Download - ژماره 480
حكومه تی ناوه ن����دی عێراق به نیازه مانگان����ه 600 ب����ۆ 700 ملیار دینار بنێرێ����ت ب����ۆ هه رێمی كوردس����تان ك����ه ده كات����ه 600 ملی����ۆن دۆالر، حكومه ت����ی هه رێ����م ناڕازییه و ته نها ئ����ه م مانگه نه وت ده دات����ه به غدا، به گرتنه ب����ه ری ئ����ه م هه ن����گاوه ش
كۆتایی به رێككه وتنی نێوان هه رێم و حكومه تی ناوه ند دێت.
تایب����ه ت به ئاوێن����ه : عه لی حه مه دارایی و لیژن����ه ی ئه ندامی س����اڵح له په رله مان����ی وزه پیشه س����ازی و راگه یاند به ئاوێن����ه ی كوردس����تان كه حكومه ت����ی هه رێم له ئێس����تادا
رۆژان����ه 650 ه����ه زار به رمیل نه وت ده فرۆش����ێت، كه به هاكه ی ده كاته زیات����ر له 900 ملی����ۆن دۆالر، بۆیه كاربه ده س����تانی حكومه ت����ی هه رێم بڕیاری����ان داوه له مانگی داهاتوه وه ن����ه وت نه ده ن����ه به غ����داو خۆی����ان كارمه ندانی موچ����ه ی بیفرۆش����ن و
حكومه ت����ی هه رێمی پێدابین بكه ن.ناوب����راو وت����ی "حكومه ت����ی هه رێم ده توانێ����ت یه كه م����دا له قۆناغ����ی موچ����ه دابی����ن بكات، ب����ه اڵم ئه م بڕیاره لێكه وته ی سیاس����ی ده بێت، به تایبه تی له چۆنیه تی مامه ڵه كردن له گه ڵ ئ����ه و وه زی����ر و په رله مانتاره
كوردانه ی له به غدان".عه لی حه مه س����اڵح ئام����اژه به وه ده كات كه هه رچه نده كاربه ده ستانی هه رێم جه غت ل����ه وه ده كه نه وه كه ئه م مه س����ه له یه ته نها مه سه له یه كی په رله مانتارانی وه زی����ر و دارایی����ه و ك����ورد له به غدا ناكش����ێنه وه ، به اڵم
گرفتی سیاسی به دوادا دێت.ئه و وتی "گرفتێكی تری ئه م بڕیاره موچه یه ، دابینكردن����ی چۆنیه ت����ی كه په یوه ندی به دینارو دۆالره وه یه ، كه ی����ان ده بێ����ت موچه ب����ه دۆالر بدرێت یاخود رێوشوێنێك بدۆزرێته وه
بۆ دابین كردنی دینار".
رۆژنامه یه كی سیاسیی گشتییه کۆمپانیای ئاوێنه ده ریده کات
ژماره )480( سێشەممە 2015/5/26
w w w . a w e n e . c o m
ریکالم
18
كورد لەبەردەم دەرفەت و
مەترسیدا كامیان هەڵدەبژێرێت؟
کۆمپانیای باڵڤ پەیک ئاوێنە دابەش دەکات نرخی 1000 دینار ته له فۆن: 3201274 تیراژ: 4500ناونیشان: سلێامنی گه ڕه کی شۆڕش- به رامبه ر ئاماده یی شۆڕشی کوڕان
فوئاد مه جید میرسی: په رله مانی کوردستان
ئیسالمیه
بۆچی هه ر ئه ردۆگان ده یباته وه ؟
خالید ڕه شید: هونەرمەندمان کەمە
یان هەر نیامنە
41312
كۆتایی به رێككه وتنی نێوان هه رێم و حكومه تی ناوه ند دێتحكومهتیههرێمتهنهائهممانگهنهوتدهداتهبهغدا
6
ئۆڵربایت: کوردستانێکی
سه ربه خۆ دامبه زرێنن
پاش"ئهنفالی3"..بڕیاریمانهوهوخۆڕاگری
11
