitschuurGebiedscoördinator Wijde BiesboschGemeente AalburgGemeente Werkendam

Gemeente WoudrichemLandgoed UitwijkerveldLedenraad RabobankMolenstichtingNatuurbeschermingsvereniging AltenatuurOptifieldParkschap NP de BiesboschPrinsentuincollege Project WerthuysenRabobankSamenwerking Vitaal AltenaSchepper Economisch AdviesbureauSOVA

St. Dijk van een Delta Staatsbosbeheer District BenedenrivierenStichting Maasdijkbelang / Rivierenmuseum VeenVEKAVVV Altena BiesboschWaterschap RivierenlandWillem van OranjecollegeWoonlinieWoonstichting Land van AltenaWoonstichting MeanderXinixZLTO Altena Biesbosch

Download - Kanskaart Altena

Top Related