ئاش���تی هه ورامی وه زیری س���امانه هه رێمی حكومه تی سروش���تیه كانی كوردس���تان ئاماژه به وه ده كات كه پرسی سه رۆكایه تی كاری حكومه ت و په رله مانیشی په كخستوه ، ئه و ده ڵێت "نه من و ن���ه رێباز حه مالن به رپرس

نین له دواكه وتنی موچه ".هه ورامی ئاشتی به ئاوێنه : تایبه ت له چاوپێكه وتنێكی تایبه ت به ئاوێنه دا رایگه یان���د كه ده س���ه اڵت و بڕیار نه به ده ست په رله مانه وه یه و نه به ده ست بڕیاره به ڵكو وه زیرانه وه یه ، سه رۆك ئه وانه وه له سه رو گه وره كان قورس و ده درێ���ن، ئه و وتی "م���ن له نزیكه وه به چاوی خ���ۆم ئه مه ده بینم، میلله ت

نایبینێت"."ئ���ه و س���ه ركردایه تییه وتیش���ی سیاسیه ی كه ده ڵێن من خاوه نی ئه و حیزب���ه م، من خاوه ن���ی ئه م واڵته م و له ده ره وه ی په رله مان و حكومه تیشن و به س���ه ر س���ه پاندوه خۆی���ان هه ردوكیش���یاندا، بیر له به رژه وه ندی

میلله ت ناكه نه وه ".هه ورام���ی جه غتی ل���ه وه كرد كه ئه گه ر سه ركردایه تی سیاسی رێگه یان بدایه مانگی ئازاری ئه مساڵ وه زاره تی سامانه سروشتییه كان نه وت هه نارده بكات، ئه وا ئێستا هه رێمی كوردستان خاوه نی دو ملیار دۆالر پاره ی زیاده

ده بو، نه ك ئه وه ی قه رزار بێت. ئه و وت���ی "كێ به رپرس���ه له وه ی فه رمانب���ه ران موچه ی س���ێ مانگی رابردویان وه رنه گرتوه ؟ ئایا ئاش���تی هه ورامیی���ه ؟ ئایا رێبازه ؟ نا. ئه وه یه كه نایه ڵێت نه وته كه ی خۆم بفرۆشم، ك���ه نایه ڵێت وه زیرێك���ی وه ك رێباز حه مالن چاكس���ازی ب���كات و موچه

رێكبخاته وه ".وتیش���ی "ئه م حیزبانه زۆر باسی دیموكراسی ده كه ن، به اڵم پرسیارێك ئای���ا ئ���ه م حیزبانه دیموكراس���یین

خۆیان؟"

ئه ندام���ی هه ڵه دن���ی ئه بوبه ك���ر دانوس���تانكاری یه كگرتوی ئیس���المی له كۆبونه وه پێن���چ قۆڵییه كان ده ڵێت "رای جیاواز له ناو چوار الیه نه كه هه یه سه باره ت به پرسی سه رۆكایه تی ، به اڵم وه اڵمه كه ی ئێم���ه هاوبه ش ده بێت بۆ

پارتی ".هه ڵه دنی ئه بوبه كر هه ولێر: ئاوێنه ، به ئاوێن���ه ی راگه یاند كه پارتی س���ێ پێش���نیاری بۆ چوار الیه نه كه كردبو، دوێنی ئه م چوار الیه نه دانیش���تن بۆ وه اڵمدانه وه ی ئه و پێشنیارانه و وا بریاره

ئه مڕۆش جارێكی تر دابنشینه وه ، ئه و وتی "ئه مڕۆ كاتژمێر نۆ یاس���اییه كان كۆده بنه وه و كاتژمێر یانزه سیاسیه كان كۆده بنه وه و وه اڵمی پارتی ده ده ینه وه له دو س���توندا، ئه گه ر س���ه رۆك له ناو په رله مان هه ڵبژێردرێت ده سه اڵته كانی

جۆرێك ده بێت له ن���او خه ڵكیش بێت جۆرێك���ی ت���ره ، ئیتر پارت���ی به هه ر كامیان رازی بو كێشه نیه و ئاساییه ".

وتیش���ی "رای جیاواز له ن���او چوار الیه نه كه هه یه له سه ر مه سه له كه ، به اڵم

وه اڵمه كه ی ئێمه هاوبه ش ده بێت".

كه رونكرده وه ئه وه ش���ی هه ڵه دنی كۆبونه وه كه ی دوێنێ له به رئه وه دواخرا كه ئ���ه وان به یه كگرتوی���ان راگه یاندبو ك���ه وا هه ر الیه نێ���ك ته نها یه ك كه س به شداری بكات، به اڵم ئه وان هه ریه كه

به سێ نوێنه ر هاتبون.

به هۆی زۆری گه شتکردنی هاواڵتیانی واڵتی ب���ۆ کوردس���تانه وه هه رێمی نێوان فرۆک���ه ی بلیت���ی تورکی���ا، هه رێمی کوردس���تان و واڵتی تورکیا س���ێ قات به رزده بێت���ه وه و خاوه نی نوسینگه یه کی گه ش���تیاریش ئاماژه بۆ ئ���ه وه ده کات که هۆکاره که ی بۆ ئه و لێش���اوی هاواڵتیانه ده گه ڕێته وه

که ڕوده که نه ئه وروپا.

خاوه ن���ی س���لێمانی: ئاوێن���ه ، نوس���ینگه ی کارۆس بۆ گه شتوگوزار به ئاوێن���ه ی راگه یان���د "له ئێس���تادا نرخ���ه کان به ش���ێوه یه کی به رچ���او به ر زبوه ته وه و گه یشتوه ته 800 سه د

تا هه زار دۆالر بۆ یه ک سه ر".ئه مه له کاتێکدایه پێش���تر هه مان بلیتی فڕۆکه بۆ گه شتکردن بۆ تورکیا به پێی کۆمپانیا جیاوازه کان له نێوان

170 دۆالر بۆ 300 دۆالردابو.له ب���اره ی ه���ۆکاری به رزبونه وه ی بلی���ت خاوه نی ئ���ه و نوس���ینگه یه ئام���اژه ی ب���ه وه دا ک���ه نرخ���ه کان له کۆمپانیاکان���ه وه گ���ران نه کراو ن، "به ڵکو ئه وه په یوه ندی به وه وه هه یه که فڕۆکه کان جێگاکانی قه پاته و بۆ به رواری نزیک نرخ���ه کان گرانه ، بۆ به رواری دورت���رو دوای جه ژن وه ک

خۆیه تی".هه روه ه���ا ئاماژه ی به وه ش���دا که س���نوریی ده روازه ی ناجێگیری���ی ئیبراهی���م خه لی���ل له چه ن���د رۆژی راب���ردوداو قورس���یی گه ش���تکردن به رێگای وشکانیی و پاس، هۆکارێکی دیکه یه که هاواڵتیان زیاتر له رێگای

فڕۆکه وه گه شتبکه ن.له ئێستادا بلیتی فڕۆکه بۆ تورکیا

خواس���تی زۆری له س���ه ره ئه وی���ش به ه���ۆکاری ئ���ه وه ی ژماره یه کی زۆر له گه نج���ان و هاواڵتیان���ی هه رێم���ی کوردستان به مه به ستی کۆچکردن بۆ به رێگه ی سه ره تا ئه وروپی، واڵتانی فه رمیی و له ڕێ���گای فڕۆکه وه ده چنه تورکی���او دوات���ر له وێ���وه به رێگای قاچاخ ڕوه و واڵتانی دیکه ی ئه وروپی

ده که ونه ڕێ.

رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات

ژماره )495( سێشەممە 2015/9/15

w w w . a w e n e . c o m

ریکالم

2

تورکیا به ره یه کی نوێی شه ڕ له ڕۆژئاوا

ده کاته وه

کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3202416 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی ته الری زارا - نهۆمی سێه م - شوقه ی ژماره 32

هه ندێ زه وی بازرگانی له که الر به راورد

به پێش قه یرانه كان 90 ده فته ر دۆالر

9دابه زیوه 86 18

ئاشتی‌‌هه‌ورامی‌:‌حكومه‌ت‌و‌په‌رله‌مان‌په‌كخراننه من و نه رێباز حه مالن به رپرس نین له دواكه وتنی موچه

7له سلێامنی

4 هەزار و 396 منداڵی ئاوارە

لەدایك بوە

پارتی توانی سه ركه وتو بێت له و به رنامه یه ی

داینابو بۆ شكستپێهێنانی په رله مان

ئەو شەوە تەرمی کچەکەم لەباوەش

کردو خەوتم

جێرمی کۆربینبومه له رزه یه ک

له به ریتانیا

گەڕان‌بەدوای‌نیشتیماندا 13نیشتیمان‌بۆ‌ناو‌تەنەکەی‌خۆڵەکە 12

سه باره ت به پرسی سه رۆکایه تییه‌كگرتو:‌رای‌‌جیاواز‌له‌ناو‌چوار‌الیه‌نه‌كه‌‌هه‌یه‌

بلیتی‌فڕۆکه‌ی‌تورکیا‌سێ‌قات‌به‌رزده‌بێته‌وه‌

ئاشتی هه ورامی 3

به هه مان گرفته کانی رابردوه وه ئەمڕۆ

ساڵی نوێی خوێندن ده ستپێده کات

تایبه‌ت(495( سێشه ممه 22015/9/15

په كه كه باس له وه ده كات كه ده وڵه تی توركیا پابه ند به رێكه وتنه كانی له گه ڵ كورد نابێت و باس����ی ئه وه ش ده كات الیه نی رێكه وتنه كان و بۆس����ه رگرتنی نیازپاك به ده ركه وێت پێویسته یه كێك له واڵته ئه وروپیه كان ببێته نێوانگیر.

به رپرس����ی ئاوێنه : س����ه ردارقادر- ده مهات كه جه كه ، په یوه ندییه كان����ی عه گید به )ئاوێن����ه (ی راگه یاند:"ئێمه

گه یش����توینه ته ئ����ه و باوه ڕه ی ش����ه ڕ چاره س����ه ر نیه ، هه ربۆیه له دوای چل س����اڵ له 21 ی ئاداری 2013 په كه كه گۆڕی له چه كداری سیاس����ه تی خۆی بۆ خه باتی سیاس����ی ، چونكه ش����ه ڕ چاره سه ر نییه ، هه مو شتێك به گفتوگۆ

چاره سه ر ده بێت".

ئ���اداری 2013 ل���ه 21ی په كه ك���ه له جه ژن���ی نه ته وه یی ك���ورد له یه كه م

رۆژی نه ورۆز له ئامه د بۆ چاره س���ه ری كێش���ه ی ك���ورد پرۆس���ه ی ئاش���تی راگه یان���دو مه رجی توركیاش���ی قبوڵ كرد ئه وه ش كشانه وه ی هێزه كانی بو.

ئ����ه وه ی وتیش����ی :"له به ر عه گی����د رێكه وتنه كان����ی هه م����و ده وڵ����ه ت نی����ازی دی����اره هه ڵوه ش����اندۆته وه و ئه وه ی نیه كێش����ه كانی له گه ڵ كورد دوای به جۆرێ����ك بكات، چاره س����ه ر

چه ند رۆژێ����ك له هه ر رێكه وتنێكدا كه رای گشتی و جیهان ده زانێ راسته خۆ به تاڵ����ی ده كات و وه ك ئه وه وایه كه

نه كرابێت".

كێشه ی "بۆچاره س����ه ری وتیش����ی نێ����وان ك����ورد و به ئامانج گه یش����تنی رێكه وتنه كان����ی نێوانمان، پێویس����ته واڵتێكی دادوه ری كه قورسایی خۆی له س����ه ر هه ردوال هه بێ����ت نێوانگیری

بكات، بۆ ئ����ه وه ش واڵتێكی ئه وروپی یان ئه مه ریكا پێویس����ته وه ك الیه نی س����ێهه م به ش����داری رێكه وتنه كان����ی نێوان ك����وردو توركیا بێت بۆ ئه وه ی الیه نی به رامبه ریش نیازپاكی له هه ر

رێكه وتنێك به دیار بكه وێت".له ماوه ی راب����ردودا ئه مه ریكا داوای له په كه كه و توركیاش كردوه كه شه ڕی نێوانیان كۆتایی پێبهێنن و ئاگربه ست

رابگه یه نن.

دوێن���ێ ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق پ���رۆژه یاس���ای بلۆککردن���ی ماڵپه ڕه وه زاره تی په سه ندکردو سێکسییه کانی پابه ندک���رد رۆش���نبیریی عێراقی���ی ماڵپه ڕان���ه ئ���ه و به قه ده غه کردن���ی له س���نوری عێراق���دا، په رله مانتارێکی هه رێمی کوردستانیش رایده گه یه نێت که ئه وان کاری جددی ده که ن بۆ بڕیارێکی

هاوشێوه له کوردستاندا.هه رچه ن���ده س���لێمانی: ئاوێن���ه ، په رله مانی عێراق یاساکه ی په سه ندکرد، به اڵم له هه رێ���م جێبه جێناکرێت، ئومێد محه م���ه د س���اڵح وته بێ���ژی وه زاره تی هه رێم���ی گه یاندن���ی گواس���تنه وه و به ئاوێنه ی باره یه وه له و كوردس���تان، له به غدا بڕیارێ���ک "ه���ه ر راگه یان���د، ده ربچێت ئه گه ر س���یادی نه بێت، ئێمه ئه نجومه نی ئه گ���ه ر نابین، پابه ن���دی وه زیرانی هه رێمی کوردستان ڕه زامه ندی

له سه ر نه دات".ئاماژه ی به وه ش���کرد ک���ه له کاتێکدا ئه گ���ه ر په رله مان���ی کوردس���تان ئه و بڕیاره په س���ه ند ب���کات، "ئه نجومه نی وه زیرانی���ش پێوه ی مول���زه م ده بێت و له هه رێمی کوردستانیش ده چێته بواری

جێبه جێکردنه وه ".به اڵم وته بێژه که ی وه زاره تی گه یاندن شێوه یه ی له و بڕیارێکی جێه جێکردنی

له الیه نی هونه رییه وه ، بە "زۆر ئه سته مه " ناودەبات.

په رله مانی ئه ندامی گه اڵڵی، مه ڕوان به ئاوێنه ی له وباره ی���ه وه کوردس���تان راگه یاند ک���ه ئه و ماڵپه ڕان���ه کارێکی نه رێنی خراپیان کردوه ته سه ر هاواڵتیانی عێ���راق، ئه و ده ڵێت "هیوادارم هه رێمی کوردستانیش ئه و هه نگاوه بنێت و ئه گه ر حکومه تیش پابه ن���د نه بێت، په رله مان

هه نگاوێکی هاوشێوه ی به غدا بنێت".ئ���ه وان ئای���ا ئ���ه وه ی له ب���اره ی دەر کردنی بۆ کارده ک���ه ن له په رله مان یاسایه کی هاوش���ێوه ، گه اڵڵی ئاماژه ی به وه ک���رد "ئێمه کۆمه ڵه ئیش���ێکمان ته واو ئیش���انه ئه و له به رده س���تدایه ، بکه ین هه نگاوی جددی بۆ ئه و بواره ش

ده نێین"

یه په گ����ه ب����اس ل����ه وه ده كات كه توركیا داوای له به ره ی نوسره كردوه كه هێ����زی خۆی له ناوچه كانی نێوان عه فرین و كۆبانێ بگوازێته وه بۆ شاری ئه دل����ب بۆ چه ن����د مه به س����تێك كه دیاترینیان به ره یه كی ش����ه ڕی نوێیه

له كانتۆنی عه فرین.

س����ه ردار قادر، ئاوێنه : فه رمانده ی گ����ه ل پاراس����تنی یه كینه كان����ی )یه په گه ( عه ق����ی كۆبانی به ئاوێنه ی نوس����ره ب����ه ره ی وت:"له ئێس����تادا له س����ه رداوای توركیا هه مو هێزه كانی خۆی له ناوچه ی عزازو باب و مونبك و جرابلس كه ئ����ه و ناوچانه كه وتونه ته نێ����وان كانتۆنی عه فری����ن و كۆبانێ و گواس����تۆته وه ب����ۆ ش����اری ئه دل����ب ك����ه كه وتۆت����ه سه رس����نوری نێوان توركیاو كانتۆنی عه فرین له باش����وری رۆژئ����اوای كانتۆنه كه و ئ����ه و ناوچه یه له ئێس����تادا له ژێر ده سته اڵتی به ره ی

نوسره دایه ".

ناوچانه ئه م وتیش����ی :"بۆ كۆبانی له 11ی ئه م مانگه به فه رمی به شابا ناسرا كه توركیا ده یه وێت شابا بكاته ناوچه ی دژه فری����ن هه رچه نده كورد دژایه ت����ی ده كات ،چونكه 100 گوند زیاترل����ه و ناوچانه ن، ته نها 7 گوندی

توركمانه كان له و ناوچانه هه ن".

له باره ی مه به ستی كشانه وه ی نوسره له ناوچه كانی نێوان كانتۆنی كۆبانێ و عه فرین ، كۆبانی ده ڵێت:"مه به س����ت نوس����ره هێزكان����ی له كش����انه وه ی له وناوچانه له دروس����تكردنی ناوچه ی ئ����ارام و كش����انه وه ی هێزی نوس����ره به ره یه كی ئه دل����ب دروس����تبونی بۆ ش����ه ڕی نوێیه له رۆژئاوای كوردستان بۆ لێكجیاكردن����ه وه ی هه ردو كانتۆنی عه فرین و كۆبانیی����ه ، هه ربۆیه توركیا له ئێستادا بۆ لێدانی عه فرین هاوكاری زۆری نوس����ره و داعش ده كات و هه مو له راب����ردودا ك����ه كه سانه ش����ی ئه و گه یش����تبونه توركی����ا ب����ۆ ئ����ه وه ی په یوه ندی به ریزه كانی داعشه وه بكه ن

چون بۆ ناو ڕیزه كانی نوسره ".

ده ڵێت:"ئامانجی زیات����ر كۆبان����ی س����ه ره كی توركیا له هاوكاری كردنی

نوس����ره ئه وه یه ده یه وێت كورده كان له زێدی خۆیان ده ربكات و توركمانه كان لێ����ی نیش����ته جێ بكات و به ئاش����كرا ده ڵێت بۆ من به ره ی نوسره و داعش و توركمان له و ناوچه یه بن باشتره نه ك كورد، ئه مه له كاتێكدایه توركمانه كان رێژه یان زۆر كه من و ته نها 7 گوندیان هه ن، ب����ه و رێژه یه ناتوان����ن رێگری له ستراتیژیه تی رۆژئاوا بكه ن كه ببێته هۆی ئه وه ی رۆژئاوا به ده ریای س����پی توركیا له مه ش جگه نه به سترێته وه ، ده یه وێ����ت ه����ه ردو كانتۆنی عه فرین و نه به س����ترێنه وه و به ی����ه ك كۆبان����ێ ببه ن و كاول����كاری به ره و عه فرینیش

وه ك كۆبانێی لێ بكه ن".

كۆبانێ له ب����اره ی كانتۆنی عه فرین داو به ئاوێن����ه زیات����ری زانی����اری كانتۆنی له نێ����وان ده ڵێت:"جیاوازی كۆبان����ێ و عه فری����ن زۆره ، چونك����ه

جوگرافیای هه ڵكه وت����ه ی عه فری����ن شاخ و كوێس����تانه و هێزێكی ناوه ندی له چی����ای یه په گه ی����ه پ����ه روه رده ی هاوار تا چی����ای لیلول، جگه له وه ش ده وروب����ه ری عفرین خه ڵكی توركمان رومی لێیه كه به زمانی رۆژئاوا پێیان ده ڵێ����ن تات، تات����ه كان وه ك عه ره ب شوفینی نین، به ڵكوالیه نگیری كوردن ده یانه وێت دۆستایه تیان له گه ڵ كورد هه بێ����ت، زۆربه ی خه ڵك����ی عفرینی یه په گه ن، یه په گه ش به و هێزه ئه زانن

كه پشتی پێ ببه ستن".

هه ریه ك له یه په گه له گه ڵ س����وپای س����وار واته سوپای شۆڕه شگێڕان كه ماوه ی ش����ه ش مانگه پێكهاتوه و كه پێكهاته ك����ه ی له چه كدارانی س����وپای ئازادو به ره ی كوردو لیوای سه لجوقیه توركمانه كانن له دژی نوس����ره و داعش وه ستاونه ته وه و سوپای شۆڕه شگێران

ئه و سوپایه له الیه ن ئه مه ریكاوه باوه ڕی ت����ا ئێس����تا ئه مه ریكیه كان پێكراوه له په روه رده كردن����ی به رده وام����ن سوپای شۆڕه ش����گێران، تا ئێستا كه هێزه كه له دژی داعش له ش����ه ڕدا نیه

توركمانه كانن و له توركیاوه نزیكن ".

له كانتۆنه كانی یه كێك����ه عه فری����ن رۆژئ����اوای كوردس����تان، ناوچه یه كی كویستانی و شاخاوییه و شاخه كانی 700 بۆ 1300 مه تر به رزن و روبه ری 3850م دوجایه كه 2%ی روبه ری سوریا پێك دێنێت ،99.5ی دانیش����توانی كوردن كه ل����ه 360 گوندو8 قه زا پێكدێت و دانیش����توانی به پێی ئاماری س����اڵی 2002، ژماره ی����ان له ملیۆنێ����ك كه س زیات����ره و له س����ه رده می میتانیه كان وه ك ئاوایی دروس����ت كراوه نزیكه ی س����ه ده یه ك گوند بوه و له ئێستاشدا

یه كێكه له پارێزگاكانی سوریا.

په‌كه‌كه‌‌داوای‌‌الیه‌نی‌‌سێهه‌م‌ده‌كات‌بۆ‌رێكه‌وتنه‌كانی‌‌له‌گه‌ڵ‌ده‌وڵه‌ت

په‌له‌مانتارێک:‌کارده‌که‌ین‌بۆ‌

قه‌ده‌غه‌کردنی‌ماڵپه‌ڕه‌‌سێکسیه‌کان‌له‌کوردستان

توركیا‌به‌ره‌یه‌كی‌‌نوێی‌‌شه‌ڕ‌له‌رۆژئاوا‌ده‌كاته‌وه‌

ئاوێنه‌ی‌رووداوه‌کان

تا‌بارزانی‌‌سه‌رۆك‌بێ‌‌چاكسازی‌‌ئاسنی‌‌سارد‌كوتینه‌!

سیروان ره شید

وێنه ی ئێستای بارودۆخی سیاسی هه رێم و ملمالنێ له قه یرانی سه رۆكایه تی كوردستاندا، له نێوان چوارالیه نه كه و پارتی له سه ر دوجۆری تێڕوانین و دو فه لسه فه ی حكومڕانی جیاوازه بۆ نه خشاندنه وه ی ئاینده ی حكومڕانی هه رێم. پارتی ده یه وێ سیستمی حكومڕانیه كه نه ك ته نها به و شێوه چه قبه س����توییه ی ئێستای حكومڕانی بمێنێته وه ، به ڵكو به نایاس����ایی و به كه ڵه گایی بۆ زه مه نێكی 10 تا 20 س����اڵی یاساییه كان دیموكراس����ی و پره نسیپه دیكه بخاته ژێرپێوه و ئه و س����وڵتانیزمه شه خسی و تاكحیزبییه ی 10 س����اڵی پێش����و وه ك خۆی

بهێڵێته وه !گۆڕان و یه كێ�ت����ی و یه كگرتو و كۆمه ڵیش ده یانه وێ ؛ قانون س����ه روه ر بێ و یاساشكێنی ب����ۆ ش����ه خس نه ك����رێ ، ده یان����ه وێ رێ����ز بگی����رێ ، دیموكراس����یه كان له پره نس����یپه ده یانه وێ سیس����تم په رله مان����ی بێ و كه س له ده ره وه ی لێپرس����ینه وه نه ب����ێ ، ده یانه وێ ده وڵه تی دروس����تكردنی بنی����ادی زه مینه و دروس����تبكرێ ، كوردس����تان س����ه ربه خۆی ئاش����تیانه ی ده ستاوده س����تی ده یان����ه وێ ده س����ه اڵت ئه نجامب����درێ ، ك����ه هه م����و ئه و به هه مواركردنه وه ی په یوه ستن خواستانه ش یاسای س����ه رۆكایه تی هه رێم و سنورداركردنی له چوار ئ����ه و شه خس����ه ی ده س����ه اڵته كانی س����اڵی داهاتودا پۆستی سه رۆكایه تی هه رێم به ڕێوه ده بات، نه ك ده س����ه اڵته كانی سه رۆك

به و ره هاییه ی ئێستا بمێنێته وه ! چونكه : تا ئه و كاته ی سه رۆك ده سه اڵت و هه ژمونی به سه ر ده سه اڵتی قه زاییه وه هه بێ ق����ه زای دادپه روه رو ناتوانین سیس����تمێكی بوێرو كارامان هه بێ ! تا ئه وكاته ی ده سه اڵتی هێزی پێشمه رگه له ژێرده ستی یه ك شه خسدا بێ ، ناتوانین نه پێشمه رگه بكه ین به هێزێكی نیش����تمانی و دامه زراوه یی ، نه هێزی 70و 80 بخرێنه ژێرچه تری وه زاره تی پێشمه رگه و نه بڕیاره كان����ی په رله مان بۆباش����كردنی ژیانی پێشمه رگه و به نیشتمانیكردن و یه كگرتنه وه یان

جێبه جێده كرێ !تا ئه و كاته ی ئه نجومه نی ئاس����ایش له ژێر ده سه اڵتی یه ك شه خسدا بێ و نه خرێنه سه ر ئه نجومه نی وه زیران، ناتوانرێت كوردس����تان له دوئیداره ی حه قیقی ده ربازكه ین و ئاسایش و پۆلیس ببنه پارێزه ری سه روماڵی هاواڵتیان نه ك پارێزه ری ش����ه خس و حی����زب، چونكه تائێستا ئه نجومه نی وه زیران هیچ ده سه اڵتێكی

به سه ر مه له فی ئه منی و هه واڵگریدا نییه !تا ئه وكاته ی مه له فی نه وت و ئابوری هه رێم به ته واوه تی نه خرێته ژێرده سه اڵتی ئه نجومه نی وه زیران و به یاسا ده سه اڵتی )سه رۆكی هه رێم سه رۆكی بااڵی ده س����ه اڵتی جێبه جێكردن(ه له سه رۆك نه سه نرێته وه ، ناتوانرێ ئیداره دانی سیاس����ه تی نه وتی و ئاب����وری هه رێم بخرێته ده وڵه تی س����ه ربه خۆی بونیاتنانی خزمه تی كوردستان و ئێس����تاو داهاتوی نه وه كانمان و

باشكردنی بژێوی خه ڵكه وه .تا ئه وكاته ی به ته نها یه ك كه س به رپرس ب����ێ له په یوه ندی دروس����تكردن و په یوه ندی تێك����دان له گه ڵ واڵتانی دراوس����ێ و ناوه نده نێوده وڵه تیه كان و ئه م ده سه اڵته نه سپێردرێ به ئه نجومه ن����ی وه زیران و په رله مان، ناتوانین بزانین، به ڕاست كێ دۆستمانه و كێش دوژمن و

كێ پشتیوانی مافه كانمانه و كێش نه یار!ت����ا ئه وكاته ی به قانون ده س����ه اڵت درابێ به ته نها شه خسێك به رپرسی یه كه م و ئه خیر بێ له په یوه ندی له گه ڵ ده سه اڵته فیدراڵیه كانی عێراق و نوێنه رایه تی گه لی كوردس����تان بكات له ئه نجومه نی بااڵی ناوه ندی سیاس����ی عێراق كه له )س����ه رۆكی كۆمار- سه رۆكی وه زیران- س����ه رۆكی په رله مان( پێكهاتوه و په رله مانی ئه نجومه نی وه زیرانی هه رێمی كوردس����تان و كوردس����تان مافی ئه وه ی نه بێ ئاگاداری ئه و په یوه ندی����ه ژیانی و سیاس����یه بێ كه له گه ڵ شیعه ی عێراق و سوننه ی عێراق و ناوه نده كانی بڕی����اردا هه مانه ، ئ����ه وا هه رگی����ز ناتوانین خه یاڵیش به په یوه ندییه كی ته ندروست له گه ڵ

به غدا بخوازین!تا ئه و كاته ی س����ه رۆكی هه رێم ده سه اڵتی جومگه كان����ی هه م����و به س����ه ر ره ه����ای به فیعل����ی ناتوانی����ن هه ب����ێ ؛ حكومه ت����دا پرۆس����ه ی جیاكردنه وه ی حیزب له حكومه ت و به ڕه نگاربونه وه ی گه نده ڵی و داڕشتنی پالن و ئابوری تۆكمه و ستراتیجیه تێكی سیاس����ی و

دروست بهێنینه دی !كورت و پوخت؛ ئاین����ده ی حكومڕانییه كی ته ندروس����ت بۆ میلله ته كه مان به ستراوه ته وه هه رێم و یاس����ای س����ه رۆكایه تی به هه مواری ئ����ه و ده س����ه اڵته كانی س����نورداركردنی كه س����ه ی له داهات����ودا س����ه رۆكایه تی هه رێم

به ڕێوه ده بات!

ئا:ئاوێنه

بەڕێوەبەرایەتیەكی وەزارەتی كارو كاروباری كۆمەاڵیەتی كە بارەگاكەی

لەشاری سلێمانیە و بێ ناونیشانە، موچە دەدرێتە 23 هەزار كەس و

جێگری سەرۆكی لیژنەی كار وباری كۆمەاڵیەتی لەپەرلەمانی كوردستانیش

رایدەگەیەنێت "لەچوارچێوەی پڕۆژەی چاكسازیی و پێداچونەوە

بەسیستمی موچەدا لەموچەی ئەو بەڕێوەبەرایەتیە دەكۆڵینەوە".

ئاوێن����ەدا و لەبەدواداچونەك����ەی ك����ە بەنوس����راوێك پشتبەس����تن مێژوەك����ەی بۆ ناوەڕاس����تی س����اڵی موچەخۆران����ی دەگەڕێت����ەوە، 2011به ڕێوه به رایه تییه ک����ی بێ ناونیش����ان سه ر به وه زاره تی کۆمه اڵیه تی، بریتیە لە 20 ه����ه زارو 193 كەس و بڕی پارە ب����ۆ یەك مانگ بۆ موچەی ناوش����ارو دەرەوەی ش����ار 906 ملی����ۆن و 673 هه زار دیناره و بۆ ماوه ی س����اڵێکیش

موچه که یان ده گاته نزیکه ی 11 ملیار دینار.

به پێ����ی زانیارییه کان ئ����ه و موچا نه که مترینیان 22 هه زارو پێنج س����ه ده و

زۆرترینیان 675 هه زار دیناره .له وباره ی����ه وه جێگ����ری س����ەرۆكی لیژنەی كار وباری كۆمەاڵیەتی و منداڵ و خێ����زان لەپەرلەمان����ی كوردس����تان، ش����یالن جه عف����ه ر ئ����ه و زانیاریانه ی پشتڕاستکرده وه و به ئاوێنه ی راگه یاند "ئەوەی ئێمە بەدواداچونمان بۆ كردوە وەك لیژنەكەمان هەندێك موچە هەیە لەو بەڕێوەبەرایەتیە دەدرێت و من خۆم بەدواداچونم بۆ ئ����ەو بابەتە كردوە و لیستەكانیش����م دەستكەوتوە و لیستی ناوەكانی ئەو بەڕێوەبەرایەتیەم لەالیە كە 23 هەزار كەس����ێكە و موچەی لێ وەردەگرن و بێگومان ئەوە چارەس����ەر

دەكەین". وتیشی" ئێمە نامانەوێ قوتی خەڵك ببڕین بەاڵم ئەمانەوێ رێگری لەكاری

نایاسایی بكەین". ئه و که س����انه له الیه ن حیزبه کانه وه

دیاریکراون و موچه که یان وه ک یارمه تی هه رچه نده پێده درێ����ت، کۆمه اڵیه تی به هۆی قه یرانی داراییه وه هه ندێک له و

موچانه وه ستاوه .ش����یالن جەعفەر ئام����اژە بۆ ئەوە دەكات كە ئەو زۆر بەزەحمەت ئامار و وتی" دەس����تكەوتوە و دۆس����یەكانی لیس����تی ئەو 23 هەزار موچەخۆرەم زۆر بەزەحمەت دەستكەوت. پێشوتر هەر ئینكاری لێدەكرا و دەشاردرایەوە و ئەو كارەش لەنێوان چەند كەس����ێكدا

كراوە".

لیژن����ەی س����ەرۆكی جێگ����ری من����داڵ و كۆمەاڵیەت����ی و كار وب����اری کوردس����تان له په رله مان����ی خێ����زان راگه یان����د ک����ه ئ����ه وان پرۆژه یه کیان هه یه ب����ۆ چاره س����ه رکردنی موچه ی "وەك کۆمه اڵیه تی پاراس����تنی تۆڕی بەدواداچونم����ان دوای لیژنەكەم����ان هەمومان كۆك بوین لەس����ەر ئەوەی ك����ە لەسیس����تمی موچەپێدانی تۆڕی پاراستنی كۆمەاڵیەتی وەزارەتی كار و

ناعەدالەتی و كۆمەاڵیەت����ی كاروباری جارێك چەند هەی����ە و نادادپەروەری وەزیرمان بانگكرد بۆ لیژنەی كاروباری لەگەڵ لەوێ قس����ەمان كۆمەاڵیەتی و ك����رد و ئەویش بەڵێن����ی ئەوەیدا هەر لەبەرنامە و كارنامە چاكس����ازییەكانی حكومەت����ی هەرێمی كوردس����تان واتا یەكێك هەشتدا كابینەی لەكارنامەی لەچاكسازییەكان ئەوەیە كە پێویستە

هەمو دامودەزگاكان رێكبخرێنەوە". وتیشی "ئەو سیستمە ئەلەكترۆنیەی كە وەزارەتی ناوب����راو رایگەیاند هەر لەچوارچێوەی ئەو چاكس����ازییانەدایە ك����ە حكوم����ەت لەكابینەی هەش����تدا رایگەیاند و ئەوە زۆر كارئاسانی كردوە چونكە هەمو قەزاكان دەبەس����تێتەوە پارێزگاكانی����ش بەپارێ����زگاكان و

دەبەستێتەوە بەوەزارەتەوە". كار وباری لیژنەی جێگری سەرۆكی خێ����زان من����داڵ و كۆمەاڵیەت����ی و لەپەرلەمانی كوردستان رایگەیاند "لەو سیس����تمەدا هەر كەسێك دو موچەی هەبێت یەكێكی����ان دەبڕدرێت و بەپێی

داتاكان����ی وەزارەت����ی كار لەو كارەدا زیاتر لە 2 ملیار دینار دەگەڕێتەوە بۆ

خەزێنەی حكومەت". لەبارەی ئەوەی ئەم موچانە لەرێگەی حزبەوە كراون، شیالن جەعفەر وتی" بێگومان وایە چونكە دو دەس����ەاڵت و دو ح����زب ب����وە و دو حوكمڕانی بوە كردویەتی هەریەكە و لەكوردس����تان و بۆ ئەندام����ی خۆی و ب����ۆ الیەنگرانی

حزبەكەی خۆی كاری كردوە". كار وباری لیژنەی جێگری سەرۆكی كۆمەاڵیەتی و منداڵ و خێزان لەپەرلەمانی كوردس����تان ئاماژە بەالیەنێكی سلبی ئەم سیتمەی بەئەلەكترۆنكردنی تۆڕی پاراستنی كۆمەاڵیەتی دەكات و دەڵێت "ئەم سیس����تمە تەنها ناوە دوبارەكان ئاش����كرادەكات و ئێم����ە كاردەكەی����ن جارێك����ی تر بەدواداچون بۆ لیس����تی موچەی تۆڕەكە بكەین و پێداچونەوەی ب����ۆ بكەی����ن لەرێگ����ەی لیژنەیەك����ی پەیوەندیدارەوە بۆ ئەوەی ئەو كەسەی ئەو نایگرێتەوە یاساییەكان رێنماییە

موچەیە وەرنەگرێت ".

له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌کی‌بێ‌ناونیشان‌‌23هەزار‌كەس‌موچەی‌تایبەت‌وەردەگرن

YPG هێزه کانی

3(495( سێشه ممه ‌2015/9/15هه‌نوکه

ئا: ئاوێنه

ئاشتی هه ورامی ، وه زیری سامانه سروشتییه كان له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا

ده ڵێت "ئه وانه ی كه حوكمڕانی راسته قینه ی كوردستانن له ده ره وه ی په رله مان و حكومه تدان، هه موشیان

خۆیان به شتی گه وره تر له په رله مان و حكومه ت ده زانن".

ئاوێن����ه : قس����ه ی ئ����ه وه ب����اوه ك����ه توش����ی نه خۆش����ی بویت و به هۆی سوكه جه ڵته یه ك����ه وه چویته ته ده ره وه ی واڵت،

ئه مه راسته ؟ئاشتی هه ورامی : ئه سڵ و ئه ساسی نیه و ته ندروس����تیم زۆر باشه ، ئه وه پاگه نده یه و دیاره كوردس����تان هه ر له س����ه ر پاگه نده ده ژی و خه ڵكێ����ك هه ن هه ر داده نیش����ن و

خه ریكی حیكایه ت دروستكردنن.ئاوێنه : وه ك ده زانن پرسی سه رۆكایه تی زۆربه ی جومگه كانی ده سه اڵتی یاسادانان و جێبه جێكردنی په كخستوه ، ئه مه كاریگه ری

له سه ر ئیشوكاری ئێوه نه بوه ؟ئاش����تی هه ورامی : به دڵنیایی پرس����ی سه رۆكایه تی كاری حكومه ت و په رله مانیشی په كخس����توه ، لێت����ان ناش����ارمه وه ئه وه زۆر زیان����ی داوه له خه ڵكی كوردس����تان، ئه وانه گوناح ده كه ن كه ده س����تی ده ستی ده كه ن بۆ چاره س����ه ركردنی ئه م پرس����ه ، ئه وه حه فت����او ئه وه ن����ده رۆژه حكومه ت كۆنه بوه ت����ه وه ، ئه مه ل����ه ڕوی ئیدارییه وه په رله مان و حكومه تیش����ی بێئیش كردوه ، ئه مه زیانی راسته وخۆی هه یه بۆ میلله ت. ده ترس����ێت ده ره وه ش خه ڵك����ی دوه م، ئه وان����ه ی ب����كات. وه به رهێن����ان بێ����ت ده بێت دروس����تكردوه كێش����ه یه یان ئه م به رپرس����یاریه تی ئه مه له ئه س����تۆ بگرن. كات����ی ئه وه نیه ئ����ه م قه یرانه بۆ خۆمان زیاد بكه ین، ئێم����ه قه یرانی ترمان زۆره ، ئه وه قه یرانی دارایی و ئاواره كان و ئه منی و شه ڕی داعشه ، كه چی ئێستا سه ركردایه تی سیاس����ی س����ه د ده ر سه د س����ه رقاڵ بوه به ش����تێكه وه كه هیچ سودێكی بۆ میلله ت نی����ه ، ئه م بڕیاره بده ی����ن یان ئه وه بۆ دو ساڵی داهاتو. له بری ئه وه ی بێن قه یرانی دارایی و موچه چاره سه ر بكه ن و بیر له وه بكه نه وه چۆن داه����ات زیاد بكه ن؟ چۆن چاكسازی بكه ن؟ كه له كاتی هه ڵبژاردندا هه مو حیزبه كان باسیان ده كردو ده یانوت گۆڕانكاری ده كه ین، باشه چییان كردوه ؟ باش����ه بۆچی ئه مه باس ناكه ن و شتێكی تر ده دۆزن����ه وه ؟ هه ر بۆ ئه وه نیه خۆیان

له به رپرسیارێتیی بدزنه وه ؟ ئاوێن����ه : كه واته ئۆباڵی ئ����ه م قه یران و

كێشه یه ده كه وێته ئه ستۆی كێ ؟ئاشتی هه ورامی : ئه وانه ی كه به رپرسن و

هیچ كامیان بیر له میلله ت ناكه نه وه .ئاوێنه : مه به ستت كێیه به ڕونی ؟

ده زان����ن ئێ����وه هه ورام����ی : ئاش����تی حكومه تێكم����ان هه ی����ه بنك����ه فراوان����ه ، په رله مانێكمان هه یه خه ڵك هه ڵیبژاردوه ، پێویس����ته به یه ك����ه وه كار بكه ی����ن ب����ۆ

چاره سه ری كێش����ه ی دابینكردنی داهات و موچه و باشتركردنی ژیانی هاواڵتیان، به اڵم گرفته كه ئه وه یه ده س����ه اڵته راسته قینه كه په رله ماندایه . حكوم����ه ت و ل����ه ده ره وه ی ئه وانه ی كه حوكمڕانی ده كه ن له ده ره وه ی هه مویان خۆیان په رله مان و حكومه ت����ن، به ش����تی گه وره تر له په رله مان و حكومه ت ن����ه هه ڵبژێردراون به مه رجێك ده زان����ن، له الی����ه ن میلله ت����ه وه ب����ه اڵم بڕیاری����ان به ده سته . باش����ه با میلله ت تێبگات كێ

به رپرسه كه موچه دواكه وتوه ؟ئاوێنه : زۆربه ی خه ڵك ئه ڵێن ئاش����تی هه ورامی و وه زاره تی سامانه سروشتییه كان

به رپرس و هۆكارن له دواكه وتنی موچه ؟ئاش����تی هه ورام����ی : بۆ ئێم����ه ؟ ئێمه رێگه م����ان پێنه درا ب����و ن����ه وت هه نارده بكه ی����ن تا دو مان����گ له مه وپێ����ش، كێ منی وه س����تان؟ كێ رێگ����ه ی نه دا به من؟ ئه و س����ه ركردایه تییه سیاسیه ی كه باسی ده كه م. نه یهێش����ت نه وت هه نارده بكه م و وت����ی نه وته كه ت بده به به غدا! ئێ باش����ه به غدا 200 ملیۆنت بۆ ده نێرێت، ملیارێكت بۆ نانێرێت. چی بكه م كه فه رمانم پێكراوه نه وته كه ب����ده م به به غدا؟ فه رمانه كه خۆ حكومه ت نه یكردوه ، په رله مان نه یكردوه ، باش����ه په رله مان هاته س����ه ر خه ت وتیان ئه گه ر حكومه ت����ی ناوه ندی پاره نه نێرێت ئێمه به پێی یاسای ژماره پێنج رێوشوێنی مانگێك باش����ه ده گرینه ب����ه ر، خۆم����ان تێپه ڕی دو تێپه ڕی ، بۆچی ئه م بڕیاره مان جێبه جێنه كرد؟ كێ بو ئێمه ی وه ستان كه پاره ی خۆمان دو هێنده و س����ێ هێنده ی ئه وه وه ربگرین كه به غدا بۆمان ده نێرێت؟ ئ����ه و س����ه ركردایه تییه سیاس����یه ی ك����ه هه ڵنه بژێردراون و ئه وانه ی كه داده نیشتن و ده ڵێ����ن م����ن خاوه نی ئ����ه و حیزبه م، من خاوه نی ئه م واڵته م و له ده ره وه ی په رله مان و حكومه تیشن و خۆیان س����ه پاندوه به سه ر

هه ردوكیشیاندا.ئاوێن����ه : باش����ه ئه مه ی ت����ۆ ده یڵێیت زی����اد ی����ان وای����ه س����ه ركرده یه كه

له سه ركرده یه كه ؟ئاشتی هه ورامی : زیاد له سه ركرده یه كن، ئه گه ر رێگه یان بدایه مانگی س����ێ نه وت هه نارده بكه ی����ن وه ك����و وه زاره ت، ئێمه ئێستا خاوه نی ملیار و نیوێك دۆالر پاره ی

زیاده بوین.ئاوێنه : كێ بون ئه وانه به ناو؟

باس����ی ئێس����تا هه ورام����ی : ئاش����تی كۆبونه وه ی پێنج قۆڵ����ی ناكه ن؟ كه واته هه قه ئێم����ه وه ك حكوم����ه ت و په رله مان بچوینای����ه ئه وانم����ان رازی بكردای����ه كه بونه ته س����ه ركردایه تی گه وره و بێزیشیان نای����ه بێن����ه حكومه ت����ه وه و حوكمڕان����ی بكه ن یان بب����ن به په رله مانتار، له ده ره وه حوكمڕانی ده ك����ه ن، به ئێمه ده ڵێن جارێ نه وته ك����ه هه نارده مه كه ن. نازانێ میلله ت برس����ییه تی و چاوه ڕوان����ی موچه ی����ه . با نه وته كه بفرۆشین و هیچ نه بێت موچه كان بده ی����ن. چوار مانگ ئێمه یان دواخس����ت. ئه وه دو ملیار دۆالر له سه ر خه ڵك كه وت. ئه گه ر ئ����ه وه هه بوایه ئێمه ب����ۆ قه یرانی

موچه م����ان ت����وش ده بو. هه م����ان گرفت توش����ی وه زاره تی دارایش����ش بوه ، كاك رێباز كه هه وڵی چاكسازی داو پڕۆژه یه كی هه ب����و 200 ملی����ۆن دۆالر بگه ڕێنێته وه بۆ خه زێن����ه ی حكومه ت، حكوم����ه ت بڕیاری له س����ه ردا و په رله مان بڕوا ناكه م كێشه ی هه بوبێت له گه ڵی ، كه بردیانه س����ه ره وه ، دوباره ئه وانه ی كه له ده ره وه ی حكومه ت و په رله مان ده س����ه اڵتدارن وتیان وه اڵ كاتی ئه وه نییه ! باشه ئه وه شه ش حه وت مانگ زیاتر به سه ر ئه و پڕۆژه چاكسازییه ی كاك رێباز تێپه ڕی ، ئه گه ر رێگرییان لێنه كردایه ئێستا هه مو مانگێك 200 ملیۆن ده گه ڕایه وه بۆ خه زێنه ی حكومه ت و داهاتی گش����تی و جێیه كی ده گرت و باری ئابوریمان باش����تر

ده بو. بۆ رێگرییان لێكرد؟ئاوێن����ه : باش����ه كێ بو رێگ����ری كرد؟

مه به ستت نه وشیروان مسته فایه ؟ئاش����تی هه ورامی : نا، من ناوی كه س نایه نم، گوناحه هه ر ئه و تاوانبار بكه ین.

ئاوێنه : ئه ی كێیه ؟ئاشتی هه ورامی : من ناڵێم یه ك كه س و یه ك حیزب، ده ڵێم هه مو حیزبه كان چاویان له س����ه ر به رژه وه ندی گش����تی نیه له ڕوی ئابورییه وه . هه مویان خۆیان شاردوه ته وه و ئۆباڵه كه ده خه نه ئه س����تۆی من و ده ڵێن ئاشتی هه ورامی داهاتی نه وتی نه هێناوه . ئه م����ه هه ڵخه ڵه تاندن����ی میلله ت����ه ، ئێوه نه یه ڵن وه زیرێك چاكس����ازی خۆی بكات، نه یه ڵن وه زیرێك نه وت له كاتی پێویس����تدا بفرۆشێت، ئه وانه ن كه حوكمڕانی ده كه ن به ناڕاس����ته وخۆو ده س����ه اڵته كه به ده ست ئه وانه وه یه . ده سه اڵت و بڕیار به ده ست نه په رله مانه وه یه نه س����ه رۆك وه زیرانه وه یه ، بڕی����اری قورس له س����ه رو ئه وانه وه یه . من له نزیكه وه به چاوی خۆم ده یبینم، میلله ت نابینێت و له راگه یاندنیشه وه باس ناكرێت، به رپرس����یاریه تیه كه ی ده خه نه ئه س����تۆی ئاشتی هه ورامی بۆ ئه وه ی كورسییه كه ی

خۆیان بپارێزن.ئاوێن����ه : به اڵم وه زیری دارایی له س����ه ر پێش����نیاری ئێوه چوه توركی����ا و ده ڵێت له هانك بانك پێیانوتوه حس����ابی نه وتی

هه رێم سفره ، قسه ت بۆ ئه مه چییه ؟ئاشتی هه ورامی : كاك رێباز قسه ی وای نه ك����ردوه و من و كاك رێب����از هاوده نگین و له س����ه ر ئ����ه وه رێكه وتبوین ك����ه بچێت ئاڵوگ����ۆڕی وه رگرتن����ی حس����ابی بانكی و وه رگرتنی داهاتی نه وت بكات، له مه ودواش پاره ی نه وت دێته سه ر ئه و حسابه ی كاك

رێباز. ئاوێن����ه : به اڵم به پێی ئ����ه و میكانزمه ی كه دانراوه دابه شكردنی موچه په یوه ندی به وه زاره تی سامانه سروشتیه كانه وه یه و تا ئێس����تا وه زاره تی دارایی چاوی له ده ستی ئه و وه زاره ته ب����وه ، هه ر له به رئه مه ش تۆ

كراوه یته ته ئامانج؟ئاش����تی هه ورام����ی : م����ن حه قیقه تتان پێده ڵێم به اڵم دیاره قه ناعه تان پێی نیه ، قه ناعه تت����ان به یه كێكه كه له په رله مانه وه لێ����ده داو ره ق����ه م له خۆی����ه وه ه����ه ر حاسیبه یه كی كۆنی پێیه و هه ر له خۆیه وه

قسه ده كا. حه قیقه ت ئه وه یه ئه وانه ی كه له ده ره وه ی په رله م����ان و حكومه تن نازانن من ئیش����ی پرۆفیش����ناڵی خۆم ده كه م و ده س����ه اڵتی جێبه جێكردنم نه ك بڕیاردان، به اڵم بۆ ئ����ه وه ی تاوانبارییه كه ی خۆیان بش����ارنه وه و خه ڵ����ك بخافێن����ن، نه دانی موچه ده خه نه ئه س����تۆی م����ن، به اڵم كێ به رپرسه له وه ی فه رمانبه ران موچه ی سێ مانگی رابردویان وه رنه گرتوه ؟ ئایا ئاشتی هه ورامییه ؟ ئایا رێب����ازه ؟ نا. ئه وه یه كه نایه ڵێ����ت نه وته كه ی خۆم بفرۆش����م، كه نایه ڵێت وه زیرێك چاكسازی بكات و رێباز

موچه رێكبخاته وه .ئاوێنه : واته ئاس����ته نگ ب����ۆ كاره كانت

در وست ده كرێت؟ئاش����تی هه ورامی : به ڵێ ، به رژه وه ندی كه سی و حیزبی ئاسته نگن و بونه ته مایه ی زیان بۆ میلله تی كورد، كه س����انێك هه ن له حیزبه كاندا حه ز به س����ه ركه وتن و به ره و پێشچونی كاره كان ناكه ن، ئه گینا ئێستا ده مانتوانی دو ملیار دۆالر پاره ی زیاده مان هه بوایه ، نه ك ئه وه ی كه قه رزاریش بین،

سه ركردایه تی سیاسی نه یهێشت.ئاوێنه : باشه تۆ ده ستت نیه له داڕشتنی

سیاسه تی نه وتی هه رێمدا؟الیه ن����ی م����ن هه ورام����ی : ئاش����تی جێبه جێكارم، سیاس����ه تی نه وتیی س����ێ قۆناغ هه یه ، یاس����ایه كه له په رله مانه وه یه

ده رده چێت و پشتیوانمان بون. كۆمپانیا و كار دۆزینه وه و پالندانان ئه وه الی ئێمه یه ، به اڵم س����ه ركردایه تیه كی سیاس����ی هه یه له ده ره وه ی حكومه ت و په رله مان كه بڕیاری قورس ده دا كه چۆن نه وت بفرۆشیت و كه ی بفرۆش����یت و نه یفرۆشیت. راستتان ده وێت ن����ه په رله مان و نه حكومه ت ده س����ه اڵتی راس����ته قینه نین، ئه م حیزبانه زۆر باسی دیموكراسی ده كه ن، به اڵم پرسیارێك ئه م حیزبانه دیموكراسیین خۆیان؟ باشه ئه گه ر حیزبێك دیموكراسی نه بێت له ناو خۆیدا، چۆن ده توانێت دیموكراسی دیاریبكات بۆ په رله مان و چۆن ده توانێت بیگوازێته وه بۆ

نێو خه ڵك و حكومه ت؟

ئاشتی هه ورامی : نه په رله مان و نه حكومه ت ده سه اڵتی راسته قینه نینئه وانه ی كه له ده ره وه ی حكومه ت و په رله مان به رپرسن بیر له میلله ت ناكه نه وه

به رژه وه ندی كه سی و حیزبی ئاسته نگن

له به رده م کاره کانمدا كه سانێك هه ن

له حیزبه كاندا حه ز به سه ركه وتن و

به ره وپێشچونی كاره كان ناكه ن ئه گینا ئێستا ده مانتوانی دو

ملیار دۆالر پاره ی زیاده مان هه بوایه نه ك ئه وه ی كه قه رزاریش بین سه ركردایه تی

سیاسی نه یهێشت

به هۆی پرسی سه رۆكایه تی هه رێمه وه،

په رله مان توشی نیوه ئیفلیجییه ك

بوه ، په رله مانتاران دابه شبون به سه ر

دو به ره دا

ئاشتی هه ورامی

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

پرسی سه رۆكایه تی هه رێم، ئه و پرسه یه كه حكومه ت و په رله مان و ته واوی میلله تی به خۆیه وه سه رقاڵكردوه ، وه ك ده وترێت

هه ر ئه و پرسه هه ردو كاره كانی حكومه ت و په رله مانی په كخستوه ، په رله مانتارێكیش

ده ڵێت "سه رۆكی حكومه ت پێیوتون نابێت هیچ وه زیرێك بچێت بۆ په رله مان

بۆ لێپرسنه وه ، كه ئه مه ش به شێكه له و پالنه ی ده یانه وێت په رله مان ئیفلیج

بكرێت و تۆڵه ی لێبكه نه وه ، چونكه ملكه چی فه رمانه كانی ئه وان نه بوه ".

ئیس���ماعیل ش���وكریه له وباره ی���ه وه په رله مانتار له لیژنه ی كاروباری په رله مان بۆ ئاوێنه وتی "به داخه وه پرسی سه رۆكایه تی هه رێم كاریگه ری نێگه تیڤی كردوه ته س���ه ر هه مو ده س���ه اڵته كانی تر، هه م ده سه اڵتی یاس���ادانان و هه م ده سه اڵتی جێبه جێكردن

)حكومه ت(".ئ���ه و په رله مانتاره ئاماژه ی به وه ش���كرد ئه وه تا ده س���ه اڵتی جێبه جێك���ردن ماوه ی نی���وه كۆبون���ه وه ی خ���ۆی مان���گ و دو ئه نجامنه داوه ، ئه مه ش كاریگه ری كردوه ته س���ه ر س���ه رجه م وه زاره ته كان و له ئێستادا

وه زاره ت���ه كان كاری رۆتینی نه بێت ناتوانن هیچ كارێكی رۆژانه یان ئه نجام بده ن.

س���ه باره ت به په ككه وتن���ی په رله مانیش به هه مانش���ێوه به هۆی پرسی سه رۆكایه تی هه رێم���ه وه ، ش���وكریه ئیس���ماعیل وت���ی "په رله مان گه وره ترین ده سه اڵته له هه رێمدا، به اڵم به داخه وه به هۆی پرسی سه رۆكایه تی هه رێمه وه توش���ی نیوه ئیفلیجییه ك بوه ، به وه ی په رله مانتاران دابه شبون به سه ر دو به ره ، جگه له وه ی كێش���ه یه كی تر ئه وه یه ئه گه ر په رله مان هه ر یاس���ایه ك ده ربكات، نازانێ���ت بۆ كێ���ی به رزبكات���ه وه ئیمزای له سه ر بكات، چونكه به پێی یاسا ویالیه تی س���ه رۆكی هه رێم كۆتایی پێهاتوه ، كه چی

پارتی هه ر ئه و به سه رۆك ده زانێت".وتیشی "ئێس���تاش ناكۆكی له سه ر ئه وه هه یه ئایا س���ه رۆكی په رله م���ان ده توانێت ده سه اڵته كانی سه رۆكی هه رێم پیاده بكات

یان نا، ئه مه ش كێشه یه كی تره ".وه زیرانی له ئه نجومه نی س���ه رچاوه یه ك هه رێمه وه به ئاوێنه ی راگه یاند كه هه رچه نده په رله مانی كوردستان بانگهێشتی وه زیرانی دارایی و ته ندروستی و سامانه سروشتییه كانی كردوه بۆ لێپرس���ینه وه ، ب���ه اڵم نێچیرڤان

بارزانی قبوڵی نه كردوه بچن.وته ی���ه ی ئ���ه و په رله مانت���اره ئ���ه و

پشتڕاستكرده وه و وتی "به ڵێ وایه سه رۆكی حكوم���ه ت پێیوتون نابێ���ت هیچ وه زیرێك بچێت ب���ۆ په رله مان بۆ لێپرس���نه وه ، كه ئه مه ش به ش���ێكه له و پالن���ه ی ده یانه وێت په رله مان ئیفلیج بكرێت و تۆڵه ی لێبكه نه وه ، چونكه ملكه چی فه رمانه كانی ئه وان نه بوه

له 23ی حوزه یران و 19ی ئاب".له به رامبه ردا مه دینه ئه یوب په رله مانتاری له لیژن���ه ی كاروب���اری په رله مان پارت���ی ب���ۆ ئاوێن���ه ره تیكرده وه به هۆی پرس���ی په كی په رله مان هه رێمه وه س���ه رۆكایه تی كه وتبێ���ت و وتی "لیژن���ه كان كاری خۆیان كاره كانیان ش���ێوه یه ك به هی���چ ده كه ن و

نه وه ستاوه ".له ب���اره ی ئ���ه وه ی ئێس���تا په رله م���ان ناتوانێت یاسا ده ربكات، چونكه نازانێت بۆ كێ به رزی بكاته وه ئیمزای بكات، به وته ی ئه وان مه س���عود بارزانی وه كو س���ه رۆكی هه رێم ماوه كه ی به سه رچوه و بۆی نییه هیچ

ئیمزایه ك بكات.ئه و په رله مانت���اره ی پارتی له وباره یه وه ئاماژه ی به وه ك���رد كه په رله مان ده توانێت كۆبونه وه ی خۆی له س���ه ر پرۆژه یاساكان ئه نجامب���دات و بیان���كات به یاس���او هی���چ كێشه یه كی نییه و ده توانێت به رزی بكاته وه بۆ كاك مه سعود ئیمزای بكات، چونكه ئه و

هه ر س���ه رۆكی هه رێمه و ئه نجومه نی شورا بڕیاریداوه كه سه رۆكی هه رێمه به شه رعی و

له سه ر كاره كانی خۆی به رده وام ده بێت.له باره ی ئه وه ی په رله مانی كوردس���تان بانگهێشتی وه زیرانی دارایی و ته ندروستی و ب���ۆ ك���ردوه سروش���تییه كانی س���امانه لێپرس���ینه وه ، ب���ه اڵم نێچیرڤ���ان بارزانی قبوڵ���ی نه كردوه بچ���ن، په رله مانتاره كه ی پارتی ده ڵێت "س���ه باره ت به وه ی وه زیری دارایی یان س���امانه سروشتییه كان بۆچی نه هاتونه ت���ه په رله مان و ئام���اده نین بێن، وه زی���ری دارایی وتی من ناچمه په رله مان و ئام���اده نابم، بۆیه به نیازین لێی بپرس���ین بۆچی نایه ت و ده بێ���ت بۆ خه ڵكیش رونی بكات���ه وه ، چونك���ه له هه م���و كاتێكدا ئه و به رپرس���یاره له زۆر ش���ت و ده بێ���ت بێته په رله مان، چونكه چه ندی���ن قه یران بونی هه یه و پێویس���تی به رونكردنه وه یه و ده بێت پێداویس���تی خه ڵك دابین ب���كات و پالنی

هه بێت".ه���اوكات فه خره دی���ن قادر س���كرتێری په رله مان و په ككه وتنی له باره ی په رله مان حكوم���ه ت به هۆی پرس���ی س���ه رۆكایه تی هه رێ���م، بۆ ئاوێنه وت���ی "وه كو په رله مان ده ستمان به كاره كان كردوه و هه ر بابه تێكی گرنگی���ش بێته پێش���ه وه كاری له س���ه ر

ده كه ین و ده یجوڵێنین".س���ه باره ت ب���ه وه ی ئێس���تا په رله مان دۆش���داماوه له وه ی یاسا ده ربكات، ئه گه ر ده ریش���ی بكات، كێ وه كو سه رۆكی هه رێم ئیمزای ده كات، س���كرتێری په رله مان وتی "بایاساكان ده ربكه ین، ئه وكات شوێنه كه ی و رێ���كاره یاس���اییه كانیش ب���ۆ ئیمزاكردنی حزبه كانیش له هه مانكات���دا دیاریده كه ین، سه رقاڵی گفتوگۆن و ره نگه بگه نه ئه نجام و ئه وكاته دۆخه كه به ئاقارێكی تردا ده ڕوا".

له باره ی بانگهێش���تی وه زیرانی دارایی و سروش���تییه كان س���امانه ته ندروس���تی و كه س���ه رۆكی ئه نجومه ن���ی وه زیرانقبوڵ���ی نه ك���ردوه بچن بۆ په رله م���ان، فه خره دین قادر وتی "ئێمه به ڕه س���می حاڵه تێكی له و ش���ێوه یه مان پێ نه وتراوه ، ئومێد ده كه م نه گه ینه ئه و حاڵه ته و ره نگه له كۆبونه وه ی ئه نجومه نی وه زیران باس���ی ئه و بابه ته ش

بكه ن".ئه و وتیشی "پرسی سه رۆكایه تی هه رێم په رله مان و له س���ه ر كاریگه ری جێهێشتوه حكوم���ه ت و خه ڵك و زۆر ش���تی تر، به اڵم به ره س���می ئه و بابه ته مان النییه سه رۆكی حكوم���ه ت وای به وه زیره كان وتبێت و ئه وه ته نها قس���ه یه كه من و ت���ۆو هه ندێك كه س

بیستومانه ".

په رله مانتارێک: نێچیرڤان به وه زیره كانی وتوه قبوڵ ناكه م بچن بۆ په رله مان بۆ لێپرسینه وه

‌‌‌ئا:‌رێنوار‌نه‌جم

چوار‌الیه‌نه‌‌سیاسییه‌که‌ی‌هه‌رێم‌دو‌پاکێج‌ئاماده‌‌ده‌که‌ن‌بۆ‌ئه‌وه‌ی‌له‌کۆبونه‌وه‌ی‌

پێنج‌قۆڵی‌داهاتودا‌بیخه‌نه‌‌به‌رده‌م‌پارتی،‌ئه‌ندامێکی‌وه‌فدی‌دانوستانی‌گۆڕانیش‌

ده‌ڵێت‌"ئه‌گه‌ر‌پارتی‌به‌دو‌پاکێجه‌که‌‌رازی‌نه‌بێت‌سازان‌به‌ئاقارێکی‌خراپدا‌ده‌ڕوات".

بڕیاره‌‌ئه‌مڕۆ،‌سێش����ه‌ممه‌،‌ش����اره‌زایانی‌یاس����ایی‌چ����وار‌الیه‌نه‌ک����ه‌‌)بزوتن����ه‌وه‌ی‌گ����ۆڕان،‌یه‌کێت����ی‌نیش����تمانی،‌یه‌کگرتوی‌ئس����یامی،‌کۆمه‌ڵی‌ئیس����امی(‌کۆببنه‌وه‌و‌دو‌پاکێج‌له‌س����ه‌ر‌پرس����ی‌س����ه‌رۆکایه‌تی‌هه‌رێم‌ئاماده‌بکه‌ن‌و‌بۆ‌کۆبونه‌وه‌ی‌داهاتوی‌پێنج‌قۆڵی‌بیخه‌نه‌‌ب����ه‌رده‌م‌وه‌فدی‌پارتی‌

دیموکراتی‌کوردستان.به‌هار‌مه‌حمود،‌ئه‌ندامی‌لیژنه‌ی‌دانوستانی‌بزوتنه‌وه‌ی‌گۆڕان‌له‌پرس����ی‌س����ه‌رۆکایه‌تی‌هه‌رێم‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌"ئێمه‌‌دانوس����تاندنی‌ وه‌فدی‌ یاس����اییه‌کانی‌ وه‌ک‌چوار‌الیه‌نه‌که‌،‌له‌س����ه‌ر‌کۆمه‌ڵێک‌خاڵ‌که‌‌سیاسییه‌کان‌له‌سه‌ری‌رێکه‌وتون،‌دو‌پاکێج‌ئاماده‌‌ده‌که‌ین‌و‌له‌سه‌ر‌بنه‌مای‌ئه‌و‌پاکێجانه‌‌له‌کۆبونه‌وه‌ی‌داهاتوی‌پێنج‌قۆڵیدا‌به‌شدار‌

ده‌بین".له‌ب����اره‌ی‌ناوه‌رۆک����ی‌پاکێج����ه‌کان‌ئ����ه‌و‌ئه‌ندامه‌ی‌لیژنه‌ی‌دانوستان‌ئاشکرای‌کرد‌که‌‌"پاکێجه‌کان‌یه‌کێکیان‌بریتییه‌‌له‌وه‌ی‌ئه‌گه‌ر‌هاتو‌سه‌رۆک‌له‌په‌رله‌مانه‌وه‌‌هه‌ڵببژێردرێت،‌رێکده‌خه‌ینه‌وه‌و‌ چۆن‌ ده‌س����ه‌اڵته‌کان‌ ئێمه‌‌داواکارییه‌کانم����ان‌چییه‌،‌ئ����ه‌م‌پاکێجه‌یان‌ئه‌گه‌ر‌جێبه‌جێبکرێت،‌ئه‌وه‌‌داواکاریی‌ئێمه‌‌هاتۆته‌‌دی،‌دوات����ر‌ئێمه‌‌بڕیار‌ده‌ده‌ین‌ئایا‌ئێمه‌‌له‌س����ه‌ر‌چی‌و‌چی‌ته‌ن����ازول‌ده‌که‌ین‌

له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌مه‌دا!"هه‌روه‌ه����ا‌وتیش����ی‌"پاکێج����ی‌دوه‌میان‌ک����ه‌‌ئام����اده‌ی‌ده‌که‌ین‌ئه‌وه‌یه‌‌ک����ه‌‌ئه‌گه‌ر‌س����ه‌رۆک‌له‌ناو‌خه‌ڵکه‌وه‌‌هه‌ڵببژێرێت،‌ئه‌مه‌‌داواکاریی‌پارتی‌دیموکراتی‌کوردستانە،‌له‌و‌باره‌یه‌شه‌وه‌‌بڕیارده‌ده‌ین‌ئایا‌ئێمه‌‌له‌به‌رامبه‌ر‌ئه‌وه‌دا‌چیمان‌ده‌وێت‌و‌داواکارییه‌کانمان‌چی‌

ده‌بێت!"دانیش����تنی‌ دوای‌ س����به‌ینێش‌ بڕی����اره‌‌ئه‌ندامان����ی‌یاس����ایی‌الیه‌ن����ه‌کان،‌وه‌ف����دی‌سیاس����یی‌چوار‌الیه‌نه‌که‌‌کۆببنه‌وه‌و‌ئه‌و‌دو‌پاکێجه‌‌وه‌ک‌به‌رنام����ه‌ی‌خۆیان‌له‌به‌رامبه‌ر‌پارت����ی‌دیموکرات����ی‌کوردس����تان‌بخه‌نەڕو‌له‌کۆبونه‌وه‌ی‌پێنج‌قۆڵی‌داهاتودا‌که‌‌بڕیاره‌‌رۆژی‌پێنجش����ه‌ممه‌‌به‌ڕێوه‌بچێت،‌"ئێمه‌‌ئه‌و‌پاکێجانه‌ی‌ئاماده‌ی‌ده‌که‌ین‌ده‌بێته‌‌پاکێجی‌هه‌رچوار‌الیه‌نه‌ک����ه‌و‌ده‌بێته‌‌داواکاریی‌ئێمه‌‌له‌دانیشتنه‌کاندا،‌ئه‌وه‌‌داواکاریی‌ئێمه‌یه‌‌که‌‌

ناتوانرێت‌له‌وه‌‌زیاتر‌که‌م‌بکرێته‌وه"‌.به‌ه����ار‌عه‌بدولره‌حمان‌ره‌تی‌ده‌کاته‌وه‌‌که‌‌

رازی‌بون����ی‌ئه‌وان‌به‌هه‌ڵبژاردنی‌س����ه‌رۆکی‌هه‌رێم‌له‌گه‌له‌وه‌‌سازشکردن‌بێت‌له‌سیستمی‌په‌رله‌مانی،‌"ش����ێوازی‌هه‌ڵبژاردنی‌سه‌رۆک‌میکانیزمه‌،‌ده‌کرێت‌سیستم‌په‌رله‌مانی‌بێت‌و‌س����ه‌رۆکیش‌له‌الیه‌ن‌خه‌ڵکه‌وه‌‌راس����ته‌وخۆ‌هه‌ڵببژێردرێ����ت،‌داواکاری����ی‌ئێمه‌‌ئه‌وه‌‌بوه‌‌س����ه‌رۆک‌بێته‌وه‌‌ناو‌په‌رله‌مان‌و‌سیس����ته‌م‌

ببێته‌‌په‌رله‌مانی‌ته‌واو".هه‌روه‌ه����ا‌ده‌ڵێت‌"س����ازان‌وای����ه‌،‌ئه‌گه‌ر‌ب����ه‌وه‌‌رازی‌ببین،‌به‌دڵنیایی����ه‌وه‌‌داواکاری‌دیکه‌مان‌ده‌بێت‌له‌به‌رامبه‌ری.‌به‌اڵم‌له‌هه‌ردو‌پاکێجه‌ک����ه‌دا‌زامن����ی‌ئه‌وه‌مان‌ک����ردوه‌‌که‌‌

سیستم‌سه‌رۆکایه‌تیی‌ره‌ها‌نه‌بێت".له‌وه‌اڵمی‌ئه‌و‌پرسیاره‌ی‌ئه‌گه‌ر‌پارتی‌به‌و‌دو‌پاکێجه‌‌رازی‌نه‌بێت،‌ئایا‌چوار‌الیه‌نه‌که‌‌چ‌بژارده‌یه‌کی‌دیکه‌یان‌ده‌بێت،‌ئه‌ندامه‌که‌ی‌وه‌فدی‌دانوستانی‌گۆڕان‌ده‌ڵێت‌"له‌کاتێکدا‌ئه‌گ����ه‌ر‌پارتی‌رازی‌نه‌بێت‌ب����ه‌و‌پاکێجانه‌،‌

سازان‌به‌ئاقاری‌خراپدا‌ده‌ڕوات".هه‌ڵبژاردن����ی‌ ئه‌گ����ه‌ری‌ له‌ب����اره‌ی‌پێشوه‌ختیش����ه‌وه‌‌ده‌ڵێت‌"ئێم����ه‌‌هیچ‌کات‌به‌اڵم‌ ناترسین،‌ پێش����وه‌خت‌ له‌هه‌ڵبژاردنی‌ئێم����ه‌‌له‌گ����ه‌ڵ‌واقیع����دا‌مامه‌ڵ����ه‌‌ده‌که‌ین،‌هه‌ڵبژاردنی‌پێش����وه‌خت‌له‌ئێستادا‌مومکین‌نییه‌،‌کۆمس����یۆن‌ده‌ڵێ����ت‌ماوه‌یه‌کی‌زۆرم‌ده‌وێت.‌هه‌روها‌ئێمه‌‌له‌ئێس����تادا‌په‌رله‌مان‌و‌کێش����ه‌یه‌کیان‌ هیچ‌ هه‌ی����ه‌و‌ حکومه‌تم����ان‌نییه‌،‌بۆچی‌له‌به‌ر‌خاتری‌کێش����ه‌ی‌یه‌کێک‌

له‌دامه‌زراوه‌کان،‌ئه‌وانه‌‌تێک‌بده‌ینه‌وه"‌.هه‌روه‌ها‌ئاماژه‌‌به‌وه‌ش‌ده‌کات‌"هه‌ڵبژاردنی‌پێشوه‌خته‌‌له‌کۆتایی‌هه‌مو‌شتێکدایه‌‌کاتێک‌س����ازان‌ناگات����ه‌‌ئه‌نجام‌و‌ئ����ه‌وا‌هه‌ڵبژاردن‌ئه‌گه‌رێکه‌‌له‌ئه‌گه‌ره‌کان،‌هه‌ر‌چوار‌الیه‌نه‌که‌‌پێکه‌وه‌‌بڕیاری‌له‌س����ه‌ر‌ده‌ده‌ین.‌الی‌ئێمه‌‌هه‌ڵبژاردنی‌پێشوه‌خت‌بژارده‌یه‌کی‌ره‌تکراوه‌‌

نییه‌،‌به‌اڵم‌پێمان‌واقعیی‌نییه‌".‌

هەنوکە)495(‌سێشه‌ممه‌‌42015/9/15

‌‌‌ئا:‌ئیحسان‌مه‌ال‌فوئاد

ماوه‌ی‌چه‌ند‌ساڵێكه‌‌به‌تایبه‌ت‌له‌م‌چه‌ند‌مانگه‌ی‌‌پێشودا‌چه‌ندین‌به‌رپرس‌

خۆیان‌كوشتوه‌‌یان‌ده‌كوژرێن،‌پزیشكێكی‌ده‌رونیش‌ده‌ڵێت‌"ئه‌و‌روداوانه‌‌زیاتر‌سیاسین‌وه‌ك‌له‌وه‌ی‌ده‌رونی‌بن،‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌وانیش‌

مرۆڤن‌و‌مرۆڤیش‌قابیلی‌هه‌مو‌شتێكه‌".

راب���ردودا‌ مانگ���ی‌ دو‌ له‌م���اوه‌ی‌‌ئه‌ندامێك���ی‌مه‌كته‌بی‌سیاس���ی‌پارتی‌كوژراو‌به‌رپرس���ێكی‌بااڵی‌‌خانه‌نش���ین‌خۆی‌كوش���ت‌و‌به‌رپرسێكی‌ئاسایشیش‌به‌رکه‌وتو‌ فیش���ه‌كێكی‌ ڕابردو‌ هه‌فته‌ی‌به‌س���ه‌ختی‌بریندارب���و‌،‌ئه‌مه‌ش‌به‌پێی‌ده‌زگا‌ پۆلی���س‌و‌ به‌رپرس���انی‌ لێدوانی‌

ئه‌منییه‌كان.له‌ئێس���تادا‌لیژن���ه‌ی‌‌ماف���ی‌م���رۆڤ‌نوس���راوێكی‌ كوردس���تان‌ له‌په‌رله‌مانی‌س���ه‌رۆكایه‌تی‌ ب���ۆ‌ به‌رزكردوه‌ت���ه‌وه‌‌له‌وه‌زیران���ی‌ داوا‌ ب���ه‌وه‌ی‌ په‌رله‌م���ان‌په‌یوه‌ندی���دارو‌حكوم���ه‌ت‌ب���كات‌ك���ه‌‌خۆكوش���تن‌و‌ له‌كوژران‌و‌ لێكۆڵین���ه‌وه‌‌فیشه‌ك‌به‌خۆنانی‌)فه‌ره‌یدون‌جوانڕۆیی‌ئه‌ندام���ی‌مه‌كته‌ب���ی‌سیاس���ی‌پارتی‌و‌

غ���ازی‌ئه‌تروش���ی‌دادوه‌ری‌س���ه‌ربازی‌غازی‌ سه‌یوان‌ عه‌قید‌ خانه‌نش���ینكراوو‌

به‌ڕێوه‌به‌ری‌ئاسایشی‌كه‌الر(.عه‌بدولخالق‌ ته‌ها‌ فه‌یرۆز‌ له‌وباره‌یه‌وه‌‌جێگری‌س���ه‌رۆكی‌لیژنه‌ی‌‌مافی‌مرۆڤ‌له‌په‌رله‌مانی‌كوردستان‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێن���ه‌‌وتی‌"ئێم���ه‌‌وه‌ك‌لیژنه‌ی‌‌مافی‌مرۆڤ‌كۆبونه‌وه‌یه‌كمان‌ئه‌نجامدا،‌یه‌كێك‌كۆبونه‌وه‌كه‌،‌ ئه‌جێن���دای‌ له‌بابه‌ته‌كانی‌خۆكوش���تن‌و‌كوش���تنی‌به‌رپرسان‌بو،‌ئاڕاس���ته‌ی‌‌ نوس���راوێكمان‌ به‌وهۆیه‌وه‌‌

سه‌رۆكایه‌تی‌په‌رله‌مان‌كرد".ده‌مانه‌وێت‌ نوس���راوه‌دا‌ "له‌و‌ وتیشی‌له‌رێگای‌سه‌رۆكایه‌تی‌په‌رله‌مان‌ده‌زگاو‌وه‌ك���و‌ په‌یوه‌ندیداره‌كان���ی‌ وه‌زاره‌ت���ه‌‌ئاسایش‌و‌وه‌زاره‌تی‌ناوخۆ‌كه‌‌لێكۆڵینه‌وه‌‌

ئه‌نجامه‌كه‌ی‌ بك���ه‌ن‌و‌ روداوان���ه‌‌ ل���ه‌و‌بنێرنه‌وه‌‌بۆ‌لیژنه‌كه‌مان،‌بۆیه‌‌هه‌تاوه‌كو‌ئه‌نجامی‌ئه‌و‌لێكۆڵینه‌وه‌یه‌‌نه‌یه‌ته‌وه‌‌بۆ‌

ئێمه‌،‌ناتوانین‌هیچ‌بڵێین".له‌باره‌ی‌‌ئه‌وه‌ی‌ئایا‌گومانێك‌هه‌یه‌‌وا‌داوای‌‌لێكۆڵینه‌وه‌‌له‌و‌روداوانه‌‌ده‌كه‌ن،‌ئه‌ندامه‌كه‌ی‌‌لیژن���ه‌ی‌‌مافی‌مرۆڤ‌وتی‌"مه‌سه‌له‌كه‌‌گومان‌نییه‌‌و‌ناڵێین‌گومان‌هه‌ی���ه‌،‌ب���ه‌اڵم‌هه‌ركاتێ���ك‌ئه‌نجام���ی‌لێكۆڵینه‌وه‌كان‌بدرێت‌به‌ئێمه‌،‌ئه‌وا‌كارو‌

به‌دواداچونی‌له‌سه‌ر‌ده‌كه‌ین".هاوكات‌له‌باره‌ی‌‌گیانله‌ده‌ستدانی‌غازی‌ئه‌تروش���ی‌دادوه‌ری‌س���ه‌ربازی‌هه‌رێم،‌عه‌مید‌عه‌بدولخالق‌ته‌ڵعه‌ت‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌پۆلیس���ی‌هه‌ولێر‌له‌لێدوانێكدا‌بۆ‌ئاوێنه‌‌وتی‌"ئه‌و‌هاواڵتیی���ه‌‌نه‌كوژراوه‌،‌به‌ڵكو‌

به‌فیش���ه‌كی‌ له‌به‌رده‌م‌ماڵه‌كه‌ی‌خۆیدا‌ده‌مانچه‌‌خۆی‌كوشتوه‌و‌كۆتایی‌به‌ژیانی‌

خۆی‌هێناوه‌".هه‌ولێ���ر‌ پۆلیس���ی‌ به‌ڕێوه‌ب���ه‌ری‌س���ه‌ربازی‌ به‌رپرس���ی‌ ره‌تیك���رده‌وه‌‌خانه‌نش���ین‌بێ���ت‌و‌وتی‌"ئه‌و‌كه‌س���ه‌‌پله‌یه‌كی‌ نه‌هیچ‌ نه‌لیوای���ه‌،‌ نه‌دادوه‌ره‌،‌هه‌ی���ه‌،‌به‌ڵكو‌كابرایه‌كه‌‌س���ێ‌س���اڵه‌‌خانه‌نشین‌بوه‌و‌توشی‌نه‌خۆشی‌ده‌رونی‌بوه‌و‌فیشه‌كێكی‌ناوه‌‌به‌سه‌ری‌خۆیه‌وه‌و‌ته‌رمه‌كه‌ی‌براوه‌ته‌‌دادوه‌ری‌پزیش���كی‌و‌له‌كاتی‌ كوش���توه‌و‌ ده‌ركه‌وت���وه‌‌خۆی‌كه‌وتنیش���ی‌ده‌مانچه‌كه‌‌له‌ناو‌ده‌ستیدا‌

بوه‌".له‌ماوه‌ی‌‌رابردودا‌فه‌ره‌یدون‌جوانڕۆیی‌ئه‌ندامی‌مه‌كته‌بی‌سیاسی‌پارتی‌كوژراو‌

پۆلیس���ی‌هه‌ولێر‌ل���ه‌دو‌رونكردنه‌وه‌یدا‌جارێ���ك‌وتی���ان‌روداوی‌هاتوچۆ‌بوه‌و‌جارێك‌وتی���ان‌دوژمنداری‌بوه‌و‌به‌هه‌ڵه‌‌ئه‌ویان‌كوشتوه‌و‌وایانزانیوه‌‌دوژمنه‌كه‌ی‌‌خۆیانه‌،‌هه‌روه‌ها‌فه‌ریق‌غازی‌ئه‌تروشی‌دادوه‌ری‌سه‌ربازی‌هه‌رێم‌كه‌‌ماوه‌ی‌سێ‌ساڵه‌‌خانه‌نش���ین‌بوه‌‌به‌وته‌ی‌پۆلیس‌ناوه‌‌به‌س���ه‌ری‌خۆیه‌وه‌و‌ فیش���ه‌كێكی‌خۆی‌كوش���توه‌،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌وه‌ی‌هه‌ر‌ئاسایش���ی‌ به‌ڕێوه‌به‌ری‌ له‌م‌هه‌فته‌یه‌دا‌كه‌الر‌فیش���ه‌كێك‌به‌ر‌س���ه‌ری‌كه‌وتوه‌و‌هێشتا‌رون‌نییه‌‌پێوه‌ی‌نراوه‌‌یان‌خۆی‌

ئه‌نجامیداوه‌.س���ه‌باره‌ت‌به‌برینداربونی‌به‌ڕێوه‌به‌ری‌ئاسایش���ی‌كه‌الری���ش،‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی‌ئاسایش���ی‌گه‌رمی���ان‌دوای‌‌روداوه‌ك���ه‌‌رایگه‌یاند‌ باڵوكرده‌وه‌و‌ رونكردنه‌وه‌یه‌كی‌"سه‌باره‌ت‌به‌برینداربونی‌عه‌قید‌سه‌یوان‌غازی‌لێپرسراوی‌یاریده‌ده‌رێتی‌ئاسایشی‌كه‌الر،‌هه‌مو‌الیه‌ك‌دڵنیاده‌كه‌ینه‌وه‌‌كه‌‌ئه‌و‌روداوه‌‌به‌هیچ‌جۆرێك‌تیرۆریس���تی‌

نه‌بوه‌".رونكردنه‌وه‌ی���ه‌دا‌هاتوه‌‌ ل���ه‌و‌ ه���ه‌ر‌"روداوه‌ك���ه‌‌له‌كاتێكدا‌بوه‌‌ك���ه‌‌ناوبراو‌ب���وه‌‌و‌ له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تییه‌ك���ه‌ی‌ده‌مانچه‌ك���ه‌ی‌خۆی‌به‌ده‌س���ته‌وه‌‌بوه‌،‌

نازانرێت‌گول�له‌‌له‌ده‌س���تی‌ده‌رچوه‌‌یان‌به‌ئه‌نقه‌س���ت‌خۆی‌له‌خۆیداوه‌،‌بۆ‌ئه‌و‌مه‌به‌س���ته‌‌لیژنه‌یه‌ك���ی‌لێكۆڵینه‌وه‌‌بۆ‌زانینی‌چۆنێت���ی‌روداوه‌كه‌‌پێكهێنراوه‌،‌ئه‌نجام���ی‌لیژنه‌ك���ه‌ش‌بۆ‌رای‌گش���تی‌

باڵوده‌كه‌ینه‌وه‌".س���ه‌ره‌ڕای‌ئه‌و‌روادان���ه‌ی‌‌ئه‌م‌چه‌ند‌مانگه‌ی‌رابردو،‌س���اڵی‌پار‌حاكم‌فوئاد‌له‌سلێمانی‌به‌فیشه‌كێك‌كۆتایی‌به‌ژیانی‌خ���ۆی‌هێن���ا،‌ئه‌مه‌‌جگه‌‌له‌كوش���تنی‌گومان���اوی‌‌وه‌ك���و‌زان���ا‌حه‌مه‌‌س���اڵح‌قایمقامی‌س���لێمانی‌و‌چه‌ندین‌به‌رپرسی‌تر‌له‌س���ااڵنی‌رابردودا‌كه‌‌زیاتر‌له‌تۆڕه‌‌كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان‌به‌سیناریۆو‌گوماناویی‌باس‌ده‌كرا،‌هه‌روه‌ها‌جه‌رجیش‌فه‌تحوڵاڵ‌پارتی‌ ئه‌ندام���ی‌مه‌كته‌ب���ی‌سیاس���ی‌كه‌‌ل���ه‌2000ه‌كان‌له‌ئه‌وروپ���ا‌گه‌ڕایه‌وه‌و‌

له‌كوردستان‌كوژرا.خوێندنه‌وه‌ی‌ ده‌رونیش‌ پزیش���كێكی‌ده‌رونییان���ه‌‌بۆ‌ئ���ه‌و‌روداوانه‌‌ده‌كات،‌له‌وباره‌یه‌وه‌‌د.‌جه‌مال‌عومه‌ر‌پزیشكی‌ده‌رونی‌باس‌له‌وه‌دات‌كه‌‌ئه‌و‌روداوانه‌ی‌لێ���ره‌‌روده‌ده‌ن‌زیاتر‌سیاس���ییه‌‌وه‌ك‌له‌وه‌ی‌ده‌رونی‌بن،‌هه‌رچه‌نده‌‌ئه‌وانیش‌مرۆڤن‌و‌هه‌مو‌مرۆڤێكی���ش‌قابیلی‌زۆر‌

شته‌".

به‌رپرسه‌كان‌خۆیان‌ده‌كوژن‌یان‌ده‌كوژرێن؟پزیشكێكی‌ده‌رونی:‌خۆكوشتنی‌به‌رپرسه‌كان‌زیاتر‌سیاسییه‌‌نه‌ك‌ده‌رونیی

لیژنه‌ی‌مافی‌مرۆڤ:‌ناڵێین‌گومان‌هه‌یه‌،‌به‌اڵم‌هه‌ركاتێك‌ئه‌نجامی‌لێكۆڵینه‌وه‌كان‌بدرێت‌به‌ئێمه‌،‌ئه‌وا‌كارو‌

به‌دواداچونی‌له‌سه‌ر‌ده‌كه‌ین

گۆڕان:‌ئه‌گه‌ر‌پارتی‌به‌دو‌پاکێجه‌که‌‌رازی‌نه‌بێت‌

سازان‌به‌ئاقارێکی‌خراپدا‌ده‌ڕوات

‌‌‌ئا:‌شۆڕش‌محەمەد‌

پرسی‌هەڵبژاردنی‌پێشوەخت‌‌خه‌ریکه‌‌ده‌بێته‌‌ئه‌مری‌واقع‌و‌الیه‌نه‌کان‌

وه‌ک‌دواین‌رێگاچاره‌‌باسی‌ده‌که‌ن،‌كۆمسیۆنی‌هەڵبژاردنەكانی‌هەرێمیش‌رایده‌گه‌یه‌نێت‌که‌‌ئه‌وان‌ئاماده‌ن‌بۆ‌

ئه‌نجامدانی‌هه‌ڵبژاردن‌یاخود‌راپرسی،‌به‌اڵم‌پێوستیان‌به‌نزیکه‌ی‌‌9مانگ‌

ئاماده‌کاریی‌هه‌یه‌.

کۆبون���ه‌وه‌ی‌پێنج‌قۆڵی‌الیه‌نه‌کان‌تا‌ئێستا‌هیچ‌ئه‌نجامێکی‌لێ‌سه‌وز‌نه‌بوه‌،‌الیه‌ن���ه‌‌سیاس���ییه‌کانیش‌په‌نابردن‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌پێش���وه‌خت‌وه‌ک‌رێگاچاره‌‌ده‌بینن‌له‌کاتی‌نه‌گه‌یشتن‌به‌رێکه‌وتندا.س���ه‌رۆکایه‌تی‌ راب���ردوش‌ هه‌فت���ه‌ی‌بانگهێش���تی‌ کوردس���تان‌ په‌رله‌مان���ی‌کۆمس���یۆنی‌ک���رد‌ب���ۆ‌تاوتوێکردن���ی‌

ئه‌گه‌ره‌کانی‌هه‌ڵبژاردنی‌پێشوه‌خت.له‌ب���اره‌ی‌کۆبونه‌وه‌ک���ه‌ی‌هه‌فت���ه‌ی‌رابردوی‌به‌ر‌پرس���انی‌کۆمسیۆن‌له‌گه‌ڵ‌وته‌بێ���ژی‌‌ په‌رله‌م���ان،‌ س���ه‌رۆکایه‌تی‌س���ه‌ربه‌خۆی‌ ب���ااڵی‌ کۆمس���یۆنی‌هه‌ڵبژاردنه‌کان���ی‌هه‌رێم،‌ش���یروان‌زرار‌به‌ئاوێنه‌ی‌راگه‌یاند‌"ئێمه‌‌‌بەڕاش���كاوی‌پێم���ان‌راگەیاندن‌پێویس���تمان‌بەوەیە‌كاتێك���ی‌گونجاومان‌لەبەردەس���تدابێ‌،‌چونكە‌لەئێستادا‌سەرقاڵی‌دامەزراندنی‌ئۆفیسەكانین‌ دروستكردنی‌ كارمەندان‌و‌بۆیە‌هەر‌كاتێك‌ئەو‌پرۆسەیە‌تەواو‌بو‌ئێمە‌واپێش���بینیمان‌كرد‌نزیكەی‌سێ‌‌مانگی‌پێویس���تە‌تاوەك���و‌دامەزراندنی‌كارمەندان‌و‌راهێنانی���ان‌بۆ‌ئامادەكاری‌

هەر‌پرۆسەیەك‌".هه‌روه‌ه���ا‌وت���ی‌"پێم���ان‌راگەیاندن‌ئێمە‌بەپێی‌پەی���ڕەوی‌ناوخۆی‌خۆمان‌پێویس���تمان‌بەش���ەش‌مانگ���ە‌بۆ‌هەر‌هەڵب���ژاردن‌و‌راپرس���یەك‌ك���ە‌ئەنجام‌بدرێ���ت‌دەبێ���ت‌كۆمس���یۆن‌بەفەرمی‌ئاگاداربكرێت���ەوە‌بۆ‌ئەوەی‌ئامادەكاری‌تەواو‌بكەی���ن‌و‌كۆمەڵێ���ك‌ئامێر‌هەیە‌دابین���ی‌بكەی���ن‌و‌هەم���و‌كەلوپەلێكی‌لۆجیس���تی‌دابین‌بكەین‌بۆ‌ئەنجامدانی‌

ئەو‌پرۆسەیە".‌هه‌روه‌ه���ا‌ئاش���کرای‌ک���رد‌ک���ه‌‌بۆ‌ئه‌نجامدان���ی‌راپرس���ی‌نزیكەی‌‌7بۆ‌‌8مانگیان‌دەوێ���ت‌،‌"ئەگەر‌هەڵبژاردنیش‌بێ���ت‌ئ���ەوا‌نزیكەی‌‌8ب���ۆ‌‌9مانگمان‌پێویستە‌چونكە‌راپرسی‌كات‌و‌تێچو‌‌و‌لەهەڵبژاردنی‌ وردەكاری‌كەمتری‌دەوێ‌‌

گشتی".‌شیروان‌زرار‌ئاماژه‌ی‌بۆ‌ئه‌وه‌ش‌کرد‌

که‌‌ئه‌وان‌هەوڵدەدەن‌زۆرترین‌هەڵبژاردن‌لەی���ەك‌كاتدا‌بكرێت‌"بۆ‌ئەوەی‌تێچوی‌كەمت���ر‌بوێ���ت‌و‌لەیەككات���دا‌دەنگدەر‌بتوانێ‌‌دو‌دەنگ‌بدات‌بۆ‌ئەوەی‌نەبێتە‌

دو‌پڕۆسەی‌جیاواز".وتیشی‌"هەرچەندە‌من‌بەدوری‌دەزانم‌هەموی‌پێك���ەوە‌بكرێت‌ب���ەاڵم‌ئەگەر‌بڕیارب���و‌هەمو‌پرۆس���ەكە‌بكرێت‌بەڵێ‌‌ئامادەین‌ب���ۆ‌ئ���ەو‌كارە‌بەتایبەت‌كە‌ئەزمونی‌پێش���ومان‌هەیە‌لەساڵی‌‌2005كە‌لەیەككاتدا‌هەڵبژاردن‌بۆ‌پەرلەمان‌و‌

سەرۆكی‌هەرێمیش‌كرا".‌بودج���ه‌،‌ دابینکردن���ی‌ له‌ب���اره‌ی‌وته‌بێژه‌ک���ه‌ی‌کۆمس���یۆن‌رایگه‌یاند‌که‌‌ئه‌وان‌له‌ئێستادا‌بودجەیه‌کی‌ئاساییان‌بۆ‌دامەزراندنی‌ بودجەی‌ "وەك‌ دابینكراوە‌کارمه‌ندانی‌كۆمس���یۆن،‌بەاڵم‌ئێمە‌بۆ‌بودجەی‌پێویس���ت‌ب���ۆ‌هەڵبژاردنەكان‌ئاگادارنەكراوینەتەوە‌ بەفەرمی‌ تائێستا‌ك���ە‌چەند‌پارەم���ان‌ب���ۆ‌بەرێوەچونی‌دەوێ���ت،‌ هەڵبژاردن���ەكان‌ پرۆس���ەی‌پەیوەندیدارەكان‌ الیەنە‌ لەگەڵ‌ ئەوكاتە‌پێش���نیار‌ بودجەی���ەك‌ دادەنیش���ین‌و‌دەكەی���ن‌ب���ۆ‌بەڕێوەچونی‌پڕۆس���ەی‌

هەڵبژاردنەكان".له‌باره‌ی‌ئه‌وه‌ی‌ئه‌وان‌بۆ‌ئه‌نجامدانی‌هه‌ڵبژاردن‌چه‌ند‌بودجه‌یان‌پێویسته‌،‌وتی‌"ئێمە‌تائێستا‌بودجەیەكی‌خەمڵێنراومان‌ب���ۆ‌ئەنجامدانی‌هەڵبژاردن���ەكان‌نییە،‌چونكە‌ئەم���ە‌یەكەمینج���ار‌و‌یەكەمین‌

ئەزمونە‌كە‌هەڵبژاردن‌دەكەین،‌پاشان‌داوای‌ئەوەشمان‌لێنەكراوە‌كە‌بودجەی‌خەمڵێنراو‌بدەین،‌بەاڵم‌ئەوەی‌لەعێراقدا‌هەی���ە‌ئەوەیە‌كە‌بۆ‌ه���ەر‌دەنگدەرێك‌‌13ب���ۆ‌‌21دۆالر‌تەرخانك���راوە‌و‌ئێمە‌ئومێدەواری���ن‌لەو‌ب���ڕە‌پارەیە‌كەمتری‌لەتواناماندابێ���ت‌ ئ���ەوەی‌ تێبچێ���ت‌و‌

بەكەمترین‌بودجە‌دەیكەین".‌‌پاککردن���ه‌وه‌ی‌ له‌ب���اره‌ی‌ هه‌رچ���ی‌لیس���تی‌ناوی‌ده‌نگده‌رانه‌‌که‌‌له‌زۆربه‌ی‌هه‌ڵبژاردنه‌کاندا‌ناڕه‌زایی‌به‌دوای‌خۆیدا‌کۆمس���یۆنی‌ وته‌بێژه‌که‌ی‌ ده‌هێنێ���ت،‌بااڵی‌هه‌ڵبژاردنه‌کانی‌کوردس���تان‌وتی‌لەگەڵ‌كۆمس���یۆنی‌ وابڕی���ارە‌ "ئێم���ە‌كۆبونەوەیەك‌ نزیكان���ە‌ ب���ەم‌ عێ���راق‌بكەی���ن‌و‌لێكتێگەیش���تنێك‌واژوبكەین‌و‌بریتیە‌ ئێمە‌ لەداواكارییەكان���ی‌ یەكێك‌دەنگدەرانی‌ تۆماری‌ لەبەدەس���تهێنانی‌عێراق‌و‌ئ���ەو‌كاتە‌ئێم���ە‌لەرێگەی‌دو‌لیژنەوە‌هەڵدەستین‌بەپاكتاوی‌تۆماری‌دەنگ���دەران‌و‌البردن���ی‌كەموكوڕیەكان‌و‌دوات���ر‌چاكس���ازییەكان‌دەنێرینەوە‌بۆ‌الی‌كۆمس���یۆنی‌عێ���راق‌ب���ۆ‌ئ���ەوەی‌ئەوانی���ش‌كار‌ب���ەوەی‌ئێم���ە‌بكەن.‌چونكە‌زۆربەی‌الیەنەكان‌متمانەیان‌بە‌تۆماری‌دەنگدەران‌نییە.‌بەالی‌ئێمەوە‌گرنگە‌هەوڵی‌پاكی‌پڕۆس���ەكە‌بدەین‌و‌

دادپەروەری‌پەیڕوبكەین".‌هه‌رچ���ی‌له‌ب���اره‌ی‌به‌ش���داریکردنی‌کوردانی‌ده‌ره‌وه‌ی‌واڵته‌‌بۆ‌هه‌ڵبژاردنی‌

پێشوه‌خت،‌شیروان‌زرار‌به‌دوری‌ده‌زانێت‌ئه‌وان‌بتوانن‌ئۆفیس‌و‌بنكە‌لەدەرەوەی‌هەرێم‌بكەن���ه‌وه‌‌"چونك���ە‌كولفەیەكی‌زۆری‌پێویس���تە‌و‌كوردس���تانیش‌خۆی‌داراییدای���ە‌و‌ گ���ەورەی‌ لەقەیرانێك���ی‌لەئەگ���ەری‌هەڵبژاردن���ی‌پێش���وەخت‌تەنه���ا‌بۆ‌دەنگ���دەری‌ناوخۆی‌هەرێمی‌

كوردستان‌دەبێت".

کۆمسیۆنی‌هه‌ڵبژاردن:‌‌9مانگ‌ئاماده‌کارییمان‌پێویسته‌‌بۆ‌هه‌ڵبژاردن

ئاماده‌ین‌بۆ‌ئه‌نجامدانی‌هه‌ردو‌

هه‌ڵبژاردنی‌په‌رله‌مان‌و‌

سه‌رۆکایه‌تی‌پێکه‌وه‌

پڕۆسه‌ی‌ده‌نگدان‌له‌هه‌رێمی‌کوردستان

له‌هه‌ردو‌پاکێجه‌که‌دا‌

زامنی‌ئه‌وه‌مان‌کردوه‌‌که‌‌سیستم‌

سه‌رۆکایه‌تیی‌ره‌ها‌نه‌بێت

5(495( سێشه ممه 2015/9/15 هەنوکە

ئاوێنه راپۆرتی چاودێری دارایی له سه ر به ڕێوه به رایه تی شاره وانی رۆژهه اڵت باڵوده کاته وه چه‌ندین‌زه‌وی‌به‌نایاسایی‌و‌دور‌له‌رێنماییه‌کان

دراونه‌ته‌‌بازرگان‌و‌که‌سایه‌تیی‌و‌حیزبه‌‌سیاسییه‌کان

ئا: رێنوار نه جم

به پێی راپۆرتێکی "نهێنی" دیوانی چاودێری دارایی- فه رمانگه ی وردبینی

پارێزگای سلێمانی که وێنه یه کی ده ست ئاوێنه که وتوه ، باس

له که موکوڕییه کانی "به ڕێوه به رایه تی شاره وانی رۆژهه اڵت" تایبه ت به کاره دارایی و کارگێڕی و یاساییه کانی ئه و

به ڕێوه به رایه تییه بۆ ساڵی 2013 ده کات و ئاوێنه ش پوخته یه کی لێ

باڵوده کاته وه .

به پێ���ی ئه و راپۆرت���ه 19 الپه ڕه ییه که له س���ه ره تای مانگی کانونی دوه می به ڕێوه به رایه تی ئاراس���ته ی ئه مساڵدا ش���اره وانی رۆژهه اڵت کراوه به ئیمزای سه رۆکی فه رمانگه ی چاودێریی دارایی له س���اڵی "ئه حمه د ئه مین ره ش���ید"، 2013 ل���ه و به ڕێوه به رایه تییه ملیارێک و 885 ملی���ۆن و 478 هه زارو 900 دینار خه رجکراوه . له و رێژه یه ش 87%ی بۆ موچه و ده رماڵه ی کارمه ندان و 13%یش ب���ۆ خه رجییه کانی ت���ری فه رمانگه که

خه رجکراوه .

به ڕێوه به ر پێچه وانه ی ده سه اڵته داراییه کان مامه ڵه ی کردوه

به پێچه وانه ی راپۆرته ک���ه ، به پێ���ی ئه و ده س���ه اڵته داراییه ی سه رۆکایه تی داویه ت���ی س���لێمانی ش���اره وانی به به ڕێوه ب���ه ری ش���اره وانی رۆژهه اڵت ب���ۆ کڕین���ی که لوپ���ه ل و مه وجوداتی جێگی���ر ک���ه ته نها بڕی پێن���ج ملیۆن دیناره ، به فه رمانێکی کارگێڕی، به بڕی ده ملی���ۆن و نۆس���ه دو په نج���او پێنج ه���ه زار دین���ار که ل وپه ل ک���ڕدراوه بۆ

به ڕێوه به رایه تییه که .ک���راوه ب���ه وه ئام���اژه هه روه ه���ا ک���ه هه رچه ن���ده به ڕێوه ب���ه ری ئ���ه و به پێی ده سه اڵته کان به ڕێوه به رایه تییه بۆ ه���ه ر حاڵه تێک ته نه���ا بۆی هه یه به بڕێک پاره ک���ه له 150 هه زار دینار زیات���ر نه بێت پاداش���تی فه رمانبه ران بکات، ب���ه اڵم به چه ند مس���ته نه دێکی خه رجی���ی، زیات���ر ل���ه و ده س���ه اڵته دارایی���ه ی پێی دراوه به بڕی جیاواز بۆ کردوه و خ���ه رج فه رمانبه ر ژماره یه ک لیس���تی ناوی ئه و فه رمانبه رانه و بڕی پاداشته که له راپۆرته که دا هه یه که 58 ناوه و به بڕی جیاوازی وه ک 250 هه زار دینارو 200 هه زارو 180 هه زار پاداشت

کراون.

داهاتی 17 رۆژ نه خراوه ته سه ر ژماره بانکییه کان

راپۆرته که ی دیک���ه ی له به ش���ێکی چاودێری دارایی ئاماژه به وه کراوه که به ڕێوه به رایه تی ش���اره وانی رۆژهه اڵت له س���اڵی دارایی 2013 ب���ڕی داهاتی بریت���ی بوه ل���ه 784 ملی���ۆن و 176 هه زارو 750 دین���ارو تێیدا ورده کاریی چۆنیه تی جۆری داهاته کان و بڕه کانیان

ڕونکراوه ته وه .به پێی فه رمانێکی وه زاره تی دارایی، دو ژماره حس���ابی بۆ داهات و بارمته له بانک���ی گۆی���ژه و له ب���ه رواری 17ی کانون���ی دوه م���ی 2013 کراونه ته وه و س���ه رجه م ئ���ه و داه���ات و بارمتانه ی ل���ه دوای ئ���ه و ب���ه رواره وه وه رگیراون خراونه ت���ه ئه و دو ژم���اره بانکییه وه ، "به اڵم داهات���ی وه گیراو له 1ی کانونی دوه م تا 17ی کانونی دوه م که پێشتر وه رگیراون نه خراونه ته س���ه ر ئه و دو حسابه که پێشتر ئاماژه یان پێکراوه ". به پێی راپۆرته که داهاتی ئه و 17 رۆژه بریتییه له 19 ملیۆن و 643 هه زارو 850

دینار.

شاره وانی رۆژهه اڵت پالنی سااڵنه ی نه بوه

به ش���ی له ب���اره ی هه رچ���ی دارایی چاودێ���ری موڵکایه تییه وه ی���ه تێبینیی هه یه له س���ه ر "نه بونی پالنی س���ااڵنه ی به ڕێوه به رایه تی ش���اره وانی رۆژه���ه اڵت بۆ ئه و مۆڵه تانه ی ده درێت بۆ دروس���تکردنی بین���ای )بازرگانی، پیشه س���ازی، نیشته جێ( یان مۆڵه تی

پرۆژه ته رفیهییه کان".هه روه ها باس له وه ده که ن که "دوای ته رخانکردنی زه وی شاره وانی بۆ دام و کۆمپانیاکان و حکوم���ه ت و ده زگاکانی هاواڵتیان، وه ک پێویست به دواداچون نه کراوه بۆ دڵنیابون له جێبه جێکردنی زه ویه که ی سه ره کییه ی مه به سته ئه و

بۆ ته رخانکراوه ".ئاماژه به وه ش ک���راوه که "زۆرجار به مۆڵه ت���ی پاڵپش���ت وه به رهێن���ه ر ده سته ی وه به رهێنان بێ گه ڕانه وه بۆ له شاره وانی دروستکردن بینا مۆڵه تی جاریش هه ندێ���ک ده س���تبه کاربون و زی���اده ڕه وی کراوه ت���ه س���ه ر موڵکی

شاره وانی".ئاماژه به وه له راپۆرته که دا هه روه ها دراوه ک���ه پوچه ڵکردن���ه وه ی بڕیاری ئه به تایبه تی ئه نجومه نی ش���اره وانی تایبه تن به ته رخانکردنی بڕیارانه ی که

ش���اره وانی له س���ه رۆکایه تی زه ویه وه سلێمانی بۆته دیارده یه کی ئاسایی.

3 دۆنم زه وی بۆ فه زاله ری تورکییراپۆرته که ی دیک���ه ی له به ش���ێکی چاودێ���ری دارایی���دا ب���اس له موڵکه س���نوری ته رخانکراوه کان���ی به ڕێوه به رایه تی ش���اره وانی رۆژهه اڵت ک���راوه و تێ���دا هات���وه ک���ه له س���ه ر فه زال���ه ر"ی "ده زگای داواکارییه ک���ی تورک���ی ب���ۆ پ���ه روه رده و فێرک���ردن زه ویه کی ته رخانکردنی به مه به س���تی گونجاو له ناوچه ی قڕگه بۆ دروستکردنی به ڕوبه ری موڵکێک���ی خوێندنگایه ک، 3 دۆن���م )9514 مه ت���ر دوج���ا(ی بۆ ته رخانکراوه به شێوه ی )تخصیص دون تملیک(، "ئه م���ه ش پێچه وانه ی بڕیاری س���ه رۆکایه تی ئه نجومه نی وه زیرانه که ئاماژه ی به وه داوه ته رخانکردنی زه وی به شێوه ی )تخصیص دون تملیک( ته نها

بۆ فه رمانگه ی حکومیی ده بێت".

5 هه زار مه تر بۆ پرۆژه ی هونه رمه ندێک

له به ش���ێکی دیک���ه ی راپۆرته ک���ه دا ئام���اژه ب���ه وه ک���راوه دو موڵک که روب���ه ره گش���تییه که ی )4732 مه تر ش���اره وانییه و موڵک���ی دوجای���ه (و به ڕه گ���ه ز "ته رفیهیی���ن" ب���ۆ پرۆژه ی پیانۆم���ۆڵ ته رخانکراوه ک���ه له الیه ن هونه رمه ندێک���ه وه به ن���اوی )ئ� - و( جێبه جێ ده کرێ���ت، له کاتێکدا هه ردو موڵکه که ب���ۆ پرۆژه ک���ه ته رخانکراوه به ب���ێ ئ���ه وه ی ئام���اژه به ش���ێوازی ته رخانکردنه ک���ه بدرێ���ت )مس���اطحة ، فرۆش���تن...هتد(، "ئه مه جگه له وه ی ماوه دیارینه کراوه بۆ ده س���تبه کاربون زه ویانه ئه و هه روه ه���ا له پرۆژه که دا". به فه رمانی سه رۆکی شاره وانی "هێمای دوباره جیانه کردنه وه ی له سه ر دانراوه و موڵکی شاره وانییه و بۆ خزمه تگوازاریی )ترفیهي( دانراوه ، له گه ڵ ئه وه شدا بۆ

ئه و پرۆژه یه ته رخانکراوه ".

"سه نته ری پزشیکیی فاروق" ته جاوزی کردوه

ه���ه ر به پێی ئه و راپۆرت���ه ی دیوانی مه به س���تی بۆ دارای���ی، چاودێڕی���ی فراوانکردنی "س���ه نته ری پزیش���یکیی فاروق" ته جاوزکراوه ته وه سه ر 8 پارچه زه وی که له نه خشه دا بۆ مه به ستی دیکه ته رخانک���راون، وه ک "خزمه تگوزاریی،

شه قامی گشتیی، باخچه ".دیوان���ی چاودێریی دارای���ی تێبینی له سه ر ئه و فراوانکردنه هه یه و ده نوسێت "هیچ س���ه ره تایه ک له دۆسیه ی زه وی پرۆژه ک���ه دا نییه ئاماژه بۆ ئه و ڕوبه ره بکات که بۆ ئه م پرۆژه یه ته رخانکراوه جگه له هامشێکی هونه ریی که ده ڵێت ڕوب���ه ری زه وی ته رخانک���راو ب���ۆ ئه و پرۆژه ی���ه بریتیی���ه ل���ه 37 دۆنم و 17

ئۆلک".هه روه ها چاودێری���ی دارایی به چه ند دۆس���یه ی که موکوڕییه کانی خاڵێ���ک ب���ۆ ته رخانک���راو زه وی تایبه ت���ی پرۆژه ی "س���ه نته ری پزیشکیی فاروق"

ڕونده کاته وه ، ئه وانیش بریتین له :- نه بونی بڕیاری ئه نجومه نی شاره وانی

بۆ ته رخانکردنی زه وییه که .لیژن���ه ی کۆنوس���ی نه بون���ی -

به دواداچون.- نه بونی مۆڵه تی دروستکردنی بینا.

- نه بونی مۆڵه تی وه به رهێنان.- نه بون���ی نوس���راوی فه رمی���ی ب���ۆ

دیاریکردنی روبه ری زه ویه که .- نه بونی چۆنێتی پێدانی زه ویه کان.

له راپۆرته ک���ه دا چاودێری دارایی داوا ده کات لیژنه یه ک���ی پس���پۆڕو تایبه ت له س���ه ر ئاس���تی وه زاره ت پێکبێت بۆ له س���ه ر به دواداچ���ون لێکۆڵین���ه وه و ئه و ته رخانکردن���ی زه وی و چۆنێت���ی زیاده ڕۆییانه ی که له الیه ن "س���ه نته ری پزیش���کیی ف���اروق" کراوه ت���ه س���ه ر

زه وییه کانی شاره وانی.

دۆنمێک بۆ کۆمه ڵی ئیسالمی ته رخانکراوه

له درێژه ی راپۆرته ک���ه دا ئاماژه کراوه به ته رخانکردن���ی موڵکێ���ک بۆ حیزبی کۆمه ڵی ئیسالمی کوردستان به ڕوبه ری دۆنمێک و 11 ئۆلک )7228 مه تر دوجا( ش���اره وانی ئه نجومه نی به بڕیارێک���ی

له ساڵی 2012.تێبینی دارای���ی دیوان���ی چاودێری له س���ه ر ئه و ته رخانکردن���ه هه یه که جگ���ه ل���ه وه ی لیژنه ی که ش���ف دوای

ته رخانکردنی زه ویه ک���ه به نزیکه ی دو مانگ که ش���فی ب���ۆ زه وییه که کردوه ، "خ���ۆی ده بێت به پێچه وان���ه وه بێت"، هه ر له ئه نجامی ئه و که ش���فه داو دوای ده رکه وتوه زه ویه ک���ه ته رخانکردن���ی که له سه ر به ش���ێکی ئه و زه ویه بینای به خێوکردن���ی په له وه ر دروس���تکراوه به زی���اده ڕه وی. ت���ا ئاماده کردنی ئه و راپۆرته ش ئه کێش���ه یه به هه ڵواسراوی

ماوه ته وه .هه روه ه���ا "به پێچه وان���ه ی بڕی���اری س���ه رۆکایه تی ئه نجومه نی وه زیران که ده ڵێت )تخصی���ص دون تملی���ک، ته نها بۆ فه رمانگ���ه ی حکومیی ده بێت( ئه و موڵکه به شێوه ی )تخصیص دون تملیک( ته رخانک���راوه بۆ کۆمه ڵی ئیس���المی

کوردستان.

که موکوڕیی له دۆسییه ی کارمه نده کانداله راپۆرته که داو له به ش���ی "کارگێڕی و دۆس���یه ی که س���ی"دا باس له چه ندین ئ���ه و کارمه ندان���ی دۆس���یه ی به ڕێوه به رایه تیی���ه کراوه که چاودێری دارایی سه رنج و تێبینی له سه ری هه یه .

سه ره تا ئاماژه به وه کراوه که میالکی ئه و به ڕێوه به رایه تییه "ته سدیق" نه کراوه له الیه ن وه زاره تی داراییه وه و چاودێری دارایی داوا ده کات که له ئاینده دا به بێ

"ته سدیقی میالک" کارنه کرێت.له دۆسیه ی کارمه ندانیشدا باس له وه به ناونیش���انی کراوه که فه رمانبه رێک کۆلێ���ژی ده رچ���وی به ڕێوه ب���ه ر، ئه ندازیاریی���ه بۆ س���اڵی 2000-1999، به فه رمانی وه زاره تی شاره وانی ماوه ی نێوانی سااڵنی 1982 بۆ 1991ی وه ک خزمه تی س���ه ربازی ب���ۆ هه ژمارکراوه ، راپۆرته ک���ه ی چاودێ���ری دارای���ی له و باره یه وه ئاماژه ب���ه وه ده کات که ئه و فه رمانب���ه ره له و به رواره دا خوێندکاری ئاماده ی���ی ب���وه و له گ���ه ڵ بڕیاره که دا

"تضارب" ده کات.هه روه ه���ا ب���اس له فه رمانبه رێک���ی دیکه ده کات ک���ه هه رچه نده ده رچوی س���ه ره تاییه ، ب���ه اڵم موچه ک���ه ی هی بڕوانام���ه ی ناوه ندیی���ه . ئه م���ه جگه له دۆس���یه ی چه ند فه رمانبه رێکی دیکه که رێژه ی خانه نش���ینی له موچه که یان نه بڕاوه و هه روه ه���ا که موڕیی دیکه که له دۆس���یه که یاندا نییه . ئه وه ی تێبینی ده کرێ���ت له ڕاپۆرته ک���ه دا له به ش���ێک له بڕیاره کاندا س���ه رۆکایه تی شاره وانی س���وربوه له س���ه ر کارک���ردن ب���ه ده ر

له ڕینماییه کان.

بۆ مه به ستی فراوانکردنی "سه نته ری

پزیشیکیی فاروق" ته جاوزکراوه ته وه

سه ر 8 پارچه زه وی که

له نه خشه دا بۆ مه به ستی دیکه

ته رخانکراون، وه ک "خزمه تگوزاریی شه قامی گشتیی

باخچه"

دو موڵکی شاره وانی بۆ

پرۆژه ی پیانۆمۆڵ ته رخانکراوه که له الیه ن

هونه رمه ندێک به ناوی )ئ�. و(

جێبه جێ ده کرێت، به بێ ئه وه ی

ئاماژه به شێوازی ته رخانکردنه که

بدرێت

شاری سلێمانی فۆتۆ: ناسیح عه لی

په‌رله‌مان(495( سێشه ممه 662015/9/15 parlaman.awene@gmail.com

په رله مان و رۆڵی سیاسی

فه رحان جه وهه ر

ه���ه ر له س���ه ره تای دامه زراندن���ی په رله مان له هه رێمی كوردس���تان تا به ئێس���تاش ده گات، نه یتوانیوه رۆڵی سیاس���ی ب���ۆ یه كالكردنه وه ی پرس���ه سیاس���یه كان بگێڕێت، س���ه ركردایه تی سیاسی كوردس���تان به هه مو الیه نه كان، ته نها رۆڵی یاساییان به په رله مان سپاردوه ، هۆكاری ئه م دۆخه ی په رله مان���ی ئێمه ده گه ڕێته وه بۆ هه بون و كارابونی ش���ه رعیه تی شۆڕش���گێڕی ، به ش���ێك سیاس���ی س���ه ركردایه تی راس���ته له ده سه اڵته كانی خۆی له شه رعیه تی شۆڕشگێری داوه ته شه رعیه تی یاس���ایی و ده ستوری ، به اڵم رۆڵه سیاسیه كه ی هێشتا الی خۆی گلداوه ته وه و نه ی���داوه به په رله م���ان، به ڵگه ش���مان ئه وه یه كه هێش���تا به شێكی زۆری ئه و س���ه ركردانه ی خاوه ن���ی ش���ه رعیه تی شۆڕش���گێرین، رۆڵێكی سیاس���ی له ده ره وه ی ئه و دامه زراوه یه ده بینن و خۆیان بڕیاره سیاس���یه گرنگه كان ده ده ن، تا ئه وكاته ی ئه و سه ركردانه له ده ره وه ی په رله مان رۆڵی سیاس���ی ده گێڕن و نایه نه ناو په رله مان، په رله مان به هیچ ش���ێوه یه ك ناتوانێت رۆڵێكی سیاس���ی بگێڕێ���ت. بۆیه په رله م���ان نه یتوانی چاره سه ری پرسی س���ه رۆكایه تی هه رێم بكات، چونكه پرس���ه كه وێ���ڕای ره هه ندی یاس���ایی ره هه ندی سیاسیش���ی هه یه ، بۆی���ه په رله مان به تایبه ت���ی س���ه رۆكایه تیه كه ی ح���ه ق بو ئه و راستییه ی بزانیبا یان ده یزانی و خۆی لێ نه بان نه كردبایه ، كه ئه وان ناتوانن به بێ گه ڕانه وه بۆ مه رجه عیه تی سیاس���ی خۆیان بڕیار له پرسێكی وه ها بده ن، چونكه له پش���ت هه رسێ ئه ندامی زۆر خه ڵكێك���ی په رله م���ان، س���ه رۆكایه تی به ده سه اڵتترو ده ستڕۆیشتوتر هه یه كه به بڕیاری ئه و هه رس���ێ كه س���ه وه ك س���ه رۆك و جێگرو س���كرتێری په رله مان دانراون، ن���ه ك به تواناو پێگه ی خۆیان، ئه گه ر به ده نگی خه ڵكیش بوایه ، زۆرێك له ئه ندامانی تری په رله مان له لیسته كانی خۆشیان زیاتر له وان ده نگی خه ڵكیان هێناوه . ئه گه ر به بڕیاری حزب نه بوایه ، هه رگیز ئه مانه ی ئێستا سه رۆكایه تی په رله مان ده كه ن، به هه رسێ الیه نه كه وه نه ده بونه ده س���ته ی س���ه رۆكایه تی

په رله مان.بۆی���ه له دۆخێكی سیاس���ی وه ك ئێمه دا كه سه ركرده ده ستڕۆیشتوه كانی ناو هه مو حزبه كان كه خاوه ن���ی خه باتی چه كدارین و له پاڵیش���یدا بونه ته خاوه نی شه رعیه تی شۆڕشگێڕی و نایه نه ناو په رله مان و ده ستبه رداری سیاسه تیش نابن، په رله مان ناتوانێت رۆڵه سیاسیه كه ی بگێڕێت، بۆی���ه هه مو ئه ندامانی په رله مان به ش���ێوه یه ك له ش���ێوه كان یه كه مجار نوێن���ه ری حزبه كانیان ئینجا به پله ی دو نوێنه ری خه ڵكن، بۆیه ده بینین له س���ه ره تادا په رله مان بۆ ماوه یه ك نمایشێكی سیاسی هه ر به ئیعازی حزبه كانی خۆیان ده كات و ده یه وێت خۆی وا نیش���ان بدات كه ده توانێت له پاڵ رۆڵی یاس���ایی رۆڵی سیاسیش بگێڕێت، به اڵم هه رزو فه ش���ه لی هێناو دیسان گه ڕاینه وه بۆ رۆڵی مه كته ب سیاس���یه كان بۆ چاره سه ری پرس���ه كه ، په رله مان به هه مو الیه نه كانه وه هیچ كاره كته رێكی ده ستڕۆیشتوی ناو كایه ی سیاسی تێدا نییه و ناتوان���ن به بێ گه ڕانه وه ی رۆژانه بۆ مه كته بی سیاس���ی حزبه كانی���ان هیچ بڕیارێك بده ن، ئه وه ی له هه موی كاره س���اتتره ئه وه یه كه سایه تی په رله مان و په رله مانتار بۆته جێگای ره خنه ی به ش���ێكی زۆری خه ڵك، له به رئه وه ی هێش���تا سیاس���یه كانی ده ره وه ی په رله م���ان، زۆر مه س���ئوالنه تر قس���ه ده ك���ه ن، هه ندێ���ك له په رله مانت���اران جگ���ه له جنێو تاكو ئێس���تا رۆڵێكیان ن���ه بۆ خه ڵك و نه بۆ حزبه كه ش���یان نه گێ���ڕاوه ، په رله مانتار هه یه به رله وه ی وه اڵمی له تۆڕه كۆمه اڵیه تیه كان بێته وه بۆ پرسیاره كه ی باڵوی ده كاته وه ، ل���ه بری كاركردن بۆ خه ڵك،

رۆڵی خۆ به پاڵه وان كردن ده بینێت. ئه وه ی دۆخه كه ی زیاتر ئاڵۆز كرد، په رله مان بو، چونكه خۆی له قه ره ی پرس���ێكی مه زنداو ك���ورد نه ب���و، چاره سه ركردنیش���ی توان���ای گوته ن���ی : به ردێك���ی مه زنی هه ڵگرتب���و بۆیه نه یتوان���ی بیهاوێژێت، بۆیه بۆ ئه وه ی په رله مان له رۆڵ���ی راس���ته قینه ی خۆی تێب���گات بۆ ئه م قۆناخه و س���ه ریش له خه ڵك نه شێوێنێت، رۆڵه یاساییه كه یه تی ، هه ركاتێكیش سه رۆك و مه كته ب سیاس���یه كان بونه ئه ندامی په رله مان، ئه وكاته ده توانیین بڵێین: به ڵی په رله مان چاره س���ه ری سیاسیشی ده كات، بۆیه له پێناوی ئه وه ی چیتر دۆخه كه له وه ئاڵۆزتر نه بێت، هه ر كه س���ێكمان

به قه د به ڕه ی خۆمان پێ درێژ بكه ین.

له‌په‌رله‌مانه‌وه‌

گۆشه‌یه‌کی‌تایبه‌ته‌‌په‌رله‌مانتاران‌ده‌ینوسن

ئا: شاهۆ ئه حمه د

ساڵێك زیاتر تێپه ڕده بێ�ت به سه ر پێكهێنانی حكومه تی بنكه فراوان به به شداری پێنج الیه نه

سه ره كیه كه ی هه رێم،به اڵم وه كو په رله مانتارانی گۆڕان و یه كێتی و كۆمه ڵ و یه كگرتو باسیده كه ن ئه و كابینه یه نه ك نه یتوانیوه چاكسازی بكات،

به ڵكو قه یران به دوای قه یران زیادبوه و هیچ جۆره چاره سه رێكیش نه كراوه ،په رله مانتارێكی

گۆڕان ئاماژه به وه ده كات كه وا ئه وان پشتگیری ئه و كه سه ده كه ن كه چاكسازی بكات،به اڵم

به فیعلی نه ك له شوێنێك بیكات و له شوێنێك بیده نگ بێت،په رله مانتارێكی پارتیش ده ڵێت"داوا

له سه رۆكی حكومه ت ده كه م چاكسازییه كانی له پارتیه وه ده ست پێبكات".

په رله مانت���ار له فراكس���یۆنی زه رد له په رله مان���ی كوردس���تان فه رحان جه وهه ر له باره ی چاكس���ازی به ئاوێن���ه ی كوردس���تان له هه رێم���ی حكوم���ه ت هه شته م، كابینه ی راگه یاندنی راگه یاند"له سه ره تای سه رۆكی حكومه ت كارنامه یه كی راگه یاند، كه هه مو الیه ن���ه كان به ش���داربون، یه كێك ل���ه و هه نگاوه كان ئه وه بو حكومه ت چاكسازی بكات، ئێستاش سه رۆكی حكومه ت چاكس���ازی ئه نجامده دات وه كو حكومه ت

نه ك وه كو الیه نێكی سیاسی ".جه وهه ر وتیش���ی "مه به س���تی ئه و چاكسازییه ش هیچ ب���ۆ لێدانی الیه نێكی سیاس���ی نیی���ه ، به قه د ئه وه ی خزمه تی خه ڵكی كوردستان بكرێت،هه روه ها ده بێت ئه و چاكس���ازییه هه مو الیه نه كان بگرێته وه و

هه موشیان پشتگیری بكه ن".پارت���ی جه خت په رله مانتاره ك���ه ی فراكس���ۆنی له وه ش���ده كاته وه كه ئه و چاكس���ازییانه ی سه رۆكی حكوم���ه ت په یوه ن���دی به هیچ الیه نێكی سیاس���ی و به چاكسازیه كانی عه بادیش���ه وه نییه و ده بوایه زوتر بكرایه ،به اڵم به هۆی بارودۆخی هه رێمی كوردستان و شه ڕی داعش���ه وه دواكه وتوه ، ناوبراو وتی "ئێمه داوا ده كه ین س���ه رۆكی حكومه ت چاكسازییه كانی خۆی ده س���تپێبكات به بێ جیاوازی ، داواش ده كه م یه كه م

جار له پارتیه وه ده ست پێبكات".بزوتن���ه وه ی گ���ۆڕان به چ���وار وه زیر به ش���داری كابینه ی هه شته می كردوه ،به اڵم په رله مانتارێكی ئه و بزوتنه وه یه ئاماژه به وه ده كات كه وا ئه و مه له فانه ی واڵتی پێ به ڕێوه ده چێ���ت هه موی الی پارتیه ،عادل عه زی���ز ئه ندامی فراكس���ۆنی گ���ۆڕان له په رله مانی كوردس���تان به ئاوێنه ی وت"هه ركه س���ێك چاكسازی بكات ئێمه پش���تگیری ده كه ین،به اڵم ده بێت به فعلی بێت نه وه كو بێت كۆمه ڵێك ملمالنێی سیاسی قوڵتر بكاته وه و موچ���ه ی فه رمانبه ران���ی یه كێتی و گۆڕان ببڕێت و هی پارت���ی نه بڕێت، له كاتێكدا پارتی چه ند

قاتی له هی الیه نه كانی تر زیاتره ".ناوبراو ئاماژه ی به وه شكرد كه له هه رێمی كوردستان ئه و كۆمه ڵه مه له فه ی كه كێشه یان تێدایه ، به نمونه مه له فی نه وت كه تاكه داهاتی هه رێمه له الی پارتیه ، واته ئه وان ده توانن ئه و مه له فه چاكبكه ن و چاكسازی تێ���دا بكه ن،گۆڕان وه زاره تی دارای���ی وه رگرتوه 10 ملیار دۆالر قه رزاره ، جگه ل���ه وه ش رۆژێك ده ینێرن بۆ هال���ك بانك ده ڵێن پاره نییه ، ده مێكیش ده ڵێن پاره ك���ه له بانكێكی ئه ڵمانیای���ه و ده مێكیش ده ڵێن

له كوردستانه .سه باره ت به وه ی كه ئه گه ر له حكومه تدا ده سه اڵتتان نییه بۆ ناكش���ێنه وه ، عادل عه زیز وتی "به سه رچاو ده كشێینه وه ،به اڵم جارێ باله گه ڵ ئه و وه زعه بڕۆین، بزانی���ن ده گه ین به كوێ ، كه زانیم���ان هه ر هیچمان پێناكرێت ئه وكاته بۆ خه ڵكی رونده كه ینه وه كه ئێمه چاكس���ازیمان پێناكرێت و ئه وه ده كشێینه وه ، ئه گه ر س���ه رۆكی حكومه تیش ده یه وێت چاكس���ازی بكات، باخانوه كه ی بكاتبه ش���وقه بۆ هه ژاران و كرێنشینان، به اڵم س���ه رۆكی حكومه ت س���ێ مانگه س���ه رۆكی وه فدێكی حزبیه بۆ درێژكردنه وه ی دو س���اڵی تر بۆ

ویالیه ته كه ی مامی ".هه فته ی پێشو نێچیرڤان بارزانی سه رۆكی حكومه ت رایگه یان���د ك���ه له ماوه یه كی نزیك���دا به رنامه یه كی چاكسازی راده گه یه نێت، به اڵم له ئێستادا ئه و وته یه په رله مانتاران���ی ك���ردوه به دو به ره وه ، به ش���ێكیان

بڕوایان پێی نییه و به شێكی تر به ئومێدن لێی.ه���اوكات په رله مانت���ار له فراكس���یۆنی یه كێتی،

عه باس فه تاح له باره ی ئه و چاكس���ازییه ی سه رۆكی حكومه ت وتی "من نازانم سه رۆكی حكومه ت نییه تی چاكس���ازی هه یه یان ن���ا، چونكه كردار ش���ه رته ، ئێمه وه كو فراكس���یۆنی س���ه وز هیچ الریمان نه بوه ل���ه وه ی حكوم���ه ت چاكس���ازی رابگه یه نێت، به اڵم تائێس���تاش هیچ چاكس���ازییه كمان له هیچ الیه كه وه

به دینه كردوه ".سه باره ت به فه رمانه كه ی سه رۆكی حكومه ت به وه ی موچه ی چوار ه���ه زار فه رمانب���ه ری رێكخراوه كانی راگرت���وه ، عه باس فه ت���اح وتی"ئ���ه و فه رمانبه رانه پێش���تر موچه یان وه رده گ���رت و ده وامیان نه ده كرد،

س���ه رۆكی حكومه ت خۆی پێش���تر ئیمزای له س���ه ر كردوه ، ئێس���تاش وتویانه بچن���ه وه فه رمانگه كان و ده وامبكه ن،ب���ه اڵم ئه وه ته نها كێش���ه ی ئێمه نییه ، به ڵكو ده مانه وێت بزانی���ن داهاتی نه وتیش چه نده ، هه روه ها بزانین داهاتی ناوخۆو گومرگه كان چه نده ، ره نگه داهاتی یه كرۆژی گومرگه كان به ش���ی موچه ی ئ���ه و فه رمانبه رانه بكات، ئه و وتی "پێویس���ته هه مو

الیه نه كان بڕیاری چاكسازی بده ن".به هه مانش���ێوه په رله مانت���اری یه كگرت���و غه ریب پێنجوێنی ده پرس���ێت كوا چاكس���ازی ؟، حكومه ت زیاتر له 80 رۆژه كۆنه بۆته وه ، ئیتر چاكس���ازی چۆن ده كات؟ ئه و ب���ۆ ئاوێنه وتی "ئه وكات���ه ی كابینه ی هه ش���ته م پێكهات، یه كه م مه رجی س���ێ الیه نه كه ی ئۆپۆزس���یۆن ئه وه بو ده بێت چاكسازی له سیسته می حكومڕانی بكرێت، به اڵم ش���ه مه نده فه ری چاكسازی

له هه رێم هه ر نه گه یشت".وتیش���ی "ئه گه ر به ڵێن بدرێت و به و ش���ێوه یه ش جێبه جێ بكرێت، ئومێدم به هیچ جۆره چاكسازییه ك نییه ،ده ربازكردنی هاواڵتیان له و قه یرانی بێموچه یی و بێئاووبێكاره بای���ی و بێكارییه ، دۆخێك���ی تراژیدیای دروس���تكردوه و حكومه تیش بیانوی گرتوه به شه ڕی داعش و قه یرانی دارایی ،به اڵم خۆ له پێش���تر ئه و دو

بیانوه نه بوه ، ئه ی بۆ چاكسازی نه كراوه !"هاوكات مه روان گه اڵڵی س���ه رۆكی فراكس���یۆنی كۆمه ڵی ئیس���المیش رای خۆی هه یه له س���ه ر ئه و چاكسازییانه ی س���ه رۆكی حكومه ت باسی ده كات، ئه و وتی "سه رۆكی حكومه ت كام چاكسازی كردوه ، تائێمه پشتگیری بكه ین،ئێمه له كابینه كانی حكومه ته یه ك له دوای یه كه كان ته نها به ش���داریمان پێكراوه و

رێگریش له وه زیره كانمان كراوه چاكسازی بكه ن".گه اڵڵیوتیشی "ئه گه ر سه رۆكی حكومه ت ده یه وێت چاكس���ازی بكات، باموچه ی هاواڵتیان چاك بكات و كاره باو ئاویش دابینبكرێت،هه روه ها ئه و به رپرسانه ی تێوه گالون به گه نده ڵی و س���ه روه ت و سامانی خه ڵك به هه ده رده به ن بدرێنه دادگا، به اڵم ئێمه هاوبه شنین له حكومه ت،به ڵك���و حكومه ت و پ���اره و نه وت و هه مو جومگه ئه ساس���ییه كان الی پارتیه ،هه ربۆیه ئه مڕۆ

له حكومه ت بكشێنه وه باشتره له سبه ینێ ".

په رله مانتارێكی پارتی داوا ده كات نێچیرڤان بارزانی چاكسازییه كان له پارتییه وه ده ستپێبكات"ئه گه ر سه رۆكی حكومه تی چاكسازی ده كات، باخانوه كه ی بكات به شوقه بۆ كرێنشینان"

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

دوای حه وت كۆبونه وه ی پێنج قۆڵی، هێشتا په رله مان ده سته وه ستان دانیشتوه و چاوه ڕوانه

الیه نه كان بسازێن و پێكبێن، په رله مانتارێكی گۆڕانیش ئاماژه به وه ده كات كه نابێت په رله مان هه روا بێده نگ بێت و ده بێت

په رله مان دوابڕیاری خۆی له سه ر پرسی سه رۆكایه تی هه رێم ده ربكات، په رله مانتارێكی

فراكسیۆنی یه كێتیش ده ڵێت "یه كێك له ئامانجه سه ره كییه كانی پارتی ئیفلیجكردنی

په رله مان بو، به پراكتیكیش ئه وه ی كرد".

له وباره یه وه قاره مان قادر س���ه رۆكی لیژنه ی كاروب���اری په رله م���ان بۆ ئاوێنه وت���ی "ئێمه هه میش���ه وتومانه كێشه ی سه رۆكایه تی هه رێم كێش���ه یه كی یاس���اییه و ده بێ���ت له په رله مان چاره سه ر بكرێت، چونكه به پێی یاسای ژماره 1ی س���اڵی 2005 و یاس���ای ژماره 19ی ساڵی 2013 م���اوه ی س���ه رۆكایه تی هه رێ���م كۆتایی پێهات���وه و یارای درێژكردنه وه نییه و ماوه ی 15 رۆژیش���ه هه رێم له بۆشایی یاس���اییدایه ، به اڵم پارتی ده ڵێت ده بێت دو س���اڵی تری بۆ درێژ

بكرێته وه ".وتیشی "ئێمه له كۆبونه وه ی دوه می په رله مان بۆ ده رچواندنی یاسای س���ه رۆكایه تی هه رێم و چاره س���ه ركردنی ئه و پرس���ه هه وڵماندا، به اڵم نیس���اب ته واونه بو، هه ر ئه مه شه ئێستا رێگره له ب���ه رده م په رله مانداو ده زانین نیس���اب ته واو نابێت بۆیه كۆنابێته وه ، چه ندین جاریش وتومه له كۆبونه وه ی ئه و په رله مانتارانه ی به ش���داری ئاس���ایی په رله مان ناكه ن بۆ هه مواركردنه وه ی یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێ���م، ه���ه ر ئه وانه

به رپرسن به رامبه ر به خه ڵكی كوردستان".له باره ی ئه وه ی ئایا ئه گه ر الیه نه كان تاوه كو س���اڵێكی تر نه گه یش���تنه ئه نج���ام، ده كرێت په رله م���ان هه ر چاوه ڕوان و ته ماش���اكه ر بێت؟ په رله مانتاره ك���ه ی گۆڕان وتی "نه خێر، ده بێت

په رله مان دوابڕیاری خۆی له س���ه ر ئه و پرس���ه ده ربكات، چونكه ئه گه ر دۆخی كوردستان وای خواستوه چاوه ڕوانی س���ازان بین، كه )خۆم بڕوام به س���ازان نییه له س���ه ر ئه و پرس���ه كه

بنه مای یاسایی نییه (".ئه و وتیشی "الیه نێك هه ڕه شه ی دو ئیداره یی ده كات، هه ڕه شه ی پارچه پارچه بونی كوردستان ده كه ن، هه ڕه ش���ه له واڵتێك ده كه ن كه خۆی كاول بوه و زیات���ر له 35 قه یران روی تێكردوه ، بۆی���ه دوای حه وت كۆبون���ه وه ی پێنج قۆڵی، ئێستا ئه ركه له سه ر په رله مان دوا بڕیاری خۆی

به ناوی گه له وه بدات".وه ك په رله م���ان له 19ی ئ���اب وتی له ماوه ی داهاتودا كۆبونه وه ی دیكه س���ه باره ت به پرۆژه هه رێ���م س���ه رۆكایه تی هه م���واری یاس���ای ئه نجامده درێت، به اڵم تائێستا هه ر كۆبونه وه كه ی ئه نجامن���ه دا، قاره مان ل���ه و روه وه وتی "هه ر كاتێك س���ه رۆكایه تی په رله مان بزانێت نیساب ته واوده بێ���ت، ئه وا بانگێش���تی په رله مانتاران ده كات بۆ كۆبونه وه ، هه رچه نده پێموایه هێشتا

ئه و بڕوایه یان الدروست نه بوه ".په رله مانت���اری جه نگ���ی ئ���اواز ه���اوكات فراكس���یۆنی یه كێتی بۆ ئاوێنه وتی "په رله مان كۆبونه وه ی خۆی ئه نجامداو نیساب ته واو نه بو،

كه نیساب ته واو نه بو ئیتر چی بكات".له باره ی ئه وه ی ئایا ئه گه ر الیه نه كان تاوه كو س���اڵێكی تر نه گه یش���تنه ئه نج���ام، ده كرێت په رله م���ان هه ر چاوه ڕوان و ته ماش���اكه ر بێت؟ ئاواز جه نگی وتی "ئێستا یه كێك له و كێشانه ی په رله م���ان تێیكه وت���وه ، ناتوانێ���ت كۆبونه وه نائاساییه كانی خۆی له سه ر ئه و پرۆژانه ئه نجام بدات ك���ه خوێندنه وه ی یه كه می���ان بۆ كراوه و بیان���كات به یاس���ا، چونكه نازانێ���ت بینێرێت بۆ ك���وێ ئیمزای بكات، له به رئ���ه وه ی له 19ی مانگه وه س���ه رۆكی په رله مان ئه و ده سه اڵته ی

هه یه له بری سه رۆكی هه رێم".په رله مانتاره ك���ه ی یه كێت���ی ده ڵێت "ره نگه س���ه رۆكی په رله مان نه یه وێت خۆی بخاته ئه و به رپرس���ارێتییه ، یان چانس���ێكی ت���ر ده دات به حزبه كان بزانێ ئه نجامه كه ی ده گات به كوێ، چونكه ئه گه ر یاس���ا ده ربكرێت و كه س نه بێت

ئیمزای بكا، ئه وا ده كه وێته سه ر ره فه كان"."ئێس���تا په رله مان ته نها ده یه وێت كۆبونه وه له سه ر پرۆژه یاسای په یڕه وی ناوخۆی په رله مان بكات، چونكه ئه وه ئیمزای س���ه رۆكی هه رێمی

پێویست نییه ".له باره ی ئه وه ی بۆچی سه رۆكایه تی په رله مان بانگهێش���تی په رله مانتاران ناكات بۆ كۆبونه وه

له س���ه ر پرۆژه یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێم، په رله مانتاره ك���ه ی یه كێت���ی وت���ی "ده توانێت بانگهێش���تیان بكات، به اڵم به ده نگیه وه نایه ن و ره نگ���ه ئه و ژماره ی���ه ی پێت���ه واو نه كرێت كه

نیساب ته واو بكات".وتیش���ی "من پێموای���ه یه كێ���ك له ئامانجه سه ره كییه كانی پارتی، ئیفلیجكردنی په رله مان بو، به پراكتیكیش ئه وه ی كرد، چونكه ئێس���تا په رله مان ناتوانێت یاس���ا ده ربكات، ناتوانێت نیس���اب ته واو بكات، كه واته تاڕاده یه ك ئیفلیج بوه و وای لێكراوه ، چونكه پارتی تاكه حزب بو له په رله مان كه بااڵده ست نه بو، به ئه نقه ستیش ه���ه ر له س���ه ره تای پێكهێنانی ئ���ه م خوله ی په رله مان و سوێندخواردنی، جۆرێك له هه وڵدان هه بو كه ئه م په رله مانه ئیفلیج بكه ن و سوكایه تی

به په رله مان و په رله مانتاران ده كرا".له به رامبه ردا عه باس غه زال���ی په رله مانتاری پارتی ده ڵێت "له 19ی ئ���اب په رله مان هه وڵی خۆی س���وتاند، نه یتوانی ئه و به رده هه ڵبگرێت كه خ���ۆی ب���ۆی ئاماده كردبو، بۆیه ئێس���تا خه ڵكی كوردستان له م هه مو قه یرانه ی دارایی و ك���ۆچ و بێكاری���ی و موچه ، چیت���ر قبوڵی ئه وه له په رله مان و الیه نه كان ن���اكات كه چاوه ڕوانی قه ده ر بێت، پێویس���ته به زوترین كات بگه ینه چاره سه رێكی مامناوه ندی و هه ر الیه نێك خاڵێك

له داواكارییه كانی بێته خواره وه ".په رله مانتاره كه ی پارت���ی پێیوایه له مكاته دا ئه ركی په رله مانه له گه ڵ الیه نه كاندا كۆببێته وه و هه وڵی چاره سه ر بدات، ئه گینا هه م هه ڵبژاردنی س���ه رۆكایه تی هه رێم و هه م هه ڵوه ش���اندنه وه ی په رله م���ان و حكوم���ه ت له مكات���ه دا، چه ندین

قه یرانی تر به دوای خۆیدا ده هێنێت.له كۆتای���ی وته كه یدا، غه زال���ی وتی "خودی په رله م���ان ناتوانێت ئه و پرس���ه چاره س���ه ر بكات، چونكه په رله مان خۆی له سه ر ته وافوق دروس���تبوه و ده بێ���ت هه وڵب���دات متمانه بۆ خ���ۆی بگه ڕێنێت���ه وه له نێ���و په رله مانتاران و

الیه نه كاندا".

دوای حه وت كۆبونه وه ی بێئه نجامی پێنج قۆڵی، په رله مان هه ر چاوه ڕوانه "پارتی توانی سه ركه وتو بێت له و به رنامه یه ی داینابو بۆ شكستپێهێنانی په رله مان"

ئێستا یه كێك له و كێشانه ی په رله مان تێیكه وتوه ، ناتوانێت كۆبونه وه نائاساییه كانی خۆی له سه ر ئه و پرۆژانه ئه نجام

بدات كه خوێندنه وه ی یه كه میان بۆ كراوه و بیانكات به یاسا، چونكه نازانێت بینێرێت بۆ كوێ ئیمزای بكات

حكومه ت زیاتر له 80 رۆژه كۆنه بۆته وه ،

ئیتر چاكسازی چۆن ده كات؟

7 (495( سێشه ممه 2015/9/15 عێراق

ش���ه ممه ی راب���ردو، بومه له رزه یه ك ژیانی سیاس���ی له دورگه یه كی ناوداری ئه م جیهانه دا هه ژاند، كه به هه ڵبژاردنی چه پێك���ی رادیكاڵ و سه ركێش���ی وه ك له به ریتانیا "بلێریزم" كۆربین، جێرمی

به خاك سپێردرا.

جێرم���ی كۆربین، ش���ه ممه ی رابردو س���ه ركه وتنێكی گه وره ی له پارته كه یدا یه كه می له خول���ی كه به ده س���تهێنا، هه ڵبژاردنی سه رۆكی پارتی كرێكارانی به ریتانیادا رێ���ژه ی 59%ی ده نگه كانی به ده س���تهێنا. ئه م پی���اوه ته مه ن 66 س���اڵه ك���ه 32 س���اڵی ته مه ن���ی بێ پسانه وه په رله مانتار بوه و له 1983ه وه تا ئێس���تا ح���ه وت ج���ار به ئه ندامی په رله م���ان هه ڵبژێردراوه ت���ه وه ، هه مو میدیا و ناوه نده سیاسیه كانی ئه وروپای

به خۆیه وه سه رقاڵ كردوه .جگه له وه ی ك���ه كۆربین له ته مه نی بیس���ت س���اڵیه وه مرۆڤێكی روه كیه و چاك���ه ت و ناخوات���ه وه و مه ش���روب پانتۆڵ له به رناكاو بۆینباخ نابه س���تێ و به پاسكیل و پاس ده چێت بۆ په رله مان و ئوتومبێل���ی تایبه تی نیه و له خانویه كی هاكه زاییش���دا ده ژی و هه مو ساڵێكیش دوای راگه یاندنی خه رجی په رله مانتاران ناوی له نێ���و ئ���ه و په رله مانتارانه دایه كه كه متری���ن پاره ی خ���ه رج كردوه ، هه مو س���ه رنجی هه ڵوێسته كانیش���ی به ریتان���ی و ئه وروپییه كانی به ره و الی

خۆی راكێشاوه .ناوب���راو كه س���ه ر به باڵ���ی چه پ و كرێكاران���ه و پارت���ی سۆسیالیس���تی خۆی وه ك سۆش���یال دیموكراس���ێك پێناس���ه ده كا، پێداگری له سه ر ئه وه ده كات كه پێویس���ته خزمه تگوزارییه گش���تیه كان و هێڵه كانی ئاس���ن و كانه خه ڵوزه كان خۆماڵی بكرێن و خوێندن و به خۆڕایی ته ندروس���تی چاره س���ه ری

بێت و باج���ی زیاتریش بخرێته س���ه ر چاودێری ده وڵه مه نده كان و سه رمایه ی بان���ك و كۆمپانیاكان بكرێ و توندتری دژایه تی سیاس���ه تی سك هه ڵگوشین و پالنه ئابوریه كانی دیڤید كامیرۆنیش���ه ك���ه پێوای���ه ته نه���ا چینه ه���ه ژارو

ده ستكورته كان زیانی لێده كه ن. جێرم���ی دژی په یمان���ی ناتۆو دژی پرۆس���ه ی به تایبه تی كردنی دامه زراوه حكومییه كان���ه به تایبه تی ئه وانه ی كه به ژێرخان���ی ئابوری���ی واڵت داده نرێن، پشتیوانی خۆی به هێزكردنی موڵكایه تی به ریتانی���ا مان���ه وه ی ب���ۆ گش���تی و له چوارچێ���وه ی یه كێت���ی ئه وروپا و بۆ كۆتایهێنان به به رنام���ه ئه تۆمیه كانی

به ریتانیا ده رده بڕێت. ئه م هه ڵوێسته چه پ و رادیكااڵنه یه ی ن���ه ك هه ر روبه روی ره خن���ه ی توندی پارێ���زگاران و میدی���ا راس���تڕه وه كان و كردوه ته وه ، ئازادی بازاڕی الیه نگرانی به ڵك���و توندتری���ن ره خن���ه ی له ن���او پارته كه ی خۆیه وه ، پارتی كرێكارانه وه ئاڕاسته كرا كه میانڕه وه كانی پارته كه "كرێكارانی به گروپ���ی ئه وان���ه ی یان نوێ " ی���ان "بلێریی���ه كان" ناوده برێن، كه مپه ینیان له دژی سازكردوه و جێرمی تۆمه تبار ده كه ن ب���ه وه ی كه ده یه وێ بگه ڕێنێت���ه وه ، دواوه ب���ه ره و كات هه ندێكیش���یان ده ڵێ���ن "ده بێت رێگه له باڵوبونه وه ی ئه م ڤایرۆسه بگیرێت" و پێداوه "مێش���كیان ئه وانه ی ده نگیان

نیه ".رۆژنامه ی "س���ه نده ی ئێكسپێرس"، دوای هه ڵبژاردنی جێرمی به س���ه رۆكی پارتی كرێكاران، به مانشێتێكی گه وره كرێكاران"، پارتی "خوداحافیز نوسی به و پێیه ی تا ساالنێكی زۆر ئه م پارته ئیت���ر له س���ایه ی جێرمیدا ده س���ه اڵت به ئۆپۆزیس���یۆن ده بێ���ت نابینێ���ت و "س���ه نده ی رۆژنام���ه ی بمێنێت���ه وه .

ته له گراف"ی���ش هه ڵبژاردن���ی ئ���ه وی به سه رۆك به "مه رگی پارتی كرێكارانی نوێ " ناوبرد، كه دوای هاتنی تۆنی بلێر رێچكه یه كی نوێ ل���ه و پارته دا به ناوی ده كرا. په یڕه و لیبرالیزم" "سۆش���یال "گاردیان" رۆژنام���ه ی له به رامب���ه ردا هه ڵبژاردن���ی جێرم���ی به بومه رزه یه ك ناوبرد، به ریتانیادا سیاس���ی له ژیانی بومه له رزه یه دا ئ���ه م له ئه نجام���ی كه "بلێریزم" به خاك سپێرا. به هه مانشێوه پارته چه پ���ه رادیكاڵه كان���ی ئه وروپا به گش���تی و یۆنان و فه ره نسا و ئیسپانیا له هه ڵبژاردنی پێش���وازیان به تایبه تی جێرمی به س���ه رۆكی پارتی كرێكارانی

به ریتانیا كرد. هه ڵوێس���ته دیك���ه ی به ش���ێكی په یوه ندی جێرمی سه رنجڕاكێشه كانی به سیاسه تی ده ره وه یه ، ئه و په یوه ندی له گه ڵ شۆڕشگێڕانی چه پی ئه مه ریكای التی���ن به هێزه و به رده وام پش���تیوانی خ���ۆی ب���ۆ مه س���ه له ی فه له س���تین و دژایه تیكردنی ئیس���رائیل ده رده بڕێت، كردن پش���تیوانی كه مپه ینی ئه ندامی له فه له س���تینه و دژی ئه وه یه كه خۆی به "ئاپارتهایدی ئیسرائیل" ناوی ده بات. شه ش ساڵ له مه وبه ریش گه شتی كرد ب���ۆ ئێ���ران و دژایه تی خۆی بۆ س���زا ئابورییه كانی سه ر ئه و واڵته راگه یاند، رۆژنامه كانی یه كشه مه رۆژی هه ربۆیه كۆماری ئیس���المی ئێران خۆش���حاڵی خۆی���ان به هه ڵبژاردن���ی جێرمی وه ك س���ه ركرده ی پارتی كرێكاران ده ربڕی. جێرم���ی پێش���تر رایگه یان���د ب���و كه "ئاش���تی و س���ه قامگیری له رۆژهه اڵتی ناوه ڕاس���تدا به بێ به ش���داری حزبواڵ و

حه ماس و ئێران به دینایه ت".هه ڵوێستێكی به عێراقیش سه باره ت له هه ڵوێس���تی ته نان���ه ت جی���اوازی فه رم���ی پارته ك���ه ی خۆش���ی هه بوه ، جێرم���ی له س���اڵی 2003دا یه كێك بو

له رێكخه رانی خۆپیشاندانی یه ك ملیۆن كه سی دژ به هێرش���كردنه سه ر عێراق هاوپه یمانه كانیه وه ئه مه ریكاو له الیه ن له س���ه رده می تۆنی بلێردا، كه سه رۆك

وه زیرانی سه ر به پارتی كرێكاران بو.ئ���ه و چه ندینج���ار ئ���ه وه ی دوپات كردوه ته وه كه هێرشكردنه سه ر عێراق كارێكی "ناقانونی" بو، ده كرێت تۆنی بلێ���ر وه ك تاوانباری جه نگ له س���ه ر به شداری پێكردنی به ریتانیا، دادگایی

بكرێت.ئ���ه و پێش هه ڵبژاردنی به س���ه رۆكی پارته ك���ه ، رایگه یان���د ك���ه "ئه گ���ه ر به سه رۆكی پارتی كرێكان هه ڵبژێردرێم به هۆی به شداری به ریتانیاوه له جه نگی عێراقدا، به فه رم���ی پۆزش بۆ خه ڵكی ئ���ه و واڵت���ه ده هێنم���ه وه كه ئ���ازارو مه ینه تیه كی زۆریان چه ش���ت به ده ست

ئه و جه نگه و لێكه وته كانیه وه ".دژ له هه مانكاتیش���دا جێرم���ی س���ه ربازییه به ده س���تێوه ردانی له س���وریادا، هه روه ها پشتیوانی خۆی بۆ وه رگرتنی هه رچی زیاتری په نابه ران له به ریتانی���ادا راگه یان���دوه و پێیوای���ه "كۆچبه رانه وه به هۆی ده ڵێن ئه وانه ی گوشار له سه ر ئابوریمان دروستده بێت، ژه هر باڵوده كه نه وه "، چونكه په نابه ران قوربانی���ی سیاس���ه تی جه نگخوازانه و ته نانه ت كۆمه اڵیه تین. نادادپه روه ریی ش���ه ممه ی رابردو پ���اش هه ڵبژاردنی به سه رۆكی پارتی كرێكاران راسته وخۆ به ش���داری له رێپێوانێكدا له له نده ن بۆ

پشتیوانی كردن له په نابه ران كرد.هێزه كانی له گه ڵ په یوه ندی جێرمی به هێ���زه و كوردستانیش���دا باك���وری ئاش���ته وایی به مه به س���تی ته نان���ه ت نێوان ك���وردو توركی���ا چه ند جارێك سه ردانی ئه نقه ره ی كردوه ، ئه مساڵیش به ش���داری خۆپیشاندانێكی كرد كه بۆ پش���تیوانیكردن له كۆبان���ی له له نده ن

رێكخرابو، له وته یه كیش���دا پش���تیوانی خۆی بۆ دابینكردن���ی مافه كانی كورد

راگه یاند. زۆرێ���ك پێیانوای���ه به هه ڵبژاردن���ی جێرم���ی ، پارتی كرێ���كاران پێده نێته قۆناغێك���ی نوێ���وه و ل���ه و رێچكه یه ی دورده كه وێته وه كه هه میشه میانڕه وی به س���ه ریدا زاڵ ب���وه و ئاڕاس���ته یه كی هاوش���ێوه ی پارت���ه چه په كانی وه ك

یۆنان و ئیسپانیا ده گرێته به ر. جێرمی به سه ركێشترین و ناڕازییترین نوێنه ری پارتی كرێ���كاران داده نرێت، ك���ه له نێوان س���ااڵنی 1997 تا 2010

له په رله مان���دا پێنج س���ه د جار له دژی حزبه كه ی خۆی ده نگی داوه .

ئه م پیاوه كه س���اڵی 2013 خه اڵتی ئاشتی گاندی نێوده وڵه تی پێبه خشراو سێ جار هاوس���ه رگیریی كردوه و سێ به داكۆكیكاریی خ���ۆی هه یه و منداڵی هه ژارتری���ن چینه كان���ی خ���واره وه ی خوازی���اری ده زانێ���ت و كۆمه ڵگ���ه دابه شكردنه وه ی سه روه ت و سه رله نوێ سامانی واڵته كه یه تی ، به پێی رۆژنامه ی "فایننشال تایمز" له كاتی ده ستبه تاڵیدا "خولیای مره با دروست كردنه و عاشقی

سواربونی شه مه نده فه ره ".

جێرمی كۆربینئه و سه ركرده به ریتانییه ی پۆزش بۆ عێراقیه كان ده هێنێته وه

پرۆفایل

ئا: شاهۆ ئه حمه د

تاكو ئێستا الیه نه سیاسیه كان له ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له سه ر

پرۆژه یاسای پاسه وانی نیشتیمانی نه گه یشتونه ته رێكه وتن، به جۆرێك

كورد و سونه كان پێیانباشه له و پرۆژه یاسایه دا ده سه اڵت بدرێت

به پارێزگار و ئه نجومه نی پارێزگاكان، به اڵم شیعه كان به توندی ئه وه

ره تده كه نه وه و پێداگیری له سه ر ئه وه ده كه ن ده بێت سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیران فه رمانده ی ئه و هێزه بێت،

په رله مانتارێكی گۆڕانیش ده ڵێت "پرۆژه یاسای پاسه وانی نیشتیمانی

به رنامه ی ئه مریكایه بۆ كه مكردنه وه ی هه ژمونی ئێران له عێراقدا".

ئاس���ایش و لیژن���ه ی بڕی���ارده ری به رگری له په رله مانی عێراق ش���اخه وان عه ب���دواڵ ك���ه په رله مانت���اری پارتیه ئه وه ی ب���ۆ ئاوێنه ئاش���كرا كرد كه وا "پرۆژه یاس���ای پاس���ه وانی نیشتیمانی هێزه كان���ی به دامه زراوه كردن���ی ب���ۆ حه ش���دی ش���ه عبیه له به رئه وه ی ئه و هێزه تاكو ئێس���تا هیچ یاس���ایه ك نیه ئه وه ش���دا له به رامب���ه ر رێكیبخ���ات، س���ونه كان ده یانه وێت ئه و پاس���ه وانی نیشتیمانیه له ژێر فه رمانی پارێزگاكان بێت و له خه ڵك���ی پارێزگاكان بێت دور له حه شدی شه عبی، به اڵم به دڵنیایه وه ئه و یاس���ایه هه رگی���ز له دایك نابێت، له به رئ���ه وه ی م���ن له گه ڵ ش���یعه كان قسه م كردوه وتیانه هه تا ئێمه مابێتین

ناهێڵین ئه و یاس���ایه جێبه جێ بكرێت چونك���ه لێدان���ه له به رژه وه ندیه كان���ی

ئه وان".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه وا "ئه مریكا حه ز ده كات زو ئه و یاس���ایه په س���ه ند بكرێ���ت، تاكو له پ���اڵ ئه و یاسایه دا پش���تیوانی سونه كان بكات و پش���تیوانی له هێزه كانی نزیك له ئێران

نه كات".ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه رانی عێراق له فراكس���یۆنی یه كێت���ی كامه ران مه ال حه س���ه ن كه هاوكات ئه ندامی لیژنه ی ئاسایش و به رگریه له باره ی پرۆژه یاسای به ئاوێن���ه ی نیش���تیمانی پاس���ه وانی راگه یاند" تاكو ئێستا به ته واوه تی له سه ر ئه م پرۆژه یاسایه رێنه كه وتوین، پێشتر ره وانه ی له حكومه ت���ه وه پرۆژه یه ئه و ئه نجومه نی نوێنه ران كراوه كه وا هێزێك دروس���ت ده بێت له س���ه ره وه ته شكیل پاس���ه وانی مه رجه كانی هه مو كراوه و تێدایه و هه روه ها چه كه كانی ئه و هێزه له هی پۆلیس قورس���تره و له هی سوپا نزمتره جگه ل���ه وه ش په یوه ند ده بێت به سه رۆكی ئه نجومه نی وه زیرانه وه واتا فه رمانده ی هێزه چه كداره كانی عێراق، ب���ه اڵم ئ���ه و خااڵنه ی ئێمه قس���ه مان ده مانه وێت یه ك���ه م: هه یه له س���ه ری له و ش���وێنانه ی كێش���ه ی له س���ه ره و په یوه ندی به م���اده ی 140ه وه هه یه كه ئێستا پێشمه رگه هه مو ئه و سنورانه ی رزگار كردوه ئه گه ر ئ���ه و هێزه له وێدا به ره زامه ندی ده بێت بكرێت دروس���ت هێزی پێشمه رگه بێت و ئه وان ئه و هێزه دروست بكه ن، دوه م: ده بێت پارێزگار و

ده س���ه اڵتی پارێ���زگا ئه نجومه ن���ی جواڵندن���ی ئه و هێزه ی هه بێت، ئه و دو خاڵ���ه الی ئێمه زۆر گرینگه و پێداگری

لێده كه ین".ناوبراو ئاماژه ی ب���ه وه ش كرد كه وا "له ئێستا هاوپه یمانی نیشتیمانی دژی ئه و پرۆژه یه وه ستاوه ته وه ئه گه ر به و ش���ێوه بێت، له به رئ���ه وه ی ئه وان داوا

ده كه ن ئه و هێزه س���ه ر به فه رمانده ی هێ���زه چه كداره كان���ی عێ���راق بێت و رۆڵی پارێزگا ئه نجومه ن���ی پارێزگار و نه بێ���ت هه روه ه���ا ده بێت له ت���ه واوی خه ڵك���ی عێ���راق ئه و هێزه دروس���ت ئه و بكرێت، جگه ل���ه وه ش ده یانه وێت 130 هه زار كه س���ه ی حه شدی شه عبی به اڵم جێگابكه نه وه ، پرۆژه یاسایه له و له هه مانكاتدا س���ونه كانیش له گه ڵ ئه و ش���ێوازه ی ش���یعه كان نین و ئه وانیش وه ك���و ئێمه ئ���ه و داواكاریه یان هه یه ، هه رچه ن���ده ل���ه و ب���اوه ڕه دا نیم به و ئاس���انیه بگه ین���ه رێكه وت���ن، به اڵم ئه مریكا زۆر په له یه تی به و ش���ێوازه ی ئێمه داوامان كردوه په س���ه ند بكرێت بۆئه وه ی له س���نوره كان به پێی یاس���ا هاوكاری���ان بكات، ئ���ه و په رله مانتاره وتیشی "ئێمه ئه وه به ترسناك ده زانین هێزێك���ی س���ێبه ر له پ���اڵ س���وپای عێراق دروس���ت بكرێ���ت و دواتر ببێته بارگرانییه ك له س���ه ر ده وڵه ت، ئه وه ی ئێم���ه ش داوام���ان ك���ردوه له خه ڵكی ئه و ش���اره دروس���ت ده بێت بۆئه وه ی پارێزگاری له پارێزگاكان بكه ن نه وه كو

ببێته هێزێكی سێبه ر ".رایده گه ێنێت گۆڕان په رله مانتارێكی پاس���ه وانی پرۆژه یاس���ای ك���ه وا پێكهێنانی هه رله سه ره تای نیشتیمانی كابینه ی حكومه ت داواكاری سونه كان بوه ، ئه مین به كر ئه ندامی ئه نجومه نی نوێنه ران���ی عێراق له ب���اره ی هۆكاری پێشكه ش���كردنی ئه و پرۆژه یه له الیه ن سونه كانه وه بۆ ئاوێنه وتی " سونه كان ئه و پرۆژه یان پێشكه ش كرد بۆ ئه وه ی

مافه ئه وه بداته هێزه عه شایه ره عه ره به س���ونه كان كه وا هێزی خۆیان هه بێت و خۆیان ناوچه كانی س���ونه كان بپارێزن هه روه ها ئیداره كردنیش���ی به ده س���تی خۆیانه وه بێت، به اڵم ش���یعه كان هه ر زو دژی ئ���ه و داواكاریه وه س���تانه وه ب���ه وه ی ده بێ���ت س���ه ر به فه رمانده ی ئه مه ش بێت هێزه چه كداره كان گشتی بۆئه وه ی كۆنترۆڵی الیه نی س���ه ربازی عێراق بكه ن به تایبه تی ئه وانه ی س���ه ر به ئێران���ن، له به رئ���ه وه ی ئه گ���ه ر ئه و پرۆژه یه په سه ند بكرێت به و شێوه یه ی س���ونه كان داوای ده كه ن ئه وا حه شدی ش���ه عبی له ناوچه سونه كان نامینێت و ده سه اڵتی ش���یعه كانیش كه مده بێته وه

به تایبه تی الیه نی سه ربازی ". ئه و نوێنه ره ی كورد له به غدا پێیوایه كورد له گه ڵ ئه و پرۆژه یاس���ایه دا نیه و له بنه ڕه ت���دا پێ���ی باش نی���ه ، به ڵكو بۆی���ه ش له گ���ه ڵ ده كات مامه ڵ���ه ی ئ���ه و پرۆژه یه ئه مری���كا پش���تگیری یه كێك���ه له به رئ���ه وه ی ده كات، س���ونه كان ب���ه وه ی له به رنامه كان���ی پێویس���تیان به به رگریكردنه له خۆیان و چه كداره به هێزی پێویس���تی ئه ویش ئه وه ش سه ربكێشێت بۆئه وه ی هه رێمی سونه له عێراق دروست بكرێت بۆئه وه ی له عێراق كه مبكاته وه و ئێران هه ژمونی زی���اد له قه باره ی خۆی زی���اد نه كات، ئ���ه و وتی "له ماوه ی رابردو س���ونه كان له پێن���اوی ئه مریكا چونه ت���ه ژێرباری له ژێرفشاری زۆر شته وه ، جگه له وه ش ئه مریكا پشتگیری ده وڵه ته سونه كان

سونه كانی عێراق ده كات".

شیعه كان ده یانه وێت حه شدی شه عبی به دامه زراوه یی بكه نسوننه و كورد له گه ڵ پڕۆژه یاسای پاسه وانی نیشتیمانیدان

ئه و یاسایه هه رگیز له دایك نابێت

له به رئه وه ی من له گه ڵ شیعه كان قسه م

كردوه وتیانه هه تا ئێمه مابێتین ناهێڵین ئه و یاسایه جێبه جێ بكرێت چونكه لێدانه له به رژه وه ندیه كانی

ئه وان

جێرمی كۆربین

چه کدارێکی حه شدی شه عبی

ئابوری(495( سێشه ممه 2015/9/15 8

ئه‌م‌الپه‌ڕه‌یه‌‌به‌‌سپۆنسه‌ری‌گروپی‌کۆمپانیاکانی‌قه‌یوان‌چاپ‌و‌باڵوده‌کرێته‌وه‌

ئا: ئیحسان مه ال فوئاد

حكومه تی عێراق بڕیاریداوه به زیادكردنی باج له هه مو عێراق

له سه ر هاورده كردنی شمه ك له 10%وه بۆ 20%، كه ئه مه ش به ڕای بازرگانان

كاریگه ری خراپ له سه ر ژیانی خه ڵك دروستده كات،سه رۆكی ژوری

بازرگانی سلێمانی ئاماژه به وه ده كات كه هه ر كااڵیه ك باجه كه ی زیاد بكرێت، ئه وا زیاده كه ی ده چێته

سه ر نرخه كه ی ، ئه مه ش له كۆتاییدا هاواڵتی ئه و زیاده یه ده دات،

بازرگانێكیش ده ڵێت "زیادكردنی باج كاریگه ری خراپ ده كاته سه ر بازاڕ".

له وباره ی����ه وه ن����ه وزاد غه ف����ور كه ش����مه كه هاورده كردن����ی بازرگان����ی له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه باس له وه ده كات كه "له زیادكردنی باجدا، هه م هاواڵتی زه ره ر ده كات، هه م فرۆشیار، چونكه هه رێمی كوردس����تان خۆی له قه یرانی دارای����ی و ئابوریدای����ه و ب����ه و هۆیه وه جوڵه ی بازرگانی كه مده كات و به گشتی كاریگه ری خراپ ده كاته سه ر بازاڕ".

ئه و بازرگان����ه به نیگه رانییه وه وتی "ره نگه حكومه تی هه رێم وابیر بكاته وه به زیادكردنی باج چه ند ملیۆن دینارێك داهات بۆ حكومه ت به ده ستده هێنێت، به اڵم له والوه ئ����ه و داهاته له گیرفانی جوڵه ی بازاڕ ده رده هێنرێ����ت، خه ڵك

سست ده بێت".

هاوكات س����یروان محه مه د سه رۆكی ژوری بازرگان����ی س����لێمانی ئام����اژه به وه ده كات كه هه ر كااڵیه ك باجه كه ی زیاد بكرێت، ئه وا زیاده كه ی ده چێته س����ه ر نرخه كه ی ، ئه مه ش له كۆتاییدا

هاواڵتی ئه و زیاده یه ده دات.ئه و وتیشی "به زیادكردنی باج له سه ر هه رێمی عێراق����ه وه ، له الیه ن هاورده پێوه ی، ده بێت پابه ند كوردستانیش به اڵم هه رێم ده توانێت ئه و رێژه ی باج

كه متر وه رگرێت له عێراق".له یاسای بودجه ی عێراق )مادده ی 33 بڕگ����ه ی أ( چه ند س����ێكته رێكی دیاریكردوه بۆ زیادكردنی باج له هه مو شمه كێكدا كه هاورده ی عێراق ده كرێت ل����ه 10%وه ب����ۆ 20%، ده بێت هه رێمی كوردستانیش په یوه ست بێت پێوه ی.

هاوكات زانیار محه مه د به ڕێوه به ری گش����تی باجه كان����ی هه رێ����م ده ڵێت "تاوه كو ئێستا ئێمه هیچ بڕیارێكمان بكه ین، جێبه جێ����ی نه داوه له س����ه ر ده بێت ئه نجومه نی وه زیران كۆبونه وه ی له س����ه ر ب����كات و به رزبكرێت����ه وه بۆ په رله مانی كوردس����تان، چونكه ئێمه په رله مان����ی بڕیاره كان����ی پابه ن����دی بڕی����اری پابه ن����دی كوردس����تانین و دیكه نابی����ن، هه رچه ن����ده پارێزگای به سره ش تائێس����تا زیادكردنی باجی جێبه جێنه كردوه ، به تایبه ت زیادكردنی

باج له سه ر ئۆتۆمبێل".به ڕێوه ب����ه ری گش����تی باجه كان����ی هه رێم باس له سه ركه وتویی سیاسه تی

باج����ی هه رێ����م ده كات و وت����ی "ئه و هه م����و كۆمپانیایه ی ك����ه هاتوه و ئه و ئاوه دانییه ی كه هه یه ، نیشانه ی ئه وه یه ب����اج زۆر به ڕێكوپێك����ی دیاریكراوه و ئێمه وه ك به غدا نین له رێژه ی باجداو كه مترین، كارێكمان كردوه كۆمپانیای

بیانی زۆر رومان تێبكات و كۆمپانیای ناوخۆیی خۆشمان زۆر به ده ستكراوه یی كاری خۆی بكات، به گش����تی هاتنی ئه و ده یان كۆمپایایان����ه هۆكاره كه ی

سیاسه تی باجه له هه رێم".ئه و به رپه رسه ی باج رونیشیده كاته وه

كه هه رێمی كوردس����تان له گه ڵ به غدا یه ك رێژه یه له باجدا كه 15%یه ، به اڵم له رێژه ی قازان����ج جیاوازی هه یه ، واتا له هه رێم قازانج دیاریده كرێت ئنجا باج

وه رده گیرێت.ئ����ه و ده ڵێ����ت "ه����ه ر به وهۆی����ه وه كێش����ه مان له گ����ه ڵ به غ����دا هه ی����ه و له گفتوگۆدای����ن و ئه وان ده ڵێن ناكرێت عێراقداو له ی����ه ك هه بێت جی����اوازی پێیانناخۆش����ه ، ب����ه اڵم ئێم����ه ب����اج كه متر وه رده گرین و پش����ت به یاس����او بڕیاره كان����ی په رله مانی كوردس����تان ده به س����تین، هه رچه ن����ده له بودجه ی گش����تی عێراق دیاریده كرێت ئیراداتی هه رێم ره وان����ه ی به غدا بكرێت، به اڵم ب����ه رای من ئه و ئیراداته ی كه له باجی هه رێ����م كۆده كرێت����ه وه ، ح����ه ق نییه ره وانه ی به غ����دا بكرێت، چونكه ئه وه له چاالك����ی ناوخۆی هه رێم په یدا بوه و له ده ستوریش ته نها باسی گومرگه كان

كراوه و باسی باج نه كراوه ".ب����اج ئه وه یه كه په رله مان به یاس����ا ده ری����ده كات و رس����وماتیش گومرگ و تۆمارك����ردن و.. م����رورو غرام����ه ی تادده گرێته وه ،زانی����ار محه مه د ئاماژه ب����ه وه ده كات ك����ه ب����اج رێژه ك����ه ی مه به س����ت رێكده خرێ����ت و به یاس����ا دادپ����ه روه ری چه س����پاندنی لێ����ی كۆمه اڵیه تییه و رێكخستنه وه ی بازاڕه ، ب����ۆ نمونه كااڵی����ه ك له ب����ازاڕ كه مه پاڵپش����تی بكرێت و كااڵی����ه ك له بازاڕ زۆره پاڵپشتی بكرێت هاورده نه كرێت،

هه رچه ن����ده دو جۆر كااڵ هه یه ، كااڵی جوانكاری و كااڵی پێویستییه كان.

له ب����اره ی رای په رله م����ان له س����ه ر زیادكردنی باج، زولفا مه حمود ئه ندامی لیژن����ه ی بازرگانی و ماف����ی به كاربه ر له په رله مانی كوردستان ده ڵێت "ئێمه وه ك����و په رله م����ان پێمان باش����ه باج له سه ر هاورده ی شمه ك زیاد بكرێت، ئه مه ش له پێناو پاراس����تنی به رهه می

ناوخۆیی هه رێم".ئه و په رله مانتاره وتیش����ی "راسته نرخه كان ب����ه رز ده بنه وه ، به اڵم ئه وه ده بێته پاڵنه رێك كه حكومه ت و خه ڵك زیاتر گرنگی به به رهه مه ناوخۆییه كان بده ن و چیتر پشت به به رهه می ده ره كی نه به س����تن، چونك����ه پێش����تر له به ر هه رزانیی ش����مه كی هاورده ، به رهه می ناوخۆی پشتگوێ خرابو، ته نها پشت

به داهاتی نه وت ده به سترا".له ب����اره ی ئ����ه وه ی زیادكردنی باج له كاتێكدای����ه كه قه یرانی دارایی روی ده كاته كاریگ����ه ری كردوه و له هه رێم سه ر نرخه كان و ژیانی هاواڵتیان، ئه و په رله مانتاره وتی "به ڵێ راسته نرخی شمه ك به رز ده بێت، به اڵم ئه وه ده بێته هۆی ئه وه ی حكومه ت پشت به سلكی ناوخۆ ببه ستێت و یارمه تی گونده كان ناوخۆ، به رهه مهێنان����ی ب����ۆ ب����دات هه رچه نده ئه و خۆراك و شتومه كانه ی كه هاورده ده كرێن له جۆری باش نین، بۆیه هه ر بازرگانه كان پێیان ناخۆشه

باج زیاد بكرێت".

"له هه رێمی کوردستان باج له کۆمپانیاکان که متر وه رده گیرێت"بازرگانه كان پێیانناخۆشه باج زیاد بكرێت

ئا: ئاراز محه مه د

له ئێستادا به هۆی قه یرانی دارایی و ئه منیی و ئه و بارودۆخه ی ڕوی

له هه رێمی كوردستان كردوه ، نرخی زه وی و خانو له قه زای كه الرو ده روبه ری دابه زینی به رچاوی به خۆیه وه بینیوه ، نوسینگه كانی كڕین و فرۆشتنی زه وی و

خانوش هۆكاره كه ی بۆ قه یرانی دارایی و خراپی دۆخی ئه منی و

بژێوی خه ڵك ده گێڕنه وه ، خاوه ن نوسینگه یه كیش ده ڵێت "پێشتر

نرخی زه وییه كی بازرگانی له كه الر 200 ده فته ر دۆالر بو، ئێستا دابه زیوه بۆ

110 ده فته ر دۆالر".

پیشه ی س����ه عید مامۆس����تا جه مال كڕی����ن و فرۆش����تنی زه وی و خانوه له ناو بازاڕی قه زای ك����ه الر، باس له وه ده كات كه پێ����ش دو س����اڵ لێ����ره زه وییه كی بازرگانی نرخه ك����ه ی له نیویۆرك گرانتر بو، به اڵم له ئێس����تادا به ه����ۆی قه یرانی دارایی و ش����ه ڕی داعش و دۆخی ناوخۆی داش����كانی زه وی نرخ����ی هه رێم����ه وه به رچاوی به خۆی����ه وه بینیوه و هاتوه ته

سه ر نیوه .مامۆستا جه مال وتیشی "نرخی زه وی و خانو به هۆی چه ند خاڵێكه وه داشكانی ئه وانیش بین����وه ، به خۆیه وه به رچاوی ده ستاوده ستنه كردنی دارایی و قه یرانی دراو له بازاڕه كانداو شه ڕی داعش وترسی خه ڵ����ك له ژیانی خۆی و ئ����ه و دۆخه ی پرس����ه هه رچه ن����ده س����ه ریهه ڵداوه ، گه نجانی����ش كۆچ����ی سیاس����ییه كان و كاریگ����ه ری زۆریان هه یه له س����ه ر ئه و

سێكته ره ".ئ����ه و ئام����اژه ی به وه ش����كرد كه ئه و كێشانه وایكردوه نرخی زه وی به گشتی و زه وی بازرگان����ی به تایبه ت����ی و جوڵه ی بازرگان����ی له ناوچه ك����ه دا بوه س����تێت، چونكه خه ڵك ب����اوه ڕی به هیچ نه ماوه و ده یه وێ����ت پاره كه ی له ماڵدا هه ڵبگرێت،

چونكه له وه ده ترس����ن دۆخێ����ك بێته پێش����ه وه ، بۆیه ئه و پاره یه هه ڵده گرن و

نایخه نه بازاڕه وه .پێ����ش قه یرانه ك����ه نرخ����ی زه ویه كی بازرگانی له ناو شاری كه الردا گه یشتبوه 200 ده فته ر دۆالر، ب����ه اڵم به وته ی ئه و خاوه ن نوس����ینگه یه ی كڕین و فرۆشتنی زه وی و خان����و، ئێس����تا به ه����ۆی ئ����ه و قه یرانانه وه هه م����ان زه وی دابه زیوه بۆ 110 ده ه فت����ه ر دۆالرو نرخی خانویه كی 12 ده فته ر دۆالریش دابه زیوه بۆ هه شت

ده فته ر دۆالر.قه یرانی دارایی و شه ڕی داعش و پرسی س����ه رۆكایه تی هه رێم س����ێ بابه تن كه توانیویانه كاریگه ری خراپ بكه نه سه ر هه م����و بواره كانی بازرگان����ی و ئابوری و

ته واوی بازاڕ.هاوكات كه ری����م نه ریمان یه كێكی تره له و كه س����انه ی كه خاوه نی نوسینگه ی كڕین و فرۆشتنی زه وی و خانوه له كه الر، بۆ ئاوێنه باس����ی له وه كرد كه "به گشتی نرخی زه وی و خانوبه ره دابه زیوه ، جگه له وه ش به هه مانش����ێوه نرخی دوكانیش

دابه زیوه ".ناوبراو وتیش����ی "له ئێس����تادا خه ڵك موچ����ه ی نیی����ه و به ئاس����انی پ����اره ی نایه ته ده س����ت، ئه مه جگ����ه له وه ی كار نه م����اوه و گه نجان به ه����ۆی بێكارییه وه س����ه ری خۆیان هه ڵده گرن، كه پاره ش

نه بو خه ڵكبه چی زه وی و خانوبكڕن".محه م����ه د ئ����ه ركان خۆی����ه وه الی كه الره و قه زای دانیشتوی هاواڵتییه كی له واڵتی به ریتانیا گه ڕاوه ته وه ، بۆ ئاوێنه وتی "من له به ریتانیا گه ڕامه وه بۆ ئه وه ی دوكانێكم هه یه بیفرۆش����م و بچمه وه له و واڵته موڵكێكی پێ بكڕم و پاره كه لێشی ده مایه وه ، چونكه لێره نرخی موڵك زۆر

له به ریتانیا گرانتره "."ئه و وت����ی رونیش����یكرده وه و ئ����ه و دوكانه ی من پێ����ش قه یرانی دارایی 12 ده فته ر دۆالریان پێداوم، به اڵم ئێس����تا

هه شت ده فته ر دۆالر ناكات".

كه به وه كرد ئاماژه ی به نیگه رانییه وه كێش����ه كه ته نها ئه وه یه سیاس����ییه كان هه رچ����ی پاره ی واڵت هه یه ، الی خۆیان گیریانداوه و بازرگانی پێوه ده كه ن، به اڵم گه نجه كانیش ده بێ����ت له ده ریای ئیجه و رێگای قاچاخدا بخنكێن و بكوژرێن، یان

ئه وه تا شه ڕی داعشی پێده كه ن.له به رامبه ردا عه ب����اس فه تاح جێگری س����ه رۆكی لیژن����ه ی ئاوه دانكردن����ه وه و كوردستان له په رله مانی نیشته جێكردن له لێدوانێكدا بۆ ئاوێنه وتی "بارودۆخی هه رێمی كوردس����تان له قه یرانی درایی و ش����ه ڕی داعش كاریگ����ه ری به رفراوانی هه بو له س����ه ر دابه زین����ی نرخی زه وی و

خانو".تاچه ند پرس����ی ئ����ه وه ی له ب����اره ی ئه منی وه ك ش����ه ڕی داعش و مه ترس����ی نزیكبون����ه وه ی ئ����ه و هێ����زه كاریگه ری كردوه ته سه ر خه ڵك له نه كڕینی زه وی و خانو،ئه و په رله مانتاره وتی "مه سه له كه ئه وه نییه ك����ه داعش به ته نه����ا له ئێمه نزیك����ه و ئێمه له ش����ه ڕی داعش����داین، به ڵكو ئێمه به شێكین له عێراق وبه گشتی هه ی����ه ، ناوخ����ۆی كێش����ه ی عێ����راق داعشیش����نه مێنێت، كێشه ناوخۆییه كان ه����ه ر ده مێنن، پێموانیه ره وش����ی ئێمه بگاته ئه وه ی، به هۆی شه ڕی داعشه وه خه ڵك بۆ خۆده ربازكردن پاره له ماڵه وه دابنێت، به ڵكو هۆكاره كه زیاتر كێش����ه

ناوخۆیه كانه ".لیژن����ه ی س����ه رۆكی جێگ����ری باس نیش����ته جێكردن ئاوه دانكردنه وه و له وه ش����ده كات كه خه ڵكێك����ی زۆر هه یه پاره ی هه یه و له ماڵه وه دایناوه و نایه وێت

زه وی و خانویپێبكرێت.هاتنی داعشس قه یرانی دارایی ته نها به دوای گه نجانی كێش����ه ی كۆچكردنی كوردستان، له هه رێمی نه هێناوه خۆیدا به ڵكو بوه ته هۆی وه س����تانی ئاڵوگۆڕو له بازاڕه كاندا، دراو ده ستاوده ستكردنی هه ر ئ����ه وه ش وایك����ردوه نرخی زه وی و خانو له هه رێمدا به ره و دابه زین بڕوات.

به غدا پێی ناخۆشه

له هه رێمی کوردستان باج له کۆمپانیاکان

که متر وه رده گیرێت

ئێمه وه كو په رله مان

پێمان باشه باج له سه ر

هاورده ی شمه ك زیاد بكرێت

هه ندێ زه وی بازرگانی له که الر به راورد به پێش قه یرانه كان 90 ده فته ر دۆالر دابه زیوه "پێشتر نرخی ئه و زه وییه له نیویۆرك گرانتر بو"

دروستکردنی بینایه کی بازرگانی له که الر فۆتۆ: ئاراس

9 (495( سێشه ممه 2015/9/15 کۆمه‌اڵیه‌تی

ئا: سروە جەمال

ئاوارەیی و دەربەدەری ئەگەر بۆ هەموان خەمێكی قوڵ و پڕكێشەبێت بۆئەو ژنانەی كە منداڵیان له ئاوارەیدا لەدایك دەبێت،

ده بێته هۆی دروستبونی سەدان چیرۆكی پڕله ئازار، ئەو ژنەی كە هەمو خەونێكی دابینكردنی خۆشبەختییە بۆ كۆرپەكەی ده ڵێت "ئاوارەیی رێگە بەبەدیهێنانی ئەم

خەونەمان نادات".

"مهاب����اد" بەرله ئێس����تا س����اڵ چ����وار لەحەس����ەكەوە لەبەرخراپ����ی بارودۆخ����ی ناوچەكەیان و لەترس����ی س����تەم و ڕەفتارە نامرۆڤانەییەكانی دەس����ەاڵتداران هەڵدێت و بەڕێدەكەوێ����ت ب����ۆ هه رێمی كوردس����تان و له گەڕەك����ە هەژارنش����ینەكانی لەیەكێ����ك سلێمانی ژیانی بەڕێدەكات، بەاڵم دواجار ب����ێ پارەی����ی تەنگ����ی پ����ی هەڵدەچنێت

ڕوله كەمپی ئاوارەكانی عەربەت دەكات.خەریكی قس����ەكانیەوە ب����ەدەم مهاباد ژیركردن����ەوەی كۆرپە ن����ۆزدە ڕۆژییەكەی ب����و، جەی����ان جلێك����ی پەمەیی و س����پی لەبەردابو چاوەكانی گ����ەورە و ڕومەتەكانی ئاڵبون، ئه وكات����ەی مهاباد ئەم جلوبەرگە بۆ كۆرپەكەی دەكڕێت ڕەنگە خەونی ئەوە بوبێت كە ژیان����ی كۆرپەكەی ڕەنگا وڕەنگ بێت ه����ەروەك جلوبەرگە ئااڵوااڵكەی بەری بەاڵم ئەو كە چاوەكانی پڕبون له حەسرەت، زۆرغەمبارانە باس����ی له ساتی لەدایك بونی یەكەم "لەدایكبونی دەك����رد كۆرپەك����ەی من����داڵ، گەلێ����ك زەحمەتە ئ����ەی ئەگەر

له واڵتی خۆت نەبیت؟"مهاب����ادی تەم����ەن 22 س����اڵ جی����ان نۆبەرەیەتی و وەك هەر دایكێكی تری دونیا خەونی بەهاتنە دونیای یەكەم كۆرپەیەوە بینی����وەو خواس����تی ب����وە كە باش����ترین و جوانتری����ن پێداویس����تی ب����ۆ دابین بكات و هەمیش����ە بیری لەوە كردۆت����ەوە كە "ئایا دەتوانم كۆرپەكەم خۆشبەخت بكەم؟"بەاڵم خراپی باری داراییان دەبێتەهۆی كوشتنی خەونەكانی ودەڵێت"ناتوانم پێداویستیەكانی ب����ۆ دابین بك����ەم چ جای ئ����ەو ئارامیەی كە پێش����تر بیرم لێدەكردەوە، هەرچەندە بەڵێنی����ان پێدای����ن ك����ە ش����یرو دایبی و پێداویستەكانی ترمان بۆ دابین بكەن بەاڵم

بەداخەوە ئێستا ئەوەش نەماوە".هەروەه����ا وتیش����ی"مێردەكەم كرێكاری

دەكات و بارودۆخ����ی ژیانمان خراپە، ئاخر ئێم����ە هەر خەمی دورەواڵتیمان نییە چەند لەدایك له ئاوارەیدا كۆرپەی����ەك زەحمەتە بێ����ت و دوربیت لەدایك و باوك و خوش����ك و

براكانت".مهاباد بەرلەوەی واڵتەكەی جێ بهێڵێت له كۆلێ����ژی دارای����ی و ئاب����وری وەرگیراوە ئێس����تاش ئاوارەیی و خراپی باری دارایی و خەمی بەخێوكردنی كۆرپە 19 ڕۆژییەكەی ڕێگەی پێن����ادات له كوردس����تان بەردەوام بێ����ت له خوێن����دن، بۆی����ە بەپەرۆش����ەوە چاوەڕێ����ی گەڕانەوەیە بۆ نیش����تمانەكەی و دەڵێت"هەمیش����ە چاوەڕێی ئ����ەو هەواڵەم كەش����ەڕنەمێنێت و بگەڕێمەوە حەس����ەكەو لەوێ جارێكی تر دەست بكەینەوە بەژیان، هەرچەن����دە جەیان بەڕوخس����ارە گەش و

جوانەكەی دەیەوێت هیوام پێ ببەخش����ێت بەاڵم ئێمە هەمیشە عاجزین، بریندارین تا

دەگەڕێنینەوە".بەڕێوبەرایەت����ی ئامارێك����ی بەپێ����ی نەخۆشخانەی گشتی سلێمانی له ماوەی 6 مانگدا وات����ە له 1-1-2015 تا 2015-6-30 ،

4هەزار و 396 منداڵی ئاوارە لەدایك بوە.لەبارەی ڕەوشی ئەو ژنانەی كە له ئاوارەیدا منداڵیان دەبێت، بەڕێوبەری نەخۆشخانەی منداڵبون و فێركاری سلێمانی، شلێر فایەق به ئاوێنه ی ڕایگەیاند"رێژەی منداڵبون لەناو ئاوارە عەرەبەكان و كوردانی ڕۆژئاوا زۆرترە ب����ەراورد بەخۆمان جگەل����ەوەی هەمویان

چاودێری تەندروستیان زۆرخراپە".باس����ی لەوەش����كرد كە هەمو ئەوژنانەی دێنە الیان پێشتر بەشێوەی نەشتەرگەری

منداڵی����ان ب����وە بۆی����ە جارێك����ی تر كە نەش����تەرگەرییان ب����ۆ دەكرێ����ت توش����ی كێش����ەی زۆردەبن، "ڕەنگە لەو شوێنانەی ك����ە تیایداژی����اون چاودێری تەندروس����تی زۆرخ����راپ بوبێ����ت چونكەجۆر و ش����ێوەی

نەشتەرگەریەكان زۆرخراپكراوە".ك����ە هەروەه����ا ڕونیكردەوە"زۆربەی����ان نەسۆنەریان دەكەن نەخۆشخانە سەردانی پێی����ە، نەچاودێری تەندروس����تییان هەبوە واتە گەیش����تونەتە 9مانگ����ی بەبێ ئەوەی پزیش����كێك پش����کنینی ب����ۆ کردب����ن یان دێ����ن وەرگرتبێیەكس����ەر دەرمانانی����ان هەندێكیان لەكاتكێك����دا منداڵب����ون ب����ۆ كەمخوێنن ی����ان پەس����تانی خوێ����ن ی����ان

شەكرەیان هەیە".ئەو پزیشكە باسی لەوەشكرد كە ڕۆژانە

چەندی����ن حاڵەتی نام����ۆ دەبینین،"لەوانە زۆرجار ئ����ەو ژنانە هێنده خه مس����اردبون نەیانزانی����وە كۆرپەكەی لەس����كیدا مردوە یان توشی خوێنبەربون بوە ڕازیش نەبون مندااڵنیان دەربهێنن یان كارێكیان بۆبكەین ك����ە ئیتر منداڵیان نەبێ����ت بەهۆی خراپی

تەندروستییانەوە".چاوەڕوان����ی لەكات����ی س����كپڕ ژنان����ی هەمیش����ە كۆرپەكانی����ان لەدایكبون����ی دۆخێكی تایبەتیان هەیە فشاری دەرونیان زۆرت����رە، مهاباد لەڕەفتاری پزیش����كەكانی نەخۆشخانەی منداڵبون له سلێمانی ڕازییە و تەنه����ا نیگەران����ە لەو نەخۆش����انەی كە له تەنیش����تی بون، وتی "ئەوان رەفتارییان

لەگەڵمان زۆرخراپ بو".بەڕێوب����ەری نەخۆش����خانەی منداڵبون و

فێركاری س����لێمانی ئاشكرایكرد كە ناتوانن ڕەفتاری تایبەتی لەگەڵ كەس بكەن"چونكە ڕۆژانە نەخۆشێكی زۆر ڕومان تێدەكات ئەمە لەكاتێكدایە كە نەخۆش����خانەكەمان بەشی دانیشتوانی سلێمانی نەدەكرد بەبێ ئاوارە ئێستا كە ئەوانیش هاتون فشارێكی زۆرمان لەس����ەرە، جگەلەوەی پێداویستییەكانمان پێناكڕێ����ت و مەوادەكانم����ان ك����ەم بۆتەوە كارمەن����دو پزیش����كەكانمان بەس����ێ مانگ جارێ����ك موچ����ە وەردەگرن، بۆی����ە ئێمە فش����ارێكی دەرون����ی زۆرم����ان لەس����ەرە ناتوانی����ن چاودێریەك����ی تایبەتیان بكەین ب����ەاڵم هەوڵمانداوە هاوس����ەنگی بپارێزین و قسەی زبر بەرامبەر بەكەس نەكەین، هەتا بەپێچەوانەوە هەندێ جار بەش����ێكی كەم

له عەرەبەكان هەڕەشەمان لێدەكەن".

دایکانی‌ئاواره‌‌له‌دۆخێکی‌سه‌ختی‌گوزه‌راندانله سلێمانی 4 هەزار و 396 منداڵی ئاوارە لەدایك بوە

ئا: دانێر قەرەداغی

کچان باس له خولیای ده رچون له ماڵه وه و تێکه ڵبون به دنیای

کارکردن ده که ن له ده زگا حکومی و ئه هلییه کاندا، به اڵم ئه وان له به شێک

له و شوێنانه دا ڕوبه ڕوی کاری ناخۆش ده بنه وه و وه ک خۆیان ده ڵێن

"نابه رپرسیارانه مامه ڵه یان له گه ڵدا ده کرێت".

دوای ئه وه ی گه نجانی کوردستان 12 ساڵ له خوێندنی سه ره تایی و ناوه ندیی و ئاماده ی���ی و دواتریش چه ند س���اڵێک کۆلێژه کان په یمان���گاو له خوێندن���ی به سه رده به ن، تاکه خه ون و ئاره زویان،

دامه زراندن و دۆزینه وه ی هه لی کاره .كچێكی خ���وازراوی ن���اوی دەرون مامناوەن���دە، ب���ااڵ س���پیكەلەی دەبینرا غەم وحەسرەت لەدەموچاویدا ده ڵێت"هیواخوازب���وم له وباره ی���ه وه له چوارچێوەی تا تەواوبكەم خوێندن دەرەوە بچم���ە ماڵ���ەوە دی���واری پەیدابك���ەم و ئەزم���ون دابمەزرێ���م و خێزان دروس���تبكەم، بەاڵم بەداخەوە خێزانەك���ەم لەژێر كاریگ���ەری داب و كۆمەڵگەداهەمیش���ە نەریتەكان���ی

ڕەفتاریان خراپبوە لەگەڵم".لەوەش���كرد باس���ی هەروەه���ا خوێندن���ی بەدەردەس���ەری ك���ە تەواوكردوە"بەاڵم ئێس���تا لەس���ایەی

مافەكان���ی كوردی���دا دەس���ەاڵتی ژێربەزەی���ی خراوەت���ە دامەزران���دن حیزبایەتی���ەوەو خزمایەت���ی و كاربەدەس���تان دەیانەوێت كارەكەیان بخەنە خزمەت���ی مەرامەکانی خۆیان و

كچان بخەنە داوی حەزەكانیانەوە".روداوێ���ک ڕوه وه ل���ه و دەرون ده گێڕێته وه که به سه ر خۆیدا هاتوه و دەڵێت"ڕۆژێ���ك داوام لەبەرپرس���ێك كرد ك���ە دامبمەزرێنێ���ت، بەاڵم ئەو بۆ حەزی ویس���تی نابەرپرس���یارانە خۆی سەروسەودام پێبكات و تەسلیمی ئی���رادەی خۆیم بكات، ئیتر كە ئەوەم بین���ی نەفرەتم كرد لەو ڕۆژەی تیایدا لەدایكبوم لەو سیس���تەمەش كە ئەم

گەندەڵكارانەی پەروەردە كردوە".دەرون ب���ەردەوام بو له قس���ه کانی و "چەندی���ن به وه ش���کرد ئام���اژه ی تەنها ڕەتكردۆت���ەوە خوازبێنی���كارم

لەبەرئ���ەوەی له داهاتو نەبم به كۆیلەی پی���اوو ئابوری س���ەربەخۆم هەبێت، كەچ���ی ئێس���تاش دانامەزرێم و كارم

دەست ناكەوێت".هەوڵ���ی گەنج���ان هەمیش���ە دەدەن كارێ���ك بەدەس���تهێنانی له كەرتی تایبەتی ب���ەاڵم بەهۆی ئەو قەیران���ە داراییەیی كە ڕوی له هەرێمی كوردس���تان كردوە ناچار پەنادەبەنە ب���ەر كۆمپانی���ا و دەزگا ئەهلییەكان، كەن���ار کچێک���ی دیکه یه و هەمیش���ە خولیای خوێندن���ەوەی كتێب یەكێك ب���وە له ئومێ���دە گەورەكان���ی ژیانی، له هەر شوێنێك ڕۆژنامەیەكی بینبێت، خوێندویه تییه وه ، ئه و ده ڵێت"كتێبخانە قەرەباڵغەكەی براكەش���م ڕۆژ لەدوای ڕۆژ هیوای���ان پێدەبەخش���یم و بازنەی

خەونەكانمیان فراوانتردەكرد".گەنجان هەمیش���ە بەدوای هەلێكدا

دەگەڕێن تا كارێكیان دەست بكەوێت چ له كەرتی تایبەت بێت یان گشتی.

ئەو کچه هەر لەمنداڵییەوە خەونی بەوەوە بینیوە كە ببێتە رۆژنامەنوس، "كاتێكی���ش قۆناغەكان���ی خوێندن���م ببمەپ���ردی دەمویس���ت تەواوك���رد گەیاندنی پەیامی كەس���انی مافخوراو

بۆبەرپرسانی واڵت".كەنار ئێس���تاش ب���ەدوای هەلێكدا دەگەڕێ���ت ت���ا خەونەكان���ی بكات���ە ڕاس���تی و دەڵێت"ڕۆژێك زۆرم له خۆم کردو بەشەرم و دڵەڕاوكێوە له دەرگای دەزگایەكی ڕاگەیاندنمدا چونكە هێندە چیرۆك���ی نەش���یاوم بیستبولەس���ەر ناوەندەكانی میدیا ئاخر چۆن نەترسم كەدەمزان���ی ئ���ەوان بەبێ ب���اج زۆر

زەحمەتە كارت پێبدەن".ئه و درێ���ژه به گێڕانه وه که ی ده دات و ده ڵێت "ئەو كات���ەی چومە دەزگاكە

پرس���یاری ژوری بەڕێوبەرم كرد، ئەو بەناو ڕۆشنبیرە وەك گورگێكی برسی لێ���ی دەڕوانیم یەك���ەم مەرجی داوای

كرد كە )سەرپۆشەكەم البەرم(".ئاری هاواری توێژەری كۆمەاڵیەتی، له وباره ی���ه وه به ئاوێن���ه ی راگه یاند"تا كچ���ان زیاتر بەئاگاترب���ن و بەدێوێكی تریش���دا واپیش���انبدات لەبری شتێك ش���تێكی تر وەربگرێت،ناكرێت مرۆڤ ڕەوش���تی خۆی لەدەس���تبدات مرۆڤ دوای لەزیات���رە ح���ەزی هەمیش���ە

دامەزراندنی داوای زیاتر دەكات".لەبارەی ئه و توێژەره كۆمەاڵیەتییه دامەزران���دن له ن���او دام و ده زگاکانی به ئاوێن���ەی کوردس���تاندا هه رێم���ی یەكێك���ە خزمێن���ە ڕاگەیاند"خ���زم ل���ەالی دامەزران���دن له جۆرەكان���ی ئێم���ە و هەروەها دامەزراندن لەس���ەر دامەزراندن ئایدۆلۆژیای���ان بنەم���ای لەب���ەر بەرژەوەندی تایبەتی لەوانەش لەپاڵ ب���ەاڵم سێكس���ی، پەیوەندی ئەوەش���دا بەرژەوەندی م���ادی هەیە مانگێك���ی دەوێت موچ���ەی چەن���د دایدەمەزرێنێ���ت، ئەوكات���ە لێ���ی

ئەمانەلەناوكۆمەڵگادابونی هەیە".لەوەدەكرد باس���ی ه���اواری ئاری ره وش���تی لەڕوی بابەت���ە گەرئ���ەم كۆمەاڵیەتیش���ەوە سەیری بكرێت ئەو وتەی���ەی غان���دی بیردەكەوێتەوە كە دەڵێ "ئەگەر ره وش���ت نەما ئیتر هیچ

بەهایەكی كۆمەاڵیەتی نامێنێت".

"هەرچەن���دە ده ڵێ���ت هه روه ه���ا پەیداكردنی هۆیەكان���ی له ئێس���تادا بژێوی ژی���ان نەماوە ب���ەاڵم هاوكات ك���ەم ك���ەس هەیە جەس���تەی خۆی بفرۆش���ێت بۆ بەدەستهێنانی كارێكی

لەو جۆرە".لەبەرامب���ەر ئەم وتان���ەدا مەحمود عوسمان، بەڕێوەبەری ئاماری سلێمانی، باسی لەپێوەرەكانی دامەزراندن كردو به ئاوێن���ەی ڕاگەیاند"بەپێ���ی میاكی س���اڵی پس���پۆری، فەرمانگ���ەكان، دەرچون و س���نوری جوگرافی دەبێت و ئێم���ە بەپێی خاڵبەن���دی دامەزراندن ب���ااڵی لیژن���ەی وەك دەكەی���ن، ئەو بەپێی پارێ���زگاكان دامەزراندنی میاكانەی لەوەزارەتی داراییەوە هاتوە كارمان لەس���ەر دامەزران���دن كردوە، بەاڵم ئەوەی لەدەسەاڵتی ئەنجومەنی پارێزگاكان بوبێت یان لەدەس���ەاڵتی ئەنجومەنی وەزیران بێت ئاگامان لێی

نیە چۆن دادەمەزرێن".ئاگامان "ئێم���ە ده ڵێت هه روه ه���ا لەدامەزراندن���ی دیك���ە نیی���ە ئەوەی كە پێ���ی دەوترێت واس���یتە، بەدەر ل���ەوە ئێمە هیچ دەس���ەاڵتێكمان نیە بچی���ن بەدواداچون بكەین بۆ حاڵەتی

واسیتە."س���لێمانی ئام���اری به ڕێوه ب���ه ری ئاشكراش���یكرد كە لەس���اڵی 2014و 2015 هی���چ حاڵەتێك���ی دامەزراندن

نەبوە.

کچان‌نیگه‌رانن‌له‌مامه‌ڵه‌ی‌ئه‌و‌ده‌زگایانەی‌‌داوای‌کاریان‌لێ‌ده‌که‌نکچێک: یه که م مه رجی به ڕێوه به ره که البردنی سه رپۆشه که م بو

چەندین خوازبێنیكارم ڕەتكردۆتەوە تەنها لەبەرئەوەی له داهاتو نەبم به كۆیلەی پیاو و ئابوری سەربەخۆم هەبێت،

كەچی ئێستاش دانامەزرێم و كارم دەست ناكەوێت

خێزانێکی ئاواره له سلێمانی

rangalayawene@gmail.com (495( سێشه ممه ‌2015/9/15ره‌نگاڵه

ماوه ی جارێك پێویس���تت به وه هه یه پشویه ك وه رگریت بۆ ئه وه ی ته ركیزی

خۆت ون نه كه یت و هیالك نه بیت.

س���ه رت نه س���وڕمێت كاتێك هه ست به خ���اوی هه نگاوه كان���ت ده كه ی���ت ده رۆن، ئ���ه دای كاركردنت گۆڕانكاری

به سه ردێت.

بیر له وه ده كه یت���ه وه درێژه به و كاره بده یت كه ماوه یه ك به ر له ئێستا دوات

خستبو، ئازابه له بڕیاردان.

به دۆخێكی ق���ورس تێپه ڕده بیت ئه م ماوه یه ، بیر له پاڵپشتی ده وروبه ره كه ت

بكه ره وه بۆ هاوكاری .

ب���ه زۆر تاقیكردنه وه دا تێده په ریت كه له ژی���ان روبه ڕوت ده بێت���ه وه ، به اڵم ئ���ه وه بزانه كه دواجار س���ه ركه وتن

به ده ست ده هێنیت.

ئ���ه و راڕاییه ی هه ت���ه وات لێده كات نه توانی���ت كاره كانت بكه یت، له گه ڵ ئ���ه وه ی توان���ای كردنیش���ت هه یه

به باشی .

نه‌‌هه‌‌‌نگسه‌‌تڵگیسککه‌‌واندوپشکته‌‌رازوو

11

ئا: ئازاد بایز

شكور خەیات دەنگێكی پڕ لەسۆزی گەرمیان و شاری كەركوك،

هونەرمەندێک لەسەرتاسەری كوردستان بەجێنشینی عەلی مەردان و

سەید عەلی ئەسغەری كوردستانی دەزانن، هەمیشە دوكانە خەیاتیەكەی

مەڵبەندێك بوه بۆ پێگەیاندنی گەنجانی دۆستی هونەر، ئه و

هونه رمه نده چیرۆکی ژیانی خۆی بۆ ئاوێنه ده خاته ڕو.

له باره ی س���ه ره تاکانی ژیانی خۆی، شکور خه یات ده ڵێت "لەساڵی)1940(لەقەڵخانلوی س���ەر بەشاری كەركوك لەدایكبوم. ه���ەژار لەبنەماڵەیەك���ی لەساڵی)1950( قەوانێك هەبو گۆرانی كوردستانی( ئەسغەری عەلی )سەید تێداب���و ئ���ەو قەوان���ە كاریگەرییەكی بەرچاوی هەبو لەس���ەرم، دوای ئەوە رادیۆ هەبو ئێواران تابەیانی بەرنامەی ڕەسوڵ ش���ێروانی، )نەسرین تێدابو گەردی، تایەر تۆفیق، محەمەد عارف جزیری، عەلی مەردان(ی لێدەدا، لەناو ئەوان���ەدا دەتوانم بڵێ���م كاریگەر بوم بەعەلی مەردان و باوكی كۆچكردوش���م دەنگێكی لەڕادەبەدەر خۆش���ی هەبو بۆمەقامات، سودێكی زۆرم لەباوكیشم

وەرگرتوە".ل���ه وه ده کات که خه ی���ات ب���اس مەقامەكان���ی س���ه رده مانه دا ل���ه و

حیجاز، خورشیدی، )قەتاروخاوكەر، بەیات، س���ێگا، چ���وارگا، نەهاوەند،

هەمایۆن، نیوەشەوێ( ی وتوه ته وه .له باره ی ده س���پێکاری کاری هونه ر، ئ���ه و مه قامبێژه ده ڵێت "دەس���تپێكی كاری هونەری من بۆ س���اڵی)1952(دەگەڕێتەوە بەاڵم وەكو كاری تۆماركردن س���اڵی )1958( گۆرانی )یار غەزاڵ(م تۆماركرد س���ەدایەكی زۆر گەورەی هەبو لەناو خەڵكداو لەو س���ەردەمەدا گەرمیانەوە نەهاتبوە مۆسیقا ئالەتی هەربۆی���ە لەگ���ەڵ نەیەكەی)ئەحمەد داودە(ی كۆچك���ردودا ئەوگۆرانیەمان

تۆماركرد".ئاشکراش���ی ده کات که شارەزابونی ئه و لەهەم���و مەقامات���ەكان هۆكاری م���ەردان( كۆچكردو)عەلی ئەوەب���و خزمی نزیكیان بوه و "زۆریش سەردانی

دەكردین".ش���وکر خه یات باس له وێستگه یه کی ده ڵێ���ت ده کات و ژیان���ی دیک���ه ی قوتابیان 1959لەڕێكخس���تنی "ساڵی بوم ئەوكات���ە عەش���قی كوردایەتی و نەتەوەیب���ون لەهزرما چەس���پی بو، هەربۆی���ە دوجار فەرمان���ی گرتنم بۆ لەخواوەبو ه���ەر باوەڕبكەن دەرچو. ماومەتەوە ئێستا، توشی لێپێچینەوەو ئازارێك���ی زۆری���ان ك���ردم دوای ئەو سەردەمە ئیتر ئامێری مۆسیقا هات و تاڕادەی���ەك س���ەردەمی كش���وماتی

ڕەوایەوە".له باره ی ئ���ه وه ی کام هونه رمه ندانه

کاریگه ییان ئه میان به س���ه ره وه بوه ، شوکر خه یات ده ڵێت "ئەتوانم بڵێم زۆر هونەرمەندی گۆرانیبێژ كاریگەری منیان بەسەرەوە بو لەوانە كۆچكردو)حسەین عەلی( هەمیش���ە پرسو ڕای پێئەكردم ك���ە گۆرانی دەوت. دوای جیلی ئەوان گۆرانیبێژان )ئیحسان زیرەك، ڕەمەزان گەرمیان���ی( دەتوانم بڵێ���م كەڵكیان لەمنەوە وەرگرتوە بۆ چڕینی مەقامات

بەتایبەت ناوچەی گەرمیان". پەنجاكان "سااڵنی ده ڵێت هه روه ها كە ئێم���ە هونەرمان دەك���رد ئامێرو نەب���و زۆر دەنگخۆش���ی كەرەس���تە باش���مان هەب���و ب���ەاڵم بەه���ۆی بێ تۆماركردن ئامێری نەبونی ساحێبی و هەروا ئەو دەنگانە فەوتان س���ەرباری ڕێكخ���راوەكان ئێس���تا ئەم���ەش ماڵیانئاواب���ێ ئەم هەم���و ئەندامەیان هەیە بەحیساب هونەرمەندن باوەڕكەن س���ەریان لەئێمەش تێك���داوە لەگەڵ ئەوەش���دا ئەو بڕە پارەیەشیان بڕیوە ك���ە مانگانە ه���اوكاری هونەرمەندانی پێئەك���را یان لیژنەی���ان پێك ئەهێنا بەن���اوی داهێنەران���ەوە مەبلەغێك���ی زۆر ك���ەم درا بە ئێم���ەو پیاوی واش هەبو هیچ پەیوەندیەكی بە هونەرەوە نەبو هەش���ت بۆ نۆ ملی���ۆن دیناریان دەدایە بەڕاستی ئەمانە هەموی جێی نیگەرانییەو وەزارەتی ڕۆشنبیری لێی

بەرپرسە".ئ���ه و هونه رمه ن���ده که ئێس���تاش نیگه رانی که رکوکه نیشته جێی شاری

خۆی ده رده بڕێت و رایده گه یه نێت "باری ناوچەیی منی ئاب���وری و مەس���ەلەی كوش���توە نایش���ارمەوە ئەم كەركوكە ش���ارێكی زۆر داماو و بێكەس���ە من دەڵێم شكور خەیات خەڵكی سلێمانی ناوناوبانگ و ل���ەڕوی ئێس���تا بوای���ا بەاڵم جیاوازب���و خزمەتكردنیش���ەوە چونك���ە كەركوكی���م راگەیاندن���ەكان پێویس���تمان وەك گرنگیەك���ی

پێنادەن".ته مه نی هه رچه نده خه یات ش���وکر هه ڵکاش���اوه ب���ۆ 75 س���اڵ ب���ه اڵم ئێس���تاش له به یانیان زوه وه له دوکانی خه یاتییه که وه ده ست به کار ده کات تا دره نگانێکی شه و، ئه وه کاری کردوه ته س���ه ر به رهه مه هونه رییه کانی "رۆژانه س���ه رقاڵی کاری خەیاتیم تانیوەشەو ئێس���تاش كەوتومەت���ە تەمەنەوە وا بۆ)75(ساڵ ئەچم ئیتر لەكوێ بتوانم بپەرژێمە سەركاری هونەری بەڕاستی تەمەن كاری كردوەتە س���ەر پیشەی خەیاتیم و كاری هونەریش���م ماوەیەكە زوزو كێش���ەی نەخۆشیشم بۆ دروست

دەبێت".ئه و باس له کاری تۆمارکردن له شاری "كاری ده ڵێ���ت ده کات و س���لێمانی تۆمارك���ردن لەس���لێمانی زۆ جوان���ە بیرمە لەس���تۆدیۆكەی شێخ عوسمان لەسلێمانی )یارغەزال، سەوزە سەوزە، وەكو خۆی وتوە قەتاروئەاڵوەیسی(م ماوەتەوە بەاڵم ئەوەی كەلەدانیشتن و

بۆنەكاندا وتومە هەموی فەوتاوە."

شكور خەیات.. 63 ساڵ خزمەتی مەقام و بەستەی كوردی

ئا: ئازاد بایز

په یمان عومه ر هونه رمه ندی گۆرانیبێژ له دیمانه یه كی تایبه ت به ئاوێنه

رایگه یاند " من له ژیانمدا ڕۆژێك له ڕۆژان بیرم له وه نه كردۆته وه هونه رو بازرگانی تێكه اڵوی یه ك بكه م به هه مو ته مه نم له به رانبه ر گۆرانی وتندا باسی

ماده م نه كردوه ".

ده ستكردنی به سه ره تاكانی سه باره ت به گۆرانیوت���ن، په یم���ان عومه ر وتی " ل���ه دوای قۆناغی س���ێی له ڕاس���تیدا مامۆستایان له ڕێگه ی س���ه ره تاییه وه )خالی���د سه ركار،س���ه اڵح محه م���ه د ئه مین، فره نس���یس داود(ه وه كه وتمه ن���او دنی���ای گۆرانی وتن���ه وه ، بیرمه یه ك���ه م گۆرانی كه وتم)چه ندی گه ڕام له ش���اران(ی مامۆستا هۆمه ری دزه یی ب���و، ئیتر مامۆس���تایان زۆریان به دڵ بو دوابه دوای ئ���ه وه داوایانكرد بچمه چاالكی قوتابخانه كانه وه و به ش���داربوم له وێ ت���ا ئه وكاته ی چوم���ه قۆناغی شه شی س���ه ره تایی یه كه م فێستیڤاڵی مۆس���یقای جیهانی ده ك���را له وكاته دا منیان به مامۆس���تا ئه ن���وه ر قه راخی ناس���اندو وتیان كچێ���ك هه یه ده نگی خۆشه حه زده كه ین تۆش گوێ له ده نگی

بگریت". هه روه ها ده ڵێ " مامۆس���تا ئه نوه ریش وتی تۆ چ���ی ده زانی منی���ش وتم چ گۆرانییه ك ده ڵێی ده یزانم. كاك ئه نوه ر پێی سه یر بو منیش گۆرانی له باخای حه س���ه ن زی���ره ك-م ب���ۆ وت زۆری

پێخۆش بو وتی خالی���د ئه م كچه تان له كوێوه هێن���اوه ئه ویش وتی له ڕێی مامۆس���تا بێگه رده وه ناسیومه ئینجا له فێس���تیڤاڵه كه دا كرد به ش���داریمان

له به غدا یه كه میشمان هێنا". په یمان عومه ر ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه له س���ه ره تای س���اڵی حه فتاكانه وه ئافره ت گۆرانیبێژی سه رده قش���كێنی بوه له س���لێمانی هه ربۆیه توشی تانه و ته ش���ه رێكی بێش���ومار ب���وه له الیه ن خه ڵكه وه ، له وباره یه وه وتی " بۆ نمونه كه هه شتاكان له س���ااڵنی حه فتاكان و گۆران���ی من له چایخانه كان���دا لێده درا ده گێڕامه وه بۆی���ان ئه هاتن براكان���م ده یانوت خه ڵك ڕۆژانه توشمان ده بێت ده ڵێن ئه گه ر ئه وه خوشكی ئێمه بێت براكانم له پشتمله وه س���ه ری ده بڕین، ده یان���وت ئێم���ه ش ب���ه پێكه نینه وه

جوابمان ده دانه وه ". وتیش���ی " ه���ه ر له وكاته دا به ڕاس���تی كه س���ی تری���ش هه بو ب���ۆ نمونه ئااڵ عوم���ه ر، فاتیمه خ���ان ك���ه یه ك یه ك گۆرانیان ده وت وازیان هێنا نه یانتوانی ئه وكاته ی قس���ه ی له به ر به رده وامبن كۆمه ڵگه ، دواتر ئ���ااڵ عومه ریش چوه

به شی شانۆو من به ته نها مامه وه ". له ب���اره ی وتنی گۆرانی به ش���ێوه زاری كرمانجی ، په یمان عومه ر وتی " یه كه م ئاف���ره ت بوم كه ب���ه زاراوه ی كرمانجی له س���ه ر ش���انۆ گۆرانیم وت كه س���ی تریشم له گه ڵ بو خوالێخۆشبو)سه باح عومه ر، ڕێزان عومه ر(ی خوشكیش���م. ك���رد هونه رم���ان له س���ه رده مانێكدا دژوارتری���ن س���ه رده م ب���وه ته نانه ت

له س���ه ر وتنی سرود س���جنیان كردوم به و ش���ێوه یه بوم بۆیه ئێستا هه ندێك بۆچ���ون هه ی���ه ده ڵێ ڕۆژێ���ك هه یه بگه یته ئ���ه و قه ناعه ته ی واز له گۆرانی

وتن بێنی". وتیش���ی "مه حاڵه واز بێن���م یه كێ���ك له ئاواته كان���ی ژیانیش���م ئه وه ی���ه كه له سه ر س���ته یجی گۆرانی وتن كۆتایی

به ژیانم بێت". په یمان له و بڕوایه دایه كه ئه وكه سانه ی به و ده ڵێن واز له هونه ر بێنه له الی ئه وان هونه ر بازرگانییه و له وباره یه وه ده ڵێ : من له ژیانمدا ڕۆژێك له ڕۆژان بیرم له وه نه كردۆته وه هونه رو بازرگانی تێكه اڵوی یه ك بك���ه م به هه مو ته مه نم له به رانبه ر گۆرانیوتندا باس���ی م���اده م نه كردوه له ئه وروپاش له هیچ ئاهه نگێكدا به پاره

گۆرانیم نه وتوه ".په یمان عومه ر ناوه ڕاس���تی س���ااڵنی نه وه ت���ه كان س���ه ره تای هه ش���تا و به س���ه رده می زێڕینی خۆی ناوده بات و بڵێم ده توان���م وت���ی " له وباره ی���ه وه كه ژیانم���ا ت���ری له مه رحه له یه ك���ی )1985بۆ1990( س���اڵه كانی له نێوان سه رده مێكی زێڕینی من بو له هونه ردا ئه مه دانپیانانی زۆرینه ی هه واداره كانمه چونكه ئه و سه رده مه زۆربه ی ماڵه كان و چایخان���ه و ڕادی���ۆكان گۆرانی )بۆنی هه اڵاڵن(یان لێده دا ئێمه له و سه رده مه

وابوین". وتیشی " ئێستا وایلێهاتوه ئیمكانیاتی ئ���ه وه م نیه كلیپێ���ك بكه م، به اڵم كه سانێك هه ن به زه بری ڕوخسارو ده توانن له مانگێك���دا ده موچاو

به ره���ه م كلیپێ���ك چه ن���د بهێنن".

به هاتن���ه وه ی س���ه باره ت یه كجاره كی بۆ كوردستان، وتی " عوم���ه ر په یم���ان دوساڵ ئه بێت هاتومه ته وه ب���ۆ كوردس���تان، وه كو كه سێكی تازه ته عینكراو كردوه ت���ه وه ده س���تم به ده وامكردن.1٦ساڵ ب���وم له ئ���ه وروپ���ا مامۆس���تا له نه رویج ژیانی ب���ه اڵم ب���وم سله یمانیم پێخۆشتره )٦50000( ئ���ه و له سلێمانی هه زاره ی ی��ده گ��������رم وه رم���ه وه یگۆڕ ن������اب��ه سه روه تی هه مو له ناو چونكه دنیا كه سوكاری شارو گرن���گ خۆم���م ویژدانم ئه وه شه

ئاسوده یه ".

په یامن عومه ر: سه رده قشكێنی گۆرانیبێژی ئافره ت بوم له سلێامنی

‌ره‌نگاڵه(495( سێشه ممه 2015/9/15 rangalayawene@gmail.com

گاکاوڕ

ی���ان له خ���ۆت نزی���ك كه س���ێكی له خێزانه كه ت كارێكت بۆ ده دۆزێته وه ك���ه س���ودی دارای���ی باش���ی بۆتۆ

ده بێت.

له كه سێكی نامه یه كت یان هه واڵێك دوره وه به ده ست ده گات، ئه و هه واڵه دڵخۆشت ده كات و هه رگیز چاوه ڕێی

ئه وه نه بویت.

وه رزش و به خوێندن���ه وه و خ���ۆت چونه ده ره وه سه رقاڵ بكه ئه م ماوه یه ، ته ندروس���تیت پێویس���تی به و بواره

هه یه .

ده بیته وه روبه روبونه وه ی���ه ك توش���ی ك���ه وات لێده كات راڕابی���ت و بیر له وه ده كه یت���ه وه كه له و دۆخ���ه رابكه یت و

ئه مه ش له قازانجی تۆ نیه .

كه س���ێك له ش���وێنی كاركردنه ك���ه ت حه زده كه یت راده كێش���ێت و سه رنجت گفتوگۆی له گه ڵ بكه ی���ت و ئاڵوگۆڕی

بیروڕابكه یت.

قرژاڵدوانه‌‌

ئ���ه و كێش���انه ی له ن���او خێزانه كه ت رو ئ���ه دات وات لێ���ده كات زیاتر حه ز له كاره كه ت هاوڕێكانت و له ناو بكه یت

بمێنیته وه دور له خێزانت.

فه‌‌ریکشێر

1010

ئه گه ر تۆ له و كه س���انه ی ق���ژت ته نكه و خه ون به وه وه ده بینیت كه قژت پڕ ده ربكه وێت، ئه وه

ده توانیت به م رێگایانه قژت پڕ ده ربخه یت.

1. قژت بۆ س���ه ره وه به ره . ئه وه كه س���انه ی قژیان ته نكه بۆ ئه وه ی پ���ڕ ده ركه وێت، ئه وه ده توان���ن قژی���ان له بێخ���ی س���ه ریانه وه به رز بكه نه وه قژه كه یان به شێوه ی كێك كۆبكه نه وه

له سه ره وه بۆ ئه وه ی پڕ ده ركه وێت.

2. قژت ره نگ بكه . ده توانیت بۆئه وه ی قژت پڕ ده ركه وێت ئه وه له بری ئه وه ی هه مو قژت بۆیه بكه ی���ت ته نها چه ند تاڵێ���ك یاخود قژت تاڵی

بۆیه ی تێبكه یت، به مه ش پڕ ده رده كه وێت.

3. قژت ل���ه ف بكه . قژت له ف بك���ه به له فی گ���ه وره ، كاتێك له فه ك���ه ی لێده كه یته وه ئه وه هی���چ له قژه ك���ه مه كه و با به ش���ێوه ی له فه كه به سه رش���انتا بێته خ���واره وه و هیچ ش���انه ی

مه كه .

4. له خواره وه بۆس���ه ره وه وش���كی بكه ره وه . كاتێك سه رت ده شۆیت له كاتی وشككردنه وه دا قژی سه رت دانه وێنه بۆخواره وه پاشان وشكی

بكه ره وه ئینجا سه رت به رز بكه ره وه .

5. بڕینی قژت بگ���ۆڕه . بۆئه وه ی قژێكی پڕت ده س���تكه وێت س���تایلی بڕینه كه ی بگۆڕه ، به و جۆره ی كه قژت پڕ ده ركه وێت، ده توانیت له و جۆره بڕینانه بێت كه دو به ش���ه س���ه ره وه ی

كورتتر له خواره وه .

ئا: مه زهه ر که ریم

مام كه ریم كه له ساڵی 1978ه وه له سلێمانی ئه سپ و عه ره بانه ی پێیه و پێشتریش له شارۆچكه ی

سه یدسادق ئه سپ و عه ره بانه ی هه بوه له چاوپێكه وتنێكی له گه ڵ ئاوێنه

رایگه یاند" كۆاڵنه كانی به ختیاری و رزگاری ده گه ڕێم و خه ڵكی ئه و

كۆاڵنانه زۆر رێزم لێده گرن و هه مویان ده مناسن و به مامه كه ریم بانگم

ده كه ن".

س���ه باره ت به ژیان���ی رۆژان���ه ی كه ریم تۆفی���ق وتی " له كۆاڵنه كان���دا خه ریكی كۆكردن���ه وه ی ورده نان���م و رۆژانه خۆم پێوه س���ه رقاڵ كردوه هیچ كارێكی تر له ماڵه وه ئه سپ و عه ره بانه كه م نازانم و ده رده كه م له هه شتی به یانی بۆ چواری ئێواره ". وتیشی " ڕۆژانه 20 هه زار دینار په یداده كه م و بژێویم له سه ر ئه و ئه سپ و

عه ره بانه یه ". م���ام كه ریم ئام���اژه بۆ ئ���ه وه ده كات قاچێكی روداوێك���ه وه به ه���ۆی ك���ه وت���ی " له وباره ی���ه وه له ده س���تداوه و ناتوان���م ماتۆڕو س���ه یاره لێخورم ئه س���پ و له ژیاندابم هه ت���ا عه ره بانه كه م پێده بێت".

وتیشی " له ساڵی

1978 له س���لێمانی ئه سپ و عه ره بانه م له ش���اروچكه ی پێب���وه و پێش���تریش سه یدسادق ئه س���پ و عه ره بانم پێبوه ، رزگاری به ختی���اری و كۆاڵنه كان���ی ده گه ڕێ���م و خه ڵكی ئ���ه و كۆاڵنانه زۆر رێ���زم لێده گرن و هه مویان ده مناس���ن و

به مامه كه ریم بانگم ده كه ن".م���ام كه ری���م ئاماژه بۆ ئ���ه وه ده كات ك���ه له ئاواره ییه كه ش���دا له واڵتی ئێران هه ر ئ���ه و كاره ی كردوه و وتی " له كاتی ئاواره ییه كه دا ساڵی 1991دا له ناوچه ی ئێ���ران له كوردس���تانی دیوان���ده ره ی ئه سپێكم كڕی و خه ریكی هه مان كار بوم هیچ كارێكی تر نازانم و زۆر له كاره كه م

ی���م ز ا ر ڕ ۆ ز

ئه س���پ و نه ك���ه م ه با عه ر

گ���ه ر خۆش���ه وێت ئه س���په كه م توشی ش���یه ك نه خۆ

ده یب���ه م بێ���ت به یت���ه ره و ب���ۆ

چاره سه ری پزیشكی بۆده كه م و سااڵنه ئه سپه كانم ده گۆڕم به هۆی نه خۆشیه وه تا ئێستا چه ندین ئه سپم مرداربۆته وه ، نرخ���ی ه���ه ر ئه س���پێكیش ملیۆنێك

دیناره ". چه ندی���ن به ش���داری كه ری���م م���ام فێستیڤاڵیش���ی ك���ردوه و له وباره یه وه وتی "له چه ندین فێس���تیڤاڵی سااڵنه دا ب���ردوه و ئه س���په كه م بانگك���راوم و به ش���داربوم و خه ڵك به خۆش���حاڵیه وه ڕۆژانه دێنه پێش���ه وه ره سمم ده گرن و ده ستخۆش���ی كاره كه مم لێده كه ن گه ر ه���اوكاری ئه و خه ڵك���ه نه بێت ناتوانم

به رده وام بم".له دایكبوی ش���ارۆچكه ی مام كه ری���م سه یدس���ادقه و له س���اڵی 1952 له س���ه ره تای هه ر له دایكبوه و الویه وه خه ریكی ئه م كاره یه و باوك���م " وته ن���ی خ���ۆی له سه ره تای الوێتیدا ئه سپ و بۆكڕی���م عه ره بانه یه ك���ی به 25 دینار، له ساڵی 1978 نه وتم عه قاری له به نزینخانه ی ده گواسته وه بۆمااڵن و چه ندین كاری جیاوازم به پشتی ئه سپ و

عه ره بانه كه م كردوه ". عاره بانه كه م وتیشی "ئه س���پ و ناگۆڕمه وه به سه یاره یه ك و تابمێنم خه ریك���ی س���لێمانی له كۆاڵنه كان���ی

كاره كه م ده بم". مام كه ریم ئێستا له ئاواره كانی تانجه رۆ ده ژی و له ساڵی 1978ژیانی هاوسه ری پێكهێن���اوه و خاوه ن���ی س���ێ كچ و دو

كوڕه .

anfal.comگێڕانه وه یه كی دیكه ی

مه رگه ساتی ئه نفال

كه ریم تۆفیق:43 ساڵه ئه سپ و عه ره بانه م پێیه ، نایگۆڕمه وه به سه یاره یه ك

5 هه نگاو بۆ ئه و خامنانه ی قژیان ته نكه

سیحری جوانی

ئا: شۆڕش محه مه د

گروپێك له شانۆكارانی رۆژهه اڵتی كوردستان له دوانزه هه مین

فێستیڤاڵی شانۆی كوردی سه قز anfal.( شانۆگه رییه كیان به ناوی

com( پێشكه شده كه ن و ده رهێنه ری شانۆگه رییه كه ش رایگه یاند" شانۆگه ریه كه باس له گێڕانه وه ی یه كێك له سه دان

چیرۆكی كاره ساتی ئه نفال ئه كات".

فه رزاد حه س���ه ن میرزای���ی یه كێك ش���انۆگه رییه كه له ده رهێن���ه ری له لێدوانێك���ی ب���ۆ ئاوێن���ه وت���ی " كه )anfal.com( ش���انۆگه ری شێوازێكی نوێی له ناوه رۆك و چۆنیه تی نوان���دن و ده رهێن���ان له خۆده گرێت، باس له گێڕانه وه ی یه كێك له س���ه دان چیرۆكه كان���ی كاره س���اتی ئه نف���ال

ده كات". قوتابخانه مامۆس���تایه كی وتیشی " كوردس���تان له دێهاته كانی له یه كێك له گه ڵ ژنه دوگیانه كه ی به ر كاره ساتی ئه نف���ال ده كه ون و دوات���ر كۆمه ڵێك ڕوداو بنه ماڵه كه یان ده خاته دۆخێكی

خراپ و دژواری كۆمه اڵیه تی".شانۆگه ریه كه ، به تێكستی سه باره ت فه رزاد حه سه ن میرزایی وتی " ده قی ئه م ش���انۆیه باس له وه ده كات كه قوربانیانی شه ڕ ژنان و مندااڵنن و ئه م بابه ت���ه له نوان���دن و ده رهێنان زیاتر

ده رده كه وێت". ده رهێن���ه ر له و بڕوایه دای���ه كه له م ش���انۆگه ریه دا به ئافراندن���ی پردێك له نێوان ئێس���تاو رابردو ئه زمونێكی له وباره یه وه به رچاوخ���راوه و ن���وێ له به رجه سته كردنی وتی "ئه كته ره كان كه س���ایه تیه كان ڕاسته وخۆ ڕوبه ڕوی

یه كترنابن���ه وه ، وات���ه ه���ه ر یه كه و له مه ودایه كی تایبه ت نواندن ده كه ن، بێ ئه وه ی به ریه ككه وتنی جه سته یی و له نێوانی���ان دیال���ۆگ و هه س���ت دروس���تبێت و واقیع���ه كان ب���ۆ هه ر

تاكێك ئه زمونێكی تاكه كه سییه ".ب���اس ش���انۆگه ریه كه وتیش���ی " كاره س���اتی دوای له كاریگه ریه كانی ئه نفال ده كات و هه ریه ك له ئه كته ره كان چیرۆكێكی ئه نفال به رچاو ده خه ن".

ئاماژه ش���انۆگه رییه كه ده رهێنه ری به رۆڵ���ی كچ���ه ئه كته رێك���ی كورد ده كات له شانۆگه ریه كه دا و له و باره وه وتی "یه كێك له ئه كته ره سه ره كیه كانی ئه م شانۆگه ریه خاتو نیگار عوسمان درامای سینه ماو ناسراوی ئه كته ری كوردیه كه زۆر به باش���ی س���ه رنجی

بینه رانی راكێشا". )anfal.com( ش���انۆگه ریی بانگی���ن، ڕه س���وڵ له نوس���ینی پێداچونه وه و ئاداپتاس���یۆن: سامان مێه���ران، فرزاد حه س���ه ن میرزایی، ده رهێنه ر: فه رزاد حه سه ن میرزایی، سامان مێهران، یاریده ری ده رهێنه ر: س���اریه ئه ی���ازی، مه تی���ن نێعمه ت خا، نواندن: س���امان مێهران، نیگار عوس���مان، عه لی مه جید زاده ، مینو مه حمودی، مه س���عود ڕه س���وڵپور، به هار عوسمان، به هاوكاری: به هادین ق���ادری، عه ت���ا حاجی حه س���ه نی، سوهه یب یوس���فی، ئاریا ئه حمه دی، نیم���ا فه دایی، فه هیمه كه ریمی، زانا

ساڵح زاده ، هومه ن حه قیانی". ش���ه وێك چه ن���د ش���انۆگه ریه كه له شاری بانه پێشكه شكرا و هه روه ها له دوانزه هه مین فێس���تیڤاڵی شانۆی ك���وردی له س���ه قز به ش���داربو ك���ه له هه ردو ش���وێنه كه پێش���وازییه كی

بێوێنه ی لێكرا.

لەهۆکارەکان���ی ب���اس ک���ە زۆرج���ار نیشتیمان جێهێشتنی خەڵک و سەرهەڵگرتنی لەهاتنەکای���ەی کۆمەڵێک ب���اس دەکرێ���ت، failed ،"دەوڵەتی داوەش���او" یان "فاشیل"states دەکرێ���ت. دروس���تبونی ئەم جۆرە دەوڵەتە بەهۆکاری سەرەکیی ئەو کۆچکردنە فراوان و دەستەجەمعییە دادەنرێت. "دەوڵەتی داوەش���او" ئەو شێوازەیە لەدەسەاڵتدارێتی کە ناتوانێت چیتر سنورەکانی بپارێزێت، ناتوانێت دەس���ەاڵتی لەناو هەمو ئەو شوێنانەدا هەبێت کە بەشێکە لەسنوری ئەو دەوڵەتە، ناتوانێت خزمەتگوزارییە س���ەرەتایی و س���ەرەکییەکان پێش���کەش بەدانیش���توان بکات و ناشتوانێت ڕێ لەسەرهەڵدان و بەهێزبونی هێزی ناوچەیی بچ���وک بگرێت کە لەن���او ئەو بۆش���اییانەدا داوەش���انی لەالوازبون و ک���ە دروس���تدەبێت دەوڵەتەوە دروستدەبێت. بەمەش هەم بڕێکی گەورە لە "فەوزا"و "پش���ێوی" دروستدەبێت، هەم "بۆش���اییەک"ی گەورەی دەس���ەاڵت کە لۆردەکانی جەنگ و هێزە مافیاییە ناوچەییەکان پڕیدەکەنەوە. ئەم هێزە ناوچەییانەش هەمیشە ئاکارێکی گەندەڵ و توندوتیژو نابەرپرسیاریان هەیەو لۆژیکی پاراستنی قازانجە سەرەکییەکانی هەم���و ئاراس���تەیاندەکات. حوکمڕان���ەکان ژینگەی���ە ئ���ەو بەس���ەریەکەوە ئەمان���ەش دروس���تدەکەن کە مرۆڤ تیایدا هەست بەالنی هەرە کەم و پێویستی ئەمن و ئاسایش نەکات و لەهیچ شتێکی ژیانی خۆی و منداڵەکانی دڵنیا نەبێ���ت و هەاڵت���ن وەک یەکێک لەس���تراتیژە

سەرەکییەکانی مانەوە، وێنابکات.بەبۆچونی من ئەم ڕوانینە بەشێک لەڕاستیی تێدایەو دەتوانێت هاریکارمان بێت بۆ تێگەیشتن لەدیوێک���ی تایبەتی دیاردەی س���ەرهەڵگرتنی ژمارەیەکی گەورەی دانیشتوان، بەاڵم ناتوانێت سەرجەمی دیاردەکەمان بۆلێکبداتەوە. ئەوەی لەو ناوچەیەی ئێمەدا ڕودەدات دروس���تبونی "بۆشایی دەسەاڵت"و "فەوزا"و "پشێویی" نییە بەتەنه���ا، بەتەنها هەڵوەش���اندنەوەو داڕزانی مۆدێلێ���ک لەدەوڵەت���ی مەرکەزی���ی نییە کە ماوەیەکی درێژ بااڵدەستبوە. ئەوەی ڕودەدات سەرهەڵدانی دو ش���ێوازی ترە لەحوکمڕانیی و دەسەاڵتگەرێتیی کە نەک "بۆشایی" دەسەاڵت و بەڵکو دروس���تناکەن، "پش���ێویی" "فەوزا"و کە لەدەسەاڵتدارێتی گەشەپێئەدەن مۆدێلێک هیچ ڕوبەرێک بۆ بۆش���ایی و فەوزاو پش���ێویی ناهێڵێت���ەوە، تەنها ئەوان���ە نەبێت کە خۆی پێویس���تیی پێییانەو بەشێکن لەتەکنیکەکانی حوکمڕانی خ���ۆی. ئەگەر ش���تێکیش هەبێت ناوی "بۆش���ایی"و "فەوزا"و "پش���ێویی" بێت، ئەوا ئەوانە بەشێکن لەستراتیژیەتێکی حیساب بۆکراوی تایبەت و پەیوەندیی بەکاری خۆبەخۆو پێش���بینیی نەکراوەوە نییە. وەک وتم ئەوەی ڕودەدات لەدایکبون���ی دو ش���ێوازی تایبەتە س���ەرهەڵدانی یەکەمیان لەدەس���ەاڵتدارێتی. جۆرێکە لەدەوڵەت کە تەماحی بەئیمپراتۆربون دەیانەوێت س���ەرۆکەکانیان ئاراستەیدەکات و وەک سوڵتانێکی مۆدێرن وێنابکرێن. دەوڵەتی سعودیی و ئێرانیی و تورکیای ئەردۆگان نمونەی ئەم ج���ۆرە دەوڵەتەن. ه���ەر یەکێک لەمانە خەونی ئەوەی هەیە لەدەرەوەی س���نورەکانی خۆیاندا کۆنترۆڵی ژیانی ملیۆنەها مرۆڤی ترو چەندەها گروپیی ئەتنی و دینیی و فەرهەنگیی س���تراتیژەییەکانی بڕی���ارە جیاوازب���کات و هەریەکێکیش لەمانە بەخواستە ستراتیژییەکانی خۆیەوە گرێبدات. هەریەکێکیش���یان دەیەوێت هێزی ئیقلیمیی ژمارە یەک و ئاراس���تەکەربێت ئەمڕۆک���ە جۆرێک بەکورت���ی لەناوچک���ەدا. لەدەوڵەتی ئیقلیمی دروس���تبوە کە بەزاندنی سنورە نەتەوەییەکان و ژێرپێخستنی پرنسیپی "س���ەروەریی نەتەوەی���ی" هێ���زە ناوچەیی���ە ڕۆژانەیان. لەسیاس���ەتی بەشێکە الوازەکان، تەماح���ی ئەم دەوڵەتانەش بەن���او دەریایەک تاوان و پیالن و کوش���تن و بڕی���ن و بەکارهێنانی

بەرفراوانی توندوتیژدا تێدەپەڕێت.ئ���ەو دروس���تبونی دوهەمی���ان ج���ۆری دەس���ەاڵتدارێتییە ناوچەیی و لۆکاڵییانەیە کە لەچەند دەیەی دواییدا لەم ناوچەیەدا پایەیان داکوتاوە. ئەمان���ەش کۆمەڵێک هێزو گروپی حوکمڕانن کە لەو بۆش���اییانەدا دروس���تبون کە الوازبون و داوەش���انی هەندێک لەدەوڵەتە ناوەندییەکانی ناوچەکە دروستیکردوە. نمونەی ئەم حوکمڕانیانە ئیمارەتە دینییەکەی حەماسی فەلەس���تینییە لەغەزە، دەوڵەتە شیعییەکەی بەغدادییە لەلوبنان، خەالفەتەکەی حیزبواڵیە لەڕەق���ەوە ب���ۆ فەلوج���ە، "دەوڵەتۆچک���ە" بچوکەی بەشار ئەس���ەد لەبەشێکی سوریادا، بەشبەش���بونی یەمەنە ب���ۆ چەند ئیمارەتێکی بچوک و دو زۆنە س���ەوزو زەردەکەی هەرێمی کوردستانە. ئاشکرایە هەریەکێک لەمانە مێژوی کۆمەاڵیەتی���ی و سیاس���یی جی���اوازو تایبەتی هەیەو لەناو کۆمەڵێک هاوکێش���ەی دەسەاڵتی ناوەکیی و دەرەکیی جیاوازدا ئامادەیەو دەژی، ب���ەاڵم هەمویان لەو خاڵەدا یەکن کە ئەزمونی

سیاس���یی تاکحیزبی���ی ترس���ناکن و لەدەوری دەس���کەوت و قازانجی کۆمەڵێک کەسایەتیی و دینی���ی تائیف���ەی سیاس���یی و بنەماڵ���ەی کۆبونەتەوە. هەموشیان بەڕادەی گەورە داخراو و گەندەڵ و سوڵتانین و ئامادەگییەکی گەورەیان بۆ پەنابردن بۆ توندوتیژیی هەیە، دژ بەهەمو ئەوان���ەی هەڵگری هەمان خەونی س���وڵتانیی نین. ئەم هێزانە نەک نەیانهێشتوە "بۆشایی" دەسەاڵت دروستببێت، بەڵکو هەمو ئەو ناوچەو دانیشتوانانەیان کۆنترۆڵکردوە کە کەوتونەتە ئەم دەسەاڵتدارێتییەکەیانەوە. ڕەحمەتی ژێر کۆنترۆڵەش بەڕادەیەکە ئەو هەس���تەیان الی زۆرین���ەی کۆمەڵگاکانیان دروس���تکردوە کە "بەرگرییکردن"و هەوڵدان بۆ گۆڕانکاریی، جگە لەکردەیەکی بێس���ەمەرو شێتانە شتێکی دیکە نییەو جگە لەوێنرانەکاریی هیچیتری لێ سەوز

نابێت.ئەم دو ش���ێوازە لەدەس���ەاڵت لەناوچەکەدا بەدەی���ان ش���ێوازی جی���اواز بەیەکدیی���ەوە پەیوەستن و بەش���ێوازی جیاوازیش دەستیان لەگەڵیەک���دا تێکەڵە. ئەو هیوای���ەی لەدوای ڕوداوەکان���ی "بەهاری عەرەبی"یەوە لەدایکبو، لەن���او ئەم دۆخە تازەیەدا ک���وژرا. پێدەچێت زۆرین���ەی کۆمەڵگاکان���ی ناوچەکە لەم دۆخە تازەی���ەدا باوەڕیان بەهیچ جۆرە بەرگریکردن و ئەگەرێکی گۆڕانکاریی نەمابێت. ئەمەش مانای ئەوەی لەپاڵ کارەساتەکانی جەنگ و بێماڵیی و هەژاری���ی و بێکاری���دا، لەپ���اڵ گەندەڵی���ی و بەخێزانیکردنێکی تەواوی دەس���ەاڵتدا، شتێک بەن���اوی هیوایەکی بچوک بۆ دروس���تکردنی دونیایەکی ت���ر، نەماوەتەوە. ناڕەزایەتییەکان ناڕەزایەتیدا لەناو سنورە س���ایکۆلۆژییەکانی دەمێنن���ەوەو ناگۆڕێن بۆ کردەی سیاس���یی و مێژوی���ی بەس���ەمەر. ئەوان���ەی ڕادەک���ەن و لەدەریاکان���دا دەخنکێ���ن، ئ���ەو مردنەی���ان پێباش���ترە تا ئەوەی بەدیار چاوی کەسوکارو دۆس���تەکانیانەوە خەمس���ارادانە بکوژرێ���ن. مردن لێ���رەدا النیکەم دەرەنجام���ی بڕیارێکە خۆیان داویان���ە، نەک دەرەنجام���ی بڕیارێک س���ەرۆکی دەزگایەک لەدەزگانی حوکمڕانیی،

دەریکردبێت.دیوێک���ی دیک���ەی ئ���ەم وێن���ە گش���تییە بەتاڵبونەوەی ئ���ەو دونیای���ە، بەتایبەتی بۆ گەنجان، لەهەمو چێژێ���ک، تەنانەت لەچێژی گوێڕایەڵی���ی و تەس���لیمبون و هیچنەکردنیش. ئ���ەم کوش���تنی چێ���ژە تەنه���ا پابەس���تیی ئ���ەو ب���ڕە زۆرە لەتوندوتیژی���ی و کوش���تن و خوێن���ە نییە کە لەناوچ���ەدا دەڕژێت، بەڵکو پابەس���تی ئەو دۆخەشە کە دەکرێت بەدۆخی "بەس���ەلەفیکردنی ژی���ان" ناویببەی���ن. هیچ شتێک ئەوەندەی سەلەفیەتی دینیی ئەمڕۆکە پەالماری���ی ئەو چێژە بچوک و س���ادانە نادات کە م���رۆڤ پێویس���تیی پێیەتی���ی بۆئەوەی خۆی هەرس���بکات و کارەس���اتەکان بتوانێت نەکوژێت. ئەو خانمە عەرەبە حیجابپۆش���ەی بەگەیش���تنی بەئەوروپا جلە دینییەکانی خۆی داکەن���دو فانیلەو ش���ۆرتێکی لەبەرکرد، ئەم دۆخی بەس���ەلەفیکردن و کوش���تنی چێژەمان وتی:"بیس���ت خانم���ە ئ���ەو نیش���انئەدات. س���اڵە لەش���م باو خۆرەتاوی بەرنەکەوتوە." واڵتێک نەهێڵێت لەش���ی مرۆڤێک بیست ساڵ ب���او خ���ۆری بەربکەوێت، مرۆڤ ن���ەک تەنها بەجێیدەهێڵێ���ت بەڵک���و فڕێش���ی ئەداتە ناو

تەنەکەی خۆڵەکەوە.

بیروڕا(495( سێشه ممه 122015/9/15 birura.awene@gmail.com

نیشتیمان بۆ ناو تەنەکەی خۆڵەکە

سعودیه و ئێران و تورکیا خەونی ئەوەیان هەیە

لەدەرەوەی سنورەکانی خۆیاندا کۆنترۆڵی ژیانی

ملیۆنەها مرۆڤی ترو چەندەها گروپیی ئەتنی و

دینیی جیاوازبکات و بڕیارە ستراتیژەییەکانی

هەریەکێکیش لەمانە بەخواستە ستراتیژیەکانی

خۆیەوە گرێبدات

س���اته وه ختی له جیاكه ره وه كانی یه كێ قه یران، بونی كه مترین تاریكیه له كۆمه ڵگادا. توانای كۆمه ڵگایه بۆ بینینی نه خۆش���ی و كێش���ه و ئازاره كان���ی ، له پ���اڵ جوان���ی و ده س���تكه وت و په ره سه ندنه كانیدا، به مه ش له حزه ی قه یران، النیكه م له په یوه ندی به ناس���ینی وردترو ڕونتری كۆمه ڵدا، ده بێته له حزه یه كی دیموكراسی . به حوكمی ئه وه ی فۆرمه دژه دیموكراسیه كانی به ڕێوه بردن و قورس���ایی كۆمه ڵ���گا ئاڕاس���ته كردنی ده خه نه س���ه ر تا ڕونی و په رده دان به سه ر ڕاستیه كان و كردنی نكوڵی كێش���ه كانداو دانن���ان ناته واویی���ه كان و ڕازاندن���ه وه ی به واقیعدا وه ك ئ���ه وه ی هه یه . نه ك وه ك

ئه وه ی وێنا ده كرێت.ڕون���ی هه میش���ه توخمێك���ی گرنگ���ی دیموكراس���یه ، ب���ه و ئه ندازه یه ی تاریكی و ناڕون���ی ل���ه كۆمه ڵگایه ك���دا ئاماده ی���ی هه بێت، به و ئه ندازه دیموكراس���ی تیایدا ن���ا ئاماده ی���ه ، جگه له و ش���وێنانه ی كه ناڕون���ی خ���ۆی به ش���ێكه له ڕونییه ك���ی گه وره ت���ر و ڕه هه ندێك���ی هون���ه ری ڕوت به خ���ۆوه ده گرێت، یاخود س���ه روكارێكی له گه ڵ ئه خ���الق و تایبه تمه ن���دی مرۆڤدا هه یه . له وێن���ه ی نهێنیه س���ه ربازیه كان و نه خۆش و... تایبه تمه ندی���ی پاراس���تنی هتد. له دۆخی س���ه قامگیری و چه س���پاوی پایه كان���ی سیس���تمدا، ڕون���ی دۆخێكی ئاس���ایی و سروش���تی و باو و زاڵه )به ده ر له و الدانه ی دوچاری ئه زمونه دیموكراسیه دێرینه كانی���ش ل���ه م ڕوه وه بوه ( تاریكی و ناوێزه یه . نائاس���ایی و دۆخێكی ناڕونیش ساته وه ختی قه یران بۆ كۆمه ڵگایه كی وه كو ئێمه ئه و ساته وه خته یه كه له به رده م دوباره له سه نگدانه وه و پش���كنینه وه ی زۆر وێناو لێكدانه وه و دروش���م و چاره سه ردا خۆمان ده بینینه وه ، كۆی سیس���تم ده كه وێته ژێر پرس���یاره وه ، ده توانم بڵێم به زمانی ئاین هه ن���دێ ده چوێ به )یوم تبلی الس���رائر( ڕۆژێ كه په رده له س���ه ر ڕازو نهێنیه كانی ناو دڵ الده درێن. قورئان ئه م ساته وه خته له سه ر ئاستی تاكه كه س و بۆ ڕۆژی دوایی به كارده هێنێت و ب���ه وه ش ده یه وێت مرۆڤ به رامبه ر خودا ڕوت بكاته وه و هه وڵیش بدات كه مترین جیاوازی له نێوان ناخی شاراوه ی مرۆڤی باوه ڕدارو ژیان���ی ڕۆژانه و ڕوكاری ده ره وه ی���دا بێڵیت���ه وه . به حوكمی ئه وه ی دوڕویی دۆخی دژ به یه كی ناخ و ده ره وه ی مرۆڤه . گه ر ئه م ڕوانینه بخوازین و له سه ر ئاستی سیاس���ی و له م دنیایه دا سیستمی پ���ێ بخوێنینه وه ، س���اته وه ختی قه یران، كاتی كه وتنی به ش���ێ له ماس���كه كان و بێ كه ڵك ده رچونی به ش���ێ له ڕاڤه كانیش���ه . به فیڕۆچونی ڕه نجی له ش���كرێكی گه وره ی ڕۆشنبیرو نوسه رو ڕاگه یاندكارو سیاسی و هونه رمه نده ، كه له چوارچێوه ی ستراتیژی ده س���ه اڵتدا كاریان له س���ه ر ڕازاندنه وه ی دیوی ده ره وه ی سیس���تم كردوه ، به وه ش ویستویانه وێنایه كی جیاواز له وه ی هه یه تی پێ ببه خش���ن، ئه وه ش ئه وه ده گه یه نێت كه ئ���ه م س���اته وه خته خاڵ���ی گه ڕانه وه سه ره تاو س���ه رله نوێ ده س���تپێكردنه وه و پێناس���ه كردنه وه ی چه م���ك و ش���ته كانه . هه ن���دێ كۆمه ڵگاش خۆش���به خته ئه گه ر ئه م چونه وه س���ه ره تایه یه كس���ان نه بێت به ڕوخاندن���ی هه م���و ئ���ه وه ی له ڕابردودا بیناك���راوه و كۆمه ڵ���گا ڕه نج���ی له گ���ه ڵ كێش���اوه ، بۆ نمونه له وجۆره ی له عێراق و س���وریا بینیم���ان و له حاڵ���ی بینینیداین، ئ���ه وه ی ئ���ه م هه ره س���هێنان و داڕوخانه تێكه اڵوبونێكی ده خوڵقێنێت، گه وره یه ش سیاسی و سیس���تمی نێوان هه مه الیه نه ی مه ودایه كی هی���چ نه مانه وه ی ده وڵ���ه ت و دۆخێ���ك له نێوانیان���دا. ڕاس���ته قینه یه ڕوخان و هه ڵوه شاندنه وه ی سیستم ده كات ده وڵه ت و داموده زگاكان���ی به داڕوخان���ی هه ڵته كاندنی ژێرخان���ی ماددی و كۆمه ڵ و دوباره گه ڕانه وه بۆ قۆناغه سه ره تاییه كانی خۆبنیادنان. بایه خی دیموكراس���یش له م ڕوه وه له وه دای���ه ، كه مه ودا ده خاته نێوان سیس���تم و ده وڵه ت و میكانیزم و گۆڕانكاری له سیستمدا به جۆرێك ڕێكده خات، كۆمه ڵگا

له حاڵه تی هه ژانی ته كانده رو مه ترسیهێنه ر بپارێزرێت.

ب���ۆ كۆمه ڵگاكان���ی دوای دكتاتۆریه ت و له حاڵ���ی ئاڵوگۆڕی دیموكراسیش���دا، زۆر گرنگ���ه ڕوداوه كان به جۆرێ���ك ئاڕاس���ته بكرێن، ت���ا ده كرێت داڕوخان���ه كان كه م بكرێن���ه وه . ب���ه اڵم ئ���ه م كه مكردنه وه یه خۆبیناكردنه وه یه كی دوب���اره به ئاق���اری دروست بێت و ڕوخانه كه نه بێته به رهه می شه ڕێكی ده سه اڵتخوازانه له پێناو سزادانی به رامب���ه ره كان و مان���ه وه ی خۆیان یاخود خوڵقاندنی دۆخی زه وی سوتاو بۆ ئه وانه ی دوای ئه وان دێن و ده سه اڵت ده گرنه ده ست. مه به س���تم ئه وه ی���ه ده كرێ���ت كۆمه ڵگاو هێزه په رۆش���ه بنیاتنه ره كانی پێویستیان به هه ندێ ڕوخاندنی مه به ستدارانه هه بێت. له پێناو بیناكردنه وه یه كی س���ه ركه وتوترو مس���ۆگه رترو دڵنیاكه رتردا. ش���كانه وه ی ش���كاندن خوارگی���راوه ، ده س���تێكی نیه ، به ڵك���و له بنه ڕه تدا بۆ س���ڕینه وه ی ئاس���ه واره كانی ش���كاندنه ، بۆ ئ���ازاردان نی���ه ، به ڵكو بۆ به رگریك���ردن له ئازارێكی نه توانینی ب���ون و هه تاهه تایی كه مئه ندام به تواناكانی ده س���ته كه یه به كارهێنان���ی

خۆیه وه .س���اته وه ختی قه یرانیش وا ده كات ئێمه ژێرخان و هه ناوی سیس���تم بێنین. یاخود النیكه م به به راورد له گه ڵ پێش ئه و، زۆرتر له به رچاومان ڕون و كراوه بێت، ئه م كرانه وه و بینین���ه ش، توانای پش���كنینی ژێرخان و پێده به خش���ێت، سیس���تممان پایه كانی له ڕێی ئه ویشه وه تێده گه ین تاچه ند له سه ر بنچینه یه كی پته و و ته ندروست دامه زراوه و به رگ���ه ی كه ڵه كه بونێك���ی شارس���تانی و مێژوی���ی گ���ه وره و ڕابه س���تنی ت���ه الری سیس���تمێكی هاوچه رخ���ی دادپ���ه روه رو دیموكراس���ی و كراوه ده گرێ���ت یاخود نا. ده ستبردن بۆ ئه م ژێرخانه و ڕوخاندنه وه ی هه ندێك���ی له پێناو دوباره داڕش���تنه وه ی له س���ه ر بناغه یه كی پته وترو زانستی ترو گه ر س���اته وه خته ئه م هیوابه خش���تردا. له هه ندێ ش���وێن س���اته وه ختی ش���ۆڕش بێت، ده كرێت ب���ۆ هه ندێ كۆمه ڵگای ترو چاكسازیه كی ساته وه ختی ئێمه له وانه ش قوڵ و ڕاسته قینه بێت. چونكه جێگره وه ی ش���ۆڕش له م دۆخ���ه دا بێباك���ی و دوباره سیستم به شه كانی لكاندنه وه ی به یه كه وه به هه ندێ دیك���ۆری تازه وه نی���ه ، به ڵكو ڕیفۆرمێكی شۆڕشگێڕانه یه . گه رچی ڕه نگه بۆ هه ندێ ك���ه س تێكه ڵكردن���ی ڕیفۆرم به شۆڕش كارێكی نامه نهه جی بێت، به اڵم له ڕاس���تیدا ئه زمون���ی پاش ن���ه وه ده كان له ئه وروپ���ای خۆره���ه اڵت و قه ڵه م���ڕه وی سۆڤیه تی كۆن و شۆڕشه كانی خۆرهه اڵتی ناوه ڕاس���ت، له م ڕوه وه بواری قسه كردنی زانس���تی و مه نهه جی نوێی���ان له به رده مدا

كردوینه وه .شۆڕشگێربونی چاكسازیی ئاماژه به قوڵی و ج���دی و هه مه الیه نه بونی چاكس���ازییه كه و ده س���تبردن بۆ فۆرمی حوكمڕانی ده كات. له گه ڵ هێشتنه وه ی ملمالنێكان به ئاشتی و هه ژان و خوێ���ن و توندوتیژی و كه متری���ن هه ڵته كانی كوێرانه و حس���اب بۆ نه كراو. س���اته وه ختی قه یرانی���ش س���اته وه ختی له گه ڵ خۆمان، ڕوبه ڕوبونه وه ی خۆمان���ه له گ���ه ڵ حه قیقه تی ئه وه ی ئه نجاممانداوه و كردومانه . پێش دۆزینه وه و خس���تنه ڕوی چاره س���ه ره كانی دیاریكردنی نه خۆش���ی و كێشه كانمانه . چونه خواره وه یه له نه خۆشیه ڕوداوه كانه وه ، الوه كیه كان و )اع���راض(ی بۆ حاڵ و هۆكاره سه ره كیه كان و ناته واویه ڕاس���ته قینه كان له جه س���ته ی سیاس���ی و ئابوری و كۆمه اڵیه تیماندا، س���اتی دوباره هه م���و له خ���ۆ، تێڕامان���ه خۆناس���ین و پرۆس���ه یه كی دوباره خۆناسینیش دوباره پێناس���ه كردنه وه ی كرداری س���ته مكارانه به دوای خۆیدا ده هێنێ . چونكه به گوێره ی ڕێب���ازه س���وقراتیه كه ، س���ته م به رهه می نه ناسین و نه زانیه . ئه وه ش ئه وه ده گه یه نێت كه س���ته م وه ك ناوچه یه ك���ی نه زانانه ی هه میش���ه یی ده مێنێته وه و ناسین و زانینی ڕاسته قینه لێی پێ به رێیه . چونكه سته م مرۆڤایه تی . له تێپه ڕاندنی خودی به شێكه دیدی چاكس���ازیش له قۆناغ���ی بنیاتنانی سیستم و ئاڵ وگۆڕی دیموكراسی سه باره ت ئێم���ه ڕێكه وتن و به كۆمه ڵگایه ك���ی وه ك هاوده نگی له س���ه ر دیاریكردنی كێشه كانی سیستم ده خوازێت. ده بێت پێش باسكردن له چاره سه ر له س���ه ر كێشه بونیادییه كانی هه ناوی سیس���تم جۆرێ���ك له ڕێكه وتنمان كردبێت. ئ���ه م ڕێكه وتنه ش ڕه نگه له گه ڵ پێویس���تبونیدا بۆ كۆمه ڵ ، هه روا س���انا نه بێت. چونكه هه ندێ هێز به رژه وه ندیان

له گومانكردن له سه ر بناغه كانی سیستمدا نیه و به شێ له و به رژه وه ندیانه شیان له سه ر بناغه ی ش���اردنه وه ی حه قیقه تی سیستم بنیاتناوه ، یاخود دوباره پێناسه كردنه وه ی سیس���تم به گوێ���ره ی خواس���تی هێ���زه له شكس���ت و به جۆرێك ڕیفۆرمخوازه كان، س���ازش لێكبده نه وه ؟! یان له وه دڵنیابن به شێ سیس���تم دوباره بیناكردنه وه ی كه به رژه وه ندیه كان���ی له ده ستڕۆش���تویی و پێش���ویان تیا ده بات و ئ���ه وه ش بۆ ئه وان قبوڵ ك���راو نیه ؟! به ده ر له وه ده ش���ێت هه ن���دێ له هێ���زه كان ه���ه ر له بنه ڕه ته وه نكوڵ���ی ل���ه وه بك���ه ن كه س���اته وه ختی قه یران س���اته وه ختی ده رخستنی ڕاستی هه ن���اوی سیس���تمه به هه م���و ڕه هه ن���دو كێشه و كون و قوژبنه كانیه وه ، به مه به ستی ناشرین نیش���اندانی سیستم و ده رخستنی له دۆخ���ی هه ڵچ���ون و نه خۆش���یدا. ب���ه و مه ترس���ی و ئه م خوێندنه وه و ئه ندازه یه ی گه وره ب���ن، ج���دی و تاوانباركردنان���ه ش سیس���تم و دوباره بیناكردنه وه ی ئه رك���ی له س���اته وه ختی س���ودوه رگرتن زۆرترین قه ی���ران به مه به س���تی نه ش���ته رگه ریه كی س���ه ركه وتوی واقیع���ه سیاس���یه كه ، پڕ زه حمه تت���رو تێچوت���ر ده بێ���ت. چونكه ئه خالق و لێپرس���راوێتی سیاسی له دۆخی قه یران���دا مامه ڵه ك���ردن به لۆژیك و زمانی پڕوپاگه ن���ده قبوڵ ناكات، س���اته كه گه ر وه ك هه ڕه ش���ه و ته حه ددا س���ه یر بكه ین یاخود ده رفه ت���ی خۆنوێكردنه وه له هه ردو له ئه س���تۆگرتنی لێپرس���راوێتی باره كه دا سیاس���ی و له خۆبوردی���ی و به رزبونه وه بۆ ئه ركه نیش���تیمانیه كان و ئاس���تی خه مه مێژوییه كان���ی ده وێت، بۆ ئ���ه وه ی نه ك ه���ه ر هه ڕه ش���ه و ته حه دداكان���ی قه یران پارێزگاری كه مكه ینه وه و كۆمه ڵگا له سه ر له یه كیه تی ناوخۆی���ی بكه ین، به ڵكو زیاد له وه بیكه ی���ن به ده رفه تێك ب���ۆ ڕێگرتن له دوباره بون���ه وه ی به جۆرێك���ی خراپترو وێرانكه رتر. له و س���ۆنگه یه وه پش���تگوێ فه رامۆشكردنی و سود قه یران و خس���تنی لێوه رنه گرتنی ، بۆ گۆڕانكاریه كی ڕیشه یی له و واقیعه ی به رهه می هێناوه و وشكردنی ڕیش���ه قوڵه كان���ی واده كات جارێكی دی س���ه رهه ڵبداته وه و قوڵتر به ش���ێوه یه كی به تایبه تیش نه بێت ئاسان چاره سه ریشی بۆ ئه و كۆمه ڵگایانه ی له قۆناغی ڕاگوزه ری و

ئاڵوگۆڕدان.ئه گ���ه ر س���اته وه ختی قه یرانی���ش له و ڕوه وه س���اته وه ختێكی دیموكراسی بێت، ك���ه په رده له س���ه ر زۆر ش���ت ال ده بات و زۆر ماس���ك ده خ���ات و هه ن���دێ ل���ه ڕوه ش���اراوه نه بینراوه ، یاخود ڕازینراوه كانی سیس���تم و واقیعمان پێ نیش���ان ده دات، ئ���ه وا ڕوی دوه م���ی دیموكراس���ی بونی ئه م س���اته وه خته ، له چه ند قاتبونه وه ی دیموكراسی به پێویس���تی هه ستكردنمانه ب���ۆ چاره س���ه ری كێش���ه ی ده س���ه اڵت و به ش���ێوه یه كی دابه ش���كردنه وه ی دوباره دادپه روه ران���ه . گه رچ���ی ه���ه ردو ڕوه كه به یه ك���ه وه به س���تراونه ته وه . چونكه گه ر خوێندنه وه بۆ ساته وه ختی قه یران و كێشه دیموكراسیانه سیس���تمیش بونیاده كانی

چاره س���ه ره كان ناتوانی���ن نه بێ���ت، دیموكراس���یانه دیاری بكه ین. به ڵكه هه ر له بنه ڕه ت���ه وه توانای بینین���ی حه قیقه تی قه یران و هۆكاره قوڵه كانی كێش���ه كانمان نابێت و س���ه ره نجام جێگره وه كانیش���مان دیموكراس���ی ناب���ن. بۆ نمون���ه ده كرێت عه قڵێك���ی الی قه ی���ران س���اته وه ختی س���ه له فی به ده ركه وته یه ك���ی خه ش���می خودا له سیس���تم و كۆمه ڵگا بزانێت و وه ك ئامڕازێكی سزادانی ئاسمان وێنای بكات! به وه ش مه س���ه له كه له و ڕێس���ا خوایانه ی داببڕێت كه حوكمی گه ردون و ژیان و مرۆڤ و مێ���ژو كۆمه ڵگاكان���ی مرۆڤایه تی ده كه ن. ده كرێت خوێندنه وه یه كی ئایدۆلۆژیش���مان بۆ قه ی���ران و ده رهاوێش���ته كانی هه بێت، نادیموكراس���ی و پێ���وه ره به كه ره س���ه و لێكبدات���ه وه و خ���ۆی هه مه الیه نه كان���ی جێگره وه ی نادیموكراسیش���مان بۆ بخاته ڕو یاخود هێ���زو تێزێكی ده س���ه اڵتخواز ملمالنێ���ی له چوارچێ���وه ی مه س���ه له كه سیاس���یدا وێنا ب���كات و قه یرانه كه ته نها له هێز و كه س���ه كاندا ببین���ێ و كاریگه ری مێژویی ئه م هێزانه به سه ر سیستم و ره گه قوڵه كان���ی قه یران له ن���او واقیع و كلتوری سیاس���ی باودا فه رامۆش بكات. به بڕوای ئێمه هه مو ئه م گه ڕان���ه وه و خوێندنه وانه بۆ قه یران ناڕژێته خزمه ت به ره وپێشچونی كۆمه ڵ���گاوه . كردنه وه ی س���كی نه خۆش خۆی له خۆیدا گرنگ نی���ه ، ئه وه ی به ڕوه ئینس���انی و ئه خالقی و هیوابه خش���ه كه یدا واتای پێ ده دات، بونی پزیشكێكی پسپۆڕه ناته واوی���ه كان و چۆنیه تی بۆ دیاریكردنی چاره س���ه ركردنیان. بۆیان و ده س���تبردن چونكه ته نها بینین یه كسان نیه به زانین و ناس���ین و په ی بردن و ده ستنیش���انكردن. ئ���ه وه ی ئێمه ش باس���ی ده كه ین ئه مه یه : چۆن سود له ساته وه ختی كرانه وه ی سكی وه ربگرین و سیاسیه كه ی جه سته كۆمه ڵ و نه خۆش���یه كانی دیاری بكه ین و له غه می چاكبونه وه ی برینه كانیشیدابین؟ پێمانوایه له چوارچێوه ی پێدراوه كانی دنیای ئه مڕۆدا چاوی عه قڵێكی دیموكراسخوازو گومانكه ر له ده س���ه اڵت، توانای بینین���ی حه قیقه تی واقیعه كه و توخمه كانی هه یه ، هه ر ئه ویش ده توانێ باشترین چاره سه ر دیاری بكات. هه ڵبه ت نه ك چاره سه ری كۆتایی. چونكه دیموكراس���یش ته نها ده توانین به باشترین چاره سه ری كێش���ه ی ده سه اڵتی دابنێین و

ئه ویش كێشه و كه موكوڕی خۆی هه یه .به و ئه ندازه یه ی له و ده ستنیشانكردنه شدا س���ه ركه وتو بین و زۆرتری���ن كۆده نگیمان باشتر چاره س���ه ره كان هه بێت، له س���ه ر ده بن و جه سته ی سیاس���ی زۆرتر وه ریان

ده گرێت و زووتر سودیان لێ وه رده گرێت.دوای ئه وه هه روه ك وتمان له ساته وه ختی قه یرانی سیاس���یدا هه ست به پێویستیه كی ده كه ین، دیموكراس���ی ب���ۆ له ڕاده به ده ر یاخود هه ق وایه به وجۆره بێت و واچاوه ڕوان ده كرێت، به حوكمی ئه وه ی قه یران ئاماژه یه ده سه اڵت و كێشه ی به چاره س���ه رنه كردنی سیس���تم و پایه كان���ی بونی���ادو الوازی چاره سه ری سروشتیش كلتوری سیاسی ، ل���ه م ڕۆژگاره دا ب���ۆ ئه و ده ردو كێش���ه دیموكراس���ی و به هاكانیه تی ، به تایبه تیش بۆ كۆمه ڵگاكانی ناوچه كه و له وانه ش ئێمه ، كه كلتورو نه ریته دیموكراسیه كان تیایاندا به هێز نیه و هێشتا به ده ست پاشماوه كانی تاك���ڕه وی و دیكتاتۆری���ه ت و قۆناغ���ی كۆمه ڵگ���ه ی یه كڕه نگك���راوه وه ده ناڵێنن. ب���ه اڵم س���اته وه ختی قه یرانی سیاس���ی ب���ه و ئه ندازه یه ی هه س���ت به پێویس���تی زیاتر ده س���تگرتن به پێ���وه رو میكانیزم و به هاكانی دیموكراس���یمان ال به هێز بكات، به و ئه ندازه ی���ه ش الی هه ندێ كه س و هێز مه ترس���ی دوباره گه ڕانه وه ب���ۆ هه ژمونی له ئ���ازادی و دابڕاو س���ه قامگیری هێ���زو ده كرێت واته ده بوژێنێته وه . دادپه روه ری هه وڵبدرێت )قه یران( به به رهه مێكی خودی له قه ڵه م دیموكراسیه كی سه رپێ نه كه وتو بدرێ���ت و س���ه قامگیریش ببه س���ترێته وه ده سه اڵت و ناوه ندێتی به دوباره گێڕانه وه ی كۆنتڕۆڵی ئاسایشی كۆمه ڵگاو بااڵده ستی تون���دی ئاسایش���گه رایانه ی یاس���ایه كی به ش���ێ هه ربۆی���ه نادیموكراس���ه وه ! له ملمالنێكانی ساته وه ختی قه یران له سه ر پێناس���ه ی قه ی���ران و ڕه گ و ڕیش���ه كانی و چۆنیه ت���ی چاره س���ه ركردنیه تی . به میللی كردن���ی لێكدانه وه یه كی���ش ب���ۆ قه یرانی هۆكاره كان���ی ڕه گوڕیش���ه و سیاس���ی و له س���اته وه ختی قه یران���دا، ك���ه بڕژێت���ه چاره س���ه ركردنی پێش���نیاركردنی ڕیفۆرمخوازو هێزه ئه ركێكی دیموكراسی ،

دیموكراسخوازه كانه .

ساته وه ختی قه یرانی سیاسیوه ك ساته وه ختی دیموكراسی

ئه بوبه كر عه لی

شۆڕشگێربونی چاكسازیی ئاماژه به هه مه الیه نه بونی

چاكسازییه كه و ده ستبردن بۆ فۆرمی

حوكمڕانی ده كات. له گه ڵ هێشتنه وه ی ملمالنێكان

به ئاشتی و كه مترین توندوتیژی و خوێن و هه ژان و هه ڵته كانی كوێرانه و حساب بۆ

نه كراو

بابەتی گەڕان بەدوای نیشتیمانێکی نوێدا، دیاردەیەکی کۆمەاڵیەتی���ی تازە نییە، بەاڵم بونی بەکێشەیەکی سیاسیی مۆدێرن لەوێنەی بێپاسەپۆرتیی، بێدەوڵەتیی و پەناهەندەیی، دەرکەوتێک���ی نوێی دونیای ئەوروپیی بو کە مێژوەکەی دەگەڕێتەوە بۆ سەرەتای سەدەی بیستەم. لەگەڵ سەرهەڵدانی جەنگی جیهانی یەکەم و داوەشانی هەردو دەوڵەتی مۆنارشایی ئیمپراتۆرییەت���ی هەن���گاری و نەمس���اوی- روس���ییدا، دیاردەی پەناهەندەیی و بێواڵتیی بەمانا سیاس���ییە نوێیەکەی سەرهەڵدەدات. جەنگ و هەڵوەشاندنەوەی نەخشەی سیاسیی لەئەوروپ���ا، دیاردەی کەمەنەتەوەیی ئەتنی و ئایین���ی بەرهەمهێن���ا. لەئاکام���دا ملیۆنەها کەسی دەربەدەر، بون بەپەناهەندەو خەڵکی بێڕیش���ەو واڵت. یەکێک ل���ەو بیریارانەی کە تاوتوێی قوڵی سیاسیی و فەلسەفیی دیاردەی پەناهەندیی و چەمک���ی بێدەوڵەتیی کردوە، )هانا ئارێنت(ی ژنە فەیلەس���وفی ئەڵمانی- ئەمریکیی بو. ئەو باس لەدەرکەوتی گروپێک یان "نەتەوەیەکی نوێ" دەکات کە فڕێدراوەتە ن���او مێژوی مۆدێرن���ەوەو ئەندامەکانیش���ی بێماف و بێپاس���ەپۆرت و بێواڵت، پەرتەوازەی ن���او دەوڵەتە ناس���یۆنالەکان دەبن. لەدیدی ئ���ەم خانمەدا مرۆڤی بێواڵت جگە لەژیانێکی

روت، خاوەنی هیچ شتێکی تر نییە. ئ���ەم نەتەوەو گروپە بێ���واڵت و دەوڵەتانە ک���ە لەدەرئەنجام���ی جەن���گ و داوەش���انی ئەو سەردەمەدا ئیمپراتۆرییەکانی جەستەی بەرهەمهات���ن، ب���ون بەجەس���تەیەکی نامۆو گرفتێکی سیاس���یی و کۆمەاڵیەتی و کولتوری بۆ مۆدێلی دەوڵەتی ناس���یۆنال لەئەوروپا. لەمڕۆش���دا، ئەم دیاردەیە بەفۆرمێکی نوێ زیندوبوەت���ەوەو گەڕاوەت���ەوە ن���او روبەری گەرچ���ی نێودەوڵەتیی���ەوە. سیاس���ەتی کیش���وەری ئەوروپا گۆڕەپان���ی روداوەکانی ئەم دیاردەیەیە، بەاڵم ئەم کێشەیە، کێشەی ناوەوەی دەوڵەتە ئەوروپییەکان نییە، وەکو لەس���ەدەی پێشودا بینیمان، بەڵکو پرسێکە لەدەرئەنجام���ی هەالهەالبون���ی جەس���تەی دەوڵەتە نەتەوەییەکانی دەرەوەی س���نوری ئەوروپاو جیهانی خۆرئاوا دروس���تبوەو ڕوی لەم کیشوەرە ئارامە سیاسیی و کۆمەاڵیەتییە

کردوە. یەکێکە نیش���تیمان تێدانیی���ە گومان���ی لەئاڵۆزتری���ن زاراوەکانی ن���او روبەری بونی کۆمەاڵیەتی���ی و سیاس���ییمان. پێش ئەوەی ناسیۆنالیزم نیشتیمان بکات بەجوگرافیایەکی سنورداری یاسایی و سیاسیی و سەرگۆی زەوی پڕبکات لەتەلبەندو دیوارو خاڵی پش���کنین، نیش���تیمان لەدیدی ئایین���دا جوگرافیاکەی لەسەر زەوی نەبو. واتە نیشتیمانی راستەقینە بۆ ئیمانداران، دونیایەکی وێناکراوی بێسنورو بێپاس���ەپۆرتە، کە لەو دونیادا خۆی تەجەال ئیمانداران راستەقینەی نیشتیمانی دەکات. لێ���رە نیی���ە، چونکە ئێ���رە فەن���ا دەبێت، بەڵکو نیش���تیمانی هەقیقییان بەهەشتە، کە

مەنزڵگایەکی ئەبەدییە. نیشتیمان بەدیوێکدا پەیوەندییەکی پتەوی بەڕوب���ەری شەخس���ی ژیان���ی مرۆڤەکانەوە هەیە، ئ���ەو روبەرەیە کە تیایدا لەدایکدەبن، گەورەدەب���ن و دەمرن. بەدیوەکەی تریش���دا بەکایەی قووڵی پەیوەندییەکی نیش���تیمان سیاسەتەوە هەیە، واتە روبەرێک کە چەمکی هاونیشتیمانیی بەرهەمدەهێنێت. بەمانایەکی تر ئ���ەوە مۆدێلی دەوڵەت���ی نەتەوەییە کە دەستنیش���اندەکات و نیش���تیمان نەخشەی بەتۆخیی س���نورەکانی نێ���وان ئێمەو ئەوان جیادەکاتەوەو شوناسی ئەوانەی لەناوەوەن و دیاری���دەکات. ل���ەدەرەوەن، ئەوان���ەی هاونیش���تیمانی دەوڵەتی نەتەوەیی لەڕێگای بەخشینی پاس���ەپۆرتەوە دەبێت بەئینسانی

پلە یەک.لەم گۆش���ەنیگایەوە، هان���ا ئارێنت باس لەمەترس���ییەکانی "نەتەوەی پاکژ" دەکات، کە دەبێت بەپێش���خانێک ب���ۆ ئایدیۆلۆژیای تۆتالیتاریزم لەسەدەی بیستەمدا. نیشتیمان لەدەوڵەتی ناس���یۆنالدا تەنه���ا جێگای ئەو کەسانەی تێدادەبێتەوە کە نەک تەنها وەالئی رەهایان بۆی هەی���ە، بەڵکو هەمان رەگەزی ئەتنی���ی یان ئایینییان هەیە. هەمو ئەوانەی چارەنوس���یان بازنەیەدان، ئەم لەدەرەوەی ی���ان تواندن���ەوەو ئەس���یمیلەکردنە، ی���ان دەرکردن���ە لەمێ���ژو، وەک���و لەئەزموون���ی کۆمەڵکوژی���ی جولەکەو س���نتی و رۆماکاندا )کە بەزمان���ی عەوامی پێدەگوترێت قەرەج( بینیمان. مێ���ژوی ئەڵمانیا تاریکترین وێنەی ئەم دۆخە تۆتالیتاریزمییەی ناس���یۆنالیزمە. تۆتالیتاریزم���ی ئەتن���ی و دینی���ی لەعێراق و سوریاش���دا، هەم���ان رۆڵ دەگێ���ڕن و بوەتە بێواڵتک���ردن و ماڵوێرانک���ردن و ه���ۆکاری دەربەدەربوونی چەندین ملیۆن کەس لەگروپی

کەمە نەتەوەیی ئەتنیی و ئایینییەکان.پرس���ی پەناهەندە چیتر بەتەنها کێشەی

ئەو کەسانە نییە کە لەڕەگەوە هەڵکەندراون و بێواڵتن، بەڵکو بوە بەکێشەی ئەم سیستەمە ک���ە ناس���یۆنال دەوڵەت���ی جیهانیی���ەی ئیمپریالی���زم و کۆلۆنیالیزم بەرهەمهێنەرێتی. لەمڕۆشدا داهێنەرانی ئەم مۆدێلە، لەدورەوە تەماش���ای داڕوخانی ئ���ەو مۆدێلەی خۆیان دەکەن ک���ە لەفۆرمی دەوڵەت���ی نەتەوەیی لەرۆژهەاڵت���ی ناوەڕاس���ت و جیهانی س���ێدا،

دروستیانکرد. کێش���ەی پەناهەندە لەم س���ەردەمەماندا، چیدی کێش���ەی ناوخۆیی خ���ودی ئەوروپا نییە، وەکو لەسەرەتاکانی سەدەی بیستەمدا بینیم���ان، بەڵکو دوبارەبون���ەوەی ئەزمونی داڕوخان���ی دەوڵ���ەت و جەن���گ و هەڵهاتنی ئینس���انە لەش���وێنێکی ترو زەمەنێکی تردا. پرس���ی پەناهەندە، کێش���ەیەکی گلۆباڵیی و نێونەتەوەییە کە بەتەلبەندکردنی سنورەکان و کوتەکی پۆلیس و چەکی پاسەوانی سنورەکان رێگریی لێناکرێت، چجای ئەوەی لەو رێگایەوە چارەس���ەری بۆ بدۆزرێتەوە. ئەم دیاردەیە، کێش���ەیەکی سیاس���یی قوڵ���ە، کرۆکی ئەو ئۆدیسێ مۆدێرنە نیشاندەدات کە مرۆڤایەتی لەئەنجامی داوەش���انی دەوڵەتی نەتەوەیی و وەزیفەی پێیگەیش���توە. ناوخۆییدا جەنگی کورتبوەت���ەوە نەتەوەیەکگرتوەکانی���ش ئارش���یڤکردنی ژماردن و فریاگوزاری���ی و بۆ قوربانییەکان���ی ئ���ەم تراژیدیای���ە لەدەریاو

زەوی.ئەم دۆخ���ەش دو رەهەندی مەترس���یدار یەکێت���ی یەکەمی���ان لەخ���ۆی دەگرێ���ت. ئەوروپ���ا، وەکو فیدراس���یۆنێک لەدەوڵەتان هەڵس���وکەوت لەگەڵ ئەم کێشەیەدا ناکات، بەڵک���و بوە بەفەوزایەک���ی کۆنترۆڵنەکراو و هەر دەوڵەتە بەمیتۆدو ڕێگای خۆی مامەڵە لەگەڵ ئەم کێش���ەیەدا دەکات. پرسەکە بوە ب���ەوەی ه���ەر دەوڵەتە بۆ خۆی پێش���وازی یان رێگری���ی لەهاتنی پەناهەن���دە دەکات و س���نورەکانی بەپێی بەرژەوەندی خۆی وااڵ یان کڵ���ۆم دەکات. دوهەمی���ش ئەم گرفتە بکرێت سیاس���ییەوە لەگرفتێکی خەریک���ە بەگرفتێکی ئیداریی و ببێت بەپرسی چۆنێتی بەشەمەندەفەرو پەناهەندەکان گواستنەوەی پ���اس و دابەش���کردنی ژم���ارەکان بەس���ەر ئۆردوگاکاندا کە پۆلیس و دائیرەی پەنابەران

لێی بەرپرسیارن.س���ەدەی بیس���تەم مۆدێلی "پاسەپۆرتی نانس���ین" ی داهێن���ا، کە تایب���ەت بو بەو کەسانەی دەوڵەتیان نییەو لەالیەن "کۆمەڵەی بەپەناهەن���دەی دەدرا نەت���ەوەکان"ەوە بێدەوڵ���ەت. گەرچ���ی ئەم مۆدێل���ە کۆنەی سەدەی پێشو، توانی لەڕێگای دابەشکردنی ئەم پاسەپۆرتەوە، ژیانی نزیکەی نیو ملیۆن کەس رزگارب���کات، بەاڵم نەیتوانی پرس���ی بێدەوڵەتیی چارەسەر بکات. لەڕاستیدا ئەم نەتەوەییەکانی دەوڵەتە نانس���ین مۆدێلەی ئەوسای ئەوروپای لەو گرفتە قووڵە رزگارکرد کە نەیاندەویست ئەم مرۆڤە بێواڵتانە بکەن بەهاواڵت���ی خۆیان و پاس���ەپۆرتیان بدەنێ. لەمڕۆش���دا ئەنگێ���ا مێرکل���ی کەنس���لەری ئەڵمانیا لەکاتێکدا وەکو دایکێکی میهرەبانی پەناهەن���دە خۆی نماییش���دەکات، هێندەی بی���ری الی هێ���زی کاری نوێی���ە، ئەوەندە بیری الی چارەس���ەری سیاس���ییانەی ئەم پرس���ە نییە. مێ���رکل لەباش���ترین حاڵەتدا ئیدارەیەکی س���ەرکەوتوانەی گۆڕینی وێنەی ڕەق و ناشرینی ئەڵمانیای لەجیهاندا کرد، کە لەدوای قەیرانی دارایی یۆنانەوە سەریهەڵدا. ئەو توانی ئەم وێنە بەدە بگۆڕێت بۆ وێنەی دەوڵەتێکی مرۆڤدۆست کە ئیمیجی سیاسیی ئەڵمانیا لەدوای جەنگی دوهەمەوە بەخۆیەوە نەبینیوە. هەر لەئێستاوە ئەنگێا مێرکل وەکو فریتیۆڤ نانس���ینی نەرویجیی کە داهێنەری پاسەپۆرتی نانسینە، دەتوانێت خەاڵتی نۆبل بۆ ئاشتیی حیجزبکات، بەاڵم مەحاڵە بتوانێت بەتەنها هیچ چارسەرێکی ریشەیی و سیاسیی

بۆ ئەم مرۆڤە ریشەکێشکراوانە بدۆزێتەوە.

)495( سێشه ممه 2015/9/15 birura.awene@gmail.comبیروڕا

ئاراس فه تاح

ئەنگێا مێرکل لەکاتێکدا وەکو دایکێکی میهرەبانی

پەناهەندە خۆی نماییشدەکات، هێندەی بیری الی هێزی کاری

نوێیە، ئەوەندە بیری الی چارەسەری سیاسییانەی

ئەم پرسە نییە

13

گەڕان بەدوای نیشتیماندا

ل���ه دوای ڕاپه ڕین هێزه سیاس���یه كانی له ئه نجامدان���ی بیری���ان كوردس���تان هه ڵب���ژاردن و دامه زراندن���ی په رله م���ان و

حكومه ت كرده وه .دانیش���تن س���ه دان وتوێ���ژو پ���اش الیه نه كانی به ره ی كوردس���تانی ڕێكه وتن له س���ه ر دروس���تكردنی لیژنه یه كی )15(یاس���اناس و له پارێ���زه ران و كه س���ی نوێنه رانی الیه نه سیاسیه كانی ناو به ره ی كوردستانی ئه مه ش وه ك لیژنه ی تایبه ت نیش���تمانی ئه نجومه نی به هه ڵبژاردن���ی

)په رله مانی كوردستان(دیاریكران.لیژنه ی هه ڵبژاردن پرۆژه یاس���ایه كیان به ناوی یاسای ژماره )1(ی ساڵی 1992ی یاس���ای هه ڵبژاردنه كان���ی ئه نجومه ن���ی پێشكه ش كوردس���تان-عێراق نیشتمانی كرد،ب���ه ره ی كوردس���تانی به ب���ه ره ی 1992/4/8 ل���ه ڕۆژی كوردس���تانیش پرۆژه كه ی په س���ه ندكرد، ئه گه ر سه یری ئه وساش بكه ین ئه وكاته به ڵگه نامه كانی سیاس���یه كان بڕیاری یه كه میان له س���ه ر چۆنێتی داڕشتنی یاساكان ده دا،ئه وساش یاساكان به گوێره ی به رژه وه ندی الیه نه كان بوه و كه س���انی پس���پۆڕو یاساناسه كان یاس���اكانیان به خواس���تی سیاس���یه كان له چواچێ���وه ی قانونه ك���ه ده نوس���ی ، عه قڵیه تی ئه وان ڕیكخراوانه قانونه كه بۆ

عه قڵی ئه وان بو.

بۆچونی حزبه بچوكه كانڕویداب���و ڕاپه ری���ن ت���ازه ئه وكات���ه به هه رهۆیه كه وه ده یانویس���ت الیه نه كان ب���وه پێگه ی خۆی���ان له ن���او جه ماوه ی كوردستان جێگربكه ن. هه مو هه وڵێكیان فراوانكردن���ی پێگه كه ی���ان بو،ئه م���ه ش له به ر ئه و هۆكارانه ی ك���ه له دورمه ودادا تێ���دا خۆیانی���ان به رژه وه ندیه كان���ی ده بینی ،به تایب���ه ت له بواری س���ه ربازی و

داراییه وه .كاتێك بڕیاری هه ڵبژاردنی ئه نجومه نی نیشتمانی له الیه ن به ره ی كوردستانیه وه درا ئیتر خه می ده رئه جامی هه ڵبژاردنه كان بوه مه راقی حزبه كان به تایبه ت )پارتی و

یه كێتی (.ئه وان له نێو دو ملمانێدا بون:1. ملمانێی نێوان خۆیان.

2. ملمانێی ئه وان و حزبه كانی دیكه .یه كێت���ی و پارتی ئامانجیان ئه وه بو كه ده چێت به ڕێوه هه رچۆن هه ڵبژاردنه كان ده رئه نجامه كان به خواس���تی ئه وان بێ�ت ئه وه ب���و له ژێر فش���اری حزبه كانی دیكه له بازنه ییه وه هه ڵبژاردنه ك���ه ش���ێوازی گۆڕا بۆ سیس���ته می ڕێژه یی له به رامبه ر قبوڵكردن���ی ئ���ه وان ئ���ه وه جێگ���ر كرا كه پێویس���ته هه ر لیس���تێكی به ش���دار له هه ڵبژاردن ل���ه %7 كه متر نه هێنێ بۆ بنێرێته بتوانێ���ت كاندیداكان���ی ئه وه ی ئه نجومه نی نیشتمانی كوردستان. ئه وه بو هه ڵب���ژاردن كراو هیچ ی���ه ك له و حزبانه ده نگ���ی پێویس���تیان به ده س���ت نه هێنا ت���ا كاندیداكانیان بنێرێن���ه ئه نجومه نی نیش���تمانی . ئێس���تاش هه ر وه ك ئه وسا حزبه كان ته نها رۆڵی جوانكردنی سیمای په رله مان و حكومه ت ده گێڕن و رۆژ دوای رۆژ په راوێز ده خرێن یان وه ك ئه وسا بون و به حزبه گرێده ده ن���ه وه خۆیان مانه وه ی له كێش���ه كانیان یه كێك گه وره كان���ه وه ، ئه وه یه تائێس���تاش نه یانتوانیوه ته عبیر له ده نگ���ده رو پێگه ی جه م���اوه ی خۆیان بك���ه ن هه میش���ه له پش���ت كارنام���ه ی بیری���ان له خۆیان و پارت���ی و یه كێتیه وه جه ماوه ره كه یان كردۆته وه ،خۆیان خاوه نی

پرۆژه نه بون و نین.

مه سه له ی ته زویر له هه ڵبژاردنبێمتمان���ه ی وه وه 1992 له س���اڵی هه ڵبژاردنه كان و به ڕێوه چونی له چۆنێتی باوه ڕنه ب���ون به ده رئه نجام���ه كان یه كێكه له سیما دیاره كانی ژیانی سیاسی له هه رێمی كوردستان. ئه گه رهه ڵبژاردن یه كێك بێت له س���یما دیاره كان���ی دیموكراس���ی ئه وا له ساڵی 1992ه وه هیچ باوه رێك نیه به و سیمایه .ئه مه ش كێشه ی باوه ڕنه بون نیه به ش���ێوازی هه ڵبژاردن و ده رئه نجامه كانی به ڵكو ده ركه وتنی نیش���انه ی نه خۆش���ی سیاس���یه الی هه ن���دێ س���ه ركرده كه

ده یانه وێت تاهه تایه ئه وان بن.له تێگه یشتن و كێش���ه له كوردس���تان ب���ۆ هه ی���ه سیاس���ی بیركردن���ه وه ی به ڕێوه ب���ردن و ئیداره كردن���ی خه ڵكانێك كه زیاتر له س���ه د ساڵه قوربانی ده ده ن. پێویس���ته لێره دا ئه و پرس���یاره بكه ین ئایا ئه و حزبانه و سه ركرده كانیان تاكه ی چاره نوس���ی ژی���ان و قوربانیدانی گه لێك كه سه د س���اڵه فیداكاری ده كات بدرێته عه قڵێكی س���ه ركردانه ی ئه و ده ستیان،

تاكڕه وانه یان هه یه .

خه ونی گه ڕانه وه بۆ ڕابردوئێستاش هه ندێ الیه ن بۆنمونه پارتی دیموكراتی كوردستان خه ونی گه ڕانه وه ی هه یه بۆ رابردو، ئه و حزبه كه شوهه وایه كی ئه وتۆی سیاس���ی ،ئابوری دروستكردوه ، كه هاوش���ێوه یه له گه ڵ س���اڵی 1992. ئه گه ر س���ه یری دۆخی سیاسی و ئابوری و قانونی و س���ه ربازی بكه ی���ن، بچوكترین هه ن���گاو نه نراوه ب���ۆ تێپه ڕاندنی دۆخی سه ره تاكانی دوای ڕاپه ڕین.ئه م كێشه ش به ئ���ازادی و به باوه ڕنه ب���ون گرێ���دراوه ئی���راده ی هاواڵتیان. تاكی كوردس���تان ئ���ازاد بێت و ئی���راده ی بڕیاردانی هه بێت كه جۆری سیس���تمه كه ی چۆن بێت، زۆر به راورد رونكردن���ه وه و هه ندێ به كورتی

باس ده كه ین.

بواری سیاسی ئه گه ر به راوردی ئێستا به ساڵی 1992 بكه ی���ن ئه وا پارت���ی هه م���ان كارنامه و ئه جێندای سیاس���ی په ی���ڕه و ده كات كه خه ونی ده ستبه سه راگرتنی كایه ی سیاسی هه رێمی كوردس���تانی هه ی���ه و ده یه وێت له ژێر فشاری سیاسی ده ستبگرێت به سه ر

ده سه اڵتی ئیداری هه رێمی كوردستان.بواری دارایی

به ن���اوی ب���ازاڕی ئ���ازادو سیس���تمی دیموكرات���ی پارت���ی س���ه رمایه داری كوردستان ده ستی گرتوه به سه ر ئابوری واڵت���دا، كۆنترۆڵ���ی بازاڕ و س���ه رجه م

په یوه ندیه ئابوریه كانی كردوه ، كۆنترۆڵی س���ه رچاوه كانی به بازاڕك���ردن، بڕی���اری په یوه ندیه كان و گرێبه سته كان و په یوه ندیه ئابوریه كان ده دا، له به ر نه بونی چاودێری ئاب���وری و داهات،له ب���ه ر ئه و سیس���تمه

ئابوریه خێڵه كیه ، ئه وان بڕیار ده ده ن.

بواری قانونییه كێك له پایه ی گرنگه كان له سیستمی حوكمڕانی س���ه روه ری قانونه .ئێستا ئه و خاڵه به هێزه ده مانباته وه بۆ ساڵی 1992

باوه ڕنه بونه به سه روه ری قانون.خۆی���ان به ئ���اره زوی به هێ���زه كان پێشێلكاری ده كه ن، كاره سات ده خوڵقێنن و مه ترس���ی باڵوده كه نه وه .خه ڵكی ده خه نه دڵه ڕاوك���ێ و دودڵی ،هاوش���ێوه ی ئه وه ی له س���اڵی 1992 خه ڵكی بینیان.ئێس���تا چۆن باوه ڕ به س���ه روه ری قانون بكه ین، ك���ه ده س���ه اڵتداران ناوه نده كانی بڕیاری قانون���ی ده خه ن���ه خزم���ه ت خۆیانه وه و ئه وانیش بێ ئیراده و ملكه چانه به خواستی سیاسیه كان رازی ده بن، سه روه ری قانون )هه س���تكردنه ( جێبه جێكردنی پێ���ش

خه ڵكی هه س���ت بكات قانون له س���ه رو نه ك ئه م هه س���ته هه موانه وه یه ،ب���ه اڵم خزمه تی بۆ قانون دروس���تنه كرا،به ڵكو

ئه وان داده نرێت و جێبه جێ ده كرێت.

بواری سه ربازی له ب���واری س���ه ربازیش رۆژ دوای رۆژ به س���ه ربازی كوردس���تان كۆمه ڵ���گای كۆمه ڵ���گای كردن���ی ده كرێت،خه ون���ی مه ده نی به كۆمه ڵگایه ك���ی كوردس���تان خه ریكه ده مرێت، كه س���انی مه ده نی كه بیانه وێ���ت ژیانێكی ئاس���ایی بژین ته واو

بو.وه ك بینیمان ل���ه دوای كۆنترۆڵكردنی خه ڵكی ئیتر خواس���تی به سه ربازكردنی كۆمه ڵ���گا دێته ئ���اراوه . ئێس���تا بواری سه ربازی له هه رێمی كوردستان چۆنه و چۆن به ڕێوه ده برێت و ئه و هێزانه چۆن ته عبیر له هه مو هاواڵتیان ده كه ن. له كوردستانیش وه ك ئه و ده سه اڵته شمولیانه له ناوچه كه هه بون، س���ه رۆكه كانیان كۆمه ڵگاكانیان كرده كۆمه ڵگایه كی س���ه ربازی و خه ونی ژی���ان و پاراس���تنی س���ه ركرده كانیان

به رژه وه ندی خۆیان و بنه ماڵه كانیان بو.ئێس���تا خه ڵك���ی كوردس���تان و هێزه مه ده ن���ی و ئازادیخ���وازه كان دوای ئ���ه و هه مو قوربان���ی و چاوه ڕوانیه چۆن ڕێگا له گه ڕان���ه وه ب���ۆ دواوه بگ���رن. ڕێگای گه ڕان���ه وه ب���ۆ پاش���اگه ردانی ، زوڵ���م و

زۆرداری .

كوردس���تان هه رێم���ی ماوه یه ك���ه راگه یاندنه كان هاواڵتی���ان و به الیه نه كان و س���ه رقاڵی بابه تێك���ن ئه وی���ش پرس���ی هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێمه ، ئه م پرسه هه رچه ن���ده بابه تێكی یاس���اییه ده بوایه كه سه یاساییه كان به پله ی یه كه م سه رقاڵی بونایه ، به اڵم به داخ���ه وه ئه وه نده پارته به ناو سیاسییه كان سیاسییه كان و كه سه س���ه رقاڵی بونه ، كه س���ه یاس���اییه كان به تایبه تی پسپۆره كان له بواری سیستمی سیاسی و یاسای ده ستوری سه رقاڵی نین، كه به ڕای من ئه مه ش بۆ الوازی تێگه یشتی لێپرس���راوان و به رپرس���انی ئه م هه رێمه

ده گه ڕێته وه سه باره ت به و پرسه !ئه م بابه ته بوه ته قه یرانێك بۆ خه ڵكی كوردس���تان له پاڵ ئه و هه م���و قه یرانه ی تر كه ه���ه ن، وه كو قه یران���ی ئابووری و قه یرانی داعش و ده یان كێشمه كێشی تر، كه زیانی به پل���ه ی یه كه م بۆ هاواڵتیانی هه رێمی كوردس���تان ده بێت پێش الیه نه سیاس���ییه كان، چونكه رۆژانه ده بینین و ده بیس���تین ك���ه چ نه هامه تییه ك روی

له خه ڵكی كوردستان كردوه .به هه رحاڵ بابگه ڕێینه وه س���ه ر بابه ته س���ه ره كییه كه مان كه بریتیه له پرس���ی هه ڵبژاردنی س���ه رۆكی هه رێم، ش���ێوازی چاره س���ه ركردنی چۆن ده بێ���ت، ئه گه ر الیه نه سیاس���ییه كان مه به س���تیان بێت

چاره سه ری بكه ن؟

سه ره تا هه ڵبژاردنی سه رۆك له سیستمی په رله مانی كۆماری سێ جۆره یان له ڕێگای هه ڵده بژێردرێت، س���ه رۆك په رله مانه وه یان له رێگای میلله ته وه ، یان به تێكه اڵوی

له الیه ن په رله مان و میلله ته وه :• ئه گه ر سه رۆك له الیه ن په رله مانه وه به ڕاوبۆچون���ی ئ���ه وه هه ڵبژێ���ردرا، زانایانی سیس���تمی سیاس���ی و یاس���ای ده ستوری س���ه رۆكێكی بێ توانا ده بێت و ده س���ه اڵته كانی ته ش���ریفاتی ده بێ���ت و هه م���و ده س���ه اڵته كان ده گه ڕێت���ه وه بۆ په رله مان و ئه نجومه نی وه زیران، سه رۆك ته نها چه ند ده سه اڵتیكی الوازی ده بێت، ئه مه ش به هیچ شێوه یه ك له الیه ن پارتی ناكرێت و قبوڵ كوردستانه وه دیموكراتی

هۆكاره كانیشی زۆرن.* ئه گه ر س���ه رۆك له الیه ن میلله ته وه هه ڵبژێردرا ئ���ه وه بۆچونه كان وا ده ڵێت كه ئه و سه رۆكه سه رۆكێكی ده سه اڵتدار ده بێت و بێ منه ته له په رله مان و حكومه ت و ئ���ه وه ی بڕی���اره ، هه روه ك���و خ���اوه ن له ماوه ی چه ند س���اڵی راب���ردو بینیمان سه باره ت به و ده سه اڵتانه ی كه مه سعود بارزانی په یڕه وی ده كرد به پێی یاس���ای س���ه رۆكایه تی هه رێم، هۆكاریش زۆرن بۆ پێدانی ئه و هه مو ده سه اڵتانه پێی له وانه كه سی س���ه رۆك نوێنه ری ئه و خه ڵكه یه كه ده نگی���ان پێیداوه ، ئه گ���ه ر په رله مان بیه وێت لێپرس���ینه وه ب���كات، ناتوانێت چونكه ئه و په رله مانتاره ی لێپرس���ینه وه بازنه یه ك���ی ته نه���ا نوێن���ه ری ده كات هه ڵبژاردنه به اڵم سه رۆك نوێنه ری هه مو

میلله ته .* شێوازی سێهه م بریتیه له هه ڵبژاردنی سه رۆك له الیه ن په رله مان و میلله ته وه كه كۆمارییه كان، په رله مانییه له سیس���تمه ئیستا كاری له س���ه ر ده كرێت، بۆ نمونه ئه ڵمانی���او ئیس���پانیاو ئیتاڵیاو چه ندین واڵتی تر، ئه م سیس���تمی هه ڵبژاردنه دو جۆرن، یه كه میان گۆنگره یه ك ده به سترێت تیای���دا ئه ندامانی په رله مان���ی واڵته كه و هه ڵده بژێردرێن ك���ه نوێن���ه ر، كۆمه ڵێ له الی���ه ن میلله ت���ه وه ، ب���ۆ هه ڵبژاردنی س���ه رۆكی ئه و واڵته ، دوه میان په رله مان چه ن���د به كاندیدكردن���ی هه ڵده س���ێت كه سێك بۆ پۆستی سه رۆكایه تی و پاشان به پێی ریفراندۆمه وه و بابه ته كه ده خرێته ئه نجامی هه ڵبژاردنه كه سه رۆكی واڵته كه

ده ستنیشان ده كرێت.به بۆچون���ی من ئه مه باش���تریینیانه ، چونكه نمونه ی ئه م ش���ێوازه به گش���تی له واڵتانی به ده س���تهێناوه سه ركه وتنیان ئه وروپا، ئه و بۆچونه جیاوازانه ی كه هه یه له نێوان الیه نه كان له هه رێمی كوردس���تان له سه ر پرسی هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێم به م ش���ێوازه چاره سه رده بێت، كه خۆی له خۆی���دا ده ربازبونێكه له و قه یرانه ی كه هه یه ، رزگاركردنی هاواڵتیانی هه رێمیشه ل���ه و دڵه ڕاوكییه ی كه تیایدا ده ژین، هیچ په یوه ندییه كیان پێ���وه نییه ته نها ئه وه نه بێت كه دانیشتوی هه رێمی كوردستانن و

دڵسۆزی خاك و نیشتمانن.

* ماسته ر له یاسای گشتی

1992

پرسی هه ڵبژاردنی سه رۆكی هه رێمی كوردستان له نێوان په رله مان و میلله تدا

یه كێك له پایه ی گرنگه كان له سیستمی حوكمڕانی سه روه ری

قانونه .ئێستا ئه و خاڵه به هێزه ده مانباته وه بۆ

ساڵی 1992 باوه ڕنه بونه به سه روه ری قانون

ئه گه ر سه رۆك له الیه ن میلله ته وه هه ڵبژێردرا ئه وه

بۆچونه كان وا ده ڵێت كه ئه و

سه رۆكه سه رۆكێكی ده سه اڵتدار ده بێت و

بێ منه ته له په رله مان و حكومه ت و خاوه ن بڕیاره ، هه روه كو

ئه وه ی له ماوه ی چه ند ساڵی رابردو بینیمان

فه الح مسته فا *

هیال ئیبراهیم

بیرورا 14(495( سێشه ممه 2015/9/15

وێن���ەی ئاالن���ی ک���وردی ب���وە بابەتی جیهانی و لەرۆژنامەکانی گەلێک سەردێڕی بەتایبەت���ی میدیای ئەوروپ���ا لەخۆگرت. ئەمەو جواڵندنی لێشاوی پەنابەران بەرەو واڵتانی ئوروپایی دو مەبەس���تی سەرەکی

دەسەاڵدارانی تورکیای لەپشتە: 1. سەرنجڕاکێش���انی میدی���ای جیهانی

بەپرسی پەنابەرانی سوری ئەگەر س���ەیرێکی کۆچ���ی پەنابەرانی س���وری بکەین بەرەو ئوروپ���ا لەم چەند س���اڵەی دواییدا بۆم���ان دەردەکەوێت کە چ ش���تێکی نوێ لەم چەند مانگەی رابردو روی نەداوە ببێتە هۆی لەپڕێکا الش���اوی پەناب���ەران چەندین بەراب���ەر زیاد بکات. ئەمەو کردنەوەی کەمپی پەنابەرانی سوری لەناو واڵتانی دراوسێی سوریا، خەڵکەکەی ڕاگرتب���و لەکۆچک���ردن ب���ەرەو ئوروپ���ا. روداوەکانی ئەمس���اڵی عێراق و سوریا زۆر

ئارامتر بوە لەساڵی ڕابردو، کاتێک داعش لەوپەڕی هێزیدابو و ش���ارەکانی موس���ڵ و رەققەی خستە دەست خۆی. دوای ئەوەی بەشێکی زۆری سنوری نێوان تورکیاو سوریا لەدەس���ت داعش رزگار بون و خەڵکەکەی گەڕای���ەوە. لەم چەن���د مانگ���ەی رابردو باشتری ئارامییەکی ناوچە س���نورییەکان بەخۆی���ەوە بینیوە. ب���ەاڵم دەبینین دوای هەڵبژارنەکەی هاوینی ئەمس���ال لەتورکیاو س���ەرکەوتنی ک���وردەکان لەهەڵب���ژاردن، دەس���ەاڵتدارانی تورکیا کەوتنە جواڵندنی کتوپڕ لەمیدیاکانیان و کۆچکردن پرس���ی دەرگایان بۆ ئاوارەکانی س���ووریا کردەوە

کە رو لەئەوروپا بکەن. دی���ارە ئ���ەم کارە چەن���د مەبەس���تی شاراوەی تورکیا لەخۆ دەگرێت. سەرەتا بۆ س���ەخڵەتکردنی واڵتانی ئەوروپا بەتایبەت ئەڵمانی���او ئوتریش و بریتانیاو فەرەنس���ا به کێش���ەی پەنابەران لەکاتێک کە واڵتانی ئەوروپایی لەرەوشێکی نالەباری ئابوریدان و ناچارکردنی ئەم واڵتانە تا یارمەتی ئابوری

بدەن���ە تورکیا بۆ وەس���تاندنی ئاوارەکان لەناو خاکی تورکیا. هەروەها ناچارکردنی واڵتانی رۆژئاوا بەپشتیوانکردنی تورکیا بۆ دروستکردنی ناوچەیەکی دژەفڕین لەنێوان جەرابل���س و حەڵەب لەناو خاکی س���وریا، کە تورکیا دەمێکە جەختی لەسەر دەکات بەاڵم واڵتانی رۆژئاوا لەتورکیا بەگومانن.

2. دورخس���تنی رای میدی���ای جیهانی تورکی���او ناوخ���ۆی لەروداوەکان���ی چەپەڵەکان���ی کارە پەردەپۆش���کردنی

ئەردوگان لەدژی کورد. رەوش���ی تورکیا دوای ئەم هەڵبژادنی دوایی���ە، کەوت���ە حاڵەت���ی ش���ەڕ لەدژی هێ���زە کوردیەکان لەباکوری کوردس���تان. مەبەستی س���ەرەکی ئەردوگان لەم شەڕە بەپل���ەی یەکەم دژایەتی پارتی دیموکراتی گەالن )هەدەپە (یە، کە س���ەرکەوتنیکی بەدەستهێنا، لەهەڵبژاردنەکاندا وێنەی بێ ناوچەکان���ی دەرک���ەوت، ه���ەروەک ش���رناخ جزیرەو ش���مدینان جوڵەمیرک و ری���ژەی دەنگەکان���ی پارت���ی دیموکراتی

گەالن )هەدەپ���ە( له ٨0- 90٪ بوو. پارتی ئاکەپەش نەیتوانی دەنگی زۆرینە بەدەست بهێنێ���ت ب���ۆ پێکهێنان���ی حکومەتێک���ی زۆرین���ە. ئ���ەوەش وایکرد کە ئ���ەروگان و پارتەکەی بکەونە ڕکگرت���ن لەکوردەکان و داوای هەڵبژاردن���ی پێش���وەختیان ک���رد لەمانگی ئۆکتۆبەری داهاتو. هەر بەدوای پارتی الیەنگرانی هەڵبژاردنەکە، ئەنجامی دەس���تیانکرد بەئەردوگان س���ەر ئاکەپە به پیالنداڕش���تن ب���ۆ هەڵگیرس���اندنەوەی ش���ەڕ لەدژی کورد. ئەوەبو تەقینەوەکەی ش���ارۆچکەی س���وروج ئەجامدراو تورکیا ئ���ەوەی ک���ردە بەبەهانە بۆ هێرش���کردنە سەر پکک و راوەستاندنی پرۆسەی ئاشتی لەگەڵ کوردەکان. لەو ماوەیەدا بەس���ەدان ک���راون و دەستبەس���ەر سیاس���ەتمەدار بەدەی���ان رۆژنامەنوس���ی ناوخۆیی و بیانی دەس���تگیرکراون لەس���ەر روماڵکردنی ئەو جەنگەی ک���ە دەس���ەاڵتی ئاکەپە لەدژی ک���ورد بەرپایک���ردوە وەک ئامادەکاری بۆ

هەڵبژادنی پێشوەخت لەمانگی داهاتو.

پارتەک���ەی ئ���ەردوگان و مەبەس���تی لەتێکدانی باری ئاسایی ناوچە کوردییەکان ب���ۆ ئەوەی���ە بەربەس���ت بۆ ک���وردەکان دروس���تبکەن لەکاتی دەنگ���دان. هەروەها راکێشانی هەستی تورکە نەژادپەرەستەکانە بۆ الی خۆی بۆ پاڵپشتیکردنی لەو شەڕەی

دەیکات لەدژی کورد.کردنەوەی کێش���ەی کتوپڕی پەنابەران لەناو واڵتانی ئەوروپا، روداوەکانی ش���ەڕی ئوروپاییەکان لەبی���ر تورکی���ا ناوخ���ۆی دەباتەوە. هەروەها بەم سیاسەتە چەپەڵە ئەردوگان دەتوانێت زومی میدیای جیهانی تا ماوەیەک لەسەر کارە دڕندانەکەی بۆ سەر کوردو پەالماری هەدەپەو رۆژنامەنوسان تا

کاتی هەڵبژاردن دوربخاتەوە. تورکیاو پارتەکەی ئەردوگان بەرپرسن لەخنکان���ی س���ەدان ئاوارە لەن���او دەریا، پێشیلکردنی مافی مرۆڤ و دەستێوەردانی نێو سیاسەتی واڵتانی هاوسایەو هاوکاری داعش و دروس���تکردنی قەیرانی پەنابەران

لەناو والتانی ئەوروپا.

حکومەتی تورکیا بۆ لەم کاتە سیناریۆی پەنابەرانی بەکارهێنا؟ د. بورهان زەنگنە

بەم سیاسەتە ئەردوگان دەتوانێت زومی میدیای

جیهانی تا ماوەیەک لەسەر کارە دڕندانەکەی بۆ سەر کوردو پەالماری هەدەپەو رۆژنامەنوسان

تا کاتی هەڵبژاردن دوربخاتەوە

وێنه ی عومه ری خ���اوه ر و كۆرپه كه ی باوه ش���ی له كاره س���اتی كیمیاباران���ی ئاالن تراژی���دی مه رگ���ی هه ڵه بج���ه ، ك���وردی له كه ناراوه كانی ده ریای ئیجه ، عه زی���ز له س���ه رخۆی رۆحده رچون���ی شنگالی له دوای كاره ساته كه ی شنگال، له نه خۆش���خانه ی دێ���رك له رۆژئاڤ���ای كوردس���تان، له سێ شوێنكانی جیاواز، به اڵم تراژیدیان به وێنه كانیان تۆماركرا، وێن���ه ی جه س���ته كانیان وه ك خه وتنی مرۆڤی ئاس���ایی دێنه به رچاو و جیهان ده هه ژێن���ن، خاڵ���ی هاوبه ش���ی نێوان له چوارچێ���وه ی مه رگه س���اتانه ئ���ه م نیش���تمانیی و نه ته وه یی و تراژیدی���ای تاكه كه س���ی و مافی مرۆڤ به پله ی بااڵ له ئاس���تی هه ژێن���رن، بۆچی ؟ وه اڵم: قوربانییه كانی ب���ه رده وام نه ته وه ی���ی ئێم���ه له ڕێ���گای وێن���ه وه هه ژێنرن بۆ ئاستی نێونه ته وه یی، به اڵم كاردانه وه ی كاتی هه ی���ه و چاره س���ه ریان بۆ نییه و دوباره بون���ه وه ی ئه گ���ه ری به رده وامه ، له پایه ی نیشتمانییدا به رده وام مانه وه و بینینی خه ون به ئاینده ی خوشگوزه رانی و دیموكراسی ، به رده وام خه ونی به تاڵن و س���ته مكاری نیش���تمان به ڕێوه ده بات، مرۆڤ مافی تاكه كه س���ی و له ئاس���تی جیهانگه رای���ی له فه رهه نگ���ی ك���ه ئیم���رۆدا دوان���ه ی له یه كجیانه كراوه ن، ت���اك و مافه كانی هه میش���ه له گیرفانی نیش���تماندا ب���ااڵی به رپرس���انی مه كره مه كه ی���ه ك دیاریی���ه ك و وه ك ئه مه یه ده به خشرێت، به هاونیشتمانیی قواڵیی كاریگه رییه كانی تراژیدیای ئاالن كوردی و عه زیز ش���نگالی ، س���ه رباری ب���ه راورد و خوێندنه وه ده كرێت ئه مانه بۆ ژی���ان و ژینگه ی ده وروب���ه ری ئاالن ك���وردی و عه زیز ش���نگالی بكه ین، كه ده كرێ���ت ببێت به بنه مایه كی زانس���تی بۆ خوێندنه وه ی ئه م تراژیدیاییه ، ئاالن كوردی له كۆبانێ ، كه ش���ارۆچكه یه كی رۆژئاڤای كوردس���تانه له دایك ده بێت، ته مه نی سێ س���ااڵنه ، له ماوه ی كه متر له ساڵێكدا هێزێكی به ربه ری تیرۆیستی وه ك داع���ش هێ���رش ده كه نه س���ه ر ش���ه ڕڤانه كانی خه ڵك و ش���اره كه یان، ب���ون به ق���ه اڵی به رگری ل���ه دژی ئه م هێ���زه تاری���ك په رس���ته ، هه رچه نده وه ك ده وڵه تێك���ی یارمه تییه كان���ی توركیا بۆ داعش له ڕوی لۆجیس���تیه وه بۆی���ان فه راهه مده كرێت، ئ���االن و برا و دای���ك و باوكی ئ���اواره ی توركیا ده بن، له شنگال به هه مانشێوه عه زیز شنگالی ده كه وێته ده بێت، ش���اره كه ی له دایك ب���ه ر هێرش���ی شه مش���ه مه كوێره كانی داع���ش و نزیك���ه ی نیو ملێ���ۆن كه س په ڕاگه نده ی ئاینه ك���ه ی له هاونه ته وه و پارێزراوه كانی ناوچه ش���نگال و چیای رۆژئاڤا و باش���وری كوردس���تان ده بن، تیرۆریس���تانی له الی���ه ن ش���اره كه ی داعشه وه داگیر ده كرێت، ئاالن كوردی و خێزانه كه ی س���ێجار هه وڵی رۆیش���تن ده ده ن ب���ۆ په ڕینه وه یان ب���ۆ دورگه ی ك���ۆس له یۆنان و گه یش���تن به ئه وروپا، ژم���اره ی خێزانه كه یان چوار كه س���ن، كه شتی گه شته كه یان كه شه پۆله كانی

ی���ازده ی په نابه ری ده ری���اری ئیج���ه خسته جوانه كانیان رۆحه به ده رچونی سه ر كه ناراوه كانی ، به اڵم گه شتی عزیز ش���نگالی به پێ و له گ���ه ڵ دایك و باوكی ب���ه ره و چیای ش���نگال، له وێش به ره و له ئه نجامی به اڵم رۆژئاڤای كوردستان، له منداڵه كانی���ان دو به جێهش���تنی ب���ۆ ده ربازكردنیان، ژماره ی گه ڕانه وه خێزانه كه ی عه زیز شنگالی ته نها پێنج ك���ه س ب���ون، به له ده س���تدانی عه زیز ده بنه وه به چوار كه س، كه ش���تیه كه ی ئه و خاكه وشكبوه كه ی نێوان رۆژئاڤا و باش���وری كوردس���تان بو، ئاالن ئاوی ده ری���ا و ش���ه پۆله كانی ب���ون به مه رگ بۆی ، ب���ه اڵم عه زیز ش���نگالی بێئاوی و پله كانی به رزبون���ه وه ی تێنیویه ت���ی و گه رما بۆ س���ه روی 50 پله ی س���ه دی ، ك���ه بۆماوه ی چه ن���د رۆژێك به بێ ئه م به جێهێڵرابو، له بیابانێك پێداویستیانه ك���ه په یامنێ���ری ت���ۆری هه واڵی )بی. بی. س���ی ( ستۆرییه ك به م ناونیشانه ی په ڕاگه نده ی ئاماده كردبو)منداڵێك���ی په ككه وت���وی ئێ���زدی "به جێهێڵراوێك Paul Wood: BBC,( )"له بیابان���داAugust 18 2014( هه روه ه���ا ئه مه ی له زاری دكتۆره كانی نه خۆشخانه ی دێرك بیس���توه : كه چاوه كانی له ده س���تداوه گه رما پله كانی به رزبون���ه وه ی به هۆی ب���ۆ پل���ه ی 50 له س���ه د، گه رماییه كی دره وشه دار..كه لێره دا تێنویه تی بۆ ئاو هه م په ككه وتوییه كه ی عه زیز ش���نگالی زیات���ر ده كات، هه میش پله كانی گه رما رۆش���نایی چاوه كانی لێیده سێنن، ئه و له كه ن���اراوی بیابانێك���دا دۆزرایه وه كه ده ریای بیابانه كه ببو به كوشتاری پیر و ژن و منداڵ و كچی پاكیزه ی ش���نگالی ، كه شتی ده ریاكه ی پڕبون له به دیلگرتنی جوامێرانی ئێ���زدی و ناردنیان بۆ گۆڕه بۆ پاكی���زه كان كچه به كۆمه ڵ���ه كان و بازاڕه كان���ی كۆیله فرۆش���ی له ره ق���ه و جه هاله ت���ی نیمچه دورگ���ه ی عه ه ربی، رۆژ و له ڕوناكای���ی ش���نگالی عه زی���ز گه رمییه كه یی���دا له الی���ه ن یه كینه كانی پاراس���تنی گ���ه ل دۆزرای���ه وه ، له به ر بێكه س���ی و دیارنه بونی دای���ك و باوكی به شێوه یه كی كاتی ناویاننابو )رۆژئاڤا(، گه ینرایه نه خۆش���خانه ی دێرك، باوك و دایكی ونیان كردبو، سێ كاتژمێر له دوای به در( )جه الل باوكی گیانله ده ستدانی گه یشته الی و به كوڕه كه ی شادبوییه وه ، ب���ه اڵم به جه رگی س���وتا و دڵبرینداری له ده س���تدانی ش���نگال و كاره س���اتی جگه رگۆشه كه ی )سایتی خه ندان: 19ی ئابی 2014(، به اڵم ئاالن كوردی له رۆژی )2015 ئه یلول���ی )3ی چوارش���ه ممه له كاتژمێ���ر 6ی به ره به یاندا دۆزرایه وه ، ئه و رۆژنامه نوس���ه ی ك���ه وێنه ی ئاالن كوردی گرت���وه و هه مو جیهانی هه ژاند، له ئاژانسی هه واڵی )DHA( كارده كات، كه ناوه كه ی )نیلۆف���ه ر ده میر(ه ، ئه و ده ڵێت:"له كاتژمێر له چاوپێكه وتنێك���دا وێنه گرتن���ی ب���ۆ به ره به یان���دا 6ی په ناهه نده كان���ی پاكس���تانی چوین بۆ س���ه ر رۆخی ده ریای ئیج���ه له بۆدروم، بینیمان منداڵێك به نوس���توی له رۆخی ده ریادا به سه ر س���كیدا كه وتوه ، ئێمه هه مومان وامانزانی كه نوستوه ، به ره و نزیكبونه وه له رۆخی ده ریادا هه نگاومان

ده نا، نه مزانی كه مردوه ، هه روامده زانی ك���ه نوس���توه ، كاریگه رییه ك���ی زۆری له بیر هه رگی���ز له سه ربه جێهێش���توم، ناكرێت". )كه ناڵی جه زیره : هه واڵنامه ی حه وتی ئێواره ، 4ی ئه یلولی 2015 (.. عه زیز شنگالی له باوه شی باوكی رۆحی نه كێشا، به اڵم ئاالن كوردی له باوه شی باك���وی دوای رۆحده رچون���ی غالب���ی ب���رای ب���و به قوربانی ، دوای س���اڵێك له كاره ساتی شنگال هێشتا تۆمه تبارانی دادگای���ی نه كراون و خۆی���ان به بێگوناه ئ���االن تۆمه تباران���ی ناوزه دك���ردوه ، كوردی دوای رۆژێك ده ستگیركران كه ژماره یان چوار كه س���ه ، دایكی یه كێك كوڕه كه م ده ڵێ���ت: له تۆمه تب���اره كان Maclownd: BBC News( !.. بێتاوانه Report, Sept 4 2015, 9:10PM: GMT (، ئ����االن كوردی له دورایی كوردس���تان و له قواڵیی ده ریای ئیجه دا بو به قوربانی كه یسێكی جیهانی ، به اڵم عه زیز شنگالی له رۆژئاڤای واڵت، له دوری كه س���وكاری ، له به شێكی گه مارۆدراوی كوردس���تان بو به قوربانی كه یس���ێكی گه وره ی جیهانی كه كاره ساتی شنگاله ، له كاتی ناشتنی ئاالن كوردی ئه ندامانی پارله مانی توركیا و سه رۆكایه تی كانتۆنی كۆبان���ێ ئاماده بون، به اڵم له ناش���تنی عه زیزی ش���نگال ته نانه ت میدیاكانیش ئاماده نه ب���ون، چ ئاماده بون���ی نوێنه ر ی���ان یه كێ���ك له س���ه رۆكایه تییه كانی ئاالن ئه وه ی كوردس���تان..؟ باشوری كوردی له عه زیز شنگالی جیاده كاته وه ،

قوربانیبون���ی ئاالنه له رۆخی ده ریاكانی ئه وروپ���ادا، ئه و گرینگیدان���ه ی وێنه و هۆیه كان���ی ڕاگه یاندنه له سه رانس���ه ری جیهان، باوكی ئ���االن كوردی ده ڵێت: داهاتوتم نییه ، داهات���وم ونبو، پوری ئاالن كوردی )تیما ك���وردی ( له كه نه دا ده ڵێت: له پش سه رم دو وێنه ی ئاالن و پێده كه نن، ئه وان هه ڵواس���راون غالب پێكه نینه كانی���ان ته ماش���ای ته نه���ا ده كه م، خه ڵكی ش���ارۆچكه )بۆدروم( بۆ رێزگرت���ن له رۆحی ئ���االن كوردی ، له رۆخی كه ناری ده ریا گوڵیان خس���ته ده ری���ای ئیجه له و ش���وێنه ی كه ئاالن Maclownd:(،س���ه رئاوكه وتبو تێیدا BBC News Report, Sept 4PM: GMT 9:15 ,2015 (، یه كێ���ك له قوربانییه كان���ی جه نگی ڤێتنام)فان ت���ی كیم ف���وك( یان به )ف���ان فوك( ناوده هێنرێ���ت، له لێداونێكی بۆ كه ناڵی )س���ی.ئێن.ئێن( ده ڵێت:"ئاالن كوردی -CNN: News R (زۆری گریاندم.." port: Saturday: Sept 5 2015,ف���وك )ف���ان ،)8:20 AM: GMTكه به كچ���ی ناپاڵ���م ن���اوی ده برێت، له به ره به یانێكی ٨ی حوزه یرانی 1972 به بێ جلوبه رگی له ش���ه قامێكی خێرادا باشوری س���ه ربازێكی چه ند به دواییدا هه ن، جه سته ی هه مو سوتاوه ، به هۆی ناپاڵمێك���ی فرۆكه كان���ی باش���ور كه له گونده كه یانیداوه )تران���گ بانگ(، ئه و ده گریێ���ت و ه���اوار ده كات "زۆر گه رمه زۆر گه م���ه "( وێنه گره كه ی )نیك ئوت( ب���و به خاوه نی خه اڵت���ی )پۆلیتزه ر( و وێنه كه ی بو به باش���ترینه وێنه ی ساڵی 1972، ئایا هه مان خه اڵت و وێنه ی ساڵ

چاوه ڕێی)نیلۆفه ر ده میر( ده كه ن..؟.له ب���ه راوردی مه رگه س���اتی عومه ری میوه كان���ی و بۆن���ی س���ێو و خ���اوه ر هه ناسه بڕی كیمیاویی و چه كی بایۆلۆژی ده بن به س���ه ندنی دوا هه ناس���ه ی ئه و و كۆرپه كه ی ، له عه زیزی شنگال ره شه بای گه رمای بێئ���اوی و تێونیه تی و بیابان و قورس و ترس له شه مش���ه مه كوێره كانی دورگه ی عه ره بی و جه هله كانی ئاین ده بن به س���ه رچاوه ی مه رگ بۆ ئه و، بۆ كاكه ئاالن كوردی ده ری���ای بێئامان و ترس له شه مشه مه كوێره كانی عه ره بستان ده بن به هۆكاری كۆچپێكردن و سه رهه ڵگرتنی بۆ توركیا و له وێش���ه وه ب���ۆ ئه وروپا، به اڵم ش���ه پۆله كانی مه رگ له كه نارێكی ده ری���ای ئیجه دا ده یكات به مانش���ێتی رۆژنامه كانی هه ر پێنج كیش���وه ره كه ی دونیا، تراژیدیای عومه ری خاوه ر و ئاالن كوردی و عه زیز ش���نگالی ، به رئه نجامی س���ته مكاری بااڵده س���تانی ده سه اڵت و سیس���ته می ده س���ه اڵت و تاكڕه وان���ی تاكه س���ی و نه بون���ی ماف���ی مرۆڤ���ن عه قڵیه تی به رئه نجامی له ناوچه ك���ه دا، سه ركرده كانی ش���ێواوی دواكه وتویی و ع���ه ره ب و س���ه ركرده كانیان كه فه ندی زۆر گه وره ی دارایی به تیرۆر ده به خشن، ن���ه ك بۆ چاره س���ه ركردنی ه���ه ژاری و برس���ێیه تی چ له واڵته كانیان و له واڵتانی ده وروبه ری���ان، ئه مه ی���ه س���ه رچاوه ی تراژیدیای ئاالن كوردی و عه زیز شنگالی ، كه برینێكن له جه س���ته ی نیشتمانێكی له ت له ت كراودا كه كوردس���تانه ...!؟

ئامان به دوباره نه بێته وه ..!.

تراژیدیای ئاالن كوردی و عه زیز شنگالی محه ممه د گه اڵڵه یی

فۆتۆگرا فه ره که : که چوینه سه ر رۆخی ده ریاکه

بینیمان منداڵێك به نوستوی له رۆخی

ده ریادا به سه ر سكیدا كه وتوه ئێمه هه مومان وامانزانی كه

نوستوه ، به ره و نزیكبونه وه

له رۆخی ده ریادا هه نگاومان ده نا

نه مزانی كه مردوه

ئایالن له باوه شی ئه فسه رێکدا

ئاژار دو هه فته جارێك

ئیسماعیل عوسمان ده ینوسێت

15 (495( سێشه ممه 2015/9/15 tandrostyawene@gmail.comته‌ندروستی

ئه‌مانه‌‌ده‌رباره‌ی‌‌شێرپه‌نجه‌‌بزانه‌

له‌سه‌ره‌تای‌‌قوتابخانه‌‌چاوه‌ڕێی‌ئه‌م‌هه‌ڵسوكه‌وتانه‌‌له‌منداڵه‌كه‌ت‌بكه‌:

به‌‌‌4هه‌نگاو‌چاوت‌له‌تیشكی‌‌كۆمپیوته‌ر‌بپارێزه‌:

قوتابخانه ده س����تپێكردنی له س����ه ره تای ره نگه هه ن����دێ خ����و له منداڵه كه ت به دی بكه ی����ت، ئه مه زۆر به ئاس����ایی وه ربگره و هه وڵبده ژیرانه مامه ڵ����ه ی له گه ڵ بكه یت

كاتێك ئه م هه ڵسوكه وتانه ی كرد.

1. نه بونی مه زاج الی منداڵه كه تهه ندێ جار منداڵ له سه ره تای كردنه وه ی قوتابخان����ه و به تایبه ت����ی ئ����ه و مندااڵنه ی یه كه م ساڵی خوێندنیانه هه ست ده كه یت منداڵه ك����ه ت مه زاج����ی نیه هه ن����دێ جار بێتاقه ت����ه یان ت����وڕه ئه بێت ی����ان بیانو ده گرێت.ئ����ه م حاڵه تانه ئاس����اییه چونكه دره نگ له ماڵه وه ی����ه و مانگێك����ه چه ن����د هه س����تاوه له خه و و ئه رك����ی قوتابخانه ی نه بوه ، بۆیه پێویسته له سه ر ئێوه ی باوان به هێمنی مامه ڵه ی له گه ڵ بكه ن و تێبگه ن ك����ه ئ����ه وه ئاس����اییه به ماوه یه كی كورت

نامێنێت.2. خۆنه خۆش خستن

هه ن����دێ جار منداڵ هه رله ش����ه وه وه خۆی نه خ����ۆش ده خ����ات بۆئ����ه وه ی نه چێت بۆ قوتابخانه ، تۆ ئه مه به ئاس����ایی وه ربگره چونك����ه ئه و ده یه وێت ب����ه و بیانوه له ماڵ بمێنیته وه و نه چێته قوتابخانه ، لێی توه ره مه به پێیبڵی ئه وه نه خۆش����ی نیه كه تۆ باسی ده كه یت به ڵكو هیالكیه و له سه ره تای هه مو كارێك وایه دواتر رادێت له س����ه ری ، هه روه ها پێی بڵی كه منیش له س����ه ره تای

كاركردنمه وه وابوم ئێستا راهاتوم.3. نه مانی ئاره زوی خواردن

هه ن����دێ من����داڵ ل����ه و ماوه یه ئ����اره زوی ده گه ڕێته وه ئه ویش نامێنێت، خواردنیان ب����ۆ ئه و په س����تانه ده رونییه ك����ه به هۆی زو هه س����تان له خ����ه وی به یان����ی و ئه ركی قوتابخانه و ناسینی هاوڕێ و خه ڵكی نوێ و روده ده ن. له ماڵ����ه وه جیاواز كه ش����ێكی هه وڵبده زۆری لێنه كه ی نان بخوات به ڵكو ژه مه كان����ی زی����اد بكه و خواردن����ی كه می بده رێ و می����وه ی پێش نانخواردنی بده رێ

بۆ ئه وه ی ئاره زوی خواردنی بكرێته وه .4. قه بزی

قوتابخانه ده س����تپێكردنی له س����ه ره تای گۆڕانكاری ده رونیه كان و په ستانه به هۆی له كاتی خ����واردن، منداڵ توش����ی قه بزی ئه بێت و كاتێكی ده وێت بۆ ئه وه ی ئاسایی ببێته وه ، هه ر بۆی����ه وا له منداڵه كه ت بكه رۆژانه ئاو زۆر بخواته وه به تایبه تی له كاتی قوتابخانه ، هه روه ها میوه و س����ه وزه ی زۆر

بده رێ .5. گله وگازنده ی زۆر

هه ندێ ج����ار من����داڵ گله وگازنده ی زۆری له ماموس����تاو له ده وروبه ره ك����ه ی هه ی����ه پۆله ك����ه ی و له كورس����ی و هاورێكان����ی گۆڕه پانی قوتابخانه كه ، پێویسته تۆ گوێ له گله یه كان����ی بگری����ت و تێیبگه یه نیت كه ئه وانه ش����تی ئاس����ایین و گله ییه كانی زۆر ساده ن و هه مو ئه و شتانه ی الی منداڵه كه ت

قورسه بۆی ئاسان بكه ره وه .

تیش���كی كۆمپیوت���ه ر یه كێك���ه ل���ه و تیش���كانه ی ك���ه له كات���ی زۆر مانه وه به الیه وه ئه بێته هۆی ناڕه حه تی بۆ چاو و پاشان هیالك بونی ، بۆیه ده توانیت به م رێگه ئاساییانه پشویه ك به چاوت

بده یت.مانه وه كاتژمێرێ���ك ه���ه ر .1 5 پێویس���ته كۆمپیوته ره وه به س���ه ر خول���ه ك پش���و به چاوه كان���ت بده ی ، ئه ویش به س���ه یر كردن���ی خاڵێك دور له ناو ژوره كه ت و ته ركیز كردنه س���ه ری ، ده توانیت جاروبار چاوه كانت هه روه ها

دابخه یت بۆ چه ند خوله كێكی كه م.باشتر وایه دوری نێوان تۆو .2شاشه ی كۆمپیوته ره كه ت 50 بۆ 80 سم

بێت.دڵنیاب���ه له پاكی شاش���ه ی .3كۆمپیوته ره ك���ه ت له هیچ په ڵه یه ك یان

هیچ جێپه نجه یه ك.ك���ه نوس���ینه ی ئ���ه و .4ده یخوێنیت���ه وه ب���ا به فۆنت���ی گه وره دوات���ر ره ش به خه ت���ی بنوس���رێن و

ره نگه كه ی بگۆڕه ئه گه ر ویستت.

ی ری

گاۆژ

امئ

ته ه ف

پس���پۆرانی ب���واری خ���ۆراك ئام���اژه هبه وه ده كه ن كه پێویس���ته نانی به یانی بخورێ���ت و به هی���چ ش���ێوه یه ك له بیر نه كرێ���ت، چونك���ه م���رۆڤ به درێژایی خه وتن له ش���ه ودا به بێ نان ئه مێنیته وه هه ربۆیه پێویستی به وزه هه یه بۆ ئه وه ی چاالك بێته وه بیرو هۆش���ی باش بێت

له به یانیاندا ئه م ژه مه ت له بیرنه چێت.

- ئه و كه سانه ی دڵخۆشن و له ژیان رازین، ته ندروستیان باشتره و كه متر نه خۆش ده كه ون و زیاتر هه ست به چاالكی ده كه ن و ته مه نیان درێژتره و دره نگتر پیرده بن به به راورد

به و كه سانه ی له ژیان ناڕازین و بێزارن لێی.

- هۆكاره كان���ی برینی ناوده م. ئه م حاڵه ته توش���ی هه مو ته مه نێ���ك ده بێت���ه وه به بێ جیاوازی ره گ���ه ز. هۆكاری ئه م نه خۆش���ییه به رونی دیاری نه كراوه ، په س���تانه ده رونیه كان هۆكارێكن، پاكنه كردنه وه ی دان و نه شۆردنی هۆكارێكی تری

برینی ناو ده من.

هیستریای‌‌كۆچیه كێ���ك ل���ه و دیاردان���ه ی ك���ه روی له كۆمه ڵگ���ه ی ك���وردی ك���ردوه كۆچی هاونیش���تیمانیانی ئ���ه م واڵته یه ، گه رانه ك���ۆچ دیك���ه ، نیش���مانێكی ب���ه دوای له روانگه ی سۆسیۆلۆژیاكه یه وه پشتكردنه نیشتمانێكی به ره و رۆش���تنه نیشتمان و دیك���ه و وازهێنانه له شوناس���ی خۆیه تی م���رۆڤ و گه ڕانه ب���ه دوای شوناس���ێكی دیكه دا، تێكشانی سنوره كانی نیشتمان و رۆش���تنه به ره و س���نوری نیش���تمانێكی دیكه و هه روه ها تێكش���كانی یوتۆپیاكانی

جیۆپۆلۆتیكای سیاسیه .ك���ۆچ م���رۆڤ له ش���وێنه وه ده گۆڕێت به مان���ا )ش���وێن( ناش���وێن، ب���ۆ سۆس���یۆلۆژیه كه ی ئ���ه و جێگایه ی���ه كه مرۆڤه كانی تێدا له دایك ده بن و شوناسی زمان و نه ته وه ی خۆیانی تێدا وه رده گرن، )ناشوێن( ئه و جێگایه یه كه تیایدا مرۆڤ له روی كۆمه اڵیه تیه وه نامۆیه و له وێ هه مو جوانیه كانی ژیان ب���ه و مرۆڤانه ی كۆچی بۆ ده كه ن نام���ۆ ده بن، به وته ی به ختیار عه ل���ی " مرۆڤ ده بێت���ه ماوكلی و ده بێت

فێری ژیانی دارستان بێت".له روانگ���ه ی ته ندروس���تیه وه ئه گ���ه ر س���ه یری كۆچ بكه ن، ئه وا من به هیستریا ناوی ده به م، هیس���تریایه ك كه سه رجه م ده رونی تاكه كانی كۆمه ڵگای گرتوه ته وه ، كۆمه ڵگه ی توش���ی په تایه كی كوشنده ی ده رونی كردوه ، هه میشه ش چیرۆكه كانی گه یش���تنی مرۆڤه كان ب���ۆ واڵتانی دیكه بۆته چیرۆكی ناو ك���ۆڕو كۆبونه وه كان و وێردی س���ه ر زمانی هاواڵتی���ان، تانه ت گیانله ده ستدانی مرۆڤه كان وه ك سمبوڵ و رۆحی یاخیبون وێناده كرێت وه ك هه ڵهاتن له ده س���ت جه ورو س���ته م، هه میش���ه ش تاكه كانی كۆمه ڵگا وه ك قوربانی نمایش

ده كرێن.د.ئه فرام ك���ه هیس���تریا نه خۆش���ی به ته نگ���ژه ی هه واڵه كراو ن���اوی ده بات، فش���ارێكی ده رونیه ك���ه هه واڵه ده كرێت یان ده گوێزرێته وه بۆ له ده ستدانی توانای جه سته یی و ئاماژه ده به خشێت به نه خۆشی ده ماری ، ده بێت نیشانه كانی كاربكاته سه ر توانایی پیش���ه یی و كۆمه اڵیه تی ئه وكات

نه خۆشه كه به نه خۆش داده نرێت.ئ���ه م نه خۆش���یه ئه گ���ه ر له روانگه ی بكرێت لێ���وه باس���ی سۆس���یۆلۆژیاوه بگوێزرێت���ه وه ب���ۆ ن���او پێكهاته كان���ی كۆمه ڵگا ئه وه ده ركه وتنی ئه م نه خۆشیه ده رونی و به گرفتی ده بێ���ت په یوه ندیدار كۆمه اڵیه تی و فش���اری توند كه له پشت سه رهه ڵدانی حاڵه ته كه وه یه و به ماوه یه كی كورت روداو و كۆمه ڵگا ناتوانێت بڕیاری له پرس���ه جیاوازه كانی بدات ته ندروست بنبڕبكرێت ناتوانێ���ت به خێراش دیكه دا كه سی هیستریایی نه خۆشی پێچه وانه ی كه له ماوه یه كی كه مدا نه خۆش���ه كه چاك

ده بێته وه .بیركردنه وه ی تاكه كانی كۆمه ڵگا له كۆچ كه ڵكه بوانه ی كێش���ه به و په یوه ندیداره كه له م���اوه ی چه ندین س���اڵی رابردوودا له كۆمه ڵ���گادا روی���ان داوه ، بوه ته هۆی تاكه كانی ده رونی له ن���اخ و كه ڵه كه بونی كۆمه ڵ���گادا حاڵه تێكی تون���دی ده رونی بۆ تاكه كانی كۆمه ڵگا دروس���ت كردوه و ده رچون له و كێشانه ش گه لێك به ئه سته م داده نرێت، ئ���ه وه ش وایكردوه بۆ ئه وه ی ئ���ه و كێش���انه له یادبكات له ش���وێنه وه ڕو بكات���ه وه ناش���وێن و وه ك حاڵه تێكی رزگاربون و هه ڵهاتن ل���ه و دۆخه ده رونیه

خراپه ی كه روبه ڕوی بوه ته وه .زۆرجار له و كۆمه ڵگایانه ی كه ئه م جۆره قه یرانه كۆمه اڵیه تیانه تیایاندا روده دات، قه یران���ی ده رونی قوڵتری���ش دوای ئه م كاره ساته دروست ده كات كه له روانگه ی )burn out( پێیده وترێت ده رونیه وه سوتانه وه ی ده رونی ، ئه وه ش واده كات كه هه مو ئه و كه سانه ی له ناو كاره ساته كه دان و ئه وانه ش���ی ئه ندامێك���ی ئ���ه و خێزانه ن روبه ڕوی مه ترس���ی له ناوچون ده بنه وه و توش���ی حه ڵه تی )س���ۆزداری زۆر توند( یان )رقی زۆر تون���د( ده بنه وه ، له كاتی بینینی ئه و وێن���ه و ڤیدیۆو ناوبردنی ئه و دیارده ی���ه دا یان رقێك���ی توند ده رونیان داده گرێت یان حاڵه تی سۆزداری و گریان له ناخیان���دا په نگ ده خوات���ه وه ، ئه وه ش ش���پرزه ی توش���ی تاكه كانیش ده رونی

خراپ ده كات.ئ���ه وه ی لێ���ره دا گرنگ���ه ئه وه یه كه ریكخراوه كانی مافی مروف له كوردستانداو لیژن���ه ی ماف���ی م���رۆڤ له په رله مان���ی كوردستان ئه م پرسه بوروژێنێت تاوه كو له ڕوی ده رونیه وه ئه م هیس���تریایه خاو بكاته وه كۆمه ڵگا به ره و هه ڵدێری گه وره

نه بات.

برینی ناوده مكه سانی ته ندروست دڵخۆشن ژه می نانخواردنی به یانیان له بیرمه كه

كێشێكی ته ندروستت پێویسته

دوركه وتنه وه له خواردنه وه كهولییه كان

واز هێنان له جگه ره كێشان

خۆپاراسنت له تیشكی هه تاو

زیاد بوونی كێش هۆكاری چه ندین جۆری شێرپه نجه یه كه گرنگترینیان:• شێرپه نجه ی گه ده .

• شێرپه نجه ی سورێنچك و په نكریاس.• ش���ێرپه نجه ی مه م���ك له وژنانه ی له س���وڕی مانگانه

وه ستاون.• شێرپه نجه ی منداڵدان.• شێرپه نجه ی گورچیله .

خواردنه وه كهولییه كان هۆكاری توشبونی ئه م جۆره شێرپه نجانه ن:• شێرپه نجه ی ده م، قوڕگ، سورێنچك.

• شێرپه نجه ی كۆلۆن له پیاوان.• شێرپه نجه ی مه مك.

• هه روه ه���ا هۆكاری ش���ێرپه نجه ی كۆلۆن له ژنانه و شێرپه نجه ی جگه ره له هه ردو ره گه ز.

جگه ره كێش���ان هۆكاری یه ك له س���ه ر چ���واری كۆی مردنه كانی ش���ێرپه نجه یه ، هه روه ها هۆكاری توشبونی زۆرینه ی جۆره كانی شێرپه نجه یه به تایبه تی سییه كان.

مرۆڤ به هۆی تیش���كی هه تاوه وه ئه گه ری توش���بونی هه یه به نه خۆشی شێرپه نجه ی پێست هه ر بۆیه پێویسته ئه م رێنمایانه جێبه جێ بكرێت.

• دوركه وتنه وه له تێشكی هه تاو له نێوان كاتژمێر 10 بۆ4 ئێواره .• له به ركردنی جلی درێژو داپۆش���راوو له س���ه ركردنی كاڵو له كاتی چونه

به رهه تاو.• به كار هێنانی دژه خۆر.

• له كات���ی ده ركه وتن���ی هه رخاڵێ���ك ی���ان هه ر په ڵه یه كی نامۆ له س���ه ر پێس���ت به زوترین كات سه ردانی پزیش���ك بكه ، هه روه ها نابێت هه رگیز نه چیت���ه به ر هه ت���او، چونكه هه تاو پێویس���ته

بۆدروستكردنی ڤیتامین دی .

ریکالم

ئا: سروە جەمال

لەوكاتەی جل وبەرگی قوتابخانەی كڕیوە ڕۆژانە دوجار تاقی دەكاتەوە،"ئەوە

كەی قوتابخانە دەكرێتەوە؟" ئەوه ئه و پرسیارەیەكە ڕۆژانە چەندین جار "ساز"ی

تەمەن 6 ساڵ له دایكی دەكات. ئەو هەمیشە خۆشحاڵەوبەردەوام خەریكی

رەسمگرتنە بەجل وبەرگە نوێیەكەیەوە كە عەزیەكی رەساسی و كراسێكی سپییە،

ساز كە نەیدەتوانی لەشوێنی خۆی بوەستێت، ده یوت "زۆر حەزم لەمەكتەبە".

گون���دی له قوتابخانه یه ک���ی ئه م���ڕۆ داریکه لی شاری س���لێمانی، یه که م زه نگی ده ستپێکردنی ساڵی نوێی خوێندن له الیه ن به ڕێوه به ری گش���تیی په روه ده ی سلێمانی لێده درێت. س���ااڵنە قوتابخانەكان لەیەكەم ڕۆژی دەستپێكردنی دەوامەوە پێشوازی لە و مندااڵنە دەكەن كە دەچنە پۆلی یەكەم و تا ماوەی مانگێ���ك بەبەردەوامی هەوڵدەدەن كە فش���اری دەرونییان كەمبكەنەوەو ڕابێن

لەگەل ڕەوشی نوێدا.ب���واری پەش���ێو مەجی���د، پس���پۆڕی بڵێم له وباره یه وه دەڵێت"ناتوانم پەروەردە ئەو ژینگەیەی كە لەقوتابخانە گشتییەكانی كوردستان هەن وەاڵمدەرەوەی خۆشحاڵی و

گوڕوتین و ئومێدەكانی مندااڵنن".ئ���ه و پێی وایه که بۆ هه ر قوتابخانه یه ك خۆش���ی و وه اڵم���ده ره وه ی ببێت���ه ك���ه پێش���بینی و ئومێده كانی من���دااڵن، ده بێ ئیش له س���ه ر هه ر س���ێ الیه نی )مه نهه ج و مامۆستاو پێداگۆجی( بكات، "ئێمه له هه ر سێ الیه نه بناغه ییه كه ی په روره ده كێشه و

كه م وكوڕیمان هه یه" .ئه و ش���اره زایه ی بواری په روه رده ئاماژه به وه ش ده دات که ئ���ه و زه مینه و ژینگه یه له قوتابخانه كانی ئێمه دا هه ن، "زه مینه یه ك نین بۆ من���دااڵن و فێراخوازان تێیدا بتوانن بێ شه رم و ترس توانا شاره وه كانی خۆیان ده رخه ن. له كاتێك���دا ئامانجی قوتابخانه و په روه رده ڕێگه خۆش���كردنه بۆ نه هێشتنی ت���رس و ش���ه رم ل���ه الی منداڵ و ئ���اودان و ڕێگه دان���ه به ده رکه وتنی بون���ی ئه و توانا

شاراوانەیە یان".

دواكەوتنی كتێب و چاپكردنی لەالیەن كۆمپانیا بیانیەكانەوە

یه کێک له و کێش���انه ی هه مو ساڵێک ڕوبه ڕوی فێرخوازان ده بێته وه ، که میی و دره نگ که وتنی کتێبه له خوێندنگاکاندا.

بەڕێوه ب���ەری كۆگاكان���ی پەروەردەی می���رە ڕەش���ید محەم���ەد ڕۆژئ���اوا، لەب���ارەی ئامادەكارییەكانی وەزارەت بۆ دابینكردنی كتێب باسی لەوەكرد كتێبی تەواوی قۆناغەكانی خوێندن نەگەیشتۆتە كۆگاكانی پەروەردەو ئاماژەی بەوەشكرد

كە بڕی كتێبی هاتو لە 50% یە. قه یرانه کان���ی به ڕێوه ب���ه ره ئ���ه و كوردستان بەهۆکاری سەرەكی دادەنێت و دەڵێت"نەبونی پالن شكس���تی سەرەكی هەم���و كارێك���ە لەبەرئەوەیە حكومەتی هەرێ���م كارگێڕییەك���ی س���ەركەوتویان نییە، ئەگ���ەر پالن و بەدواداچون هەبێت نابێ���ت بەپاش���اگەردانی لەچاپكردن���ی كتێب و گۆڕینی پڕۆگرامەكاندا كەسااڵنە

دوبارەدەبنەوە".چاپکردن���ی گرێبه س���تی له ب���اره ی

کتێبه کانیش���ه وه ده ڵێ���ت "وەك ه���ەر ئاگادارنین كوردس���تانە ئ���ەم تاكێكی لەگرێبەس���ت و چۆنیەت���ی چاپكردن���ی وەك بەرپرسیاریەتیەكەشی كتێبەكان و

هەر بەرپرسیاریەتیەكی تر ونە".وەزارەت���ی وتەبێ���ژی هه روه ه���ا زادە مەول���ەوی پەروەردە،فاتی���ح "هەوڵمانداوە ڕایگەیان���د له وباره ی���ه وه لەڕێگەی تەندەرەوە بۆ ئەو كۆمپانیایانەی كە دەرچون ئەو كتێبانە چاپ بكرێت". چاپخانەكان���ی "هەم���ووزه ی وتیش���ی كوردستان ناتوانێت 5%تا 7%ی پەرتوك لەكوردستاندا دابین بكات،بۆیە ناچارین

پەنا بۆ كۆمپانیای دەرەوە بەرین".پ���ەروەردەی كۆگاكانی بەڕێوب���ەری كتێ���ب كەم���ی ه���ۆكاری ڕۆژئ���اوا ب���ۆ ده گه ڕێت���ه وه لەقوتابخانەكان���دا "وەزارەتی پ���ەروەردە ک���ه نەیتوانیوە كار لەس���ەر ئاماری قوتابی و خوێندكار ب���كات و چاپكردنی كتێب بەپێی ئاماری س���اڵی خوێندنی 2014-2015كراوە ئەو ئەوەی نوێنەكراوەتەوەبەبێ ئام���ارەش

ڕەچاوی ئەوە بكرێت كە سااڵنە ژمارەی خوێندكار و قوتابی زیاد دەكات".

وتەبێژی وەزارەتی پەروەردە ئاشکرای ک���رد که تا ئێس���تا ل���ە %80 پەرتوك گەیشتوەتە كۆگاكان وئەو ڕێژەیەی تریش بەدڵنییایی���ەوە لەم���اوەی ئەم هەفتەیە

بەسەر هەمویاندا دابەشدەكرێت.

مامۆستای نوێ دانامه زرێنیه کێکی دیکه له کێشه کانی په روه رده ، که می���ی مامۆستایه ،مامۆس���تا داناک���ه بەڕێوب���ەری خوێندنگایه که ، ئاش���کرای ده کات ک���ه تائێس���تا ب���ۆ چ���وار وانه مامۆس���تای نیی���ە و بەگوت���ەی خ���ۆی بەڵێنی���ان پێداوە مامۆس���تای بۆ دابین

بكەن.س���ەرۆكی جێگ���ری لەوبارەی���ەوە یەكێت���ی مامۆس���تایان،عەتا ئەحم���ەد ڕەم���ەزان به ئاوێنه ی راگه یاند "ئێس���تا هەمو دامەزراندن و گرێبەستێك ڕاگیراوە لەپێناوی هەتا گواس���تنەوەش ئەوەش جگەلەوەی میالكاتدا، ڕێكخس���تنەوەی

سەرپەرش���تیاریهەرچەندبەڕێوەبەرایەتیەك���ی ئامادەییەكان یەكی���ان گرتوە تا

بۆشاییەكان پڕبكەنەوە".هەروەها وتیش���ی "ئێمە داوامانكردوە بەتایب���ەت ب���ۆ وانە زانس���تییەكان كە كێشەمان هەیە بەدامەزراندن و گرێبەست

چارەسەری بكەن".له باره ی ئه و کێشه یه شه وه وتەبێژه که ی "ئەگەر ده ڵێ���ت پ���ەروەردە وەزارەتی گرێبەست هەبێت بۆ ئێمە باشتر دەبێت، بەاڵمتا ئێس���تا هیچ بەڵێنێ���ك بەئێمە

نەدراوە".هه روه ها ده ڵێت "ئەگەرچی كێش���ەی كەم���ی مامۆس���تا هەیە ب���ەاڵم بەراورد بەسااڵنی تر باشترە چونكە ئێستا نزیكەی ملیۆنێک و 7 س���ه د هه زار خوێندكار و 7 هه زار قوتابخانەو 121 هه زار مامۆس���تا لەئاستی كوردستان هەبوە بۆیە ماوەی دو س���اڵە لەپەروەردەی���ەك بۆ یەكێكی تر و لەسنوری پارێزگاكان گواستنەوەمان ڕاگرتوە لەپێناو ڕێكخس���تنی میالكات و

چارەسەری قەیرانی مامۆستا".

"مامۆستایی ئەركێكی دەرونییە"س���اڵی ڕابردو بەهۆی دواكەوتنی موچەی مامۆس���تایان لەچەندین فوتابخانە بایكۆتی هۆڵەكان���ی خوێندنك���را، مامۆس���تا ئ���اری ئەحمەدک���ه بەڕێوەب���ەری قوتابخانه یه ک���ه لەوبارەیەوە دەڵێت"بەڕاستی كێشەیە چونكە كاری مامۆستایی ئەركێكی دەرونییە ئەگەر مامۆس���تایەك كێش���ەی دەرونی بۆ دروست بێت ناتوانێت كارەكەی بەتەواوی ئەنجامبدات چونكە ئەوە پەیوەستە بە بژێوی ژیانی خۆی و

خێزانەكەی بۆیە كێشەیەكی بنەڕەتییە"یەكێتی مامۆستایانعەتا جێگری سەرۆكی ئەحم���ەد ڕەم���ەزان له وباره ی���ه وه ده ڵێت "هەمیشە ئەو گلەییە لەڕێكخراوەكە دەكرێت كە ئێمە بۆچی جگ���ە لەبەیاننامە دەركردن هیچی ترم���ان پێناکرێت، بەاڵم ئێمە كاتێك س���ەیری بارودۆخ���ی كوردس���تان دەكەین ك���ە گرفتی زۆر گەورە هەی���ە و جگەلەوەش ئ���ەو قەیران���ە هەم���و دەزگاكانی تریش���ی چارەس���ەر كێش���ە گرتۆتەوە،دەوامڕاگرتن ن���اكات و دۆخە ك���ە تەحمولی ل���ەوە زیاتر

ناكات".

خوێندن)495( سێشه ممه 162015/9/15 xwendn.awene@gmail.com

به هه مان گرفته کانی رابردوه وه ئەمڕۆ ساڵی نوێی خوێندن ده ستپێده کات ملیۆنێک و 700هەزار خوێندكار و 121 هەزار مامۆستا ده گه ڕێنه وه خوێندنگاکان

ئەگەر پالن و بەدواداچون هەبێت

نابێت بەپاشاگەردانی لەچاپكردنی

كتێب و گۆڕینی پڕۆگرامەكاندا كە

سااڵنە دوبارە دەبنەوە

پۆلێکی خوێندن

عەبدولخالق یەعقووبی

جیهانی کۆن خەریکی گیاندانەو جیهانی نوێ خەبات دەکات بۆ ئەوەی بێتە نێو گۆڕەپانەوە:

ئەم چرکەساتە چرکەساتی دێو و دەعباکانە.

ئانتۆنیۆ گرامشی

"نەوش����یروان لەپێش����ەکیدا وەک مس����تەفا ئەمین" ئاماژەی پێدەدات، کتێبی "ب����ەدەم رێ����گاوە گوڵچنین، بابەتێکی کۆمەڵناسی" )لەمە چەند بەدواوە "گوڵچنین"( بۆ وەاڵمدانەوەی ئ����ەم وردی ب����ەاڵم ناراس����تەوخۆ

پرسیارانە نوسراوە:"بۆچی هەتا ئێستاش ئەم گرێیە: گرێی خێڵ، گوند، ناوچە، له دەروونی مرۆڤ����ی کوردا ئەوەن����دە کاریگەرە، ئەوەن����دە جێگەی ش����انازییە خۆی

پێوە هەڵ بکێشێ؟بۆچ����ی ئەوەن����دەی ئینتیم����ا بۆ ناوچەکەی گوندەکەی، ش����ارەکەی، ئەی وروژێن����ێ، ئەوەندە ئینتیما بۆ نیش����تمانەکەی – کوردس����تان نای خرۆش����ێنێ و، ئەوەن����دە ئینتیما بۆ خێڵەکەی هۆزەک����ەی، تیرەک����ەی، ئ����ەی جولێنێ ئەوەن����دە ئینتیما بۆ

نەتەوەکەی – کورد ناوی بزوێنێ؟مەکتەب����ی حیزب����ەکان بۆچ����ی بۆ دامەزراندوە ی����ان کۆمەاڵیەت����ی کۆمەاڵیەتی کێش����ەی بەالداخستنی ئاڵۆز و خوێناوی له کاتێک دا دەزگای قەزایی "پیشەیی" هەیە." گوڵچنین،

ل ١١باسوخواس����ی لەهێنانەئ����ارای کۆمەڵناسی لەچەش����نی زانس����تیی بەرل����ەوەی جۆری میتۆدو ئاس����تی مەعریفیی تۆژەر شایانی سەرنج بن، جۆرو شێوازی ئەو پرسیارانە گرینگن لێکۆڵینەوەی لەدوتوێ����ی تۆژەر کە خۆی����دا دەیخاتە بەردەس����ت. وەک ئالڤین تافلێر، کۆمەڵناسی ئەمریکی، پرس����یارێکی "گەاڵڵەکردنی دەڵێت، لەوەاڵمدانەوەی باش����ترە "دروست" "هەڵە"."بۆی����ە پرس����یاری ه����ەزار ئەم لەرێ����گای "گوڵچنین" کتێب����ی پرس����یارە بەرواڵ����ەت س����ادە بەاڵم لەراستیدا زۆر گرینگانەوە هەوڵیداوە بەش����ێک لەهۆکارەکانی دواکەوتویی کۆمەڵ����گای ک����وردی زەق بکاتەوەو لێیان بتۆژێت����ەوە، ئەو کۆمەڵگایەی خراپتێگەیش����تنی لەس����ۆنگەی کە بۆ چەمکی "خێڵ"و "نیش����تمان" تا ئێس����تاش لەالیەک����ەوە گرێی خێڵی ت����رەوە له الیەک����ی نەکراوەت����ەوەو بەئاس����تێکی زۆر نزم����ی ئینتیم����ای نەتەوەییەوە دەژیت. کەواتە، پرس و پرسیاری سەرەکیی ئەم کتێبه ئەوەیە کە بۆچی کۆمەڵگای کوردی هێشتاش نەیتوانی����وە دۆخی ه����زری خێڵەکی تێپەڕێنێت و پ����ێ بنێتە نێو قۆناغی

ژیانێکی مۆدێرن و شارستانییەوە؟ ئەگەرچ����ی "گوڵچنی����ن" کتێبێکی بەتیۆرییە پشتئەس����تور ئاکادمیک و دیارەکانی زانس����تی کۆمەڵناسی، چ کالس����یک و چ مۆدێ����رن، نییە، بەاڵم تێڕوانین و هەڵسوکەوتی نوسەر لەگەڵ بابەتەکە خاوەن مەنتیقێکی زانستییە؛ ئ����ەم س����ەرەکییەکانی پرس����یارە کتێبه )ئەوانەی لەسەرەوە ئاماژەمان پێدا( رون و مشتومڕهەڵگرو هەڵقواڵو کوردین����ە، کۆمەڵ����گای لەواقیع����ی بەپێ����ی بابەت����ەکان دابەش����کاریی پێداویس����تیی مەوزوعیی کتێبەکەیە، زمانی نوس����ەر ش����ەفاف و س����ادەو رەوانەو لەش����وێنی پێویس����ت پشت بەکۆمەڵێک س����ەرچاوەی جۆراوجۆر بەستراوە. خاڵی هەرە گرینگ ئەوەیە کە "گوڵچنین" لەرێگای خوێندنەوەی هاوچەرخ����ی کەم����وزۆر مێ����ژوی سەدەی )له دواس����ااڵنی کوردستان نۆزدەوە تا هەنوکە(و نمونەهێنانەوە لەپێکهاتە جۆراوجۆرەکانی کۆمەڵگای کۆمەاڵیەتی، )پێکهاتەی کوردییەوە سیاس����ی، خێڵەکی، ئاین����ی و هتد( هەوڵ����ی ئەوە دەدات کە چەش����نێک گوتار چێ ب����کات: گوتاری تێپەڕین لەگرێی خێڵەوە بۆ گۆڕانی نیشتمان. بەوتەیەک����ی ت����ر، ئ����ەم کتێبه هەم خوێنەرەوەی مێ����ژوی گوتاری باوی دروستکەری هەمیش کوردس����تانە، گوتارێک����ی مۆدێرن����ی نەتەوەییە کە

دواجار هەوڵی باش����ترکردنی دۆخی هەنوکەی نیشتمان دەدات. لەم کورتە بەپشتبەس����تن هەوڵدەدەم وتارەدا، بەدوایین بەشی "گوڵچنین"، "رایەڵەی لەتەریقەت����ی رۆحی����ی پێوەن����دی نەقشبەندیدا، مەوالنا خالید بەنمونە"، خوێندنەوەیەکی خێرا لەسەر شێوازی نوسەری گوتارناس����ی و گوتارسازیی ئەم کتێبه ئاراستەی خوێنەر بکەم.

س����ەرەتا س����وکەلەنگەرێک لەسەر چەمکی "گوت����ار" )discourse( بۆ رونکردنەوەی مەبەس����تی بەرباس����ی ئەم خوێندنەوەیە گرینگ و پێویستە. discourse رەگوڕیش����ەی چەمک����یدەگەڕێت����ەوە ب����ۆ س����ەر چاوگ����ی هەاڵت����ن بەوات����ای ،discurrereبەئاراستەی جۆراوجۆر. ئەم چەمکە بەواتای دەرکەوتنی زمان لەپەیڤ یان لەزانستی بەاڵم بەکاردێت، نوسیندا جوانکاری����ی کالس����یکدا، زمان وەک جوڵ����ەو کردە ئام����اژەی پێدەکرێت. بەوتەیەک����ی ت����ر، زم����ان خ����اوەن ناپایەدارەو بگ����ۆڕو پێکهاتەیەک����ی ئ����ەم بگۆڕیی و ناپایەدارییەش زادەی گۆڕانکارییەکانی دۆخی کۆمەاڵیەتی، ئاب����وری و کولتوری����ی کۆمەڵگای����ە. لەزمانی "گوت����ار" زاراوەی هەربۆیە کوردیدا بۆ discourse زۆر نابەجێ نییە، ئەگەرچی پڕبەپێستیش نییە، لەس����ۆنگەی ئەوەی گوت����ەو پەیڤ کە بەش����ێکن لەزم����ان لەزاراوەکەدا ئامادەی����ە. گوت����ار، وەک جوڵ����ەو کردەی زمان، بۆی هەیە هەم بابەتی تۆژین����ەوە بێت، هەمی����ش ئامانجی تۆژین����ەوە، وەک چۆن لە"گوڵچنین" بابەت����ی تۆژینەوەکە ش����یکردنەوەی گوت����اری گرێ����ی خێڵ����ە الی تاک و کۆمەڵگای کوردی و ئامانج سڕینەوەی ب����اوەو هێنانەئارای ئ����ەو گوت����ارە گوتاری گۆڕانە لەپێناوی دروستکرنی نیش����تمانیدا. بەرزی ئینتیمایەک����ی لەس����ۆنگەی ئ����ەوەی چەمکی گوتار روی لەپرۆس����ە کۆمەاڵیەتییەکان����ەو خوڵقێن����ەری پرۆس����انەش ئ����ەم وات����ان، بۆی����ە گوت����اری جۆراوجۆر جۆراوجۆرن. وات����ای خوڵقێن����ەری لەهەم����ان کاتدا، گوت����ار بیچمدەری پەیوەندیی����ە جیهانبینیی����ەکان و کۆمەاڵیەتییەکان����ن. سیاس����ی و میش����ل فۆکو پێیوای����ە، گوتارەکان کۆمەڵێک کردەن کە بەش����ێوەیەکی سیستەماتیک بیچم بەکۆمەڵێک بابەت دەدەن کە خۆیان قس����ە دەکەن... گوتارەکان لەسەر بابەتەکان نادوێن؛ ئ����ەوان دروس����تکەری بابەتەکان����ن و ئ����ەم دروس����تکردنەدا لەپرۆس����ەی دەشارنەوە. خۆیان دەستتێوەردانی

لەم گۆشەنیگایەوە، دەتوانین بڵێین، دەکاتە "گوڵچنی����ن" جەخت کتێبی سەر خوێندنەوەیەکی گوتاریی روداوە مێژوییەکان����ی کۆمەڵ����گای کوردی و ل����ەم رێگایەوە ش����ێوازە جۆراوجۆرو دیاریکردن����ی زمانناس����ییەکانی ناس����نامەی تاک و کۆمەڵگای کوردی لەهەن����اوی گوتاری خێڵ����دا دیاری و هەربۆی����ە، دەکات. دەستنێش����ان روبەڕوبونەوەی روکەشیانەو سۆزدارانە لەگەڵ ناسنامەی کوردی لەم کتێبەدا جێگەو پێگەی نیی����ەو خوێندنەوەی نوس����ەر ب����ۆ بابەتە بەرباس����ەکانی خوێندنەوەیە بەئاراستەی لێکدانەوەی )discourse analysis( گوت����اری بەتەتەڵەکردن����ی بەپشتبەس����تن ب����ۆ پەندو زمانناس����انە )گەڕانەوە پێشینیانی پەندی نەستەق و قسەی کوردی(و شیکردنەوەی مێژوگەرایانە )گەڕان����ەوە ب����ۆ روداوەکانی مێژوی

هاوچەرخی کوردستان(. تێگەیش����تنی بنەمای وێدەچێ����ت نوس����ەری "گوڵچنین" بۆ پشتبەستن بەش����یکردنەوەی بەش����ێک لەمێژوی ک����وردو ئاوڕدان����ەوەی بەردەوام����ی ب����ۆ پێدراوەکان����ی زمان����ی کوردی )لەدوتوێی پەندو قسەی نەستەقدا( لەسەر ئەو بیرۆکەیە دامەزرابێت کە زمان هەموکات نەک لەپانتایی مێژو بەکاردێت. گوتاردا لەپانتایی بەڵکو ئەم بیرۆکەیە بەواتای ئەوە دێت کە بکەری زمان هەمو کات لەقەڵەمڕەوی گوتاردا بەسەر دەبات و گەڕانەوەشی بۆ مێژو لەبازنەی گوتارو شرۆڤەکانی خۆی����دا قەتیس دەمێنێ����ت. کەواتە، زاڵبونی گوتاری بکەری زمان بەسەر هەرێم����ی مێ����ژودا تایبەتمەندییەکی گوتاری بەمێ����ژو دەدات. بۆیە مێژو خاوەن����ی جەوه����ەرو سروش����تێکی دیاریک����راو و نەگۆڕ نیی����ە کە قابیلی دۆزینەوە بێ����ت، بەڵکو مێژو رەنگ و رواڵەتی ئ����ەو گوتارە وەخۆ دەگرێت کە راڤ����ەکاری مێ����ژو هەڵیدەگرێت. وێدەچێ����ت ک����ە ئەمەی����ە لەب����ەر نوس����ەری "گوڵچنین" لەدو الیەنەوە کەڵک لەمێژوی ئەم س����ەد، دوسەد س����اڵەی دوایی کورد ب����ۆ ئامانجی یەکەم، وەردەگرێ����ت: کتێبەک����ەی ئ����ەو روداوانە لەمێ����ژوی کۆمەڵگای کوردی هەڵدەبژێرێت کە پاساودەری هەڵسوکەوتەکانی هەنوکەی ئەندامانی ئەو کۆمەڵگای����ە بێت )"بۆچی هەتا ئێس����تاش ئەم گرێی����ە: گرێی خێڵ، گون����د، ناوچ����ە، لەدەرون����ی مرۆڤی کوردا ئەوەن����دە کاریگەرە، ئەوەندە جێگەی ش����انازییە خۆی پێوە هەڵ بەش����ێکی نمونە، بۆ بکێش����ێ؟"(.

)نیزیکەی "گوڵچنی����ن" بەرچ����اوی ش����یکردنەوەی ب����ۆ الپ����ەڕە( ١٠٠کەس����ایەتی و ژیانی مەوالن����ا خالید نەقش����بەندی تەرخانکراوە، کە ئەمە خۆی س����ەلمێنەری ئەوەیە نوس����ەر رەفتاری هەنوکەی زۆرینەی تاکەکانی کۆمەڵگای کوردی رەچاو کردوە، کە تا ئێس����تاش لەس����ەر باوەڕی ئاینی

دامەزراوە. دوه����ەم، نوس����ەر روداوە مێژوییە کتێبەک����ەی هەڵبژێردراوەکان����ی خێ����راو ئەگەرچ����ی بەش����ێوەیەک، کە دەکات ش����رۆڤە ناڕاس����تەوخۆ، س����ڕینەوەی لەخزمەت����ی دواج����ار ناکارا"ی خێڵساالری و "باو و گوتاری هێنانەئ����ارای گوت����اری "مۆدێ����رن و بەکار"ی نەتەوەخوازیدا بێت )"بۆچی کۆمەاڵیەتی مەکتەب����ی حیزب����ەکان ی����ان دامەزراندوە بۆ بەالداخس����تنی کێشەی کۆمەاڵیەتی ئاڵۆزو خوێناوی لەکاتێکدا دەزگای قەزایی "پیشەیی" هەی����ە؟"(. بۆ وێنە، ه����ەر لەبابەت ژیان و کەس����ایەتیی مەوالن����ا خالید نەقشبەندی، کاتێک نوسەر دەخوازێت ب����اس لەئامان����ج و ویس����تی مەوالنا ب����کات پرس����یارێک دەهێنێتە ئاراوە کە هەڵق����واڵوی گوتاری خۆیەتی بۆ سیاسی و دامودەزگا لەو گومانکردن دینییانەی کە بەناوی خێڵ و خوداوە مۆبیلیزەکردنی رێکخس����تن و هەوڵی

کۆمەڵگا دەدەن:"ئاخۆ ویس����تی ئەو، کە ئەو هەمو هەوڵەی بۆ داوەو بەرگەی ئەو هەمو گوشارەی گرتوه ، هەر تەنیا پێڕەوی کیت����اب و س����وننەتی رەس����ول بوە، یان له ژێر چەتری ئیس����المه تییه کی پاک����دا ئامانجێکی گەورەتری هەبوە، ناوەختەوە مەرگ����ی بەه����ۆی بەاڵم بەرانەگەیەنراوی����ی بردویەتی����ە ژێر

گڵ؟" )گوڵچنین، ل ٢٥٠(. ش����رۆڤەکردنێکی دوای نوس����ەر ک����ورت و خێرا لەس����ەر خەلیفەکانی تەریقەت����ی مەوالنا لەپ����اش مەرگی،

بەو ئەنجامە دەگات کە: "شێخایەتی تەریقەت لەکوردستاندا بۆتە یەکێ لەشێوەکانی دامەزراندنی

سیستەمی دەرەبەگایەتی...ناوبانگیان تەریق����ەت، ش����ێخانی پەیدا کردوە، نفوزی دینی یان زیادو دەسەاڵتی دنیایی یان پەیدا کردوە. بونەتە خ����اوەن زەوی و ران و رەوە. سوڵتانەکانی عوسمانی بۆ بەهێزکردنی دەس����ەاڵتی خۆیان، به تایبەتی دوای کۆتاییهێنان به دەس����ەاڵتی میرایەتیە ک����وردەکان، له کوردس����تان یارمەتی بەهێزبون����ی دەس����ەاڵتی ئەوانی����ان داوە. وەق����ف ی����ان ب����ۆ تەرخ����ان

ک����ردون، موچەیان ب����ۆ بڕیونەتەوە، خانەق����ا و تەکێ یان بۆ دامەزراندون. لی رێزیان کاربەدەستانی حکومەتی گرتون. بەمانەش پایەی کۆمەاڵیەتی ی����ان بەهێز ب����وە. له خێزانی بچوک و نەناسراوەوە بون به بنەماڵەی فراوان و

دەساڵتدار." )گوڵچنین، ل ٢٥١(ژیان و مێ����ژوی نوس����ەر لێ����رەدا خالی����د مەوالن����ا کەس����ایەتیی لەبێژینگ����ی لێکدان����ەوەی گوت����اری خۆی دەدات و ب����ەو ئەنجامە دەگات ک����ە تەریقەتەکەی مەوالن����ا خالید، لەرێ����گای خەلیفەکانییەوە، دواجار لەش����ێوازەکانی ی����ەک دەبێت����ە سیستەمی دەرەبەگایەتی و لەخزمەتی دەس����ەاڵتێکی داگیرکەری لەچەشنی دەسەاڵتی عوس����مانیدا دەمینێتەوە. خوێندنەوەیەی ئ����ەم تایبەتمەندیی لەالیەکەوە "گوڵچنی����ن" نوس����ەری ئەوەیە کە ناخوازێت مێژو لەدۆخێکی خۆی رەخنەکارانەی لەزەینی دابڕاو بخوێنێتەوە )واتە، مێژو لەنێو زەینی خوێنەری مێ����ژودا بونی هەیە، نەک لەدەرەوەی(و لەالیەکی تریشەوە ئەم گوتارێکی لەخزم����ەت خوێندنەوەیە گوت����اری لەچەش����نی مۆدێڕن����ی )واتە، دایە نەتەوەیی س����ەروەریی گوتارێ����ک کە پەیوەندی����ی بەبواری ژیانی }public sphere{ گش����تیی مرۆڤی ک����وردەوە هەیە لەچەش����نی ئازادی و دیموکراس����ی و چارەنوس����ی

نەتەوەیی(. خاڵێکی تری شایستەی ئاوڕلێدانەوە لەم کتێبەدا کەڵکوەرگرتنی نوس����ەر لەدەقی ئەدەبیاتی زارەکیی کوردییە ب����ۆ پشتڕاس����تکردنەوەی س����ەرنج و تێبینییەکانی خۆی لەمەڕ کۆمەڵگای کوردی، ئەو ش����تەی کە پێشتر وەک تەتەڵەکردنی زمانناسانە بەمەبەستی لێکدانەوەی گوت����اری ئاماژەم پێدا. نوس����ەری "گوڵچنی����ن" ئەدەبیات����ی فۆلکلۆری����ک، ش����یعری کالس����یکی کوردی و پەندو قس����ەی نەستەق بۆ بەکارهێناوە. یەکەم، دو مەبەس����ت بۆ پشتڕاس����تکردنەوەی ئەو کۆمەڵە کۆمەڵناسیدا لەبواری کە زاراوەیەی بۆ بابەتگەلی کتێبەکەی بەپێویستی لەبەش����ی نمون����ە، ب����ۆ زانی����ون. "وش����ەوانی"ی "گوڵچنین"دا )ل ١٣-

١٥( بۆ ه����ەر زاراوەیەک ک����ە واتاو ناوەرۆکەک����ەی لێکداوەتەوە پش����تی بەهەندێ����ک دەقی ئەدەبیاتی زارەکی یان نووسراو بەس����توە. "نەوشیروان مس����تەفا ئەمی����ن"، بەپێچەوان����ەی زۆربەی نوس����ەرانی ئاکادیمیکی ئەم داڕشتنی س����اغکردنەوەو بۆ بوارە، کۆمەڵناس����ی تایبەتەکان����ی زاراوە هەوڵی ن����ەداوە لەزمان����ی بیانییەوە بگەڕێت����ەوە س����ەر زمان����ی کوردی، زمانی مێژین����ەی پێش����ینەو بەڵکو ک����وردی دەکات بەب����ەردی بناغ����ەو لەدەقەکان����ی ئ����ەدەب و فۆلکل����ۆری کوردی����دا بەدوای رەگوڕیش����ەی ئەم زاراوانەدا دەگەڕێت. بۆ وێنە، نوسەر ب����ۆ لێکدان����ەوەی ناوەرۆکی زاراوەی به ریش����ە و ئاماژە س����ەرەتا "خێڵ" وات����ای س����ەرەکییەکەی دەکات کە مەغۆلی تورکی وشەیەکی "ئێل<ە، بەوات����ای: گەل، کۆمەڵ����ێ خەڵک، گوێڕایەڵیی کەس����ێ ب����ۆ گەورەکەی )گوڵچنین، ڵ ١٣(. تۆژەر پاش����ان ئاماژە بەو دەس����تەواژانە دەکات کە زاراوەیەوە ل����ەم لەزمان����ی کوردیدا دەس����تەواژەی کەوتونەت����ەوە، لەچەش����نی: ئێلی، ئێلخان، ئێلچی، ئێلجاڕی، ئێالت، ئێالخ. ئینجا نوسەر دێتە س����ەر باس����ی زاراوەی "خێڵ"و دەقی بەکۆمەڵێ����ک بەپشتبەس����تن ئەدەبیاتی کالس����یکی کوردی )هەی دەلیل����ەی رەم هەردەو هەڵەت گێڵ/ هەر س����ەرداری پۆل تەتارانی خێڵ }وەلی دێوانە{( ئەو خاڵە پشتڕاست دەکاتەوە کە "خێڵ" هەمان وش����ەی "ئێل"ەو تەنیا لەسەر زمان گۆکردنی گ����ۆڕاوە. دواجارو پ����اش ئاماژەدان پەیوەندیدار دەس����تەواژەی بەچەند بە"خێ����ڵ"، وەکو خێڵی حەمە، بانی خێاڵن، کانی خێڵ، س����ەرخێڵ و هتد نوس����ەر بۆ خوێنەری رون دەکاتەوە کە لەبابەتەکان����ی کتێبەکەیدا خێڵی لەبری عەشیرەتی عەرەبی و "tribe"ی ئینگلیزی به کارهێناوە )گوڵچنین، ل

.)١٤

17)٤9٥( سێشه ممه ١٥/9/٢٠١٥ کتێب

لەگرێی خێڵەوە بۆ گۆڕانی نیشتمانخوێندنەوەیەک بۆ کتێبی "بەدەم رێگاوە گوڵچنین، چەند بابەتێکی کۆمەڵناسی"

ژنه پارێزه رێكی كورد رۆمانێك باڵوده كاته وه

ئا: ئاوێنه

تانیا كورد میرزا، ژنه پارێزه ر و نوسه ری بواری مافه كانی ژنان و توندوتیژی دژی ژنان رۆمانێكی به ناوی )شۆربای پێاڵو( له سه ر ئه ركی خۆی چاپ و باڵوكرده وه .

ئه مه یه كه م ئه زمونی نوسه ره له ب���واری نوس���ینی رۆمان���دا. سه باره ت به ناوه ڕۆكی رۆمانه كه و له لێدوانێك���ی ب���ۆ ئاوێنه ، تانیا ك���ورد میرزا وت���ی " كاراكته ری ژنێكه له ڕۆمانه كه دا س���ه ره كی به ن���اوی )س���ورمه ( كه به هۆی گرفتی خێزانیه كانیه وه كێش���ه ده رون���ی بۆ دروس���ت ده بێت و له كێشمه كێشمێكی به رده وامدایه ژنیه كه ی خۆیدا". به شه له گه ڵ وتیشی " ڕۆمانه كه به شێوه یه كی س���ایكۆلۆژی ڕویه كی گش���تی هه یه و س���ه رجه م كاراكته ره كان له گه ڵ نیوه )نێر یان مێ(ینه كه ی

خۆیان كێشه یان هه یه ". تانیا ئاماژه بۆ ئه وه ده كات كه " گه رچی به ڕوكه ش نه خۆش���ی س���وچێكی له هه موو ده رون���ی به دیده كرێ���ت، ڕۆمانه ك���ه دا ڕۆمانه ك���ه ت���ری دیوێك���ی گه شبینی و ژیاندۆستیه . سورمه تێده كۆش���ێت بۆ خۆشی ژیان و به داماڵینی گه رچ���ی ئارام���ی

نیوه ی خۆشی بێت".هه روه ها وتی " به شێكی تری ڕۆمانه كه باس له گرنگی گۆڕینی ش���وێن و كاریگه ریه كانی له سه ر ده كات. ژی���ان باش���تركردنی كوردس���تان، زاڵی كولت���وری عه یبه و ژنكوشتن به جه سته یان كوشتنی مه عنه وی دیوێكی تری ناوه ڕۆكی ڕۆمانه كه یه . ڕۆمانه كه له زاری ژنێك���ه وه ده گێڕدرێته وه به ناوی )ب���اران( ئه ویش دوای ئه وه ی واڵت���ه و واڵت ده گه ڕێت به دوای سورمه ی هاوڕێیدا ئه وجا به نوس���ینه وه ی ده س���تده كات

روداوه كان".له الیه ن ڕۆمانه ئ���ه م داهاتی ب���ه و نوس���ه ره وه به خش���راوه بێنه به رل���ه وه ی كه مندااڵنه ی به ده س���تی باوكیان دونی���اوه تیرۆرس���تانی داعش گه شمه رده بون. پاره ی چاپی ڕۆمانه كه ش په رله مانتار خانم���ه له الی���ه ن ره نگین عه بدواڵوه دابینكراوه .

تانی���ا كورد می���رزا پارێزه رو مافه كان���ی ب���واری نوس���ه ری ژنان و توندوتی���ژی دژی ژنانه ، به ه���ه ردو ده ژی. له تاراوگ���ه )س���ۆرانی( ك���وردی زمان���ی و ئینگلی���زی وتار ده نوس���ێت، له بواری وتاره كانیشی سه رجه م كۆمه اڵیه تی و كێش���ه كانی ژنان و

توندوتیژیدان.

ئەم کتێبه هەم خوێنەرەوەی

مێژوی گوتاری باوی کوردستانە

هەمیش دروستکەری

گوتارێکی مۆدێرنی

نەتەوەییە کە دواجار هەوڵی باشترکردنی

دۆخی هەنوکەی نیشتمان دەدات

١9 »»

تایبه‌ت (495( سێشه ممه 182015/9/15

راپۆرت: خەدیجە کامەر، بەشی تورکیی ماڵپەڕی بی بی سی- جزیرە

ماڵ���ی جەمیل���ە چاغرگا، ئ���ەو کچە 10 سااڵنەی رۆژی ٧ی ئەیلوول لەبەر دەرگای ماڵەکەی تەقه ی لێکراو کوژرا، بێدەنگییەکی

قوڵ دایپۆشیوە. ئەندامانی خێزانەکە لەحەوشەی ماڵەکەدا پێش���وازی ل���ەو میوانانە دەک���ەن، کە بۆ

"سەرەخۆشی" هاتون.جەمیل���ە یەکەمین قوربانی���ی خێزانەکە

نیە.ل���ە پێکدادانەکاندا، ٧ ئەندامی خێزانەکە

کوژراون. رەمەزان چاغرگا، باوکی جەمیلە دەڵێت "ه���ۆکاری مردنەکەیان تۆپێکی )105( بوە

کە بەر ماڵەکەیان کەوتوە".

"خۆم دا بەسەر جەمیلەدا، کە هەستامەوە بریندار ببو"

ب���اوک و دایک و خوش���ک و ب���راو، پورو خوش���کەزاو فاتمەی کچە 10 سااڵنەکەی لە

تەقینەوەکەدا گیانیان سپاردوە.ئەمین���ە چاغرگا دایک���ی جەمیلە دەڵێت "٣ کچ و 5 کوڕم هەبو، 2٣ س���اڵ لەمەوبەر کچە گەورەکەم و ئێس���تاش کچە بچوکەکەم

لەتەمەنی 10 ساڵیدا گیانی لەدەست دا"."ماڵەکەمان لەش���وێنێکی بەرزدایە. لەناو شاریش���ەوە دەنگی تەقین���ەوەو تەقەیەکی زۆر دەهات. چوینە ب���ەر دەرگا بۆ ئەوەی بزانین چی رودەدا. کتوپڕ دەس���تیان کرد بەتەقکردن لەئێمەش. رامانکردە حەوشەکە. جەمیل���ە لەبەردەمم���دا ک���ەوت. منیش بۆ ئەوەی بیپارێزم لەو گولالنەی بەس���ەرماندا دەبارین، خۆم فڕێدا بەس���ەر جەمیلەدا. کە

هەس���تامەوە، بینیم جەمیل���ە بریندار بوە. هاوارمک���ردو داوای یارمەتی���م کرد، بەاڵم

جەمیلە لەباوەشمدا گیانی سپارد".

"ئایا منداڵ، پیر، دایکی حەوت منداڵ تیرۆریستن؟"

"لەباوەشمدا گیانی س���پارد. ئەو شەوە تەرمی کچەکەم گرتە باوەش و خەوتم. بەیانی خەنەم دا لەپرچ و دەستی. پاشان شتمان و کفنمان کرد. بۆ ئ���ەوەی تەرمەکەی خراپ نەبێت، فرێزەرێکی گەوەرەی شوبراکەممان هێناو کچەکەممان خس���تە ناوی. بەدرێژایی س���ێ رۆژ تەرمی کچەک���ەم لەفرێزەەکەدا مایەوە. پاش���ان پەرلەمانت���ارەکان هاتن و

بردمان بۆ ساردخانەی نەخۆشخانە.دایک���ی جەمیلە دەڵێت، بەو قس���ەیەی کە س���ەرۆک وەزیر داود ئۆغلو گوتبوی "لە جزی���رە هیچ مەدەنییەک گیانی لەدەس���ت

نەداوە"، زۆر بریندار بوە:"با س���ەرۆک وەزیران و س���ەرۆک کۆمار بێن کچەک���ەم ببینن. ئ���ەو منداڵە بچوکە چۆن دەتوانێت تیرۆریست بێت؟ جەنازەی کچەکەم چەند رۆژێکە لەدۆاڵبەکەدایە، دەبێ دنیا، عالەم بێن بیبینن و بزانن تیرۆریس���ت

نەبوە. رەنگە لەنێو کوژراوەکاندا پەکەکەش هەبێت، نازانم، بەاڵم منداڵێکی 10 س���ااڵن، ماش���ەڵاڵ-ی دایکی حەوت منداڵ، زەینەبی

بوکی، پیرێکی ٧0 ساڵیش تیرۆریستن؟

رەمەزان چاغرگا-ی باوک دەڵێت ئاشتییان دەوێت

ئ���ەو دەڵێ���ت لەپێکدادانەکانی س���اڵی لەخێزانەک���ەی ک���ەس ح���ەوت 1992دا، ک���وژراون. "حەوت کەس���یش برینداربون، ئێم���ە خوێنم���ان ناوێ���ت، باخوێنڕش���تن کۆتایی پێبێت، ئاش���تی بێت و چیدی کەس

نەکوژرێت."رەمەزان چاغرگا دەڵێت تەرمی کچەکەی براوە بۆ س���اردخانەی توێکاری لەشرناخ، بانگەوازی "ئێم���ە دەکات���ەوە: جەختیش ئاش���تی دەکەین، بەاڵم گوێ���کان داخراون، ک���وا دەنگی ئێمە بەکەس دەگا؟" لەوەاڵمی ئەوانەش���دا کە دەڵێن مەدەنی نەکوژراوە"، دەڵێ���ت: "تا ئەو کات���ەی پێچەوانەی ئەم لێدوانە دەس���ەلمێنرێ، ئێمە تەرمەکان بە خ���اک ناس���پێرین. با بێن تیرۆریس���تە 10

سااڵنەکە ببینن." لێی دەپرس���م تەمەنت چەندە، لەوەاڵمدا

دەڵێ���ت: "تەمەنم 5٣ س���اڵە، بەاڵم ئێوە الی خۆتان بنوس���ن، بەشی 200 ساڵ شتی

بینیوە."برا گەورەکەی جەمیلە لەس���اڵی 1992دا تۆپێک بەر ماڵەکەیان دەکەوێت و لەئەنجامدا ئەژنۆی بریندار دەبێ���ت. ئەوکاتە تەمەنی تەنها س���اڵێک ب���وە. لێی دەپرس���م ناوت چیە، لەوەاڵمدا دەڵێت "ناوم باران-ە، بەاڵم کاتی خۆی فەرمانبەری نفوس لەبەرئەوەی باران-ی بە ناوێکی تیرۆریستی دەزانی، بە

)بەهرەم( تۆماری کردوم."

"لەبارودۆخی غەزە-دا ژیاین"باران دەڵێت لەت���ۆڕە کۆمەاڵیەتییەکاندا زانیاری چەواش���ە س���ەبارەت بەپاراستنی تەرم���ی خوش���کەکەی لەفرێ���زەردا ب���اڵو کراوەت���ەوەو دەڵێ���ت "بێزارم ل���ەو گەمە ناش���رینەی بەم دۆخەوە کرا. لەفەیسبوک و تویتەردا کۆمێنتی چەواش���ە باڵودەکرێتەوە کە گوایە ئەو جەنازەیە جەمیلە نیە، بەڵکو )لەفەلەستین(. غەزەیە خەڵکی منداڵێکی راس���ت دەکەن، ئێمەش بەدرێژایی هەشت رۆژ لەبارودۆخ���ی غەزەدا ژیاین و رێک وەک ئ���ەوان ناچاربوی���ن تەرم���ی منداڵەکانمان

لەفرێزەرو ژێرزەمینە ساردەکاندا دانێین.ک���ە نیش���اندەدات فرێ���زەرەم ئ���ەو خوش���کەکەیان تێدا دانابو و دەڵێت: "ئەمە س���اردکەرەوەی ماڵ���ی ماممە، ب���ەاڵم بو بەتابووتی خوشکەکەم. ئیدی چۆن دەتوانن

جارێکی تر بەکاری بێنن؟"قسەیەکی سەرۆک کۆمار بەبیردێنێتەوە کە گوتبوی "پرۆسەی چارەسەری لەفرێزەرێکی قوڵدایە"، پاش���ان دەڵێت: "نازانم پرۆسەی ئاشتی و چارەسەری خراوەتە کوێوە، بەاڵم دەبێ س���ەرەک وەزیران و س���ەرەک کۆمار بزانن ک���ە ئێمە ناچاربوی���ن جەنازەکانمان

بخەینە فرێزەرە قوڵەکانەوە."چەند کۆاڵنێک لەوالتر دەچمە ماڵێکەوە. دەنگ���ی الوان���ەوەی لێ���وە بەزدەبێتەوە. ئەمە ئەو ش���وێنەیە کە ل���ە 11ی ئەیلوولدا ماش���ەڵاڵ ئەدینی ٣5 ساڵەو دایکی حەوت من���داڵ لەگ���ەڵ زەینەب تاش���کن-ی بوکی کە 1٧ س���ااڵن و دایکی منداڵێکە، گیانیان لەدەستداوە. تا ئێستاش پاشماوەی خوێن

لەبەردەرگاکەدا دەبینرێت.

" منداڵێک بەباوەشەوە، چوە دەرەوەو تەختی زەوی بو"

کاتیب���ە ئەدین، کە دش���ی ماش���ەڵاڵیە روداوەکە بەم شێوەیە دەگێڕێتەوە:

ئەحمەدی هاوس���ەری ماشەڵاڵ شۆفێری کامیۆن���ە، ئەوکاتە لەعیراق ب���و. مەراقی خێزانەک���ەی دەکات و تەلەفۆن بۆ ژمارەی ماڵ���ەوەی مام���ی دەکات و دەیەوێ قس���ە لەگەڵ ماش���ەڵاڵ بکات. لەگ���ەڵ زەینەبی بوکیدا دەچن بەدەم تەلەفۆنەکەوە. لەگەڵ بەرزبونەوەی دەنگی چەک و تەقینەوەکاندا، مەراق���ی منداڵەکانیان دەکەن کە لەماڵەوە جێی���ان هێش���تون. یەک���ەم ک���ەس ک���ە

لەدەرگاک���ە دەچیت���ە دەرەوە، زەین���ەب دەبێ���ت. )بەرخ���ودان(ی ک���وڕە ش���ەش مانگەکەی بەباوەشەوەیە. هەر کە دەچێتە دەرەوە تەختی زەوی دەبێت. ژنە گەنجەکە هەر لەوێدا دەمرێ���ت. پاژنەو گوێی منداڵە س���اواکەش برینداردەبێت. ماشەڵاڵ بەدەم هاواری س���اواکەوە خۆی ف���ڕێ دەداتە ناو کۆاڵنەکە، پاش ئەویش ئەشرەف کە مامی مێردەکەیەت���ی. ماش���ەڵاڵ لەکۆاڵنەکەدایەو مامیی���ش لەناو دەرگاک���ەدا. مام منداڵەکە دەڕفێنێ و بەرەو دەرگای باخچەکە رادەکا، رێک لەوکاتەدا قاچی دەپێکرێت. ماشەڵاڵش کە لەوکاتەدا هەوڵ دەدات بوکەکەی بۆ ناو حەوشەکە راکێشێت، دەکەوێتە سەرزەوی.

ماش���ەڵاڵ حەوت منداڵ���ی هەتیوی دوای خۆی جێهێش���ت. )جیچەک(ی کچی س���ێ س���ااڵنەو هێش���تا مەمکەمژەی لەدەمدایە. )بەرفین(یش پێنج س���ااڵنە. هێمنکردنەوەو الواندن���ەوەی ئ���ەو دو کچ���ە بچوکەش بۆ

)کاتیبە( دەمێنێتەوە.

"دەڵێم دایکت چوە بۆ شرناخ""بەبەرفین دەڵێم دایکت چوە بۆ شرناخ، چیجەک-ی���ش جاری لەهی���چ تێناگا، بەاڵم چەندی���ن رۆژە هەر دەگ���ری. ئەم مندااڵنە

باوکیان نەخۆشەو بێ دایکیش مانەوە."زی���اد دەبێت، قەرەباڵغ���ی لەوکات���ەدا بەرفین-ی بچکۆلە کە ئاگای لەمردنی دایکی نیە، سەیری پەڵە خوێنەکانی سەر شوێنی کوژران���ی دایکی دەکات. پاش���ان س���ەری زۆرەکە قەرەباڵغیە بەرزدەکاتەوەو سەیری دەکات. ئەگ���ەر ناوبەناو زەردەخەنەیەکیش بکات، هەر کە گوێی لە ناوی دایکی دەبێت، چاوی پڕ دەبێت و بێدەنگ دەگری. )کاتیبە(ی پوریشی دەیالوێنێ و هێمنی دەکاتەوە.

"ئەو شەوە تەرمی کچەکەم لەباوەش کردو خەوتم"

گوینه ڕۆبێرتسو. له ئه ڵمانییه وه : هیوا ناسیح

پێشه کی: رۆژنامه نوس���ی به ناوبانگ���ی به ریتانی )Gwynne Roberts( گوینی رۆبێرتس)نۆیه تسویرخه تس���ایتونگ( له رۆژنامه ی که به ناوبانگترین رۆژنامه ی ئه ڵمانیزمانه و س���اڵ 2٨ ده رده چێ���ت، له سویس���را له مه وب���ه رو له رێکه وت���ی 19٨٧/9/12دا وتارێک���ی له س���ه ر کیمیاباران���ی دۆڵی بالیسان نوسیوه ، پێده چێت یه که م وتار بێت لەمیدیای بیانییدا له سه ر کیمیابارانی نوسرا کوردستان باش���وری گونده کانی بێت، چونکه ئ���ه وکات میدیای ئه وروپاو ئێس���تاوه زۆر به پێچه وان���ه ی جیه���ان ده گمه ن گرنگییان به هه واڵ و روداوه کانی کورد ده دا... وتاره که به ناوی )سكااڵی قورسی کورده کان له ده ست به غدا، هێرشی کیمیایی بۆ سه ر گونده کوردنشینه کانی عێراق(ه ، که باس له س���ه ره تای هێرش���ه کیمیاییه کانی س���وپای به عس بۆ س���ه ر کوردس���تان له ده س���تپێکی ئه نفاله کاندا هێرش���ه کان مه رگه س���اتی ده کات و

زانیاریی���ه کان به پێ���ی ده گێڕێت���ه وه . کۆمپانیاو پس���پۆڕانی واڵتانی جۆراوجۆر که زۆربه یان هی ئه ڵمانیا بون ، راسته وخۆ ه���اوکارو یاری���ده ده ری به رهه مهێنان���ی چه ک���ه کیمیایی���ه کان ب���ون له عێراقدا، هه روه ها فڕۆكه ی سویسری له بۆمبابارانی زانیارییه کان گونده کاندا به کارهاتوه . بۆ لێدوانی له هه ر یه ک له نه وشیروان مسته فا

و مه سعود بارزانی وه رگرتوه .

ده قی وتاره که به رهه ڵس���تکاری س���ه رکرده یه کی نیش���تمانی یه کێت���ی چه کداری���ی کوردس���تان که پارتێکه نزیکه له ئێران، رایگه یان���د، زانیاریمان هه یه له ئێس���تادا خۆرئاوا ئه ڵمانیای زانستیی شاره زایانی چه کی دروس���تکردنی له کارخانه یه ک���ی گازی کیمیایی عێراقیدا له نزیک س���امه ڕا کارده ک���ه ن. جێگری س���ه رۆکی یه کێتی نه وش���یروان کوردس���تان نیش���تمانی له چاوپێکه وتنێک���دا له له نده نه وه هه روه ها ده ڵێت: پس���پۆڕه ئه ڵمانیی���ه کان له نێو به رهه مه کانیاندا گازی ئه عساب و خه رده ل ئ���ه و هه رچه نده ناوی به ره���ه م دێن���ن،

که سه کان نازانێت به اڵم ناوی دامه زراوه و کۆمپانیاکه ده زانێت، که کاری لێده که ن. ئ���ه و چه که کیمیاییانه له الیه ن س���وپای عێراقه وه دژی کورده به رهه ڵستکاره کان

به کارده هێنرێن.بانگ���ه واز و هاوار ب���ۆ حکومه تی بۆن

)*(کورده کان له و باوه ڕه دان که حکومه تی ب���ۆن له س���ه ر تێوه گالنی کۆمپانیاکان���ی له عێراقدا ئاگاداره . بۆیه ئه وان نائومێدن، که ده سته اڵتدارانی ئه ڵمانیا هاواڵتیه کانی خۆیان له کارگه کانی به رهه مهێنانی چه کی

کیمیاییدا ناچار به کشانه وه بکه ن .وه ک نوێن���ه ری ک���ورده کان ده ڵێ���ت له م عێراق )رونیده کات���ه وه ( حکومه تی مانگان���ه ی پێش���ودا ب���ه گازی ژه هراوی خ���ه رده ل هێرش���یان بۆ س���ه ر چه ندان ناوچه و دۆڵی کوردستانی عێراق کردوه ، بۆ ئه وه ی خه ڵک���ی الدێکان ده رپه ڕێنن، ب���ه م هۆی���ه وه ده یان پی���او، ژن و مناڵ کوژراون وسێس���ه د ک���ه س به خه س���تی

برینداربون .ک���ه رایده گه یه ن���ن، وا ک���ورده کان به رازیل���ی ئه رجه نتین���ی و پس���پۆڕانی

له کارگ���ه ی گازی ژه هراوی له نێو عێراقدا کار ده که ن. دو له و کارگانه ش کاتی خۆی جێگ���ه ی دروس���تکردنی په ینی کیمیایی ب���ون له دواترین ناوچه کان���ی خۆرئاوای عێراق له عه کاشات و قائیم. یه کێکی تریان بێالیه ن له ناوچه ی ئه لبوس���ه یه ، نزیکی

)**(دایه .نوێنه ران���ی هه ندێک حکومه ت له ژنێڤ جه ختیان له راس���تی به شێک له زانیاری و تۆمه تبارکردنه کان���ی کورده کان کرده وه . پ���اش ئ���ه وان حکومه تان���ی خۆرئاوای به ریتانیاو واڵته یه کگرتوه کانی ئه مریکا بۆ ماوه یه کی درێژ چاودێری هاریکاری و کاری هاوبه شی نێوان کۆمپانیاکانی که جێگه ی گومانن له گه ڵ عێراق بۆ دروس���تکردنی دیپلۆمات���ه ک���رد. کیمیای���ی چه ک���ی که وایده بینن، له به غ���دا خۆرئاواییه کان م���اوه ی زیات���ر له س���اڵێکه، جموجوڵی نائاسایی و هاتوچۆی ته کینکارانێکی زۆری ئه ڵمانی له کارگه نهێنیه کانی عێراق بونی هه یه ، واپێده چێت گازی ژه هراوی به رهه م بهێنن. ب���ه اڵم ئه مه له به ر موراعاتی بۆن )حکومه تی ئه ڵمانی���ای خۆرئاوا – و.(

به ئاشکرا قسه یان له سه ر نه کردوه .

پسپۆڕانی ئه ڵمانیا له سامه ڕاکارمه ندێکی ب���ه رزی پێنتاگۆن به منی راگه یان���د، ک���ه م���رۆڤ ده زانێ���ت، دو کۆمپانیای ئه ڵمانی���ای خۆرئاوا هاوکاری عێ���راق بۆ دروس���تکردنی چه کی کیمایی ده ک���ه ن; یه کێکی���ان ده بێ���ت رۆڵێک���ی پێش���ه نگ و س���ه ره کی هه بێت و به رده وام له عێ���راق کار ده کات. )ئ���ه م کۆمپانیایه له ژێر ناوێکدایه و کار بۆ کۆمپانیایه کی تر ده کات(. وه ک کارمه نده ک���ه ی پێنتاگۆن جه خت���ی لێده کات���ه وه )ده ب���ێ خه ڵک له پێنج ساڵه وه ئه و راستییه بزانن، که چ ئامانجێ���ک له و هاوکارییه هه یه و خزمه تی کێ ده کات(. ئه مریکییه کانیش ده یانه وێت ناوی ئه و ئه ندازیاره ئه ڵمانیانه بزانن، که له س���امه ڕا کار ده که ن و له دروس���تکردنی کارگه که دا یان له به هه مهێنانیدا هاوکارن. پێده چێ���ت له وێدا لەپ���اڵ به رهه مهێنانی )ده رمانی قه اڵچۆکه ری مێرودا( گازه کانی خه رده ل و ئه عس���ابیش دروس���ت بکه ن، چونک���ه وه ک دی���اره ، ئ���ه و گازه ی بۆ مه به ستی چه کسازی به کارده هێنرێت هه ر

خه رده له .کۆمپانیایه کی���ان ن���اوی کارل کۆل���ب

فرانکفۆرت���ه ، (Karl Kolb(ه له نزیک���ی له الی���ه ن دیپۆماس���ییه ئه مریکییه کانه وه ناوده برێت، ئامێرسازی وه ک سه رچاوه ی ک���ه ده بێ���ت له عێ���راق دروس���تکردنی ده رمانی مێرو بوبێت، دواتر چه کی گازی کیمیایی���ان به رهه مهێنابێ���ت. حکومه تی )ب���ۆن( نکۆڵی ل���ه م زانیاریان���ه ده کات و گرتۆته به ر یاس���اییه کانی رێکاره ده ڵێت به رامب���ه ر کۆمپانیا هاوکاره کان. له یه که م پرۆس���ه یی دادگادا کۆمپانیاک���ه بردیه وه به به ڵگ���ه ی ئ���ه وه ی، ئ���ه و که ره س���ته و مادانه ی ناردویه تی بۆ به هه مهێنانی چه کی کیمیای���ی به کارناهێنرێن. حکومه تی بۆن به اڵم داوای پێداچونه وه )ئیس���تیئناف(ی بڕیاره که ی کرده وه و بڕیاری وه س���تاندنی ب���ه اڵم ش���ته کانیدا. هه نارده کردن���ی نه ک���ردوه ، پێش���که ش ڕونی به ڵگ���ه ی هه رچه نده س���ه رله نوێ دوباره کۆمپانیاکان

تۆمه تبار ده کرێنه وه .هێرش���ی کیمایی ب���ۆ س���ه ر باکوری

خۆرهه اڵتی عێراقک���ورده کان وا ڕایده گه یه نن که فڕۆکه ی )٧-Pilatus –p) جۆری پیالتۆز پ – ٧ی دروس���تکراوی سویس���را له م نزیکانه

با سەرۆک وەزیران و سەرۆک کۆمار بێن کچەکەم ببینن. ئەو منداڵە بچوکە چۆن دەتوانێت تیرۆریست بێت؟ جەنازەی کچەکەم چەند رۆژێکە لەدۆاڵبەکەدایە، دەبێ دنیا، عالەم بێن بیبینن و بزانن تیرۆریست نەبوە

سکااڵی قورسی کورده کان له ده ست به غدابه کارهێنانی گازی کیمیایی دژ به دێهاته کوردییه کانی عێراق

ئه و ساردکه ره وه ی ته رمی کوژراوه که ی تیاهه ڵگیراوه دایکی کوژراوه که

(495( سێشه ممه 2015/9/15 19تایبه‌ت

ونبون * سه نه وییه كی ئۆتۆمبیل ژماره ) 132734 عیراق/سلێمانی ( به ناوی )فتاح حمه امین محمد سعید(ونبوه ، هه ركه س ده یدۆزێته وه

بیگه ڕێنێته وه بۆكتێبخانه ی خاك له كه الر.

* ناسنامه یه كی ژوری بازرگانی سلێمانی ونبوه به ناوی )یاسین فایه ق عبدالكریم ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

* ئیجازه یه كی ژوری بازرگانی سلیمانی ونبوه به ناوی )یاسین فایه ق عبدالكریم ( هه ركه س دۆزیه وه بیگه ڕێنێته وه بۆ پرسگه ی ئاوێنه .

نوس����ەر دوهەم����ی مەبەس����تی لەپشتبەستنی بەئەدەبیاتی زارەکیی و کالسیکی کوردی لە"گوڵچنین"دا لەم بیرۆکەیەوە ئاو دەخواتەوە کە زمان دەرەتانێکە بۆ دەربڕین و خویاکردنی جیهانی واقیع. ل����ەم تێڕوانینەدا بۆ زمانەوە لەرێ����گای جیه����ان زمان، زمان ئێمە؛ بەردەس����تی دەکەوێتە ئاوێنەیەکە کە روخساری کۆمەڵگای دەالقەیەکە زم����ان دەبینرێت؛ تێدا دی����اردەکان. جیهان����ی ب����ەرەو بەوتەیەکی وردت����ر، لەم دیدگایەدا، گەیاندنی سیستەمێکی وەک زمان، واتا، نیشاندەری ئەو گوتارانەیە کە ئاخێوەرانی زمان هەڵگری هەن و/یان کاری پێدەکەن. لەو سۆنگەیەوە کە لەگۆڕەپانی تۆژینەوەیە "گوڵچنین" بااڵدەس����تیی گوت����اری ک����ردەی خێ����ڵ لەپەیوەندی دەگ����ەڵ واقیع و عەینییەتی کۆمەڵگای کوردی، زمان وەک بەشێک لەم واقیع و عەینییەتە دەبێتە لێوەردەگیرێ����ت و کەڵک����ی بەڵگەی س����ەلمێنەری بااڵدەس����تیی گوت����اری خێڵ لەکۆمەڵگای کوردی و ل����ەالی تاک����ی ک����ورد. "گوڵچنین" س����ەرنجی ئێم����ە بۆ ئ����ەو پانتاییە کاتەکی و شوێنەکییانە )واتە مێژو( بااڵدەستیی تێیاندا کە رادەکێشێت گوت����اری خێ����ڵ بیچ����م دەگرێ����ت، پانتاییەک کە تێێدا هەڵگرو خودانی ئەو گوت����ارە، واتە تاک و کۆمەڵگای کوردی، لەرێگای سیستەمی زمانەوە )قس����ەی نەس����تەق و پەندو گوتەی پێش����ینیان( لەالیەک����ەوە تەعبی����ر دەکات و خ����ۆی بەه����ای لەب����ون و بون و ش����ێوازی تریشەوە لەالیەکی بەهای خ����ۆی دیاری دەکات. ئەگەر ه����زر خ����ۆی بەرهەمێک����ی گوتاری بێت، وەک چۆن فۆک����و پێی وابو، زمان کە دەرب����ڕو پێکهێنەری هزرە بەش����ێکە لەو بارودۆخ����ە مێژوییەی تاکە. کۆمەڵگاو پێناس����ەکەری کە لەم گۆشەنیگایەوە، دەتوانین بڵێین تێڕوانین����ی "گوڵچنی����ن"، بۆ وێنە، نەقش����بەندی خالیدی مەوالن����ا بۆ هزرو گوتاری-زمانییە؛ تێڕوانینێکی بەپشتبەستن مەوالنا کەس����ایەتیی لەو شیعرەکانی، نوسراوەو بەنامەو سیاسییەی کۆمەاڵیەتی و بارودۆخە کە تێیدا ژیاوەو کاری تەریقەتداریی بەوتەیەکی لێکدەدرێت����ەوە. کردوە تر، ل����ەم تێڕوانینەدا، مەوالنا خالید زەینی- پەیامێکی نوێن����ەری تەنیا

ئایدیالیستیی روت و رەها نییە، بەڵکو ئاراستەکراو و ئاراستەکەری دۆخێکی عەینی-ماتریالیستیشەو بەم چەشنە "گوڵچنین" ئەو میتۆدو مۆدێلەی کە پێیوایە هزر دیاردەیەکی زەینیی سەر بەبواری ترانس����دێنتاڵی )پێگەبااڵ(

بەهاکانە رەت دەکاتەوە. تێبینییەکان����ی ئ����ەوەی ب����ۆ س����ەرەوە پتر بۆ خوێنەرەوەی ئەم خوێندنەوەی����ە رون بێتەوە، باس����ی نمونەیەک لەنامەکانی مەوالنا خالید دەکەین و تێیدا گرینگیی گوتار-زمانی

مەوالنا شی دەکەینەوە:"لەنامەی����ەک دا ک����ە ب����ۆ هەمو سلێمانی خانەقای کاربەدەس����تانی به کۆم����ەڵ: مەال عەبدواڵی هەرەوی، مەال عەبدوڕەحمان، دو عەبدولقادر و دو ئەحم����ەدی، نوس����یوە، گلەی����ی خانەقا کاروباری بێس����ەروبەری لە ک����ردوە و س����ەرلەنوێ ئیش����وکاری پلەکانی دابەش کردون. به س����ەردا ریزبەندی کردون و، هەمان پرنسیپی گوێڕایەڵی ب����ێ چەندوچۆنی مورید بۆ شێخەکەی دوبارە کردۆتەوە، کە "ومن قال لشیخە: لم؟ ال یفلح ابدا"، واتە هەر کەس به ش����ێخەکەی بڵێ: نابێ! س����ەرکەوتو هەرگیز بۆچی؟ هەڕەش����ەی لێ کردون ک����ە ئەگەر نەکەن، جێبەج����ێ رێنماییەکان����ی لە نێ����وان ئەو و ئ����ەوان دا "فیراقی ئەبەدی" رو ئ����ەدات." )نامە:14٨(

گوڵچنین، ل 244 لەشیکردنەوەی بۆ ناوەرۆکی ئەم نامەیە، نوس����ەر ئاماژە بە"پرنسیپی گوێڕایەڵی بێ چەندوچۆنی مورید بۆ شێخەکەی" دەدات کە رەنگدانەوەی لێکدانەوەی گوتاری ئەوە بۆ رستەی "ومن قال لشیخە: لم؟ ال یفلح ابدا". وەکو فۆکو پێی واب����و، گوتارەکان تەنی����ا بریتی نی����ن لەکتێب و دەق و وتارەکان، بەڵکو هەر وەتر مۆدێلی کردارو هەڵس����وکەوتیش هەن. هەر بۆیە رس����تەی "ومن قال لش����یخە: لم؟ ال یفلح ابدا" ئەوەندەی دەربڕی مانەویی رۆح����ی و پەیوەندییەک����ی نێوان موریدو م����ورادە، ئەوەندەش چوارچێوەی مۆدێلێکە بۆ ش����ێوازی رەفتاری رێب����واری رێبازی تەریقەت ک����ە لە"پرنس����یپی گوێڕایەڵیی بێ چەندوچۆنی مورید بۆ شێخەکەی"دا

رەنگ دەداتەوە. گوتار پێیوای����ە هەروەتر فۆک����و دەگ����ەڵ لەپەیوەندی����ی دەش����ێت

بکرێ����ت. پێناس����ە دەس����ەاڵتدا بەوتەیەک����ی تر، گوت����ار الی فۆکو دەربڕینی ئایدیالیس����تانەی بۆچون و بیرۆکەکان نییە، بەڵکو لەبازنەیەکی بەشێکە ماتریالیس����تیدا، بەتەواوی لەنێ����و دەس����ەاڵت لەپێکهات����ەی کۆمەڵگادا. لەم سۆنگەیەوە، ئەگەر لەبۆچونی نوس����ەری "گوڵچنین" بۆ خوێندنەوەی بەش����ێک لەم نامەیەی مەوالن����ا خالید بڕوانی����ن، دەبینین لەدی����دی ئەوەوە ئ����ەو گوتارەی کە هەڵگرێتی لەدەقەکانی����دا مەوالن����ا ئاشکراکەری گەمەی دەسەاڵتێکە کە "رزگاری" بەناوی ئەو خواستویەتی )ال یفل����ح( لەس����ەر پەیڕەوکارانیدا "س����ەرلەنوێ دایبەزێنێ����ت. ئیش����وکار"و دابەش����کردنەوەی "ریزبەندیکردن����ی پلەکان"و تەنانەت لەکاربەدەستانی کردن" "هەڕەش����ە خانەقا ل����ەم خوێندنەوە گوتارییەی نوسەردا بەش����ێکە لەرێکخستنەوەی سیس����تەمی دەس����ەاڵتدارییی مەالنا خالی����د وەک����و رێب����ەری تەریقەتی نەقش����بەندی. ک����ە وات����ە، لەدیدی نوس����ەری "گوڵچنین"وە، دەقەکانی مەالن����ا خالی����د ئەوەن����دەی دەبڕی ئایدیالۆژیی تەریقەتی نەقشبەندییە، ئەوەن����دەش ک����ردەی هێزێک����ە کە موریدەکانی ژیان����ی هەڵس����وڕاوانە تەریق����ەت رێکدەخات و بیچم و واتای پێدەبەخش����ێت. ئەوەی الی نوسەر لێرەدا گرینگیی فراوانی هەیە راڤەو ش����یکردنەوەی ئەم نوسراو و نامانە وەکو دەقی هەڵگری واتا نییە، بەڵکو وەکو دەقی پشتئەستور بەگوتارێکە س����ەرەکییەکەی ئامانج����ە ک����ە پتەوکردنی پێگەی دەسەاڵتی دینی و دنیای����ی خۆیەت����ی. لێرەدای����ە کە، زانس����ت و دەسەاڵت فۆکو گوتەنی، لەهەن����اوی گوت����اردا یەکدەگ����رن و دەبنە هۆی ئ����ەوەی پێگەی خاوەن سیاس����ی، لەسیس����تەمی گوت����ار کولتوری کۆمەاڵیەت����ی و ئاب����وری، نمونەیەش ئ����ەم بک����ەن. بەهێ����ز راڤەکارانەی تایبەتمەندیی دیس����ان "گوڵچنی����ن" ئاش����کرا دەکات ک����ە گوتاری لێکدانەوەی بنەمای لەسەر کوردس����تان مێژوی روداوەکانی بۆ بەپشتبەستن بەتەتەڵەکردنی زمانی "گوڵچنین" نوس����ەری دام����ەزراوە. گوت����ارەکان لەپێناوی واتای ئەواندا ش����ی ناکاتەوە، بەڵکو بەمەبەستی تێگەیش����تن لەو بارودۆخە کە تێیدا

بیچمی����ان گرت����وەو هەروەه����ا ئەو ئاراوە دەیهێننە کە گۆڕانکارییانەی تاوتوێیان دەکات. هەربۆیە نوس����ەر لەخوێندنەوەی ئەو گوتارە ئاینییەی کە مەوالن����ا خالید هەڵگری بوە بەو

ئەنجامە دەگات کە:"تەریقەت����ی نەقش����بەندی بۆت����ە کۆمەاڵیەت����ی، دیاردەیەک����ی رۆشنبیری، سیاسی، کاریگەر. تەنیا هێزی مەعنەوی رۆحی نەبوە، بەڵکو لە هەم����ان کات دا بۆت����ە هێزێکی مرۆیی "حس����اب" بۆکراو. ئاخۆ ئەم بزوتنەوەی����ە، هی����چ بەرنامەیەک����ی چاکس����ازی کۆمەاڵیەت����ی هەب����وە، پرۆس����ەی لەهی����چ جێگایەکی یان چاکس����ازیی دینیی دا کە کەس����انی وەک����و عەبدوڕەحمان����ی کەواکیبی، محەمەد ئەفغان����ی، جەمالەدین����ی عەبدە.. س����ااڵنی دواتر ئااڵهەڵگری بون، شوێنی ئەبێتەوە؟" گوڵچنین،

ل 221ئەگەرچ����ی نوس����ەر وەاڵمی ئەم پرس����یارە راس����تەوخۆ نادات����ەوەو پێیوایە لەم ب����وارەدا لێکۆڵینەوەی زیاتر پێویس����تە، بەاڵم گرێدانەوەی نەقش����بەندی تەریقەتی ئامانج����ی بەهەبون ی����ان نەبونی بەرنامەیەکی چاکسازی کۆمەاڵیەتی خۆی دەاللەت لەوە دەکات کە بەباوەڕی نوس����ەری "گوڵچنین"، هەر رێکخراوێکی سیاسی، دینی یان رۆشنبیری، کۆمەاڵیەتی، لەناخی ئەگەر کوردی لەکۆمەڵگای خۆیدا هەڵگری پرۆژەی چاکس����ازی لەپێن����اوی بەرژەوەندیی کۆمەڵگادا نەبێت، ئەوە نابێت����ە بزوتنەوەیەک لەپێناوی گۆڕان����ی گوتاری خێڵ بۆ گوتاری نیشتمان. کورت و کرمانجی، لەکتێبی ئەمین نەوشیروان مستەفا "گوڵچنی����ن"دا هەوڵی����داوە لەرێگای گەڕان خێڵ و گوتاری شیکردنەوەی ب����ەدوای هۆکارەکانی مەیل و مەراقی تاک و کۆمەڵگای کوردی بۆ گوتارێکی گرینگ����ی و ناڕاس����تەوخۆ ئەوت����ۆ پێداویس����تیی گوتارێک����ی مۆدیرنی نەتەوەیی و ئینتیم����ای لەچەش����نی بهێنێتە ئاشتیخوازانە پێکەوەژیانی ئاراوە. گوت����اری خێڵ لەکۆمەڵگای کوردی����دا گرێیەکە تەنی����ا لەرێگای گۆڕان����ی بنچینەی����ی لەپێکهات����ەی سیاس����ی و کۆمەاڵیەتیدا دەکرێتەوە؛ ئ����ەوە ئ����ەم گۆڕانەیە ک����ە دواجار نیش����تیمانییەو گوت����اری هەڵگری لەپێناوی سەرەوریی نیشتیماندایە.

لەگرێی‌خێڵەوە‌بۆ‌گۆڕانی‌نیشتمان...‌پاشماوه‌

له بۆمبارانکردنی گونده کانی کورد به گازی کیمیایی به کارهێنرابن.

به پێی هه واڵگیری کورده کان سه ره ڕای به اڵم فه رم���ی، رێگیری���ی گرتنه ب���ه ری کۆمپانی���ای واڵتان���ی هۆڵه ن���دا، واڵت���ه ئه ڵمانی���ای ئه مری���کاو یه کگرتوه کان���ی خۆرئاوا مادده ی خاویان بۆ به رهه مهێنانی گازی کیمیایی بۆ عێراق هه نارده کردوه .

ئ���ه وه ی لەئه نجامی جه نگ���ی که نداوی فارس���دا )جه نگی ئێران – عێراق 19٨0 -19٨٨ - و.( که وتۆت���ه وه ، چاوتێبڕینی کۆمپانیاکان���ی خۆرئاوایه ، که بێویژدانانه خه ریک���ن، ئه م���ه ش وادی���اره به ره به ره ب���ۆ واڵتان���ی ئه وروپ���ا روونده بێت���ه وه ، ک���ه تۆمه تب���ار چونکه واڵته کان���ی ده کرێ���ن خۆیان دوره په رێ���ز ده گرن له و کوردییه کاندا لەناوچه رۆژنامه نوس���انه ی

کار ده که ن.به پێی زانیارییه کانی نوێنه ری کورده کان، س���وپای عێ���راق به به رده وامی و به چه کی مۆڵگه کانی ده کاته س���ه ر هێرش کیمایی پێش���مه رگەی کورده کان. سه رکرده یه کی ل���ه کوردس���تان دیموکرات���ی پارت���ی )ئێمه رایگه یان���د: ئێرانه وه به ته له ف���ون

نه ماس���کی چه کی کیمیاییم���ان هه یه و نه به دله ی خۆپاراس���تن. کیسه ی نایلۆن ده که ین به سه ر سه ر، باڵ و قاچه کانماندا، ک���ه هه ندێک ده مانپارێزێ���ت. ئینجا ئاگر ده که ینه وه و له ده وری داده نیشین، تا هه وا گه رمه که پاڵ به گازه قورسه که وه ده نێت. نقوم له ئاویش���دا چه کداره کانمان خۆیان

ده که ن.(به پێی زانیارییه کانیان زۆربه ی هێرشه کان هه ولێر س���لێمانی و پارێ���زگای له هه ردو ئه نجام دراون، به تایبه ت له و ناوچانه ی که له ژێر کۆنترۆڵی حکومه تی ناوه ندیدا نین. نزیکه ی په نجا گوند به م جۆره هێرشیان کراوه ته س���ه ر. پێشتر س���وپای عێراق هه وڵیدا، خه ڵک���ی گونده کانی ناوچه کان ک���ۆچ پێب���کات و بیانگوێزێت���ه وه بۆ ئه و ش���وێنانه ی، که ئیتر نه توانن پشتیوانی و

هاوکاری شۆڕشگێره کان بکه ن.جێگری س���ه رۆکی یه کێتی نیش���تمانی کوردس���تان ده ڵێت: له دۆڵێکدا که ناوی بالیس���انه نزیکه ی ٣2 فڕۆکه بۆمبابارانی نزیکه ی بیست گوندی ناوچه که یان کردوه . خه ڵکه ک���ه چاوه ڕوانی بۆمبی کالس���یکی ته قینه وه یان ده کرد، له پڕ هه ستیان کرد،

بۆمبه کان هی چه کی کیمیایین. دکتۆرێکی سه ر به رێکخراوه که ، که لەروداوه که دا بوه یه که مجار ده ڵێت:)فڕۆکه وانه عێراقییه کان هاتن هێرشی کیماییان کرده سه ر گرده کانی ده وروبه ری ئه و شوێنانه و کردیان به ته م، ت���ا رێگه له ڕزگاربون���ی خه ڵکه که بگرن، ئینجا هاتن بۆمبابارانی گونده کانیان کردو به رمیله خه رده له کانیان به سه ردا خستنه خواره وه . ئه و گوتی: زۆر له دانیشتوانه کان چاویان ئاوس���ا، ئازاری زۆریان بۆ هات و به تیشکی ڕوناکی هه ستیار بون. پێستیان ده خوراو سورده بۆوه و په ڵه ی ڕه شی له سه ر دروس���ت ده بو. هه ناسه یان به ئاسته م بۆ ده دراو به به رده وام���ی ده کۆکی���ن. م���ن بێده سته اڵتانه ده بو لێیان بنواڕم، که چۆن مناڵ���ه کان کوێر ده ب���ون و خه ڵکێکی زۆر به وهۆیه وه گیانیان ده دا. ئێمه هه وڵماندا که داروده وه نی ده وروبه ر بس���وتێنین، تا پاش���ماوه ی گازه که الببه ین، به اڵم بۆنی ترس���ێنه ری گازه که هه ر ده مایه وه .(. ئه و هه روه ها گوتی: الشه ی سه دان گیانه وه ری مرداره وه بو له و ده وروبه ره که وتبو و چه ند دانه مه ڕومانگا به ده س���ت س���وتانه وه ی

پێستیانه وه ده تالنه وه .

بانگه واز بۆ رێکخراوه نێوده وڵه تییه کانبه س����ه ختی گوندان����ه ی ل����ه و ی����ه ک به رکه وت����وه شێخوه س����انانه که له نزیکی که وتۆته باک����وری دوکان����ه و به ن����داوی خۆرهه اڵتی واڵته که وه . مه س����عود بارزانی س����ه رکرده ی پارتی دیموکراتی کورستان که له الیه ن ئێرانه وه پش����تگیری ده کرێت، له بانگه وازێک����دا ب����ۆ رێکخ����راوی نه ته وه یه کگرت����وه کان رایده گه یه نێ����ت، که له و هێرشانه دا ٣٣ ژن، مناڵ و خه ڵکی به ته مه ن ژماره ی ت����ر رێکخراوه کانی تێداچون����ه . ت����ری قوربانییه کان ده خه ن����ه ڕو. به پێی قسه ی دو شایه تحاڵی جیاواز، دو که سی به رکه وت����و به و چه که له خه س����ته خانه ی چاره سه ردا به دوای س����لێمانی ناوه ندیی دوای س����ه عاتێک چه ن����د ده گ����ه ڕان، وه رگرتنی چاره سه ری پزیشکی پێویست، هێزه کانی ئاسایش����ی عێراق کۆیکردنه وه و خس����تنیه ناو لۆریه که وه ، خه ڵکێکی زۆر به پێی کۆببوه وه ، له شه قامه که له ده وری قس����ه ی بینه رێک، هێزه که کوڕێکیان که به سه ختی له شی سوتا بو، لەقادرمه کانی خه س����ته خانه که وه فرێدای����ه خ����واره وه ، له کاتێکدا ئه و له به ر ئازار ده یقیژاند. دواتر

ئ����ه و بریندارانه ی به و ج����ۆره بردرابون، له ب����ه رده م مزگه وتێکدا داگیران، که به س

چار ه سه رییه کی کاتی و ساده کرابون.س����ه رجه م پارته کوردیی����ه گه وره کان له رێکخ����راوه ڕو له بانگه وازیان����دا نه ت����ه وه وه ک نێوده وڵه تییه کان����ی یه کگرتوه کان ده که ن، که هێرشی چه کی کیمیای����ی له عێراق بوه س����تێنن. به اڵم تا ئه مڕۆ کۆمه ڵگه ی نێوده وڵه تی پشتگوێیان خس����تون و چه ک����ی کیمای����ی ب����ه رده وام

له کوردستانی عێراقدا به کارده هێنرێت.

په راوێز

1949 خۆرئ����اوا ئه ڵمانی����ای )*(و. - 1990، له س����ه رده می جه نگی س����ارددا س����ه ر به کامپی خۆرئاوا بو، ش����اری بۆن

پایته خته که ی بو.)**( ناوچ����ه ی بێالی����ه ن، بریتی بو له ناوچه یه کی سه ر سنوری عێراق و واڵتی ئ����وردون، که به پێ����ی رێکه وتنی هه ردوال

سه ر به هیچ له م دو واڵته نه بو.

یانه ی سیروانی نوێبابه ت/ بڕیار

دوای ئه وه ی یانه كه مان به هۆی كه می ژماره ی ئه ندامه كانیه وه به نوسراوی ) 267 ( و ) 297 ( داوای له به رێوه به رایه تی گشتی وه رزش كرد بۆ ئه وه ی ره زامه ندی ده ربڕێت به سه رخستنی ) هێڤی ته ها ئه حمه د ( ئه ندامی یه ده گی ده سته ی كارگێری له شوێنی به رێز ) ئه نوه ر ئیبراهیم پیرۆت ( و زیاد كردنی وه رزش������كاری دێرین و ئه ندامی ده س������ته ی دامه زرێنه ری یانه كه مان ) بورهان عومه ر ره شید( له شوێنی به رێز ) كه مال نوری غه ریب ( وه ك ئه ندامی ده سته ی كارگێڕی ، به رێوه به رایه تی گشتی وه رزش به فه رمانی ) 10

/ 555 ( و ) 10 / 556 ( ره زامه ندیی ده ربڕیوه كه ئه و دوو ئه ندامه ببنه ئه ندامی ده سته ی كارگیڕی نوێی یانه كه مان.

سکااڵی‌قورسی‌کورده‌کان‌له‌ده‌ست‌به‌غدابه کارهێنانی گازی کیمیایی دژ به دێهاته کوردییه کانی عێراق

ئا: شۆڕش محه مه د

سه روه ر قه ره داغی سه رۆكی ڕێكخراوی سروشتی كوردستان له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "دۆخی ژینگه ی كوردستان له دۆخێكی نه خوازراودایه ، ڕۆژ به ڕۆژ ڕوبه ڕوی مه ترسی

گه وره ده بێته وه ". .

ئاوێنه : دۆخی ژینگه ی هه رێمی كوردس����تان چۆن ده بینن؟ تاچه ند مه ترسی له سه ر ژینگه ی

هه رێمه ؟ ژینگ����ه ی دۆخ����ی قه ره داغ����ی : س����ه روه ر كوردستان له دۆخێكی نه خوازراودایه ، ڕۆژ به ڕۆژ ڕوبه ڕوی مه ترس����ی گه وره ده بێته وه ، مه ترسی له سه ر ژینگه ی )ئاو و هه وا و خاك( و زینده وه ران هه یه , ئه مرۆ له كوردستان پااڵوتگه كانی نه وت و ته نكه ره كانی گواستنه وه ی نه وت و شه ڕی داعش هۆكاری سه ره كی پیسبونی ژینگه ن، كارگه كانی چیمه نتۆو ئاسن و زۆری ژماره ی ئۆتۆمبیله كان و نه بونی سیس����ته می به كارهێنانه وه ی خاشاك و به بیابانبون و دی����ارده ی ش����اره كان و ئاوه ڕۆی ڕوبه ری كه م����ی دارس����تانه كان و له ناوبردن����ی س����ه وزایی و ده ی����ان و س����ه دان كێش����ه ی تری ژینگه ی له سه ر گه وره ن ژینگه یی ...مه ترس����ی الوازه و ده س����ه اڵتدارانیش ڕۆڵی كوردس����تان،

نه یانتوانیوه به ئه ركه كانیان هه ستن.ئاوێنه : له كوردس����تان رێكخ����راو و كۆمه ڵه ی زۆر له بواری ژینگه پارێزیدا بونیان هه یه ، زۆرێك پێیوای����ه هه ندێك له و رێكخراوان����ه هه ر ناون و

له داهاتی گشتی پاره ده خۆن؟ كوردستان له باش����وری قه ره داغی : سه روه ر زیاتر له )150(ڕێكخراو و كۆمه ڵه و سه نته رو تۆڕی ژینگه یی بونیان هه یه ، ژماره یه كی به رچاو له م ئۆرگانه ژینگه ییان����ه توانیویانه به ڕۆڵی خۆیان هه س����تن و كاریگه ری گه وره له سه ر خه ڵك جێ بهێڵن و فش����اری گه وره تریش له سه ر ده سه اڵت دروست بكه ن، له كاتێك كه كوردستان ڕوبه ڕوی چه ندین قه یران بوه ت����ه وه و زۆرێك له ڕێكخراوی

بواره كانی تر له كاركردن وه ستاون. ژماره یه ك����ی زۆر ڕێكخراوی ژینگه یش هه یه ، به بێ هاوكاری مادی حكومی و حیزبی ناتوانێت نه مامێكی����ش بپارێزێ����ت، س����تافی ڕێكخراوی تریش����مان هه ی����ه ، بنه ماكانی ئینس����انیه تیان له ده س����تداوه و ژینگه یان وه ك سپیكه ره وه یه ك ب����ۆ جوانكردنی ڕوخس����اریان، به كارهێن����اوه وه له پێن����او ئامان����ج و به رژه وه ندی شه خس����دا تێده كۆشن، له كاتێكدا ستاف و كه سی ژینگه پارێز له پێش هه ركارێكه وه ده بێت خاوه نی بنه ماكانی ئینس����انیه ت بێت و تێكۆش����انی ته نها له پێناو

ژینگه و مرۆڤایه تیدا بێت. ئاوێنه : له م ماوه یه دا هه ڵمه تێكتان ئه نجامدا به ناوی هه ڵمه تی توره كه ی س����پی و شۆڕش����ی س����پی، ئه م هه ڵمه ته به چی گه یش����ت و تاچه ند

ئامانجی خۆی پێكا؟ سه روه ر قه ره داغی : شۆڕشی سپی - هه ڵمه تی به كارهێنان����ی توره ك����ه ی قوماش����ی دۆس����تی

ژینگه ل����ه دژی عه الگه ی نایلۆن، شۆڕش����ێكی كوردس����تانیه و ته واوی كوردستانی گرتوه ته وه و ده یگرێت����ه وه ، ئه م شۆڕش����ه به پێ����ی پالنێكی درێژخایه ن به چه ن����د قۆناغێك به ڕێوه ده چێت و له الی����ه ن ڕێكخراوی سه رپه رش����تی ده كرێ����ت سروش����تی كوردس����تانه وه ، قۆناغ����ی یه كه م، باڵوكردنه وه و گه یاندنی په یامی شۆڕش����ی سپی بوه به تاكه كانی كۆمه ڵگه ، له ڕێگه ی ده زگاكانی خوێندراو( بیس����تراو، )بین����راو، ڕاگه یان����دن كارمان له س����ه ر كردوه ، به ش����ێوه ی مه یدانیش له الیه ن تیمه خۆبه خش����ه كانمانه وه س����ه ردانی چه ندین شارو شارۆچكه مان كردوه به مه به ستی دابه شكردنی توره كه ی دۆستی ژینگه و گه یاندنی په یامی شۆڕش����ی س����پی ، ه����اوكات له ڕێگه ی كارمان ڕێكخراوه كه مان����ه وه په یوه ندییه كان����ی له س����ه ر هاندانی ژینگه پارێزان و ڕێكخراوه كانی ژینگه ك����ردوه ، كه كاربكه ن بۆ سه رخس����تنی قۆناغی یه كه می شۆڕشه كه ، سه ره ڕای ئه م كارو هه واڵنه ش ئێمه ڕازی نین و خواس����تی زیاترمان هه یه ب����ۆ گه یاندنی په یامی شۆڕش����ه كه ، بۆیه

له كاركردن به رده وامین.ئاوێنه : ئه ی س����ه باره ت ب����ه و هه ڵمه ته ی بۆ كۆكردنه وه ی پات����ری كردتان ئامانجه كه ی چی

بو و به كوێ گه یشت؟ س����ه روه ر قه ره داغی : له كوردستان سیستمی ل����ه و نیی����ه ، خاش����اكمان به كارهێنان����ه وه ی هه ڵمه ت����ه ش دو ئامانجی س����ه ره كیمان هه بو، یه كه م: وش����یاكردنه وه ی هاواڵتی����ان كه نابێت ف����ڕی به كارهێنراوه كانی����ان پاتری����ه پی����ل و بده نه ناو س����ه له ی خاش����اكه وه به ڵكو ده بێت به جیاو له ش����وێنی تایبه ت هه ڵبگیرێت. دوه م: به ئاگاهێنانه وه ی ده سه اڵت كه پاتری مه ترسی گه وره ی بۆ س����ه ر ژینگه هه یه و ده بێت شوێنی تایب����ه ت دابنێت ب����ۆ فڕێدانی پات����ری و به جیا

كۆیانبكاته وه . ه����اوكات كارم����ان له س����ه ر ئاماده كردن����ی ڕاپۆرتێكی زانس����تی كرد له باره ی به كارهێنان و فڕێدانی پاتری له كوردستان، كه له ڕاپۆرته كه دا چه ندی����ن زانی����اری و دات����ای گرنگ����ی تی����ادا خراوه ت����ه ڕو. ڕاپۆرته كه و پاتری����ه كۆكراوه كان ئاراس����ته ی ش����اره وانیه كان كراوه به مه به ستی

كاری پێویست. پرۆفایل:

قه ره داغی ( عه لی )سه روه ر سه روه رمحه مه د دانیشتوی سلێمانی ، شاری له دایكبوی 199٣ی ش����اری ده ربه ندیخ����ان، س����ه رۆكی ڕێكخراوی سروش����تی كوردس����تانه ، ئه ندامی ده س����ته ی به ڕێوه بردن����ی تۆڕی )زه وی ماڵمانه ( پارێزه ری ژینگه ی كوردستانه ، هه ڵگری خه اڵتی ژینگه یه له سه ر ئاستی شاره كانی )سلێمانی ، كه ركوك، گه رمیان( هاوكات هه ڵگ����ری خه اڵتی ژینگه یی س����اڵی 201٣ و 2015ی ده س����ته ی پاراستن و چاككردن����ی ژینگ����ه ی كوردس����تانه و هه ڵگری خه اڵتی ژینگه یی وه زی����ری هه رێم بۆ كاروباری ژینگه ی����ه له س����اڵی 2015، خاوه ن����ی بیرۆكه ی چه ندین كاری ناوازه ی ژینگه ییه له كوردستان.

"به‌بێ‌‌هاوكاری‌‌مادی‌‌حكومی‌‌و‌حیزبی‌‌ناتوانرێت‌نه‌مامێكیش‌بپارێزرێت"

س���اتی)بێدەنگی( یە! کامەران س���وبحان

بەب���ڕوای من، هیچ س���اتێکی ئەم کۆمەڵگەیەی ئێمە هێندەی ئێس���تا پێویس���تی بە)بێ دەنگی( نەبوە، پێچەوان���ەی ئەوانە بیردەکەمەوە کە پێیانوایە ئێس���تا ساتی دەنگ بەرزکردنەوەیە بەرامبەر بێدەنگی و بێباکی نەیارەکانمان. چونکە ئێس���تا کەشێک دروست بوە یان لەگەڵمدایت یان دوژمنمیت، ئەمەش ترۆپکی نەرجس���ییەتی بیرکردنەوەو گوزارشتکردنە لەخ���ود، چونک���ە دابەش���کردنی بیرکردن���ەوەی مرۆڤ ب���ۆ دو رەنگی ڕەش و س���پی هیچ زەمینەیەک نایەڵێتەوە بۆ گوزارشتکردن لەسروشتی ڕاس���تەقینەی کێشەکان، لەکاتێکی حاڵەتی ڕاس���تەقینەی هارمۆنییەتی بیرکردنەوەی م���رۆڤ بینینی هەمو ڕەنگەکان���ە. نەبینینی ئەم ڕەنگانە هاوس���ەنگی بیرکردنەوە الی مرۆڤ ناهێڵێت، لێرەش���ەوە هەمو هەوڵێک بۆ قس���ەکردن و دیالۆگ جۆرێکە لەبێهیوایی. ئەم تێڕوانینە بۆ ئێس���تای کۆمەڵگەی ئێم���ە هێندە خوێندنەوەیەکی هزرییە هێندە خوێندنەوەیەکی

سیاسی نییە. تا ش���انۆگەریی )ب���ەدەم چاوەڕوانی گۆدۆ(ی نوس���ەری بەڕەچەڵەک ئێرلەندی س���مۆئێل بیکێت نەخوێنیتەوە نازانی ب���ۆ هەردو کارەکتەری ش���انۆگەرییەکە )فالدیمێ���رو ئێس���تراگۆن( هێن���دە لەوتووێژەکانیاندا دەوەستن و بێدەنگ دەبن. بەجۆرێک ئەو شانۆگەرییە لەسەرەتاوە تاکۆتایی بێدەنگییەکی قوڵ باڵی بەسەردا کێشاوە، کاتێک خوێنەر دەیخوێنێتەوە توش���ی دڵەڕاوک���ێ و هەندێجاریش بێدەنگ���ی بەناخ���ی خوێنەرەکەش دەبەخش���ێت و وا هەس���ت دەکات لەدونیایەکی بێدەنگ و بێهودە دەژی! چرکەساتی نوسینی ئەو ش���انۆگەرییە زۆر لەم چرکەساتەی کۆمەڵگەی ئێمە نزیکە. ئەم تێکس���تە ل���ەدوای ڕۆژگارە تاریکەکانی جەنگی دوەمی جیهانی نوس���راوە. لەو س���ەردەمەدا چاالکوانانی سیاسی و چین و توێژە جیاوازەکانی زۆرێک لەواڵتانی ئەورپا ڕژابونە سەر شەقامەکان و بەدەنگی بەرز هاواریان دەکردو داوای ئارامی و دوبارەنەبونەوەی جەنگیان دەکرد. ئا لەو س���اتی هاوارو ناڕەزاییانەدا )بیکێت( بەنوسینی ئەم شانۆگەرییە پێچەوان���ەی هەمو ئ���ەو دەنگانەی بەدەنگی ب���ەرز هاواریان دەکرد دژی جەنگ و وێرانکاریی، ئەو بەهێمنی و بە)بێدەنگی(ییەکی قوڵەوە گوزارشتی لەو جەنگ و لەو دڵەڕاوکێیانە دەکرد کە هاواڵتی ئەوروپا لەو سەردەمەدا ڕوبەڕوی بونەتەوە. سەرەتا تێکستەکە زۆر پێشوازی لێنەکرا، بەاڵم دواتر

دەنگدانەوەیەکی گەورەی بەدوای خۆیدا هێنا! بەب���ەراوردو لێکچوون و جیاوازییەکانی ئەو دو قۆناغەی ئێمەو ئەوروپا، پێموایە ئێمەش ئێستا لەهەمان چرکەساتی مێژوییدا دەژین، لەبری ئەوەی بەدەنگی بەرزو بەتوڕەبونی بێزارکەر گوزارش���ت لەم ڕۆژگارە تاریک و پڕ لەکێش���انە بکەین کە ئێستا تێیدا دەژین، پێویستمان بە)بێدەنگی(یەکی قوڵ و گەڕانەوە هەیە بۆ ناوەوەی خۆمان، پێویس���تمان بەچرکەس���اتێک هەیە لەبری ئەوەی دەس���تەبژێری سیاسی و ڕۆشنبیری کۆمەڵگە ئاڕاستە بک���ەن و ببنە ڕێبەریان، پێش ئەم قۆناغە پێویس���تمان بەپەروەردەیەکی )خود(ی بەهێز هەیەو لەسەر ئاستی تاکیش، هەنگاو بەرەو پەروەردەی

گشتی و بونیادنانی کۆمەڵگە بنێین. لەئێس���تادا پێویستە بەئاڕاس���تەیەک کار بکەین لەبری هاوارو دیالۆگی بێ بنەما هەوڵی دروس���تکردنی دیالۆگێکی ڕاس���تەقینەو ڕاس���تگۆیانە بدەین، سەرەتا لەگەڵ خۆمان ئەوس���ا لەگەڵ دەوروبەرو نەیارو هاوبیرو نزیکەکانم���ان. بێ ئەم هەنگاوە گەورەو )بێدەنگانە( مەحاڵە کۆمەڵگەی

ئێمە لەم بێزاریی و خۆخواردنەوەو چەقبەستوییە ڕزگاریی بێت!

ریکالم

Awene خاوه‌نی‌ئیمتیاز:‌کۆمپانیای‌ئاوێنه‌سه‌رنوسه‌ر:‌سه‌ردار‌محه‌مه‌د

کوا لێکۆڵینەوەی یاسایی لەخوێنی کاوه گه رمیانی، سەردەشت عوسمان، سۆرانی مامە حەمە، عەبدولستار تاهیر

%6.1

%8.8

%4.1

%6.9

%4.5

10.072

201.200

9.697

35.596

29.175

15.406

12.591

7.826

84.600

59.002

%14.6

%11.6

%8.1

%5.1

%7.8

هیچ‌واڵتێک‌به‌ئه‌ندازه‌ی‌ئه‌مه‌ریکا‌زیندانیکراوی‌ژنی‌نییه‌

‌10واڵت‌که‌‌زۆرترین‌ژماره‌ی‌زیندانی‌ژنیان‌هه‌یه‌ژماره‌ی‌ژنه‌‌زیندانیکراوه‌کانرێژه‌ی‌ژن‌له‌کۆی‌زیندانیه‌کان

مه‌کسیک

به‌رازیل

ئۆکرانیا

هیندستان

روسیا

ڤێتنام

فلیپین

چین

تایله‌ندا

ئه‌مه‌ریکا