عه بدواڵی حه س���ه ن زاده كه سایه تی ناس���راوی رۆژهه اڵت���ی كوردس���تان ئاماژه به وه ده كات كه س���ه ره ڕای هه وڵ���ی ناوبژیوانی یه كێتی و پارتی ، هیوای به رێككه وتنی نێوان په كه كه و حیزبی دیموك���رات نیه ، ئه و ده ڵێت "له گه ڵ ئه وه نیم هێزه كانی رۆژهه اڵت
له دژی په كه كه یه كبگرن".كۆیه ، ئاوێنه : عه بدواڵی حه س���ه ن تایب���ه ت له چاوپێكه وتنێك���ی زاده هێزه ك���ه رایگه یان���د به ئاوێن���ه دا سیاس���یه كانی رۆژهه اڵتی كوردستان به رنامه ی ده ستپێكردنه وه ی خه باتی چه كدارانه ی���ان نییه ، ئ���ه و وتی "كه گوێ���م له وه ب���و باس ل���ه وه ده كرا هێزه كانی ك���وردی رۆژهه اڵت ده بێت له باری به یه ك بكه ن هه ڵوێس���تیان سیاس���ی و عه س���كه رییه وه به رامبه ر به په كه ك���ه ، وتم 20 س���اڵه له دژی نه گه یشتوینه ته ئیس���المی كۆماری ئه و جێیه ی به قس���ه هاوده نگ بین،
یاڕه بی قه ت رونه دات كه ئێمه له دژی هێزێكی كوردی به ه���ه ر ئه ندازه كه لێشی ناڕازی بین، به چه ك هاوده نگ
بین".وتیشی "ئه وه كۆمه ك به چاره سه ری گرفته كه ناكات، به ڵكو كاره س���اتی گه وره تری لێده كه وێته وه ، كه شتێكی وا روده دات ده بێت هه وڵبده ین ئاگره كه بكوژێنین���ه وه ، چونك���ه له ئاكام���دا ده بێته شه ڕی كوردی باكورو كوردی
رۆژهه اڵتی كوردستان".حه س���ه ن زاده جه خت���ی له وه ش کرده وه که "یه كێ���ك له هونه ره كانی په كه كه ئه وه یه ك���ه زۆر ئه هلی خۆ گونجاندنه ، له گه ڵ هه موان ده توانێت مامه ڵه بكات، په كه كه په یوه ندیه كانی له گ���ه ڵ ئێران هه ر ب���اش بون، زۆر كه م گرژی تێكه وتوه ، ئێستاش هه ر
باشه" .
هاوس���ه رۆكی هه ده پ���ه له ئام���ه د ئاماژه به وه ده كات له مس���اته وه خته دا پێویس���ته كه ك���ورد له باكور ب���ه ره و هه ڵبژاردنێكی چاره نوسساز ده چێت، هیچ شتێك هێنده ی یه كڕیزی ماڵی كورد گرنگ و پڕ بایه خ نییه ، ش���ه ڕین هه ڵگیرس���انی "دژی ئه وده ڵێت
له گه ڵ برا كورده كانمان له هه ر ش���وێنێكی دونیابێت".
هونه رعه دنان،ئامه د: هاوسه رۆکی هه ده په له ئامه د ئوم���ه ر ئۆنه ن به ئاوێنه ی راگه یاند كه له ئێستادا پێویسته هه مومان هاوکاربین بۆ ئه و پرۆسه یه ی که چاره نوسی میلله تێکی
پێوه به نده، ئه و ده ڵێت "ده بێت هه ر جۆره گرژی و ناکۆکییه ك به الوه بنێین".
وتیش���ی "ئێس���تا دۆزی کورد هه نگاوی گه وره ی به خۆوه بینیوه، بۆیه پێویس���ته ناکۆکییه کانیان هه مو حیزب و الیه ن���ه کان به الوه بنێن و پش���تیوانی ی���ه کتری بکه ن،
هه روه ك چۆن ئ���ه و یه کگرتن و هاوکاریه ی ش���نگال وکه رکوکدابینیمان، له کۆبان���ێ و پیشانیداین یه کڕیزی نه ته وه ی کورد چه ند گرینگ���ه ب���ۆ تێکش���کانی دوژمنه کانمان، هه ڵبژاردنه کانیش له به ربه س���ته ده بێ���ت
هاوکاری یه کتری بکه ین.
17
دەوڵەت لەنێوان پەیامنی
کۆمەاڵیەتی و پەیامنی دەسەاڵتدارێتیدا
"كوردستانلهبهردهم
مهترسیبۆشاییسهرۆكایهتیدایه"
ماوه ی س���ه رۆكایه تی بارزان���ی ته نها 86 رۆژی ماوه ، په رله مانتارێكی پارتی ده ڵێت "ئه گ���ه ر الیه نه سیاس���یه كان س���ه باره ت به ده ستور نه گه نه س���ازان، مه ترسی ئه وه هه یه هه رێمی كوردستان روبه ڕوی بۆشایی
سه رۆكایه تی ببێته وه ".په رله مانت���اری هه ولێ���ر: ئاوێن���ه ، لیژنه ی ئه ندام���ی پارت���ی و فراكس���یۆنی "ڤه مان كوردستان له په رله مانی یاس���ایی فه یسه ڵ س���ه لیم" ئاماژه به وه ده كات كه ناكرێ���ت كوردس���تان له پاڵ ئ���ه و قه یرانه ئاب���وری و قه یرانه ئه منیی���ه ی تێیكه وتوه خۆی توش���ی قه یرانێكی سیاسیش بكات به هۆی رێككنه كه وتن له س���ه ر دۆزینه وه ی میكانیزمێك بۆ به رده وامبونی بارزانی وه ك س���ه رۆكی هه رێم، ئه و وت���ی "ده بێت ئه م كێش���ه یه له ڕێگه ی په رله مانه وه تا 8/19
چاره سه ر بكرێت".وتیش���ی "هێزه سیاسیه كانی كوردستان نه یانتوانیوه ئه م كێش���ه یه چاره سه ر بكه ن ئه مه ش كاریگه ری له سه ر په رله مان هه بوه ، چونكه جگه له وه ی ئه م كێشه یه ره هه ندێكی یاس���ایی هه یه ، زیاتر ره هه ندێكی سیاسی
هه یه ".ئه مه له كاتێكدایه كه به رپرسانی پارتی پێداگری له سه ر ئه وه ده كه ن كه ده یانه وێ بارزان���ی ببێته وه به س���ه رۆكی هه رێم، ئه م خواسته ش���یان له كۆبونه وه یان���دا له گ���ه ڵ گۆڕان و بزوتنه وه ی یه كێتی و به رپرس���انی كۆمه ڵ و یه كگرتوی ئیس���المیدا به ئاش���كرا راگه یان���دوه و چۆنیه تی هه ڵبژاردنه وه ش���ی ل���ه ڕوی یاس���اییه وه ب���ۆ ئ���ه و الیه نان���ه
به جێهێشتوه .
عه بدواڵی حه سه ن زاده :
لهگهڵئهوهنیمهێزهكانیرۆژههاڵتلهدژیپهكهكهیهكبگرن
هاوسه رۆکی هه ده په له ئامه د:دژیههڵگیرسانیشهڕینلهگهڵكوردلهههرکوێیهکبێت
3
4
4
رهنگهلهدوایم.عهلیباپیرمشتومڕو
كێشهدروستبێت
گه ریالکانی په که که
ئاوێنهیرووداوهکان
دواههمینههفتهد.بهختیارشاوهیس
وهكبڕیارهكۆتای���یئهمههفتهیه،دانیش���تنهكانیوهرزیدوهم���یخولیس���ێیهمیئهنجومهنینوێنهرانیعیراقكۆتاییدێت،بهگوێرهیدهستورپشوی���هكمانگودهبێت دهبێتبۆماوهیلهس���هرهتایمانگیتهموزبگهڕێینهوهبۆبهغدایگهرم،گ���هرمههربهتهنهاكهش���وههواكهین���ابهڵك���وبهمانای
گهرمیسیاسیوملمالنێیتائیفی.لهماوهیساڵیرابردوداولهپهیوهندیدابهیاس���اگرنگهكان،بهویاسایانهیكهرهههندیستراتیژیوچارهنووسسازیانب���ۆپرۆسێس���یسیاس���یوئهمن���یوئابوریههیهپهرلهمان���یعیراقجگهبودج���ه یاس���ای لهپهس���هندكردنینهیتوانیوهش���تێكیئهوت���ۆبكاتكهخێروبێریعێراقی���هكانلهخۆبگرێت.نهكههرئهم���هبهڵكولهههندێككاتداهۆڵ���یپهرلهم���انكراوهت���همهیدانیتۆخكردنهوهیرهگیتائیفیوموزایهدهیسواویسیاسیومهزههبیوتهقینهوهیملمالنێكان���یراب���ردو.ئهگهرن���ابهچلۆژیكێكیاساگرنگهكانیوهكدادگایفیدراڵی،گاردینیش���تمانی،یاس���ایپارت���هكانههڵگیراوهبۆس���اتهكانی
كۆتاییئهموهرزه؟س���هرباریههموئهمانه،دهوڵهتیعیراقكهچهندرۆژێكیدیكهپێدهنێتهتێدهپهرێت 10یحوزهیرانوس���اڵێكبهسهرهاتنیداعشوكهوتنیموسڵ،لهم���اوهیرابردودائهمدهوڵهتهلهگهڵنێودهوڵهت���ی ئیقلیم���یو هاوكاری���یكهخۆیلهئێرانوهێزهئاس���مانیهكانینهیتوانیوه دهبینێت���هوه، هاوپهیمانانخۆیلهپهتایكوشندهیداعشرزگاربكاتولهمهشترسناكترئهمرێكخراوهپێش���ڕهوییاندا ل���هدوا تیرۆریس���تیهكۆنتروڵكردو بهت���هواوی رومادیی���انلهدوریچهن���دكیلۆمهترێكهوهترسودڵهڕاوكێیانلهدڵیهاواڵتیانیپایتهخت
چاندوه.لهئاس���تهكوردستانیهكهدا،لهماوهیس���اڵیرابردو،ههرچهندهرێكهوتنێكینهوت���یلهنێ���وانه���هردوحكومهتیههولێروحكومهتیبهغداكراودواتریشلهپهرلهمانتوانراناواخنیئهمرێكهوتنهبكرێتهیاس���ا،بهاڵمدوایپێنجمانگتازهبهتازهبهبیانویجیاحكومهتهكهیسیاس���یو لهبهڵێنه خ���ۆی عب���ادیبهپش���كی س���هبارهت یاس���اییهكانیههرێم���یكوردس���تاندهش���ارێتهوه،كهبهداخ���هوهئهممهس���هلهیهكارێكیروئیای كردوهت���هس���هر نێگهتیڤ���ینوێنهرانیك���وردوئێس���تائهوهندهیئهجیندایكارهكانمانلهس���هرپشكیكوردوپابهندبونوپابهندنهبونیبهغداوچڕكردوهتهوه، فهرمانب���هران موچهیبهنی���وهێندهباس���یم���ادهی140و
مهسهلهنهتهوهییهكانناكرێت.تیش���ك دهتوانین س���ۆنگهوه، لهمبخهینهس���هرفاكتهرهكانیكهمتواناییلهس���اغكردنهوهی عیراق پهرلهمان���یدهوڵ���هت گهیاندن���ی كێش���هكانوبهكهن���اریئارام���ی.بهمانایهكیدیكهئهنجومهن���ینوێنهرانیعیراقلهڕوانگهدهس���توریهكهیداكهدهوڵهتلهس���هرپهرلهمانی بنهمایسیستهمیسیاسیدهسهاڵتی خاوهنی بهمهش داڕێژراوهوكاریگ���هروگرنگ���هورۆڵ���یمیحوهریدهگێڕێ���تلهئیدارهدان���یحكوم���هتوبهس���هر دهس���هاڵتی گهش���هكردنیوكۆیدهس���هاڵتهكانیدیك���هداههیه،سیاس���یو ناكۆكی بهه���ۆكاری بهاڵمپێشێلكردنی دهرهكیو دهستێوهردانیبهش���ێكلهبهندوبڕگهكانیدهس���توردهبینی���نلهس���اڵێكیتهمهنیدالهگهڵبونیدهیانكێشهوقهیراننهیتوانیوهكارێ���كبكاتك���هلهئاس���تیپێگهو
دهسهاڵتهكانیبێت.دهكرێ���ت تێبین���ی ئ���هوهیدوبارهكردن���هوهیئهمس���یناریۆوئهمشێوازیكاركردنهیپهرلهمانیعیراقهولهالی���هن دهس���تیهتی بهس���تنهوهیبهرژهوهندیخوازانیتائیفیوسیاس���یوشهخسیودواجاركهمخوێنیوشهلهلیدهوڵهتهكهی���هل���هڕویپێش���كهوتنوخزمهتگوزاریودهركهوتنیدهوڵهتێكیئ���هوهی وهك فی���دراڵ دیموكرات���ی
لهدهستوردائاماژهیبۆكراوه.•ئهندام���یئهنجومهنینوێنهرانی
عێراق
تایبهت(480(سێشهممه22015/5/26
بهپێ���یبهدواداچونهكانئهوس���هدانملی���اردۆالرهیلهم���اوهی11س���اڵیعێ���راق دهرهوهی براوهت���ه راب���ردولهالیهنژمارهی���هكبانكوكۆمپانیاوهبوهكهوههمینوگهورهبهرپرس���انیانلهپش���ته،ئهمهشگهورهترینهۆكاریبهرزبونهوهیبههایدۆالربوهبهرامبهر
دیناریعێراقی.ئاوێن���ه: ش���هریف، ش���یروانلهس���ێرۆژیراب���ردودانرخ���یدۆالربهرزبونهوهیهك���یبهرچاویبهخۆیهوهبین���یبهجۆرێ���كدوێن���ێنرخیههرسهددۆالرێكگهیشته133500دینار،ئهمهشلهكاتێكداب���وچاوهڕواندهكرابههایدینارسهقامگیریوبهرزبونهوه
بهخۆیهوهببینێت.ئهندامیئهنجومهنینوێنهرانیعێراق
لهلیژن���هیدارای���ی،ئهحم���هدحاجیرهش���یدبهئاوێن���هیراگهیان���د،"ئهوپارانهیكهلهماوهیس���ااڵنی2004تا2015براوهتهدهرهوهیعێراقوبڕهكهی312ملی���اردۆالره،لهرێ���یكۆمهڵێكبانكوكۆمپانیاوهبراون،بهاڵمبهپێیوت���هیژوریبازرگان���یبهغ���دا،ئهوكۆمپانیایانهیكهلهرابردودائاڵوگۆڕیدراوی���انك���ردوههیچی���انبهن���اویكۆمپانی���اوهتۆمارنهك���راون،ئهمهشمهترس���یدر زۆر گهندهڵییهكی وات���هلهناوئهمگۆڕهپانیئاڵوگۆڕیدراوهداههبوهكهكۆمهڵێككۆمپانیایوههمیدهیك���هنوبهرپرس���انیزۆرگهورهیان
لهپشتهوهیه".بههۆیناشهفافیهوهلهعێراق،زۆرجارپهرلهمانتارانپهنادهبهنهبهردامهزراوه
دهرهكیی���هكانبۆئاش���كراكردنیههرمامهڵهیهككهگومانیلێبكهن،یهكێكل���هودامهزراوان���هری���زهڵبانكه،كهبانكێكیئهمریكیهوچاودێریحهواڵهیبهجۆرێ���ك دهكات، جیهان���ی دراویبانكهكهئاگاداریههرحهواڵهكردنێكیدراوهكهلهنێواندودهوڵهتدادروست
دهبێت.لهوبارهی���هوهحاجیرهش���یدوتی،"داوالهریزهڵبانك���یئهمریكیكراوهئ���هوپارانهیدهرچ���ونلهعێراق كهس���هرچاوهكهیمانپێبڵێ���ن،چونك���هیهكدۆالرلهعێراقی���انههرواڵتێكدهرچوبێتئ���هوبانكهدهزانێتبهرهو
كوێچوهوكێلهپشتیهوهیهتی".ئهندامهك���هیئهنجومهنینوێنهرانیعێ���راقلهلیژن���هیدارایی،ه���ۆكاری
بهرزبونهوهینرخیدۆالرئاشكرادهكاتدهڵێ���ت،یهكهمینهۆكاربۆفش���هڵیئاب���وریعێراقدهگهڕێت���هوه،چونكهئ���هوهیه���هرواڵتێ���كش���هڕیتیادهبێتو الواز ئابورییهكهی دروستبێتلهئاكامیش���دادراویئ���هوواڵتهبهرهو
شكانودابهزیندهڕوات".یهكێكیترلهه���ۆكارهكان،بهوتهیحاجیرهش���ید،"بڕیئ���هورێژهیهینهوتهكهههناردهدهكرێتویهكساننیهبهورێ���ژهیدۆالرهیدهڕواتهدهرهوه،وات���هئهوپارهیهیلهعێ���راقدهچێتهدهرهوهزۆرزیات���رهلهوپارهیهیدێتهناوهوه،ئهم���هجگهل���هوهیئابوریعێ���راقنالهب���ارهوجێگیرنی���ه،بۆیهزۆرین���هیوهبهرهێنهرانودانیش���توانه���هرپارهیهكیانلهبهردهس���تدابێت
ئاڵوگۆڕیدهك���هنبهدۆالروبهودراوهدایدهنێن،ه���اوكاتزۆرب���هیمامهڵهبهدۆالر لهئێس���تادا بازرگانیهكانی���ش
ئهنجامدهدرێت".لیژن���هیداراییپهرلهمان���یعێراقماوهینزیكهیس���ێمانگهسهرقاڵیرونكردنهوهیان داوای لێكۆڵین���هوهنولهژمارهی���هكبان���كك���ردوه،چونكهوهكئهحمهدیحاجیرهشیددهڵێت،"بازرگانییهكیزهبهالحلهپشتمهزادیدراولهبانكیناوهندیههیهكهوادهكاتههمیشهنرخیدۆالربهرزبێتهوه،"كهبهپێ���یزانیاریی���هكانههندێكلهوانهكهس���انیخاوهندهسهاڵتیسیاسیانلهپشتهوهوئهمهشوایكردوهراگرتنیان
ئهستهمبێت.
له11ساