ش���انده كه ی به لجیكا ڕۆژنامه كان���ی وه زاره تی پێشمه رگه بێ هیوا ده كه ن و داواكاریه ك���ه ی ش���انده كه به پاڕانه وه له قه ڵ���ه م ده ده ن و ده ڵێن "وه فده كه ی به چه ك���ه پێش���مه رگه وه زاره ت���ی

كۆنه كانیش دڵخۆش بون". ئاوێنه ، به لجی���كا: هه ردو رۆژنامه ی

)HET LAATSTE NIEUWS( و )De Morgen(ی ئاماژه به وه ده كه ن ك���ه "فه رمان���ده كورده كان���ی عێراق له به لجی���كا ده پاڕێن���ه وه ب���ۆ چه ك و به مه به س���تی ڕاوێژكاری س���ه ربازی، ش���ه ڕكردن دژ به گروپی تیرۆریس���تی ده وڵه تی ئیسالمی و ده یانوت ته نانه ت

به چه ك���ه كۆنه كانیش ك���ه ئیتر ئێوه به كاریناهێنن ئێمه خۆشحاڵین<<.

سه باره ت به پۆشینی به رگی سه ربازی پێش���مه رگه ش وه زاره تی وه فده كه ی له به لجیكا، پێشڕه و ئیسماعیل هه ڵگری ماسته ر له په یوه ندیه نێوده وڵه تیه كان و به ئاوێنه ی له برۆكس���ل دیپلۆماس���ی

راگه یان���د ك���ه "پۆش���ینی به رگ���ی س���ه ربازی هه ر واڵتێك له سه رزه مینی واڵتێكی تر له سه رجه م واڵتانی دونیادا ئه و نه خوازراوه و شكاندنی سه روه ری

واڵته یه ". ئه و وت���ی "ته نانه ت بۆ س���ه ربازه به رگی پۆش���ینی به لجیكیه كانی���ش

گش���تتیه كانداو له شوێنه س���ه ربازی ته نان���ه ت له چ���ون و گه ڕانه وه یان بۆ ئه گه رچی سه ربازخانه كان قه ده غه یه . وه فده ك���ه ی وه زاره ت���ی پێش���مه رگه ده بن���ه س���ه ربازییه وه به به رگ���ی ش���اره زایانی زه رده خه نه ی جێ���گای بواری س���ه ربازی ئه م واڵت���ه ، به اڵم

به لجیكیه كان ده زانن هیچ مه به ستێكی خراپیان نه بوه جگه له خۆ نمایشكردن ی���ان پێده چێت ته نان���ه ت رێكخه ری ئه م س���ه ردانه ش ئاگاداری ئه و بڕیاره

سه ربازیه نه بوبێت".

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )501( سێشەممە 2015/11/3

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

11

كه ڵه شێرێك به دو هه زار دۆالر

ده فرۆرشێت

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3202416 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

له دو ئیداره یی هه رێمه وه بۆ دو

ئیداره یی په رله مان

9 617

به لجیكا: وه فده كه ی وه زاره تی پێشمه رگه به چه كه كۆنه كانیش دڵخۆش بون

53

زیاتر له هه ر شوێنێكی دیكه ی كوردستان

گه نجانی ده ربه ندیخان روده كه نه ده ره وه ی

واڵت

بۆچی ئیسالمییه کان

له تورکیا له هه ڵکشاندان؟

زه ها حه دیدشاژنی دیزاین و

بیناسازی

له مساڵدا 283 هه زار ته نكه ر نه وت له باشامخ و په روێزخانه وه ئاودیو

كراوه و داهاته كه شی نادیاره

7

97%ی سه رمایه دارانی هه رێم مایه پوچ بونبه رپرسی لقی 4ی پارتی : له هه ڵوێستی یه كێتی رازین

ریکالم

8

3

3(501( سێشه ممه ‌2015/11/3هه‌نوکه

ئا: فه رمان خێاڵنی – به لجیكا

ڕۆژنامه كانی به لجیكا شانده كه ی وه زاره تی پێشمه رگه بێ هیوا

ده كه ن و داواكاریه كه ی شانده كه به پاڕانه وه له قه ڵه م ده ده ن.

له یه كێك هه واڵه ئه و ناونیش���انی له ناس���راوترین ڕۆژنام���ه هۆڵه ن���دی زمانه كان���ی به لجی���كا )دوا هه واڵ( )HET LAATSTE NIEUWS)وه رگیراوه ، كه ده ڵێت "پێش���مه رگه ب���ۆ ده پاڕێن���ه وه له به لجی���كا له ڕوبه ڕوبونه وه یان پشتیوانیكردنیان به رامبه ر ده وڵه تی ئیسالمی"، هه مان )De Morgen(له ڕۆژنامه ی بابه ت باڵوبۆته وه و به لجیكی���دا )س���به ی( ته نها وش���ه ی ده پاڕێنه وه گۆڕدراوه

به "داوا ده كه ن". ل���ه ه���ه ردو ڕۆژنامه ك���ه دا هاتوه كه "فه رمان���ده كورده كان���ی عێ���راق له به لجی���كا ده پاڕێن���ه وه بۆ چه ك و ڕاوێژكاری س���ه ربازی بۆ ش���ه ڕكردن دژ به گروپ���ی تێرۆریس���تی ده وڵه تی ته نان���ه ت ده یان���وت ئیس���المی و به چه كه كۆنه كانی���ش كه ئیتر ئێوه

به كاریناهێنن ئێمه خۆشحاڵین".توانج���دان وه ك ڕۆژنام���ه كان داواكاریه كان���ی له ده رئه نجام���ی به لجیكی���ان په ندێك���ی ش���انده كه هێناوه ت���ه وه ، ك���ه ده ڵێ���ت "ئ���او گه یش���تۆته س���ه ر لێواره كان"، به و مانایه ی ئیتر مه ترسیه كان زۆر گه وره ب���ون و پێویس���تیه كان ناكرێت زیاتر

دوابخرێن.قس���ه به لجیكیه كاندا له ڕۆژنام���ه له بێ ئه نجامی س���ه ردانی ش���انده كه ك���راوه و تیای���دا هات���وه ك���ه "هیچ

ده ستپێشخه ریه كی كۆنكرێتی له الیه ن به لجیكاوه ڕوینه داوه . ئه م مه سه له یه به ده س���ه اڵته كانی په یوه س���ته كارو ئه م���ه )وات���ه حكومه ت���ه وه

ده سه اڵتی په رله مانتاران نیه (". مه س���یحی پارت���ی س���ێناتۆری دیموكراتی، )فاڵمی س���ۆنیا كاڵس( كه ماوه یه ك له وه وب���ه ر له گه ڵ پۆڵ فان دێن دریش���ێ )پارت���ی به ره ی نوێی فاڵندێرن(و ئاالن دێستێكس���ێ )پزیشكانی بێسنور( بۆ كوردستانی

دانیان كردب���و، س���ه فه ریان عێراق به وه دا نا كه بۆ حكومه ت ئاس���ایی هاوپه یمانێت���ی ل���ه ده ره وه ی نی���ه

نێوده وڵه تیی مامه ڵه بكات". له و باره یه وه پێش���ڕه و ئیسماعیل له په یوه ندی���ه ماس���ته ر هه ڵگ���ری بۆ دیپلۆماس���ی نێوده وڵه تی���ه كان و به رگی "پۆش���ینی وت���ی ئاوێن���ه ، له سه رزه مینی سه ربازی هه ر واڵتێك واڵتێكی تر له سه رجه م واڵتانی دونیادا نه خوازراوه و ش���كاندنی س���ه روه ری

ئه و واڵته یه . ته نان���ه ت له گه ڵ بونی هێشتا سه ربازیه كانیش ڕێكه وتننامه هه وڵ ده درێت كه دیارده ی سه ربازی واڵتێ���ك له واڵتێكی تردا به پێی توانا به كه مترین شێواز نیشان بدرێت وه ك بونی بنك���ه ی س���ه ربازی ئه مه ریكا

له خاكی ئه ڵمانیا".ئه و ش���اره زایه وتیشی "سه ربازانی له ب���ه رواری به لجی���كاش خ���ودی 2015/1/23دا، فه رمانی���ان بۆ هاتوه كه پۆشینی به رگی سه ربازی له شوێنه

گش���تییه كانداو ته نان���ه ت له چ���ون و س���ه ربازخانه كان بۆ گه ڕانه وه ی���ان قه ده غه یه . بۆیه من پێموایه ئه گه رچی وه فده كه ی وه زاره تی پێشمه رگه ده بنه جێ���گای زه رده خه نه ی ش���اره زایانی بواری س���ه ربازی ئ���ه م واڵته ، به اڵم به لجیكیه كان زۆر دڵفراوانترن له وه ی هیچ لێپرسینه وه یه كیان به رامبه ر بكه ن له به رئه وه ی ده زانن هیچ مه به ستێكی خراپیان نه بوه جگه له خۆ نمایشكردن یان پێده چێت ته نانه ت رێكخه ری ئه م

بڕیاره ئ���ه و ئاگاداری س���ه ردانه ش سه ربازیه نه بوبێت".

جه عفه ر ك���ه له كاتێكدایه ئه م���ه هێزه كانی به رپرس���ی مسته فا شێخ 70ی یه كێت���ی و س���یروان بارزان���ی سه رپه رش���تیاری میح���وه ری گوێرو وه فدێك���ی وه زاره ت���ی پێش���مه رگه ، به جلوبه رگ���ی راب���ردو حه فت���ه ی پێش���مه رگه و س���ه ربازییه وه چون���ه په رله مان���ی ئه وروپاوه له برۆكس���ل و

وتاریان خوێنده وه .

ئا: كارزان تاریق

وته بێژی یه كێتی وه به رهێنه رانی كوردستان، مه ال یاسین له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت

"سه رمایه و سه رمایه داره كان له هه رێم نه ماون".

ئاوێنه : قه باره ی وه به رهێنان ساڵی 2015 ب���ه به راورد به س���ااڵنی رابردو

چه ند كه می كردوه ؟م���ه ال یاس���ین: قه ب���اره ی مۆڵه ت پێ���ش ت���ا وه به رهێن���ان پێدان���ی س���ه رهه ڵدانی قه یرانی دارایی هه رێمی 40 مۆڵه ت���ه كان به پێی كوردس���تان وات���ه تێپه راندب���و، دۆالری ملی���ار له س���اڵی 2006ه وه خاوه نی بایی 40 ملی���ار دۆالر مۆڵه ت���ی وه به رهێن���ان بوین به هه مو س���ێكته ره كانه وه ، به اڵم ئه گه ر به شێوه یه كی زانستی پرۆژه كان هه ڵس���ه نگێنین، هه روه ها به پێی ئه و واقیعه ی بازاڕو ئابوریه ی ئێس���تا كه پێیده ڵێن قه یرانی ئابوری و سیاس���ی وه به رهێنان پڕۆژه كان���ی ب���ۆ ن���رخ دانێینه وه ئێس���تا له هه رێم پرۆژه كان ئ���ه وه ی ماوه ت���ه وه بای���ی 25 ملیار

دۆالره .ئاوێن���ه : به بڕی چه ند پاشه كش���ێ

هه یه ؟ملی���ار ب���ه 15 یاس���ین: م���ه ال دۆالر، پ���رۆژه ی زۆر باش���مان هه یه ب���واری جێبه جیكردنه وه نه كه وتوه ته ل���ه 2 ملیار كه س���ه رمایه كه ی زیاتر دۆالره ، بۆیه كه ئه وانه ی لێده رده كه ین له گه ڵ قیمه تی واقیعی ئێستای بازاڕی هه رێم���ی كوردس���تان 15 ملیار دۆالر

پاشه كشێمان هه یه .ئاوێن���ه : ئایا ئاب���وری هه رێم به ره و

داڕوخان ده ڕوات؟ مه ال یاس���ین: ناتوانین ئه و راستیه بشارینه وه وه به رهێنان له هه رێم به ره و پوكان���ه وه ی یه كجاری ده ڕوات، ئه گه ر ئه م قه یرانانه به رده وامبێت و حكومه ت پالنێكی به رده وام دانه نێت بۆ رێگری ك���ردن له پاشه كش���ێی وه به رهێن���ان پرۆژانه ش ئه و له كوردس���تان دورنیه

ته واو بون له ده ستمان بچن.ئاوێنه : كه وات���ه ئێمه كه له به رده م س���اڵی 2016داین ل���ه روی ئابوریه وه

به ره و ساڵێكی خراپتر ده ڕۆین؟مه ال یاسین: ئه وه ی كه ناوی قه یران بێ���ت و ناڕه ح���ه ت و گیروگرف���ت بێت ئه وه ی كه كێش���ه و روداوی نه خوازراو زه ره رو زیان بو، ئه وه ی كه قورسایی گه وره بو بۆ س���ه ر كه رت���ی ئابوری هه مویم���ان بینی ش���تێك نه ماوه كه بیبینین، ئه وه ش���ی دابه زی بۆ س���فر س���ونه تی دنیا وایه به ره و به رزبونه وه ده ڕوات و هه رش���تێكیش ب���ۆ بااڵ چو

داده به زێته وه .ئاوێن���ه : چ���ۆن ئابوری له س���اڵی

داهاتودا گه شه ده كات؟مه ال یاسین: ساڵی 2016 به بۆچونی من حكومه تی هه رێ���م به كارنامه یه كی ت���ره وه دێته وه پێش���ه وه و پێده چێت ئۆپۆزس���یۆن دروس���تبێته وه ، چونكه له ه���ه ر واڵتێ���ك ئۆپۆزس���یۆن هه بو جوڵ���ه ی ئابوری و بازاڕ باش���ده بێت و

ژیانی خه ڵك باشده بێت. ئاوێنه : واته له هه رێم كه رتی ئابوری

وابه سته ی سیاسیه ت كراوه ؟به دڵنیاییه وه به ڵێ ، یاس���ین: مه ال ئه گه ر ده جاری تر توش���ی ش���ه ڕی داع���ش و قه یرانی دارای���ی و دابه زینی

نرخ���ی ن���ه وت له بازاڕه كان���ی جیهان بوینایه ، به س ئه و كێشه سیاسیانه ی هه رێ���م نه گه یش���تنایه بنبه س���ت كه وه زعی سیاس���ی كوردستان وایلێبێت به دڵنیای���ه وه ئاب���وری و بازاڕمان به م ش���ێوه یه ی به س���ه ر نه ده هات. حزبه سیاسیه كانیش كه ده كه نه هه ر پێنچ الیه ن���ی پارت���ی و گ���ۆران و یه كێتی و یه كگرتو كۆمه ڵ باش بزانن ئه گه ر له م دنیا خه ڵكی لێیانخۆش ببێت له قیامه ت خوا لێیان خۆش نابێ���ت گه وره ترین زه ره رو زی���ان به س���ه ر ئاب���وری ئه م واڵته وه ئ���ه و حزبانه بوون، تێكچونی ئه م بازاڕه ی هه رێم له ئه س���تۆی پێنج حزبه كه و كۆبونه وه كانیانه ، حكومه تی بنكه ف���راوان ماڵی عاله می وێران كردو له كۆبونه وه كانی���ش نه یانتوان���ی بێنه ده ره وه و جارێكی تر وابكه ن كێش���ه ی هه رێم چاره سه ر بكه ن چونكه ئه وه ی ئێس���ته بوه ته زه ره رو زیان به س���ه ر بازاڕو ئابوری و پاشه كش���ێی بازاڕه وه بریتی���ه له دۆخی سیاس���ی هه رێم كه حكوم���ه ت و په رله مانی په كخس���توه و سه رۆكایه تی هه رێم خۆی چاالكیه كانی الواز ب���وه و هه رێمی���ش له هه مو دنیا

كه وتوه ته به ر پرسیاره وه .ئاوێن���ه : به هۆی ئه م دۆخه وه چه ند سه رمایه دار چونه ته ده ره وه ی واڵت؟

مه ال یاسین: له 3%ی سه رمایه داره كان له هه رێم���ن و كار ده ك���ه ن، له 97%یان مایه پوچ بون و ئیفالس���یان كردوه یان

له ده ره وه ی هه رێم ئیش ده كه ن.له هه رێمه وه ئاوێنه : چه ند سه رمایه ئ���ه و وه به رهێنه ران���ه چوه ته له گه ڵ

ده ره وه ی هه رێم؟مه ال یاس���ین: جوڵه ی بازاڕی هه رێم 70% پاشه كش���ێی كردوه بۆیه ئێستا له هه رێم سه رمایه داری واقیعی نه ماوه له ناو پرۆژه كاندا، پرۆژه ستراتیژیه كان هه م���وی وه س���تاون و هه م���وی پاشه كش���ه یان كردوه و بازاڕ كه وتوه ، له هه رێم دوكاندارێ���ك كه دوكانه كه ی ده كات���ه وه ، مانگێكی س���اڵی 2013ی به قه ده ر ته واوی س���اڵی 2015 باشتر بوه ، س���ه رمایه هه ندێكی الی خه ڵك به كاریبهێنن، ناوێ���رن خه وێن���راوه و وه ستاون بزانن وه زعه كه به چیده گات، هه ندێكیش���ی ئێستا له ئێران و توركیاو یون���ان و ئیتاڵیای���ه له واڵته كانی تره ، ئێران هه زاران له ئه س���ته نبوڵ و ته نها ع���ه رزه و خان���و كڕدراوه ب���ۆ ئه وه ی

ئیقامه ی له سه ر وه ربگرن.ئاوێن���ه : رێ���ژه ی بێكاری ئێس���تا چه نده و چه ند كرێ���كار نێردراونه ته وه

ماڵه وه ؟مه ال یاس���ین: ئێمه له ساڵی 2013

رێژه ی بێكاری 5% تێپه ری نه ده كرد، ب���ه اڵم ئه مڕۆ رێژه ی بێ���كاری 15%ی تێپه ڕان���دوه ، ئه گ���ه ر به ش���ێوه كی زانستی باس���ی بێكاری بكه ین رێژه ی بێ���كارن. هه رێ���م خه ڵك���ی 25%ی 300 ه���ه زار كه س له كه رت���ی تایبه ت نێردراونه ت���ه وه ماڵ���ه وه به به ڵێنده رو ه���ه زار 700 ب���ه اڵم وه به رهێن���ه وه ، كه سیش���مان هه یه له بازاڕی گه وره ی بێكار كه وتون و خه رمان كوردس���تان

به ره كه ت له كوردستان نه ماوه .ئاوێن���ه : چه ند كۆمپانی���ا له هه رێم

داخراون؟مه ال یاسین: 700 كۆمپانیاو به ڵێنده ر مایه پ���وچ بون له هه رێم كه هه ندێكیان به رواڵ���ه ت خۆی���ان پیش���انی خه ڵك ئه ده ن كه ئیفالسیان نه كردوه ئه گینا

یه ك دیناریان پێنه ماوه .ئاوێنه : بۆ كه رته جیاوازه كان چه ند كرێ���كاری بیانی هێنراوه ت���ه هه رێم و هۆكاره ك���ه ی چیه له كاتێكدا كرێكاری

خۆماڵی ده رده كرێن؟مه ال یاسین: له س���االنی رابردو زۆر پش���ت به هێنان���ی كرێ���كاری بیانی ئه وه ش له ئێستادا به اڵم ده به س���ترا، ب���ه اڵم هه ندێك پاشه كش���ێی كردوه له بواری هه ی���ه س���تراتیژی پرۆژه ی وه به رهێنان یاخود ئوتێله كان و كارگه و

پااڵوتگه و له 50% كرێكاری بیانیه .ئاوێنه : چ كه رتێك م���اوه له هه رێم چاالك بێت و پاشه كشه ی نه كردبێت؟

م���ه ال یاس���ین: له هه رێ���م ته نه���ا س���ۆپه رماركێته كان كه پێداویس���تی رۆژان���ه ی هاواڵتی���ان دابی���ن ده كه ن ئه وانه ئیش���یان هه ی���ه ئه گینا هه مو كه رته كان په كی���ان كه وتوه ، له هه رێم توش���ی گه نده ڵی ئیداری بوین به هۆی دواكه وتن���ی موچه وه ك���ه وایلێهاتوه ره ش���وه له فه رمانب���ه ران به ش���ێك هه روه ه���ا به ناچ���اری . وه رده گ���رن كاره س���اتێكی دیكه ی قه یرانی دارایی ئه وه ی���ه خێزان���ی ك���وردی ب���ه ره و هه ڵوه شانه وه ده ڕوات، چونكه به هۆی دواكه وتنی موچه و نه مانی بازاڕ زۆربه ی به ره و هه ن���ده ران ده ڕۆن، گه نجه كان كاره س���اته . له خۆیدا خ���ۆی ئه وه ی هه روه ها له به رامبه ردا ژماره یه كی زۆر خوێندنیان ئه وانه ش���ی له خوێندكارو ته واو كردوه له به ر نه بونی په نا ده به نه ب���ه ر كۆمپانیاكان و رۆژان���ه به ده یان و س���ه دان كچی گه نج ك���ه ته مه نیان له 16 بۆ 25 س���اڵه ، په ن���ا ده به نه به ر كۆمپانی���اكان به ن���اوی ئیش���ه وه كه زۆر خراپه . پێویس���ته حكومه ت بیر ل���ه وه بكات���ه وه و رێگه چاره ی���ه ك بۆ

باڵونه بونه وه ی له شفرۆشی دابنێت.

رۆژنامه كانی به لجیكا: پێشمه رگه ده پاڕێنه وه بۆ ئه وه ی هاوكاری سه ربازیی بكرێن به چه كه كۆنه كانیش دڵخۆش بون

"ته نها 3%ی سه رمایه داره كان له هه رێم ماون و 97%یان مایه پوچ بون"

له به لجیکا پۆشینی به رگی سه ربازی

له شوێنه گشتییه كانداو ته نانه ت له چون و

گه ڕانه وه دا بۆ سه ربازخانه كان

قه ده غه یه ، که چی وه فده که ی وه زاره تی

پێشمه رگه به جلی سه ربازییه وه چونه په رله مانی به لجیکا

ته نها له ئه سته نبوڵ و ئێران هه زاران

عه رزه و خانو له الیه ن سه رمایه دارانی

هه رێمه وه كڕدراوه بۆ ئه وه ی ئیقامه ی له سه ر

رێژه ی بێکاری گه یشته 25% فۆتۆ: ئارام که ریموه ربگرن

De Morgen :وه فدی وه زاره تی پێشمه رگه له به لجیکا فۆتۆ

تایبه‌ت(501( سێشه ممه 22015/11/3

یه کێتی له ڕیزه کانی خوار مه كته بی سیاسیدا ناڕه زایی و دژایه تییه کی زۆر به رامبه ر به پارتی به دیده کرێت، به اڵم

له سه رو سه رکردایه تییه وه هه وڵی توندوتۆڵکردنی په یوه ندییه کان له گه ڵ

پارتی ده درێت، مه كته بی سیاسیی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان ئه و

ده نگانه ی كه له ناو حیزبه كه دا ناڕازیین به رامبه ر به پارتی له رێگه ی

ئاگادراكردنه وه و سزادانه وه كپ ده كاته وه ، ئه ندامێكی سه ركرایه تی

ئه و حزبه ش ئاماژه به وه ده كات "له هه ر حزبێكدا ئاساییه ئه و شتانه هه بێت".

بن���ار هیدای���ه ت، ئاوێن���ه : له ماوه ی رابردودا به فه رمانێكی ده سته ی كارگێری مه كته بی سیاس���یی یه كێتی نیشتیمانی كوردس���تان هه ریه ك له وه س���فیه به نی وه یس ئه ندامی س���ه ركردایه تی و گۆران یه كێتی په رله مان���ی ئه ندام���ی ئ���ازاد س���زایان درا به وه ی نابێت هیچ لێدوان و دیمانه یه ك���ی ته له فزیۆن���ی ئه نجامبده ن

هه تا كاتێكی نادیار.له په یوه ندییه كدا سه باره ت به م بابه ته ، گ���ۆران ئ���ازاد په رله مانت���اری یه كێتی به ئاوێنه ی راگه یان���د كه حه ق وایه ئه و كه س���انه ی س���زایان داوم له س���ه ر ئه م بابه ته قس���ه یان هه بێت، ئه و وتی "من

كارگێری ده س���ته ی له الیه ن به ڕه سمی یه كێتی ئاگاداركرامه وه كه س���زادراوم، راكێشان( به ناوی )سه رنج سزادانه كه م ته له فزیۆنییه و له سه ر چاوپێكه وتنی ه ، ئاماژه به وه شناكات هه تا كه ی به رده وام

ده بێت".وتیشی "نوسراوه كه به ڕه سمی هاتوه و به رپرس���ی ده س���ته ی كارگێ���ری، مه ال سه رنجڕاكێشان كردوه ، واژۆی به ختیار له ئاگاداركردن���ه وه توندتره ، هه رچه نده من هیچم له تۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یسبوك نه نوس���یوه ، به بۆچونی من ئه و سزادانه له ش���وێنی خۆی نه ب���و، چونكه نابێت سزای كه س���ێك بده یت ئه گه ر هه ڵه شی كردبێت له ڕوی دیسپلینی حزبی ده بێت لێكۆڵین���ه وه ی لێبكه ی���ت، ب���ۆ ئه وه ی دڵنیابیته وه كه ئه م كاره هه ڵه یه كراوه ،

خودی سزاكه تاكه كه سی بوه ".ناوب���راو ئه وه ش���ی رونك���رده وه كه په رله مانتار له گه ڵ كادیری حزب سزایان جیاوازه ، چونكه په رله مانتار حه سانه ی هه ی���ه . ئه و وتی "ئیتر هۆكاره كه ی چیه

ئه وه خۆیان ده زانن".گۆران ئازاد ئاماژه ی به وه ش���كرد، كه نازانێت بۆچی یه كێتی ئه مه ده كات، ئه و سزادانه شتێكی دیراسه كراو و ورد نیه ، ئه و وتی "خه ڵك هه یه له س���ه ر ئاستی مه كته بی سیاسی چاوپێكه وتنی كردوه ،

هه ندێكجار لێ���دوان و چاوپێكه وتنه كانی ئه و ئه ندام مه كته ب سیاس���ییه ده رچوه له سیاسیه تی گشتی یه كێتی، پرسیاره كه لێره دایه ئایا ئه وانه هه مو سزا ده درێن،

ئه م بانه و دو هه وایه بۆ؟!"وتیش���ی "له حزبایه تیدا ئاساییه سزاو پاداشت هه یه ، ئه گه ر س���زادان به یاسا بێت با بۆ من هه بێت، به اڵم بۆ كه سانی دیكه ش هه بێت، س���زادان به لێكۆڵینه وه له ش���وێنی خ���ۆی، ئه م س���زادانه وه ك

كاردانه وه بوه ".په رله مانتاره ك���ه ی یه كێت���ی پێیوایه "له م مه عمه ع���ه سیاس���ییه دا ئه و بوه

به قوربانی".هاوكات وه سفیه به نی وه یس ئه ندامی سه ركردایه تی یه كێتی كه به هه مانشێوه س���زادراوه له سه ر نوس���ینی كۆمێنتێك له په یج���ی تایبه ت���ی خ���ۆی له ت���ۆڕی س���ه باره ت فه یس���بوك كۆمه اڵیه ت���ی به چاره نوس���ی بارزانی . وتی "په شیمان نیم له وان���ه ی وتومه ". وتیش���ی "له ناو حزبێكدا سزادان ئاساییه ، ئێمه كه سزا دراوین زۆر ئاس���اییه الی حزبه كه مه وه به هه ڵه بزانێت، من له فه یسبوك قسه م كردوه نه ك له ته له فزیۆن، سزاكه شتێكی

وا نه بوه كه لێدوان نه ده ن".ده نگ���ی به كپكردن���ی س���ه باره ت ناڕازییه كان���ی پارتی له ن���او یه كێتیدا،

فه رید ئه سه سه رد ئه ندامی سه ركردایه تی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان به ئاوێنه ی راگه یاند كه "نه گۆران ئازاد نه وه سفیه به نی وه یس س���زا نه دراون، به ڵكو ته نها به پێ���ی په ی���ڕه وی سه رنجڕاكیش���انه ، ناوخ���ۆی یه كێت���ی نزمتری���ن ئاس���تی ئاگاداركردنه وه سه رنجڕاكێشانه ، ناچێته

خانه ی سزاوه ".ته نه���ا "ئ���ه وه وت���ی ئه سه س���ه رد به ش���ێك ك���ه ئاگاداركردنه وه ی���ه له نوس���ینه كان هه ندێ���ك وش���ه ی تێدا به كارهێن���راوه كه ده كرا به ش���ێوه یه كی

تر ئاراس���ته بكرایه و هه مان مانا بدات، بۆچونم وایه ئه و مه سه له یه هێنده گه وره نیه ، سه رنجڕاكێش���ان نزمترین ئاس���تی ئاگاداركردنه وه ی ئه ندامێكی سه ركردایه تی یاخود كادرێكی پێش���كه وتوه سه باره ت به بابه تێكی دیاریكراو، ناشچێته خانه ی سزاوه ، چونكه له شوێنی خۆیان ماون و ئه ركه كانی���ان به ڕێوه ده به ن، له په یڕه وی سه رنجڕاكێش���ان وش���ه ی ناوخ���ۆدا به كار ئاوادا له حاڵه ت���ی به كارهێنراوه و دێت، له هه ر حزبێكدا ئاساییه ئه و شتانه

هه بێت".

جێی ئاماژه یه دواین ئاگاداركردنه وه ی م���ه ال به ختیار لێپرس���راوی ده س���ته ی كارگێ���ری مه كته بی سیاس���یی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان بۆ شاناز ئیبراهیم په یوه ندییه كانی به رپرس���ی ئه حم���ه د ده ره وه ی یه كێتی نیشتیمانی كوردستان بو، كه له میدیاكانه وه رایگه یاند "قسه كانی یه كێتی له بۆچونه كانی گوزارشت شاناز نیش���تیمانی كوردس���تان ناكات، به ڵكو ئ���ه وه ته نها بۆچون���ی خۆیه تی و به س، له و روه شه وه ش���اناز ئیبراهیم ئه حمه د

ئاگادار كراوه ته وه ".

ل����ه س����ه رو به ن����دی هه وڵ����دان له س����ه رجه م چاكس����ازی ب����ۆ جومگه كان����ی حكومه ت����ی ناوه ندو گه نده ڵكاران و مه له فی هه ڵدانه وه ی به رپرسێكی چه ند دادگایكردنیان، كورد له ناو ئه و كه یس����انه دا ناویان باڵوبوه ته وه ك����ه به وته ی ئه ندامی لیژنه ی نه زاهه به ده یان به رپرس����ی

كورد له لیستی گه نده ڵكارانن. ئه ندامانی ئاوێنه : تاریق، کارزان ك����وردی ئه نجومه ن����ی نوێنه ران����ی عێراق وه ك خۆیان ده ڵێن نیگه رانن له تێوه گالن����ی به رپرس����انی هه رێم

به گه نده ڵیه وه .به ختی����ار ش����اوه یس، ئه ندام����ی په رله مانی عێراق له س����ه ر لیس����تی كه راگه یاند به ئاوێن����ه ی س����ه وز، دۆس����یه كانی گه نده ڵی به س����ه دان

دۆسیه ن و هی س����ااڵنی پێشتریشی تێدایه كه به رپرسانی كورد ناویان هه ی����ه و گه نده ڵیان ك����ردوه ، به اڵم تائێس����تا ته واوی ناوه كان له الیه ن لیژن����ه ی نه زاه����ه ی په رله مان����ه وه باڵونه كراونه ت����ه وه ، ئ����ه وه ی هه یه ناوی به رپرس����ێكی س����ه ر به پارتی ك����ه كوردس����تانه دیموكرات����ی

باڵوكراوه ته وه ."نه ده ب����و وت����ی به ختی����ار له گه نده ڵی����ه وه تێوه بگلێن، چونكه هه ر كه س له حكومه ت یان په رله مان بێت، ك����ه دێته به غ����دا ئه ركێكی نه ته وه یی و ئه خالقی له سه ر شانه ".

س����ه وز لیس����تی ئه ندامه ك����ه ی ئه وه ش����ی رونكرده وه ك����ه هه بونی لیس����تی له ناو كورد به رپرس����انی گه نده ڵی حكومه تی به غدا كاریگه ری

ناوبانگ و كه سایه تی و له سه ر زۆری به رپرسان ده بێت.

به ختیار شاوه یش جه غتی له وه ش كرده وه ك����ه گه نده ڵی له هه رێمیش هه ی����ه و كه س ناوێرێ باس����ی بكا، ئه و وتی "له به غ����دا هه نگاو نراوه و دۆسیه كان ئاش����كرا ده كرێن، به اڵم له هه رێ����م په رده پ����ۆش ده كرێ����ن و حزب����ه كان كۆنترۆڵ����ی دادگاكانیان

كردوه ". وتیشی "سیستمه كه ش كاریگه ری هه ی����ه ، چونك����ه سیس����تمی ئێره س����ه رۆكایه تیه هه رێم په رله مانیه و ئه گه ر ملمالنێی تایفی نه بوایه عێراق

زۆر زۆر پێشكه وتوتر ده بو". هه روه ها ئه حمه دی حاجی ره شید، ئه ندام����ی ئه نجومه ن����ی نوێن����ه ران له لیستی كۆمه ڵی ئیسالمی ئه وه ی

گه نده ڵی كه یسانه ی له و خسته ڕو، كه له حكومه تی ناوه ند باڵوده كرێنه وه به رپرسێكی زۆر كوردی تێدایه كه تێوه گالون، به اڵم ده بێت دادگا ئه و بڕیاره بداو سه ره تا لیژنه ی نه زاهه چاودێ����ری ده كاو دادگا بڕیاری����ان

له سه ر ده دات.ئه و وتی "هه ندێك له به رپرس����ان دادگا حوكمی داون به غیابی و خۆیان

ئاماده ی دانیشتنه كه نه بون". ئه حمه دی حاجی ره شید ئاماژه ی بۆ ئه وه ش كرد، به رپرسی كوردیش وه ك هه ر به رپرس����ێكی عێراقی كه له حكومه ت����ی ناوه ندی به ش����دارن،

تێوه گالون به گه نده ڵی .لیژنه ی نه زاهه له په رله مانی عێراق ئاماژه به وه ده كات كه دۆسیه كانی گه نده ڵ����ی الی ئ����ه وان زۆر زۆرن و

هه مو وه زاره ته كانی تێدایه .عادل ن����وری ، ئه ندام����ی لیژنه ی عێ����راق، له په رله مان����ی نه زاه����ه به ئاوێن����ه ی راگه یان����د ك����ه "یه ك نیه مه له فی داموده زگای حكومه ت گه نده ڵ����ی تێدا نه بێت، به ش����ێكی گه نده ڵن و به رپرس����ان به رچ����اوی دۆسیه كانیان الی ئێمه یه و خه ریكین بۆ بكه ینه وه و ده یاننێرین یه كالیان

ده سته ی نه زاهه ". ئه ندامه ك����ه ی لیژن����ه ی نه زاه����ه ئاش����كرایده كات، ماوه ی س����اڵێكه هه وڵیان����داوه ب����ۆ یه كالكردنه وه ی كه مت����ر له م����اوه ی كه یس����ه كان و 600 كه س نزیك����ه ی له مانگێك����دا له ت����ه واوی پۆس����ته كان فه رمانیان ب����ۆ ده رچوه و 460 كه س����ی تریش كراوه ته وه و یه كالیی كه یسه كانیان

فه رمانی گرتنیان بۆ ده رچوه .ئه و وتی "له ناو ئه و دۆس����یانه دا وه زی����ری كوردیش����ی تێدای����ه كه له به غدایه و هه ندێكیشیان چونه ته وه بۆ هه رێم و نایه نه ب����ه رده م دادگاو به رپرسیش هه یه چوه ته ده ره وه ی

واڵت".وتیشی "كوردی تیایه كه پێشتر به رپ����رس بوه ، له وانه ئیس����ماعیل حه قی كه س����ه رۆكی مانگی سوری عێراقی بوه ، له ماوه ی ساڵ و نیوێكدا ئه وه نده گه نده ڵی كردوه كه ده بێت

130 ساڵ زیندانیی بكرێت". عادل نوری ئه وه ش����ی ئاشكراكرد كه 9 بۆ 10 وه زیر و خاوه ن پۆستی بااڵ هه ن كه له به غدا له گه نده ڵیه وه تێوه گالون و حوكمدراون و ناوه كانیان

له ناو لیستی گه نده ڵكاراندایه ".

ناوخۆییه كانی به ش���ه خوێندكارانی زانكۆی س���لێمانی نیگه رانن له نه بونی ئاوی گه رم و كارپێنه كردنی ئامێره كانی گه رمكردنی ژوره كان، سه رۆكی زانكۆی س���لێمانیش ده ڵێت "پێش���بینی ئه وه ده كه ین س���اڵێكی زۆر س���ه خت به ڕێ

بكه ین".وری���ا جه مال، ئاوێن���ه : به هۆی ئه و قه یرانه داراییه ی له هه رێمی كوردستان بودجه ی ناتوانێ له ئارادایه ، حكومه ت س���لێمانی زانك���ۆی ب���ۆ پێویس���ت دابینبكات، جۆالن ئه حمه د خوێندكاری سلێمانی زانكۆی ناوخۆییه كانی به شه به ئاوێن���ه ی ڕاگه یان���د ك���ه "گرفت���ی س���ه ره كیمان نه بون���ی ئ���اوی گه رمه له گه ڵ كارنه كردنی سیسته می گه رمی و س���اردی و ئه مه ش وایكردوه ، كه شێكی گونج���او بۆ مان���ه وه ی خوێن���دكاران

نه ڕه خسێت".ك���ه وه رزی "له ئێس���تادا وتیش���ی بۆ خوێندكاران پێویس���تیی سه رمایه ئاوی���ی گ���ه رم زی���اد ده كات، له گه ڵ كاركردن به ئامێره كانی گه رمی ، ئه گه ر

ناتوانین به رده وامبێت، به م ش���ێوه یه له خوێندن به رده وام بین".

له وباره یه وه هاوكار تاریق، لێپرسراوی كاروب���اری كوڕانی زانكۆی س���لێمانی به ئاوێن���ه ی ڕاگه یاند كه "له ئێس���تادا به هۆی كه می گازه وه ش���ه و ناشه وێك ئاو گه رمكردنی ئامێ���ری ئه توانی���ن، كارپێبكه ی���ن، له گه ڵ چیل���ه ره كان كه ژوره كانی خوێن���دكاران گه رم ده كات،

ئه ویش بۆ ماوه ی چوار كاتژمێر".وتیش���ی "ئه گه ر گازی پێوس���تمان بۆ دابینبكرێ���ت به دڵنیاییه وه كاتێكی ئ���اوی گ���ه رم و چیل���ه ره كان زیات���ر

كارپێده كه ین".سه عید د.سه الحه دین له مباره یه وه ، س���ه رۆكی زانكۆی سلێمانی به ئاوێنه ی له س���ه ره تای "ئێس���تا كه ڕاگه یان���د وه رزی س���ه رماداین،بارودۆخه كه چاك نه توانێت ئه گ���ه ر ده كه ین،حكوم���ه ت پاره مان ب���ۆ دابین بكات به دڵنیاییه وه س���وته مه نی ناتوانی���ن ئێم���ه ش پێویس���ت بكڕی���ن، بۆ كارك���ردن به و ئامێرانه ،حكومه ت ل���ه 35%ی داهاتی

ساڵی 2013 ی بۆ سه رف ده كات".ناوب���راو ئاماژه ی بۆ ئ���ه وه ش كرد "نزیكه ی 40 بینای به ش���ه ناوخۆییمان هه یه ، له گ���ه ڵ 8000 هه زار قوتابی كه له و به شه ناوخۆیانه ده مێننه وه ، مانگانه پێویس���تی به 200 هه زار لیتر گاز هه یه بۆ ئه وه ی سیس���تمی گه رمكه ره وه كان كارپێبكه ین، زۆرجار به قه رز گاز ده كڕین ئه م قه یرانه داراییه ی هه رێم كاریگه ری له سه ر دامه زراوه ی زانكۆ هه بوه ،ئه گه ر پاره مان له به رده ست بێت به دڵنیاییه وه سه رفی ده كه ین، خزمه تگوزارییه كان بۆ

خوێندكاران دابین ده كه ین".وتیش���ی "له یه ك���ه م ڕۆژی ده وامه وه هه مو كه س وكاریان و به خوێن���دكاران و ناوه نده كان���ی حكومه تمان ڕاگه یانده وه ك���ه ئێمه پێش���بینی ئ���ه وه ده كه ین ئه مساڵی خوێندنمان ئه گه ر به م شێوه یه قه یران بێت ئه وا ساڵێكی زۆر سه خت به ڕێده كه ی���ن، ئه بێ���ت خوێندكارانیش به و نه فه س���ه وه مامه ڵه م���ان له گه ڵدا زۆرجاریش خوێندكاران خۆیان بكه ن،

كه مته رخه من".

وته بێژی پۆلیسی سلێمانی، نه قیب س���ه ركه وت ئه حم���ه د له به رامبه ر له شفرۆشی ده نگۆی باڵوبونه وه ی گه ڕۆك، ئام���اژه به وه ده كات كه "پێویس���ته هاواڵتی���ان ئاگای���ان له خۆیان بێت به ناوی سێكس���ه وه

قۆڵیان نه بڕدرێت".زانكۆ س���ه ردار، ئاوێن���ه : نه قیب س���ه ركه وت ئه حمه د، ئاش���كرای ت���ۆڕی له رێگ���ه ی ك���ه ده كات كۆمه اڵیه تی فه یس���بوكه وه وێنه ی چه ندی���ن كچ نیش���انی هاواڵتیان ده درێت كه گوایه كاری له شفرۆشی ده ك���ه ن و پێیانده وترێت "ده توانن ئافره ت���ی جوانتان ب���ۆ بهێنین" و پاش���ان ژماره ی مۆبای���ل له گه ڵ چه ن���د هاواڵتیی���ه ك ده گۆڕنه وه و داوای ئه وه یان لێده كرێت كه 100 دۆالریان بدرێتێ بۆ ئه وه ی ئێواره ك���ه ئه و ئافره ته ی���ان بۆ هێنا تۆ

وت���ی "دوای بێیت، س���ه ركه وت ئ���ه وه ی كه پاره ك���ه ی وه رگرت، ئیتر مۆبایله كه ی داده خات و به فێڵ

پاره كه ی ده ست ده كه وێت".وتیشی "ئه مه وتراوه به هه ندێك كه س به اڵم عاقڵ بون و پاره كه یان پێده چێت هه رچه ن���ده ن���ه داوه ، له هاواڵتی تر رویدابێت به اڵم له به ر كه س���ایه تی خۆی نه هاتوه سكااڵ

تۆمار بكات".نه قی���ب س���ه ركه وت ئام���اژه ی ك���ه هاواڵتیی���ه ك به وه ش���دا، چیرۆكه ك���ه ی ب���ۆ گێڕاوه ت���ه وه وتویه تی ئه و كه سه ی ویستویه تی فێڵه كه ب���كات كه مێ���ك كوردی به ره گه ز كه س���ه كه واته زانیوه ، ع���ه ره ب بوه ، هه روه ها وتیش���ی "ئێمه هه ڵمه تم���ان هه یه بۆ ئه و ئافره تان���ه ی كه له ناو ب���ازاڕدان به تایب���ه ت ئه وانه ی كه له ناوچه ی

زوو زوو ئێم���ه پیشه س���ازین، مه فه رزه ی���ان ب���ۆ ده رده كه ی���ن و ئه وانه ده كه ی���ن، ده س���تگیریان هاتب���ن ش���وێنێكه وه له ه���ه ر ئێمه سنورداش���ی ش���وێنه كانیان بۆ ئێم���ه رێنمایمان ده كه ینه وه ، هاواڵتی���ان و گه نج���ان ئه وه یه كه دوربكه ونه وه له و حاڵه تانه چونكه

ئه وانه زۆربه یان نه خۆشن".وتیشی "س���ه ره ڕای ئه وه ی كه له ڕوی مادیه وه پاره ت لێده كێشنه وه له ڕوی یاسایش���ه وه لێپێچینه وه ی له سه ره . ئه گه ر له گه ڵ ئافره تێكی وه هادا ده ستگیر بكرێیت، چونكه به دره وش���تیه توشی كاری ئه وه به ندك���ردن ده بیت، ئه و ئافره تانه ره نگه له رۆژێكدا له گه ڵ چوار پێنچ كه س���دا رابوێرێ���ت بۆیه ئه مه ش هۆكاره بۆ نه خۆشی، بۆیه ده بێت

هاواڵتیان زۆر وریابن".

یه کێتی له سه ره وه ، یه کێتی له خواره وه ئه‌و‌ده‌نگانه‌ی‌له‌ناو‌یه‌كێتیدا‌ناڕازین‌به‌رامبه‌ر‌به‌پارتی‌‌كپ‌ده‌کرێن

عێراق:‌‌‌10به‌رپرسی‌‌كورد‌له‌گه‌نده‌ڵیه‌وه‌‌تێوه‌گالونئه ندامێكی لیژنه ی نه زاهه: به رپرسی كورد هه یه به 130 ساڵ زیندانی حوكم ده درێت

سه‌رۆكی‌‌زانكۆی‌‌سلێمانی‌:‌پێشبینی‌‌ئه‌وه‌‌ده‌كه‌ین‌ساڵێكی‌‌زۆر‌سه‌خت‌به‌ڕێ‌‌بكه‌ین

پۆلیسی‌سلێمانی‌هۆشداری‌ده‌داته‌‌هاواڵتیان:به‌ناوی‌‌سێكسه‌وه‌‌قۆڵتان‌نه‌بڕن

وه سفیه به نی وه یسگۆران ئازادشاناز ئیبراهیم ئه حمه د

5(501( سێشه ممه 2015/11/3 هەنوکە

ئا: زانكۆسه ردار

به رپرسی لقی چواری پارتی دیموكراتی كوردستان، سه عید سه لیم

پشده ری له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "له هیچ باره گایه كی پارتیه وه

ته قه له خۆپیشانده ران نه كراوه ".

ئاوێن���ه : دۆخ���ی ئێس���تای پارتی له سلێمانی چۆن ده بینن؟

س���ه عید پش���ده ری : قۆناغی ئێستا له گه ڵ قۆناغه كان���ی رابردو له هه ندێك شت هاوش���ێوه یه ، له هه ندێك شتی تر جی���اوازه ، جیاوازیه ك���ه ی ئه وه یه كه به داخه وه له ماوه ی رابردودا باره گاكانی پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان كرانه ئامانج له الی���ه ن بزوتنه وه ی گۆڕانه وه ، داپۆش���راویان ناوخ���ۆی ش���ه ڕێكی خۆپیش���اندان و ناونیش���انی له ژێ���ر ره وای له خۆپیش���اندانی سودوه رگرتن خه ڵكی كوردس���تان و دوات���ر به الرێدا بردنی خۆپیش���انده ران كه ئاكامه كه ی هه ڤااڵنی ش���ه هیدكردنی س���وتاندن و لێره دا جیاوازیه كه لێكه وته وه ، ئێمه ی ئه وه ی���ه ئێمه ب���ۆ ئه وه ی ك���ه چیتر جۆرێك له پش���ێوی ، جۆرێك له ئاژاوه ، به خواستی گۆڕان زیاتر په ره نه سێنێت به ه���اوكاری بڕیارمان���دا ئێم���ه له گ���ه ڵ لیژن���ه ی ئه منی كه به ش���ێك له خواسته كانی ئه وانیش بو بۆ ئه وه ی باش���تر بتوانن كۆنتڕۆڵی ئه منی بكه ن بڕیارماندا باره گای لیژنه ی ناوچه كانمان بكێش���ینه وه بۆ ب���اره گای لق، ئه وه ی به سه رداهاتوه گۆڕانكاری ئێس���تا كه ته نها له روی ش���كڵییه ك���ه په یوه ندی به باره گاوه هه یه ، ل���ه روی ناوه رۆكه وه هه مو ئه و كارو چاالكیه رێكخستنانه ی جێبه جێمان راب���ردودا له م���اوه ی كه

كردوه ئێستاش جێبه جێی ده كه ین.ئاوێنه : بۆ پێتانوایه خۆپیشانده ران كه ناڕه زایه تیان ده ربڕیوه و هێرش���یان كردۆته س���ه ر باره گاكانت���ان گۆڕانن، له كاتێكدا پارت���ی ته حه كوم به داهاتی نه وت و بودجه ی ئه م هه رێمه وه ده كات، بۆچی ئێوه هۆكاری ئه م ناڕه زایه تیانه

بۆ ئه مه ناگه ڕێننه وه ؟س���ه عید پش���ده ری : ئه مه قس���ه ی خه ڵك���ی چه واش���ه كردنی گۆڕان���ه و كوردس���تانه ، راس���تیه كان به جۆرێكی تره و گ���ۆڕان خۆی���ان ب���اش ده زانن حه قیقه ت���ی هه م���و كایه كان���ی ك���ه كۆمه اڵیه ت���ی و به ژیان���ی په یوه ن���دی سیاسی خه ڵكی كوردس���تانه وه هه یه چۆن���ه ، به اڵم ئ���ه وان به ئامانجێكی تر ده یانه وێت ئیس���تیغاللی ئه و كه ش���ه بكه ن كه له هه رێمی كوردس���تان هه یه ، پاش���ان ئێم���ه له راب���ردو وتومان���ه و ئێس���تاش ده یڵێینه وه ئێمه حیزبێكین ك���ه س ناتوانێ���ت دیموكراس���یه تمان پێبفرۆشێت، ئێمه زیاتر له حه فتا ساڵه خه بات ده كه ین له پێناو هێنانه كایه ی ژیانێكی دیموكراسیانه و دیموكراسیه ت له دروشمه وه بكرێته كلتور، ئێمه بوین كه له ناوه ڕاستی سه ده ی رابردو كاتێك كه دیموكراس���یه ت وه كو چه مك وه كو كلتور بابه تێك���ی نامۆ بو له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���ت و له عێ���راق و ش���یوعیه ت و چه پگه رایی مۆدێل بو، ئێمه له وكاته دا هاتین ك���ه پارت���ی دیموكراتی كوردو دوات���ر پارتی دیموكراتی كوردس���تان دروس���ت بو كه له ناوه كه یه وه ده كرێت ناوه ڕۆكه كه ی بخوێنرێته وه ، بۆیه ئه وه بابه تێكه ئێمه ده نگمان له گه ڵ ده نگی ماف���ی ره وای خه ڵك���ی كوردس���تانه ، ماف���ی خۆیان���ه ك���ه به ش���ێوازێكی كه شه له و به س���ودوه رگرتن مه ده نی و دیموكراس���یه ی كه له كوردستان هه یه ئ���ه وان داوای ماف���ه ره واكانی خۆیان بك���ه ن، ئێم���ه بینیم���ان ئه وانه ی كه به هه قیق���ه ت هاتن و داوای مافی ره وای خۆیان ده كرد به ش���ێوه یه كی مه ده نی و س���ه رده می توانی���ان ئه و پرۆس���ه یه جێبه جێ بكه ن، به اڵم ئه وه ی تریان كه به خواستی بزوتنه وه ی گۆڕان بو سه ره تا پیالنبۆداڕێ���ژراو ب���و وه باره گاكان���ی پارتی كرا به ئامانج، له الیه كی تر ئه وه بانگه شه یه كی سه قه تی دۆڕاوی گۆڕانه ك���ه به رده وام باس له وه ده كه ن پارتی حیزبی ژماره یه كه و هه مو شتێك له الی

ئه وان كۆبۆته وه .ئاوێنه : به اڵم له واقیعدا وانیه ؟

وانیه و س���ه عید پش���ده ری : نه خێر له راب���ردودا له راس���تیه وه ، دوره زۆر

زۆر به راش���كاوی ئه و بابه تانه هه موی وه اڵمدرایه وه ، ب���ۆ كاك رێباز حه مالن ك���ه وه زی���ری دارای���ی ب���و كاندیدی گ���ۆڕان بو بۆ رۆژێك ل���ه رۆژان نه هات پش���تگیری بزوتنه وه كه ی خۆی بكات؟ به پێچه وان���ه وه خیتابی ئه و خیتابێكی حكومی بو كه دیار بو ئه ویش به شداره له هه مو ئه وانه ، هه روه ها ئه و پرسانه ی كه په یوه ندی به ب���واری دارایی و هه مو بواره كان���ی تر هه یه له س���ه ر بنه مای پره نس���یپی س���ه ركردایه تی به كۆمه ڵ سیاسه تی بۆ داڕێژراوه و دواتر جێبه جێ

كراوه .ئاوێنه : بۆ زۆرێك ئه وه جێی پرسیاره بۆچی ئه م���ه دوجاره كه خه ڵكی دێنه سه ر ش���ه قام و ناڕه زایه تی ده رده بڕن، دێنه س���ه ر باره گاكانی پارتی ، پارتی رێوشوێنێكی نه رم ناگرێته به رو به گولله

وه اڵمیان ده داته وه ؟سه عید پش���ده ری : رێك پێچه وانه ی ئ���ه و قس���انه راس���ته ، بۆچ���ی ته قه ك���راوه ؟! ئێم���ه باره گام���ان بۆ چۆڵ ك���ردون و قبوڵمان كردوه خه ڵكمان لێ ش���ه هید بكه ن، باره گامان ته س���لیمی ده زگای ئه من���ی كردوه و دوای ئه وه ش س���وتێنراون، له ناو شاری س���لێمانی باره گاكانمان بۆ چۆڵكردون ئیتر له وه

زیاتر ئێمه چی بكه ین.ئاوێن���ه : ئای���ا پارتی هی���چ ته قه ی

نه كردوه له خۆپیشانده ران؟سه عید پشده ری : نه خێر.

ئاوێنه : له هیچ باره گایه كتانه وه ته قه له خۆپیشانده رانی ئه مدواییه نه كراوه ؟

سه عید پشده ری : له باره گای پارتیه وه ته قه له كه س نه كراوه .

ئاوێن���ه : به بۆچون���ی ئێ���وه ئ���ه م گه م���ه سیاس���یه ی گ���ۆڕان و پارت���ی

سه رئه نجامه كه ی چی ده بێت؟ده بێت پێموایه پش���ده ری : سه عید به سیاس���ه ته كانی پێداچونه وه گۆڕان

خۆیدا بكات.ئاوێنه : ئه ی پارتی نابێت بیكات؟

سه عید پشده ری : نا، چونكه هه ڵه الی گۆڕانه ، پارتی زۆری به خشی ، پێویسته عاقڵمه نده كانی ب���ه وردی ، زۆر گۆڕان میانڕه وه كه ی ، گ���ۆڕان، خه ڵك���ه ناو ئه وانه ی په رۆشی نیشتمان و نه ته وه ن، ئه وانه ی ك���ه خه باتیان كردوه له پێناو ئه م پرس���ه ، زۆر زۆر گرنگ���ه ئه وانه خه ڵك���ی سیاس���یه تمه دارن، ده بێ���ت ئینس���انی سیاس���ی قودره تی ئه وه ی هه بێ���ت، ك���ه بتوانێت خ���ۆی له گه ڵ قۆناغه كان بگونجێنێت به سود وه رگرتن له هه ڵه كانی رابردوی ، بۆیه پێویس���ته گۆڕان به جۆرێك س���یاغه ی چوارچێوه چاالكی خه ب���ات و كارو گش���تیه كه ی سیاس���ه تی خۆی بكات، كه بگونجێت له گه ڵ پرسی نیشتمانی و نه ته وه یی ئه م

قۆناغه هه ستیاره ی كه ئێستا هه یه .ئێس���تای هه ڵوێس���ته كانی ئاوێنه : له م هه ڵده س���ه نگێنن چ���ۆن یه كێتی پارتی و نێ���وان كه وتوه ته گرژیی���ه ی

گۆڕان؟س���ه عید پش���ده ری : دیاره له میدیا برایانی یه كێتی به ئاشكرا هه ڵوێسته كانی خۆی���ان راگه یان���دوه ، یه ك���ه م ش���ت له حكومه ت نه كشانه وه ، دوه م خواستی له جۆره كان به جۆرێ���ك ئه وه یه ئه وان چاره س���ه ری ئه و گرفتانه بكرێت، زۆر به راش���كاوی بینیمان زیاتر له كه سێك و دوانی دیاری ناو سه ركردایه تی یه كێتی باس���یان كرد كه كوردستان به پارتی و یه كێت���ی تێكده چێ���ت، ب���ه و دوانه ش

ئاینده ی مسۆگه ر ده كرێت.ئاوێنه : كه واته رازین له هه ڵوێسته كانی

یه كێتی ؟سه عید پشده ری : به ڵێ ، من پێموایه ئه م قۆناغه ی ئێستا به ئاسانی دروست هاوخه بات هاوش���ان و یه كێتی نه بوه ، له گه ڵ پارتی و هه مو هێزه شۆڕگێڕه كانی تر خه باتێكی زۆر كراوه تاوه كو ئه مڕۆ به دیهاتوه ، له به ر ئه وه به ئاسانی ئه مڕۆ

راده ستی قه ده ر ناكرێت.ئاوێن���ه : گله ی���ی ئه وه ت���ان هه بوه

له هێزه كان���ی پۆلی���س و ئاس���ایش كه ره نگ���ه وه ك پێویس���ت نه یانتوانیبێت پاراستنی كه سه رش���انیان كاره كانی باره گاكانی ئێوه بوه جێبه جێ بكه ن، هه ندێك جاریش ده تانوت كه به ش���ێك له و هێزانه گۆڕانن، ئایا ئه م گله ییه تان

گه یاندۆته یه كێتی ؟ئێم���ه پش���ده ری : س���ه عید ج���ۆره ، ب���ه دو هه ڵس���ه ندگاندنمان ش���وێنانه ی ئ���ه و ب���ۆ جۆرێكی���ان ك���ه به داخ���ه وه ئ���اژاوه ی گ���ه وره ی ش���ه هیدبوه ، خه ڵك لێكه وتۆت���ه وه و باره گاكان���ی ئێم���ه س���وتا پێمانوایه پۆلیس و ئاس���ایش و داموده زگاكان���ی ئه وه ی په یوه ندیداره به وه وه به داخه وه نه یانتوانی وه ك پێویست رۆڵی خۆیان ببینن، ته نانه ت باره گای ئێمه به چۆڵی ته س���لیمی ئ���ه وان ك���را نه یانتوان���ی ته فس���یرێكی چ بیپارێزن، به چۆڵیش بۆبكه ی���ن؟ هه رچی بێ���ت گرنگ نیه ، گرنگ ئه وه یه ئ���ه وه ئه نجامه كه یه تی ، ب���ه اڵم له ناو ش���اری س���لێمانی واتا به سوپاسێكی به پێچه وانه وه و سه نته ر زۆره وه ماندو بون، هه ڵوێستی به رزی

دام���ه زراوه ئه منیه كان و هه مو ئه وانه ی ئه و ئه ركه یان له سه ر شان بو رۆڵێكی زۆر باش���یان بینی و شه ونخونیان كرد به راستی ئێمه هه ستمان به ماندو بون و

به رپرسیارێتی گه وره ی ئه وان كرد.ئاوێنه : پێش���تر باست له وه كرد كه پارتی ته قه ی نه كردوه له خۆپیشانده ران، به اڵم ئێس���تاش له قس���ه كانتا ده ڵێین خه ڵك شه هید بوه ، كێ ئه م خه ڵكه ی

شه هید كردوه ؟س���ه عید پش���ده ری : كادری ئێم���ه ش���ه هید بوه له ناو باره گامانداو قابیله ئێم���ه ش���ه هیدی بكه ی���ن؟! پاش���ان س���یناریۆیه ك دروس���تبوه جارێ من باس���ی ناكه م چونكه دوات���ر به به ڵگه نیش���انی خه ڵكی كوردستانی ده ده ین، كه چۆن ئیس���تیغاللی ئ���ه و بابه تانه ده كرێت و چ���ۆن ده یانه وێت ئاژاوه كان گه وره تر بكه ن، به دڵنیایه وه پێتانده ڵێم كه له باره گای پارتیه وه ته قه روبه ڕوی

خۆپیشانده ران نه كراوه .ئاوێن���ه : به رنامه ت���ان هه ی���ه ب���ۆ

گه ڕانه وه ی باره گاكانتان بۆ شوێنه كانی خۆیان؟

سه عید پشده ری : چاودێری قۆناغه كه ده كه ین.

ئاوێن���ه : ئای���ا ئێس���تا دڵنی���ان له ئارامبونه وه ی دۆخه كه ؟

س���ه عید پش���ده ری : ره نگ���ه ئێمه سیاس���ه ت و به رنامه ی خۆمان هه بێت،

بابزانین چۆن ده بێت.دڵنی���ا ج���ارێ كه وات���ه ئاوێن���ه :

نه بونه ته وه ؟پرس���ه كه پش���ده ری : س���ه عید ی���ان به دڵنیاب���ون هه رپه یوه ن���دی دڵنیانه بون���ه وه نیه ، ره نگ���ه ئێمه بۆ قۆناغی ئێستاو داهاتو بیركردنه وه یه كی

ترمان هه بێت.ئاوێنه : گه شبینیت به ئاسایی بونه وه ی

په یوه ندی نێوان پارتی و گۆڕان؟چیرۆك���ی پش���ده ری : س���ه عید زۆرن، چیرۆكی له دنیا ناخۆش���یه كان شه ڕو ناته باییه كانیش زۆربون، ئه نجامی ئه رێن���ی و ئه نجام���ی مژده به خش���یش زۆر ب���ون، هی���چ ش���ه ڕێك به ش���ه ڕ كۆتایی نه هاتوه ، هیچ ناخۆش���یه كیش

به ناخۆش���ی كۆتایی نه هاتوه ، بۆیه من پێم وایه ئه م قۆناغ���ه ش تێده په ڕێت. جگه ل���ه وه ش پارتی حیزبێكی لۆكاڵی نیه له چوارچێوه ی شارێكدا بیربكاته وه ، وه كو بزوتنه وی گۆڕان، پارتی حیزبێكی

نه ته وه ییه .ئاوێنه : بۆچی پێتانوایه گۆڕان ته نها

له چوارچێوه ی شارێكدا بیرده كاته وه ؟س���ه عید پش���ده ری : بیركردنه وه ی ، سیاسه تی ، تێڕوانینی ، هه ڵوێسته كانی ، هه م���وی ده كرێت م���رۆڤ بیخاته ئه و خانه ی���ه وه ، ئه گه ر پێویس���تیش بێت له داهات���ودا م���ن ده توان���م به به ڵگه ی

زانستی بیسه لمێنم نه ك هه ر به قسه .ئاوێن���ه : مه به س���ته كه ت ئه وه یه كه گ���ۆڕان ئه وه ی ده توانێت له س���لێمانی بی���كات ناتوانێ���ت له هه ولێ���رو دهۆك

بیكات؟س���ه عید پش���ده ری : له به رئ���ه وه ی حیزبێكی لۆكاڵیه ، لۆكاڵی س���لێمانیه و ته واو، سیاسه ت و باكگراوندو پاشخانی

مه عریفی .

ئاوێنه : به اڵم ئای���ا ئه مه په یوه ندی به بااڵده س���تی پارتیه وه نیه له هه ولێر و

دهۆك؟س���ه عید پش���ده ری : نه خێر خۆیان ه���ه ر ئه وه نده یان پێده كرێ���ت، هێزی ئه وان، خیتابی ئه وان، هه ر ئه وه نده یان ئ���ه وان هه موش���تێكی پێده كرێ���ت، ه���ه ر له س���لێمانیدا پێی���ان ده كرێت، له س���لێمانیش بۆ هه مو سلێمانی نا بۆ به شێكی سلێمانی ، با له قه باره ی خۆیان زیاتر نیش���انیان نه ده ین، قه باره كه یان

دیاره .ئاوێنه : ه���ۆكاری ئه م قس���انه هی ئ���ه وه نییه كه ئێس���تا پارتی و گۆڕان

له دۆخێكی پڕ كێشه دان؟سه عید پشده ری : خۆی له دۆستایه تیدا ئ���ه و الپه ڕان���ه هه ڵده درێنه وه كه متر كه ئ���ه و هه قیقه ته نه رێنیانه نیش���ان بدات ك���ه په یوه ن���دی به تایبه تمه ندی الیه نه ك���ه ی به رامبه رته وه هه یه ، به اڵم كاتێك دۆستایه تی تێكده چێت و جۆرێك له هێ���رش ده س���تپێده كات، به تایبه ت له الیه نی به رامبه ره وه هێرش���ی ناڕه وا بكرێ���ت، تۆ ناچاری���ت هه قیقه ته كانی

ئه وان بخه یه ته ڕو.ئاوێنه : له گه ڵ ئ���ه و ناڕه زایه تیانه ی كه هاواڵتیان هه یانه له به رامبه ر پارتی ، ب���ه اڵم كادره كان���ی پارتی خۆش���یان ناڕازی���ن، تاچه ند ئاگات���ان له ناڕه زایی

كادره كانی خواره وه تان هه یه ؟سه عید پش���ده ری : بۆ پرسیاره كه به و شێوه یه ده كه ن؟ بۆ خۆتان ده كه ن كه ی هاواڵتیان هاواڵتیان؟ به نوێنه ری گله یی���ان له پارتی هه ی���ه ؟ كۆمه ڵێكی گۆڕان���ن گله یی���ان له پارت���ی هه ی���ه ، هاواڵتی���ان گله یی���ان له حكومه ت و بێ موچه ی���ی و له ژیانی س���ه ختی خۆیان هه ی���ه . كادری پارتی���ش حاڵی وه كو حاڵی هه م���و فه رمانبه ران���ی هه رێمی

كوردستانه .ئێستای له هه ڵبژاردنی ئاوێنه : چۆن توركی���ا ده ڕوانن و بردن���ه وه ی هه ده په

دڵخۆشتان ده كات؟س���ه عید پش���ده ری : وه كو پێش���تر باس���مانكرد پارتی حیزبێك���ه خه می نه ت���ه وه خه م���ی پارتی���ه ، له هه م���و پارچه كانی كوردستان به رده وام پارتی هه وڵیداوه و هه وڵده دات، خه ونی پارتی ئه وه یه كه كورد بگات به كه ناری ئارام، له هه ر یه كێك له و پارچانه ی كوردستان، ئێم���ه له راب���ردو ئه زمونێك���ی زۆرمان هه بوه و ده رس���ێكی باشمان وه رگرت، كه به ش���ه ڕو كوش���تار ئێم���ه كه متر ده گه ینه ده ستكه وته كانمان، به تایبه ت حكومڕان سیس���ته می ك���ه له كاتێك كه بوارێكی هێش���تبێته وه بۆ دیالۆگ بۆ لێكتێگه یش���تن، ئێمه له گه ڵ هه مو خواستێكی ره وای خه ڵكی كوردستانین

له هه ر شوێنێكی كوردستان بێت.دڵخۆش���ن كه وات���ه ئاوێن���ه :

به سه ركه وتنه كانی هه ده په ؟س���ه عید پش���ده ری : به دڵنیای���ه وه ئێمه دڵخۆشین به س���ه ركه وتنی كورد له ه���ه ر ش���وێنێك بێت، ب���ه اڵم ئێمه دڵخۆشیشین به وه ی پرۆسه ی ئاشتی و چاره سه ری به سود وه رگرتن به و كه شه دیموكراس���یه ی كه ل���ه وێ هه یه زیاتر گه ش���ه ی پێبدرێ���ت، كار بكرێ���ت بۆ گه وره تر ده ستكه وتی ئه نجام و ئه وه ی

به رجه سته بكرێت.ئاوێن���ه : ب���ه و پێی���ه ی ك���ه پارتی په یوه ندیه ك���ی باش���ی هه ی���ه له گه ڵ بردنه وه ی له توركیا، حیزبی حكومڕان

ئاكه په شتان به الوه گرنگ نیه ؟سه عید پشده ری : پارتی په یوه ندیه كی باش���ی له گه ڵ هه مو واڵتانی دراوس���ێ هه یه ، په یوه ندیه كی باشی له گه ڵ هه مو واڵتانی عه ره بی هه ی���ه ، په یوه ندیه كی باش���ی له گه ڵ زۆربه ی واڵت���ان هه یه له سه ر ئاس���تی نێو ده وڵه تی ، بۆیه با په یوه ندیه كانی پارتی كورت نه كه ینه وه ، با بچوكی نه كه ین���ه وه ، به پێچه وانه وه هه مو پێكهاته كانی توركیا چه ند بتوانن یه كتر قبوڵ بكه ن و باشتر له مافی یه كتر تێبگه ن پێم���ان وایه ئه وه نده ئاینده ی

توركیا به هێزتر ده بێت.

به رپرسی لقی چواری پارتی له سلێمانی : له هه ڵوێستی یه كێتی رازینگۆڕان خۆپیشاندانی له هه ولێر و دهۆك پێناكرێت

برایانی یه كێتی به ئاشكرا

هه ڵوێسته كانی خۆیان راگه یاندوه

یه كه م شت له حكومه ت

نه كشانه وه ، دوه م خواستی ئه وان

ئه وه یه به جۆرێك له جۆره كان

چاره سه ری ئه و گرفتانه بكرێت

گۆڕان هه ر ئه وه نده یان پێده كرێت، هێزی ئه وان، خیتابی ئه وان، هه موشتێكی ئه وان هه ر له سلێمانیدایه

له هیچ باره گایه كی پارتیه وه ته قه

له خۆپیشانده ران نه كراوه

سه عید سه لیم پشده ری

هەنوکە(501( سێشه ممه 42015/11/3

ئا: بنار هیدایه ت

ئاسۆ مه حمود باژێڕوانی بزوتنه وه ی گۆڕان له سلێمانی له م گفتوگۆیه ی

ئاوێنه دا ده ڵێت "له ئێستادا ئیداره دانی گۆڕان زۆر به باشی ده درێت به پێچه وانه ی ئه وانه ی بانگه شه ی ئه وه یان ده كرد كه به رۆیشتنی نه وشیروان، گۆڕان

هه ڵده وه شێته وه ".

ئاوێنه : دواین گۆڕانكارییه كان له الی بزوتنه وه ی گۆڕان چییه ؟

ئاسۆ مه حمود: دواین گۆڕانكارییه كانی بزوتنه وه ی گ���ۆڕان ئه وه یه چاوه ڕوانی هه ڵوێستی پارتی دیموكراتی كوردستان ده كه ین، كه له ماوه ی پێش���ودا پارتی كۆمه ڵێ���ك هه نگاوی به پێش���ێلكاری و یاس���ایی و ش���ه رعی ناوه ، بزانین ئه و هه نگاوانه ی تا كوێ ده ڕوات، ئه وه ش له پارتی نیه هه ڵوێست چاوه ڕێكردنی به ڵكو چاوه ڕێكردن���ه له و هه نگاوانه ی

كه ده ستیپێكردوه و چیتر ده كات.ئاوێنه : پارتی س���ور بوه له س���ه ر ده ركردنی گۆڕان، ئێوه پالنتان چییه

بۆ ئایینده ؟ئاسۆ مه حمود: وه ك پالن نا، به ڵكو ده ڵێین پارتی دیموكراتی كوردس���تان ناتوانێ���ت هه تاوه كو س���ه ر به و جۆره كار ب���كات، پارتی ره نگه به رژه وه ندی پارتی دروس���تكردبێت، نێوده وڵه تی ئه م واڵت���ه ی كردوه ته ش���وێنێك بۆ به رژه وه ندی هه ندێ���ك واڵت، ئه گه رنا نه یتوانی���وه به رژه وه ندی بۆ هاواڵتیان دروس���ت ب���كات، به رژه وه ن���دی ب���ۆ كورس���ییه كه ی خۆی دروس���تكردوه ،

به اڵم ئه م���ه هه تاوه كو س���ه ر نابێت، بارودۆخێك له م ناوچه یه ده گوزه رێت، ره نگه ئه و واڵتانه ی باس له دیموكراتی ده كه ن، له م كات���ه دا چاویان بنوقێنن له پارت���ی، به اڵم له قۆناغ���ی داهاتودا ئه م���ه بۆ پارتی ناچێته س���ه ر، به اڵم ئ���ه م هه اڵن���ه ی بنه ماڵه ی به داخه وه بارزان���ی و پارتی ده یكه ن، له پێش���دا میلله ت باجه كه ی ده دات، ش���ه قامیش چاوه ڕێی هه نگاوه كانی پارتییه ، رۆژانه ئێم���ه په یوه ندییم���ان هه ی���ه له گه ڵ هاواڵتیان كۆنتڕۆڵكردنی هاواڵتی���ان، په رچه كرداره ی ئ���ه و ره نگه نه بوایه ، به رامب���ه ر به پارتی هه بوایه زۆر خراپ

بشكایه ته وه .ئاوێنه : بۆ گۆڕان ته نها جوگرافیای چ���ڕ له س���لێمانی سیاس���یی كاری كردۆته وه ، بۆ ناچن له هه ولێرو بادینان

خۆپیشاندان بكه ن؟ده ڵێ���ت ك���ێ مه حم���ود: ئاس���ۆ ته نه���ا كاركردنی ئێم���ه و جوگرافیای له س���لێمانیه ؟ ته نه���ا سیاس���ییمان بزوتنه وه ی گ���ۆڕان هه ڵگری په یامێك ب���وه ، ئێس���تا له زۆرب���ه ی مه كۆكانی گۆڕاندا نه ماوه ، زۆربه ی ماڵه كان، به و مااڵنه ی كه پارت���ی و یه كێتین په یامی بزوتنه وه ی گۆڕانی تێدایه ، بزوتنه وه ی گۆڕان له قۆناغێكدایه ره نگه پێویستی به زۆر شت نه مابێت، ئێمه مه سجه كه مان به رونی و ئاشكرا رۆیشتوه ، هیچ ماڵێك نیه له كوردستاندا یه كێك له ئه ندامانی نه بێت، گ���ۆڕان بزوتنه وه ی ماڵه كه ی پله به ن���دی و ئێم���ه الی گۆڕانب���ون وابه س���ته یی حزبی نی���ه ، مه بده ئێكه هه ركه س له ماڵه ك���ه ی خۆیدا به رگری لێ���ده كات، ئه وه ش رون���ه كه هه ولێر داگیرك���راوه ، پێش���تریش وتومان���ه و ئێس���تاش ده یڵێمه وه كه چۆن له 31ی ئابدا هه ولێر داگیركرا، به هه مان شێوه

له الیه ن پارتییه وه داگیركراوه ته وه .ئاوێن���ه : بۆچی په یوه ن���دی ئێوه و

پارتی گه یشت به م ئاسته ؟له الی رێكه وت���ن مه حمود: ئاس���ۆ بریتییه له نایاس���ایی، بریتییه پارتی

ناشه رعی، سه رۆكێكی له هێشتنه وه ی رێكه وتن الی پارت���ی بریتییه له وه ی هێزی به رامبه ر ببێته ده س���ته مۆیان، ئ���ه وه الی گ���ۆڕان ره تكراوه ت���ه وه ، ره نگه پارتی به هه ڵه تێگه یش���تبێت، ئه وكات���ه وایزانیوه كه گۆڕان ده چێته ناو حكومه ته وه ، ده بێت به ش���ه ریكی گه نده ڵییه كان���ی، بۆیه ته نگه تاو بوه ، گۆڕان ده ستیبردوه بۆ هه ندێك مه له فی

گرنگ كه پارتی ناتوانێت له ئاس���تیدا بێده نگبێ���ت، ئه ویش په یوه ندی هه یه به بودجه ی ئه م واڵته وه ، په یوه ندی هه یه به بردنی قوتی هاواڵتیانه وه ، په یوه ندی به فرۆش���تنی نه وت هه یه به نایاسایی و پاره ك���ه ی، په یوه ن���دی هه یه بردنی هه رێمه وه س���ه رۆكی به كورسییه كه ی كه ده یه وێت شانشینێك له كوردستان

دروس���تبكات كه هاواڵت���ی پله دو و سێ و چواری تێدابێت، ئێمه هه نگاوی هاواڵتی ده س���تپێكردوه یه كه مم���ان له پش���تمانه ، هه روه ها به ش���ێكی زۆر له وانه ی الیه نگری پارتین پش���تیوانی له گۆڕان ده كه ن، ب���ه وه نابێت پارتی به هه ڕه شه و نانبڕین و فڕاندنی خه ڵك و به لێدان و داپڵۆس���ین و به بونی ده زگای هاواڵتیان، به كوش���تنی داپڵۆسێنه ر، به شه هیدكردنی كه سانی تر تا ئه مكاته ئه مه هێش���تۆته وه ، هه یمه نه ی خۆی هاوشێوه ی رژێمه كه ی سه دام حسێنه ، ك���ه له كاتێك���دا خه ڵك راپ���ه ڕی ئه م

ده زگایانه فریای پارتی ناكه وێت.ئاوێنه : له سه ر گۆڕه پانی سیاسییدا له ئێس���تادا گۆڕان هاوپه یمانی كێیه و

كێ هاوپه یمانێتی؟ئاسۆ مه حمود: خه ڵك واتێگه یشتوه و پارت���ی ئ���ه وه ی ده وێ���ت بڵێ���ت من ته نه���ا ناكۆكی���م له گ���ه ڵ بزوتنه وه ی گۆڕان هه یه ، به اڵم له ڕاس���تیدا پارتی هه مو له گه ڵ كوردس���تان دیموكراتی شتێكدا ناكۆكه ، له گه ڵ هاونیشتیمان و ناكۆكه ، دیموكراتی سیس���ته مه كانی له گ���ه ڵ بونی یاس���او داموده زگاكانی ده وڵه تداری ناكۆكه ، ئه م حزبه له گه ڵ

كوردس���تان دیكه ی حزبه كانی هه مو ناكۆك���ی هه ی���ه ، بزوتن���ه وه ی گۆڕان به اڵم نی���ه ، هاوپه یمانیه تێكی هی���چ له گه ڵ هه ر س���ێ حزبه كه ) یه كێتی و یه كگرت���و و كۆم���ه ڵ( ئه مان���ه ش بۆ خۆی���ان بڕوایان ب���ه و بیركردنه وه یه ی پارت���ی دیموكراتی كوردس���تان نیه ، ئێمه هاوپه یمانێتیمان دروستنه كردوه ، ئێمه پله به ندییه كمان دروستكردوه كه هه ریه كێك له م حزبانه خۆیان بڕوایان به وه هه یه ك���ه داواكارییه كانی پارتی

ره تبكاته وه .ئاوێن���ه : په رله مانتارێك���ی گ���ۆڕان رایگه یاند كه پێویس���ته فراكس���یۆنی یه كێتی و گۆڕان یه كبگرن، هه ڵوێستتان

چییه له وباره یه وه ؟ئاس���ۆ مه حم���ود: ئ���ه وه یه كێ���ك له ئه گه ره كانه ، ئه گه ر ئه م دۆخه درێژه بكێش���ێت، ره نگه ئ���ه و ریزبه ندییه ی كه له نێ���وان هه ر چ���وار حزبه كه دایه

بگوازرێته وه بۆ هاوپه یمانێتی.ئاوێن���ه : یه كگرتو تاڕاده یه ك نه رمی نواندوه ، یه كێتی كۆبونه وه ی به رده وامی هه یه له گه ڵ پارتی، ناترس���ن به ته نها

بمێننه وه ؟

ئاسۆ مه حمود: گۆڕان هه رگیز به ته نها نامێنێته وه ، چونكه به شێكی گه وره ی بیركردنه وه یه ی ئ���ه و ج���ۆره خه ڵك ره تیده كات���ه وه ، ده ی���كات پارت���ی بزوتنه وه ی گۆڕان هه میشه له به رئه وه له گه ڵدای���ه ، زۆری جه ماوه رێك���ی ه���ه ر هێزێك له م به ره ی���ه بمێنێته وه جه م���اوه ری خ���ۆی له گه ڵدایه ، هه مو ئه گ���ه ره كان له به رده م���ی بزوتنه وه ی گۆڕان كراوه یه ، هه تا پارتی ده س���ت بۆ شتی خراپ به رێت و ئێمه هێزێكین هیچمان نیه لێی بترس���ین و له ده ستی بده ی���ن، ن���ه كۆمپانیام���ان هه یه ، نه پاره مان هه یه له بان���ك، نه گه نده ڵی مه له فی ش���اراوه مان هه یه ، له به رئه وه ب���كات ناتوانێت پارت���ی هه رچییه ك ده ره قه تی ئێمه بێت، چونكه هیچمان

نیه تاپارتی لێمان بسه نێته وه .ئاوێن���ه : چون���ه ده ره وه ی واڵت���ی كاته دا ل���ه م مس���ته فا نه وش���یروان تاچه ن���د كاریگه ری نه رێن���ی كردۆته سه ر بزوتنه وه كه ، تاچه ند له ئیداره ی

ئێستای گۆڕان رازین؟ئاس���ۆ مه حمود: ئه وه ی تائێس���تا هه یه له ئیداره دانی بزوتنه وه كه رازین، بێگوم���ان دیارنه مان���ی نه وش���یروان

مسته فا نه ك كاریگه ری كردبێته سه ر بزوتنه وه كه ، به ڵكو كاریگه ری كردۆته س���ه ر هه رێم���ی كوردس���تان، پارتی ئه و هێرش���ه ناڕه واو ناش���رینانه ی كه ل���ه ده زگا راگه یاندنه كانییه وه ده یكاته س���ه ر رێكخه ری گش���تی بزوتنه وه ی ئ���ه وه ی ب���ۆ نیش���انه یه كه گ���ۆڕان نه وشیروان مس���ته فا چه ند كاریگه ری هه بوه له وه ستاندنی ئه و شه مه نده فه ره دیكتاتۆرییه ی كه پارتی خس���تویه تیه سه ر سكه ، بێگومان بۆ ناو بزوتنه وه ی گ���ۆڕان كاریگه ری هه یه ، له ئێس���تادا ئیداره دانی گۆڕان زۆر به باشی ده درێت بانگه ش���ه ی ئه وانه ی به پێچه وان���ه ی ئه وه ی���ان ده ك���رد ك���ه به ڕۆیش���تنی

نه وشیروان گۆڕان هه ڵده وه شێته وه .مسته فا نه وش���یروان به بێ ئاوێنه : بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان ده توانێ���ت به م

به هێزییه ی ئێستای بمێنێته وه ؟نه وشیروان مسته فا ئاسۆ مه حمود: مێژویه ك���ه ته نها بۆ بزوتنه وه ی گۆڕان سامانێك نیه ، نوس���ه رو مێژوناسێكی گه وره ی���ه ، نه مانی ده بێت���ه لێدانێكی به هێ���ز ب���ۆ هه موم���ان، له بارزان���ی بپرس���ن بۆ هه مو كاتێك بانگهێشتی نه وش���یروان مس���ته فای ك���ردوه بۆ پیرم���ام، ته نها بۆ گ���ۆڕان گرنگ نیه به ڵكو بۆ هه رێمی كوردس���تان گرنگی خۆی هه یه ، له به رئه وه ی له به ش���ێكی ئه و هاوكێش���انه دا بوه كه ئێستا بۆته

به شێك له مێژو.نه وش���یروان ده ڵێت پارتی ئاوێنه : مس���ته فا پالن داده نێت ب���ۆ ئاژاوه ی ناوخۆو دواتر سه فه ری واڵت ده كات؟

ئاس���ۆ مه حمود: له ماوه ی ش���ه ش ساڵی پێش���و بۆ به درۆخسته وه ی ئه و مسته فا نه وش���یروان پارتی قسانه ی هی���چ س���ه ردانێكی ده ره وه ی نه كرد، ئه مجاره ش كه س���ه فه ری كردوه هیچ خۆپیش���اندانێك نه ب���وه ، رۆیش���تنی ئه مج���اره ش ب���ۆ بزوتن���ه وه ی گۆڕان ئاس���اییه و ئه زمونێكی گه وره ده بێت،

ئه گه ر بزوتنه وه ی گ���ۆڕان ئه م دۆخه به بێ رێكخه ری گشتی گۆڕان تێپه ڕێنێت ئه وا بێگومان به نه مانی ئه ویش درێژه به كاره كان���ی خ���ۆی ده دات، ئه مه ش تاقیكردنه وه یه ك���ی گه وره یه بۆ ئێمه ، گرنگ نی���ه به المان���ه وه پارتی چۆن

ته ماشای ده كات.ئاوێن���ه : نه وش���یروان مس���ته فا بۆ چاره سه ری نه خۆش���ی چۆته ده ره وه

ی���ان بۆ تاقیكردن���ه وه ی گۆڕانه به بێ خۆی؟

ئاس���ۆ مه حمود: ناتوانم وه اڵمی ئه و پرسیاره بده مه وه ، ده توانن له رێكخه ری

گشتی بپرسن.ئاوێن���ه : له ناو جڤاتی نیش���تیمانی گۆڕان دو ئاڕاس���ته هه یه ، به ش���ێك ده ڵێن له ن���او حكومه ت ده مێنینه وه و به ش���ێكیان ده ڵێن ب���ا له په رله مانیش

بكشێینه وه ، ئایا وایه ؟ئاس���ۆ مه حمود: ئه و قسانه هه موی راگه یاندنه كان باڵویده كه نه وه و راس���ت نی���ه ، به دڵنیایی���ه وه له ن���او جڤاتدا به یه ك بڕیار هاتوینه ته ده ره وه ، كۆی بزوتنه وه ی گۆڕان سوره له سه ر ئه وه ی پالنی كوردس���تان دیموكراتی پارتی ئه وه ی هه یه كوردستان بكاته زیندانێكی گه وره ، له ئێستادا ئه و زیندانه هه ولێرو دهۆكی گرتۆته وه ، به اڵم ده یه وێت هه مو كوردستان بگرێته وه ، ئێمه ش به ره و ئه و روی وه ستاوینه ته وه و ده مانه وێت تێكی ده س���تیپێكردوه داگیركارییه ی

بشكێنین.ئاوێن���ه : ل���ه دوای كێش���ه كان هیچ

په یوه ندیه كتان له گه ڵ پارتی ماوه ؟ئاس���ۆ مه حمود: پارتی به ره س���می ئه وه ی راگه یاندوه هیچ نێوه ندگیرییه ك ئاماده نین له به رئ���ه وه قبوڵن���اكات، هیچ قس���ه یه ك له س���ه ر ئه وه بكه ین، له به رئ���ه وه ی پارتی خ���ۆی كوده تای ئاژاوه گێڕی كردوه ، خۆی س���ه ربازی كوردس���تانی هه رێمی ئه نجام���داوه ، به رپرسیش���ه قه یرانه وه و خس���تۆته له وه ی له داهاتو روده دات، به ره س���می پارتی دیموكراتی كوردستان ده خه ینه ژێر به رپرسیارێتی مێژوییه وه كه هه ر ش���تێك له داهاتودا روی���دا به تایبه ت خه تای مه س���عود بارزانییه ، چۆن ئه م دۆخه ی دروستكردوه ده بێت هه رخۆی

چاره سه ری بكات.ئاوێن���ه : ئه گ���ه ری گفتوگ���ۆ هه یه له نێوان پارتی و گۆڕان دروستبێته وه ؟

ئاس���ۆ مه حمود: ئه وه ی له ئێس���تا هه یه به م شێوه ی ئێستا بڕوات نه خێر، ئه گه ریش پارتی هه مو ئه وپێشێلكارییه یاس���اییانه ی كردویه ت���ی و كاریگه ری كوده ت���ا س���ه ربازییه كه بس���ڕێته وه ، دۆخه ك���ه بگه ڕێنێته وه بۆ خوار )12-

10(، ئ���ه وا ره نگه قس���ه یه ك بكرێت چۆن دانیشتن و گفتوگۆ بكرێت، به اڵم ده بێ���ت پارتی دڵنیابێ���ت له وه ی ئه و فشارانه ی كه كردویه تی و كه ده یكات هیچ له گۆڕان ناگۆڕێت، گۆڕان هێزێك نی���ه له ژێ���ر فش���اردا مه بده ئی خۆی له ده ستدات، به اڵم ده بێت پارتی خۆی ئام���اده بكات بۆ ئه و رۆژه ی چاوه رێی

ناكات.ئاوێن���ه : گ���ۆڕان نێوه ندگیرییه كه ی

ئه یاد عه الوی قبوڵ ده كات؟هی���چ مه حم���ود: ئاس���ۆ ره تنه كردۆته وه ، نێوه ندگیرییه كم���ان وه ره قه كه ی ئێمه دیاره ، ناكۆكی نێوان چوار ك���وردی و كۆمه ڵگای پارت���ی و الیه نه ك���ه له نێوان ره ش و س���پیدایه ، نێوه ندگی���ری له نێوان ئه مانه ناكرێت، دابه ش���بوین، س���پی ره ش و له نێوان كه س نه ماوه به خۆڵه مێشی له نێواندا، هیچ كه س���ێك له گه ڵ ئه وه نیه پارتی هه ڵبوه شێنێته وه و په رله مان ده یكات،

دروستبكات، هامڵتن دێگه ڵه و رێگای كوده ت���ای س���ه ربازی ب���كات، له ناو پارتیش���دا ئه وه ی كه ده یكات به ڕونی بنه ماڵ���ه ی بارزانیی���ه ، چونكه پارتی ئیداره یی���ه و دو دژی له س���ه ره وه له خ���واره وه ش نیه ت���ی دوئیداره ی���ی هه یه ، چونكه ئه و شه پۆله ناڕه زاییه ی نایه وێت هه ڵیكردوه له س���لێمانییه وه

بگاته مێرگه سورو بارزان.

ئاسۆ مه حمود باژێڕوانی بزوتنه وه ی گۆڕان له سلێمانی :چونه ده ره وه ی نه وشیروان مسته فا نه ك كاریگه ری هه ر له سه ر

بزوتنه وه كه ، به ڵكو كاریگه ری كردۆته سه ر كۆی هه رێمی كوردستان

سه ركه وتنی ئاكه په ئیسالمیه كانی كوردستانی

خۆشحاڵ كردیه كگرتوی ئیسالمی :

پیرۆزه ئه ردۆغان

ئا: كارزان تاریق

الیه نه ئیسالمیه كان دڵخۆشن به بردنه وه ی ئاكه په ، هاوكات

سه ركه وتنی هه ده په شیان به الوه گرنگه ، به هیوان هه ردوالیان

پێكه وه پرۆسه ی ئاشتی له توركیا پێشخه ن.

محه مه د ئه حم���ه د، یاریده ده ری یه كگرتوی گش���تی ئه مین���داری راگه یاند به ئاوێن���ه ی ئیس���المی ك���ه پیرۆزبای���ی له س���ه ركه وتنی به و ده كه ن و خۆش���حاڵن ئاكه په هێناوه . به ده س���تیان ئه نجامه ی ئه و وتی "به وه ش خۆشحاڵین كه هه ڵبژاردنیان به ربه ستی هه ده په

تێپه ڕاندوه ".پێش���و "هه ڵبژاردنی وتیش���ی دانیش���ن و هه ردوالیه ن هه وڵماندا هه وڵه كه مان ب���ه اڵم رێكك���ه ون،

سه ری نه گرت". یاریده ده ری ئه مینداری گشتی پێشیوایه ، ئیس���المی یه كگرتوی "ئه گه ر هه ده پ���ه تۆزێك مرونه ت كێش���ه هه ندێ���ك دروس���تبكاو تێپه ڕێن���ێ ئه وا ره نگ���ه بتوانێت نوێنه رایه تێكی باش���ی مه سه له ی

نه ته وه كه ی بكا له په رله مان". بۆ به هه وڵه كانیشیان سه باره ت نێوانگری نێوان ئاكه په و هه ده په ، ئ���ه و وتی "ئێمه به رده وام ده بین و ه���ه وڵ ده ه ین ئ���ه وه ش به واجب

ده زانین".ده وروبه ر "سه قامگیری وتیشی ب���ۆ ئێم���ه زۆر گرنگ���ه ، چونكه هه بونی ئاژاوه له واڵتانی ده وروبه ر بۆ ئێمه باش نیه ، وه ك یه كگرتوش خه ڵكی له سه ركه وتنی پیرۆزبایی توركی���ا ده كه ین ك���ه نمونه یه كی

باشی دیموكراسین".رێبوار حه مه د، الی خۆشیه وه ، وته بێژی كۆمه ڵی ئیسالمی ئه وه ی خسته ڕو سه ركه وتنی هه ده په كه به ربه س���تی 10%ی تێپه ڕاندو هه م ئه وه ش كه ئاكپارتی توانی زۆرینه خۆش���حاڵی بهێنێت، به ده س���ت ك���ردون. ئه و وت���ی "هیودادارین ئه مه ببێته ه���ۆی ئه وه ی ئاكه په پرۆس���ه ی ب���ه ره و هه نگاوێ���ك بنێ���ت و هه ده پیش چاره س���ه ری به شێوه یه ك له گه ڵ ئه م بارودۆخه نوێیه مامه ڵه ب���كات كه خزمه ت

بێت به پرۆسه ی ئاشتی ".بزوتنه وه ی ئیس���المیش ده ڵێن، پێش���تریش پێش���بینیمان ده كرد زیاتر ده كات، ده نگه كانی ئاكه په چونكه خه ڵكی توركیا سروشتیان وایه زیات���ر حه زی���ان به ئارامی و قه اڵدزه ی���ی ، ش���وان ئاش���تیه ، سیاس���ی مه كته ب���ی ئه ندام���ی بزوتنه وه ی ئیسالمی وتی "خه ڵكی پێشتر بۆیه ده نگیان دا به هه ده په كه له رێگه ی حكومه ته وه خزمه ت به گ���ه الن به تایبه تی ك���ورده كان بكه ن، به اڵم له ب���ری ئه وه ی ئه و دروشمانه به جێبهێنن، به كوشتنی پۆلیس و جه ندرمه ی توركی وایكرد

ده نگیان كه مبكاته وه ".وتیش���ی "ئومێدده كه م ئاكه په و هه ده په یه كبگ���رن و له حكومه ت و به یه كه وه ب���ن، هیوادارین ئاكه په به و ده نگه هێناویانه مه غرور نه بن و ئاش���تی زیاتر له توركیا به رقه رار بێ���ت، چونكه ئه وان سیاس���ه تی كراوه یان هه ی���ه و له الیه نه كانی تر

جیاوازن الی ئێمه ".

پارتی له سه ره وه دژی دو ئیداره ییه و

له خواره وه ش نیه تی دوئیداره یی

هه یه

هه ر شتێك له داهاتودا رویدا به تایبه ت خه تای

مه سعود بارزانییه ، چۆن ئه م دۆخه ی

دروستكردوه ده بێت هه رخۆی چاره سه ری بكات

هیچ نێوه ندگیرییه كمان ره تنه كردۆته وه

ده بێت پارتی خۆی ئاماده بكات بۆ ئه و رۆژه ی چاوه ڕێی ناكات

پارتی به ڕه سمی ئه وه ی راگه یاندوه هیچ نێوه ندگیرییه ك قبوڵناكات

ئاسۆ مه حمود

7 (501( سێشه ممه 2015/11/3 عێراق

ئه گه ر له لیستی 100 بیناسازه گه وره كه ی جیهان بڕوانیت، ته نها ناوی ژنێكی تێدایه

كه ئه ویش عێراقیه و "زه ها حه دید"ه .

ش���ه ممه ی رابردو، جه ژنی له دایكبونی یه كێ���ك له ده س���تڕه نگیترین دیزاین���ه رو بیناس���ازه ناوداره كانی جیه���ان بو، كه ئه وی���ش "زه ه���ا حه دی���د"ی ته مه ن 65

ساڵه .ئ���ه و ژنه ی ك���ه به پێی گۆڤ���اری تایم یه كێك���ه ل���ه 100 كه س���ایه تییه ه���ه ره به هێزه ك���ه ی جیه���ان و به پێ���ی گۆڤاری فۆربسی ئه مه ریكیش یه كێكه له 100 ژنه

هه ره به هێزه كه ی جیهان.له به غ���دا 1950 س���اڵی ك���ه زه ه���ا له دایكبوه ، كچی وه زیری پێشوی دارایی عێراق محه م���ه د حه دیده ، ك���ه له نێوان س���ااڵنی )1958-1963( پالن���ی ئابوری

عێراقی داڕشت. زه ه���ا دوای ته واوكردن���ی خوێندن���ی ئاماده ی���ی ، ده چێته زانك���ۆی ئه مه ریكی له به ی���روت و س���اڵی 1971 بڕوانام���ه ی پاشان به ده س���تده هێنێت و به كالۆریۆس بۆ درێژه دان به خوێندن ده چێته كۆلیجی

ئه ندازیاریی له له نده ن.زه ه���ا له كۆتای���ی ده ی���ه ی 1970ه وه ده س���تده كات به بیناس���ازی و دیزانه كانی س���ه رنجی زۆربه ی پس���پۆڕانی ئه و بواره ب���ه ره و الی خ���ۆی ده ب���ات، كاتێك كه له پێش���بڕكێیه كدا له ئه ڵمانیا به ش���داری ده كات و دیزاینه ك���ه ی خه اڵت���ی یه ك���ه م

ده باته وه .زه ها تا ئێستا 16 خه اڵتی نێوده وڵه تی به ده ستهێناوه ، ئه و یه كه م ژنه دیزانه ری بیناس���ازه كه توانی ساڵی 2004 خه اڵتی "پریتكزك���ر" ببات���ه وه ك���ه به "خه اڵتی نۆبڵی بیناس���ازیی " ناوده برێت. وا بڕیاره ساڵی 2016 مه دالیای زێڕینی پاشایه تی به ریتانیای پێببه خش���رێت، كه له س���اڵی 1848ه وه ئ���ه م مه دالیای���ه به باش���ترین

بیناسازی ئه و واڵته ده به خشرێت.پ���ڕۆژه ی ل���ه 1000 زیات���ر زه ه���ا س���ه رنجڕاكێش و گ���ه وره ی ل���ه 44 واڵتی

جیهاندا دیزاین ك���ردوه ، له وانه "هونه ره ویس���تگه ی رۆم���ا، هاوچه رخه كان���ی ش���ه مه نده فه ری ستراسبۆرگ له ئه ڵمانیا، سه نته ری عه لیێف له باكۆ - ئازه ربایجان، یاریگای له ئیم���ارات، ئه بوزه ب���ی پردی س���تادیۆمی قه ته ری تایبه ت به مۆندیالی 2022، س���تادیۆمی ئۆڵۆمپی له له نده ن، خان���ه ی ئۆپ���را له چین، میت���رۆی ریاز، مۆزه خانه ی ماكسی له رۆما، بینای شانێل له ئیتاڵیا و س���الیرنۆ به نده ری له نیۆرك، گه وره ترین فڕۆكه خانه ی جیهان له په كین كه 45 ملیۆن گه ش���تیار سااڵنه گه شتی

لێوه ده كه ن".رۆژنام���ه ی ئیتاڵ���ی ده رب���اره ی زه ها ده نوس���ێت "ئه م ژنه ئه سمه ره چاوڕه شه عێراقی���ه ، به گه وره تری���ن هونه رمه ن���دی

سه رده می نوێ داده نرێت".زه ها ده رب���اره ی كاره كه ی رایگه یاندوه ك���ه "كاتێك م���رۆڤ ئ���ه م كاره ی كرد به پیش���ه ی خۆی ، ده بێت 100% خۆی بۆ ته رخان ب���كات و بێ داب���ڕان هه مو بیرو

هۆشی خۆی پێببه خشێت". ئ���ه وه ش رونده كات���ه وه ك���ه "جوانی بین���اكان له وه دای���ه ته نه���ا به كۆنكرێت هه ڵچنرێ���ن، به ڵكو پێویس���ته پڕ جوڵه و

زیندو بن".ئه گه رچی زه ها حه دید زیاتر به شاكاره جوانه كانی له بواری دیزاینی بیناس���ازیدا له دیزاینكردنی ئ���ه و ب���ه اڵم ناس���راوه ، پۆشاكیش���دا پێ���اوو مۆبی���الت و ده س���تڕه نگین و ناسراوه ، ته نانه ت ئه و بۆ یه كێك له برانده گه وره كانی شه راب له ڤێنا، دیزاینی بوتڵێكی جوان و سه رنجڕاكێش���ی

دروستكردوه . له ناودارترین له زۆرێ���ك وان���ه ی زه ها زانكۆكانی ئه مه ریكاو ئه وروپا وتوه ته وه و تا كاتی خانه نش���ینبونی له ساڵی 2015، له ئه نیستیتۆی بیناسازی زانكۆی هونه ری

ڤێنا خاوه نی كورسی پرۆفیسۆری بو.زه ها ك���ه ناوبانگێكی گ���ه وره ی هه یه له جیهانی بیناسازی و دیزاینی بیناسازیدا، نرخی ئه و مێزه ی كاری له س���ه ر ده كات

380 هه زار دۆالره .

زه‌ها‌حه‌دیدشاژنی دیزاین و بیناسازی

پرۆفایل

ئا: شاهۆ ئه حمه د

زۆربه ی ئاماژه كان روه و ئه و ئاڕاسته یه ن كه ئابوری عێراق له ساڵی 2016دا

ناهه موارترو خراپتر ده بێت له ساڵی 2015، دابه زینی نرخی نه وت و جه نگی داعش، ئابوری عێراقی شه كه ت كردوه .

په رله مانت���اری ئه نجومه ن���ی نوێنه رانی عێراق له لیژنه ی دارایی مه س���عود حه یده ر س���ه باره ت به بارودۆخی ئاب���وری عێراق و داهاتی فرۆشی نه وت به ئاوێنه ی راگه یاند كه ئاب���وری عێراق ب���ه ره و مایه پوچ بون عێ���راق ده توانێت له به رئه وه ی ن���اڕوات، رۆژان���ه نزیكه ی 3 ملی���ۆن به رمیل نه وت بفرۆش���ێت ب���ه وه ش ده توانێ���ت موچه ی پێدابی���ن بكات له س���اڵی 2015دا خه رجی گه یش���توه ته بواره كانه وه به هه مو عێراق 60 تریل���ۆن دینار، هه ربۆیه له س���ه ر ئه و بنه مایه ل���ه 2016دا ئه گ���ه ر نرخی نه وت ل���ه 40دۆالر كه مت���ر نه بێ����ت، ده توانێت بكات، ده وڵه ت دامه زراوه كان���ی ئیداره ی ئه و وتی "به اڵم هه لومه رجی دارایی عێراق مومكین نیه به وش���ێوه یه بڕوات، ده بێت بیر له س���ه رچاوه ی تر بكات���ه وه ئه ویش پێداچون���ه وه ب���ه و گرێبه س���تانی له گه ڵ كۆمپانیاكانی نه وت���دا كردویه تی له ماوه ی

چه ند ساڵی رابردو".وتیش���ی "رێگه یه كی تر هه یه كه زۆرێك له واڵتانی ده ره وه ئه وه یان راگه یاندوه كه وا ده یانه وێت له گه ڵ عێراق گرێبه ست بكه ن و

پێشه كی پاره بده ن".س���ه باره ت به گه ڕان���ه وه ی هه رێ���م بۆ به غ���داو چونی وه فدێكی كوردس���تانی بۆ حكومه تی عێراق ئه نجامدانی رێكه وتنێكی تر ئ���ه و په رله مانتاره ی لیژن���ه ی دارایی ئام���اژه ی به وه كرد كه وا حكومه تی هه رێم ناگه ڕێته وه ب���ۆ به غدا، له به رئه وه ی ئه وان له 2015 س���تراتیژیه كی ت���ری هه ڵبژاردوه ئه ویش راس���ته وخۆ نه وت بفرۆشێت، ئه و وتی "ئێم���ه خۆمان ئاگامان ل���ه ورده كاری ئه و بڕی���اره هه یه پاش���گه زبونه وه ی له و بڕیاره شكس���ت هێنانی ئه و س���تراتیژییه

ده گه یه نێت".وتیش���ی "حكومه تی هه رێ���م ده یه وێت به نه فه قاتی س���ه باره ت ب���كات رێكه وتن س���یاده و حاكیمه به وه ی ئه گ���ه ر عێراق ق���ه رزی نێوده وڵه ت���ی وه رگرت پش���كی هه رێمی كوردستانی تێدابێت، هه روه ها بۆ نه فه قاتی س���یاده و حاكیمه كه یه ك ملیار دۆالره بۆ هه رێ���م ده بێت، هه ربۆیه هه رێم ل���ه و چوارچێوه یه ده یه وێ���ت رێكه وتنێك له گ���ه ڵ عێراقدا ب���كات، بۆ مه س���ه له ی نه وتیش هه رێم راسته وخۆ نه وت ره وانه ی

ده ره وه ده كات".مه س���عود حه یده ر پێی وایه گه ڕانه وه ی هه رێ���م بۆ به غ���دا ل���ه روی ماتماتیكیه وه هاوكێش���ه یه كی باش نیه و له به رژه وه ندی هه رێم نیه ، له به رئه وه ی له یاسای بودجه ی 2015و له 2016 هه ر به و ش���ێوه یه ده بێت ك���ه وا ئه گه ر عێراق رێ���ژه ی ناردنی نه وت زی���اد بكات بۆ 4 ملیۆن به رمیل له و بڕه ی

بۆ هه رێ���م دابین ده كرێت له نێوان 600 بۆ 700 ملیار دینار ده كات كه به شی موچه ش ناكات، ب���ه اڵم ئه گ���ه ر حكومه تی هه رێم وه ك���و خۆی راگه یاندوه ئه گه ر رۆژانه 700 هه زار به رمیل نه وت ره وانه بكات به نرخی 40 دۆالر ده توانێ���ت موچه ی فه رمانبه ران دابینب���كات، به اڵم به مه رجێك داهاتی ئه و نه وته شه فاف بكرێت و په رله مان چاودێری

بكات".ئه حم���ه دی حاجی ره ش���ید بریارده ری لیژن���ه ی دارایی له ئه نجومه ن���ی نوێنه رانی عێراق له باره ی مه ترسی بارودۆخی ئابوری عێراق ئه وه ی بۆ ئاوێنه رونكرده وه كه وا ئه و داهاته ی عێراق ده ستی ده كه وێت له نه وت به هۆی دابه زینی نرخه كه یه وه وا چاوه ڕوان ده كرێت مه ترس���ی خراپ بون���ی ئابوری هه بێت، ئه وی���ش به پێی ئ���ه و داتایانه ی

ده س���تمان كه وت���وه له الیه ن س���ه رۆكی ئه نجومه ن���ی وه زیرانه وه عێ���راق مانگانه بڕی 59 ترلیۆن دیناری ده س���تده كه وێت له فرۆش���ی ن���ه وت له كاتێك���دا ده بێت 14 ترلی���ۆن دینار بدات به كۆمپانیاكانی نه وت هه روه ها 5 ترلیۆنی���ش بداته وه بۆ چه ند قه رزێك���ی كه ڵه كه ب���و بۆ ئ���ه وه ش ته نها 40 ترلی���ۆن ده مینێت���ه وه ئه وی���ش ته نها به ش���ی موچه ی فه رمانبه ران ده كات جگه ل���ه وه ش 10 ترلیۆنی ده یه وێت بۆ موچه ی خانه نشینه كان كه واتا ته نها بۆ موچه عیراق پێویستی به 10ترلیۆن دینار هه یه ئه وه ش وا ده كات عێ���راق قه رز بكات له س���ندوقی له یه ده گ���ی ی���ان نێوده وڵه ت���ی دراوی فیدرالی ، له هه ردو حاڵه تدا قه رز بكات زۆر خراپه ، سه ره ڕای ئه وه ی چه ندین خه رجی تری هه یه له وه زاره ته كان هه روه ها خه رجی

ش���ه ڕی داعش رۆژانه 10ملی���ۆن دۆالری تێده چێت، هه ربۆیه دواڕۆژی عێراق له روی

ئابوریه وه ترسناك و تاریكه .باشبونی به رێگاچاره س���ه ری سه باره ت ئاب���وری عێ���راق و ده رچون ل���ه و قه یرانه بڕی���ارده ری لیژن���ه ی دارای���ی ئام���اژه ی به وه كرد ك���ه وا له چه ن���د رۆژی داهاتو نوێنه ری ئه نجومه نی وه زی���ران و نوێنه ری وه زاره ت���ی دارایی له عه ممان���ی پایته ختی ئ���وردون كۆده بن���ه وه له گه ڵ س���ندوقی نه قدی نێوده وڵه تی له گه ڵ بانكی ئیحتاد و تعمیر بۆ ئ���ه وه ی رێگه چاره س���ه رێك بۆ قه یرانه كه بدۆزن���ه وه هه روه ها بۆ ئه وه ی ئه و دو دامه زراوه یه هاوكاری عێراق بكه ن، هاوكاری ئه وانیش چه ند قازانجی بۆ عێراق هه بێت ئه وه نده خۆی فه رز ده كات له و واڵته به وه ی كه وا "ئه و دو دامه زراوه یه كۆمه ڵێك

مه رجی سه ختی هه یه له سه ر ئه و واڵتانه ی هاوكاری���ان ده كات ك���ه ده بێت پابه ند بن ئه گینا به هیچ ش���ێوه یه ك ناهێڵدڕێت قه رز وه ربگیرێ���ت، كێش���ه ی ئ���ه و مه رجانه ش ئه وه یه كه وا ه���اوكاری ناوخۆیی نه هێڵن به وه ی هی���چ كااڵیه ك له عێراق���دا ناهێڵن به نرخێكی ه���ه رزان به هاواڵتی���ان بدرێت ی���ان به بێ به رامبه ر بێت كه ئه ویش خۆی ده بینێته وه له خ���ۆراك و به نزین و ده رمان و كاره با، له كاتێكدا عێراق خۆی له ئێس���تادا

توانای دابینكردنی ئه وانه ی نیه ".س���ه باره ت به كاریگه ری قه یرانی ئابوری عێراق له س���ه ر گوزه رانی هاواڵتیان ئه میر ئه حمه د ش���اره زای ئابوری و مامۆس���تای زانكۆ ب���ۆ ئاوێنه رونك���رده وه كه وا "ئه و قه یران���ه ئابوریه ی روی له عێراق و هه رێمی كوردستان كردوه كاریگه ری خراپی له سه ر گوزه رانی خه ڵك دروس���ت كردوه ، ئه گه ر له ڕوه سیاسیه كه یه وه سه یری بكه ین هه ر الیه نێكی ب���ه ره و ئه قارێكی خراپ بردوه ، سه باره ت به تاكیش له روی كۆمه اڵیه تیه وه هه روه ه���ا مێ���رد ژن و جیابون���ه وه ی دواخستنی هاوسه رگیری له نێوان گه نجان و باوبونه وه ی ده ست و تاقمی مافیایی له ناو خه ڵكدا ئه ویش خۆی ده بینێته وه له دزی و كردن،هه ر جه رده یی و كوش���تن و س���واڵ بۆیه ئه گه ر حكومه ت بیر له وه نه كاته وه و چاره سه رێكی بۆ نه دۆزێته وه بێگومان ئه و بۆشاییه ی هه یه له نێوان خه ڵك و ده سه اڵت قوڵت���ر ده بێته وه ئه وكات���ه ش خه ڵك بیر

له بژارده ی تر ده كاته وه ".

ئابوری‌‌عێراق‌له‌به‌رده‌م‌مه‌ترسییه‌كی‌‌گه‌وره‌دایه‌"مه ترسی له سه ر بڕینی خۆراك و ده رمان هه یه ، به نزین و كرێی كاره باش گران ده بێت"

خه رجی شه ڕی داعش رۆژانه 10ملیۆن دۆالری تێده چێت هه ربۆیه دواڕۆژی عێراق له روی ئابوریه وه ترسناك و تاریكه

به شێک له دیزاین و بیناسازییه کانی زه ها حه دید

په‌رله‌مان(501( سێشه ممه 662015/11/3 parlaman.awene@gmail.com

ئا: شاهۆ ئه حمه د

ئه ندامێكی فراكسیۆنی گۆڕان داوا ده كات هه ردو فراكسیۆنی یه كێتی و گۆڕان

له په رله مانی كوردستان یه كبگرن و كاری هاوبه ش بكه ن، ئه و ده ڵێت یه كگرتنی

یه كێتی و گۆڕان له روی حزبیه وه كارێكی ئاسان نیه ، هه ر بۆیه وا باشتره فراكسیۆنه كان یه كبگرن"، وته بێژی فراكسیۆنی پارتیش

ئاماژه به وه ده كات كه وا "یه كگرتنی ئه و دو فراكسیۆنه ئه گه رێكی دوره و باس كردنی

مه هزه له یه ".

له په رله مانی گۆڕان فراكسۆنی په رله مانتاری كوردستان بێس����تون فایه ق له باره ی یه كگرتنی به ئاوێن����ه ی یه كێت����ی گ����ۆڕان و فراكس����ۆنی روئیای په ی����ام و یه كێت����ی راگه یاند"گ����ۆڕان و سیاس����ی وه ك یه كی����ان هه ی����ه و ده نگ����ده ر و پێگه ی سیاس����یان نزیكه له یه كه وه و سه ركرده و كاره كته ره سیاس����یه كانیان دۆس����ت و هاوڕێی یه كن، به واقیعی حاڵیش سه لمێنرا نزیكبونه وه و كاركردنی هاوبه شی بزوتنه وه ی گۆڕان و یه كێتی نیشتیمانی چه ند پێویسته بۆ ئێستاو داهاتوی كوردس����تان هه روه ه����ا چه ند گرینگیش����ه بۆ چه سپاندنی دیموكراس����ی و سیسته می سیاسی گونجاو، هه ر بۆیه یه كگرتنی ئه و دو فراكسیۆنه

گرینگه ".ناوبراو ئاماژه ی به وه ش كرد كه وا یه كگرتنی ته واوه ت����ی گ����ۆڕان و یه كێتی به ی����ه ك هه نگاو كارێكی ئاسان نیه كه كۆمیته و بازنه ، مه ڵبه ندو مه ك����ۆ، مه كته ب و ژور، س����ه ركردایه تی و جڤات یه كبگ����رن و ببنه یه ك بۆ ئێس����تا، به اڵم وه ك قۆناغی یه كه م زۆر گونجاو گرینگ و پێویستیشه فراكس����یۆنه كانی یه كێتی و گۆڕان له په رله مانی

كوردس����تان و عێراق و پارێزگاكان بكرێته یه ك فراكسیۆن و به هاوبه شی كار بكه ن".

له په رله مان����ی یه كێت����ی په رله مانتارێك����ی كوردستان یه كگرتنی فراكسیۆنی گۆڕان و یه كێتی به ئه گه رێكی دور ده زانێت و به باشیشی نازانێت، له مباره یه وه رێواز فایه ق ئه ندامی فراكس����یۆنی یه كێت����ی به ئاوێنه ی راگه یاند"یه كگرتنی ئه و دو فراكسیۆنه په یوه ندی به بڕیاری سیاسیه وه هه یه دور ونزیك په یوه ندی خودی فراكسیۆنه كه وه نیه ، به اڵم ئێس����تا لیژنه یه ك هه یه له نێوان یه كێتی و گۆڕان بۆ زه مینه سازی بۆ رێكه وتنێكی سیاسی ، به اڵم نازانین یه كگرتنی فراكسیۆنه كان ده بێته به شێك له و رێكه وتنه یان نابێت، هه ربۆیه ئه وه بابه تێك نیه له ناو فراكسیۆنه كان ته رح بكرێت و باس����ی لێوه بكرێت به ڵكو ئ����ه وه ره هه ندێكی

سیاسی هه یه ".سه باره به وه ی تاچه ند پشتگیری یه كگرتنی په رله مانتاره ی ئه و ده كه یت، فراكس����یۆنه كان یه كێت����ی ئام����اژه ی به وه ش كرد ك����ه وا ئه وان به به رنام����ه ی جیاواز چونه ته به رده م ده نگده ر هه روه ها ئه گه ر ش����تێكی وا بشكرێت پابه ندی بڕیاری سیاسی ده بین، به اڵم یه كگرتنی به باش

نازان����م، له به رئه وه ی ده كرێت ب����ۆ هه ڵبژاردنی داهاتو روئیای جیاوازمان هه بێت، جگه له وه ش ئێمه به ش����ێكی ده نگمان كۆكردوه ته وه له سه ر ئه ساسی قسه وتن به یه كتری ، هه ربۆیه یه كگرتنی ئه و دو فراكس����یۆنه قورس����ه ، ناوبراو وتیشی "ئه و بابه ت����ه ئه گه رێكی دوره ، به اڵم ئه گه ریش یه كبگرێت ناكرێت له س����ه ر بنه م����ای خۆبه هێز كردن بێت له به رامبه ر پارتیدا، به ڵكو ده بێت بۆ

كار و پرۆژه ی هاوبه ش بێت بۆ ئاینده ".په رله مانتارێكی یه كگرتوی ئیس����امی به هار عه بدولرحمان له باره ی یه كگرتنی فراكس����یۆنی گۆڕان و یه كێت����ی له په رله مان ئه وه ی بۆ ئاوێنه خسته ڕو كه وا هه ر هه نگاوێك له پێناوی ئارامی و سه قامگیری كوردس����تان بێت ئه وان پشتگیری ده كه ن، له وباره یه وه وتی "ئه و پرسه په یوه ندی به حزبه كان����ی گۆڕان و یه كێتی����ه وه هه یه ئه وان پێش����تر یه كبون و دواتر جیابونه ت����ه وه دوباره سیاس����ی به بڕیاری په یوه ندی یه كگرتنه وه یان هه ردوالیانه وه هه یه ، ئێمه له یه كگرتوی ئیسامی ده مانه وێ����ت ئه و دۆخه ی هه رێمی كوردس����تان ئ����ارام بێت هێ����زه سیاس����یه كان به یه كڕیزی و ته بای����ی مامه ڵه بك����ه ن و خزم����ه ت به خه ڵكی

هه رێمی كوردستان بكه ن هه ر هه نگاوێكیش به و ئاراسته یه بنێن به ئیجابی له قه ڵه می ده ده ین".

به هار وتی "ئێمه ناتوانین پێشبینی پێشوه خت بكه ین ب����ه و هه نگاوانه ی ل����ه و بابه ته ده ینێن، له كاتێكدا یه كگرتنی ئه و دو فراكس����یۆنه ته نها ده نگۆیه كه و هه نگاوی ره س����می له و مه سه له یه تاكو ئێس����تا دیار نیه ، هه ر بۆیه ئێمه ناتوانین ش����یكردنه وه ی ب����ۆ بكه ین ل����ه وه ی خراپه یان چاك هه روه ها بۆ خزمه تی خه ڵكه یان دژایه تی

الیه نێك".له به رامبه ر ئه وه ش����دا وته بیژی فراكس����یۆنی پارتی له په رله مانی كوردس����تان محه مه د عه لی له باره ی یه كگرتنی فراكسیۆنی گۆڕان و یه كێتی به ئاوێنه ی وت"یه كگرتنی ئه و دو فراكس����یۆنه كاریگه ری له س����ه ر ئێمه نیه و ب����ه الی ئێمه وه كێش����ه نیه ، له به رئه وه ی له ك����ه ش و هه وایه كی دیموكراسیدا زۆر ئاساییه ئه گه ر دو فراكسیۆن یه كبگرن، له م����اوه ی رابردو چۆن ئه و دو حزبه یه كبون و جیابونه وه و كاریگه ری له س����ه ر ئێمه نه بو هه ر به و شێوه یه ش ئه گه ر یه كیشبگرنه وه كاریگه ری له سه ر ئێمه نابێت،به اڵم به دڵنیایه وه ئ����ه وه ئه گه رێك����ی دوره و ئه و دو فراكس����یۆنه

ناتوانن به یه كه وه كار بكه ن".وته بیژی فراكس����ۆنی پارتی جه ختی له سه ر ئه وه ش كرده وه كه وا ئه وان رێگر نین له یه كگرتنی ئ����ه وان و هیچیش به الی پارتی����ه وه گرینگ نیه ئه وان یه كبگرن، به اڵم به یه كه وه كاركردن و بون به یه ك فراكس����ۆنی په رله م����ان له نێوان گۆڕان و یه كێتی مه هزه له یه ،ئه و وتی "ئێمه ئێستا له گه ڵ الیه ن����ه كان له گفتوگۆداین بۆ ئ����ه وه ی بتوانین رێكه وتنێكی سیاسی بكه ین، ره نگه الیه نه كانی تری����ش له گفتوگۆ ك����ردن بێ����ت، هه ربۆیه ئه و یه كگرتن����ه كاریگه ری نیه و په یوه ندیش����ی به و

بابه ته وه نیه ".

پارتی : یه كگرتنی فراكسیۆنه كانی یه كێتی و گۆڕان ئه گه رێكی دوره

كوردستان، هه رێمێك به مێژویه كی ڕه شدا

گوزه ر ده كات عه بدولڕه حمان عه لی ڕه زا *

باشوری كوردس���تان ئه و هه رێمه یه كه نزیكه ی چاره كه سه ده یه كه ئازادكراوه و خۆی فه رمانڕه وایی

خۆی ده كات و دامه زراوه كانی تێدا به ڕێوه ده بات.ك���وردی ده س���ه اڵتدارێتی ماوه ی���ه دا ل���ه م به چه ندین هه ورازو نش���ێودا گوزه ری كردوه و زۆر جاریش له ئاس���ت ڕودانی ڕوداو و پێش���هاته كاندا كه مئه زمونی و س���اوایی ده سه اڵتی كوردی كراوه ته بیانویه ك���ی حازربه ده س���ت و ئاماده ، ب���ه اڵم ئایا ده كرێت له ئێستاداو دوای هه ڵبژاردنی چوار خولی په رله مانی و پێكهێنانی هه شت كابینه ی حكومه ت و كران���ه وه ی زۆر به ڕوی دنیای ده ره وه دا له ئاس���ت پێشێلكردنی یاساو مافی مرۆڤ و ئازادی ڕاده ربڕین و یاریكردن به ده ستكه وته كان چ بیانویه ك بهێنینه وه و

ڕۆژگار چ به هانه یه كمان لێ قبوڵ ده كات؟گه ر به خێرایی و تیرئاسا سه یری ڕوداوه كانی ئه م چه ند مانگه ی هه رێمی كوردستان بكه ین به گشتی و دوای 23 ی حوزه یران به تایبه تی چۆن هه ستێكمان الدروست ده بێت و ده توانین به كام لۆژیك ڕوبه ڕویان

ببینه وه ؟هه موان باش ئه و ڕاستییه ده زانین كه له ئێستادا سه رۆكایه تییه كانی هه رێمی كوردستان هه ریه كه یان به هۆكارێ���ك له كار كه وتون یان توش���ی ئیفلیجی هاتون به شێوه یه ك سه رۆكایه تی هه رێمی كوردستان س���ه رۆكه كه ی له 20ی ئابی 2015 وه ماوه ی یاسایی ته واو بوه ، واتا له ئێس���تادا هه رێمی كوردس���تان یاساییدایه له بۆش���ایی س���ه رۆكایه تییه وه له ڕوی ئه مه له كاتێكدا كه له 30 ی حوزه یرانی 2013 دوای ته واوبونی ماوه ی سه رۆكی هه رێم دوساڵی تریشی

بۆ درێژكرایه وه تا20ی ئابی ساڵی 2015.په رله مانی كوردستانیش سه ره ڕای ئه وه ی له 23ی حوزه یرانه وه كارده كرێت بۆ په راوێزخستن و وه النانی تاوه ك���و له 12ی ئۆكتۆب���ه ری 2015دا به ئاش���كرا كوده تای به سه رداكرا دوای ئه وه ی له الیه ن هێزێكی حیزبییه وه كه پێش���تر بۆ ئه وكاره ڕاسپێردرابون ڕێگه نه درا به س���ه رۆكه كه ی )د.یوس���ف محه مه د س���ادق( له ش���اری س���لێمانییه وه بچێته هه ولێری پایته خت كه باڵه خانه ی په رله مانی كوردس���تانی

لێیه تاكو كاره كانی خۆی ڕایی بكات.ئه مه جگه له وه ی كه له هه مان ڕۆژوبه رواردا له الیه ن سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیرانه وه ، ئه و وه زیرانه ی كه له پشكی بزوتنه وه ی گۆڕان بون ئاگاداركرانه وه كه بۆیان نیه و ناتوانن بچنه وه س���ه ركاره كانی خۆیان، كه هه ر به وت���ه ی س���ه رۆكی ئه نجومه نی وه زیران ئه مه ی ئه و ده یكات نه یاساییه و نه دیموكراسیشه ب���ه اڵم ناچاره ئه م كاره ب���كات و یه كێكه له بژارده گونجاوه كان له م دۆخ���ه دا، كه ئه مه ش ڕێكاوڕێك ده رخه ری ئه و ڕاس���تیه یه كه هێش���تا بڕیاره كانی حكومه ت له مه كته بی سیاسی حیزبه وه ده رده كرێن چونكه ڕۆژی پێش���تریش له كۆبونه وه ی مه كته بی سیاس���ی پارتی دیموكراتی كوردستاندا ئه و بڕیاره دراوه و هاوشانی ئه مه ش به یاننامه یه كی توندیشیان

باڵوكرده وه .ئه م���ه جگه له وه ی كه ئ���ه م كابینه یه )كابینه ی هه شت( له گه ڵ هه بونی ده یان قه یرانی هه مه جۆردا كه بونیان هه یه له هه رێمداو ده كرا هه مو هه فته یه ك كۆبونه وه ی���ه ك وه ك نه خش���ه ڕێگای چاره س���ه ی ب���ۆ ڕوبه ڕوبون���ه وه ی قه یران و گرفت���ه كان ئه نجام بدرای���ه كه چی له م���اوه ی نزیكه ی پێن���ج مانگدا ته نه���ا كۆبونه وه ی���ه ك ده كات و ئه وی���ش بڕی���ارو نه خش���ه ڕێگای تێدانه بو بۆچاره سه ری قه یرانه كان جگه له دیاریكردنی چه ند ڕۆژێكی پشو وه ك ئه وه ی

كه قه یران نه بێت له هه رێمی كوردستاندا.بۆیه به بڕوای زۆرێك له ش���اره زایان و هاواڵتیانی هه رێمی���ش ئه وان���ه ی له م ماوه ی���ه دا ڕویاندا جگه ل���ه وه ی گه ڕانه وه بو بۆخاڵی س���ه ره تا ئه تككردنی ته واوی یاس���ا كارپێكراوه كانی هه رێم و گه وره ترین ده زگای یاس���ادانانه كه په رله مانی كوردس���تانه ، عه یبه یه كی گه وره ش���ی هێنایه سه رشانی هه رێمی كوردس���تان و ئه زمونه ك���ه ی ك���ه چه ندین س���اڵه به شانوباڵیدا هه ڵده درێت و هه رێمی كوردستان هه مو كاتێك وه كو كوانویه كی دیموكراسی و مافی مرۆڤ و ئازادی ڕاده ربڕین و هه ڵب���ژاردن بۆ دنیای ده ره وه پێناسه ده كرا. به اڵم به داخه وه ئه م وه سف وسه دایه

درێژه ی نه كێشاو په تی درۆ كورتی هێنا.بۆیه ئیت���ر كاتی ئه وه هاتوه زۆر به ڕاش���كاوی به خۆم���ان و دنیای ده ره وه یش���ی بڵێی���ن كه به كار هێنان و بانگه ش���ه كردن ب���ۆ چه مكه كانی ئازادی و دیموكراسی و مافی مرۆڤ و س���ه روه ربونی یاساو نمون���ه ی جوانی حكومڕانی جگه له وش���ه گه لێكی ڕیزكراو ب���ه دوای یه كدی���داو گه وجاندنی خه ڵكی و

یاریكردن به هه ستی مرۆڤه كان هیچی تر نین.

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

ئا: وریا جه مال

له دوای 12 ی ئۆكتۆبه ره وه په رله مانی كوردستان بوه به دو به ره ، سه رۆكی په رله مان له نوسینگه ی په رله مان له سلێمانی ده وام ده كات و جێگره كه شی

له باڵه خانه ی په رله مان له هه ولێر، په رله مانتارێكیش ڕایده گه یه نێت "ئه و له تبونه ی په رله مان له سه رده ستی

پارتی بوه ".

سه رۆكی په رله مانی كوردس����تان یوسف محمه د له 10/12 هه وڵی����دا بگه ڕێته وه ش����اری هه ولێ����ر به اڵم له بازگ����ه ی پردێ له الیه ن هێزێكی پارتیه وه ڕێگری لێكرا بگه ڕێته وه ئه و شاره ، له و ڕۆژه وه په رله مانی كوردستان بوه به دو به شه وه ، به شێكیان پێیانوایه ئه وه ی پارتی كردی به رامبه ر به سه رۆكی په رله مان كارێكی نایاسایی بوه ، به شێكی دیكه ش����یان كه به شێوه یه كی سه ره كی "فراكس����یۆنی پارتیه "، پێیانوایه س����ه رۆكی په رله مان ده بێت بگۆڕێت و چیتر د.یوس����ف محه مه د س����ه رۆكی

په رله مان نییه .منی����ره عوس����مان ئه ندامی په رله مانی كوردس����تان له فراكس����یۆنی گۆڕان به ئاوێنه ی ڕاگه یاند" له ئێستادا له تبونێك دروس����ت ب����وه له ناو په رله مان����دا به اڵم ئه و له تبونه له سه رده س����تی بزوتنه وه ی گ����ۆڕان نیه ، ئه وه له سه رده س����تی پارت����ی دیموكراتی كوردس����تانه ، بۆ

پاراستنی به رژه وه ندی كه س و بنه ماڵه یه ". ئ����ه و په رله مانت����اره ی گ����ۆڕان وتی " له ئێس����تادا به دوئیداره كردن����ی ب����ه ره و هه نگاوده نێ����ت پارت����ی هه رێمی كوردس����تان، هه مو ئ����ه و ڕوداوانه ی ڕویانداوه له سه رده س����تی پارت����ی دیموكراتی كوردس����تان بوه ، ئێس����تا ئێمه له ملمانێداین ئ����ه و ملمانێیه ش له نێوان دوبه ره دایه به ره یه كیان پاراستنی به رژه وه ندیه كه سی و بنه ماڵییه كان و بازرگانی و پۆس����ت و پله كانه ، به ره كه ی تریش����یان ب����ه ره ی خه ڵكه ك����ه بزوتن����ه وه ی گۆڕان و هاوپه یمانه كان����ی ده یانه وێت هاوكاری خه ڵكی هه رێمی

كوردستان بكه ن له م قه یرانانه ڕزگاریان بكه ن". ئه ندامێكی په رله مانی كوردس����تان له فراكس����یۆنی پارتی ڕه ت����ی ده كات����ه وه دوئیداره ی����ی له په رله ماندا دروست بوبێت، ڕایده گه یه نێت" له په رله مانی كوردستان دوئیداره یی دروس����ت نه بوه ، ئه و قس����ه یه ڕاست نیه ، هه م����و په رله مانتاران س����ه ردانی باڵه خانه ی په رله مان ده كه ن و ك����ه س بایكۆتی نه كرده وه ، هیچ كێش����ه یه ك

له نێو په رله مانتاراندا نیه به ئاسایی ده وام ده كه ن".م����ه ردان خ����در ئه ندام����ی په رله مانی كوردس����تان له فراكسیۆنی پارتی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند" ده وام كردنی سه رۆكی په رله مان له نوسینگه ی سلێمانی ناشه رعیه ، ئه و س����وێنده كه ی ش����كانده وه كه پاراستنی یه كڕیزی خه ڵكی كوردستانه ، به اڵم ئه و نه یپاراست و دوبه ره كی دروستكرد بۆیه شه رعیه تی نه ماوه ، چاوه ڕێی ڕێكه وتنی الیه نه سیاس����یه كان ده كه ین بۆ یه كای����ی كردنه وه ی

پۆستی سه رۆكی په رله مان".ئه و په رله مانتاره ی پارتی ده شڵێت"ئه وه ڕاست نیه

كه ده ڵێ����ن به ته نیا پارتیه كان س����ه ردانی په رله مانی كوردستان ده كه ن له ئێستادا، هه مو الیه نه كان سه ردانی

ده كه ن".ئایدن مه ع����روف، ئه ندامی په رله مانی كوردس����تان له ب����ه ره ی توركمانی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند"له س����ه ره تادا ئێمه ترس����ی ئه وه مان هه بو ئه و تابلۆیه دروست بێت، كه دروس����تیش بو، له ئه نجامی ئه و ملمانێ سیاس����یه له نێوان الیه نه كان دروس����ت بو، ئه م����ه ش كاریگه ری س����لبی هه یه له س����ه ربارودۆخی هه رێمی كوردستان و

كاره كانی په رله مان".ئ����ه و په رله مانتاره ی ب����ه ره ی توركمانی ئاماژه ی بۆ ئه وه شكرد" له ئێس����تادا وه فده كانیش بونه ته دوكاتێك وه فدێك س����ه ردانی هه ولێ����رده كات دواتر س����ه ردانی سلێمانی یاخود به پێچه وانه وه ، ئه وه ش له به رژه وه ندی خه ڵكی هه رێمی كوردس����تان نیه . داوا له هه مو الیه نه سیاس����یه كان ده كه ین ڕه چ����اوی به رژه وه ندی هه رێمی

كوردستان بكه ن".س����ه باره ت به وه ی ئ����ه و ملمانیه له ن����او ئه ندامانی په رله ماندا دروست بوه مه عروف وتی " بڕوا ناكه م ئه و ملمانێیه له ناو ئه ندامانی په رله ماندا دروس����ت بوبێت، ئێم����ه نوێن����ه ری خه ڵكین، به اڵم كاریگه ری دروس����ت كردوه ، ده بێت به ئه قڵی سه لیم سیاسه ت له گه ڵ واقعی

ئێستا بكه ن".

له دو ئیداره یی هه رێمه وه بۆ دو ئیداره یی په رله مان

یه كگرتنی ئه و دو فراكسیۆنه په یوه ندی به بڕیاری سیاسیه وه هه یه دور ونزیك په یوه ندی

خودی فراكسیۆنه كه وه نیه

له ئێستادا پارتی هه نگاوده نێت به ره و

به دوئیداره كردنی هه رێمی كوردستان، هه مو ئه و ڕوداوانه ی ڕویانداوه له سه رده ستی پارتی

دیموكراتی كوردستان بوه

سه رۆکی په رله مان له سلێمانی

9 (501( سێشه ممه 2015/11/3 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: سروه جه مال

مامۆستایه كی تایبه ت به "یۆگا" ئاماژه به وه ده كات كه سه رده می نوێ سه رده مێكی ئێجگار ئاڵۆزه ،

باشترین چاره سه ر و رێگه بۆ ئاسوده یی ده رون، "یۆگایه ".

بیروبۆچون���ه كان جیاوازن له باره ی یۆگاوه به ب���ڕوای هاوبیر كامه ران كه مامۆس���تای تایب���ه ت به یۆگایه ، هه ر له كۆن���ه وه مرۆڤ گه ڕاوه به ش���وێن هه قیقه تدا، حاس���ڵی گه ڕان به شوێن ده ركی پێی و گه یشتنه وه هه قیقه ت و ئه وه ی كه هه قیقه ت هه میش���ه لێره بوه و ئێمه و هه قیقه ت یه ك ش���تین و دانه بڕاوین له یه كتر كه دروس���تبونی یه كێك بوه ، ڕێگه گه لی جۆراوج���ۆر له وان���ه یۆگای���ه . كه له س���ه ره تاوه رێبازێكه بۆ ده ركی هه قیقه ت له هه مو شت و شوێنێك ,پاشانیش له قۆناغه زمانه وانیه وه )له ڕوی یۆگا بااڵكه یدا وات���ه یه كب���ون( ده بێت���ه خ���ودی كه سه كه . واته یۆگا هه م رێبازه و هه م

سه ره نجام.له دۆخێكی وه ك ئێستای كوردستاندا هه ندێك به دوای ڕێگه چاره دا ده گه ڕێن بۆ ئارامكردنه وه ی تاكه كانی كۆمه ڵگا، باوه ڕی كامه ران هاوبیر له وباره یه وه وای���ه به س���ه رزاره كی دۆخی خه ڵك له كوردس���تان زۆر خ���راپ و دۆخه كه به ش���ێوازێكی تر ده بینێت، ئه و وتی "ده بین���م كه خراپ���ی دۆخی خه ڵك

دارایی باری به سیاسه ت و په یوه ندی خه ڵكه وه نیه ، مێژو ئه وه ی سه لماندوه ك���ه هه ژاره كانیش ده توانن به ته واوی دڵخۆش بن، كێشه كه ئه وه یه خه ڵكی ئێمه به هه ڵ���ه بیر له ژیان ده كه نه وه و س���ه یری ژیان ده ك���ه ن و به هه ڵه ش

ده ژین".ده كات ل���ه وه جه غ���ت ناوب���راو ك���ه له دۆخی ئێس���تادا كوردس���تان پێویس���تیه كی زۆری به ی���ۆگا هه یه ، ن���ه ك له به رئه وه ی مێش���كی خه ڵك

زۆر ئاڵ���ۆزه ، به ڵك���و له به رئ���ه وه ی مێشكی خه ڵكی به هه ڵه وزه ی خۆی له گه ڵ ش���تێك به ه���ه ده ر ده دات كه برس���یه تی و له كۆمه ڵگه ، به ش���ێكه ش���ه ڕو گه نده ڵی و ئاژاوه و كوش���تن كۆمه ڵگ���ه و له گه ش���ه ی به ش���ێكن ته مه نی كۆمه ڵگه . كۆمه ڵگه هیچ كات به هه شت نیه ، ئێس���تا مرۆڤی كورد

ته نها وه ك كۆمه ڵگه بونی هه یه . ئ���ه و پێیوایه مرۆڤ ب���ۆ ئه وه ی ئاسوده یی به ده ستبهێنێت "پێویسته

خه ڵك بگه ڕێنه وه بۆ خودی خۆیان. خه ڵكی ئێمه له ناو ته له فزیۆنه كانیاندا ده ژی���ن و ئه وانی���ش ته نه���ا ژه ه���ر ده رخ���واردی خه ڵ���ك ده ده ن، یۆگا پێتده ڵێ���ت گ���ه ڕان بۆ ئاس���وده یی ل���ه ده ره وه بێ هیوات ده كات، مرۆڤ ئاس���وده یی بۆ له ناوخۆیدا ئه بێ���ت بگه ڕێت ئه ویش ب���ه وه ی كه بینینی خۆی بۆ ژیان بگۆڕێت و تاكێتی خۆی

به ده ست بهێنێته وه .جه س���ته ییه كانی ڕاهێنانه كاتێك

ی���ۆگا ده بینی���ت ئ���ه و بۆچون���ه ت الدروست ده بێت كه جۆرێك له نزیكی هه یه له سروش���تی ژن���ان و كچانه وه ، ئه و ماۆستایه ئاش���كرایكرد كه یۆگا نزیكتره ، پیاوان ژنانه وه له سروشتی هێش���تا نه یانتوانی���وه وه ك���و ژنان پێبگه ن، پی���اوان خاوه نی ئیگۆیه كی گه وره ن. ئه و وت���ی "هه رچه ند خۆم پیاوم به اڵم ئه زانم كه پیاو به گشتی و پی���اوی كوردیش به تایبه ت هێش���تا ره قێتی چاخه كۆنه كانمان تیادا ماوه ،

یۆگا پێویس���تی به كه سێكه بتوانێت پێ به س���ه ر ئیگ���ۆی خۆی���دا بنێ و خاوه نی دڵ بێت. ئافره ت هه میش���ه دڵی زیندوتره ، ئافره ت له پیاو زیاتر جوانیه كانی بون ده بینێت، زیاتریش له پی���او ده توانێت ئه زمونی تێڕامان و

قۆناغه مه عنه ویه كان بكات".ئه و باوه ڕی وایه یۆگا ده بێته هۆی كۆمه ڵگاو ب���ۆ ئارامی گه ڕان���ه وه ی ده ڵێت"یۆگا به ناتوندوتیژی ده س���ت پێده كات و به خودناس���ی و خوداناسی كۆتایی پێدێت. ئه گه ر خه ڵكی زیاتر بگه ڕێنه وه بۆ ن���او خۆیان له رێگه ی ئه وا یۆگاوه راهێنانگه لی مه ینه ڤ���ی ئارامی زیاتر باڵ به س���ه ر كۆمه ڵگه و ه���ه ر هی���چ نه بێت ناخ���ی تاكی ناو كۆمه ڵگه كاندا ده كێشێت. من به پێی ئه زمون���ی زیات���ر له 17 س���اڵم له و ناس���یوه ته وه كه ئ���ه وه م رێگه یه دا ئه وانه ی یۆگا ده كه ن هێزی به خشین و خۆشه ویستیان سه دان و هه زاران جار

زیاتر ده كات.

له هه رێمی كوردستان كۆمه ڵه ی یۆگا هه یه و چه ندین خولی���ان كردۆته وه و یه كێكه ك���ه هاوبی���ر كامه رانی���ش له دامه زرێنه رانی ئه و كۆمه ڵه یه باسی له وه ك���رد له به رئه وه ی ی���ۆگا گه ڕانه به شوێن ئارامی و)خود(، بۆ گه ڕانیش به شوێن خودو ئارامیدا ته مه ن و ره گه ز هیچ گرنگیه كی نیه بۆیه ئه وانه ی ڕو له كۆمه ڵه ی یۆگا له كوردستان ده كه ن

له هه مو ته مه ن و ره گه زێكی تێدایه .

ئا: جوتیار شه ریف

خه ڵكی ده ربه ندیخان به لێشاو كۆچ ده كه ن، ئه گه ر له قاچاغچییه ك بپرسیت كه خه ڵكی كام شار و

شارۆچكه ی كوردستان زیاتر به ره و ده ره وه ی واڵت ده ڕوات، هه ر هه مویان له و قاچاغچییانه وه بگره كه به رده وام

خه ریكی كۆكردنه وه ی "نه فه ر"ن له كوردستان تا ده گات به وانه ی

له ئاكسه رای ئه سته نبوڵه وه "نه فه ر" به ره و یۆنان و بولگاریا ده گوازنه وه ،

ده ڵێن "گه نجانی ده ربه ندیخان".

ده ربه ندیخان شارۆچكه یه كی بچوكی س���ه ر زێی س���یروانه و 67 كیلۆمه تر له باش���وری خۆرهه اڵتی س���لێمانیه وه دوره ، ئ���ه م ش���ارۆچكه یه زۆرتری���ن كۆچ���ی گه نجان���ی له ماوه ی س���ااڵنی راب���ردودا به خۆیه وه دیوه ، ئێس���تاش ل���ه م ش���ه پۆلی كۆچكردن���ه نوێیه دا، په یت���ا په یتا گه نجه كانی ده ڕۆن به ره و

ده ره وه ی واڵت.س���ه ریاس ك���ه كوڕێك���ی ته م���ه ن 23 س���اڵه و به نیازه هه فت���ه ی داهاتو هه ولێره وه فڕۆكه خان���ه ی له ڕێگ���ه ی بڕواته ئه س���ته نبوڵ و له وێشه وه به پێی ئه و رێككه وتنه ی له گه ڵ قاچاغچییه كدا یۆنان ب���ه ره و ده یه وێت كردویه ت���ی ،

یاخود بولگاریا ملی رێ بگرێت.ئه م گه نج���ه ئاماژه به وه ده كات كه خێزان نییه له ده ربه ندیخاندا یه كێكیان له هه نده ران نه بێت، ئه و وتی "دره نگه ، هه ستده كه م به جێماوم و منیش ده مه وێ

بڕۆم و بگه م".له س���ه دان نمونه یه ك���ه س���ه ریاس گه نجی ئه و ش���ارۆچكه یه كه په له یانه بگه نه ئه وروپاو له ده ست ئه و بێزارییه رزگاری���ان بێت كه وه ك خۆیان ده ڵێن

"تێیكه وتون".عه لی كه گه نجێكی ته مه ن 26 ساڵه و كردوه ته چاو، ره ش���ی چاویلكه یه كی كاتێك به ده م جگه ره كێش���انه وه باس له بێزاریه كانی خ���ۆی ده كات، جه غت له وه ده كات كه "ئه م واڵته شایسته ی

ئه وه نیه مرۆڤی تیا بژی ".ئه و وتی "هه س���ت به نائومێدییه كی زۆ ده ك���ه م، حه ز ده ك���ه م ته مه نم له م واڵته دا به فی���ڕۆ نه ڕواو ده مه وێ بڕۆم و

خۆشگوزه ران بژیم".وتیش���ی "ئه گه ر قه رزیش���م كردوه ، ناهێڵم ژیانم له م���ه زیاتر له م واڵته دا

بفه وتێ و ده ڕۆم".

زۆرێك پێیانوایه زیاد له هۆكارێك هه ن كه وایانكردوه خه ڵك���ی ده ربه ندیخان به راورد به ژماره ی دانیشتوان و بچوكی قه باره ش���ی به و رێژه زۆره گه نجه كانی روی���ان ل���ه ده ره وه ی واڵت كردبێ���ت، كه جگ���ه له دۆخی سیاس���ی و ئابوری كوردستان و بێزاری و نیگه رانی خه ڵكی ئه و ده ڤه ره به رامبه ر به ئاینده ی خۆی ،

له هه مانكاتیش���دا ده ربه ندیخ���ان هه ر دانیش���توانه كه ی خه ڵكێكی له كۆنه وه كراوه ب���ون ل���ه ڕوی كۆمه اڵیه تیه وه و زۆربه ی���ان بیری چه پ له مێش���كیاندا چه ك���ه ره ی كردوه . ئه م ق���ه زا بچوكه له ماوه ی په نجا ساڵی رابردودا، تاپۆ و قۆرغ نه كراوه له سه ر حیزب و الیه نێكی سیاس���ی و چه ندین حیزبی سیاس���ی

گۆڕیوه ، ئه م گۆڕانكاریی و كرانه وه یه ش بزوێنه رێك���ی دیكه بوه بۆ ئه وه ی به و رێ���ژه زۆره دانیش���توانه كه ی ب���ه ره و هه نده ران كۆچ بك���ه ن و بیر له گۆڕینی

شێوه ی ژیانی خۆیان بكه نه وه .رێبه ر گه نجێكی ئه م شارۆچكه یه یه و دوای تێپه ڕینی چه ندین س���اڵ به سه ر خوێندن���ی قۆناغ���ی ته واوكردن���ی

زانكۆی���دا، بیر ل���ه وه ده كات���ه وه كه زۆربه ی هاوڕێكانی سه رده می خوێندنی ئاماده یی ئێس���تا له ده ربه ندیخان نین و له ئه وروپان، ئه ویش خولیای ئه وه یه تی ك���ه زو فریای خۆی بك���ه وێ و به ره و هه نده ران ب���ڕوات، ئه و وتی "س���اڵی 1999 دو ج���ار داومه له رێگای یۆنان و گیرام، ئه وس���ا ته مه نم 17 سااڵن بو، ئێس���تا زۆربه ی هاوڕێكانم رۆش���تون و كه س ده ك���ه م هه س���ت له ده ره وه ن،

له چوارده ور نه ما وه و ته نهام".

پێیانوای���ه كۆچی دیكه به ش���ێكی گه نجان���ی ده ربه ندیخان بۆ هه نده ران، ره گ و ریش���ه یه كی دورت���ری هه ی���ه و ئه و س���ه رده مه ی ب���ۆ ده گه ڕێت���ه وه ك���ه ئینگلی���زه كان هات���ون و تونێل و ده ربه ندیخانی���ان به نداوه ك���ه ی دروستكردوه ، چه ندین كه س له ڕێگه ی ئه وان���ه وه به ره و به ریتانی���ا و ئه وروپا رۆیش���تون و ئاویان بۆ دوای ئه وانه ی خۆیان رشتوه ، ئه م كۆچكردنه ش زیاتر له دو قۆناغ���دا ده ركه وتوه ، یه كه میان له ده یه ی 1990دا و دوه میشیان له دوای هێرش���ی داعش ب���ۆ س���ه ر هه رێمی قه یرانه ئه م سه رهه ڵدانی كوردستان و

داراییه ی كه هه رێمی گرتوه ته وه .عه ت���ا پیاوێكی ته مه ن 58 س���اڵه و رویكردوه ت���ه 1980ه وه له ده ی���ه ی ئه وروپ���ا، ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه زۆرێك له ش���اره كانی ئه وروپا خه ڵكی نیش���ته جێیه ، تێدا ده ربه ندیخانی���ان ئ���ه و وتی "ره نگ���ه هۆكارێك���ی ئه وه بێت كه خه ڵكی ده ربه ندیخان حه زیان به س���ه رچڵی و سه ركه ش���ییه و له ژیانی ته قلی���دی وه ڕس و بێ���زارن و ئه یانه وێ

شوێنی ژیانیان بگۆڕن".وتیش���ی "ئه م رۆژانه ك���ه له رێگه ی ئه سته نبوله وه گه ڕامه وه بۆ كوردستان، ئه وه ی له ئاكسه رای زیاد له هه ر شتێك سه رنجی راكێش���ام، زۆربه ی ئه وانه ی له كوردس���تانه وه رویان كردبوه ئه وێ و ئاماده كارییان ده ك���رد بۆ دۆزینه وه ی قاچاغچییه ك تا بیانگه یه نێته بولگاریا و

یۆنان، ده ربه ندی بون".

كورد‌له‌كێشه‌دا‌نغرۆن،‌بۆ‌ئارامبونه‌وه‌‌پێویستیان‌به‌"یۆگا"یه‌"خه ڵكی ئێمه به هه ڵه بیر له ژیان ده كه نه وه و به هه ڵه ش ده ژین"

زیاتر‌له‌هه‌ر‌شوێنێكی‌‌دیكه‌ی‌‌كوردستانگه‌نجانی‌‌ده‌ربه‌ندیخان‌روده‌كه‌نه‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌واڵت

ئه گه ر قه رزیشم كردوه ، ناهێڵم

ژیانم له مه زیاتر له م واڵته دا

بفه وتێ و ده ڕۆم

یۆگا پێتده ڵێت گه ڕان بۆ ئاسوده یی

له ده ره وه بێ هیوات ده كات، مرۆڤ

ئه بێت له ناوخۆیدا بۆ ئاسوده یی

بگه ڕێت

ئاک سه رای � ئه سته نبول

دوکانێک له ئاک سه رای بۆ فرۆشتنی که لوپه لی سه فه ر به ره و هه نده ران

راهێنانی یۆگا

ئابوری(501( سێشه ممه 2015/11/3 8

ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: عه لی عومه ر

شێخ جه مالی كریپچنه جوتیارێكی نمونه یی ناوچه ی سه نگاوی گوندی

كریپچنه یه ، كه چه ندین میوه و سه وزه بۆیه كه مجار ده هێنێته كوردستان و

توێژینه وه له سه ر ئه و روه كانه ده كات كه له هه رێمی كوردستان بونی نیه دوای ئه وه ی ده ركه وت گونجاون بۆ

بۆكه شوهه وای كوردستان ده یانهێنێت و ده یانچێنێت.

ش���ێخ جه مال به ئاوێنه ی ڕاگه یاند كه 10 خانوی پالس���تیكییان هه یه و سااڵنه به رهه م���ی ته ماته و خه یاری تێدا به رهه م ده هێنن، هه روه ها 2 خانوی پالستیكیشیان دابی���ن كردوه ب���ۆ تۆێژین���ه وه ، بۆ ئه و سه وزه و میوانه كه له هه رێمی كوردستان نی���ه دوای ئه وه ی بۆی���ان ده رده كه وێت له گه ڵ كه شوهه وای كوردستان گونجاون، ئ���ه و به روبومان���ه ورده ورده ده هێنن و ده یانخه نه بازاڕه كانه وه ، ئه و وتی "ئه گه ر هات���و خه ڵكی ئاش���نایی زیات���ری به و به روبومانه په یداكردو خواس���تی زیاتری بازاڕی له س���ه ر بو ده توانین بڕێكی زیاتر

بخه ینه بازاڕه كانه وه ".س���ه ره ڕای ئه وه ی حكومه تی هه رێمی كوردس���تان وه ك پێویس���ت ه���اوكاری جوتیاران ب���ه اڵم نه ك���ردوه جوتیارانی به هه وڵ و ماندوبون���ی خۆیان به رده وامن له به ره���ه م هێنانی به روبوم���ی خۆماڵی

له س���ه ر خۆیان���ی بژێ���وی بۆئ���ه وه ی په یدابكه ن.

شێخ جه مال ئه وه شی ئاشكرا كرد كه "س���ااڵنه به ته نها خۆی وه ك جوتیارێك 60 ت���ه ن خه ی���ارو 20 ت���ه ن ته ماته و 5 ده یخاته به رهه مده هێنێت و فاسۆڵیا ته ن

بازاڕه وه "خوێن���دكاران و زۆری به ش���ێكی مامۆستایانی كۆلێژی كشتوكاڵ سه ردانی ش���ێخ جه م���ال ده كه ن ب���ۆ ئه نجامدانی لێكۆڵینه وه له س���ه ر ئ���ه و تۆێژینه وانه ی

ئه نجامی ده دات و سودیان لێوه رده گرن.رۆژیار س���یروان خوێن���دكاری كۆلێژی كش���توكاڵی زانكۆی سلێمانی به ئاوێنه ی ڕاگه یاند "زۆرجار به س���ه یرانی زانس���تی س���ه ردانی ش���ێخ جه م���ال ده كه ین ئه و به رهه مان���ه ی ئ���ه و جوتی���اره به رهه می ده هێنێ���ت زۆر ده گمه ن���ن بۆیه ئێمه بۆ وه رگرتنی زانیاری له سه ر ئه و به روبومانه و له نزیكه وه ئاش���نابون پێیان س���ه ردانی

كێلگه كه ی شێخ جه مال ده كه ین".ئه و وتی "ه���اوكاری كردنی جوتیاران له الی���ه ن پس���پۆڕانی بواری كش���توكاڵ بۆ ئ���ه وه ی به روبومه كانیان زانس���تیانه به رهه م بهێنن سودێكی زۆری ده بێت بۆ ئابوری كشتوكاڵی هه رێم به اڵم به داخه وه ئه وه ی به دی ده كرێت پس���پۆڕانی بواری كش���توكاڵ و جوتی���اران دو توێ���ژی زۆر له یه ك دورن و كار بۆئه وه نه كراوه ئه م دو توێژه ببنه ته واوكه ری كاره كانی یه كترو

خزمه تی بواری كشتوكاڵ بكه ن".

ئه و به رهه مه ناوازانه ی كه له كوردستان نیه نرخه ك���ه ی گرانه ب���ه اڵم جوتیاران به مه به س���تی دابه زین���ی نرخ���ی ئ���ه و به رهه مانه هه وڵ���ده دن خۆیان به رهه می

بهێنن.نمونه ییه ئه وه ش���ی ئ���ه و جوتی���اره ئاشكرا كرد"له ساڵی 2009بۆ یه كه م جاره روه كی توانیمان كوردس���تان له هه رێمی برۆكلی بچێنین و له ئه مس���اڵدا 600 هه زار

شه تڵی برۆكلیمان چاندوه له ئاینده یه كی نزیك���دا ده یخه ینه بازاڕه كان���ی هه رێمی

كوردستان".شێخ جه مال وتی "له دوای ساڵی 2010 ه���ه ر بۆ یه كه م جاری���ش میوه ی گۆڵدن بێرییمان له هه رێمی كوردس���تان به رهه م هێنا له ئێس���تادا س���ااڵنه ی���ه ك خانوی پالستیكی له و میوه یه ده خه ینه بازاڕه وه ، گۆڵ���دن بێری له پێش���وتردا ل���ه ده ره وه

ه���اورده ی هه رێم ده ك���را نرخه كه ی زۆر گ���ران بو، 1كیلۆی ب���ه 40دۆالر بو ئێمه بۆدابه زاندنی ئه و نرخه بڕیارماندا بڕێكی زیاتر له و میوه یه بخه ینه بازاره وه له گه ڵ ده رچون���ی به رهه مه كه ی ئێمه نرخه كه ی داده به زێ���ت بۆ 20 هه زاردین���ار بۆ هه ر

كیلۆیه ك".ناوچ���ه ی نمونه ییه ك���ه ی جوتی���اره سه نگاو وتیشی " له ئه مساڵدا به چاودێری س���لێمانی كش���توكاڵی به ڕێوه به رایه تی له س���ه ر تۆێژینه وه ی���ن س���ه رقاڵی به رهه مهێنان���ی كۆمه ڵی���ك به رهه می تر كه له كوردس���تان نیه له وانه زه عفه ران و ئه زبراك���س و هه روه ه���ا گ���ۆڕن كۆڵ كه سه وزه یه كی ئه ڵمانیه ئه گه ر هاتو له گه ڵ كه شوهه وای ناوچه كه گونجا هه وڵده ده ین بیانخه ینه بازاڕه وه و هاواڵتیان ئاشناییان له س���ه ری په یداكردو خواس���تی زۆر بو ده توانین به به رێكی زیاتر ئه و به رهه مه نه

بخه ینه بازاڕه وه ".شێخ جه مال رونیشكرده وه " سه ردانی عه لوه كانی شاره كانی ترو واڵتانی تریش ده كه م ئه و به روبومانه ی كه له وێدا هه ن و هه وڵده ده ین نی���ن خۆمان له بازاڕه كانی تۆێژینه وه یان له س���ه ر بكه ین و تۆوه كه ی له الی خۆمان بچێنین و ئێمه ش به رهه می بهێنین، له یه كێك له وس���ه ردانانه ماندا دو جۆری كاهومان بینی كه له كوردس���تان نه بو پارس���اڵ تۆێژینه وه مان له س���ه ری ده س���تپێكردو 6 جۆر كاهومان به رهه م هێنا كه ئه مس���اڵ 2 جۆری���ان ده خه ینه

ب���ازاڕه وه بۆیه ئه و دو جۆره ش ده خه ینه ب���ازاڕه وه چونكه پێش���وتر له بازاڕه كان هه بوه ل���ه ده ره وه هاورده كراوه هاواڵتیان هه روه ه���ا هه ی���ه ، پێ���ی ئاش���ناییان تۆێژینه وه مان له س���ه ر 40 جۆری ته ماته ك���ردوه 22جۆریان له تۆێژینه وه ده رچون

توانیمان بیانخه ینه بازاڕه كانه وه ".جوتی���اران باس له وه ش ده كه ن ئه گه ر هات���و حكومه ت���ی هه رێمی كوردس���تان ه���اوكاری ت���ه واوی جوتی���اران ب���كات ئه وانیش هیچی���ان له جوتیارانی واڵتانی پێشكه وتو كه متر نیه و ده توانن هه مو ئه و ده كرێت ڕه وانه ل���ه ده ره وه به رهه مانه ی خۆیان به رهه می بهێنن و خواس���تی بازاڕ

به نرخێكی گونجاوتر پڕبكه نه وه .ش���یخ جه مال له وباری���ه وه وتی "ئێمه خۆمان له جوتیارانی واڵتانی تر به كه متر نازانین ب���ه اڵم جیاوازیه كانم���ان ئه وه یه ه���اوكاری له الی���ه ن حكومه ته وه ئه وان ده كرێ���ن و به ئامێر كاره كانی���ان ده كه ن به اڵم ئێمه هاوكاری ناكرێین و كاره كانمان هاتو ئه گ���ه ر ئه نجامده دین، به ده س���ت حكوم���ه ت ه���اوكاری جوتی���اران بكات ده توانرێت بازاڕه كانی هه رێمی كوردستان كش���توكاڵیه كانه وه به رهه م���ه ل���ه ڕوی

پڕبكرێن له به روبومی خۆماڵی ".ئه و جوتیاره ئه وه ش���ی ئاش���كرا كرد" ئه وبڕی���اره ی ك���ه له الی���ه ن وه زاره ت���ی كش���توكاڵه وه دراوه باجیان خس���توه ته س���ه ر ئه و به رهه مانه ی له ده ره وه هاورده ده كرێن سودێكی زۆری بۆ ئێمه هه بوه ".

ئا: كارزان تاریق

غالب موحه مه د، سه رۆكی لیژنه ی وزه و سه رچاوه سروشتیه كان

له ئه نجومه نی پارێزگای سلێمانی ئاماژه به وه ده كات كه "ته نها

له ماوه ی ساڵی 2015دا، له هه ردو مه رزی باشماخ و په روێزخانه وه 283

هه زار ته نكه ر نه وت ره وانه ی ئێران كراوه و داهاته كه شی نادیاره ".

س����ه رۆكی لیژن����ه ی وزه و س����ه رچاوه پارێزگای له ئه نجومه نی سروشتیه كان س����لێمانی به ئاوێن����ه ی راگه یان����د كه "وه زاره تی س����امانه سروش����تیه كانی هه میشه بۆ چه واش����ه كردن وتویه تی ئه و جۆره نه وتی قورس����ه ، كه ئه گه ر واش����بێت زیاتر له 2 ملیارو نیو دۆالر ئ����ه كات، ئه گه ر ئ����ه و نه وته خاو بێت

زیاتر له 4 ملیار دۆالر ئه كات".ئه و وتی "بڕی ئ����ه و نه وته له وه ش زیاتره كه ئێم����ه ده زانین ده نێردرێته ده ره وه ، چونك����ه له ماوه ی رێگه گرتن له رۆیش����تنی ته نك����ه ره كان له مه رزی په روێزخانه وه بۆ ئێران ته نها له ماوه ی

2 رۆژدا 800 ته نكه ر كۆبوه وه ".

س����امانه "وه زاره ت����ی وتیش����ی سروش����تیه كان زانیاریه كان����ی ناردنی نه وت ده شارنه وه و نازانین ئه و نه وته ی له س����لێمانیه وه ده چێت����ه ده ره وه هی كوێی����ه و چ جۆرێكی نه وته ، خاوه یان ره ش یان چیتره ، له ئاستی هه رێمیش وای����ه ئێمه به پێی ئه و داتایانه ی كۆی ده كه ین����ه وه ملیۆنێ����ك و 150 هه زار به رمیل ده رده كرێت، وه زاره تیش ده ڵێت 800 هه زار به رمیله ئه وه ش له كاتێكدا به پێی داتاكان باس له ته نكه ر ناكرێت كه ئه و هه مو ته نكه ره نه وته ڕه وانه ی

ده ره وه ده كرێت".غالب نمونه ی سوته مه نی دێنێته وه و جه غ����ت ل����ه وه ده كات ك����ه مانگانه به نزین و نه وتی س����پی و گازوایل بایی زیاتر له 200 ملیۆن دۆالر ده فرۆشرێت به ناوخۆ، به اڵم پاره كه ی دیار نیه كه بۆ س����الێك 2 ملیارو 400 ملیۆن دۆالر ده كات. سه باره ت به وه زاره تی سامانه "وه زاره ت وت����ی سروش����تیه كانیش، ئه وه ن����ده مه ركه زی����ه وه اڵم ناده نه وه بۆ هیچ پرسێكی ئێمه و ئه گه ر شتێك ناراس����تت رونكردنه وه یه كی بڵێی����ت

له سه ر ده ده ن".وریا حس����ین، به رپرسی رێكخراوی

دۆر ب����ۆ زانیاری نه وتی كوردس����تان سه باره ت به نه وتی پارێزگای سلێمانی به ئاوێن����ه ی ڕاگه یاند ك����ه "پارێزگای سلێمانی به شێوه یه كی گشتی له %65 ب����ۆ 70%ی كۆی نه وتی كوردس����تانی تێدایه ، یه ده گی غازیش����ی له 80%یه ، وات����ه ناوچه یه كی گرنگ و ده وڵه مه نده

به نه وت و گازی سروشتی ".

الی خۆش����یه وه رێ����واس فای����ه ق، ئه ندامی لیژنه ی سامانه سروشتیه كانی به ئاوێنه ی كوردس����تان په رله مان����ی ڕاگه یان����د كه پاره ی ن����ه وت 3 بواری ئه چێت و به ب����ۆری یه كێكیان هه ی����ه داهاته كه ی ئه چێته بانكی كوردستان و دوای����ی ئه چێت����ه وه زاره ت����ی دارایی یان ه����اد بان����ك كه ش����تی وا نیه ، كه نه وتی����ه كان به رهه مه هه روه ه����ا مشته قاتی به نزین و ئه وانه ی حكومه ت به نزینخانه كان ب����ه ئه یفرۆش����یته وه ئه وی����ش ئه چێته حس����ابێك له بانكی كوردس����تان كه وه زاره ت ده ڵێت خۆم به كاریئه هێن����م گوایه ئه ڵێن "ئه یده ین ده پاڵێون" و به نزین كه به پااڵوگه كان پاره ی ئ����ه و ته نك����ه ره نه وتانه یه كه

له مه رزه كانه وه ده درێت.

رێواس وتی "ئێمه قس����ه مان له گه ڵ وه زیر كرد ده ڵێت: ئاگام لێیه تی و بڕێك نه وت به ته نكه ر له مه رزه كانی باشماخ و په روێزخان و حاجی ئومه ران و برایم خه لیله وه هه نارده ده كرێن و پاره كه ی سه ربه خۆ حسابێكی سه ر ده ڕواته وه له بانك����ی كوردس����تان و پاره كه ی بۆ كڕینی گازوایل بۆ وێستگه كانی كاره با

به كارده هێنرێت".س����امانه "وه زی����ری وتیش����ی سروش����تیه كان هیچ به ڵگ����ه ی فه رمی نه خستۆته به رده ستمان تا ئه و قسانه

بسه لمێنێت كه ده یكات". هه روه ه����ا ئاماژه ب����ه وه ش ده كات كه پاره ی نه وت ئه چێته وه حس����ابی سامانه سروشتیه كان، ئه و وتی "به اڵم س����امانه سروشتیه كان چۆن نازانین خه رج����ی ده كات و ئێم����ه ش ناتوانین

باوه ڕ به هه مو قسه یه ك بكه ین".وتیشی "له وانه یه ئه و كه سانه سه ر به وه زاره ت یان به رپرسێك یان حزبێك له پشتیان بێت، به هه ر شێوه یه ك بێت وه زاره ت به رپرس����ه له وه ی كه چۆن ئ����ه م نه وت����ه له رێگه ی س����لێمانیه وه ئاودیو ده كرێ����ت له هه ولێرو دهۆكیش

ره نگه زیاتر بێت".

رێكخراوی به رپرس����ه كه ی به بڕوای له نێوان دۆریش "ئێس����تا س����لێمانی س����امانه وه زاره ت����ی به رداش����ی مافیای كۆمه ڵێ����ك سروش����تیه كان و نه ناس����راودایه كه كه س نازانێت كێن و چۆن مامه ڵه به نه وتی ئه م پارێزگایه وه ده كه ن، نه وت به ناش����ه فافی ده ڕواته ده ره وه و وه زاره تی����ش كه متر گرنگی ب����ه م پارێزگایه ئه دات بۆیه كۆمه ڵێك ك����ه س ئ����ه و هه له یان قۆس����تۆته وه و ته نكه ره وه له رێگه ی سلێمانی نه وتی

به تااڵن ده به ن". "له عێ����راق وت����ی حس����ین وری����ا یاس����ای پترۆدۆالر هه یه ك����ه له هه ر پارێزگایه ك ن����ه وت ده رده هێنرێت له هه ر به رمیلێ����ك دۆالرێك یان 2 دۆالر ب����ۆ بوژاندن����ه وه ی پارێزگاكه خه رج ئه كرێت، به اڵم له هه رێمی كوردس����تان نادیاری داهاته كه وایكردوه نه توانرێت مامه ڵ����ه ی دروس����ت و یاس����ایی پێوه بكرێت و بۆ خزمه ت كردن به پارێزگاكه به كاربهێنرێت ئه م ناڕونیه ش له ناردنی نه وت و داهاته ك����ه كۆمه ڵێك به رپرس ئه وانه له به رژه وه ندی له پش����تیه وه ن ئه و داهاتانه به مش����ێوه یه به ته مومژی

بمێنێته وه ".

جوتیارێك‌سااڵنه‌‌‌60ته‌ن‌خه‌یارو‌‌20ته‌ن‌ته‌ماته‌و‌‌5ته‌ن‌فاسۆلیا‌به‌رهه‌مده‌هێنێت

"له‌سه‌ره‌تای‌‌2015ه‌وه‌‌تا‌ئێستا‌‌283هه‌زار‌ته‌نكه‌ر‌نه‌وتله‌مه‌رزی‌‌باشماخ‌و‌په‌روێزخانه‌وه‌‌ره‌وانه‌ی‌‌ئێران‌كراوه‌و‌داهاته‌كه‌شی‌‌نادیاره‌"

ئێستا سلێمانی له نێوان به رداشی وه زاره تی سامانه

سروشتیه كان و كۆمه ڵێك مافیای نه ناسراودایه كه

كه س نازانێت كێن و چۆن مامه ڵه

به نه وتی ئه م پارێزگایه وه ده كه ن

چه ند ته نکه رێکی نه وت له ڕێگای عه ربه ت فۆتۆ: ئارام که ریم

شێخ جه مال

rangalayawene@gmail.com (501( سێشه ممه ‌2015/11/3ره‌نگاڵه

مه هێڵه خه یاڵت بڕوات بۆالی كه سانی تر، هه ست به ئاسوده یی زیاتر ده كه یت

پاش دڵنیا بونت له هاوڕێكه ت.

ئه م دۆخ���ه زۆر كاریگه ری له س���ه ر ژیانت دروس���ت كردوه ، ئه و پاره یه ی

دێته ده ستت زۆر خه رجی مه كه .

دوربك���ه وه له ته نیای���ی ، پێویس���تت به نزیكبونه وه هه یه له خۆشه ویس���ت و

هاوڕێ به سۆزه كانت.

ناتوانی���ت ب���اون و بیرۆكه كان���ت له ئامانجێك���دا كۆیانبكه یته وه ، داوای

یارمه تی له خێزانه كه ت بكه .

ده توانیت ئه و كێشانه بدۆزیته وه كه ژیانتی سه رقاڵ كردوه ، باری داراییت

باش نیه پێویستیت به زیاتر هه یه .

پاش ئه وه ی دڵنیا بویت له چاكبونی كاره كانت ئیتر ماوه یه ك پشو وه رگره

با كێشه ی ته ندروستیت نه بێت.

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ن����اوی ته واوی مه ع����روف عه بدولقادر خه زن����ه داره ، عه زی����ز مه ع����روف هه ولێ����ر له ش����اری ل����ه 1930/11/1 س����ه ره تایی و خوێندن����ی له دایكب����وه ، ناوه ندی له ش����اری هه ولێ����رو ئاماده یی ته واوكردوه . ساڵی له ش����اری كه ركوك مامۆس����تای سه ره تایی و ده بێته 1952پاشان ده بێته فه رمانبه ر به پله ی نوسه ر ئه وكاته په روه رده ی له به ڕێوه به رایه تیی

تاساڵی 1957.ساڵی 1957 خوێندنی زانكۆ ته واو ده كا له كۆلێ����ژی ئاداب له به غداو به كالۆریۆس له زمان����ی عه ره ب����ی به ده س����تده هێنێ و

ده بێته مامۆستای زمانی عه ره بی.له ئاداری 1960 په یوه ندیی به )البعپه العلمیه العراقیه ( ده كا ده بێ به خوێندكار له مۆس����كۆ، پاش����ان له ش����اری سانت ده بێته ده بێ و نیش����ته جێ پترسبۆرگ خوێن����دكاری خوێندن����ی بااڵ له به ش����ی له په یمانگای ك����وردی لێكۆڵین����ه وه ی دیراساتی رۆژهه اڵتی سه ر به ئه كادیمیای ماسته ر بڕوانامه ی روس����یاو زانس����تی رۆژهه اڵت له كۆلێژی به ده س����تده هێنێ، له زانكۆی س����انت پترسبۆرگ بڕوانامه ی دكتۆرای به كۆی ده نگی لیژنه ی گفتوگۆ

له ساڵی 1963 دا وه رده گرێ.ساڵی 1968 ده بێته مامۆستا له به شی كوردی زانكۆی به غ����داو هه ڵده بژێردرێ به سه رۆكی ئه و به شه و تیایدا به رده وام له س����اڵی تاكو خانه نش����ینبونی ده بێ

1981 دا.له 1973 دا ناونیش����انی مامۆس����تای یاری����ده ده ر وه رگ����رێ و له 1979 ش����دا

ناونیشانی مامۆستا به پله ی پرۆفیسۆر.ساڵی 1973 به شی كوردیی له كۆلێژی په روه رده ی زانكۆی به غدا داده مه زرێنێ. وه كو نوس����ه رو سه رنوسه ریش له چه ند

گۆڤارو رۆژنامه یه كدا كار ده كا.گۆڤاری ژماره یه كی هه روه ها چه ن����د )ده فت����ه ری ك����ورده واری(ی ده رده كاو له گۆڤاری )رۆژی كوردستان( ده سته ی نوسه ران و له گۆڤاری )كاروان( راوێژكاری ئه ده بی و رۆش����نبیری ده ب����ێ. له بواری ئه كادیمی����دا له به ش����ی كوردیی زانكۆی ئه ده بیات����ی به غداو هه روه ها له به ش����ی ئه ده بیاتی زانك����ۆی عه ننابی جه زائیرو له به شی ئه ده بیاتی زانكۆی سه الحه دین

له هه ولێر مامۆستا ده بێ.32 كتێبی چاپكراوی هه یه له نوسین و وه رگێڕان و لێكۆڵینه وه و بواری خوێندن، كتێبی چاپكراوان����ه ئ����ه و له گرنگترین )مێژوی ئه ده بی كوردییه ( كه له حه وت

به رگ پێكهاتوه .ئه ندامی س����ه ندیكای رۆژنامه نوسانی ئه ندامی 1960ه وه له س����اڵی عێ����راق و یه كێتی رۆژنامه نوسانی جیهان و ئه ندامی

كارای كۆڕی زانیاریی كوردستان بوه .ماڵه كه ی كردب����وه مه ڵبه ندی روناكی بۆ پاراس����تنی تێكس����ت و ده ستنوس و ئه رش����یفی ئه ده بی كوردی و هه میش����ه ده رگای ماڵه ك����ه ی ب����ۆ قوتابیان كراوه بوه و كه سانێكی زۆر سودیان له كتێبخانه

گه وره كه ی وه رگرتوه .

له 25-10-2010 له هه ولێر به نه خۆش����ی دڵ كۆچی دوایی كرد.

هه ڵده گرم و ده چم���ه مه یدانی زۆرانبازی كه ڵه شێره كان".

وتیشی "زۆرترین خه ڵك له و گۆڕه پانه كۆده بێته وه و ه���ه ر هاواڵتییه ك كه دێته ئه و مه یدان���ه 1000 دیناری چاپی نوێیان لێوه رده گیرێت وه ك بینه رێكی زۆرانبازی كه ڵه شێر و هه مو ڕۆژانێكی هه ینی ده چینه ئه و گۆڕه پانه و سااڵنێكی زۆر ده بێت ئه م

زۆرانبازییه به رده وامه ".هێم���ن ئاماژه ب���ۆ ئ���ه وه ده كات كه به شدارییان له یارییه كه دا بێبه رامبه ر نییه و گره و له س���ه ر كه ڵه شێری براوه ده كرێت و

ل���ه و باره ی���ه وه وتی "له نێ���وان خاوه نی كه ڵه شێره كان و ئاماده بواندا گره و له سه ر كه ڵه شێری براوه ده كرێت و گره وه كانیش به پاره یه و له 100 دۆالره وه ده ستپێده كات و

زۆرجار ده شگاته دو هه زار دۆالر"."به ه���ۆی ده كات ب���ه وه ئام���اژه ش نرخه كه یان كه ڵه ش���ێره كان زۆرانب���ازی به رزبۆته وه و زۆرجار نرخی كه ڵه شێرێكی

شامی ده گاته دوهه زار دۆالر". وتیش���ی "ئه و كه ڵه شێره ی من به كاری ده هێنم بۆ ئه م یارییه دو هه زار دۆالریان

داومه تێ به اڵم من نامه وێت بیفرۆشم".

ئ���ه و ژه نی���اره ده ڵێ���ت" لێ���ره خه ڵك بینینێك���ی ت���ری هه ی���ه بۆ مۆس���یقای سه رشه قام، س���واڵكردن له گه ڵ ئیشكردن زۆر زۆر جی���اوازه ج���ا ئه گه ر ئیش���ه كه هونه ری���ش بێت ئ���ه وا جیاوازتره ، له هه مو دنی���ادا كاری هون���ه ری به بلیت���ه ، هی���چ ئیش���ك نیه بێ به رامبه ر بێت، به اڵم لێره كاره كان بێ به رامبه ریش���ن و كه س ناچێت ب���ۆ بینینی ، له گ���ه ڵ ئه وه ش���دا جیاوازی میوس���یكی سه رشه قام له گه ڵ سواڵكردندا زۆره به اڵم ره نگه خه ڵكی ئێمه به جۆرێكی تر بیربكاته وه ، س���واڵكردن ئه وه یه كه من هیچت ناده مێ و تۆش ده بێت ئه و ش���ته م بده یت���ێ كه م���ن داوات لێده ك���ه م، ئێمه ئه و قس���ه یه مان پێ وتراوه بۆیه باس���ی ده كه م، به اڵم به گشتی هاواڵتیان ئاسوده ن

به كاره كانمان".

ئا: شۆڕش محه مه د

ته نیا ره شید هونه رمه ندی فۆتۆگرافه ر له م دیمانه یه ی ئاوێنه دا باس له روانینی خۆی بۆ هونه ری فۆتۆ و به راوردكردنی

ئه م هونه ره به وێنه كێشان ده كات و رایده گه یه نێت " فۆتۆگرافی به هۆی

ته كنیكی تازه وه له هونه ره كانی دیكه زیاتر تازه گه رێتی تێدایه ".

س���ه باره ت به پێگه ی هون���ه ری فۆتۆ له ئێس���تادا، ته نیا ڕه شید وتی "هونه ری فۆتۆگرافی هه مو كات رۆش���نایی خۆی باوده كاته وه و به ڵكو زیاتر له هونه ره كانی تر تازه گه رێتی تێدای���ه ئه ویش به هۆی له ڤییه ن���ا چه ندین ت���ازه وه . ته كنیكی گه ل���ه ری فۆتۆگراف���ی به ناوبانگ هه یه و له زۆرب���ه ی مۆزه خانه كاندا پێش���انگه ی فۆتۆگرافی بۆ فۆتۆگرافه ره جیهانیه كان ده كرێته وه ". له باره ی ئه و تێزه ی كه پێی وایه له مڕۆدا فۆتۆ ركابه رێتی شێوه كاری ده كات، ته نی���ا ره ش���ید وت���ی "ناتوانم بڵێم كه فۆتۆگرافی ركابه رێتی هونه ری له سه ره تادا به ڵكو ش���ێوه كاری ده كات ك���ه كامێرا نه ب���و زۆرب���ه ی پۆرترێت و سروش���ت و دیمه نه كانی دیكه به ده ست وێن���ه ی ئه كێش���را جا كاتێ���ك كامێرا له س���اڵی 1826داهێنرا ئیت���ر جێگه ی نه خشه كێشانی ش���ێوه یی گرته وه به اڵم هه مو كات هه ردو هونه ره كه تام و چێژی

خۆیان هه یه ".په یام���ی به پێناس���ه و س���ه باره ت فۆتۆگرافی ، ته نیا ڕه شید وتی "فۆتۆگرافی هه م���و كات ڕامكردن���ی س���اته خۆش و ناخۆشه كانی ژیان بوه گه ر له كاتی شه ڕ یان ئاش���تی كه به وێن���ه گوێزراوه ته وه ب���ۆ رۆژنام���ه كان و ئێس���تاش چه ندان ژورنالیس���ت گیانیان له ده ستده ده ن بۆ

چركه گرتنێك���ی گوێزانه وه بۆ ده ره وه ی بازنه كان".

وتیش���ی "دان���ان و هه ڵكردن���ی ئااڵی ئه ڵمانیا په رله مانی له س���ه ر سۆڤییه ت ئ���ه و دووه م و جیهان���ی له جه نگ���ی منداڵه ی كه به ناپاڵم سوتێنرا له ڤێتنام ی���ان نزیكتری���ن كاره س���ات تراژیدیای هه ڵه بج���ه كه ئ���ه م وێنان���ه كاریگه ری زۆری���ان هه بوه دژ به جه نگ و كوش���تن. ئێستاش س���اڵی جارێك خه اڵت ده ده نه ئ���ه و فۆتۆگرافه ران���ه ی ك���ه چاكترین و

كاریگه رترین فۆتۆیان گرتوه ".ته نیا ره ش���ید ئاماژه بۆ ئه وه ده كات

كه مه رج نییه فۆت���ۆ ته نها گێڕانه وه ی ش���تێك بێت یان په یامێكی دیاریكراوی

هه بێت. له ب���اره ی بایه خدان���ی رۆژنامه گه ریی كوردیش به فۆتۆ، ته نیا ره شید وتی "من نزیكه ی 30 س���اڵه له واڵتی نه مسا ئه ژیم له رۆژنامه گه ریی دوركه وتومه ت���ه وه زۆر كوردی بێجگه له م س���ااڵنه ی دوایی كه به هۆی ئێنته رنێت ئاگاییه كی كه مم هه یه ، به اڵم به بیر و هۆش���ی خۆم ئه و بایه خه نه دراوه به فۆتۆ كه جێگه یه كی تایبه تی و گرنگی خ���ۆی هه ب���ێ له رۆژنامه گه ریدا

به داخه وه ".

ماف���ی خواردن���ی ب���ه س���ه باره ت ره ش���ید ته نی���ا فۆتۆگرافه رانی���ش، وت���ی "به داخ���ه وه له كوردس���تان نه ك ه���ه ر فۆتۆگراف���ه ران به ڵك���و زۆربه ی هونه رمه ندانی تر مافی خۆیان نادرێتێ . به رهه مه كانی���ان به كارده هێنرێ���ت ب���ێ ئه وه ی پرس���یار به خاوه نه كه ی بكرێت، به مانا له كوردس���تان مافی كۆپی رایت نییه ئه م���ه ش كارێكی مادی و مه عنه وی ك���ه هونه رمه نده ك���ه س���ه ر ئه كات���ه هونه ره كه ی باوئه كرێت���ه وه بێ ئه وه ی

پرسیاری پێ بكه ن".وتیش���ی "گ���ه ر كۆپی ڕای���ت هه بێت

هونه رمه نده كه نرخی فۆتۆكانی داده نێت و به رهه مه كان���ی خ���ۆی به ڕه زامه ن���دی باوده كرێته وه ئه مه ش كارێكی س���لبی كردۆت���ه س���ه ر فۆتۆگراف���ه ره كان كه نه توان���ن به هونه ره كه ی���ان بژین و په ره ب���ده ن به هونه ره كه یان چونكه زۆربه یان كارێك���ی ت���ر ئه ك���ه ن ك���ه په یوه ندی به فۆتۆگرافه رییه وه نییه بۆ ئه وه ی پێی

بژین".ئاماژه ش���ی ب���ه وه ك���رد "له ئه وروپا چه ن���دان فۆتۆگراف هه ن ك���ه به ته نها فۆتۆكانیان ده ژین و فۆتۆگرافی به كاری

به رۆژنامه و گۆڤاره كان ده فرۆشن".

مارف خه زنه دار خه زنه یه ك له به رهه می ئه ده بی و ئه كادیمی

كه ڵه شێرێك ده فرۆرشێت به دو هه زار دۆالر

ته نیا ره شید: له رۆژنامه گه ریی كوردیداوه ك پێویست بایه خ به فۆتۆ نه دراوه

هه ڵۆ غه ریب: به هۆی ژه نینی مۆسیقاوهله سه ر شه قام، چه ند جارێك هه ڕه شه م لێكراوه

‌ره‌نگاڵه(501( سێشه ممه 2015/11/3 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

هه رگیز شكس���ت بۆ كه س كێشه نیه كه ناترس���ێت و هه ن���گاوی تر ده نێت،

پێویسته گه شبین بیت.

گفتوگۆیه كی به هێز له گه ڵ كه سانێك ده كه یت كه لێت تێده گه ن چاره سه ری گرفتێك ده كه یت كه به سود ده بێت

بۆ هه موان.

كه سێكی به هره مه ندو به توانای هه وڵی خۆزگه كانت له ژی���ان، زۆرئه ده ی���ت

خه ریكن دێنه دی ئه م ماوه یه .

بایه خ به جوانی و شۆخیی خۆت بده با سه رنجی خۆشه ویسته كه ت بۆالی خۆت

رابكێشیت و سۆزی بۆت هه بێت.

ده ته وێت هه ركات زۆرن ئاره زوه كانت كۆمه ڵێك هه نگاو پێكه وه ده نێیت كه

ئه مه ش له قازانجی تۆ نیه .

قرژاڵدوانه‌‌

هه ستێكی خۆشت ده بێت په یوه ندیه كی نوێ دروست ده كه یت، ئاواتێكی كۆن

دێته وه پێشت كه خولیای بویت.

فه‌‌ریکشێر

1010

ره نگ���ه بیرت ل���ه وه نه كردبێته وه بكه یت ئارایش���تێك هه میشه كه كه بۆ هه مو بۆنه ی���ه ك و كاتێكی چونه ده ره وه ببێت هه ر بۆیه به م

شێوه یه ئارایشت بكه :

ب���ده ت���ه ڕ ئه ساس���ێكی -به ش���ێوه یه كی له ده موچ���اوت و یه كسان، پاش���ان تۆزێك كرێمی ده وروب���ه ری چاو ب���ده له چاوت و

پاشان تۆزێك له لێوت.

- به قه ڵه م ب���رۆت تۆخ بكه ره وه ، قه ڵه مه كه ره نگی پێویسته به اڵم له ره نگی برۆت بێت نه ك جیاواز.

- پش���ته چاوی برۆنزی به كاربێنه له سه ر هه مو پش���ته چاوت، دواتر ئاڵتونی بێج���ی مه یل���ه و ره نگی ب���ده له پش���تی چاوت و پاش���ان ره نگی قاوه ی كاڵ بده به سه ریدا، ره نگانه ئ���ه م تۆزێك هه وڵب���ده له كات���ی لێدانیدا بێت���ه ده ره وه ی

پێڵوی چاو.- ماسكاره بده له برژانگت.

- خه تێكی ره ش���ی باریك یاخود ناوه ن���د ب���ده له پش���تی چ���اوت ناو پاش���ان چاوت، به قه راخ���ی

چاوت ره ش بكه .

- س���ه رڕومه تێكی قاوه ی���ی بكه و دواتر س���وراوێكی برۆنزی له لێوت

بده .

هونه رمه ن����دی موزیك����ژه ن تارا جاف ژه نی����اری ئامێری هارپ له ئه زمونێكی نوێ����دا له فیلمێكی ش����ه هرام عه لیدی ده رهێنه ری سینه مای كوردی ده بێته

ئه كته ر. له فیلمی )بیره وه ری ئه سپه ڕه شه كه (عه لی����دی ش����ه هرام ده رهێن����ه ر ی هونه رمه ن����دی موزیك����ژه ن تارا جاف رۆڵ ده بینێ و وه ك ئه زمونێكی تازه ی

هونه ری ده بێته ئه كته ر. كوردس����تان له باك����وری فیلمه ك����ه مێردین و ش����اره وانی گیراوه و وێنه ی ئه كادیمی����ای س����ینه مایی دیاربه ك����ر

پشتیوانییان لێ كردوه .زمانی پاراس����تنی له كێش����ه ی باس ك����وردی ل����ه و واڵتان����ه دا ده كات كه

كه لتوری كورده واریان هه یه ، ڕێگه یان پێ نادرێ به زمانی دایك، واته زمانی

كوردی قسه بكه ن.له كه س����ایه تییه دوای مردنی یه كێك هاوڕێیه كی فیلمه كه ، ناو گه نجه كانی ه����ه وڵ ده دات ته رمه ك����ه ی بۆ دایكی بگه ڕێنێته وه ، ئه و گه ش����ته به ئه سپه ڕه ش����ه كه ی قۆناغی مناڵی گه نجه كه ده كرێ����ت له كاتێك����دا ئه س����په ڕه ش و س����پییه كه هۆی سه رنجڕاكێش����بونی فیلمه كه ی����ه ، به اڵم پڕ له س����ومبۆڵی بێده نگ و خ����اوه ن تایبه تمه ندییه كانی

شیعری خه یامی شاعیره .له مافه ب����اس فیلمه ك����ه به گش����تی سه ره تاییه كانی خه ڵك وه كو كه لتورو

زمانیان ده كات.

تارا‌جاف‌ده‌بێته‌‌ئه‌كته‌ر

ئارایشتێك كه بۆ هه مو شوێنێك ببێت

سیحری جوانی

ئا: زانكۆ سه ردار

هه ڵۆغه ریب حه سه ن بۆ ئاوێنه ئه وه راده گه یه نێت، كه ئێستا به هۆی ئه و

بارودۆخه ی هه رێمی كوردستانی تێكه وتوه پرۆژه كانیان وه ستاندوه و ده شڵێت كه پرۆژه ی نوێ و باشیان به ده سته وه یه .

هه ڵ���ۆ كه ژه نی���اری ئامێ���ری كه مانه و زۆربه ی كاره كانی له سه ر شه قام پێشكه ش رێبواران ده كات، ده ڵێ���ت" ئێمه میوزیك اڵیڤ له س���ه ر ش���ه قاممان ل���ه 2009 وه ده س���تپێكردوه ، ب���ه اڵم دیاره ئێس���تاكه به هۆی ئه و دۆخه ناهه مواره وه تا ئاستێك ئه وه نده ی ب���ه س راگرتوه ، كاره كانم���ان دۆخه كه ش ئاس���ایی ببێته وه ئێمه ده ست

به كاره كانمان ده كه ینه وه ".ئ���ه و ده ڵێ���ت" خه ڵكی ئێم���ه 60%بۆ 70% به ش���تێكی نام���ۆی نابینن، ئێس���تا كۆمه ڵێك ش���تی دیكه هه یه وه ك الیه نی دینی به راس���تی كه ره نگه به روانگه یه كی تر بڕواننه هونه ری میوسیكی سه رشه قام، دیاره توش���ی گرفتیش بومه ته وه ، له ڕوی خێزانیه وه یاخ���ود له ڕوی كۆمه اڵیه تیه وه ، یه ك دو جاریش به ته له فون له الیه ن كه سانی دینداره وه هه ڕه ش���ه م لێكراوه ، نازانم ئایا ئه وكه س���انه له ئه ساسدا خۆیان دینی بون یاخ���ود به ناوی دینیه وه هه ڕه ش���ه كانیان كردوه و ویس���تویانه حاڵه تێكی ده رونی بۆ

من دروست بكه ن".هه ڵ���ۆ غه ری���ب، ئام���اژه به ش���ێوازی پێ���م ده ڵێ���ت" ده دات و هه ڕه ش���ه كان وتراوه ئه وه ی ت���ۆ ده یكه یت له م ناوچه و جوگرافی���ه دینیه دا كه كۆمه ڵگه ی كوردی تێی���دا ده ژی نابێ���ت بكرێ���ت، ئیتر ئایا ئه مه ب���ۆ له كه داركردنی هونه ره یاخود بۆ له كه داركردن���ی تاكی شه خس���ی من؟ پێم

وتراوه هه ڕه ش���ه كان تا ئاس���تی مه رگی م���ن ده ڕۆن ئه گ���ه ر به رده وام ب���م، ئێمه سه ره تا گروپێكی پێنچ كه سی بوین به اڵم به هۆی ئه و هه ڕه ش���انه وه له ئێستادا ته نها من ماومه ت���ه وه و منیش درێژه به كاره كانم ده ده م، دیاره ئه و هه ڕه ش���انه ش له رێگه ی كراوه ئ���ه وه له ئه پڵه وه ئه پڵیكه ش���نێك به سیس���ته می س���ێرڤه ری نێتۆرك، بۆیه منیش له ئێس���تادا هیچ داوایه كی یاس���ایم

تۆمار نه كردوه ".ئه و ژه نی���اره س���ه باره ت به قه یرانه كان ده ڵێت" هه میش���ه له كوردس���تاندا هونه ر گه وره ترین قه یرانی هه بوه له پێش ده زگاو كاره كان���ی ت���ر، هونه ر لێ���ره به هۆی بێ موچه ی���ی و بێ پاره ی���ی ، هه روه ها له ڕوی الیه نه رۆحیه كه ش���یه وه له ن���او چوه ، من به به ڵگ���ه وه پێ���ت ده ڵێم تاك���ی كوردی

فه راغی رۆحی هه یه ، بۆ نمونه ئه وماوه یه ی ئیش كراوه له سه ر ش���ه قام هه میشه ئه و رۆژانه ش���ه قام قه ره باڵغ بون، بۆیه ئێمه ده توانین به كاری هونه ری ئه و ش���ه قامانه

قه ره باڵغ بكه ین".هه ڵۆ سه باره ت به و پارانه ی كه له الیه ن هاواڵتیانه وه و له كاتی ژه نیندا ده یاندرێتێت ده ڵێ���ت" له رێگ���ه ی ئه و پاره ی���ه ی ئێمه ده س���تمان كه وت���وه كۆمه ڵێ���ك ش���تی باش���مان كردوه ، وه ك هاوكاری رێكخراوی نابیس���تانمان پێ كردوه ، یاخود یارمه تی كۆمه ڵێك خه ڵكی كه مده رامه تمان داوه كه دۆخی ته ندروستیان باش نه بوه و حكومه ت نه یتوانیوه وه ك پێویست هاوكاریان بكات، پاش���ان ئه وه شی كه مابێته وه داومانه به و ئامێرانه ی پێویس���تمان پێی���ان بوه وه ك

مایك و مكه به ره و ئه و شتانه ".

ئا: مه زهه ر كریم

كه ڵه شێری شامی شه ڕكه ر زۆرترین فرۆشیاری هه یه و هه ر كه ڵه شێرێك

ده فرۆشرێت به دو هه زار دۆالر.

هێمن لوقمان یه كێكه له و كه س���انه ی كه خولیای یاری شه ڕه كه ڵه شێری هه یه و خاوه نی كه ڵه ش���ێرێكی شامییه و ده چێته مه یدانی یاری زۆرانبازی كه ڵه ش���ێره كان له لێدوانێكی به ئاوێن���ه ی راگه یاند "هه مو ڕۆژانێكی هه ینی كه ڵه ش���ێره شامیه كه م

كه‌ڵه‌شێرێك‌ده‌فرۆرشێت‌به‌دو‌هه‌زار‌دۆالر

هه‌ڵۆ‌غه‌ریب:‌به‌هۆی‌‌ژه‌نینی‌‌مۆسیقاوهله‌سه‌ر‌شه‌قام،‌چه‌ند‌جارێك‌هه‌ڕه‌شه‌م‌لێكراوه‌

ئا: ئاوێنه :

له شاری سلێمانی بۆ یادكردنه وه ی شاعیری به ناوبانگ عه بدوڵاڵ گۆران

پێشانگه یه كی پۆسته ره شیعر و چه ند چاالكیه كی ئه ده بی ئه نجامده درێت.

به ختیار سه عید به ڕێوه به ری ده زگای رۆش����نبیری جه مال عیرفان سه باره ت به یاده ك����ه و له لێدوانێكی ب����ۆ ئاوێنه 53س����اڵ تێپه ڕبونی وتی "به بۆن����ه ی به سه ر كۆچی دوایی شاعیری گه وره ی كورد "عه بدوڵاڵ گۆران" بڕیاره رۆژی گشتی به ڕێوه به رایه تی 2015/11/18رۆش����نبیریی و هون����ه ری س����لێمانی و ده زگای رۆش����نبیریی جه مال عیرفان له ته الری هونه ری سلێمانی یادی ئه م ش����اعیره بكه نه وه و چه ند چاالكییه ك

ئه نجامبده ن". له ب����اره ی چاالكییه كانی ئه م یاده ش، به ختیار س����ه عید وتی " ل����ه م یاده دا چه ند چاالكیه ك ئه نجامده درێ له وانه : كردنه وه ی پێش����انگه یه كی پۆسته ری شیعریی كه ش����ێوه كاران شیعره كانی ئ����ه م ش����اعیره ده كه ن����ه وه به تابلۆو دواتر كاره س����ه ركه وتوه كان ده كرێنه پێش����انگه یه ك و ده بێته به ش����ێك له و

یاده ". به ڕێوه به ری ده زگای رۆشنبیری جه مال عیرفان ئاماژه ی بۆ ئه وه كرد كه له م یاده دا جارێكی تر دیوانه كه ی گۆرانی

ش����اعیر چاپده كرێت����ه وه و هه روه ه����ا مه زاری ئه و شاعیره نۆژه نده كرێته وه . وتیشی " یه كێكی دیكه له چاالكییه كانی ئه م ی����اده ئه نجامدانی س����یمینارێك ده بێ����ت ب����ۆ توێژین����ه وه له ب����اره ی ش����یعره كانی ئ����ه م ش����اعیره و چه ند

لێكۆڵیارێك به شداری تێداده كه ن".

عه بدوڵاڵ سلێمان ناس����راو به گۆران (190٤-1962( شاعیر و ڕۆژنامه وان و چاالكی سیاس����ی كورد بو له هه ڵه بجه له دایكب����وه و ت����ا 1937 له خوێندنگه ناوچه ی����ه دا ئ����ه و س����ه ره تاییه كانی مامۆس����تا ب����وه . پاش����ان چاالك����ی سیاسی و ڕۆژنامه وانی ده ستپێده كات و

چه ند جار ده خرێته زیندان.له 1952ه وه تا كۆتایی ژیانی له زۆرێك كوردییه كاندا گۆڤ����اره له ڕۆژنام����ه و وتارو بابه تی ده نوسی و چه ند كتێبی شیعریش����ی نوس����یوه . گرنگی گۆران له وه دای����ه كه یه كه م ش����اعیری نوێی كورده كه ش����ێوازی عه روزی عه ره بی له شیعری كوردیدا البردوه و به شێوازی فولكلۆری كوردی هۆنراوه ی نوسیوه .

له سه ره تای ساڵی 1962دا ده رده كه وێ نه خۆش����ی توش����ی گ����ه ده ی ك����ه ش����ێرپه نجه بوه . نه ش����ته رگه رییه كی سه ركه وتوی له به غدا بۆ ده كرێ به اڵم پاش واده و پاش ئه و نه ش����ته رگه رییه له نیس����اندا ئه چێ بۆ مۆس����كۆو سێ كرێملین و له نه خۆش����خانه ی مانگێك س����ه نه تۆری به رڤیخه به سه ر ده بات و پاش����ان ئه گه ڕێت����ه وه ب����ۆ عێ����راق. پ����اش گه ڕان����ه وه ی به ماوه یه كی كه م نه خۆش����ییه كه ی س����ه رهه ڵده داته وه و له به ر ئه وه ده گه ڕێته وه بۆ س����لێمانی و ل����ه وێ له جێدا ئه ك����ه وێ و له 18ی تش����رینی دوه م����ی س����اڵی 1962 دا

كۆچی دوایی ده كات.

سلێامنی‌‌بیری‌‌گۆرانی‌شاعیر‌ده‌كات

دۆخی ئەمڕۆی کوردستان کۆکتێلێکە لەکاوێژکردنی سیاسیی و پراگماتیزم کە سەرئێشەیەکی موزمینی بۆ کۆمەڵگای کاوێژکردن���ی دروس���تکردوە. ئێم���ە سیاس���یی جوین���ی بیرنەکردنەوەی���ە تا دواپل���ەی بێتامیی. فرۆش���تنەوەی کردەی سیاس���ییە وەکو دوابەرهه م کە چیدی دەستکاری ناکرێت. کاوێژکردن دوبارەکردنەوەی خۆی نییە بۆ خۆی و تەنان���ەت کۆپیکردنی خۆیش���ی نییە، بەڵک���و دوبارەکردنەوەی���ە لەخ���ودی کاوێژکردن ت���ر بەمانایەکی خۆی���دا. ک���ردەی دوبارەکردن���ەوە نیی���ە ب���ۆ ک���ردەی بەڵک���و خ���ۆی، دەرەوەی دوبارەکردنەوەیە ب���ۆ ناوەوەی خۆی. ئەم کاوێژکردنە سیاسییە جگە لەخۆی کەس تامی ناکات و جگە لەخۆی کەس س���ودی لێنابینێت، ئامانجی سەرەکی بریتییە لەتەقدیسکردنی بیرنەکردنەوەو شەلەلکردنی هه مو کردەیەکی سیاسیی و سیاس���یی کاوێ���ژی کۆمەاڵیەتی���ی. ناشیرینیە جوانییەکانی نماییشکردنی

وەکو ئێستاتیکای سیاسیی نوێ.بەتایبەت و کورد سیاس���ەتمەدارانی میدیای کوردی بەگشتیی، لەقۆناغێکی جگە کە کاوێژکردندان مەترس���یداری تر هیچ ش���تێکی لەبیرکردنەکردنەوە، دۆخەش ئەم بێزراویی بەرهه مناهێنن. گەیش���تۆتە ڕادەی���ەک ک���ە دەتوانین س���ەردەمەمان، سەردەمی ئەم بڵێین هه ڵوەرینی کردەی سیاسیی و بەرهه می کاوێژکردنی تیای���دا ک���ە فیکریی���ە، لەئینسانەکان وا سیاس���یی و میدیایی عەقڵ���ی جوین���ی خەریک���ی دەکات خۆیان بن و لەدوا قۆناغی بێزارییش���دا

بیتفێننەوە سەر زەوی. مۆدێلێ���ک کوردس���تاندا لەم���ڕۆی لەپراگماتیزمی سیاس���یی بااڵدەس���تە کە پاش���خانەکەی خودی فەلس���ەفەی هاوکێش���ەی بەڵکو نییە، پراگماتیزم سیاس���ەتمەدارانمان بۆ کە دەسەاڵتە پراگماتیزم���ی لەک���ردەی فۆرمێ���ک هێزێک���ی وات���ە بەرهه مهێن���اوە. سیاس���ییمان هه ی���ە کە م���ل بۆ هیچ س���ازانێک ن���ادات و چوارچێوەیەک���ی سیاسییش���مان هه یە کە چەند هێزێکی تێدایەو داوای لێکتێگەیش���تن دەکەن، بەاڵم بەرامبەرەکەی داوای ملکەچییان لێدەکات. دیارە پراگماتیزم پێماندەڵێت کە سیاسەتکردن پابەندی پرنسیپەکان پابەندی س���ەرکەوتن و بەڵک���و نییە، گەیشتنە بەئامانجەکان لەئەرزی واقیعدا. پراگماتی���زم فۆرمێک���ە لەمەعریف���ەی سیاسیی کە پرس���ی سەرەکیی تیایدا )چ( پراگماتیک���ی لەوەاڵمدان���ەوەی دەس���تدەکەوێت؟ چی چیمان ەکانە: دەدۆڕێنی���ن؟ چی دەتوانی���ن بکەین؟

چۆن و بەچ شێوەیەک؟ پراگماتی���زم هه م���و بیرکردنەوەیەک لەخودی خۆیدا بەکردە دەبینێت. واتە بەکردە، ببێت پێشئەوەی بیرکردنەوە خۆی کردەیە، بەاڵم بۆئەوەی نەکەوینە هه ڵەی کوشندەوە، دەبێت حیساب بۆ هه م���و موفاجەئەو هه ڵەی���ەک بکەین. بەم چەش���نە خەس���ڵەتی س���ەرەکی پراگماتیزمی سیاسیی بریتییە لەپێوانی هه مو کردەیەکی سیاس���یی بەپێوەری قازانج و زیان. پرس���یارەکە بۆ دونیای پراگماتیزمی ئای���ا ئەوەی���ە: ئێمەش سیاس���یی بۆکوێمان دەب���ات؟ ئایا بۆ قبوڵکردنی تاکڕەوێتیی پارتیمان دەبات، چونکە هه مو جومگەکانی دەس���ەاڵتی بەدەستەوەیەو بێ گوێدانە هیچ بەهایەک خۆی دەس���ەاڵتگەرییانەی سیاسەتی پیادە دەکات؟ ئایا نابێت ئیستیفزازی زیات���ری پارتی بکرێ���ت، چونکە وەکو مێ���ژو دەڵێ���ت، چاوەڕوان���ی هه م���و سەربازیی و سیاسیی و موفاجەئەیەکی

ئابوریی کارەساتئامێزی لێدەکرێت؟ ن���اوەوەی لەسیاس���ەتی پارت���ی کوردس���تاندا ئی���ش بەپراگماتیزم���ی سیاس���یی ناکات، بەاڵم لەسیاس���ەتی دەرەکیدا پراگماتیزمانە هه ڵس���وکەوت پراگماتیکییە پارادۆکسە ئەم دەکات. لەسەر بناغەی ستراتیژێک کاردەکات کە هێڵە گشتییەکەی لەسەر ملکەچکردنی هێزەکان���ی ن���اوەوە بەن���دە بەرامبەر بەملکەچکردن ب���ۆ هێزەکانی دەرەوە. واتە پارت���ی چەن���دە ملکەچبکات بۆ

سیاسییەکانی ئابوریی و بەرژەوەندییە دەرەوی خ���ۆی و پراگماتیزمانە کاریان لەگەڵ���دا ب���کات، هێن���دەش ئەنت���ی پراگماتیزمانە لەگەڵ هێزە سیاس���ییە ناوەکیی���ەکان هه ڵس���وکەوت دەکات. پارادۆکس���ەی سیاسەتکردن الی ئەم پارتی لەنێ���وان رادیکالیزم بۆ ناوەوەو پراگماتیزم بۆ دەرەوە، یەک مانای هه یە، ئەویش دیلکردنی هێزە سیاس���ییەکانە لەوەی کە پەرچەک���رداری رادیکاڵیان هه بێت، چونکە مان���ای تێکدانی ماڵی کورد دەگەیەنێت. پارتیش لەم واقیعە پراگماتیکیی���ە باش تێگەیش���توە کە هێزە سیاسییەکانی تر لەترسیاندا بێت لەبێهێزیی���ان، خەمی یەکڕیزیی و یان کوردس���تانیان ماڵ���ی تێکنەدان���ی ب���ەالوە گرنگت���رە وەک لەپارتی. واتە هه م���و کردەیەکی رادی���کاڵ بەرامبەر ترازان و مانای پارتی، بەرادیکاڵییەتی ناوخۆیە. ش���ەڕی هه ڵوەش���اندنەوەو ئەم���ەش ئەو س���یحرەیە ک���ە پارتی لەهه مو کۆمەڵگای سیاس���یی کردوە، هه ڵس���وکەوتی پراگماتییانە بۆئەوەی

لەگەڵدا بکات. ئەو پرس���یارە سەرەکییەی روبەڕوی هه مو کەسێک دەبێتەوە کە ئێستا بیر لەدۆخی کوردستان دەکاتەوە، بریتییە لەوەی چی بکرێت باشە؟ چی دەتوانرێت بەرامبەر ب���ەم رادیکاڵییەتەی پارتی و بەرهه میهێناوە، سیاس���ییەی کاوێژە بکرێت؟ چۆن دەتوانرێت پراگماتیزمی

سیاسیی لەتەسلیمبون جیابکرێتەوە؟دیارە تاوەکو ئەم چرکەساتە وەاڵمی رادیکاڵی ئەم پرسیارانە نەدراونەتەوە، چونکە یەکێ���ک لەهۆکارەکانی بریتییە لەت���رس. ترس له لەتبونی سیاس���یی و داڕمان���ی ئابوری���ی و ش���ەڕی ناوخۆ. بەرامبەر بەم ترسانەش فاکتەرێکی تر هه یە کە ترس���ە لەتەنهایی سیاسیی، کە پتر یەخ���ەی بزوتن���ەوەی گۆڕان نەبون���ی متمانە وات���ە دەگرێت���ەوە. بەهێزەکانی ت���رو ترس لەوەی کە لەم روبەڕوبونەوەی���ەدا تەنها بکەوێت و هیچ هێزێکی سیاس���یی لەگەڵی���دا نەیەت، وەکو لەپ���اش ئەو هه مو کارەس���اتە بەس���ەر دواییەی ئەم سیاس���ییانەی پرۆسەی سیاسیی لەکوردستاندا هات، بینیم���ان. پراگماتیزمی هێزەکانی ترو بەتایبەت یەکێتیی، ئەو ئاراس���تەیەی لەخۆی گرتوە کە پرس���ەکە پرنسیپی سیاسیی و پرس���ی دواڕۆژی سیستەمی سیاسیی نییە، بەڵکو گرفتی "هه ڵەی سیاس���یی" الیەک و نەبون���ی ئەزمونی سیاس���یی الیەکەی ترە ب���ۆ ئیدارەی ملمالنێکان. واتە قبوڵکردنی بێدەنگانەی ئەو واقیعەیە کە پارتی سەپاندویەتی و نێوەندگیرێک���ی رۆڵ���ی گێڕان���ی

داوالێنەکراو و ڕانەسپێنراوە.

سیاسی ده سته واژه یه كی )دیموكراسی( – كۆمه اڵیه تییه ، ئه وه ی زانراوه له بنه ڕه تدا به رهه م���ی ه���زرو تێفكرین���ی بیرمه ن���ده دێرینه كانی یونانستانه ، به اڵم به تێپه ڕبونی وه ك دیموكراس���ی كات و س���ه رده مه كان، گواستنه وه ی گوڕانكاری و شێوازی بنه مای كۆمه ڵ���گاكان، له قۆناغێك���ی سیاس���ی، كۆمه اڵیه تی���ی داخ���راو و یه كڕه ن���گ، بۆ كراوه فره ڕه ن���گ و چه س���پاو قوناغێك���ی پێناس���ه ده كرێت. دیموكراسی، ئه زمونێكی دابڕاو نییه له كاریگه رییه كانی )فه لس���ه فی – معرفی (، هه روه ها بنه ماكانی عه قاڵنیی و مه ده ن���ی و كۆمه ڵ���گای عه لمانیی���ه ت، ره وایه تی یاسایی و ده س���توری ، به كۆڵه گه س���ه ره كییه كانی پروس���ه ی دیموكراس���ی

داده نرێن.له چوارچێوه یه كی دیموكراسی له ڕاستیدا قه تیس���كراودا خ���ۆی نابینێت���ه وه به ڵكو له ت���ه واوی ژینگه ی په یوه س���تدار به مرۆڤ و فه راهه مكردنی پێداویس���تییه كانی ژیان و گوزه ران���ه وه ڕه نگدانه وه ی هه ی���ه ، لێره دا سه رده میانه به پێناس���ه یه كی دیموكراسی بریتی���ی ده بێت له : یه كس���انی ، عه داله تی جی���اكاری ، نه هێش���تنی كۆمه اڵیه ت���ی و پاراستنی مافه كانی مرۆڤ و قه اڵچۆكردنی بێ���كاری ، س���ه روه ری یاس���او دابینكردنی ئازادییه گشتییه كان، نه هێشتنی بێالنه یی ، نه خوێنده واری و نه خۆشییه كان. ئه مه ش ئه و واته یه ده گه یه نێت، كه سیس���تمی سیاسی پێش���كه وتو و دیموكرات ، له كۆمه ڵگایه كی ئارام���دا خوش���گوزه ران و ته ندروس���ت و

به رهه مده هێنرێت.هه ر چه نده دیموكراسی به شێوه یه كی گشتی بیركردنه وه یه كی هه س���ت و ده رهاوێشته ی مرۆڤانه ی���ه ، ب���ه اڵم ش���ێوازو چۆنیه ت���ی پیاده كردنی به ستراوه ته وه به :كات و شوێن، ئاستی دابه ش���بون و پێشكه وتنی هوشیاری كۆمه اڵیه تی كۆمه ڵگاكان، له الیه كی دیكه وه دیموكراس���ی تاك ڕه هه ند نیی���ه و ناكرێت ته نها له ڕه هه ندی سیاس���یدا چڕبكرێته وه و بكرێت���ه پێ���وه ری دیموكراس���ی، به ڵك���و له هه نگاوناندا به ره و ئاقاری دیموكرس���ی ده بێ له س���ه رجه م بواره كاندا ڕه نگدانه وه ی هه بێ���ت، به پێچه وان���ه وه هه وڵ���ه كان بێ ئه نجام ده بن و ده چێته خانه ی پێش���یركێی

هه رزه كاری سیاسییه وه .دیموكراس���ی: به بوچۆن���ی )جون لوك و مونتس���یكیو(و چه ندی���ن بیرمه ندی دیكه ، بریتیی���ه له حكومڕان���ی )زۆرین���ه (، ك���ه گش���تیدا هه ڵبژاردنێك���ی له ده ره نجام���ی به رجه س���ته ده بێت، ده كرێ ئه و ش���ێوازه دیموكراس���ییه به )سوننه تی = كالسیكی ( ناوزه دی كه ین، به اڵم له هه مان كاتدا ماف و س���ه نگی )كه مینه ( رێزلێگیراوه ، الدان له و بنه مایه پرۆسه ی دیموكراسی ده خاته گومان و ژێر پرسیاره وه . دیموكراسیی كالسیكی نوزده هه م���دا، هه ژده ه���ه م و له س���ه ده ی له چه ندین واڵتی ڕوژئاوایی وه ك: به ریتانیا، فه ره نس���ا، ئه مریكا س���ه ری هه ڵداوه ، ئه و ج���ۆره دیموكراس���ییه زیاتر ل���ه واڵتانه دا باوبو كه ل���ه ڕوی پێكهاته ی )نه ته وه یی و ئایینییه وه ( تاڕاده یه ك هاوسه نگ و بێكێشه

بون.له سیس���تمی دیموكراسیدا، سێكوچكه ی حكومڕانی ، ده سه اڵتی )یاسایی ، دادوه ری و له یه كت���ر جیاده كرێنه وه ، بۆ ڕاپه ڕان���دن( ئه وه ی له چوارچێوه ی مه ودا یاس���اییه كاندا له هه مان ڕاپه ڕێنن، ئازادانه ئه ركه كانی���ان كاتیش���دا به پێی رێس���ایه ك له ئاس���تێكی له نێوانیان���دا هه ماهه نگی���ی گونج���اودا، رێكبخرێت. پێكهێنانی س���ێ دامه زراوه كه ی بااڵی ده سه اڵت له سه ر بنه مای )دوانه یی (، وات���ه ه���ه ر دامه زراوه ی���ه ك له دو به ش���ی هاوته ری���ب پێكبێت )س���ه رۆكی هه رێم، سه رۆكی حكومه ت( )ئه نجومه نی نوێنه ران، ئه نجومه نی پیران( )ئه نجومه نی دادوه ری ، دادگای ده س���توری (، ئه م جۆره رێكخستنه ڕێگرده بێت له تاك���ڕه وی و توانای چاودێری

یاسایی هاوسه نگترو كاریگه رتر ده كات. ب���ه اڵم له و واڵتان���ه ی ك���ه فره نه ته وه و ئاین و كلتورن، به ته نیش���ت باشه و چاكه ی دیموكراس���ییه وه ، كۆمه ڵێ���ك درزو كه لێن به دی ده كرێن، بۆ چاره سه ركردنی له نگی و خاڵه الوازه كان و ڕێگری له بااڵده ستی ڕه های گه النی سه رده س���ته ی زۆرینه ، پاراس���تنی پرینسیپی یه كس���انی له ئاست به شداربونی شایس���ته ی پێكهات���ه جیاوازه كانی دیكه ، له كایه جیاجیاكانی سیاسی و به رێوه بردندا، ڕۆش���نبیری فره پێكهاته ی واڵتان���ه ی له و جیاواز وه ك:)به لجیكا، هۆڵه ندا، سویسراو نه مس���ا( ش���ێوازێكی نوێی دیموكراسییان رێككه وتن( به )دیموكراس���ی كه داهێناوه ناوزه دده كرێ���ت، تا ئێس���تاش ئه و مۆدیله به رده وامی س���ه ركه وتوانه دیموكراس���ییه هه ی���ه . )ئار ن���ت لیبهارت( خه س���ڵه ته ه���ه ره دیاره كانی دیموكراس���ی رێككه وتن

به مشێوه یه ده خاته ڕو:- پێكهێنان���ی حكومه ت���ی هاوپه یمان���ی

له نێوان الیه نی زۆرینه و كه مینه كاندا.نوێنه رایه تی پرینس���یپی پیاده كردنی -داموده زگاكانی ل���ه وه زاره ت و )ڕێژه ی���ی (

دیكه دا.- فه راهه مكردن���ی ماف���ی )ڤیت���و( بۆ ڕێگرتن به مه به ستی به شداربوه كان، الیه نه

له قۆرخكردنی ده سه اڵت.- به رێوه به رایه ت���ی )خۆجێ���ی ( بۆ هه ر

پێكهاته یه ك.دیموكراس���ی كوردس���تان و هه رێم���ی

رێككه وتن:1. پێكهاته ی كۆمه اڵیه تی :

گه لی كوردستان له چه ند نه ته وه و ئایینی جیاواز پێكدێت كه به درێژایی مێژوی كۆن و نوێ���ی واڵته كه م���ان، له كه ش وهه وایه ك���ی وه ك ژی���اون ئاش���ته واییدا دۆس���تانه و هه روه ها ئه رمه ن( كلدوئاشورو )توركمان، بێجگه له زۆرینه ی موسڵمان، شوێنكه وتوی ئاینه كانی )مه س���یحی و ئێ���زدی ( بونێكی به رچاوی���ان هه یه . لێره دا پێویس���ت به وه له پێن���اوی پته وتركردنی زه مینه ی ده كات گه ش���ه پێدانی دیموكراسی و له به ر ڕۆشنایی ناوه ڕۆك���ی پرینس���یپه كانی )یه كس���انی و هاواڵتیب���ون(، كه دو ڕه گ���ه زی بنه ڕه تین له ه���ه ر سیس���تمێكی دیموكرات���دا، ماف و ئه ركه كانی سه رجه م پێكهاته كۆمه اڵتییه كان به ش���ێوه یه كی یاس���ایی دیارو پارێزراوبن، له ڕه شنوس���ی ده س���توری هه رێمدا جێگیر

بكرێن.2. پێكهاته ی سیاسی: هه ر له سه ره تای لكاندن���ی هه رێمی كوردس���تان به ده وڵه تی عێراق���ه وه ، س���ه رجه م حكومه ت���ه كان كه

له پێكهاته ی زۆرینه ی عه ره بی بون، هه ڵگری باوه ڕی نه ته وه په رستی توندڕه و بون، بۆیه له پێناوی كوردس���تان هێزه سیاسییه كانی چه وس���اندن و له هه وڵه كان���ی به رگرتن���دا گه له كه م���ان، ناس���نامه ی س���ڕینه وه ی له ناچاریی���ه وه ڕێگای خه بات���ی چه كداری بگرنه ب���ه ر، تا ڕاپه رین���ی 1991 ئه و جۆره خه باته به رده وامی هه ب���و. له ده ره نجامی به رپابونی شۆڕش���ه كان، چه ن���د الیه نێكی سیاس���ی خ���اوه ن دیدوبۆچ���ون و ئایدیای نه ته وه ییدا، خه بات���ی له گۆڕه پانی جیاواز وه ك یاریكه رو ژماره یه كی قورس و كاریگه ر له رابه رایه تیكردن���ی كۆمه ڵگادا جێگیربون، كێبه ركێ���دا، چه ند ملمالنێ و له ئه نجام���ی جارێك پێش ڕاپه ری���ن و دوای ڕاپه رینیش، ڕوب���ه ڕوی یه كتربونه ت���ه وه و ده ره نجام���ی نه خ���وازراوی لێكه وت���ه وه و ب���وه هۆكاری دڕدونگی و باڵكێش���انی بێمتمانه یی به سه ر

په یوه ندیی و پێكه وه هه ڵكردنیاندا.به له به رچاوگرتنی دابه شبون و فره ڕه نگی )نه ته وه ی���ی ، ئاینی و سیاس���ی( له هه رێمی كوردس���تاندا له الی���ه ك، قه تیس���مانه وه ی ئاستی پێشكه وتنی كۆمه اڵیه تی به هۆكاری چین���ی الوازی ئاب���وری و تاكڕه هه ن���دی مامناوه ن���د، له الیه كی دیك���ه وه ، هه روه ها به هه ندوه رگرتنی كێش���ه و گرفته ده رونی و به تایبه تی )ئایدیا حزبه كان، سیاسییه كانی ئ���اژوه كان(، ده مانگه یه نێته ئه و باوه ڕه كه مه ترسییه كانی دورخس���تنه وه ی له پێناوی به ریه ككه وت���ن و س���ه رهه ڵدانی دوبه ره كی و نائارامی كۆمه اڵیه تی و سیاسی، پیاده كردنی رێككه وت���ن( دیموكراس���ی )سیس���تمی كوردس���تاندا، هه رێم���ی له به ڕێوه بردن���ی ش���ێوازێكی گونج���او و س���ه قامگیرهێنه ر

ده بێت.ئه گه ر لێكچون و هاوسه نگی كۆمه اڵیه تی ، فاكت���ه ری گرنگ و ته ندروس���تی به رده وامی سیستمی دیموكراسی كالسیكیدا بێت، ئه وه له سیس���تمی )دیموكراس���ی رێككه وتن( دا، ڕاگرتنی هاوسه نگی و ته بایی له نێوان الیه نه به ش���داربوه كانی پرۆسه ی سیاسیدا ده بێته هۆكاری بێ ركابه ری مانه وه و سه قامگیری سیس���تمه كه . بۆیه له كاتی داڕشتنی یاسا نیش���تیمانییه كاندا پێویس���ته بنه ماكان���ی به ڵكو نه كرێ���ن، فه رام���وش رێككه وت���ن )رێككه وتن( وه ك )یاس���ایه كی بنه ڕه تی (

دابنرێت.

له نوسینی ئه م وتاره مدا سودم وه رگرتوه له م سه رچاوانه :

1. شاكر االنباری ، الدیموقراطیه التوافقیه )مفهومه������ا ونماذجه������ا(، ط1،بغداد-اربیل-

بیروت، 2007.2- الدكتورعبدال������رزاق عب������د، الدكت������ور محمد عبدالجبار، الدیمقراطیه بین العلمانیه واالسالم، ط1،مطبعه سیكو، بیروت 1999.

کردەی سیاسیی لەنێوان کاوێژکردن و پراگماتیزمدا

)501( سێشه ممه 2015/11/3 birura.awene@gmail.comبیروڕا

ئاراس فه تاح

13

له کوردستان هێزێکی

سیاسییمان هه یە کە مل بۆ هیچ

سازانێک نادات و چوارچێوەیەکی

سیاسییشمان هه یە کە چەند هێزێکی

تێدایەو داوای لێکتێگەیشتن

دەکەن

دیموكراسی و دیموكراسی رێككه وتن

19 »» 19 »»

عارف روشدی

وریا مه ریوان گوتاره كه یاندا له سه ره تای قانیع و ئاراس فه تاح*، كایه ی سیاس���یی ك���وردی ، گه ل���ه ك ناچی���زه و س���ته مكار نیش���انده ده ن، ك���ه ئه مه وێنه ك���ی ڕونه و زۆر ن���وێ نییه . ه���ه ر خۆی���ان له چه ندان جێگه ی دیكه دا، ئه و وێنه و حه قیقه تانه یان ب���ه زۆر ده یانه وێت پێش���انداوه . پاش���ان ئومێدی ئه وه مان ال س���ه وز بكه ن، بچینه وه ناو سیاس���ه ت، گوای���ا به جۆرێكی دیكه و به شوناس���ێكی دیك���ه وه . ئه گ���ه ر پارتی و یه كێت���ی له سیاس���ه تی كوردی باش���وری كوردس���تان بكه یت���ه ده ره وه ، چ ش���تێك له سیاس���ه ت ده مێنێت���ه وه ؟ ئه وه ی س���ی س���اڵه له كایه ی سیاسه تدا به رپایه ، هه مان دۆخ و ماهیه ت و مانایه . داواكردنی سیاسه ت به ته رزی فریشته و حیزب به چه شنی پاك و

بێگه رد، وه هم و گه مژه ییه .داواكردنی سیاسه تی كوردی له باشووری كوردستان به بێ پارتی و یه كێتی ، درۆیه كی گه وره یه . سیاس���ه ت له م دو س���ێ شاره ، هه رئ���ه وه ی لێدێته ده ره وه و تێیدا س���ه وز ده بێ���ت، كه ب���وه . ڕه نگه له ن���او و وێنه و س���یمادا له نێ���وان هێزه كان���دا بڕێكی كه م جیاوازی به رچ���او بكه وێت، به اڵم ماهیه ت و به رنام���ه و پێكهات���ه و س���تراتیژ، هه م���ان جه وهه ره . عه قڵیه ت و دونیابینی ، ڕیش���ه ی هاوبه ش و پێكه وه به س���تراون. ئه وه گه مژه

نیی���ه داوای به رپرس���یاری و هۆش���یاری و بیركردن���ه وه و نوس���ین ده كات به رامب���ه ر پارت���ی و یه كێتی و كۆی كایه ی سیاس���ی ، به ڵكو ئه وه گه مژه یه ، بانگه شه ی خه یاڵێك و ك���ه له كایه یه ك���دا، ده كات به هه ش���تێك له حه قیقه تدا له سه ر دروستكردنی دۆزه خ بۆ ئینسان ده ڕواته ڕێوه . هه ر كاتێك بچینه وه ناو كایه ی سیاس���ه ت له م به ش���ه ی دونیا، هه مان واقیع و دۆخ به ره���ه م ده هێنینه وه . چاره س���ه ر ئه وه نییه شانه و حیزب و كه رت دروستبكه ین و بانگه شه ی سیاسه ت بكه ین و پێمانوابێت شتێكی ناوازه و جیاواز له پارتی و

یه كێتیمان كردوه .نوس���یویانه "ده س���ه اڵت له كوردستاندا، هه م���و توانایه كی هه یمه ن���ه ی فه رهه نگی و ئایدۆلۆژی و سیاس���یی خۆی له ده ستداوه و ده سته ویه خه وه په المارو شه ڕی كه وتوه ته له گه ڵ كۆمه ڵگا". پارتی و یه كێتی هه یمه نه ی فه رهه نگی و سیاسیی خۆیان له ده ستنه داوه . هه میشه له گه ڵ زۆرینه ی كۆمه ڵدا له مانگی هه نگوینی���دان. س���ه دان ه���ه زار چه كدارو میلیشاو جه نگاوه ر، ده یان هه زار فه رمانبه رو ملك���ه چ و گوێڕایه ڵ، ه���ه زاران دامه زراوه و ده س���ته و ده زگای ڕۆش���نیری و سیاس���ی و میدیایی و حیزب���ی و كۆمه اڵیه تی و حكومی ، ئام���اژه ن ب���ۆ هاوپه یمانی���ی كۆمه اڵیه تیی نێوان ده س���ه اڵت و كۆمه ڵ. پارتی و یه كێتی له كۆم���ه ڵ دانه بڕاون، له جه وهه ری ئه وانه وه ش���ه رعیه تیان وه رگرت���وه و وه رده گرن. دو هێزی زۆڵ و نائاس���ایی نین. كوڕی ڕۆژگارو

س���ه رده م و كۆمه ڵه ك���ه ی خۆیان���ن. هه مو ئه وان���ه ش پاس���او نین بۆ ته س���لیمبون و قبوڵكردنی���ان. به ڵك���و ئه وه پاس���اون بۆ ڕه تكردن���ه وه و نه فره تكردنی���ان بۆ ئه به د.

ئه وه ش نیشانه یه بۆئه وه ی كۆمه ڵی باشوری كوردس���تان، مێگه له و كۆراڵ���ی كۆیله یی و

گه مژه یی شێوازی ژیانن.دروستكردنی ئومێدی ساخته ی سیاسی و وه همی پرۆژه یاس���او ئۆپۆزسیۆن، ڕه وایی ده داته پارتی و یه كێتی . نه ك ئه وه ی داوای به رپرس���یاری و هۆش���یاری و ڕه تكردنه وه ی ڕادیكاڵ ده كات به رامبه ر كایه ی سیاس���ی. ئه گ���ه ر وامان وێنا ك���رد، گوای���ه كایه ی سیاسیی ئه م به ش���ه ی دونیا ته نیا پارتی و یه كێتی نین، كامه هێزی دیكه دروستبوه ، له پێكهاته و عه قڵی���ه ت و به رنامه دا، هه مان ماهیه تی نه بێت؟ گۆڕان و كۆمه ڵ و یه كگرتو، له كوێدا جیاوازن، هه مان ته قلیدو پێكهاته و میدیاو به رژه وه ندیی بنه ماڵه یی و بازرگانی و

ناوچه گه ریی نییه ؟هێنانی هه ندێك گه نجی چاکەت و پانتۆڵ له به رو مامۆس���تای زانكۆ و دانانی هه ندێك پرۆژه یاس���ا، هیچ له ماهی���ه ت و حه قیقه تی كای���ه ی سیاس���یی ئه م دو س���ێ ش���اره ناگۆڕێت، كه پارتی و یه كێتی ده سه اڵتدارن تێیدا. سیاسه تی پارتی و یه كێتی به چاکەت و پانتۆڵ و پرۆژه یاساو كه مپین سازكردن، نه باشترو ئینسانیتر ده بێت و نه دیموكراسیتر. هه م���و ئه و ڕێگه یان���ه تاقیكرانه وه و هه مان ماهی���ه ت و عه قڵیه تی���ان دروس���تكرده وه . هه مان سیس���تم و ده س���ه اڵت وا بۆ ده یان

ساڵه بێباكانه حوكمده كات.

هه ندێك سه رنج بۆ گوتاره كه ی مه ریوان وریا قانیع و ئاراس فه تاح

له سیستمی دیموكراسیدا سێكوچكه ی

حكومڕانی ، ده سه اڵتی )یاسایی ، دادوه ری و ڕاپه ڕاندن( له یه كتر جیاده كرێنه وه ، بۆ

ئه وه ی له چوارچێوه ی مه ودا یاساییه كاندا

ئازادانه ئه ركه كانیان ڕاپه ڕێنن

زانیار محه مه د

چاره سه ر ئه وه نییه شانه و حیزب و كه رت دروستبكه ین و بانگه شه ی سیاسه ت بكه ین و پێمانوابێت

شتێكی ناوازه و جیاواز له پارتی و یه كێتیمان كردوه

بیروڕا(501( سێشه ممه 2015/11/3 birura.awene@gmail.com 12

خوێنه ری هێژا.. بیس���ت رۆژ له مه وبه رو راستتر له ڕۆژی دوشه ممه 2015/10/12 بۆ یه كه مجار یه كه مین وتاری سیاس���ی خۆم له تۆڕی میدیای ئه لكترۆنی و له سایتی خه ندان به ناونیش���انی )به ی���ادی به یاننامه حه وت خاڵییه كه ی عه یامێ له مه وبه ری بزوتنه وه ی گۆڕان���ه وه ( باڵوكرده وه ، ك���ه هێنده ی گڕ له پوش���و به ربده ی س���ه نگ و قورس���ایی و راس���تی و دروس���تی ئه و وتاره ده ركه وت. بۆیه له ماوه ی كه متر له 16سه عاتدا نزیكه ی 16 ه���ه زار خوێنه ر به ته نها هه ر له س���ایته فه رمییه ك���ه دا خوێندبویان���ه وه و به هه زاران كه س���یش له تۆڕی كۆمه اڵیه تی فه یس���بوك الیكی���ان كردب���و، ه���اوكات نایش���ارمه وه زیاتر له 400 كۆمێنتیش���ی ب���ۆ هاتبو، كه له سه دا هه ش���تایان گوزارش���تی له مۆڕاڵ و ره فت���اری له مێژین���ه ی ریفۆرمیس���ته كانی ئه م���ڕۆ كردبو، دوێن���ێ و گۆڕانخوازه كانی كه هه رچ���ۆن كاتێك من وتارێ ده نوس���م یان چاوپێكه وتنێك ده ك���ه م، ئه و به فۆرم مۆدێ���رن و به ڕه فتار خێڵه كیانه هیس���تریا ده یانگرێ و ش���ه لم كوێرم ناپارێزم، له باتی ئه وه ی قس���ه له س���ه ر ناوه ڕۆكی راستی و نادروستی نوسینه كه م بكه ن، كه چی شێتگیر ده بن و وه ك مێروله به شاخی كه سایه تیمدا ده كه ونه ناش���رین به قسه ی هه ڵده گه ڕێن و

گه زینم!ئێس���تاش وتاری دوه مم به م ناونیشانه ی س���ه ره وه باڵوده كه مه وه ، به اڵم تكاده كه م: تكایه كی برایانه و ده ڵێ���م هه رچۆن هه ندێ فلیم بۆ كه سی خوار 18 ساڵ رێپێنه دراوه ،

ئه وا تكا كارم...

ئه‌وی‌‌گۆڕانه‌و‌گۆڕانخوازه‌ئه‌وی‌‌الی‌‌مه‌كۆو‌رایه‌ڵه‌‌به‌نازه‌

ئه‌وی‌شه‌فه‌یی‌ده‌می‌زۆر‌گه‌رمه‌‌له‌ته‌حریریشدا‌هه‌ڵوێستی‌شه‌رمه‌

‌‌‌ ئه‌وی‌‌ئه‌ندامی‌‌ژورو‌په‌یجوره‌‌له‌دوری‌رێكخه‌ر‌دڵی‌‌ته‌نوره‌

ن������ه‌‌س������ه‌یری‌‌كات‌و‌ن������ه‌‌الیك������ی‌‌بكات‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نه‌وه‌ك‌له‌تاوا‌جه‌ڵده‌‌لێی‌‌بدات

ده زانن به رێ���ز... خۆت���ان خوێن���ه ری یه كێك له پرانس���یپه هه ره سه ره تاییه كانی هه ر حزبێكی سیاس���ی ، كه له ژیانی كاری رێكخراوه ییدا ده یكات، مه س���ه له ی ره خنه و ئ���ه م هه رچه ن���ده ره خنه له خۆگرتن���ه . پڕانس���یپه پێده چ���ێ الی هه ندێك حزب، ی���ان الی هه ندێ���ك كاراكته ری سیاس���ی به ده س���ته واژه یه كی ته قلیدی یا به سه رچو له قه ڵ���ه م ب���درێ ، ب���ه اڵم بیرم���ان نه چێ داننان سیاسی و به هه ڵوێستی پێداچونه وه به هه ڵ���ه دا، گه ر بااڵی ئ���ه و حزبه یان ئه و بزوتنه وه یه ی پێب���ه رز نه بێت، ئه وا هه رگیز پێ���ی بچوك و كه م نابێت���ه وه و كارێكه هه م سیاس���ه تێكی له گرتنه ب���ه ری گوزارش���ت راست و ته ندروس���ت ده كات، هه م ئاماژه یه بۆ به رپرس���یارێتی سیاسی و ئه خالقی ئه و حزبه ! چونكه ئه وی له ژیانی سیاسی خۆیدا ره خنه له هه ڵوێس���ت و كورتبینی سیاس���ی خۆی ده گرێ ، ئه وه مانای وایه تێڕوانینێكی ره خنه گرانه ی بۆ هه مو ش���ت هه یه . دیاره س���پاردنی شته كان مۆدێرنیشدا له دونیای به ڕه خن���ه و زاڵكردن���ی عه قڵ به س���ه ریدا، یه كه م هه نگاوی ته ندروس���ته بۆبه دیهێنانی

ئاینده یه كی جوانترو گه شه كردوتر.جا ئێس���تاش له ڕوانگه ی ئه م پرانسیپه سیاس���ییه وه روی ده مم ده كه مه ئه ندامانی ه���ه ردو جڤاته ك���ه ی بزوتن���ه وه ی گۆڕان و پێی داواكارییه كانت���ان ده ڵێم..بۆئ���ه وه ی له سه ر زه وی بێت، نه ك سه ری له ژور هه ور! وه ك ئ���ه و به یانه ی ك���ه دوای ده ركردنتان له حكوم���ه ت ده رتانكرد! بۆ ئه وه ی بۆ هه ر كۆبونه وه یه ك، كه له ده رگای هه ر هۆڵێكه وه ده چنه ژوره وه دواجار پێویستیتان به سه ر نه ویكردن نه بێ ! بۆئه وه ی له و په نده فێربن،

كه ئه وی ته قه له دوێنێی خۆی بكات، ئه وا توشی ش���ۆك نه بێ گه ر هاتو ئاینده تۆپی پێوه نا! بۆئه وه ی چیتر به ته مه نی كورت و به ده نوكی نه رمی كۆترێكه وه ش���ه ڕ به پیره هه ڵۆیه كی پ���ڕ ئه زمون نه فرۆش���ن، وه ك فرۆش���تتان! بۆئه وه ی خۆتان به ڕیشسپی و دونیادیده نه زانن و كوردستانیش به دیوه خان، تا هه مومان هیچ كارمان نه بێت، ئه وه نه بێت رۆژان���ه گ���وێ له ئامۆژگارییه )كه لت���وری و حوكم���داری و مه عریف���ی و كۆمه اڵیه ت���ی و په روه رده ی���ی و ئاب���وری و ته ندورس���تی و ئێوه دواجار سیاس���ییه كانی ) زانس���تی و بگری���ن! فه رمون ئازادان���ه و ئازایانه وه رنه (سیاس���ی )و( به هه ڵ���ه دان پێش���ه وه و

رێكخراوه یی )و(ئایدیا)ییه كان���ی خۆتان���دا بنێن و س���ه رنجێ بده ن له ڕا (س���ه رپێیی)و بۆچون���ه (ناواقع���ی )و هه ڵوێس���ته پڕ (غه در)ه كان���ی دوێنێ���ی خۆت���ان به رامبه ر یه كێتی نیش���تمانی و ئه وسا داوای ها..ها..

ها )هه ڵوێس���ت و هاوكاری و هه ماهه نگی (ی لێبك���ه ن! تا بزانن ماڵه گه وره كه ی یه كێتی به ترازانی چه ند كۆڵه كه یه ك و به به ردگرتنه په نجه ره كانی ، نه ئه ڕوخێ و نه بێ خۆریش ده بێ ! تا بزانن هه ر له س���ێداره دانی س���ێ )هه ڵۆ(ك���ه ی كۆمه ڵ���ه وه و ت���ا زاڵمیه تی )به عس(و كاره ساتی )هه كاری (و رۆیشتنی )سۆشیالیس���ت(و دروس���تبوونی )جود(و جیابونه وه ی )ئااڵ(ش له ماوه ی 16 س���اڵی خه باتی هه ره س���ه ختی ش���ارو ش���اخی یه كێتی���دا، هه رگی���ز به ق���ه د ئه م ش���ه ش س���اڵه ی ته مه نی ئێوه ، نه ئ���ازاری دراوه و نه ماندویشی كردوه ! نه ناشیرینی كردوه و نه قس���ه ی زبرو ناشایسته شی پێوتراوه ! تا هێن���دێ رابمێنن و به خۆتاندا بچنه وه و بزانن خه نجه ره غ���ه درو غه داره كه ی ئێوه تاچه ند كاریگه رو تاچه ند گورچكب���ڕ بوه به رانبه ر به مێژوی سیاسی و رێكخراوه یی ئه و حزبه ی، كه به داخه وه گه ر ئه و مێژوه له بااڵی له سه دا هه شتای ئه ندامه كانی ئێوه بكه مه وه ، ئه وا نه ك هه ر هیچ شتێكتان نامێنێ مایه ی چاو لێك���ردن و لێوه فێربون بێت، به ڵكو حه مدی

شاعیر وته نیش:

كاتب������ی‌‌مابه‌ین‌بو‌)تاهی������ر(‌ته‌رجه‌مه‌ی‌‌حاڵی‌‌بكه‌م‌‌‌

پیس‌ئه‌بێ‌‌دیوان‌له‌پاشا‌موسته‌حه‌ققه‌‌بۆ‌دڕین

ج���ا بۆئ���ه وه ی هه میش���ه به یانه حه وت خاڵیی���ه )ش���ه فه یی(ه كه تان له بیرنه چێ ، چونكه ئه زانم چه ند پێی سه غڵه ت بون، ئه وا ئه مجاره ش به م حه وت خاڵه )ته حریرییه (

ده تاندوێنم.1. به ڕاشكاوانه بڵێن.. ئێمه به هیچ جۆرێ نه بوین و خۆڕس���ك واقعی و بزوتنه وه یه كی له ناو هه ناوی موعان���ات و ئازاری خه ڵكه وه هه ڵنه قواڵوی���ن و بگ���ره به پل���ه ی یه ك���ه م وه ك دیارده یه ك���ی ئیعالم���ی و له ئه نجامی ئینش���یقاق(مان له یه كێت���ی و دواجاری���ش غه درم���ان له یه كگرتو دروس���ت بوین و ئه و

س���ه روه رییه ش، كه وه ك س���ه رمایه یه كی ره مزی له مێ���ژودا به رمان ده ك���ه وێ ، ئه وا له ئه نجامی ئه و خه بات و هه ڵوێست و قوربانی و هێناوه ، به ده ستمان ماندوبونه وه زیندانی و كه له ن���او)ی.ن.ك( دا له )1975/6/1 تا 2006/12/5( هه مانبوه . واته تا ئه و رۆژه ی به ڕێز رێكخه ری گش���تی بزوتنه وه ی گۆڕان

ده ست له كار ده كێشێته وه !2. به ڕاش���كاوی بڵێ���ن.. به ڵێ راس���ته پێگه ی له س���ه نگ و گه وره مان غه درێك���ی یه كێت���ی ك���ردوه ، چ له ڕوی سیاس���ی و چ له ڕوی مێژویی���ه وه ! چونكه هه ڵه بوین، كه پێمانوابو بچوكبونه وه ی یه كێتی و الوازبونی ئه و هێزه له قازانجی باس���كی دیموكراسی و جه سته ی ئازادییه ، وه ك ئه وه ی ئیدیعامان

بۆ ده كرد!به ڵ���ی بڵێ���ن... به ڕاش���كاوی .3خوێندنه وه م���ان بۆ نه خش���ه ی سیاس���ی هه رێم���ی كوردس���تان هه ڵه ب���و. چونك���ه وامانده زانی ه���ه ركات له ریزبه ندی ژماره ی كورس���ییه كانی په رله مان���دا، گ���ه ر پێش یه كێت���ی بكه وی���ن و له یه كێت���ی ببه ینه وه ، ئه وا پێگه ی سیاس���ی و قورسایشمان پێش ژماره ی نه مانزان���ی ده ك���ه وێ! یه كێت���ی كورس���ی و رۆڵی )كاراكت���ه ر(ی په رله مان النیك���ه م تا ئاینده یه كی نزی���ك په یوه ندی هه ڵوێستی )ئازا( به باگراوندی سیاس���ی و یان���ه و جوامێرانه ی ئه و كاراكته ره وه هه یه ،

كه له ڕۆژانی سه خت و ته نگانه دا هه یبوه !4. به ڕاشكاوی بڵێن... به ڕاستی ئاژاوه كه ی حه ڤده ی ش���وبات، كه ئێمه به چاولێكه ری له میس���رو تونس دنه ی خه ڵكمان پێده دا، به حه ق سه ركێشییه كی سیاسی و غه درێكی تاسه ر ئێس���ك نامه س���ئوالنه بو به رامبه ر به یه كێتی نیش���تمانی و ئیداره ی سلێمانی و ئ���ه و حكومه ته ی ، كه هه م���و تاكێكی ئه م

گه له تائه مڕۆش ئاواتی بۆ ده خوازێت!5. به ڕاش���كاوی بڵێن... ئه ش���هه دوبیلال راس���ت نه بوین، كه ده مانگوت كوردستان له ژێر هیچ هه ڕه ش���ه و مه ترسییه كدا نییه و واڵت شامی ش���ه ریفه و ده سه اڵت به گشتی و یه كێت���ی نیش���تمانیش به تایبه ت���ی ، ب���ۆ

خ���ۆڵ كردنه چاوی خه ڵ���ك و قۆرخكردن و پاوانكردنی ده س���ه اڵتی خۆی بانگه شه بۆ هه ر جۆره هه ڕه ش���ه و مه ترسییه ك له سه ر كوردستان و حكومه تی هه رێم ده كات. وه ك

ئه وه ی شه ش ساڵه ته پڵی بۆ لێده ده ین!كاری بڵێن...به ڵ���ێ به ڕاش���كاوی .6سیاسی و په رله مانی و پرۆسه ی دیموكراسی به ئه جێندای ته ندروست و ژیرانه و له سه رخۆو )واقعیانه ( ده كرێت و به رجه س���ته ده بێت! ن���ه ك وه ك ئ���ه وه ی ، كه ئێم���ه پێمانوابو پش���ێوی و ئ���اژاوه و ( به دروس���تكردنی به ردهاوێش���تن و كه مپین و پاكێج و بایكۆت و حكومه تی سێبه رو ته پڵلێدان و فیكه كردن و بتڵ هاوێش���تن( ده توانی���ن له ماوه ی چوار س���اڵدا دیموكراس���یه ت پی���اده بكه ی���ن و

سیستمی سیاسی بگۆڕین!7. به ڕاش���كاوانه ... دوا هه ڵه ی خۆتان راس���ت بكه نه وه و باش تێبگه ن، كه شاری س���لێمانی به ش���ێكه له كوردس���تان، نه ك وه ك ئه وه ی پێتان وابێت س���لێمانی هه مو كوردس���تانه ! دیاره بۆ ئه مه ش پێویس���ته یه كه مج���ار وه ك بزوتنه وه یه كی سیاس���ی كوردی ، یا خۆتان له بازنه ی لۆكاڵی سلێمانی وه ده رنێن، كه هه رگیز ناتوانن! یا وه رنه وه ناو ئ���ه و ماڵه گه وره یه ی ، ك���ه به خه بات و خوێن و زیندانی و هه ڵوێس���تی دوێنێی ئه و له سه دا هه شتایه تان بنیادنراوه ، كه تا رۆژێ پێش ئ���ه وه ی قه لفڕتان لێبكه ن، كه وكوژی بۆی دانیش���تون و ته قه ت���ان لێده كرد! هه ر چه ن���ده گه ر ئه م ئیختیاره ی دوه میش���تان هه ڵبژارد ئه وا زۆر باش ته ئكیدبن و ده س���ت به دڵتاندا بهێن���ن كه منی تیا نابم! چونكه من و ئێوه تازه كورد واته نی وه ك )س���یرو مار(مان لێهاتوه ! ب���ه اڵم به الی منه وه ئه م ئه زمونه و پرسی كوردو گه وره یی حزبه كه م ملیاره ه���ا ج���ار له منی كادرێك���ی خواری خ���واره وه ی یه كێتی گه وره ت���رو گرنگتره ! بۆیه له كۆتاییدا ئه مجاره روی ده مم ده كه مه

خۆم و ده ڵێم..گه‌ر‌هاتو‌ئێ������وه‌‌ئه‌مجاره‌‌به‌گوێتان‌كردم‌و‌

هاتنه‌وه‌‌‌‌‌‌‌قیروسیا‌بامن‌بخورێم‌به‌توك‌و‌په‌ڕو‌باڵه‌وه‌‌

ئه‌وی‌ته‌قه‌‌له‌دوێنێی‌‌خۆی‌‌بكات،‌ئه‌وا‌ئاینده‌‌تۆپی‌پێوه‌‌ده‌نێت!

چه مكه كان���ی خوێندن���ه وه ی ره نگ���ه ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا له جیهانی ئه مڕۆماندا تێگه یش���تنمان بۆ تایبه تی بایه خێك���ی زاڵ و به داكه وت���ی س���ه باره ت هه ب���ێ فه رمان���ڕه وا به س���ه ر ژیانمان���ه وه . ئه م دو چه مك���ه ، به وپێی���ه ی هاوئاهه نگ���ی و تێكه اڵوییه كی س���ه یریان له ت���ه ك یه كدا هه ی���ه ، كاركردیش���یان له س���ه ر یه كترو له س���ه ر بارودۆخی گش���تی به میكانیزم و جێكه وتی ده ركه وت���ه و جی���اواز فۆرمی هه مه چه ش���ن داده ن���ێ. جێكه وته كانیان به ئه ندازه یه كه ژیانی مۆدێرنی س���یخناخ ك���ردوه. ل���ه م س���ه رده مه دا ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا له ئاس���تی بیركردن���ه وه ی باودا وه ك نه فره تلێك���راو و ته ریككراو هێمایان پێده كرێ، به اڵم خ���ودی نه فره تلێكردن و بونه ته وه چه ش���نێكی ره تكردن���ه وه كان ئایدۆلۆژیا، چ له سه ر ئاستی كۆمه اڵیه تی و ك���ه م ت���ا زۆریش له س���ه ر ئاس���ته كانی دیك���ه ی ژیانی كۆمه ڵگ���ه ی مرۆڤایه تی. ئایدۆلۆژیاو ترس���ناكی ئه گه ر جه وهه ری یوتوپی���اكان له بچوككردنه وه ، له قاڵبدان و داپۆش���ینی مرۆڤدا خۆی به یانبكا، ئه وا كرۆك���ی ترس���ناكی ئایدۆلۆژی���ای ژیانی مۆدێرن له به رئاوه اڵكردن، بێس���نوركردن و خ���ۆی ئینس���اندا ڕوتكردن���ه وه ی مانیفێستكردوه . ره نگه ئاسۆی راسته قینه ڕۆش���نه پانتاییه كی كردن���ه وه ی ب���ۆ مامناوه ن���دی ره س���ه ن و ته ندروس���ت، خۆڕزگاركردن و پابه ن���د نه بونبێت به هیچ یه كێ���ك له و دو جه مس���ه ره په ڕگیره وه . یه كێك له و بیریاره گرینگانه ی س���ه باره ت به م بابه ته به وردی لێكۆڵینه وه ی كردوه و

بیریكردۆت���ه وه پۆل ریكۆره ، كه ده یه وێ ه���ه ردو چه مكه ك���ه له گۆش���ه نیگایه كی جیاوازه وه بخوێنێت���ه وه و ببینێت. ریكۆر به چه ش���نێك بیری كردۆت���ه وه كه ڕوی پۆزه تیڤ���ی ئ���ه م چه مكانه بناس���ێنێت و كاریگه ریی���ان بنرخێنێ���ت. من گه ره كمه لێ���ره دا هه م ئ���ه و روانینه ی ئ���ه و، هه م تێگه یشتنم بۆی شرۆڤه بكه م و ده ریبخه ین ئایا ره هه ندی كاریگه رییه پۆزه تیڤەكانیان ده توانێ بمێنێته وه و ئه و كاركرده باشه ی

به رده وامی پێبدات؟ ئایدیای بنچینه یی پۆڵ ڕیكۆر خۆی میتۆدو ده بینێته وه به س���ه ر له زاڵبون���ا رێب���ازی بابه تیانه و ره خنه ی زانس���تیانه بۆ خوێندنه وه و تێگه یش���تنی ئایدۆلۆژیاو چاالكی ستراكتوری له ناوه وه ی یوتوپیاو جیهانیانه ی مرۆڤدا سه قامگیری ده كا وه ك فۆرمگه لێك���ی زه روری و یه كترته واوكه ری ده ركه وت���ه ی ڕۆحییان���ه ی خ���ودی ئه و چاالكییه . ره نگ���ه ره تكردنه وه ی روانینی بابه تیان���ه و ره خنه ی���ی زانس���تیانه ب���ۆ ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا بتوانێ له تاكڕه هه ندی دیاریكردن و پێناسكردنی ئه و دو به شه ی ژیان���ی گیانییان���ه ی بون���ی كۆمه ڵگ���ه رزگارم���ان بكات. كردنی ئه و دو ره هه نده به به ش���ێك له بونی مه عنه وی ئینس���ان دی���دی بونه وییانه ی كارل یاسپێرس���مان بیردێنێت���ه وه له باره ی ئێكزیستێنس���ێی مرۆڤه وه كه ناكرێ وه ك ئه بێكت"بابه ت" بیرو راده س���تی لێیبڕوانرێ و هه رگیزیش تێگه یش���تنی ئه قاڵنی نابێ. ئه مه رێكه وت به چه ش���نێك خ���ۆی ریك���ۆر نیی���ه و له چه شنه كان له به ر كاریگه ری فه لسه فه ی ئه و فه یله سوفه دا بوه . هه ربۆیه ئایدۆلۆژیاو یوتوپیا له م روانینه دا به ته واوی راده ستی یه كجۆر دیاریكردن و ش���رۆڤه كردن نابن، وه ك ئ���ه وه ی له بیركردنه وه ی سیاس���ی هاوچ���ه رخ و زاڵدا ته نه���ا له چوارچێوه ی بیره سیاسی و كۆمه اڵیه تییه په ڕگیره كانا

له قاڵبدراوه . ئایدۆلۆژی���ا به جه وه���ه ری كاری خۆی وه اڵم به هه م���و گومان���ه كان ده دات���ه وه كه له س���ه ره نجامی ماوه یه ك���ی كاتییه وه له به رئ���ه وه ئایدۆلۆژی���ا په یداده ب���ن،

به ش���ێكی نه گ���ۆڕی مۆتی���ڤ و هانده ره كۆمه اڵیه تییه كان���ه . ئایدۆلۆژی���ا به ته نها بنچینه یی هێ���زی هه ندێ ره نگده ره وه ی نییه و ده ش���گه ڕێته وه س���ه ر س���وژێت و گروپه كان و داس���تانه س���یمبولیكه كانی پێك���ه وه یاده وه ریی���ه كان پێواب���ون و گرێده داته وه . ئایدۆلۆژیا به ره گه زی خۆی بریتییه له میكانیزمی ئه رگۆمێنتسازیكردن، ب���ه رده وام مكانیزم���ه ئ���ه م ئامانج���ی س���ه لماندنی ئه وه یه كه ئه ندامانی گروپ له دۆخێكاب���ن، ره واێتی و راس���تێتی به و بون و كه س���ێتییه بده ن له واقیعدا هه یانه . ئایدۆلۆژی���ا ئه گ���ه ر له وات���ا نێگه تیڤ���ه هاوچه رخه كه ی���ا بیبینین، ده س���تگرتن و پاراستنی ئه و دۆخه یه كه دروستی ده كاو

س���ه ره ڕای ئه م ده ركه وته یه ی ئایدۆلۆژیا وه ك پاس���ه وانی واقیع، به اڵم له بنه ڕه تی خۆی���ا دژه واقیعیش���ه ، ئ���ه و واقیع���ه ی بونیادی ده نێ داروپ���ه ردوی تێكچڕژاو و خاپوركراوی ئه و واقیعه له پێش���ینه یه كه دیوه ره خنه ییه بناغه ییه كه ی ئایدۆلۆژیای

ئاراسته كراوه . وه ك ئایدۆلۆژیا، ره تكراوه ی ره هه ندی ریكۆر پێیوایه ، به ش���ێوه یه كی رۆش���نتر دیارده كه وێ. ریكۆر به وه رونیده كاته وه ، ك���ه لێره یا دی���ارده ی ده س���ه اڵتدارێتی كۆمه ڵگه هه ڕه میانه ی یان س���تراكتوری قه بوڵده ك���رێ. ئ���ه م بیری���اره له س���ه ر ماك���س سۆس���یۆلۆژیای بنه ڕه ت���ی ڤێب���ه ر روانین���ی خ���ۆی داده مه زرێنێ، له فاكت���ه گش���تییه كانی هه ژمونی ك���ه ده س���ه اڵتی كۆڵیوه ته وه و ده ریخس���توه . ئ���ه م دیارده یه ی ده س���ه اڵتدارێتی به پێی ڤێب���ه ر له جیاوازییه ك���ی رون���ی نێ���وان به ش���ی حوكمڕانی ه���ه ر كۆمه ڵگه یه ك و ئه ندامانی تری ئه و كۆمه ڵه دا په یداده بێ و ده رده كه وێ. گروپی فه رمانڕه وا ده سه اڵتی خاوه ن���ی جێبه جێده ك���ه ن و خۆی���ان ده س���ه اڵتن بۆ هێنانه دی رێكخس���تنێكی دیاریك���راو له ڕێگ���ه ی هێ���زه وه . لێره دا له ت���ه ك ئایدۆلۆژی���ادا، ئه م ده س���ه اڵته به جه ختكردنه وه ی پێویس���تی به رده وام ره وایه ت���ی یاس���ایی هه یه س���ه باره ت به بون���ی خ���ۆی. ئایدۆلۆژی���ا ده چێت���ه خزمه تی لێكدانه وه یه كه وه كه پاڵپش���تی یه كپارچه س���ازی كۆمه ڵگه ده كاو پاس���او به ئاماده یی ده س���ه اڵت ده دا وه ك ئه وه ی هه ی���ه . یه كێك له كێش���ه بنه ڕه تییه كانی روانینی ریكۆر لێره دا ئه وه یه ، ئایدۆلۆژیا ڤێب���ه ر، به روانین���ی به كاریگه رب���ون نێ���وان په یوه ن���دی به ده رهاویش���ته ی فه رمانڕه واكان و ئه ندامانی دیكه ی كۆمه ڵگه هه ردوالو ئه ش���ێ له كاتێكدا باس���ده كا، له یه ككاتا خاوه نی ئایدۆلۆژیای دژه یه كبن. واته ناكرێ له م په یوه ندییه دا هه میشه یه ك ئایدۆلۆژی���ا ئاماده یی هه بێ كه ره وایه تی به بونی ده سه اڵت بداو بونی ئایدۆلۆژیای به ش���ێكی ببێته ده كرێ دژه ده س���ه اڵت فه رمانڕه وایكراوه كان په یوه ندییانه ی ئه و

له ته ك ده س���ه اڵتا پێكه وه گرێده داته وه . ئایدۆلۆژیا به سروش���تی خ���ۆی له فۆرمی جی���اوازدا ده رده ك���ه وێ، به ب���ێ ئه وه ی ل���ه روی جه وهه رییه وه ئ���ه و فۆرمجیاییه بتوانێ لێكی���ان دوربخاته وه و لێكچونیان رۆڵی ده توانێ ئایدۆلۆژیایه ك بسڕێته وه . ئایدۆلۆژیایه كی دیكه وازی بكا به هه ندێ ئه گه ر جی���اوازه وه . رواڵه تی ده ركه وته و یوتوپیا ئایدۆلۆژیاو په یوه ندی ته ماشای بكه ین، ده بینین تائه ندازه یه ك نزیكایەتی و پێكه وه هه یه . ترسناكیان تێكه اڵوبونێكی ئه مه سه رباری ئه وه ی یوتوپیا له رواڵه تدا واده رده كه وێ دژی مانه وه ی واقیعی باو و زاڵه و به شوێن دونیایه كی دیكه وه یه ، به اڵم ئایدۆلۆژی���ا له قۆناغی پێش ده س���ه اڵتدا یوتوپی���ا داگی���رده كاو وه ك میكانی���زم و دونیای پێشنیاركراوی خۆی بۆ به دیهێنان ده یخاته ڕو. یوتوپی���ا ده ژی تائه وكاته ی ئایدۆلۆژی���ا به كه ماڵی ده س���ه اڵتی خۆی ده گا، چونكه به س���ه ركه وتنی ئایدۆلۆژیا مانیفێستده بن، به پێویس���ت یوتوپیاكان په یوه س���تی مانیفێس���تبونیان هه ڵبه ت تێگه یشتن و روانینی ده سه اڵتی ئایدۆلۆژیاو ك���ه ئه كرێ ده س���ه اڵته ، ئایدۆلۆژی���ای له سه رزه مینی داكه وتا هیچ ده ركه وتنێكی

راسته قینه یان نه بێ. یوتوپیا له زمانه گریكییه بنه ڕه تییه كه ی خۆی���دا وات���ای "ناش���وێن" ده دا. ئه گه ر بمانه وێ باشتر له په یوه ندی ئه م چه مكه و ئایدۆلۆژیا تێبگه ی���ن بنه چه زمانییه كه ی رۆش���نییه كی زیاتر ده هاوێته به رده ممان. ئاراس���ته كارده كا، ب���ه دو ئایدۆلۆژی���ا ئاراس���ته یه ك ب���ۆ گۆڕینی دۆخ���ی باو، ئاراسته یه كیش بۆ پاراستن و هێشتنه وه ی ئه و ره وش���ه ی خ���ۆی دروس���تی ده كا. ئه گه ر س���ه رنج بده ین ئ���ه و ناوه رۆكه ی بۆ جیهانی ت���ازه ده یخ���وازێ به رده وام نه كڵ���ۆك و ناته با به واقیع���ی مرۆڤایه تی ده رده ك���ه وێ و كاریگه رییه كه ش���ی ل���ه م كه مهێ���ز ناواقیعیه ته ی���دا ناته بای���ی و له هه ناوی توخم���ی س���ه ره كی ده ب���ێ. ناس���ه ركه وتویی ئایدۆلۆژی���ادا یه كگرتن و یان له خۆگرتن���ی یوتوپیایه به ت���ه واوی ئامانجه یوتوپییه كانه ده ستنیشانكردنی

وه ك ستراتیژی بنه ڕه تی خۆی. به و پێیه ی یوتوپی���ا ناش���وێنه ، له باری س���ه ره كیدا ئیش���ده كا بۆ گواس���تنه وه ی ش���وێن بۆ ناشوێن، واقیع بۆ ده ره واقیع، ره نگه ئه م ئیشكردنه هه ندێ جار تواناكانی مرۆڤ و گروپ���ه كۆمه اڵیه تیی���ه كان كۆمه ڵگ���ه و تاراده یه كی زه به الح بجوڵێنێ و پێشیبخا، به اڵم ئه م جوڵه و پێشخس���تنه له ئاستی تێكه اڵوییه ئایدۆلۆژییه كه یدا ده بنه جوڵه و پێشخس���تنی هه ڕه ش���ەئامێزو مه ترسیی كاریگه ر له سه ر ژیان و به ها بنه ڕه تییه كان، ك���ه ئ���ازادی و ره س���ه نایەتی مرۆڤی���ان له س���ه ر بونیادده نرێ به گشتی. ته قه الی ئایدۆلۆژیاو یوتوپیان���ه بۆ گۆڕینی دونیا به هێزترو ره نگه نه گۆڕه دروستكراوه كان قوڵترب���كات. ئه گه ر ئه و رۆڵه پۆزه تیڤه ی ریكۆر به ئایدۆلۆژیای ده به خش���ێ ته ماشا بكه ین، هه ر ئه و هێزو گوڕه یه هه ندێ جار سیاسییه ئابوری و كۆمه اڵیه تی، داكه وته خراپه كان تێكده شكێنێ، به اڵم سه رباری تێگه یش���تنمان وه ك دی���وی پۆزه تیڤ���ی ئایدۆلۆژیا، ده كرێ راس���تیبكه ینه وه ، به و پێیه ی خ���ودی ئه و هێ���زه ی ئایدۆلۆژیا به گۆڕانه كۆمه اڵیه تییه كانی ده به خش���ێ، هێزێك���ی بێ ن���اوه رۆك نیی���ه و توانای چه ن���ده گه وره ی���ه ، كاریگه ریدانان���ی ئه وه نده ش كارایی خوڵقاندنی هه مان ئه و دۆخه ی هه یه ك���ه به ربه ره كانێی كردوه . كێشه ی ئایدۆلۆژیا به شێوه یه كی بنه ڕه تی له ناتواناییدای���ه ب���ۆ به رجه س���ته كردنی ره هه نده یوتوپییه كانی و ناشیه وێت دانبنێ به ناتوانییه كانیدا، یان ئه وه یه له هۆشیاری ئایدۆلۆژییا توانای خۆبینین و خۆناس���ین بۆی���ه به ریه ككه وتنی نامومكینه ، نییه و ئایدۆلۆژی���او چاوه ڕوانیی���ه كۆمه اڵیه تی و ئابوری و سیاس���ییه كان س���ه خت و توند ده كه وێت���ه وه له س���ه ر تاك���ی م���رۆڤ و كۆمه ڵگه به گش���تی. ئه و چاوه ڕوانییانه ی دروستی ده كا فشۆڵ و بێ ئاینده ن، به اڵم قه بوڵنه كردنی ئه م حه قیقه ته و بانگه شه ی له ژێ���ر واده كات س���ه ركه وتن كه م���اڵ و شوناسێكی دیكه یا ره وشه به جێهێڵراوه كه مسۆگه رو جێگیربونه وه ی ده ركه وتنه وه و

پایه دار ببێته وه .

ئایدۆلۆژیاو‌یوتوپیا:‌دوانه‌یه‌كی‌مه‌ترسیدارشرۆڤه یه كی كورتی روانینی پۆڵ ریكۆر ده رباره ی كاركردی هه ردو چه مك

به ڕاشكاوانه ... دوا هه ڵه ی خۆتان راست

بكه نه وه و باش تێبگه ن كه شاری سلێمانی

به شێكه له كوردستان نه ك وه ك ئه وه ی پێتان

وابێت سلێمانی هه مو كوردستانه !

كێشه ی ئایدۆلۆژیا ئومێد حه مه عه لیبه شێوه یه كی بنه ڕه تی

له ناتواناییدایه بۆ به رجه سته كردنی

ره هه نده یوتوپییه كانی و ناشیه وێت دانبنێ به ناتوانییه كانیدا

ئازاد تۆفیق

15 (501( سێشه ممه 2015/11/3 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

ی ری

گاۆژ

امئ

ته ه ف

ه

پێویسته ئه مانه هه میشه ئه نجام بده یت بۆ ئه وه له شساخ بیت.

رۆژانه یه ك سێو بخۆ بۆ ئه وه ی پێویستت به دكتۆر نه بێت، ژه مه كان لیمۆ بخۆ بۆئ���ه وه ی قه ڵه و نه بیت، رۆژانه لیترو نیوێك بۆ دو لیتر ئاو بخۆره وه بۆئه وه ی نه خۆش نه كه ویت،

2 كوپ شیر بخۆ بۆئه وه ی ئێسكت پته و بێت.

چۆن فری���ای كه س���ێك ئه كه ویت كه خ���واردن له قوڕگی ئه گیرێ؟ پێویس���ته بچیته پش���تی كه س���ه كه وه ده ستت بخه یته ناوده ستت وه ك بۆكسێك لێبكه یت، پاشان په ستان بخه ره س���ه ر خوار قه فه سه ی سینگ و س���ه رگه ده پاڵبنێ به ده س���ته وه وه ك ئه وه ی بته وێ كه سه كه به رز بكه یته وه ،

چه ند جارێك وا بكه تاوه كو خواردنه كه دێته ده ره وه .

رۆتینی ژیانت بگۆڕه . پێویس���ته بۆده س���ت كه وتنی ژیانێكی ته ندروست چه ند گۆڕانكاریه ك بكه یت. پێویس���ته له بری مه سعه د قادرمه به كاربێنیت بۆسه ركه وتن، چه ند ش���وێنێكی نزیك به پێ بڕۆ نه ك به ئۆتۆمبێل، كاتێك به مۆبایل قس���ه ئه كه یت مه وه سته و به رێوه بڕۆ، له نێوان ژه مه كان خواردن

مه خۆ.

رۆتینی‌‌ژیانت‌بگۆڕه‌ فریاگوزاری‌سه‌ره‌تایی له‌شساخی

به پێ���ی پس���پۆڕانی بواری پزیش���كی ده كرێت به هه ندێ هه نگاو خۆت له په تای ئه م وه رزه بپارێزیت و ته ندروس���تیه كی

باش بۆخۆت دابین بكه یت.هه نگاوه كان:

1. ڤای���رۆس ه���ه وای پاك و ش���ێداری خۆش ناوێت

كاتێ���ك ب���ه رده وام له وه رزی زس���تان گه رمكه ره وه ل���ه ژوره وه ئیش ده كات، ئه مه ئه بێته هۆی وش���ككردنی رێڕه وی روپۆشی ناوه وی كۆئه ندامی هه ناسه دان و به مه ش روپۆش���ه ئه و ئه س���توربونی قوڕگ و گوێ و لوت زیاتر ڤایرۆسیان بۆ ئ���ه ڕوات، هه ربۆیه ده كرێت هه واگۆڕكێ به ژوره ك���ه بكه ن و هه روه ها په ڕۆی ته ڕ له س���ه ر گه رمك���ه ره وه كان هه ڵبخ���ه ن دروست له ژوره كه ش���ێداری بۆئه وه ی

بێت.2. ڤایرۆس مه زاجی باشی ناوێت

حاڵه ت���ی ده رون���ی خ���راپ هۆكارێكه بۆالوازبون���ی كۆئه ندامی به رگری له ش، هه ربۆیه دوركه وه له كێش���ه و ژاوه ژاوی لێت ڤایرۆس���ه كان بۆئ���ه وه ی ژی���ان

دوربن.3. ڤایرۆس ڕقی له ئاو و سابونه

ده ست شتنی به رده وام به ئاو و سابون بۆروبه ڕوبونه وه ی رێگه ی���ه باش���ترین ڤایرۆس، چونكه به پێی لێكۆڵینه وه كان 90%ی ڤایرۆسه كان له ڕێگه ی ده سته وه ده گه نه له ش، هه ربۆیه هه مو ده س���ت

شتنێكت با 30 چركه بخایه نێت.4. وه رزش دژی ڤایرۆسه

له هه وایه كی ده كه ی���ت وه رزش كاتێك پاكدا به تایبه تی رێكردن به پێ

ناتوان���ن ڤایرۆس���ه كان زۆرب���ه ی هه فته ی هه ربۆی���ه ب���ده ن، په المارت س���ێ جار وه رزش���كردن زۆر پێویسته په تای له نه خۆش���ی بۆدوركه وتن���ه وه

زستان.5. خه وی پێویست ڤایرۆس ده كوژێت

به پێ���ی توێژینه وه كان ئه و كه س���انه ی رۆژانه 4 كاتژمێ���ر ده خه ون دو هێنده زیاتر ئه گه ری تۆش���بونی هه یه به په تا، چونكه نه خه وتن به رگ���ری له ش الواز ده كات به وه ش زوتر توشی په تا ئه بیت، بیرت نه چێت له ش پێویستی به نزیكه ی 8 كاتژمێر خه و هه یه بۆ پشو وه رگرتن، ئه مه جگه له وه ی خواردنی ته ندروست زۆر پێویسته به تایبه تی میوه و سه وزه

هه ربۆیه له بیری مه كه .

ب���اس خ���ۆراك ب���واری ش���اره زایانی له وه ده كه ن كه له ش ته نها پێویس���تی به 5% شه كر هه یه بۆده ستكه وتنی كالۆری

پێویست.كاتێك له ش شه كر زۆر كه م ئه خوات چی

روئه دات:• دڵ به باشی لێده دات

كاتێك شیرینی و ش���ه كر ئه خۆیت له ش ده ست ده كات به دروست كردنی هۆرمۆنی ئه نس���ۆلین به مه ش ده م���اره كان چاالك به رزده بێته وه و خوێن په س���تانی ده بن و لێدان���ی دڵ زیات���ر ئه بێ���ت، هه ربۆی���ه به رده وام بون له شیرینی خواردن ئه بێته

هۆی كێشه سوڕی خوێن و كاری دڵ.• زیپكه ی عازه به نامێنێت

كاتێك تۆزێ ش���ه كرو شیرینی ده خۆیت كالیكۆجی���ن ده س���ت پێ���ده كات، ك���ه له ماس���ولكه و س���ه ره كیه پرۆتینێك���ی پێس���ت، به مه ش پێس���ت نه رمی خۆی له ده ست ده دات. به پێی لێكۆڵینه وه یه ك ئه و كه س���انه ی ش���یرینیان ده ركه وتوه خواردوه بۆماوه ی س���ێ هه فته پێستیان

87% خراپتر بوه له پێشوتر.• خه وی خۆش

رێژه ی ش���یرینی زۆرخواردنی له كات���ی ش���ه كره به رزده بێته وه به مه ش كه سه كه ح���ه ز به خ���ه و ده كات ل���ه رۆژدا. به اڵم كاتێك ده وه س���تی له خواردنی ش���یرینی له ش ش���ه كره ی ناو خوێن رێك ده كات به درێژایی رۆژ به م���ه ش خه وێكی خۆش

له شه ودا ئه كات نه ك له رۆژدا.• كه مكردنه وه ی كێش

نابێ���ت ئه وه له بیر بكرێ���ت كه خواردنی به رزبوونه وه ی ه���ۆی ئه بێته ش���یرینی

كێش.

بۆئه وه ی خۆت له نه خۆشی ترسناكی كۆلێرا بپارێزیت هه وڵبده ئه م خااڵنه

ئه نجام بده یت:

1. ماس����ت و ش����یرو به رهه مه كانی ئه وان����ه ی ن����ه ك بخ����ۆن قوت����و له ماڵ����ه وه ئاماده ده كرێن، هه روه ها ئ����ه و میوه یه ی ده یخۆی����ت دڵنیابه

دوركه وه هه روه ها له پاكییه ك����ه ی ، له و س����ه وزانه ی ك����ه به ئاوی پیس

ئاوده درێن.له قوتونراو 2. خواردنی ده ریای����ی

بكڕن.3. كه مت����ر گۆش����تی س����وربخۆن

هه وڵبده ن پاقله مه نیه كان بخۆن.4. ئاوی كواڵو یاخ����ود ئاوی ده به

بخۆن.5. ئاو له به لوعه ك����ه وه بخۆن نه ك به ده ست یاخود په رداخی كه سێكی

تر.6. هه تا ده توانیت خواردنی ده ره وه

مه خۆ.7. له كاتی سكچونی زۆر به زوترین

كات سه ردانی نه خۆشخانه بكه .

5 هه نگاو ناهێڵێت په تا بگریت

چی له له شت روئه دات كه واز له شه كر ئه هێنیت؟

به‌م‌رێگایانه‌‌خۆت‌له‌كۆلێرا‌بپارێزه‌:

بیرورا 14(501( سێشه ممه 2015/11/3

لێرەدا جێی ئەوە نیە بەوردی مانای بکەین و سەرچاوە شەهید ش���ەن وکەو زمانەوانیەکان���ی لێ���ک بدەینەوە جگە لەچەردەیەکی ک���ەم لەماناکەی، لەالی ئاینەکان���ی وەک جولەک���ە، تەرس���ا، ئیس���ام، هندۆس، زەردەش���تیەکان، سیخەکان، هاوبەشیەک هەیە بەگشتی مانای ئەوە ئەبەخش���ێ، کە ش���ەهید ئەو کەسەیە گیان ئەبەخشێ لەپێناوی ئاینەکەیدا، پاشان هەندێ لێکدانەوەی تریش���ی بۆ زیادک���راوە وەک ئەوانەی نیش���تمانی بیروباوەڕێک���ی لەس���ەر ی���ا نەتەوەی���ی ئام���ادەن خ���ۆ بدەن

بەکوشت.هەروەه���ا خ���ودی وش���ەکە بوەتە هاوب���ەش لەنێ���وان زمانەکانی کوردو عەرەب و فارس و تورک و هندیەکانیشداو

بۆ هەمان مەبەست بەکاردێ.ئێمەی کوردیش س���اڵەهای س���اڵە ئەچەوس���ێینەوە لێئەکرێت، غەدرمان تا کار گەیش���توەتە ئ���ەوەی لەالیەن نەتەوەکانی ترەوە هەوڵی پاکتاوکردن و جینۆس���ایدی نەتەوەیی و ڕەگەزیشمان دراوە، ئ���ەوەی لەهەمو ئ���ەو غەدرانە خۆم���ان ک���ە ئەوەی���ە غەدرت���رە، بەکورد ک���ورد کردوە، لەخۆمانم���ان بەکوش���ت دراوە ئەگەر بەلۆژیک لێکی بدەین���ەوە قوربانیان���ی ئ���ەو ش���ەڕە نەگریسەی خۆمان، کامیان شەهیدن؟ ئایا الیەنێکی بەش���دار لەشەڕی کوردو بەرامبەرەک���ەی قوربانیان���ی ک���وردا

بەشەهید لەقەڵەم ئەدا؟ گش���ت وەک پرسەش���مان ئ���ەم پرس���ەکانی ترمان لەب���ەالڕێ بردنیدا بەرەو لەکەدارکردنێک دەبرێ کە دوای ش���ەهیدبون، جارێکی تر تیرۆرکردنی ش���ەهیدانەو ش���کۆو پیرۆزیەکانی لێ زەوت ئەک���رێ بگرە غ���ەدر لەپیرۆزی

ناوەکەشی ئەکرێ. هەرچەندە لەس���ایەی سیاس���ەت و دەس���ەاڵتی کوردس���تانا بەها بۆ زۆر ناو و ناونیش���ان نەماوە، س���وککردن گەیش���توەتە ئاس���تێک نە زانست نە کەسێتی نە ئینتما نە یاسا مانایەکیان بۆ نەماوەتەوە لەڕوی زانستەوە بڕوانامە کراوەتە پۆش���اکێکی بێن���رخ و کڕین و ڕەس���ەن و ئەکرێت، پێوە فرۆش���تنی ناڕەس���ەن تێکەڵ بەیەک کراون، یاسا ڕۆژانە هەتک ئەکرێ، مێژو القەو بێنرخ کراوە، بەدرۆ ئاخنراوە، قەڵەم بەکرێ ئ���ەدرێ، دەنگی ئازاد ک���پ ئەکرێت، لەسەر خەوبینین، قەڵەم تیرۆر ئەکرێ. تااڵن���ی واڵت بەڕۆژی ڕون���اک ئەنجام چایخانەیەکی ڕێزی پەرلەمان ئەدرێ. بەئۆڤەرتای���م وەزارەت لێناگی���رێ، بەڕێوەئەبرێ. تا کار گەیش���تە ئەوەی

شەهیدیشتان لێنەبوارد. ئەمانەو گەلێک���ی تریش لەکایەکانی

تر کراونەتە گاڵتە جاڕ.بۆ هەر بابەتێ پێویستمان بە بەڵگەو

ش���ایەت هەبێت بۆ پرس���ی شەهیدان نامانەوێ، بگرە مێژویەکی لێوانلێومان هەی���ە لەقوربانی ک���ە زۆرێکی زۆریان لەڕێی بیروباوەڕێکدا گیانیان بەخشیوە، تا دوا پۆلە ش���ە هیدی شەڕی داعشی بیرڕەش و بۆگەن ک���ە لەخۆڕا بەرۆکی پێگرتین، کە ڕەنگە سبەی نهێنیەکانی ئاش���کرا ببێ و ئەوێش ببێتە پەڵەیەکی ڕەش���ی تر، الپەڕەیەکی تری مێژومان قێزەون ب���کا. بەهەرحاڵ، پۆلێ کوڕی گەنج���ی خێرلەخۆنەدیو، دەس���تەیەک ش���اپیاو خۆی���ان ئەکەن���ە قوربانی، س���او لەڕۆحی بەفری���ن و بێگەردیان، گەل و نیش���تمانیان پاراست، سەیرەکە لەودایە کەسانێک پۆزی پێوە لێئەدەن بۆ تەنها س���اتێ تەپوت���ۆزی مەیدانی جەنگیان لێنەنیشتوە هەرگیز نە دەقی پانتۆڵەکەی���ان تێکچوەو ن���ە بریقەی کەوش و بۆینباخەکەیان گەردی گرتوە، بەاڵم ل���ەوە بوغرونجتر ئەوەیە کەناڵی ئاسمانی ڕوداو یەکێ لە بەرنامەکانی و پێشکەشکارێکی بەرنامەیەکیان هێنایە س���ەر مۆنیتەری تێڤێەکەی���ان، لێرەدا م���ن ئامادەنیم هی���چ کۆمێنتێ نە لەو دەزگایەو نە لەپێشکەش���کارەکە بدەم ئەوە خەڵکێک هەن قس���ەی خۆیانیان هەیە، ک���ورد واتەنی���ش مانگ دیارەو عەوەجەی پەنجە ناکات، بەاڵم لەسەر خودی بەرنامەکە )ڕەنجی ش���ەهیدان( الیەنێک چ���ەن ئەکەم هەڵوێس���تەیە

ئەخەمە ڕو بۆ ڕای گشتی و خەڵک.جارێ ش���ەهیدان زۆر لەوە پیرۆزترو شکۆدارترن بەو جۆرە بدرێنە بەرتیری ش���ەهیدن ئەوانە بێڕەحمی���ە، ئ���ەو تکایە تیرۆری���ان مەکەن. تکایە دوجار بازگانییان پێوە مەکەن، هەقی خۆیەتی پێتان بڵێین، ئایا کاردانەوەی لەس���ەر س���ایکۆلۆژیای کەسوکاریان چیە؟ ئایا ڕاوێژت���ان بەپس���پۆڕان و پزیش���کانی ب���واری دەرونی ک���رد؟ نازانن کاتێک منداڵێکی تەمەن پێنچ س���ااڵن ئەبینێ دایکی بەڕەشپۆش���ی ب���ڕێ پارەی پێ ئەدرێ، لەجێی ئەوەدا بۆ هەتا هەتایە باوکی نابینێ، سبەی ڕۆژ چۆن لەدنیا ئەڕوان���ێ؟ وە هەزاران پرس���یاری تر.

وەاڵمەکانی لەکێ وەرئەگرێتەوە؟ ئەم���ە جگە ل���ەوەی پرۆس���ەیەکی لەو ج���ۆرە رەنگە ببێت���ە پەناگەیەک ب���ۆ هەندێ ل���ەو دەوڵەمەندانەی کە س���ەرچاوەی پارەکانیان جێی گومانە، ڕەنگ���ە پارەیەکی زیادی���ش بدەن بۆ هێنان���ە کای���ەی بەرنامەیەک���ی وا کە ئەبێت���ە بازاڕێکی بەش���ەرعی کراو بۆ

سپیکردنەوەی پارە. ئ���ەو ش���ەهیدانەی بۆ پارێ���زگاری ئ���ەم خەڵك و خاکە گیانیان بەخش���ی س���ەرجەمیان ڕۆڵ���ەی خەڵکی فەقیرو هەژاری ئەم میللەت���ەن. ئەو کاتانەی ئ���ەوان دوا هەناس���ەکانیان لەدوکەڵ و ت���ۆزی ش���ەڕدا هەڵئەم���ژی و چاویان لێکئەنا، زۆرێک لەبەرپرسە نابەرپرسە گیرفانپڕەکان هەناس���ەیان سوار بوبو لەهەڵهاتنا، یاخ���ود زۆر لەکوڕەکانیان

لەس���ەر مێزی قوم���اری الس فێگاس و م���اکاودا دورگەکان���ی مۆنتیکارل���ۆو بەملیۆن���ان دۆالریان لەپ���ارەی ونبوی ئ���ەم میللەتەی کوڕ ئ���ەکا بەقوربانی ئەدۆڕان یا بەفڕۆک���ەی تایبەت ئەفڕن ب���ۆ س���ەیری تەنها یاریەک���ی تۆپێن، پاش هاتنەوەش���یان ب���ۆ ماندونەبونی پێش���کەش گرانبەهایان ئۆتۆمبێل���ی س���نگ ب���ۆ لێرەش���ەوە ئەک���رێ، دەرپەڕاندن و بۆ خۆدەرخس���تن لەسەر حسابی ش���ەهیدان و کەسوکاریان و بێ ڕەچاوکردنی هیچ پرەنسیپێک بۆ شکۆو پیرۆزی شە هیدان، ئەیانکەنە بەرنامە.

بەرنامەک���ە ئەک���را خەڵکین���ە لەس���ەر س���امانی دزراو بوایە، ئەکرا بەس���ەرمایەدارانی گومانلێکراو بوترایە لەکوێت���ان ب���وە؟ نیوەت���ان تادوێنی

ساحێبی هیچ نەبون. جگە ل���ەوەی لەڕوی دەوڵەتداریەوە ئەرک���ی حکومەت���ە، بێمن���ەت ئەبێت لەس���امانی گش���تی هەمو پێداویستی ژیان بۆ کەسوکاری شەهیدان فەراهەم بکرێ���ت، کە ئەک���را ئەوان���ەی وەک خێرو س���ەدەقە بەخششیان پێشکەش ئەکرد، بەپێی یاس���ا ب���اج و خەراجی ئەو س���ەروەت و سامانەی کە لەسایەی دەس���ەاڵتەدا خڕیان نیش���تمان و ئەم کردوەت���ەوە لێوەرگیرای���ە، کە ڕەنگە هەمو ئەو پێداویس���تیانەی بەزیادەوە

تیا ببوایە. ئاینیش���ەوە لەڕوی ئەگەر هەروەها زەکات و ئەگ���ەر بکەی���ن س���ەیری بچوایەت���ە بدای���ەو س���ەرفترەکەیان بەیتولمال���ەوەو دوربوای���ە لەدەس���تی گەندەڵ���کاران و دزی، دیس���انەوە هەر

زیادی ئەبو. ئیتر بۆ بەرنامەو یانسیبی بۆ بکرێ؟ لەو واڵتانەدا کە عەقڵ و دیموکراتی الی س���ەروە، تاوانباران مافی���ان پێدراوە نەهێڵن ببنە نیش���انەی چاوی کامێرای ڕاگەیاندن، بەاڵم لەم دەڤەرە بەرزترین س���ونبوڵی مرۆڤایەتی ئەهێنرێتە سەر بەفرمێسکی بازرگانی سیاسی شاشە، بێوەژن و هەتیو و دایکی ڕەشپۆش���ەوە ئەکرێ. ئەکرا بۆ بەخش���ینی مەدالیای نەبەردی، یاخود البردنی پەردە لەسەر بانگهێش���ت مۆنۆمێنتێ یا پەیکەرێک

بکرانایە نەک بۆ خێرو سەدەقە.خ���ۆ ئەگ���ەر ئ���ەو کەناڵ���ە ه���ەر ئەیتوانی ئەزانێ بەڕاس���ت خۆیش���ی ئەو س���ەرمایەدارانەی بەموستە هەقیان ئەزانێ ئ���اگاداری بکردنای���ە، پێیانی ڕابگەیاندنای���ە ک���ە ئێ���وەی بەڕێ���زو کوردستانی لەس���ێبەری خۆشەویست ئازادا بون بەسەرمایەدار، وا بارودۆخی دەوڵەتی تی���رۆری لەخەتەرایەو واڵت ئیس���امی لەس���ەر تخوب���ی هەولێرە ئەگەر باجی راس���تەقینە نەدەن هەمو ئەوەی پێکتانەوە ناوە گشتی لەدەست ئ���ەدەن، نەک ئ���ەوان وە ک خێرکەرو کەس���وکاری س���ەربەرزی شەهیدانیش وەک دەرۆزەکەر، ه���ەر لەبەرنامەکەدا ژن���ە ش���ەهیدێک لەچاوپێکەوتنێک���ی کورتدا ئ���ەوەی وت)ئەی حکومەت(؟ هەر لەسەر قسەی ئەو خانمە ڕەشپۆشە جەرگس���وتاوە ئێم���ەش ئەڵێین ئەی حکومەت؟ دڵنیابن بەرنامەکەتان ئەگەر گش���ت خانەوادەی شەهیدانی نیگەران نەکردبێ ئ���ەوا زۆرێکیان���ی ناڕەحەت کردوە، بەپێچەوانەشەوە زۆر پارەداری ئاسودە کردوە. هەر لەبەر ئەم هۆکارە بۆ پینەکردنی ئەم قەڵبەیە دروس���تە کەناڵەک���ە بەفەرم���ی داوای لێبوردن لەکەس���وکاری س���ەربەرزی شەهیدان بکا، ئەگەر هەس���ت بە بەرپرسیارێتی ویژدانی ئەکەن؟ ڕێگ���ەی تر زۆرە بۆ کۆمەک و ڕێکخستن و بەدامەزراوەکردنی

ئەو پرسە. ش���ەهیدان ل���ەوە ب���ەرزو پیرۆزو کەس���وکاریان و ش���کۆدارترن خانەوادەکانیان بدرێنە بەر بەزەیی ئەم س���ەرمایەدارو ئەو خاوەن پارە بەڵکو ڕاس���تتر ئەوەیە دەزگاو دامەزراوەیەک بەڕێزەوە هەمو کارەکانیان و لەگش���ت بوارەکاندا بۆ ئەنجام بدا، ببێتە نەریت و یاس���ایەک تا ئەو کێشەیە بنەبڕ بکرێ ئەو کلتورە وەالنرێ کەسانێک جێگەی بەخشندەو کەس���انێکش بن و بەزەیی

میهرەبان.

ش���کۆ بۆ شەهیدو س���ەربەرزی بۆ خانەوادەکانیان.

تکایە غەدر لەشەهیدان مەکەن گۆشه‌یه‌که‌دو‌هه‌فته‌‌جارێک‌"شێرکۆ‌کرمانج"‌ده‌ینوسێت

که‌سک‌و سۆر

2-1

مەبەس����ت لەم بابەتە ک����ە لەدو بەش پێکدێ����ت قس����ەکردنە لەس����ەر تی����ۆری پیانگێڕی����ی لەجیهان بەگش����تی و لەنێ����و بەتایبەتی. کۆمەڵگەی کوردی و ئیسامی لەبەش����ی یەکەم����دا هەوڵدەدەین قس����ەو باسێک لەسەر تیۆری پیانگێڕیی بەگشتی هەوڵدەدەین دوەمیش لەبەش����ی بکەین و سەرچاوەکانی تیۆری پیانگێریی دیاری و

تاوتوێ بکەین.لەگ����ەڵ ئێس����تا پێ����ش ماوەی����ەک هاوڕێیەک����م باس����ی ڕوداوەک����ەی 11 ی سێپتێمبەر)تەقاندنەوەی دو باڵەخانەکەی نیۆیۆرک لە2001(م دەکرد. ئەو هاوڕێیەم دەیگوت من باوەڕم بەوە نییە کە ڕێکخراوی قاعیدە ئ����ەم کارەی ئەنجامدابێت. منیش گوت����م بۆ؟ گوت����ی چونک����ە نزیکەی ٤00 جولەکە لەو دو باڵەخانەیەو باڵەخانەکانی دەوروبەر کاریان دەک����رد بەاڵم ئەو ڕۆژە هیچ کامیان نەچوبون بۆ سەر کار! منیش گوتم چۆن ئ����ەوەت زان����ی؟ گوتی کاکە هەم����و خەڵک وادەڵێن. منیش گوتم دەی باشە با بەدواداچونێک بکەین بزانین ئەم قسەیە هیچ راستیی تێدایە، گوتی باشە. بەدواداچونێکم ئینتەرنێ����ت لەس����ەر من کردو لەچەندین ماڵپ����ەڕ ناوی هەمو ئەو جولەکانە دەس����تدەکەوتن کە لەو ڕۆژەدا ل����ەدو باڵەخانەکە کوژراب����ون. ناوەکان و سەرچاوەکانم نیشانی هاوڕێکەم دا، گوتی

جا کێ دەڵێ ئەو ناوانە ڕاستن!ئ����ەو هاوڕێیەم تاکە ک����ەس نییە لەنێو کۆمەڵگەی کوردی ک����ە باوەڕی بەتیۆری پیانگێڕیی هەبێت. ئەو هاوڕێیەم و هەمو ئەوانەی کە باوەڕ بەتیۆرە پیانگێڕییەکان دەکەن بەخۆی����ان پێیانوانییە کە ئەوەی ئەوان باوەڕیان پێیەتی تیۆری پیانگێڕییە بەڵک����و ئەوان ئ����ەو تێگەیش����تنانە وەک حەقیقەتێک یان ئارگیومێنتێکی بەڵگەدار

تەماشادەکەن. ئەو جۆرە کەس����انە، یان ئەو الیەنانەی تیۆرەکان����ی دروس����تکردنی لەپش����ت پێانگێڕیین، پێیانوایە هەر چی ئێس����تا دەگ����وزەرێ، عێ����راق لەکوردس����تان و گەش����ەی هات����ن و بەس����ەرهەڵدان و >داعش<یش����ەوە، ئ����ەوە دەس����تکردی >قاس����م سلێمان<ی ئێرانی یان سی ئای ئ����ەی )CIA( ئەمریکییە، یان هەردوکیان لەوەش سەیرو سەمەرەتر بەسەریەکەوە. ئەوەیە کە کەسانێکی زۆر وەک هاوڕێکەم س����ی ئای ئەی و موس����اد دەبینن لەپشت ڕوداوەک����ەی 11ی س����ێپتێمبەر. ئ����ەوان لەکاتێکدا ئەو باوەڕەیان الدروس����تبوە کە بەفەرمی چەندینجار قاعی����دە ڕێکخراوی ئ����ەو ئەندامەکان����ی ک����ە ڕایگەیان����دوە ڕێکخ����راوە هەس����تاون بەئەنجامدانی ئەو کردارە "جیهادییە". ئەگەر پێش����یانبڵێیت ئەوە نییە قاعیدە بەپرس����یارییەتی خۆی ل����ەم کردارە ڕاگەیان����دوە، ئەوکات دەڵێن ئەمریکاو دروس����تکراوی قاعیدەش ئاخر ئیس����رائیلە! ئی����دی چیرۆکەک����ە دەبێتە

حیکایەتی مێش.پرسەکەو ترسەکە لەوە نییە کە کۆمەڵە کەس����ێک باوەڕیان بەکۆمەڵێک تیۆری بێ بنەم����او بێ بەڵگە هەبێت بەڵکو گەورەیی پرس����ەکەو ترسەکە لەوەدایە کە ئەمجۆرە باوەڕان����ە، یەک����ەم، زۆر ب����اون. دوەم، کۆمەاڵیەتیی و دەرکەوت����ی س����ەرچاوەی سیاسیی مەترسیدارن، لەوانە تیرۆریزم.

تی����ۆری پیانگێڕیی ش����تێک نییە کە تایب����ەت بێ����ت بەکۆمەڵگ����ەی ک����وردی ی����ان کۆمەڵگ����ە ئیس����امییەکان، بەڵکو ک����ەم ت����ا زۆر دیاردەیەک����ی جیهانییە، ب����ەاڵم بەدڵنیایی����ەوە دەتوانین بڵێین کە لەکۆمەڵگە ئیسامییەکان زیاتر تەشەنەی

کردوە. ئەنجامەک����ەی ک����ە لەڕاپرس����ییەکەدا لەژم����ارە3ی س����اڵی200٤ی گۆڤاری دیدە Economic Perspectives ئابورییەکان باوکراوەت����ەوە، باس ل����ەوە دەکرێت کە ٧٨%ی خەڵک����ی واڵت����ە ئیس����امییەکان پێیانواب����و ک����ە ئەوان����ەی باڵەخانەکانی >نیۆیۆرک<یان تەقاندەوە عەرەب نەبون و زۆربەش����یان پێیانواب����وە ک����ە ئەمریکاو ئیسرائیل لەپش����ت کردەوەکە بون. ئەمە

بەڕاستی ڕێژەیەکی زۆرە.تیۆری کەمت����ر، تۆزێک بەڕادەیەک����ی پیانگێڕیی لەنێو کۆمەڵگە ڕۆژئاواییەکانیش باوە. ب����ۆ نمون����ە، لەڕاپرس����ییەکدا کە Zogbyنێودەوڵەتی����ی زوغب����ی دەزگای

International ل����ە200٤دا لەنێو خەڵکی ی %٤٩ داب����و ئەنجام����ی نیۆیۆرک����دا بەشداربوان لەڕاپرسییەکەدا پێیانوابو کە دەس����ەاڵتدارانی ئەمریکا پێش����تر ئاگایان لەپانی هێرش����ەکانی 11ی س����ێپتێمبەر هەب����وە ب����ەاڵم بەئەنقەس����ت بێدەنگیان لێکردوە. لە 200٦ یش����دا لەڕاپرس����ییەک ی %22 ئەنجامدراب����و لەکەن����ەدا ک����ە بەشداربوان پێیانوابو کە ئوسامە بن الدن هی����چ پەیوەندییەک����ی بەڕوداوەکەی 11ی س����ێپتێمبەرەوە نییە بەڵک����و ئەوە پانی گروپێکی دەستڕۆیش����توی نێو حکومەتی

ئەمریکا بوە. Cass R. Sunstein کاس سەنستاینلەزانکۆی ش����یکاگۆو ئەدری����ان ڤێرمیولAdrian Vermeule لەزانک����ۆی هارڤەرد لەبابەتێکدا بەن����اوی "تیۆری پیانگێڕیی" بۆ پیانگێڕی����ی هەوڵێکە دەڵێن:"تیۆری ڕونکردن����ەوەو لێکدانەوەو ش����رۆڤەکردنی ڕوداوێک یان پراکتیزێک ]بەاڵم[ بەگەڕانەوە بۆ مەکرو تەڵ����ەو پیانگێڕیی خەڵکانێک یان الیەنگەلێکی بەهێزو دەسەاڵتدار، کە توانای ش����اردنەوەی ڕۆڵی خۆیان هەبێت لەڕوداوەکە." بۆنمونە، قاس����م س����لێمان و س����ی ئای ئەی کەس����ێک ی����ان الیەنێکی بەهێزو دەس����ەاڵتدارن، ه����اوکات توانای شاردنەوەی ڕۆڵی خۆیان لە"دروستکردنی"

داعش دا هەیە.ئەم دو ئەکادیمیی����ە لەو باوەڕەدان کە "ناعەقانییەتirrationality یان نەخۆشییە دەرونیی����ەکان، ]وەک ئ����ەوەی هەندێ����ک ئەکادیمی دیکە پێداگری لەسەر دەکەن[، س����ەرچاوەو هۆکاری س����ەرەکی پش����ت تی����ۆری پیانگێڕیی نی����ن، بەڵکو تیۆری پیانگێڕیی لەش����ەلەلی مەعریفەتناس����یcrippled epistemology یەوە سەرچاوە دەگرێت، کە خۆی لەکەمیی و سنورداریی دەبینێتەوە. زانیارییەوە س����ەرچاوەکانی سەنس����تاین و ڤێرمی����ول پێیانوای����ە لەو کۆمەڵگایانەی ماف و ئازادییە مەدەنییەکان غیابی����ان هەی����ە، ی����ان الوازن، خەڵ����ک سەرچاوەکانی زانیارییان دیاریکراو دەبن، یان سەرچاوەکان هەر بەتەواوی ون دەبن، ئەمەش وادەکات لەو کۆمەڵگایانە تیۆری پیانگێڕیی تەش����ەنەبکات و موریدی زۆری

هەبێت. زانیاری و لەغیابی سەرچاوەی دروستی س����نورداری ماف و ئازادییە مەدەنییەکان خەڵک پشت بەس����ەرچاوە نادروستەکان و زانیاریی����ە دروس����تکراوەکان دەبەس����تن بۆ تێگەیش����تن و ش����رۆڤەکردنی ڕوداو و پێشهاتەکان. بەواتایەکی دیکە کەسەکان لەهاواڵتییەک����ی بەئ����اگاinformed دەبن ،ill-informedبێئ����اگا بەهاواڵتییەک����ی ئەمەش وادەکات ئەو کەسانەی تەنیا یەک س����ەرچاوە یان س����ەرچاوە نادروستەکان س����ەرچاوەی زانیارییەکانی����ان بن بڕیاری نادروس����تیان باوەڕی بدەن و نادروس����ت

الدروستبێت. زۆربەی ئەوانەی کە باوەڕیان بەتیۆری پیانگێڕیی هەیە کۆکن لەس����ەر کۆمەڵێک باوەڕ، لەوانە: یەکەم، هەمویان پێیانوایە پیانگێڕەکان)موئامەرەچیی����ەکان( ک����ە کەس����انێکن یان الیەنگەلێک����ن کە تواناو هەی����ە لەڕادەبەدەری����ان ش����ارەزاییەکی لەئەنجامدانی پیان و کارەکانیان. لەوەش گرنگتر باوەڕبونیانە بەتوانا هەمەالیەنەکانی "پیانگێڕەکان" لەشاردنەوەی ڕاستییەکان و

بزرکردنی سەرەداوەکان.بەتیۆرەکانی ب����اوەڕ ئەوان����ەی دوەم، پیانگێڕی����ی دەک����ەن بەگش����تی نە گوێ لەو کەس����انە دەگرن نە گفتوگۆش لەگەڵ ئ����ەو کەس����انە دەک����ەن ک����ە تیۆرەکانی پرس����یار ژێ����ر دەخەن����ە پیانگێڕی����ی ل����ەوەش هەڵیاندەوەش����ێننەوە. ی����ان سەیروس����ەمەرەتر، ئ����ەو کەس����انەی کە دەخەنەژێ����ر پیانگێڕی����ی تیۆرەکان����ی پرس����یارەوە لەالیەن ئەو کەس����انەی کە باوەڕ بەتی����ۆری پیانگێڕیی دەکەن وەک دەبینرێن "پیانگێ����ڕەکان" بەکرێگێراوی

یان وەک گەمژە دادەنرێن!لەبەش����ی دوەمی ئ����ەم بابەت����ە لەژێر تێگەیش����تنەکانی پێناس����ەو تیش����كی ڤێرمی����ول خوێندنەوەکانی سەنس����تاین و خۆم����ان بۆ کۆمەڵگەی ک����وردی تاوتوێی باوی����ی دی����اردەی تی����ۆری پیانگێڕی����ی لەنێ����و کۆمەڵگ����ەی کوردی����دا دەکەین و هەوڵدەدەی����ن کە س����ەرچاوەکانی تیۆری پیانگێڕیی����ش دیاریبکەی����ن و بخەینە بەر

باس و لێکۆڵینەوە.

تیۆری پیالنگێریی

حکومەتی هه رێمی کوردس���تان بەم دوایی���ە بۆ ئەوەی بەوە ڕابگات وەاڵمی ئەو هه م���و راپۆرت���ە نێودەوڵەتیانە بدات���ەوە کە بەس���لبی باس���ی دۆخی ڕادەربڕی���ن دیموکراس���ی و ئ���ازادی و لەکوردستان دەکەن لیژنەیەکی بەناوی لیژنەی بااڵی بەدواداچون و وەاڵمدانەوەی دروس���ت نێودەوڵەتییەکان راپۆرت���ە ک���ردوە، بەمەزندەی خۆی���ان لیژنەکە دو ئەرک���ی هه یە یەک���ەم بەدواداچون بۆ راس���تی ئەو راپۆرت و پێشێلکاریانە نێودەوڵەتیەکان رێکخ���راوە کە بکات ئەو وەاڵمی دوەمی���ش باویدەکەنەوە راپۆرتانە بدەن���ەوە ئەگەر پێیان وابو

ناحەقی کراوە، لەڕاس���تیدا ئەوەی لەو ماوە کورت���ە س���ەیری کارەکانی ئەو لیژنەیەی کردبێ هه س���ت بەوە دەکات تەنه���ا خەریکی وەاڵمدانەوەی ڕاپۆرتی لەزۆربەی نێودەوڵەتیەکانەو رێکخراوە حاڵەتەکان هاوشێوەی واڵتە دیکتاتۆرو شکس���تخواردوەکان تۆمەت���ی بێایەن نەب���ون و دژایەت���ی الیەنی دەس���ەاڵت دەخاتە پاڵ رێکخراوەکان. تاکو ئێستا بۆ بەدواداچونیان نەبوە بەدەگمەنیش کردبێت و رێکخراوانە ئ���ەو ڕاپۆرتێکی ڕایانگەیاندبێ���ت پ���اش ڕاپۆرتی فان رێکخراوی نێودەوڵەتی ئەو کێشەیەمان چارەس���ەرکرد! ب���ەو مانای���ەی ئ���ەو سیفەتەی لێژنەکە کە گوایە بەدواداچون دەکات تەنها بۆ دیکۆر دانراوەو ئەگینا لیژنەکە، ل���ەکاری نەداوەتەوە ڕەنگی بۆیە چاکترە بکرێتە لیژنەی پینەوپەڕۆ

بۆ کارەکانی حیزب و حکومەت.خاڵێکی تر زۆر گرنگە ئەویش ئەوەیە بەداخ���ەوە حکومەت���ی هه رێ���م تەنها مامەڵە لەگەڵ ڕاپۆرتی رێکخراوە بیانی و نێودەوڵەتیەکان دەکات و هیچ ئەرزشێک بۆ رێکخراوە ناوخۆییەکان دانانێت کە بەردەوام ڕاپۆرتی گرنگ باودەکەنەوە، هه ر بۆیەش نوسیویەتی وەاڵمدانەوەی

لەکاتێکدا نێودەوڵەتی���ەکان، ڕاپۆرتە نێودەوڵەتیەکان رێکخ���راوە ئ���ەوەی زووتر لۆکاڵیەکان رێکخ���راوە دەیڵێن باوی دەکەنەوە، ئەگەر حکومەت بەدەم ئەو راپۆرتە لۆکاڵیانە بچێت و ئیشیان لەس���ەر بکات ئەوا بابەتەک���ە ناگاتە رێکخ���راوە نێودەوڵەتیەکان کە بەزیان بۆ سەر س���یمای هه رێم تەواودەبێت، بەاڵم بەهۆی خۆبەکەمزانینی حکومەت دام���ەزراوە و رێکخ���راو بەرامب���ەر نێودەوڵەتیەکان و بەکەم س���ەیرکردنی رێکخ���راوە لۆکاڵیەکان دۆخەکە بەوەی

ئێستا هه یە دەگات.دواج���ار دەبێت ئ���ەوە بڵێین ئەگەر بەڕاس���ت ئەو لیژنەیە بۆ پینەوپەڕۆی پێش���ێلکاریەکان لەهه رێ���م دروس���ت نەکرابێ���ت پێویس���تە هه ت���ا جارێک وەاڵمی ئ���ەو ڕاپۆرتان���ە دەداتەوە دە جار لێکۆڵینەوەیان تێدابکات و سودیان لێوەربگرێت، چونکە پێموایە پێویست دەکات حکومەت���ی هه رێم سوپاس���ی ئەو رێکخراوانە بکات کە خۆبەخش���انە دیاریدەک���ەن و هه رێ���م کێش���ەکانی چارەس���ەریش پێشکەش دەکەن، نەک ئەوەی تۆمەت���ی جۆراوجۆریان بخرێتە

پاڵ.

لیژنەی پینەو پەڕۆ!

دالوەر سۆفی

f_blbas@yahoo.com

فەرمان ڕەشاد

پێویسته حکومەتی هه رێم سوپاسی ئەو

رێکخراوانە بکات کە خۆبەخشانە

کێشەکانی هه رێم دیاریدەکەن و چارەسەریش

پێشکەش دەکەن نەک ئەوەی تۆمەتی

جۆراوجۆریان بخرێتە پاڵ

شەهیدان لەوە بەرزو پیرۆزو شکۆدارترن

کەسوکاریان و خانەوادەکانیان

بدرێنە بەر بەزەیی ئەم سەرمایەدارو ئەو

خاوەن پارە بەڵکو ڕاستتر ئەوەیە

دەزگاو دامەزراوەیەک بەڕێزەوە هەمو

کارەکانیان و لەگشت بوارەکاندا بۆ

ئەنجام بدا

ئا: بارام‌سوبحی‌

پارته‌كه‌مان‌هیچ‌نیازێكی‌‌نیه‌‌بۆ‌دامه‌زراندنی‌‌سیسته‌مێكی‌‌دینی‌‌یاخود‌ئیسالمی‌‌له‌توركیا،‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌

توركیا‌ره‌جه‌ب‌ته‌یب‌ئه‌ردۆغان‌واده‌ڵێت.‌فه‌تحواڵ‌گوله‌نیش‌ده‌ڵێت:‌به‌سیاسیكردنی‌‌

ئیسالم‌خیانه‌تێكی‌‌مه‌زنه‌‌دژ‌به‌ڕۆحی‌‌ئیسالم.

كتێبی‌‌گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌‌ته‌وژمی‌‌ئیسالمی‌‌له‌ح���ه‌وت‌ ‌،)2012 -1946( له‌توركی���ا‌لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌‌ئه‌كادیمی���ی‌‌پێكهاتوه‌،‌كه‌‌ه���ه‌ر‌یه‌كه‌یان‌رویه‌كی‌‌مێژویی‌‌قۆناغه‌كانی‌‌هه‌ڵتۆقینی‌‌ره‌وتی‌‌ئیس���المی‌‌به‌شێوه‌یه‌كی‌‌بابه‌تی‌‌ده‌خه‌نه‌ڕو.‌ئه‌م‌كتێبه‌‌له‌وه‌رگێڕانی‌‌به‌رزان���ی‌‌مه‌ال‌ته‌هایه‌و‌خان���ه‌ی‌‌وه‌رگێڕان‌له‌س���لێمانی‌‌له‌دوتوێ���ی‌‌)290(‌الپ���ه‌ڕه‌دا‌

چاپ‌و‌باڵوی‌‌كردۆته‌وه‌.ئیسالم‌له‌ئاینه‌وه‌‌بۆ‌بانگه‌شه‌

یه‌كه‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌‌به‌ناونیش���انی‌‌"پارته‌‌سیاسییه‌كان‌و‌ته‌وژمی‌‌ئیسالمی‌‌له‌توركیایه‌‌ل���ه‌)1946– 1960("،‌د.ت���ه‌اڵڵ‌یون���س‌ئه‌لجه‌لیل���ی‌‌كه‌‌راگ���ری‌‌كۆلێژی‌‌زانس���ته‌‌سیاسیه‌كانی‌‌زانكۆی‌‌موسڵ‌بوه‌و‌له‌ساڵی‌‌)2007(‌تیرۆرك���راوه‌،‌ئه‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ی‌‌

نوسیوه‌.نوس���ه‌ر‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌دا،‌ ل���ه‌م‌ئام���اژه‌‌ب���ه‌وه‌ده‌كات‌ل���ه‌دوای‌‌جه‌نگ���ی‌‌جیهان���ی‌‌دوه‌م���ه‌وه‌‌پارته‌‌سیاس���یه‌كان‌جه‌ماوه‌ر‌ كه‌مه‌ندكێش���كردنی‌‌ به‌مه‌به‌ستی‌‌ب���ۆ‌ گه‌ڕاونه‌ت���ه‌وه‌‌ له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان���دا،‌به‌كارهێنان���ی‌‌كارت���ی‌‌ئاین���ی‌،‌به‌نمون���ه‌‌پارت���ی‌‌گه‌ل���ی‌‌كۆم���اری‌‌له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌چه‌ندین‌ ل���ه‌)1946/7/21(دا،‌ پارله‌مانی‌‌سازشكاریان‌س���ه‌باره‌ت‌به‌پرسه‌‌دینیه‌كان‌پێشكه‌شكرد،‌له‌وانه‌‌خوێندنی‌‌وانه‌ی‌‌ئایین‌گۆڕانكارییه‌‌ ئه‌م‌ نوسه‌ر‌ له‌قوتابخانه‌كاندا،‌له‌سیاسه‌تی‌‌ نوێ‌‌ قۆناغێكی‌‌ به‌س���ه‌ره‌تای‌‌

توركیادا‌ناوده‌بات.چوار‌ساڵ‌دواترو‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پارله‌مانی‌‌)1950/5/14(دا،‌پارت���ی‌‌دیموك���رات‌كه‌‌ته‌مه‌نی‌‌ته‌نها‌چوار‌ساڵ‌بو،‌به‌ڵێنیدا‌ئه‌گه‌ر‌له‌هه‌ڵبژاردنه‌كاندا‌سه‌ركه‌وتو‌بێت‌كارده‌كات‌بۆ‌وه‌ستاندنی‌‌سیاسه‌تی‌‌سیكۆالریزه‌كردنی‌‌ده‌سه‌اڵت‌و‌پێڕه‌وكردنی‌‌سیاسه‌تی‌‌ئازادیی‌‌و‌بیروباوه‌ڕی‌‌دین���ی‌،‌له‌م‌نێوه‌نده‌دا‌عه‌دنان‌مه‌نده‌ریس���ی‌‌س���ه‌رۆكی‌‌پارته‌كه‌‌رۆڵێكی‌‌دیاری‌‌بینی‌‌له‌به‌كارهێنانی‌‌هه‌ست‌و‌سۆزی‌‌

دینی‌‌دانیشتوان.ئه‌نجامی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌كه‌ش‌س���ه‌ركه‌وتنی‌‌پارته‌ك���ه‌ی‌‌مه‌نده‌ریس‌بو،‌به‌ش���ێوه‌یه‌ك‌له‌كۆی‌‌)487(‌كورس���ی‌‌پارله‌مان‌)408(‌له‌گ���ه‌ڵ‌ بۆی���ه‌‌ به‌ده‌س���تهێنا،‌ كورس���ی‌‌گرتنه‌ده‌ستی‌‌ده‌سه‌اڵتدا‌چه‌ندین‌رێوشوێنی‌‌به‌سروشت‌ئیس���المی‌‌گرته‌به‌رو‌كارئاسانی‌‌زۆری‌‌ئه‌نجام���داو‌رێگه‌ی���دا‌به‌ئه‌نجامدانی‌‌س���روته‌‌دینی���ه‌كان.‌ب���ه‌اڵم‌له‌به‌رانبه‌ردا‌چه‌ندین‌رێوشوێنی‌‌دیكه‌ی‌‌توندی‌‌گرته‌به‌رو‌له‌ساڵی‌‌)1955(‌نۆ‌پارله‌مانتاری‌‌پارته‌كه‌ی‌‌به‌تۆمه‌تی‌‌ئه‌وه‌ی‌‌مه‌یلی‌‌ئیس���المیان‌هه‌یه‌‌ده‌ڵێت:‌ نوس���ه‌ر‌ ده‌ركرد.‌ له‌حیزبه‌ك���ه‌ی‌‌س���ه‌رده‌می‌‌پارت���ی‌‌دیموك���رات‌له‌توركیا‌ئاش���كرایه‌‌ ئاماژه‌یه‌ك���ی‌‌ ‌)1960 -1950(بۆ‌پێش���كه‌وتنی‌‌به‌رده‌وام���ی‌‌به‌رنامه‌كانی‌‌پارته‌ك���ه‌‌له‌پێناوی‌‌س���ه‌رله‌نوێ‌‌ژیانه‌وه‌ی‌‌

ته‌وژمی‌‌ئیسالمی‌‌له‌توركیا.هاوته‌ریب‌له‌گه‌ڵ‌بانگه‌شه‌ی‌‌ئاینی‌‌پارته‌‌

سیاسیه‌كاندا،‌له‌ده‌یه‌ی‌‌)1950- 1960(‌هه‌ر‌س���ێ‌‌گروپی‌‌تیجانیی‌‌و‌نورسیی‌‌و‌سلێمانی‌‌ده‌ركه‌وتن.‌پارتی‌‌دیموكراتیش‌ئه‌م‌كارته‌ی‌‌له‌دژی‌‌نه‌یاره‌كه‌ی‌‌و‌بۆ‌به‌هێزكردنی‌‌پێگه‌ی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌و‌سیاسی‌‌خۆی‌‌به‌كارده‌هێنا.‌بالو‌ به‌ڕێبه‌رایه‌تی‌‌ تیجان���ی‌‌ جواڵنه‌وه‌ی‌‌ئۆغلۆ‌ته‌نها‌یه‌ك‌ساڵ‌به‌رده‌وام‌بو.‌هه‌رچی‌‌جواڵنه‌وه‌ی‌‌سلێمانیه‌‌به‌ڕێبه‌رایه‌تی‌‌سلێمان‌حیلمی‌‌تونه���ا،‌هیچ‌جموجۆڵێكی‌‌واگرنگی‌‌لێنه‌وه‌شایه‌وه‌.‌دیارترین‌جواڵنه‌وه‌ی‌‌ئاینی‌‌س���ه‌عید‌ جواڵنه‌وه‌ی‌‌ په‌نج���اكان،‌ ده‌یه‌ی‌‌نه‌وره‌س���ی‌‌بو،‌وه‌كو‌نه‌وره‌س���ی‌‌ده‌ڵێت:‌به‌هیچ‌ش���ێوه‌یه‌ك‌نی���ازم‌نیی���ه‌‌جڵه‌وی‌‌ده‌سه‌اڵت‌بگرمه‌‌ده‌ست،‌ئه‌وه‌ی‌‌من‌هه‌وڵی‌‌بۆ‌ده‌ده‌م‌ئه‌وه‌یه‌‌نه‌ته‌وه‌كه‌م‌به‌ره‌و‌رێگای‌‌

راست‌هۆشیار‌بكه‌مه‌وه‌.كوده‌تا:‌دۆست‌و‌دوژمنی‌‌دین

لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌‌دوه‌م‌ك���ه‌‌ماجید‌محی‌‌به‌ناونیشانی‌‌ نوس���یویه‌تی‌،‌ عه‌بدولعه‌باس‌رۆڵی‌‌سیاسی‌‌ته‌وژمی‌‌ئیسالمی‌‌له‌توركیایه‌‌‌.)1980 -1960( س���ااڵنی‌‌ له‌م���اوه‌ی‌‌لێره‌دا‌نوس���ه‌ر‌باس‌ل���ه‌وه‌ده‌كات‌كاتێك‌ل���ه‌)1960/9/27(‌س���وپا‌كوده‌تای‌‌كرد،‌هۆكارێك���ی‌‌ س���ه‌ربازییه‌كان‌ س���ه‌ركرده‌‌كوده‌تاكه‌ی���ان‌گێڕای���ه‌وه‌‌بۆ‌ئ���ه‌وه‌ی‌‌كه‌‌توركیا‌ب���ه‌ره‌و‌ده‌وڵه‌تێكی‌‌دینی‌‌ده‌چێت‌و‌دین‌ب���ۆ‌خزمه‌ت���ی‌‌به‌رژه‌وه‌ن���دی‌‌حیزبی‌‌ب���ه‌"الدان‌ ئه‌وه‌ش���یان‌ به‌كارده‌هێنرێ���ت،‌له‌بنه‌ما‌گش���تیه‌كانی‌‌كۆم���اری‌‌توركیا‌كه‌‌

ئه‌تاتورك‌بناغه‌كه‌ی‌‌داڕشتوه‌"‌ناوبرد.س���ه‌رانی‌‌ بانگه‌ش���ه‌ی‌‌ به‌پێچه‌وان���ه‌ی‌‌كوده‌ت���اوه‌،‌ئ���ه‌م‌كوده‌تای���ه‌‌ب���وه‌‌هۆی‌‌گه‌ش���ه‌كردنی‌‌رابونی‌‌ئیس���المی‌‌و‌زۆربونی‌‌ژم���اره‌ی‌‌ئه‌ندامان���ی‌‌رێبازه‌‌س���ۆفیه‌كان‌و‌رێكخراوه‌كان‌و‌دامه‌زراوه‌‌دینیه‌كان،‌چونكه‌‌رێبه‌ران���ی‌‌كوده‌ت���ا‌بانگه‌ش���ه‌ی‌‌ئه‌وه‌یان‌ده‌كرد‌كه‌‌"ئیس���الم‌نیش���تیمانپه‌روه‌ری‌‌و‌پێشكه‌وتوخوازییه‌".‌وه‌كو‌جه‌مال‌گۆرسێلی‌‌رێب���ه‌ری‌‌كوده‌تاك���ه‌‌ده‌ی���وت‌"ئیس���الم‌فه‌رمانمان‌پێده‌كات‌كاربكه‌ین‌و‌واڵته‌كه‌مان‌

بگه‌یه‌نین‌به‌به‌رزترین‌ئاست".نوس���ه‌ر‌ده‌ڵێت‌"شانبه‌شانی‌‌سیسته‌می‌‌پارته‌یات���ی‌،‌ پلورالیزم���ی‌‌ هه‌ڵب���ژاردن‌و‌وه‌رچه‌رخان���ه‌‌كۆمه‌اڵیه‌ت���ی‌‌و‌ئابورییه‌كان‌له‌گه‌شه‌س���ه‌ندنی‌‌ته‌وژمی‌‌ئیسالمی‌‌توركی‌له‌پاش‌س���اڵی‌‌)1960(‌رۆڵێكی‌‌گرنگیان‌گێڕا".‌یه‌كێك‌له‌و‌وه‌رچه‌رخانانه‌ش‌كۆچی‌‌به‌رفراوانی‌‌گوندنیش���ینانی‌‌پابه‌ند‌به‌بنه‌ما‌

ئاینیه‌كان‌بوه‌‌بۆ‌شاره‌‌گه‌وره‌كان.گۆڕانێكی‌‌دیكه‌‌له‌توركیا‌ساڵی‌‌)1970(‌رویدا،‌كاتێك‌پارتی‌‌سیسته‌می‌‌نیشتیمانی‌‌دامه‌زرا‌و‌نه‌جمه‌دی���ن‌ئه‌ربه‌كان‌یه‌كێك‌بو‌له‌رێبه‌ره‌‌دیاره‌كانی‌،‌به‌اڵم‌له‌دوای‌‌نۆ‌مانگ‌له‌دامه‌زراندنی‌،‌له‌)1971/3/31(‌س���وپاو‌

دادگا‌ئه‌م‌پارته‌یان‌هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌.‌س���وپا‌ س���ه‌رانی‌‌ ل���ه‌)1971/3/12(‌ك���ردو‌حكومه‌تی‌‌ دیكه‌یان‌ كوده‌تایه‌ك���ی‌‌مه‌ده‌نیان‌هه‌ڵوه‌شانده‌وه‌.‌له‌)1972/11/11(‌پارتی‌‌سه‌المه‌ی‌‌نیشتیمانی‌‌دامه‌زراو‌پاش‌ده‌رچون���ی‌‌بڕی���اری‌‌لێبوردنی‌‌سیاس���ی‌‌و‌گه‌ڕان���ه‌وه‌ی‌‌بۆ‌واڵت،‌له‌س���اڵی‌‌)1973(‌ئه‌رب���ه‌كان‌بو‌به‌س���ه‌رۆكی‌‌ئ���ه‌م‌پارته‌.‌پارته‌كه‌‌ ‌)1973/11/14( له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌به‌هاوبه‌شی‌‌ به‌ده‌س���تهێناو‌ كورسی‌‌ ‌)49(له‌گه‌ڵ‌پارتی‌‌عه‌داله‌‌كه‌‌)149(‌كورس���ی‌‌هه‌بو‌حكومه‌تی���ان‌پێكهێنا،‌به‌اڵم‌ته‌مه‌نی‌‌

ئه‌م‌حكومه‌ته‌‌ته‌نها‌نۆ‌مانگی‌‌خایاند.له‌)1977/6/5(‌هه‌ڵبژاردنی‌‌پێشوه‌خت‌

ئه‌نجامدراو‌ئه‌مجاره‌‌پارتی‌‌س���ه‌المه‌‌ته‌نها‌به‌ده‌س���تهێنا،‌ئه‌م���ه‌ش‌ )24(‌كورس���ی‌‌به‌هۆی‌‌ئه‌و‌ناكۆكیانه‌ی‌‌له‌نێوان‌ئه‌ندامان‌و‌الیه‌نگرانی‌‌پارته‌كه‌دا‌رویدا.‌به‌اڵم‌بۆ‌جاری‌‌دوه‌م‌چوه‌‌ن���او‌حكومه‌تی‌‌هاوپه‌یمانیه‌وه‌و‌له‌ساڵی‌‌)1978(‌له‌حكومه‌ت‌كشایه‌وه‌و‌بوه‌‌ئۆپۆزسیۆن.‌به‌اڵم‌له‌)1980/9/12(‌سوپا‌سێیه‌م‌كوده‌تای‌‌ئه‌نجامداو‌جموجۆڵی‌‌ئه‌م‌

پارته‌و‌پارته‌كانی‌‌دیكه‌ی‌‌قه‌ده‌غه‌كرد.نوس���ه‌ر‌ده‌ڵێت‌"جموجۆڵی‌‌ئیس���المی‌‌له‌توركی���ا‌به‌ته‌نها‌سیاس���ی‌‌نه‌بو،‌به‌ڵكو‌فه‌رهه‌نگ‌و‌ ب���ۆ‌ تێپه‌ڕاندب���و‌ سیاس���ه‌تی‌‌كایه‌كانی‌‌ س���ه‌روبه‌ری‌‌ میدی���او‌ خوێندن‌و‌ت���ری‌‌ژیان،‌له‌مه‌ش���دا‌قورس���ایی‌‌خۆیان‌هه‌بو،‌هه‌تا‌ئه‌مڕۆش‌له‌كۆمه‌ڵگه‌ی‌‌توركیدا‌

هه‌ستی‌‌پێده‌كرێت".مێژوی‌‌خوێناوی‌‌جه‌نگاوه‌رانی‌‌رۆژهه‌اڵتلێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌سێیه‌م‌له‌الیه‌ن‌د.عیسمه‌ت‌نوس���راوه‌‌ عه‌بدولق���ادره‌وه‌‌ بورهانه‌دی���ن‌جه‌نگاوه‌ران���ی‌‌ ب���ه‌ره‌ی‌‌ به‌ناونیش���انی‌:‌رۆژهه‌اڵت���ی‌‌ئیس���المی‌‌م���ه‌زن‌له‌توركی���ا‌

له‌ماوه‌ی‌‌سااڵنی‌‌)2008-1984(.له‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌دا،‌نوسه‌ر‌به‌وردی‌‌كارو‌كرده‌وه‌كانی‌‌به‌ره‌ی‌‌جه‌نگاوه‌رانی‌‌رۆژهه‌اڵتی‌‌ئیسالمی‌‌مه‌زنی‌‌تۆماركردوه‌،‌كه‌‌گروپێكی‌‌چه‌ك���داری‌‌توندڕه‌و‌بون‌و‌له‌الیه‌ن‌س���اڵح‌كراوه‌.‌ س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌ ئه‌رده‌شه‌وه‌‌ عیزه‌ت‌ئه‌رده‌ش‌له‌ماوه‌ی‌‌سااڵنی‌‌)1975- 1980(‌تیۆره‌‌سیاسیه‌‌فیكرییه‌كانی‌‌خۆی‌‌له‌نزیكه‌ی‌‌چ���ل‌كتێبدا‌باڵوكردۆت���ه‌وه‌.‌له‌راگه‌یاندنی‌‌به‌ره‌كه‌ش���دا‌هاتوه‌‌"هه‌وڵده‌ده‌ین‌له‌پێناوی‌‌ئیس���المی‌‌ ده‌وڵه‌تێك���ی‌‌ دامه‌زراندن���ی‌‌

به‌شۆڕشی‌‌چه‌كداری‌".نوس���ه‌ر‌ئاش���كرای‌‌ده‌كات‌ئه‌م‌به‌ره‌یه‌‌په‌یوه‌ن���دی‌‌له‌گ���ه‌ڵ‌رێكخ���راوی‌‌قاعیده‌ی‌‌

لئیس���الم‌ بن���الدن‌و‌ئه‌نس���ارو‌ ئوس���امه‌‌له‌كوردس���تانی‌‌عێراق‌هه‌ب���وه‌،‌هه‌رچه‌نده‌‌هی���چ‌ راگه‌یاندنی���ه‌وه‌‌ له‌س���ه‌ره‌تای‌‌جموجۆڵێكی‌‌سه‌ربازی‌‌ئه‌نجام‌نه‌دا،‌به‌اڵم‌له‌س���ه‌ره‌تای‌‌نه‌وه‌ده‌كان���ه‌وه‌‌ده‌س���تیكرد‌ته‌قینه‌وه‌و‌ به‌جۆرێك‌ به‌چاالكی‌‌چه‌كداری‌.‌تیرۆركارییه‌كانی‌‌ئه‌م‌رێكخراوه‌‌تا‌س���اڵی‌‌)2005(یش‌هه‌ر‌به‌رده‌وام‌بون،‌به‌و‌هۆیه‌وه‌‌حكومه‌تی‌‌توركیا‌ئه‌رده‌ش‌و‌ده‌یان‌ئه‌ندامی‌‌

ئه‌م‌رێكخراوه‌ی‌‌له‌زیندان‌ئاخنیوه‌.نوس���ه‌ر‌ده‌ڵێت:‌ئه‌و‌لێدانانه‌ی‌‌دوچاری‌‌به‌ره‌كه‌‌بۆوه‌و‌قۆڵبه‌س���تكردنی‌‌ژماره‌یه‌ك‌له‌ئه‌ندامانی‌‌بو‌به‌مایه‌ی‌‌پاشه‌كش���ه‌كردنی‌‌ك���رده‌وه‌‌ چه‌كداریی���ه‌كان‌و‌ جموجۆڵ���ه‌‌ناكات���ه‌‌ ئه‌م���ه‌‌ ب���ه‌اڵم‌ كاریگ���ه‌ره‌كان،‌ریشه‌كێشكردنی‌‌به‌ره‌كه‌،‌تائێستاش‌به‌ره‌ی‌‌مه‌زن‌ رۆژهه‌اڵتی‌‌ ئیس���المی‌‌ جه‌نگاوه‌رانی‌‌

هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی‌‌جدییه‌‌بۆ‌سه‌ر‌توركیا.تێڕوانین‌و‌هه‌ژمونی‌‌گوله‌ن

لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌چواره‌م‌كه‌‌ئه‌فراح‌ناس���ر‌جاسم‌نوس���یویه‌تی‌‌به‌ناونیشانی‌‌ئیسالمی‌‌له‌توركی���ا‌"فه‌تحواڵ‌گوله‌ن"ه‌‌ كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌به‌نمونه‌،‌له‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌دا‌نوسه‌ر‌به‌وردی‌‌ب���اس‌له‌كه‌س���ایه‌تی‌‌و‌تێڕوانی���ن‌و‌پرۆژه‌و‌كاریگه‌ری‌گوله‌ن‌و‌الیه‌نگره‌كانی‌‌له‌‌توركیادا‌

ده‌كات.نوس���ه‌ر،‌گول���ه‌ن‌به‌مۆدێل���ی‌‌دوه‌م���ی‌‌ناوده‌بات،‌چونكه‌‌ توركیا‌ ئیس���المیه‌كانی‌‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌‌ رێب���ازی‌‌ رێچك���ه‌و‌ "گول���ه‌ن‌جه‌ماوه‌رییه‌وه‌‌ له‌قاعی���ده‌ی‌‌ گرتۆته‌ب���ه‌ر،‌ده‌س���ت‌پێده‌كات‌ت���ا‌ده‌گات���ه‌‌به‌رزترین‌لوتكه‌ی‌‌سیاس���ی‌،‌له‌ڕێگ���ه‌ی‌‌میكانیزمی‌‌

جیاوازه‌وه‌".نوس���ه‌ر،‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ده‌كات‌س���ه‌باره‌ت‌گول���ه‌ن‌ ئیس���المیه‌كان‌ به‌جواڵن���ه‌وه‌‌

هه‌ی���ه‌،‌ توندده‌ماران���ه‌ی‌‌ هه‌ڵوێس���تێكی‌‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"به‌سیاسیكردنی‌‌ئیسالم‌خیانه‌تێكی‌‌مه‌زنه‌‌دژ‌به‌رۆحی‌‌ئیسالم".

ئه‌ربه‌كان‌له‌دیدی‌‌ئه‌مریكاوه‌یه‌كێك‌له‌كه‌س���ایه‌تیه‌‌ئیس���المیه‌‌هه‌ره‌‌دیاره‌كان���ی‌‌س���ه‌ده‌ی‌‌راب���ردوی‌‌توركی���ا‌نه‌جمه‌دی���ن‌ئه‌ربه‌كانه‌،‌ك���ه‌‌پاش‌)73(‌ساڵ‌له‌مێژوی‌‌كۆماری‌‌توركیای‌‌سیكۆالر،‌بوه‌‌یه‌كه‌م‌س���ه‌رۆك‌وه‌زیرانی‌‌ئیسالمی‌‌كه‌‌ده‌س���ه‌اڵتی‌‌گرته‌‌ده‌س���ت.‌لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌پێنجه‌م���ی‌‌ئه‌م‌كتێبه‌‌ك���ه‌‌له‌الیه‌ن‌مه‌نال‌محه‌مه‌د‌ساڵح‌نوسراوه‌‌تایبه‌ته‌‌به‌باسكردنی‌‌به‌ناونیش���انی‌‌ ئه‌رب���ه‌كان،‌ كه‌س���ایه‌تی‌‌"ئاالن‌ماكۆڤس���كی‌‌و‌توركی���ای‌‌هاوچه‌رخ:‌نه‌جمه‌دین‌ئه‌رب���ه‌كان‌به‌نمونه‌".‌ناوه‌ڕۆكی‌‌ئه‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‌تایبه‌ته‌‌به‌تێڕوانینه‌كانی‌‌ئ���االن‌ماكۆڤس���كی‌‌كه‌‌له‌ماوه‌ی‌‌س���ااڵنی‌‌ده‌ره‌وه‌ی‌‌ له‌وه‌زاره‌ت���ی‌‌ ‌)1994 -1983(ئه‌مریكا‌وه‌كو‌پس���پۆڕی‌‌كاروباری‌‌توركیا‌و‌

راوێژكاری‌‌سیاسی‌‌كاریكردوه‌.نوس���ه‌ر‌ده‌ڵێت:‌ئاالن‌له‌)1997-1995(‌نۆ‌ش���یكاری‌‌له‌باره‌ی‌‌ئه‌ربه‌كان‌و‌گه‌یشتنی‌‌به‌پۆستی‌‌س���ه‌رۆك‌وه‌زیران‌له‌حوزه‌یرانی‌‌)1996(‌تا‌سه‌رنخونبونه‌وه‌ی‌‌حكومه‌ته‌كه‌ی‌‌

له‌ته‌موزی‌‌ساڵی‌‌دواتردا‌نوسیوه‌.‌ئه‌رب���ه‌كان‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌‌پارتی‌‌ره‌فای‌‌له‌هه‌ڵبژاردن���ی‌‌ پارته‌ك���ه‌ی‌‌ ده‌ك���رد.‌س���اڵی‌‌)1984(دا‌)4.4%(‌ده‌نگه‌كان���ی‌‌به‌ده‌ستهێنا،‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌ساڵی‌‌)1987(دا‌ب���وه‌‌)7.1%(‌و‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌س���اڵی‌‌)1989(دا‌گه‌یشته‌‌)6.9%(،‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌س���اڵی‌)1991(دا‌)13.78%(‌ده‌نگه‌كان‌و‌له‌هه‌ڵبژاردنی‌‌)1994/3/27(دا‌)%19.8(‌به‌ده‌ستهێنا.‌له‌ساڵی‌‌)1998(یشدا‌پارتی‌‌ئه‌ربه‌كان‌ هه‌ڵوه‌شێنرایه‌وه‌و‌ به‌فیعلی‌‌ ره‌فا‌

بۆ‌ماوه‌ی‌‌پێنج‌س���اڵ‌له‌‌كاری‌‌سیاس���ی‌‌دورخرایه‌وه‌.

به‌بڕوای‌‌ئ���االن‌یه‌كێ���ك‌له‌هۆكاره‌كانی‌‌هه‌ڵكشانی‌‌ده‌نگه‌كانی‌‌پارتی‌‌ره‌فا‌ئه‌وه‌‌بوه‌‌"گه‌نده‌ڵی‌‌سیاسی‌‌و‌ئابوری‌‌له‌و‌فاكته‌رانه‌ن‌كه‌‌بونه‌‌مایه‌ی‌‌خراپبونی‌‌جه‌ماوه‌ری‌‌پارته‌‌س���یكۆالره‌كان".‌نوس���ه‌ر‌به‌پشت‌به‌ستن‌به‌بۆچونه‌كان���ی‌‌ئ���االن‌ده‌ڵێ���ت:‌ئه‌مریكا‌به‌تون���دی‌‌له‌ئه‌ربه‌كان‌و‌ئیسالمیس���ته‌كان‌بنێ���ت‌ دان‌ ره‌تیكردۆت���ه‌وه‌‌ تۆقی���وه‌‌و‌به‌ئیمكانیه‌ت���ی‌‌پیاده‌كردنی‌‌دیموكراس���ی‌‌له‌كاری‌‌سیاسیدا.‌ئه‌ربه‌كان‌له‌دیدی‌‌ئاالندا‌له‌ئاینده‌یه‌ك���ی‌‌نزیك���دا‌پیاوێكی‌‌ته‌كتیكی‌‌پراگماتیس���ته‌،‌له‌ئاینده‌یه‌كی‌‌دورمه‌وداشدا‌

ئایدۆلۆجیست‌و‌ستراتیژبینه‌.ئه‌ردۆغان:‌تێكه‌ڵه‌ی‌‌دین‌و‌عیلمانیه‌ت

به‌ناونیش���انی‌‌ شه‌ش���ه‌م‌ لێكۆڵینه‌وه‌ی‌‌پرۆژه‌ی‌‌سیاس���ی‌‌پارتی‌‌دادو‌گه‌شه‌پێدانه‌‌د.س���ه‌عد‌ له‌نوس���ینی‌‌ له‌توركی���ا،‌

عه‌بدولعه‌زیره‌.‌ل���ه‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌دا،‌نوس���ه‌ر‌به‌وردی‌‌پارته‌ك���ه‌و‌به‌رنامه‌‌ له‌س���ه‌رهه‌ڵدانی‌‌ باس‌سیاسیه‌كه‌ی‌‌و‌تێڕوانینی‌‌سه‌باره‌ت‌به‌پرسی‌‌ئایین‌و‌عیلمانیه‌ت‌ده‌كات،‌ئه‌مه‌‌س���ه‌رباری‌‌هه‌وڵه‌كانیان‌بۆ‌دروخس���تنه‌وه‌ی‌‌هه‌ژمونی‌‌سوپا.‌به‌بڕوای‌‌نوسه‌ر‌دروستبونی‌‌"ئه‌كه‌په‌"‌له‌كاتێك���دا‌بوه‌‌كه‌‌توركیا‌پێویس���تی‌‌به‌و‌جۆره‌‌ئاراس���ته‌یه‌‌هه‌ب���وه‌،‌تاوه‌كو‌ببێته‌‌پردی‌‌په‌یوه‌ندی‌‌و‌دروستكردنی‌‌هاوسه‌نگی‌‌له‌نێ���وان‌واقیع���ی‌‌توركی���ای‌‌ئیس���المی‌‌و‌

روخساره‌‌سیكۆالره‌كه‌ی‌.ئه‌م‌پارته‌‌له‌ئابی‌‌ساڵی‌)2001(‌دامه‌زراوه‌،‌پێش���وه‌خت‌ هه‌ڵبژاردنی‌‌ له‌)2002/11/3(‌له‌توركیا‌ئه‌نجامدرا‌و‌ئه‌كه‌په‌‌توانی‌‌)363(‌كورس���ی‌‌له‌كۆی‌‌)550(‌كورسی‌‌پارله‌مان‌بباته‌وه‌،‌واته‌‌رێ���ژه‌ی‌‌)34%(‌ده‌نگه‌كانی‌‌به‌ده‌س���تهێناو‌توان���ی‌‌به‌ته‌نه���ا‌حكومه‌ت‌دروست‌بكات.‌سه‌رۆكی‌‌پێشوی‌‌پارته‌كه‌و‌سه‌رۆك‌كۆماری‌‌ئێس���تای‌‌توركیا‌ره‌جه‌ب‌ته‌یب‌ئه‌ردۆگان‌له‌دیمانه‌یه‌كی‌‌رۆژنامه‌وانیدا‌ده‌ڵێت‌"خۆمان‌به‌دورده‌گرین‌له‌به‌كارهێنانی‌‌چه‌مك���ی‌‌ئیس���المی‌..‌پارته‌كه‌م���ان‌هیچ‌نیازێكی‌‌بۆ‌دامه‌زراندنی‌‌سیسته‌مێكی‌‌دینی‌‌

یاخود‌ئیسالمی‌‌له‌‌توركیانییه‌".له‌‌توركیاوه‌‌بۆ‌واڵتانی‌‌عه‌ره‌بی‌

ئه‌حم���ه‌د‌ حه‌وت���ه‌م‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌ی‌‌به‌ناونیش���انی‌:‌ نوس���یویه‌تی‌،‌ ت.ك���ۆرۆ‌سیاس���ه‌تی‌‌خ���اوه‌ن‌مه‌رجه‌عیه‌ت���ی‌‌دینی‌‌به‌بێ‌‌ده‌وڵه‌تی‌‌ئیس���المی‌:‌ئایا‌پارتی‌‌دادو‌گه‌شه‌پێدانی‌‌توركی‌‌ده‌بێت‌به‌مۆدێلێك‌بۆ‌

ئیسالمیسته‌كانی‌‌عه‌ره‌ب؟ل���ه‌م‌لێكۆڵینه‌وه‌ی���ه‌دا‌نوس���ه‌ر‌ب���اس‌له‌مۆدێلی‌‌ئه‌كه‌په‌‌ب���ۆ‌پێكه‌وه‌‌گونجاندنی‌‌دین‌و‌س���یكۆالریزم‌له‌ده‌س���ه‌اڵتدا‌ده‌كات،‌هه‌روه‌ه���ا‌تاوتوێ���ی‌‌گواس���تنه‌وه‌ی‌‌ئ���ه‌م‌مۆدێله‌‌له‌الیه‌ن‌پارته‌‌ئیس���المیه‌كانه‌وه‌‌بۆ‌واڵتانی‌‌عه‌ره‌ب���ی‌‌ده‌كات.‌به‌بۆچونی‌‌كۆرۆ‌"وه‌رچه‌رخان���ی‌‌پارتی‌‌دادو‌گه‌ش���ه‌پێدان‌و‌ده‌‌س���ااڵن‌له‌فه‌رمانڕه‌وایه‌ت���ی‌،‌ده‌كرێ���ت‌ببێته‌‌س���ه‌رچاوه‌ی‌‌ئیلهامی‌‌سیاسه‌توانانی‌‌

عه‌ره‌ب".ك���ۆرۆ‌پێیوای���ه‌‌ده‌گونجێ���ت‌مۆدێل���ی‌‌پارتی‌‌دادو‌گه‌ش���ه‌پێدان‌ببێته‌‌نمونه‌یه‌ك‌بۆ‌ئیسالمیس���ته‌‌عه‌ره‌ب���ه‌كان،‌به‌تایبه‌تی‌‌ئه‌گه‌ر‌میتۆدێكی‌‌پراكتیكی‌‌په‌یڕه‌و‌بكه‌ن،‌له‌سیاس���ه‌تی‌‌نێوخۆی���ی‌‌و‌نێوده‌وڵه‌تی���دا‌به‌ده‌س���ت‌ گرنگ‌ ده‌س���كه‌وتی‌‌ ره‌نگب���ێ‌‌

بهێنن.

ئا: شۆڕش‌

یه‌كه‌مین‌كتێبی‌‌كوردی‌‌له‌باره‌ی‌‌سه‌ماوه‌‌به‌ناوی‌‌)بالێت‌یه‌كه‌مین‌په‌رتوكم(‌

له‌الیه‌ن‌رێكخراوی‌‌هیوا‌فاوه‌ندیشنه‌وه‌و‌له‌وه‌رگێڕانی‌‌هونه‌رمه‌ندی‌‌سه‌ماكاری‌‌كورد‌

كاروان‌عومه‌ر‌چاپ‌و‌باڵوكرایه‌وه‌.‌

بۆ‌ له‌لێدوانێكی‌‌ به‌كتێبه‌كه‌‌و‌ س����ه‌باره‌ت‌ئاوێنه‌،‌كاروان‌عوم����ه‌ر‌وه‌رگێڕی‌‌كتێبه‌كه‌‌رایگه‌یاند‌"س����ه‌ما‌ئازادییه‌،‌س����ه‌ما‌ژیانه‌،‌س����ه‌ما‌گوزارش����تكردنه‌‌به‌زمانی‌جه‌سته‌،‌ئاوێزانبون‌و‌ئه‌زمونكردنه‌‌له‌جیهانی‌فراوانی‌هونه‌ری‌ئاماژه‌دا،‌س����ه‌ما‌خه‌ونی‌فڕینێكی‌ناكۆتایه‌‌به‌ناو‌ئاس����مانی‌به‌رینی‌ئازادیدا،‌مرۆڤایه‌تیدا‌ ڕۆش����نبیریی‌ له‌ژیانی‌ س����ه‌ما‌

كاریگه‌رییه‌كی‌گرنگی‌هه‌یه‌".‌له‌جیهاندا‌پێگه‌یه‌كی‌ وتیش����ی‌‌"س����ه‌ما‌تایبه‌تی‌هه‌یه‌و‌له‌بواری‌مرۆڤناس����یدا‌سه‌ما‌

بوه‌ته‌‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌گرنگ".له‌باره‌ی‌‌ه����ۆكاری‌‌وه‌رگێڕانی‌‌ئه‌و‌كتێبه‌‌بۆ‌سه‌ر‌زمانی‌‌كوردی‌،‌كاروان‌عومه‌ر‌وتی‌‌"له‌دوای‌به‌ئه‌نجامگه‌یاندنی‌كۆرسی‌سه‌مای‌بالێت‌بۆ‌مندااڵن‌له‌س����اڵی‌‌1994و‌1996و‌

‌1998داو‌پ����اش‌س����ااڵنێكی‌درێژخایه‌نی‌س����ه‌مادا،‌ له‌بواری‌ بێوچ����ان‌ كاركردن����ی‌له‌دوای‌هه‌وڵدانێك����ی‌به‌رده‌وام‌له‌خوێندن‌و‌توێژینه‌وه‌و‌گه‌ڕان‌به‌شێوه‌یه‌كی‌ئه‌كادیمی‌تا‌به‌ده‌ستهێنانی‌بڕوانامه‌ی‌ماسته‌ر‌له‌سه‌مادا‌له‌ئه‌كادیمیای‌ش����اری‌زیوریخ‌له‌سویس����را‌له‌بواری‌په‌روه‌رده‌ی‌س����ه‌مای‌هاوچه‌رخدا.‌دواتر‌ئه‌نجامدانی‌كۆرسی‌سه‌مای‌هاوچه‌خ‌و‌تا‌ئاستێكی‌باش‌ناساندنی‌جه‌سته‌ی‌تاكی‌كورد‌به‌ناوه‌ندی‌هونه‌ری‌شانۆ‌له‌كوردستان‌له‌س����ااڵنی‌2008و‌2013و‌2014دا،‌بڕیارمدا‌وه‌رگێڕان‌بۆ‌یه‌كێ����ك‌له‌كتێبه‌‌گرنگه‌كانی‌بواری‌س����ه‌ما‌بۆ‌مندااڵن‌)بالێت‌یه‌كه‌مین‌

په‌رتوكم(‌بكه‌م".‌وتیش����ی‌‌"وه‌رگێڕانی‌ئه‌م‌په‌رتوكه‌‌نه‌ك‌له‌به‌رئ����ه‌وه‌ی‌ك����ه‌‌تاكو‌ئێس����تا‌كتێبێك‌كوردیدا‌ له‌كتێبخانه‌ی‌ به‌س����ه‌ما‌ سه‌باره‌ت‌ده‌وڵه‌مه‌نده‌كه‌ی‌و‌ ناوه‌ڕۆك����ه‌‌ به‌ڵكو‌ نییه‌،‌چۆنێتی‌هه‌ڵبژاردنی‌بابه‌ته‌كان‌و‌ئاسته‌‌بااڵ‌په‌روه‌رده‌ییه‌ك����ه‌ی‌هانده‌رێكی‌‌باش‌بو‌بۆ‌

ئه‌و‌كاره‌".س����ه‌باره‌ت‌به‌بایه‌خی‌‌كتێبه‌كه‌ش‌کاروان‌عوم����ه‌ر‌وتی‌‌"ئ����ه‌م‌په‌رتوك����ه‌‌ده‌توانێت‌جێگه‌ی‌خۆی‌له‌بواری‌زانس����تی‌س����ه‌مادا‌

له‌ژیانی‌ڕۆشبیریی‌كوردیدا‌بكاته‌وه‌،‌چونكه‌‌له‌ئاستی‌یه‌كه‌مدا‌په‌رتوكێكی‌په‌روه‌رده‌ییه‌‌بۆ‌مندااڵن،‌له‌ئاس����تی‌گشتیشدا‌گه‌نجان‌و‌كۆلێ����ژ‌و‌ مامۆس����تایانی‌ خوێن����دكاران‌و‌په‌یمانگاكانی‌هونه‌ره‌جوانه‌كان‌له‌كوردستان‌زۆر‌لێی‌س����ودمه‌ند‌ده‌بن،‌هه‌روه‌ها‌بۆ‌ئه‌و‌كه‌سانه‌ش‌كه‌‌به‌بێ‌شاره‌زاییه‌كی‌ئه‌كادیمی‌

هه‌ستاون‌به‌وتنه‌وه‌ی‌وانه‌ی‌سه‌ما".وتیش����ی‌‌"ئه‌م‌په‌رتوكه‌‌شیكردنه‌وه‌یه‌كی‌گش����تییه‌‌بۆ‌كاری‌س����ه‌ما‌به‌تیشكخستنه‌‌س����ه‌ر‌چیرۆك����ه‌‌بنچینه‌ی����ی‌و‌گرنگه‌كانی‌ب����واری‌س����ه‌مای‌بالێت،‌له‌پاڵ‌ئه‌وه‌ش����دا‌گرنگیدان‌به‌فه‌رهه‌نگۆكێكی‌زانستی‌سه‌ماو‌مێژویه‌ك‌ل����ه‌و‌كاره‌‌به‌ناوبانگانه‌ی‌كه‌‌له‌و‌بواره‌دا‌پێش����كه‌ش‌ك����راون،‌هه‌روه‌ها‌ئه‌و‌موزیك����ه‌‌به‌ناوبانگانه‌ی‌ك����ه‌‌كات‌و‌ریتمی‌

چیرۆكه‌كانیان‌نه‌خشاندوه‌".كاروان‌عومه‌ر‌ئاماژه‌‌بۆ‌ئه‌وه‌‌ده‌كات‌كه‌‌"له‌م‌كتێبه‌دا‌س����ه‌ما‌ته‌نیا‌جوڵه‌ی‌جه‌سته‌‌نییه‌‌له‌وه‌س����تانێكدا،‌به‌ڵكو‌س����ه‌ما‌مێژو،‌چی����رۆك،‌ته‌كنیكی‌هه‌یه‌و‌له‌س����ه‌ر‌پارچه‌‌موزیك‌كاتی‌س����ه‌ماكان‌دی����اری‌ده‌كرێت،‌س����ه‌ما‌به‌رده‌وامی‌ڕۆژان����ه‌ی‌ڕاهێنانه‌كانه‌‌له‌س����ه‌ر‌ڕیت����م‌و‌موزی����ك‌وه‌ك‌هانده‌رێك‌

ب����ۆ‌دابه‌ش����كردنی‌كاتی‌ڕاهێنان‌و‌ڕس����ته‌‌سه‌ماكان".‌

له‌پێناس����ه‌كردنی‌‌سه‌ماكاریش����دا‌كاروان‌عومه‌ر‌وتی‌‌"س����ه‌ماكار‌ئه‌و‌كه‌س����ه‌یه‌‌كه‌‌س����ه‌رقاڵی‌بونیادنانی‌به‌رده‌وامی‌ڕۆژانه‌ی‌جه‌سته‌یه‌تی،‌له‌سه‌ر‌ئاستی‌زانستی‌سه‌ما‌فێرب����ون،‌نه‌ك‌وه‌س����تان‌و‌كپب����و،‌چونكه‌‌ئه‌نجامدانی‌پڕۆژه‌ی‌س����ه‌ما‌كارێكی‌ئاسان‌

نییه‌".ئ����ه‌و‌هونه‌رمه‌ن����ده‌‌كۆریۆگرافه‌ی‌‌كورد‌هێم����ا‌بۆ‌ئ����ه‌وه‌‌ده‌كات‌ك����ه‌‌له‌كتێبه‌كه‌دا‌بایه‌خ‌به‌موزیك‌دراوه‌‌به‌و‌پێیه‌ی‌‌س����ه‌ماو‌موزی����ك‌ته‌واوك����ه‌ری‌یه‌كت����رن،‌وتیش����ی‌‌"وه‌كچۆن‌ل����ه‌م‌په‌رتوكه‌دا‌به‌ش����ێوه‌یه‌كی‌به‌ڕون����ی‌ زۆر‌ په‌روه‌رده‌ی����ی‌ ئه‌كادیم����ی‌و‌ده‌رده‌كه‌وێت‌كه‌‌فێربونی‌ته‌كنیك‌و‌مێژوی‌س����ه‌ماو‌چیرۆك����ه‌‌بنچینه‌ییه‌كانی‌موزیك‌چه‌ن����د‌گرنگن‌بۆ‌وتنه‌وه‌ی‌وانه‌ی‌س����ه‌ما،‌لێره‌دا‌له‌ڕێگه‌ی‌ته‌كنی����ك‌و‌چیرۆك‌و‌وێنه‌‌نه‌خش����ێنراوه‌كانییه‌وه‌‌ده‌توانیت‌ئه‌ندێشه‌و‌ڕوانین����ی‌من����دااڵن‌بۆ‌ژیان‌و‌جه‌س����ته‌یان‌ف����راوان‌بكه‌ی����ت،‌هانده‌رێكی����ش‌بێت‌بۆ‌هه‌مو‌ئه‌و‌من����داڵ‌و‌گه‌نجانه‌ی‌خه‌ونی‌بون‌

به‌سه‌ماكاریان‌هه‌یه‌".‌

17)501(‌سێشه‌ممه‌‌2015/11/3 کتێب

بۆچی‌‌ئیسالمیه‌كان‌له‌توركیا‌له‌هه‌ڵكشاندان؟

یه‌كه‌مین‌كتێبی‌‌كوردی‌‌له‌باره‌ی‌‌سه‌ماوه‌

توێژه‌رێكی‌‌ئه‌مریكی‌: گه‌نده‌ڵی‌‌سیاسی‌‌و‌

ئابوری‌‌پارته‌‌سیكۆالره‌كانیان‌

داڕوخاند

ریکالم

ئا:سروه جه مال

خێزانه كان چازیان له سه ر ئه وه یه كاتێك منداڵه كانیان ده نێرێنه

باخچه كانی مندااڵن ترس و شه رمیان بشكێت، نه ك ده مكوت بكرێن و

فێری بێده نگی بكرێن.

له گ���ه ڵ له من���دااڵن به ش���ێك گه ڕانه وه یان بۆ ماڵه وه ده ستده كه ن به گێڕانه وه ی چۆنێتی به س���ه ربردنی كاته كانیان له باخچه ، محه مه د یه كێكه ل���ه و مندااڵنه ، ئه و وتی "داده یه كمان وتی گوێم له ده نگ و قیژه قیژتان بێت،

یه كی له زگه یه ك ئه ده م له ده متان"!ئه و به توڕه ییه وه "داده كه وتیشی

قسه یه ی كرد".سۆزان كه دایكی محه مه ده ئاماژه ب���ه وه ده كات كه منداڵ���ه م نارد بۆ باخچه ب���ۆ ئه وه ی ترس و ش���ه رمی نه مێنێت، ئ���ه و وتی "ئه مجۆره وته و

ڕه فتارانه نیگه رانم ده كه ن".ئێس���تا له قوتابخان���ه و باخچه كان جه س���ته یی توندتی���ژی كه مت���ر به كارده هێنرێ���ت، به اڵم ئ���ه و وته و ڕه فتاران���ه ی ك���ه به پێ���ی بیروڕای پس���پۆڕان ده بنه توندوتیژی ده رونی به ش���ێوه ی له وێ لێره و ب���ه رده وام

جیاواز ئه نجامده درێت.توێ���ژه ری ئه حم���ه د، چۆم���ان كۆمه اڵیه ت���ی باوه ڕی وای���ه كرداری توندوتی���ژی كاریگ���ه ری زۆری هه یه له س���ه ر كه س���ێتی و ژیان���ی مرۆڤ له س���ه رجه م قۆناغه كان���ی ژیان���دا، ئه و وتی "ده كرێ���ت بوترێت قۆناغی ئه وه ش هه س���تیاره و زۆرتر منداڵی له به رئه وه ی ساته وه ختی دروستبونه و منداڵ توانای به رگری و خۆپاراستنی نی���ه و ئه و ت���رس و زه ب���ره ی به ری ده كه وێ���ت ناتوانێ���ت له بیری بكات كه قۆناغی باخچ���ه ش ده چێته ئه م

چوارچێوه یه وه ".له مه ترس���ی باس���ی چۆم���ان توندوتیژییه كان كرد له سه ر داهاتوی منداڵ و وتی "گ���ه ر توندوتیژییه كان ڕێژه یان زۆربێت ئه وا مرۆڤێكمان بۆ دروس���ت ئه بێت كه هه ر ده سه اڵتی الپه یدا بو ئه ویش توندوتیژی ئه نجام ده داته وه ، چونكه له قۆناغی باخچه دا نه یتوانیوه به رگ���ری له خۆی بكات،

جگه له وه ی فێری توندوتیژیش بوه "

ئه و كات���ه ی داده یه ك به منداڵێكی كه مێ���ك به خۆ ده ڵێت: ت���ۆ ئه ڵێی ده بابه ی ، ی���ان كاتێ���ك بڵێت گه ر بێده نگ نه بن له زگه ئه یه م له ده متان ئه وه جێگه ی س���ه رنجی به ش���ێك

له خێزانه كان و توێژه ران و پسپۆڕانه .له به رامب���ه ر وت���ه ی ئ���ه و دایك و باوكان���ه ی ك���ه گلله ی���ی ده ك���ه ن داده و ڕه فت���اری له ش���ێوازی مامۆس���تایانی باخچ���ه كان، نه رمین به ڕێوبه ری ڕه مه زان,جێگری حسێن تایب���ه ت سه رپه ریش���تیكردنی به باخچه كانی من���دااڵن ئاماژه به وه ده كات كه "هه رچه نده ش���تی وانییه به اڵم ڕاستییه ك هه یه ده بێت بوترێت

له به ر نه بونی بین���ای باخچه جاری وای���ه 45 منداڵ له ناو ژورێكدایه كه دو مامۆس���تا زۆرجاری���ش هه ر یه ك ده كات، سه رپه رش���تییان مامۆستا بۆیه ئه وه ش���تێكی زۆر ئاساییه كه له منداڵه كانی تره وه ش���ت فێرده بن چونكه ه���ه ر منداڵ���ه و له خێزانێكی په روه رده یه كی دێ���ت و جی���اوازه وه جیاوازی هه یه بۆیه هه تا ده یانهێنینه س���ه ر تایم توش���ی ده یان حاڵه تی

واده بین "ئه و نمونه ی بۆ وته كانی هێنایه وه و وتی "منداڵمان هه یه گاز ده گرێت كه بۆته هۆی وازهێنانی چه ندین منداڵ له باخچ���ه ، ناتوانی���ن به كۆنتڕۆڵێك بگۆڕی���ن و پ���ه روه رده ی هه موی���ان

كاتێكی زۆرترمان ده وێت"نه رمین له باره ی ئ���ه و بنه مایانه ی ده ڕۆن، له س���ه ری داده كان ك���ه وت���ی "ئه وان مامۆس���تای بنه ڕه تین ی���ان ده رچ���وی به ش���ی باخچه ن و چاودێره كانی���ش ئ���ه وه ی بڕوانامه ی نۆیه م���ی بنه ڕه ت���ی هه بێ���ت له وێدا داده نرێن ئه وه یش كاتێك دامه زرێنرا بێ���ت، ئه وانه ش هه موی���ان خولیان به رده وامن و سااڵنه ش كراوه ته وه بۆ له گ���ه ڵ هه مو گۆڕانكارییه كانیش���دا خولیان بۆ ده كرێته وه هه ر داده یه ك یان مامۆستایه كی نوێش بێته باخچه ده بێ���ت ڕۆژ 15 به الیه نیكه م���ه وه نه چنه پۆله كان و له گه ڵ مامۆستایه ك ده چنه وانه ی ئه و مامۆستایانه ی كه

ئه زمونیان هه یه ".نه رمی���ن ئاماژه ب���ه وه ش ده كات ك���ه باخچه كانی���ش دور نی���ن له و ئاس���ته نگانه ی كه قه یران���ی دارایی ب���ۆ كوردس���تانی دروس���ت كردوه ، ئ���ه و وت���ی "به دڵنییایی���ه وه ئ���ه م قه یران���ه كاریگه ری له س���ه ر ئێمه ش ئێمه له هه مانكاتیش���دا به اڵم هه یه ، نه وه س���تاوین و هه ر بۆ نمونه ڕۆژی 2- 11 ۆرك شۆپێك له شاری هه ولێر ده كرێت له س���ه ر گۆڕینی سیسته می 113 ل���ه وه ی جگ���ه باخچ���ه كان و مامۆستای باخچه كان ئێستا له خولی

ڕاهێناندان".ئه م���ه له كاتێكدای���ه ك���ه به پێی ئامارێك له سنوری پارێزگای سلێمانی 172 باخچه ی مندااڵنی حكومی و 34

باخچه ی ئه هلی هه یه .

خوێندن(501( سێشه ممه 162015/11/3 xwendn.awene@gmail.com

له باخچه كان "له زگه ئه ده ن له ده می مندااڵن"

ئا: ئاوێنه

قوتابخانه ی رۆژی نمونه یی له سلێمانی سیسته می خوێندنی به ریتانی په یڕه و

ده كه ن، هه شتی به یانی تاكاتژمیر دوی پاشنیوه ڕۆ وانه ی تیا ده وترێته وه ، دو ژه مه خواردن ده درێت به خوێندكاران و

له ڕێگه ی نامه وه دایك و باوكی خوێندكار له وانه كانیان ئاگادار ده كرێنه وه .

سه اڵح سابیر، به ڕێوه به ری قوتابخانه ی ڕۆژی نمونه یی به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه قوتابخانه كه یان به ڕێوه بردنی سیسته می به ریتانیه ، پرۆگرامی به ریتانیه له باخچه ی ساوایانه وه تا قۆناخی نۆ به كارده هێنین.

سه اڵح سابیر به ڕێوه به ری قوتابخانه ی ژم���اره ی ڕاگه یان���د به ئاوین���ه ی ڕۆژ" خوێندكارانم���ان س���ااڵنه ده گات���ه 650 خوێندكار ته نها پل���ه ی باخچه و حه وتی بنه ڕت���ی وه رده گیرێن، ئ���ه و قوتابیانه ی

وه ربگیرێن له قوتابخانه كه مان ده یانه وێت ده بێت بچنه په روه رده ی سلێمانی ته نها له ڕێگه ی فۆرمه وه ئه و مافه یان پێده درێت وه ربگیرێن، له م ساڵی خوێندندا له پله ی باخچ���ه ی س���اوایاندا ته نه���ا 45 منداڵ وه رگیراون و دای���ك و باوكی خوێندكار بۆ وه رگرتن���ی منداڵه كانیان 10300 فۆرمیان

ئاراسته ی ئه وان كردوه .س���ه اڵح س���ابیر ئاماژه ب���ه وه ده كات كه وه رگرتن���ی خوێن���دكار تایبه ت نیه به ناوچه یه ك���ی س���لێمانی و وه رگرتن���ی تواناكان���ی خوێندكار هه ڵده س���ه نگێنین

ئه وكات ده بێته قوتابی . سه اڵح سابیر به ڕێوه به ری قوتابخانه ی له ڕێگ���ه ی مامۆس���تایان ده ڵێ���ت ڕۆژ س���یڤیه وه وه رگی���راون س���اڵی پار 95 مامۆستا سیڤیان پیشكه ش كردوه ته نها له قه یرانی وه رگرتوه . مامۆس���تامان 14ئه وده ڵێت دیكه دای���ن. مامۆس���تای 11گه وره ترین كێشه كانمان بریتیه له قه یرانی

نه بونی خزمه تگوزارو مامۆس���تا و كه می باخه وان و چاودێر. مامۆس���تایان خۆیان ده بێ���ت پۆل���ه كان خاوی���ن بكه ن���ه وه ، بۆ داواكاریه كانمان ك���ه داوامانك���ردوه جێبه ج���ێ بكه ن ب���ه اڵم تائێس���تا هیچ وه اڵمێكی���ان نه داوینه ت���ه وه ئه و دۆخه ی كوردس���تانی تێكه وتوه س���یكته ره كانی

په روه رده شی گرتۆته وه .ئه و وتیشی خوینكاره كانمان له هه شتی به یانی تا كاتژمیر 2 ی ئێواره له قوتابخانه ده مێننه وه دو ژه م خواردنیان پێده درێت كه بریتی���ه له خواردنی خۆماڵی و بیانی و له ژێر چاودێری وه زاره تی ته ندروس���تیدا

سه رپه رشتی ده كرێت.ئاماژه ب���ه وه ده كات ك���ه خوێنكاری قوتابخان���ه نمونه ییه كانی���ش دێنه وه بۆ قوتابخانه كه ی ئه وان، چونكه له خوێندنگه ئه هلیه كان باشتر وانه ی تیا ده وترێته وه ، ئه و وت���ی "هه وڵمان داوه به ش���ێوازێكی

باش مامۆستایان وانه كان بڵێنه وه ."

به مه سج دایك و باوكی خویندكاران ئاگادار ده كه ینه وه ڕۆژی داهاتو

له چ به شێكی وانه كه داین "منداڵمان هه یه

گاز ده گرێت كه بۆته هۆی

وازهێنانی چه ندین منداڵ

له باخچه ، ناتوانین به كۆنتڕۆڵێك په روه رده ی

هه مویان بگۆڕین و كاتێكی زۆرترمان

قوتابخانه ی رۆژی نمونه یی فۆتۆ: مه زهه ر که ریمده وێت

ونبون* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ئاالن محمد اسماعیل ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )هاوبیر ستار سعید ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* بڕوانامه ی دامه زراندنی كارگه ی س���ه هۆڵی كریستاڵی س���ازگار ونبوه به ناوی ) ئاالن محمد اسماعیل ( هه ركه س دۆزیه وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه . * پێناس���ێكی باری شارستانی و مۆڵه تێكی شۆفێری تایبه تی به ناوی )س���الم صباح عبدالله ( ونبوه ، هه ركه س ده یدۆزێته وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خ��اك له كه الر. * مۆڵه تێكی ش���ۆفێری تایبه تی و پێناسێكی باری شارس���تانی به ناوی )علی صباح عبدالله ( ونبوه ، هه ركه س ده یدۆزێته وه

بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خ��اك له كه الر.* ناسنامه یه كی ژووری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )ره فیق احمد شاسوار ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی

ئاوێنه .* تابلۆیه كی پێش���ه وه ی ئۆتۆمبیل جۆری هۆندا ژماره )86201 س���لێمانی ( به ناوی )كنعان ق���ادر صاڵح( ونبوه ، هه ركه س

ده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.* پێناسێكی باری شارستانی به ناوی )پێشكه وت محمد قادر( ونبوه ،هه ركه س ده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك

له كه الر. * پێناسێكی باری شارستانی به ناوی )نه هرۆ شێروان عبدالكریم( ونبوه ، هه ركه س ده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی

خاك له كه الر.* تابلۆیه ك���ی پاش���ه وه ی ئۆتۆمبێل ج���ۆری مان_فالت ژماره )83199س���لیمانی ( به ناوی )احمد س���یفال عبدالله ( ونبوه ،

هه ركه سده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر* تابلۆیه كی پاش و پێشه وه ی ئۆتۆمبێل جۆری اوبل ژماره )82176 اربیل( كه تۆماره به ناوی )مهدی رشید ابراهیم( ونبوه

هه ركه س ده یدۆزێته وه بیگه ڕێنێته وه بۆ كتێبخانه ی خاك له كه الر.

)501( سێشه ممه 2015/11/3 19تایبه‌ت

مه ریوان وریاو ئاراس فه تاح كۆمه ڵێك مۆدێرن���ه "دا له دونی���ای "میكانی���زم له وانه "دروس���تكردنی ده خه ن���ه ڕو، مه ده نی . كۆمه اڵیه ت���ی و بزوتن���ه وه ی بونیاتنانی پارت و ڕێكخراوی سیاسی". له ڕاستیدا فاش���یزمی پارتی و یه كێتی ، به كه مپین و ڕێكخراو و چاالكیی كۆمه ڵی مه ده نی نه چاكده بێت و نه هیچ شتێك له جێی خۆی ده گۆڕێت. دروس���تكردنی ڕێكخراو و پارت و كه مپین، له جه وهه ردا چونه یه كێتی . به پارتی و خزمه تكردنه ناو هه ڵب���ژاردن و په رله مان و س���ازان و هه مان دوباره كردنه وه ی پرۆژه یاساوه ،

واقیع و دۆخی بااڵده سته .ته نیا یه كێتی پارتی و ڕه تكردنه وه ی به میكانیزم ناكرێت. پێویستی به فیكرو

هه ڵوێس���تی ڕادی���كاڵ و ڕه تكردنه وه ی سه رتاس���ه رییه . میكانیزم���ه كان، هیچ ش���تێك ناگۆڕن، ئه گه ر له ڕادیكاڵیه ت و یه كس���انی و نوێگ���ه ری و هۆش���یاری و به رپرس���یارییه وه نه هاتبن. بۆ گۆڕینی پارت���ی و یه كێت���ی ، ته نی���ا میكانیزم به س نیی���ه . ئیراده یه كی گه ره كه ، ئه و میكانیزمانه تێكبش���كێنێت، كه هه مان ڕۆحی���ه ت و ئه خالقی���ات و عه قڵیه ت���ی شه ڕی به رهه مده هێننه وه . ده س���ه اڵت ده س���ه اڵتێكی پ���ڕ میكانیزمی پارتی و یه كێت���ی ، ته نیا به میكانی���زم ناكرێت. كێش���ه ی ئێم���ه نه بون���ی میكانی���زم نییه . بونی كۆیله یی ده س���ته جه معی و قۆرخكردن���ی هه م���و كایه كانه له الیه ن سیاسه ته وه . میكانیزم به بێ هۆشیاری و

فیك���ر، ته نی���ا توندوتیژی���ی زیات���ر پارتی و فاشیزمی به رهه مده هێنێته وه . یه كێت���ی به كه مپی���ن و ئۆپۆزس���یۆن و ڕێكخ���راوی كۆمه ڵ���ی مه ده نی كۆتایی نایه ت. پرۆژه یاس���ا، هیچ له جه وهه ری هێ���زی كه ڵبه دارو تاریك و فاشیس���تی وه ك پارت���ی و یه كێت���ی كه مناكاته وه . پرۆژه یاسا و كه مپین و چاالكیی مه ده نی ، بۆ جه س���ته یه ك، كه نه ش���ته رگه رین مه ترس���یداره ، نه خۆش و س���ه رتاپای ماكیاژه ب���ۆ ڕوخس���ارێكی كه ڵبه دارو

شاردنه وه ی كه ڵبه كانیه تی .

ب���ۆ خوێندنه وه ی ت���ه واوی وتاره که سه ردانی سایتی ئاوێنه بکه :

www.awene.com

هه ندێك سه رنج بۆ گوتاره كه ی مه ریوان وریا قانیع و ئاراس فه تاح... پاشماوه

لەکوردستاندا سیاسیی پراگماتیزمی ب���ەردەوام ب���ەرەو ئەوەم���ان دەبات، ش���ەڕ لەس���ەر ئەو واقیعە بکرێت کە پارتی ی���ان یەکێتی دروس���تیدەکەن، نەک لەس���ەر ئەو واقیع���ەی کە دەبێت نەشاراوەیە راستییەکی دروستبکرێت. کە پارتی تاوەکو کۆبونەوەی دوهه می پەرلەمان بۆ پرسی سەرۆکایەتی، دوای ڕوداوەکان کەوتبو، چونکە کەمینە بو. لەپاش پڕنەکردنەوەی نیسابی یاسایی هه ڵوەش���اندنەوەی کۆبونەوەکەو ب���ۆ زۆرین���ەی پەرلەمانی���ی، پارتی پێش ڕوداوەکان دەکەوێت و یەک لەدوای یەک فاکتی سیاسیی دروستدەکات. بارزانی وەکو لیڤیاتانێک لەهه ولێری بێپەرلەمان و حکومەت���ی بنکەفراوانەوە پێماندەڵێت ک���ێ دواقس���ە دەکات. تاوەکو ئەمڕۆ

پارتی لەو سیاسەتەی سەرکەوتوو بوە کە پرسە سەرەکییەکان بکات بەپرسی الوەکی���ی و هێ���زەکان ب���ەو گرفتانەوە سەرقاڵبکات کە خۆی بەرهه میهێناوە. واتە پرسی ناشەرعییەتی سەرۆکایەتی بارزانی���ی بگۆڕێت بۆ ش���ەڕ لەس���ەر پەرلەم���ان، س���ەرۆکی ش���ەرعییەتی پرس���ی فەش���ەلی حوکمڕانی بگۆڕێت بۆ دەرکردن و هێنان���ەوەی وەزیرەکانی گ���ۆڕان و پرس���ی تااڵنی���ی ئابوری���ش بگۆڕێت بۆ دواکەوتن���ی موچە. پارتی وێن���ای باوکێک���ی سیاس���یی بۆ خۆی کێشاوە کە نەیارەکانی وەکو منداڵێکی وەکو نماییشدەکات و الساری سیاسیی سەرکێشێکیش هه ڵسوکەوتیان لەگەڵدا دەکات ک���ە ک���ەی و چۆنیش���ی بوێت، دادەتاشێت و دژیان یاس���اییی رێکاری

سزایان دەدات.لەم���ڕۆی سیاس���یی پانۆرام���ای کوردس���تاندا بەم ش���ێوەیەیە: حیزبە یەکترەوە بەپێچەوان���ەی کوردییەکان نازانێت کەس���یش لێدەدەن و س���ەوڵ کەش���تی واڵت ب���ەرەو کوێ ئاراس���تە دەکەن. دوای ئەوەی پارتی"پرۆس���ەی دیموکراس���یی" خانەنشینکرد، چونکی وەک���و هه م���و دیکتاتۆرێکی ئاس���ایی تەحەمولی دۆڕان ناکات و حەوس���ەڵەی کەمینەبون���ی نیی���ە، دەبینین یەکێتی نییە، نیشتیمانیی کوردستان یەکگرتو یەکگرتوی ئیسالمیی کوردستان یەکێتیی گۆڕانیش بزوتن���ەوەی نەم���اوەو تێدا تاوەک���و ئەمڕۆ نایەوێ���ت ڕۆڵ و پێگەی بەس���ەردابێت. گۆڕانی لەدەس���ەاڵتدا بەرهه مدێت، ل���ەم دۆخەش���دا ئەوەی

سکونێکی ڕەهایە کە پتر لەزەلکاوێکی ل���م دەچێ���ت، چونک���ە هه ریەکێکیان هه نگاوێک بنێت بۆئەوەی لەم زەلکاوە دەربچێت، زیاترو زیاتر بەچاڵدا دەچێت و لەخن���کان نزیکدەبێت���ەوە. بۆیە هه مو یەکتر بزاوتی چاودێری���ی چاوەڕوانن و دەکەن. هه ریەکەیان چاوەڕوانی ئەوەیە کە ئەوی تر هه نگاو بنێت، چونکە هه ر هه نگاوێک بۆ پێش���ەوە، یان بۆ دواوە، مانای هه نگاوێک نزیکبونەوەیە لەمەرگی سیاس���یی. پراگماتیزمێکی سیاس���یی بەرقەرارە ک���ە هه ریەکەیان چاوەڕوانی هه ڵە، یان ماندوبون و کەوتنی ئەویترە، بۆئەوەی پ���ێ بخاتە س���ەری و بیکات بە"رێ- بەرد"ێ���ک بۆ قاچەکانی و بەبێ زیان خۆی دەربازب���کات. دەرئەنجامی ئ���ەم پانۆرام���ا سیاس���ییەی ئەمڕۆی

کوردستانیش خۆی لە"سەرنەکەوتنێکی گشتیی لەشکستدا" بەرجەستە دەکات.سیاس���ییەکان هێ���زە لەئێس���تادا ئەوەن���دەی یەکتر دەدۆڕێن���ن، ناتوانن یەکتر بدۆزنەوە. هه ر ئەمەشە وادەکات بڵێم، پێکەوەژیانی کۆمەڵگای سیاسیی پێویس���تی بەدوبارە داڕش���تنەوەیەکی رادیکاڵ هه یە. ئەم دۆخەی کە هه موانی توشی ش���ۆک کردوە، خۆی پێویستی بەش���ۆکە. بۆئەوەی شۆکی سیاسییش بەرهه مبێ���ت، دەبێت پرنس���یپ و بەها سیاس���ییەکان نەکرێ���ن بەقوربانی���ی پراگماتیزمی سیاسیی. ئەوەی لەتەنهایی سیاسیی بترس���ێت، دەبێت بەکۆیلەی پراگماتیزمی سیاسیی. بەردەوامیی ئەم پراگماتیزم���ەش دەمانگێڕێتەوە بۆ ئەو بازنە ئەهریمەنییەی کە دیموکراس���یی

فێ���ری دیکتاتۆریی���ەت بکەی���ن. ئەم شۆکەش بەجیاکردنەوەیەکی ڕادیکااڵنەی دیدگای سیاس���یی لەکاوێژی سیاسیی دەستپێدەکات و بەتۆخکردنەوەی گوتارو لەپراگماتیزمی سیاس���یی پرنس���یپی تێدەپەڕێت و سیاس���یی س���ەپێنراوی بەکشانەوەی ئەو هێزانەش کۆتایی دێت لەکۆی پرۆسەی سیاس���یی کە پارتی لەناو هاوکێش���ەکانی خۆی���دا، بەپلەی کردون. نابوت���ی دەس���تەمۆو جیاواز ه���ه ر هێزێکیش بەتەنها ئ���ەم هه نگاوە بنێت، مێژوی بەرگریی لەدیموکراسیی و بۆخۆی دیکتاتۆری���ی دژایەتیکردن���ی دەنوسێتەوەو هێزەکانی تر ناچاردەکات هه ڵوێس���ت بەرامب���ەر ئ���ەم کاوێ���ژو پراگماتیزمە سیاسییە کوژەرەی ئێستا

وەربگرن.

وەزارەتی پەروەردەبەڕێوەبەرایەتی ڕاگەیاندن

ل���ە ژم���ارە )٤96(ی ڕۆژنام���ەی )ئاوێنە( کە ڕۆژی سێشەممە ڕێکەوتی )2015/9/22(ی زایینی چاپ و باڵو بووەوە، مامۆس���تای خۆشەویس���ت )پ. د. هۆگ���ر ش���ێخ مەحمود( لە باڵو وتارێکی )بی���روڕا( الپ���ەڕەی کردووەت���ەوە بە ناوونیش���انی )لە زانین���ەوە بێ���ت یا خ���ود نەزانین، وەزیرانم���ان بڕیاری ش���ەهیدکردنی زمان���ی بێنازی ک���وردی دەدەن( و دروست پێش���ەکییەکی س���ەرەڕای و خەمخۆران���ە، چەن���د ڕەخنەیەک ئاراس���تەی وەزارت���ی پ���ەروەردە و جەناب���ی وەزیری پەروەردە دەگرێت س���ەبارەت ب���ە کردن���ەوەی چەند

قوتابخانەیەکی ئینگلیزی . ب���ەر ل���ە هەم���وو ش���تێک ئێمە گ���ەر خەم���ی زمانمان بێ���ت، ئەوا دەش���بێت ب���اش بزانین ک���ە زمان تەنیا زمانی قسەکردن نییە، بەڵکو سەرەکی کۆڵەگەی ڕێنووسەکەیشی ڕۆنان���ی زمانەکەیە، بەاڵم بەداخەوە مامۆستای خۆشەویست ڕێنووسەکەی دونیای���ەک و ناوچەییانەی���ە زۆر هەڵ���ەی تێدایە کە ئێم���ە لێرەدا بە هیچ ش���ێوەیەک خۆمان���ی لە قەرە نادەین و ئەگ���ەر بێژین ئەم هەڵەیە بەشێکی گەورە نەبێت لە تڕۆکردن و "شەهیدکردنی زمانی بێنازی کوردی " ئەوا بێگوم���ان نەنگییەکی گەورەیە لە کایەی زمان���ی پیاوێکی بەڕێز و ئەکادیم���ی وەک پڕۆفیس���ۆر دکتۆر هۆگر ش���ێخ مەحم���ود و بەداخەوە مامۆس���تا هۆگر "ل���ە زانینەوە بێت یاخ���ود نەزانین" کەوتووەتە س���ەر شەپۆلی زمانی ناوچەییانە و بە هیچ و )خاڵبەندی ( پەیڕەوی شێوەیەک )بکەر( و )دوو واوی ( )ڕێی قورس

و سووک( و ... هتد ناکات.

بەڕێوەبەرایەت���ی وەک دەب���وو ڕاگەیاندن وەاڵممان نەبوایە، چونکە گەر بناغەی ڕەخنەی زانس���تی بەم ش���ێوەیە بێت ئەوا دیارە گرفتێکی بنەماییت���ر هەی���ە الی جەنابیان کە ڕۆنانەک���ەی بەم ش���ێوەیە هێناوە، بەاڵم لەبەر خۆشەویس���تی مامۆستا و ب���ۆ ڕوونکردن���ەوەی زیاتر بۆ ئەو هاوڕێ و کەس���انەی کە لە پرسەکە تێنەگەیش���توون، پێویس���تە و ب���ە گرنگ���ی دەزانین کە کەمێک باس���ی ئ���ەم گۆڕانکارییە و پێشخس���تنەی س���ێکتەری پ���ەروەردە بکەی���ن کە وەک وەزارەت���ی پ���ەروەردە و ل���ە ژێر ڕۆش���نایی و پاڵپشتی وەزیری و ب���ەر گرتوومانەت���ە پ���ەروەردە دەش���بێت ئ���ەوە بڵێی���ن ک���ە ئەم بە ساڵ دەرەنجامەکەی پڕۆس���ەیە س���اڵ دەردەکەوێ���ت و ت���ا کۆتایی قۆناغەکان تەواو هەستی پێناکرێت.

• کفندز و مردوو:مامۆس���تا هۆگر باش دەزانێت کە س���ێکتەری پەروەردە ل���ە هەرێمی کوردس���تان، ساڵ بە س���اڵ گۆڕانی بەسەردا هاتووە و پێشکەوتوتر بووە و ب���ە ئەوڕۆییتر ک���راوە. ئاخر گەر بە ویژدانەوە قس���ەی لەسەر بکەین و ل���ە کەرت���ی پ���ەروەردە بڕوانین، چاک دەزانین ئاس���تی پەروەردە لە سەردەمی ڕاپەڕین بە دواوە تا ئێستا چۆنە و چی لێ هاتووە، ئیتر نازانین مامۆستا بەگاوبەگکش���انەوەی ئەم هۆگر لە چییە کە پەندە کوردییەکەی )ڕەحمەت لە کفندز، نەک مردوو..( دەکاتە سەرەتای قسەکردن بۆ چوونە نێو باسی پەروەردەوە. پاشان دێتە سەر پرسی سەرەکی ڕەخنەکەی کە پرس���ی کردنەوەی )30 قوتابخانەی ئینگلیزی (�ی���ە. له كاتێكدا له س���ه ر ئاس���تی كوردس���تان زیات���ر له ئینگلیزیمان قوتابخانه ی سیستمی

كردۆته وه له سه ر ئاستی كوردستان.

• پەروەردە دوو ڕەهەندی سەرەکی هەی���ە ک���ە ڕەهەن���دی پراکتیکی و ڕەهەندی تیۆرییە. قس���ەکردنەکەی جەنابت���ان ل���ە ڕووی پراکتیکییەوە کێش���ەیەکی ئەوتۆی تێ���دا نییە و جێگەی ڕێزە الی ئێمە و وەک پیاوێکی ئەکادیمی لێت���ان وەردەگرین، بەاڵم بەداخ���ەوە ل���ە ڕووی پراکتیکییەوە قس���ەکەی جەنابت���ان )بب���وورن!( دروس���ت نییە. وەزارەتی پەروەردە لەم دوو کابینەیەدا، بایەخێکی زۆری بە زمانی شیرینی کوردی داوە و هەر بۆ ئەم مەبەستەش پار و پێرار دوو کۆنفرانسی زانستی لەگەڵ وەزارەتی خوێندنی بااڵ و توێژنەوە و وەزارەتی ئەکادیمیای دەزگای و ڕۆش���نبیری کوردییەوە ئەنجام دراوە کە یەکەمیان س���ەبارەت ب���ە پرس���ی ڕاگەیاندن بوو لە نێ���وان وەزارەتی پەروەردە ڕۆژنامەنووس���انی س���ەندیکای و کوردس���تان و دووەمیان تایبەت بوو ب���ە وەزارەتی پەروەردە و وەزارەتی خوێندنی بااڵ و توێژینەوەی زانستی و لە هەردوو کۆنفرانس���ه کەدا دەیان باس و نامە و توێژینەوەی زانس���تی ئەوەی کە جەنابتان دەبێت بڕواتان پێی هەبێت بە دەستمان گەیشتوون بۆ باش���ترکردنی بارودۆخی خوێندن و پەرورەدە لە هەرێمی کوردس���تان و زۆرین���ەی هەن���گاو و پڕۆژەکانی ئێمەش وەک وەزارەت لەبەر ڕۆشنایی بووە. زانس���تیانە توێژین���ەوە ئەو ئێم���ە وەک وەزارەت پەیوەندییەکی خوێندنی وەزارەتی لەگەڵ پتەومان ب���ااڵ و توێژینەوە هەی���ە و هەر تێز و نامەیەک���ی ئەکادیم���ی تایبەت بە ب���وار و س���ێکتەری پەروەردەی���ان هەبێت، کۆپییەکی بۆ ئێمە دەنێرن و ئێمەیش ل���ە چوارچێوەی پالن و کارەکانمان���دا جێگەیان دەکەینەوە.

لەبەر ئ���ەو بێ متمانه یی و گومانەی کە ئێس���تا لە هەرێمی کوردستان و لە نێ���و تاکەکان���ی کۆمەڵگەدا باڵو تووشی جەنابتان ڕەنگە بووەتەوە، هەمان گومان بووبیت، دەنا الی ئێمە س���ەیر بوو کە بەو هەموو ئەزموون و کارکوش���تەییەی جەنابت���ان ل���ە ئەکادیمیا و پرسی پەروەردەوە بەو شێوەیە سووک و سادە بڕیار لەسەر نەزانی���ن و زانینی ئێمە بدەیت، هەر بۆیە دەکرێت پرسیارێک لە وەزارەتی خوێندنی بااڵ و توێژینەوەی زانستی پەیوەندییەکانمان ئاخ���ۆ کە بکەن چۆنن و چی دەکەین���ە بنەمای کار و هەنگاوەکانم���ان. هەر بۆیە لێرەدا هیواداری���ن ئەم���ە وەاڵمێک بێت بۆ ئەو پرس���یارەی ک���ە الی جەنابتان دروس���ت بوو س���ەبارەت بەوەی کە پرسیبووت >"ئاخۆ لە سەر چ بنەما هەنگاوەتان ئ���ەم توێژینەوەیەک و

ناوە؟!"

پڕۆگرام کوردییە نەک ئینگلیزی :مامۆستا هۆگر تووشی هەڵەیەکی بنەڕەتی بە هۆی تێنەگەیش���تنیەوە لە پڕۆژەکەی وەزارەت بووە، ئەویش بەوەی ک���ە وا دەزانێ���ت وەزارەتی کردووەتە سیس���تەمی پ���ەروەردە ئینگلی���زی و ئیتر وازی ل���ە زمانی

شیرینی کوردی هێناوە.

• ئ���ەوەی کە وەزارەتی پەروەردە کردوویەت���ی ، ب���ە ئینگلیزیکردن���ی زانس���تەکان و بیرکارییە و بۆ نمونە ئەگەر قوتابیی���ەک لە قۆناغێکدا نۆ وان���ەی هەبێ���ت ئەوا تەنی���ا وانەی زانس���تەکان و بی���رکاری و زمان���ی ئینگلیزی بە ئینگلیزییە و ئەو شەش وانەکەی تری ب���ە زمانی کوردییە و بە هیچ شێوەیەکیش وەک وەزارەتی پەرورەدە بواری ئەوە نادەین زمانی کوردی قورس���ایی و ئاستەکەی لە

خوارەوەی زمان و وانەکانی دیکەوە بێت. ئه مه س���ەرەتای دەس���تپێکی ئەو پڕۆس���ەیە ک���ە جەنابت���ان بە هەڵ���ە بە سیس���تەم ن���اوی دەبەن و وا دەزان���ن پڕۆگ���رام خوێندن لە هەرێم���ی کوردس���تان بە ت���ەواوی بووەتە ئینگلیزی ، س���ەرەتا و وەک تاقیکردنەوەیەک چەند قوتابخانەیەکی گرتەوە و بە گشتاندنیش بە هەموو بەڕێوەبەرایەتییەکان گوتراوە کە ناوی پڕۆگرام لەسەر پڕۆسەکە دانانرێت و قوتابخانەکانی���ش ناوەکانیان نابێتە قوتابخانەی ئینگلیزی ، وەک خۆشتان باش دەزانن کە زمانی زانستەکان لە هەموو واڵتانی پێشکەوتوو و مۆدێڕن بە زمان���ی ئینگلیزییە و قوتابی کە ل���ە قۆناغی دوان���زەی ئامادەیی بۆ زانک���ۆ دەپەڕێت���ەوە، ئەوا بەش���ە زانس���تییەکانی هەم���ووی بە زمانی ئینگلی���زی دەخوێنێ���ت، بۆیە ئەمە دووبارە دەبێتە پاڵپشتییەکی مەزن بۆ قوتابی کە لە زانکۆ بتوانێت پشت بە خۆی ببەستێت و ئاستە زانستی و زمانییەکەی پتەوتر و باشتر بێت.

• وەزارەتی پ���ەروەردە وەزارەتی کوردس���تان، هەرێم���ی خەڵک���ی وەزارەت���ی هەرێمێکە کە لە قۆناغی پەڕینەوەی���ە بۆ نێو دونیای مۆدێڕن و پێش���کەوتوو، بەاڵم لەگەڵ هەموو ئەمانەیش���دا فەلس���ەفەی وەزارەتی پەروەردە کە تەوەرە سەرەکییەکەی قوتابیی���ە، زمانی ش���یرینی کوردی ن���اکات و بەردەوامیش فەرام���ۆش کاری لەسەر دەکات و یەکێکیش لە ڕاس���پاردەکانی کۆنگرە دامەزراندنی بەڕێوەبەرایەتییەک���ی س���ەربەخۆی زمانەوان���ی ب���وو ب���ۆ کارکردنێکی کوردی زمانی لەسەر سیستەماتیک و زمان���ی نووس���ینی کتێب���ەکان و هەروەه���ا لەگ���ەڵ زمانی ک���وردی گرنگی تەواوی داوە بە زمانی کەمە

تورکمانی وەک دیک���ە نەتەوەکانی و س���ریانی و ع���ەرەب و ئەرم���ەن. تکایە ئەم پرسە مەکەنە موزایەدەی سیاس���ی و ناوچەی���ی و ڕێگە بدەن ئەرێنییەکانی خۆمان هەنگاوە ئێمە لە ئاست پەروەردە بەرینە پێشەوە، مەترسییەک لە گۆڕێدایە وەک لەمپەر لەب���ەردەم هەنگاوەکان���ی وەزارەتی پەروەردە، ئەو مەترس���ییە خەڵکی س���ادە درووس���تی ن���اکات، بەڵکو کەس���انی وەک جەنابتان دروس���تی دەکەن لەوەی کە خوانەخواستە بە مەرامێکی دیکە و بە خواستێکی دیکە دەجوڵێنرێن و ڕێگە نادەن هەنگاوە ئەرێنیی���ەکان بچنە پێش���ەوە، دەنا ئەم پڕۆس���ەیەی کە ئێمە دەستمان

پێ کردووە وامان لێ دەکات کە:قوتاب���ی الی زانس���تەکان �

خۆشەویستتر بکەین.� ئاس���تی زمان���ی ئینگلیزی الی

قوتابی بەرزتر بکەینەوە.� قوتابی ئامادە بکەین بۆ زانکۆ.

� زمانی قوتابی ببەس���تینەوە بە زمانی جیهانییەوە کە ئێس���تا ئیتر کەس���ێک نابینیتەوە ل���ە نێو گوندە بچوک���ە جیهانییەک���ەدا ئەنتەرنێتی نەبێت و سەردانی کون و قوژبنەکانی ئەم دونی���ا زەبەالح���ەی زانیاری و

زانست نەکات. � خەڵکێ���ش لەو جۆرە واس���تە و واس���تەکاری و پاڵەپەستۆ گەورەیە دەربهێنی���ن ک���ە دەیخەن���ە س���ەر قوتابخان���ە زم���ان ئینگلیزیی���ەکان و ب���ە هۆی ئ���ەو خواس���تە زۆرەی کە لەس���ەر ئ���ەم قوتابخانانەی کە دەستی تیایاندا ئینگلیزی پڕۆسەی پێ کرد هەبوو ره نگه خۆشت یه كێك بیت له وان���ه . وای کرد ش���ێلگیرتر بی���ن لەس���ەر بەردەوامبوونمان لەم پرۆس���ەیە و هیواداری���ن ئێوەی���ش بە ڕەخنەی خەمخۆرانەی زانس���تی

هاوکار و هاویاران بن.

کردەی سیاسیی لەنێوان کاوێژکردن و... پاشماوه

لە زانینەوە بێت یاخود نەزانینهه ندێك بە دوای تەوژمی جۆرێک لە نه زانینه وه ن

تایبه‌ت (501( سێشه ممه 182015/11/3

ره نگه زۆربه مان له سه ر ئه وه كۆك بین كه مام جه الل كاریزمایه كی بێوێنه و پێویست بو بۆ كوردستان، روداوه كانیش سه لماندیان كه ڕاگرتنی بااڵنسی ته بایی ته نها به به ڕێزیان ده كرێت. له م رۆژانه دا به ڕێز كاك مس���ته فا چاوڕه ش چاپ���ی دووه می یاده وه رییه كانی باڵوكرده وه و هه ندێك نام���ه ی مام جه اللی تێدا باڵوكردۆته وه ، كه زۆر جێی س���ه رنج و هه ڵوێسته له س���ه ركردنن. ئه م نامانه بونه س���ه رچاوه و بیرۆك���ه ی ئه م نوس���ینه ، كه شتێك سه باره ت به و نامانه بنوسم تا زیاتر ئه وانه ی دودڵیه ك له دڵیاندا هه بێت به رامبه ر به مام یان ڕۆژێك ب���ێ ویژدانییان كردبێت بابزان���ن ك���ه مام جه الل كێی���ه ؟ كه چۆن هه وڵیداوه بۆ ته بایی هه مو الیه ك، زۆرجار كورد وته نی پێی ن���اوه به جه رگی خۆیداو س���ه ردانی الیه نه كانی كردوه ، ته نها له به ر به رژه وه ن���دی ئه وه ی كه ئ���ه م ئه زمونه مان لێتێكنه چێ���ت .زۆرج���اران كه وتۆت���ه به ر گله یی و گازن���ده ی هه ڤااڵنی )ی.ن.ك(یش كه مام جه الل نابێت ئه وه نده نه رم مامه ڵه بكات. زۆر ك���ه س ده یانگوت: چی ده بێت

باببێت.پێم باشه خاڵ به خاڵ له سه ر ئه و نامانه قس���ه ی خۆم بكه م. هه تاك���و هه مو الیه ك بزان���ن كه مام چه تر ب���وه بۆ كۆكردنه وه ی هه م���و الی���ه ك و به رژه وه ن���دی دورمه ودای ك���وردی نه كردوه به قوربان���ی به رژه وه ندی

كه سی و حزبی .1. س���ه باره ت به الیه ن���ه كوردییه كان���ی به شه كانی كوردس���تان ئه وه تا مام جه الل له نامه كه دا خۆیان سه رپش���ك ده كات بۆ ئ���ه وه ی له هه رش���وێنێكی كوردس���تان كه ش���یاوی ژیانی ئه وان بێ���ت هه ڵیبژێرن بۆ كاری ڕێكخراوه یی���ان، هه مو هاوكارییه كیان ده كات. ناش���ییه وێت ده وڵه تانی دراوس���ێ

زویر ببن .2. له س���ه ره تای دروس���تبونی ش���ه ڕی ناوخۆی كورد كوژه وه زۆر كه س و هه ریه ك به كه یفی خۆی قس���ه ی كردوه ئه وه تا نامه بۆ هه ڤاڵ مس���ته فا چاوڕه ش ده نوس���ێت كه چۆن هه ڵس���وكه وت بكات، له نامه كه دا

ده ڵێت"ئ���ه و ژوره ی دروس���ت ك���راوه بۆ ڕاگرتنی شه ڕ نه ك فه رمان ده كات ئه وه نده په رۆش���ه بۆ ئ���ه وه ی ئه م ئه زمون���ه له بار نه به ین" .ده ڵێت "تكایه هاوكاریی ته واویان بكه ن زۆر ڕێزیش���یان بگرن. وه ك یه ك كار بكه ن بۆ بنبڕكردنی براكوژی و كوردكوژی تا پالنی داگیركه ران سه ر نه گرێت .مام جه الل هه مو ده م وا بیری كردۆته وه هه ر هه ڵه یه ك بكرێت بارودۆخی ك���ورد تێكده چێت، بۆیه هه وڵیداوه بااڵن���س رابگرێت. زۆرجار به بێ پرسی مه كته بی سیاسی خۆی چۆته سه ری ره ش، له وانه شه به رامبه ره كه ی به جۆرێكی تر س���ه یریان كرد بێت ب���ه اڵم ئه و عه قڵی به رانبه رو تاك���ی كوردی باش ده خوێنده وه ده یگ���وت ئه مه "نه نگ نیی���ه " ده یزانی كه ڕۆژێك دێت ئه وه ی كه كردویه تی به ڕاستی ده زان���ن، به چ���اوی خۆمان بینیم���ان كه

هه رواش بو. لێ���ره وه داواكارم ئ���ه و نامان���ه ی ك���ه نه كه وتونه ت���ه به رده س���تی ڕاگه یاندن یان پارێزراون بخرێنه به رچ���او بۆئه وه ی چیتر مێژو چه واشه نه كرێ و ڕاستیه كان باشتر بۆ كۆمه اڵنی خه ڵك ده ركه وێت و چیتر ته مومژی دروستكراو له سه ر مێژوی گه شی مام جه الل دروست بكرێ، هه موالیه ك بزانن كه چه نده

په رۆش���ی هه بوه بۆ ته بایی و برایه تی دژی ش���ه ڕی براكوژی بوه ، هه تاكو ئه م هه له ی كه بۆ میلله ته كه مان هه ڵكه وتوه له ده س���ت نه ده ی���ن كه به خوێن���ی ه���ه زاران ڕۆڵه ی ك���ورد هاتۆت���ه به رهه م .ئه گه ر ته ماش���ی دوای روخانی س���ه دام بكه ی���ن له ماڵه كه ی به ڕێزی���ان هه مو الیه نه كان كۆده بونه وه الی هه مومان ئاشكرایه كه ئه م بارودۆخه ی كه ئێس���تا له عێراقدا روی داوه له الی زۆربه ی واڵتان���ی ڕۆش���نبیران و سیاس���ه تمه دارو ده وروب���ه ر ته نان���ه ت ئه مه ری���كاو ئه وروپا ش���ایه تی ئه وه ئه ده ن كه چه ند غیابی مام ج���ه الل كاریگه ری گ���ه وره ی هه بوه . ده بێ ئ���ه وه ش بزانین هه تاكو م���ام له به غداد بو حوكمه تی عێراق نه یئه توانی قوتی خه ڵكی كوردستان ببڕێت .هه ر وه فدێك كه ده هاته عێراق ده بو س���ه ری له مام ج���ه الل بدایه ، هه مو الیه نه كانی بانگ ده كرد بۆ ماڵه كه ی خۆی .بۆیه گه وره یی مام جه الل هه رچه ند باس بكرێ هێش���تا ناگاته به رزی ئه و كاره جوانان���ه ی كه ئه نجام���ی داوه بۆیه ده بێ هه موم���ان بڵێین له كوێی���ت واڵت بێ تۆیی پێوه دی���اره كه س نیه كۆم���ان بكاته وه و كێش���ه كان چاره س���ه ر ب���كات. خه ڵك���ی

كوردستان ئه مه یه مام جه الل .

هه رێم���ی س���نوره كانی تۆپبارانكردن���ی كوردستان له الیه ن توركیاوه ، بوه ته كارێكی هه میشه یی و هیچ الیه نێكی حزبی و حكومیش خاوه ندارێتی له هاواڵتیانی س���نورو دێهاتیی و كوردستان هه رێمی كۆچیه ریه كانی ڕه وه نده ن���اكات، س���اڵ به س���اڵ زۆرت���ر ته نگی���ان پێهه ڵده چنرێت و ئه و ده ڤه رانه ی كوردس���تان وێران و چۆڵ ده كرێن، س���اڵ له دوای ساڵیش باش���تر ڕونده بێت���ه وه ، ك���ه هاواڵتیانی ئه م پارچه یه و س���نوره كانی چه ن���د بێكه س و بێ پاڵپش���تن و حزبه كوردییه سه ره كیه كانیش چه ن���د بێباكن به رامبه ریان و خۆیان له س���ه ر

ئازاره كانی ئه و خه ڵكه پڕ هێز ده كه ن.م���ژارو ڕۆژه ڤی س���ه ره كی تۆپبارانه كه ی توركی���او ئێرانی���ش، ك���ه ك���ه ی و چۆنیان تۆپباران كوردس���تان س���نوره كانی ویست ده ك���ه ن، پێش���ێلكردنی س���ه روه ری خاكی هه رێم���ی كوردس���تانه و به زاندنی س���نورو ش���كۆی خه ڵكه كه یه تی، ئه م پێش���ێلكردن و به زاندنه به پله ی یه كه م كاری س���ه رۆكایه تی ده س���ه اڵتی وه ك كوردس���تانه ، هه رێم���ی بااڵی جێبه جێكردن و حكومه ته ، س���نوریان ب���ۆ دابنێن و ت���ه واوی ڕای گش���تی و نه ته وه یه كگرت���وه كان و یه كێتی ئه وروپای له س���ه ر بهێنرێته قسه و س���كااڵ بكه ن، ئیتر هۆكاری تۆپبارانه كه هه رچیه ك بێت، كه نه یانكردوه و نایكه ن و بێ ئیراده سه ریان بۆ تورك و ئێران

كه چكردوه .كاره س���اته كه ئه وه یه ك���ه ئه حمه د داود ئۆغڵ���ۆ س���ه رۆك وه زیرانی توركی���ا وتی، سه رۆكی هه رێمی ماوه به سه رچو خۆی گڵۆپی س���ه وزی بۆ تۆپبارانه كه ی تورك هه ڵكردوه و ده ستدرێژییه كه ی به ڕه وا زانیوه ، كه به هه مو پێوه رێك ئه مه خیانه تی نیشتیمانییه و نابێت

به ئاسانی به سه ریدا تێپه ڕێت.ڕاسته ئه م هێرشانه ی ئاكه په كاردانه وه یه ، ده رهه ق ب���ه وه ی نه یتوانی له هه ڵبژاردنی7ی حوزه یراندا ده نگی ته واو به ده س���ت بهێنێت و حكومه ت سه ربه خۆ ڕابگه یه نێت و سیسته می حوكمڕان���ی ب���ۆ س���ه رۆكایه تی بگۆڕێ���ت و ده ستور به ویس���تی خۆی هه موار بكاته وه و زیندوبكاته وه ، نوێ عوس���مانی خه ونه كانی به اڵم په لهاویشتنه كه ی ڕه زامه ندی ئه مریكاو

واڵتانی ناتۆیش���ی له سه ره و توركیا تا ئێستا ب���ۆ ئه مریكاو ڕۆژئ���اوا گرنگ���ه ، په یوه ندی به س���تراتیژو نه خش���ه ی نوێ���ی ڕۆژهه اڵتی ناوینیشه وه هه یه ، كه ئه گه ر كورد یه كگرتو نه بێ���ت، وه ك س���ه ده كانی ڕاب���ردو تورك و واڵتانی عه ره ب ڕۆڵی س���ه ره كیان له گۆڕینی نه خشه نوێكه دا شانبه شانی ڕۆژئاوا ده بێت و

هه وڵی په راوێزخستنی كورد ده ده ن.له م مژاره دا پارتی و په كه كه به ئاراس���ته ی زیانگه یاندن به پرس���ی كورد، له كۆتائامانجدا ده گه نه یه ك و هه ردوكیان خزمه تی ئامانجی حزب���ی و ئیدیۆلۆژی خۆی���ان ده كه ن، پارتی به توركی���اوه ، ده یه وێ���ت به خۆهه ڵواس���ین هه ژمون���ی له ده س���ت ن���ه دات و بمێنێته وه ، په كه كه یش كه چه ند س���اڵه ئه م س���نورانه ده كه ونه ب���ه ر زه بری توركیاو ئێران، هه وڵی نه داوه ئه م هێرشانه له سه ر گه ل دوربخاته وه ، به پێچه وانه وه هێرش���ه كان ده كاته ئامڕازێك بۆ خ���ۆ مه زڵ���وم نیش���اندان و ڕاكێش���انی س���ۆزی خه ڵكی باشور، له كاتێكدا ده توانێت ڕێوش���وێنیتر بگرێته به ر، بۆ ئه وه ی خه ڵكی

مه ده نی له تۆپباران و ئاواره بون پارێزراوبن.ت���ورك وه ك س���ااڵنی ڕاب���ردو زۆرتری���ن زه بری له سه ر دێهات و سروشت و ژن و پیاو و منداڵ���ی بێ چه ك و مه ده نییه ، له م ڕێگه یه وه ده یه وێت به خه ڵك بڵێت، به هۆی په كه كه وه خه ڵكی مه ده ن���ی و دێهاته كان له ناو ده برێن و خه ڵك كردنه به گژی په كه كه دا، ئه گه رنا زۆر به ئاسانی ده یتوانی گه ریال بكاته ئامانج، بێ ئه وه ی زیان به خه ڵك���ی مه ده نی بگه یه نێت،

وه ك هه میشه له ڕابردویشدا هه روایكردوه .تاڕاده ی���ه ك ده توانێ���ت په كه كه ی���ش له پێن���او دوربكه وێت���ه وه ، له س���نوره كان پاراس���تنی خه ڵ���ك، لێ به ه���ۆی ملمالنێی حزبی له گه ڵ حزبه كانی باش���ورو به پاساوی ماوه ته وه ، نه ته وه ی���ی یه كێتی پاراس���تنی ده ستی له دروشمی چوار پارچه ی كوردستان ڕامیاریه وه س���تراتیژی گۆڕین���ی به ه���ۆی له س���اڵی1999 وه هه ڵگرت���وه ، ب���ه اڵم زۆر كه س���ی ناكامڵ و ئه وانه ی به رده وام داڕشتنه له به ركراوه كانی په كه كه ده ڵێنه وه و تێناگه ن، پێیانوای���ه ناكرێ���ت په كه ك���ه له س���نوری كوردس���تان دوربكه وێته وه ، چونكه له شه ڕی داعش���دا به رگری له باش���وری كوردس���تان

كردوه و پێویسته سوپاس بكرێت! ئه گ���ه ر خه بات بۆ چ���وار پارچه ده كه ن و

باوه ڕی���ان پێیه تی، ناكرێت ب���ه رده وام ئه م قسانه به ڕوی باشوردا بده نه وه و منه ت بكه ن به وه ی باش���وریان پاراستوه ، چونكه ئه ركی پارچه یه ك له ه���ه ر به رگری سه رش���انیه تی بێ جیاوازی بكات، ئه گه ر له گه ڵ دروش���می پاراستنی چوارپارچه دا ڕاستگۆ ماوه ، به اڵم منه تكردنه كه ی به ڵگه یه ، كه به ڵێ سااڵنێكه ده س���تی له دروشمی چوار پارچه هه ڵگرتوه و ئێس���تا ته نیا بۆ ڕاكێش���انی سۆزی خه ڵكی

باشور بۆ باكور به كاری ده هێنێت.په كه كه هه میش���ه باش���وری كوردستانی وه ك ش���وێنێكی لۆجس���تیكی به كارهێناوه ، به ئێستایشه وه هیچ پرۆژه یه كی بۆ ڕێكخستنی باشور نه بوه و تایبه تمه ندی پێنه داوه و له سه ر هی���چ گرفت و قه یرانێكی باش���وریش بڕیاری داوه ده ن���گ هه ڵنه بڕێت، ئه مه هۆكاریش بو زیات���ر له چوار هه زار كادێ���رو گه ریالی كچ و كوڕی ئاماده و پێشه نگی باشوری كوردستان، دوای س���ااڵنێكی زۆر له خه باتی سه خت لێی بكش���ێنه وه ، بۆیه ئێس���تا قه یرانی كادێری پێش���ه نگ و پێش���كه وتویان له باشور هه یه ، به رده وام به هۆی خیاته ت و هاوكاری پارتیه وه ب���ۆ توركیا، هه مو باش���وری كوردس���تانی به خیانه تكار وێنا كردوه و خس���توێتییه تای ته رازوی پارتی و یه كێتیه وه ، بێ ئه وه ی ئه و حزبانه له خه ڵكی ئاسایی و كادێره كانی خۆی

جیا بكاته وه و هه ستیان بریندار نه كات.ئێستایش ئه و ڕوانینه ی بۆ باشور نه گۆڕاوه ، بۆیه ب���ه رده وام هه وڵده دات باش���ور بكاته وێس���تگه یه كی مادی و مان���ه وی بۆ خزمه تی باك���ورو ڕۆژئاوای كوردس���تان، وێڕای هه مو ناكۆكیه كان���ی تائێس���تایش پارتی و بارزانی باش���وری له ته واوی حزب و كه س���ێتیه كانی كوردستان ال په س���ندتره ، ئه م هه ڵوێسته ی چه ندینجار به كردار نیشانداوه و داڕۆژیش باش به رژه وه ندی كۆمه ڵێك له به ر ڕونیده كاته وه ،

ناوچه چێتی و هتد..هه ركاتێك ئاس���ته نگی دوچ���ار دێت، داوا له باش���وری كوردس���تان ده كات، هه مو بێنه سه ر ش���ه قام و داكۆكی لێ بكه ن، له كاتێكدا ئه ویش وه ك ت���ه واوی حزبه كانیتر ڕاهێزانی ڕامیاری ده كات و به رژه وه ندی حزبی هه یه ، بۆیه ده بێت هه مو حزب���ه كان ناچار بكه ین، به رژه وه ندی هاواڵتیان و به هاكانی كوردستان به پله ی یه كه م بپارێزن و گه ل له كاره س���ات و

جه نگ و تۆپبارانی دوژمن دوربخه نه وه .

ده ركه وتنی ڕاستییه كان له نامه كانی "مام"دا ده دره وشێته وه

وێرانكردنی سنوره كانی هه رێم و هه ڵوێستی په كه كه و پارتی

ستاره عارف

ئا: مه زهه ر كه ریم

كۆمه ڵێك له گه نجانی شاری سلێمانی خولیایان به ئوتومبێل

سه ركه وتنه به سه ر شاخی گۆیژه دا، به ڕێوه به رایه تی هاتوچۆی سلێمانیش ده ڵێت "دیارده كه زۆر به رفراوان بوه ،

ته نها ده توانین غه رامه یان بكه ین".

"هه مو هه ینیی���ه ك ئۆتومبێله كانمان به سه ر گۆیژه دا سه رده خه ین".

له كاتی قس���ه ی ش���ێرزاده ئه م���ه س���واربونی ئوتومبێله كه یدا، ئه و وتی "ئۆتۆمبێله كانم���ان ئاماده كراون و وه ك ئۆتۆمبێلی دیكه نییه و نمایشی خۆمان

ده كه ین".شێرزاد كه یه كێكه له ئاره زومه ندانی ئ���ه و كاره ، نایش���ارێته وه كاره ك���ه ی ئه وان بێ مه ترسیی نییه ، به اڵم چێژی سه ركه وتن به س���ه ر شاخدا، هه ستێك

نییه به ئاسانی له یاد بكرێت.له شاری س���لێمانی كه م نین ژماره ی ئ���ه و كه س���انه ی س���ه رقاڵن ب���ه وه ی به ئۆتۆمبێله كانی���ان به س���ه ر گۆیژه دا سه ربكه ون، به ڵكو ئێستا ئه وان گروپی

تایبه ت به خۆیان هه یه .دیك���ه گه نجێك���ی رێ���ژوان له ئاره زومه ندان���ی ئ���ه و س���ه رچڵییه ، ئه و وتی "نمایش���ه كانمان ته نها وه كو هیوایه تێ���ك ئه نج���ام ده ده ین، له گه ڵ هاوڕێكانم���ان كۆده بینه وه هه رجاره ی ئۆتۆمبێله كان نمایش���ی هاورێیه كمان

ئه نجامده دات".به وته ی ئ���ه و، هه م���و ئۆتۆمبێلێك ناكرێت بۆ ئه و كاره به كاربهێنرێت، بۆ ئه وان كێبڕكێی ئۆتۆمبێله كان له نێوان جێ���ب و الندكرۆزه ردای���ه و كێبڕكێی���ه له س���ه رئه وه ی ك���ه كامی���ان ده توانن له كه متری���ن ماوه دا خۆی���ان بگه یه ننه

لوتكه ی چیاكه ، ب���ه اڵم ئه م كاره پڕه له سه ركێشی.

رێژوان وتی "خه ڵك هه بوه ، به هۆی ئۆتۆمبێله ك���ه ی خولیای���ه وه ئ���ه م تێكشاوه و خۆیشی بریندار بوه ، به اڵم تائێس���تا هیچ كه س���ێك به هۆی ئه و سه رچڵییه وه گیانی له ده ست نه داوه ".

ڕۆژ به ڕۆژ ژماره ی ئه و كه سانه ی كه خولی���ای ئه و كاره یان هه یه له ش���اری س���لێمانی ڕو له زیادبوونن، جه ختیش له وه ده كه نه وه ك���ه هاتوچۆ ناتوانێت

هیچ لێپرسینه وه یه كیان له گه ڵدا بكات خۆیانه و "ئۆتۆمبێل���ی له به رئ���ه وه ی به كاریده هێنن و خۆی���ان به ئ���اره زوی ده توانن به سه ر شاخدا پێی سه ربكه ون و زیان���ی بۆ كه س نیی���ه "، وه ك خۆیان

ده ڵێن.گروپێكی له س���لێمانی له ئێس���تادا ب���ه و خولیایه دام���ه زراوه ، تایب���ه ت س���ه رۆكی تۆفیق���ی فای���ه ق وه ك ڕێكخراوه كه باس���ی لێوه ده كات، ئه و وتی "ڕێكخراوه كه مان ماوه ی س���اڵێكه

دامه زراوه و ناوی ڕێكخراوی شاخه وانی درێژدادڕی ئۆتۆمبێله ".

ئۆتۆمبیله كانمان "ژماره ی وتیش���ی نمایش هه ركاتێك ئۆتۆمبیل���ه و پێنج بكه ین هاواڵتیه كی زۆر به ش���دارده بن و ڕۆژانی هه ینی كاتژمێر دوی پاشنیوه ڕۆ

گه شته كانمان سازده كه ین".ب���اس ل���ه وه ش ده كات كه له س���ه ر له الی���ه ن تائێس���تا كاره ی���ان ئ���ه و به ڕێوه به رایه تی هاتوچۆی سلێمانییه وه توش���ی لێپرس���ینه وه نه هاتون، به اڵم

هاتوچۆی به ڕێوبه رایه ت���ی وته بێ���ژی به "ناشارستانی" كاره ئه و س���لێمانی

ناوده بات.هاتوچۆی س���لێمانی نایش���ارێته وه كه هه س���تیان به حاڵه تی له و شێوه یه ك���ردوه و ئاماژه ب���ه وه ده كه ن كه ئه و كاره له زستانداو له كاتی به فربارینیشدا به رده وام���ه و ڕوداوی نه خوازراویش���ی وته بێژه ك���ه ی وه ك لێكه وتوه ت���ه وه و باس���ی ده كات "ئ���ه و كه س���انه هیچ وه رنه گرتوه تایبه تی���ان ڕانماییه ک���ی

له الی���ه ن به ڕێوه به رایه ت���ی هاتوچۆی س���لێمانییه وه تابتوان���ن كاری ل���ه و

شێوه یه به باشی ئه نجام بده ن".نه قی���ب كاروان باس ل���ه وه ده كات ناتوانێت به ڕێوه به رایه تییه كه یان ك���ه ئ���ه و كاره كۆنت���ڕۆڵ ب���كات و ده ڵێت "دیارده كه زۆر به رف���راوان بوه ، ئێمه ئۆتۆمبێل و خاوه ن ده توانین غه رامه ی ئۆتۆمبێل���ه كان بكه ین به اڵم خه ڵكێكی زۆر ده چن���ه ئ���ه وێ ب���ۆ بینینی ئه و

نمایشه ".

سه ركه وتن به ئوتومبێل به سه ر گۆیژه داگه مه كردن له گه ڵ مه رگ

ئه و كه سانه ی كه خولیای ئه و كاره یان هه یه

ڕو له زیادبوونن جه ختیش

له وه ده كه نه وه كه هاتوچۆ

ناتوانێت هیچ لێپرسینه وه یه كیان

له گه ڵدا بكات

به رزان حاجی ایبراهیم چه رمه گا

روداوێک له کاتی سه رکه وتن به سه ر شاخی گۆیژه دا فۆتۆ: مه زهه ر که ریم

نوسه ری بابه ته که و تاڵه بانی

بۆچی‌ئه‌ردوغان‌بردیه‌وه‌؟‌ئاسۆ‌عه‌بدولله‌تیف

له‌باری‌ناوخۆییه‌وه‌‌شكستی‌هه‌ڵبژاردنی‌حه‌وتی‌حوزه‌یران‌بۆ‌ئاكپارتی‌له‌ئاستێكدا‌بو‌خه‌ریك‌بو‌هاوس����ه‌نگی‌له‌ده‌س����تبدات،‌ئه‌گه‌رچی‌هاوسه‌نگیش����ی‌له‌ده‌س����تداو‌له‌بری‌ش����ه‌ڕی‌داعش‌هات‌ش����ه‌ڕی‌په‌كه‌كه‌ی‌هه‌ڵگیرساند،‌راستیه‌كه‌ی‌ئه‌م‌شه‌ڕو‌ئۆپه‌راس����یۆنه‌ی‌دو‌مانگی‌پێشو‌بۆ‌ئه‌وه‌بو‌"ئه‌ردوغان"‌به‌كۆمه‌ڵگای‌توركی‌بڵێت‌له‌حه‌وت����ی‌حوزه‌یران‌ده‌نگتان‌به‌من‌نه‌دا‌حه‌قی‌خۆتان‌بو‌كه‌‌هۆكاره‌كه‌ی‌ئه‌وه‌بو‌زۆر‌له‌گه‌ڵ‌كوردو‌پرس����ی‌چاره‌سه‌ری‌ته‌باو‌هاوكاربوین،‌لێ‌ئێستا‌ئه‌وه‌‌بزانن‌من‌ئه‌وه‌نده‌ش‌دۆس����تی‌كورد‌نیم‌و‌بگره‌‌به‌تیرۆریستیش����یان‌ده‌زانم‌و‌ئیتر‌شتێك‌نیه‌‌ناوی‌كێشه‌ی‌كورد‌بێت،‌ئه‌م‌تێزی‌ئیشكردنه‌ی‌چه‌ند‌مانگی‌پێشو‌وایكرد‌ئاكه‌په‌‌به‌رهه‌مه‌كه‌ی‌بچنێته‌وه‌و‌شكس����ت‌بگۆرێته‌وه‌‌به‌سه‌ركه‌وتن‌و‌كورد‌بخاته‌وه‌‌بازنه‌ی‌دوژمنایه‌تیه‌كه‌ی‌س����ه‌رده‌می‌ئه‌تاتورك،‌تاكه‌‌ئامانجێك‌كه‌‌نه‌یپێكاو‌شكستی‌هێنا‌

ئه‌وه‌بو‌نه‌یتوانی‌هه‌ده‌په‌‌دوربخاته‌وه‌‌له‌په‌رله‌مان.له‌باری‌هه‌رێمی‌و‌نێوده‌وڵه‌تیش����ه‌وه‌‌به‌تایبه‌تی‌له‌ره‌هه‌ندی‌ئابوری‌و‌سه‌ربازیه‌وه‌‌زۆرێك‌له‌واڵته‌‌ئه‌وروپیه‌كان‌و‌رۆژئاواییه‌كان‌به‌ئه‌مریكاش����ه‌وه‌‌مه‌به‌ستیان‌بو‌رۆڵی‌س����تراتیجی‌ئۆردوغان‌و‌ئاكه‌په‌‌له‌ناوچه‌كه‌دا‌به‌دره‌وشاوه‌یی‌بمێنێته‌وه‌و‌هیچ‌نه‌بێت‌له‌م‌چركه‌س����اته‌دا‌شكس����ت‌نه‌خوات،‌ئه‌مه‌ش‌وه‌ك‌كارتی‌فشار‌به‌كاریبهێنن‌دژی‌هه‌ریه‌ك‌له‌ڕوسیاو‌ئێران‌و‌س����وریاو‌ته‌نانه‌ت‌ئه‌زمونه‌كانی‌رۆژئاوای‌كوردستان‌كه‌‌ئێس����تا‌ئه‌وه‌تان‌له‌ناو‌چوارچێوه‌ی‌ئه‌و‌بلۆكه‌دا،‌بۆیه‌‌به‌ناردنی‌كۆمه‌ڵێك‌مه‌سج‌و‌كۆبونه‌وه‌ی‌دیبلۆماس����ی‌و‌هاتنی‌هه‌ندێ‌شاندی‌پله‌بڵندی‌ئه‌ڵمانی‌و‌ئه‌مریكی‌پێش‌هه‌ڵبژاردنه‌كان‌بۆ‌توركیاو‌به‌پێچه‌وانه‌ش����ه‌وه‌،‌وایكرد‌رایگش����تی‌توركی‌بجوڵێت‌به‌ئاراسته‌ی‌مانه‌وه‌و‌شه‌رعیه‌تی‌ئاكپارتی‌له‌سه‌ر‌كورسی‌حوكمڕانی،‌پاشان‌توركیا‌ئێس����تا‌سه‌رچاوه‌یه‌كی‌باش����ی‌س����اغكردنه‌وه‌ی‌نه‌وت‌و‌بیزنس‌و‌ئابوری‌زه‌به‌الحی‌ئه‌و‌واڵتانه‌یه‌و‌بگره‌‌ش����اده‌ماری‌هێنانی‌نه‌وتی‌س����وریاو‌عێراق‌و‌كوردس����تانه‌‌بۆ‌كه‌ناره‌كان����ی‌ئه‌وروپ����او‌ئه‌مریكاو‌هه‌ریه‌ك‌له‌م‌واڵتان����ه‌‌نایانه‌وێت‌ئه‌م‌هاوپه‌یمانه‌‌ستراتیجیه‌‌له‌ده‌ستبده‌ن‌و‌بگه‌ڕێن‌بۆ‌به‌دیل‌و‌دۆستی‌نوێ‌له‌ناوچه‌كه‌دا،‌به‌تایبه‌تی‌هاتنی‌روسیا‌بۆ‌ناو‌س����وریاو‌ده‌ستێوه‌ردانه‌كانی‌ئێران‌له‌ناوخۆی‌عێراق‌و‌سوریاو‌لوبنان‌و‌یه‌مه‌ن‌وایكرد‌ئه‌و‌واڵتانه‌‌مه‌ترسیه‌كانیان‌زیاتر‌بێت‌بۆ‌ئه‌م‌هه‌ژمونگه‌ریه‌ی‌روس����یاو‌به‌خۆیاندا‌بچن����ه‌وه‌‌به‌رانبه‌ر‌به‌توركیاو‌هیچ‌نه‌بێ����ت‌له‌م‌كاته‌دا‌نه‌گه‌ڕێن‌

به‌شوێن‌ئه‌ڵته‌رناتیڤدا‌بۆ‌ئه‌ردوغان.هه‌ڵبژاردنی‌یه‌كی‌نۆڤێمبه‌ر‌س����ه‌لماندی‌كه‌‌ئۆردوغان‌به‌باشی‌واقیعی‌سیاسی‌و‌كۆمه‌اڵیه‌تی‌توركیای‌خوێندۆته‌وه‌و‌زانی‌كۆمه‌ڵگای‌توركی‌چی‌ده‌وێت‌كه‌‌توركیای‌‌له‌به‌رده‌م‌دوڕێیانی‌‌هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ی‌‌ئاكه‌په‌و‌س����ه‌قامگیریی‌‌واڵت،‌هه‌ڵنه‌بژاردنه‌وه‌ی‌‌ئاكه‌په‌‌و‌ناسه‌مگیریی‌‌واڵتدا‌راگرت‌و‌سه‌ره‌نجام‌بژارده‌ی‌‌زۆرینه‌‌سه‌قامگیریی‌واڵت‌و‌ئاكه‌په‌‌بو.‌بۆیه‌‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌ردوغان‌كردی‌بریتیبو‌له‌موماره‌س����ه‌كردنی‌سیاسه‌تێكی‌دورمه‌ودا‌بۆ‌دانانی‌بناغه‌یه‌كی‌س����ێنتراڵ‌و‌مه‌ركه‌زی‌س����وڵتانگه‌را‌له‌ناو‌كۆش����كه‌‌تازه‌كه‌یدا،‌تاكه‌‌رێگری‌و‌ئاس����ته‌نگی‌به‌رده‌میشی‌له‌ئێستادا‌ده‌ستكاری‌و‌هه‌مواری‌ده‌س����توری‌واڵت‌و‌گۆڕینی‌سیستمه‌‌له‌په‌رله‌مانیه‌وه‌‌بۆ‌سه‌رۆكایه‌تی‌تا‌خه‌ونه‌كه‌ی‌به‌باشی‌به‌دیبهێنێت‌وه‌ك‌سوڵتانێكی‌نوێی‌عوسمانی‌و‌هیوای‌بوژانه‌وه‌ی‌خه‌الفه‌تی‌ئیس����امی‌تا‌س����اڵی‌‌2023درێژه‌‌به‌خه‌ونه‌كه‌ی‌بدات،‌ئه‌مه‌ش‌بێگومان‌پێویستی‌به‌زۆرین����ه‌ی‌په‌رله‌مانی‌ئه‌و‌واڵته‌‌هه‌ی����ه‌و‌مه‌حاڵه‌‌پارته‌‌براوه‌كانی‌دیكه‌‌كه‌‌رێگای‌ئۆپۆزس����یۆنی‌په‌رله‌مان����ی‌هه‌ڵده‌بژێرن‌وه‌ك‌)هه‌ده‌په‌و‌چه‌هه‌پ����ه‌و‌مه‌هه‌په‌(‌به‌م‌گه‌مه‌یه‌ی‌ئه‌ردوغان‌رازیبن‌و‌بهێڵن‌ئه‌م‌كاره‌‌بكات،‌ده‌نگی‌په‌رله‌مانی‌پێویستیشی‌نی����ه‌‌ب����ۆ‌ئه‌م‌كاره‌،‌بۆیه‌‌ش����ه‌ڕی‌ئاینده‌‌له‌هیچ‌كوێ‌نیه‌‌جگ����ه‌‌له‌په‌رله‌مانی‌ئه‌و‌واڵته‌دا‌نه‌بێت،‌له‌كاتێكدا‌كه‌م‌نین‌قه‌یران‌و‌فشاره‌كانی‌ده‌وری‌ئه‌ردوغان‌له‌ئاینده‌ی‌نزیكدا،‌وه‌ك‌فش����اری‌قه‌ندیل‌و‌ته‌ڤگه‌ری‌یه‌په‌گه‌و‌یه‌په‌ژه‌‌له‌رۆژئاوای‌كوردستان،‌خراپبونی‌باری‌‌ئاب����وری‌واڵت‌و‌زۆربونی‌نه‌یاره‌كان����ی‌ئۆردوغان‌وه‌ك‌بزوتنه‌وه‌ی‌فه‌تحواڵ‌گوڵه‌ن‌و‌جیابونه‌وه‌ی‌عه‌بدواڵ‌گویل‌و‌هاورێ‌نزیكه‌كانی‌و‌بونی‌س����ێ‌پارتی‌

ئۆپۆزسیۆن،‌هه‌مو‌ئه‌مانه‌‌هه‌ڕه‌شه‌ن‌بۆ‌سه‌ر‌خه‌ونه‌كه‌ی‌ئه‌ردوغان.‌

‌ریکام

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا‌لێکۆڵینەوەی‌یاسایی‌لەخوێنی‌کاوه‌‌گه‌رمیانی،‌سەردەشت‌عوسمان،‌سۆرانی‌مامە‌حەمە،‌عەبدولستار‌تاهیر

هه ڵبژاردنی تورکیا

ژماره ی کورسی ژماره ی کورسی ژماره ی کورسی ئه نجامی هه ڵبژاردن

ژماره ی کورسی

بنکه ی سه ره کی هه ڵبژاردن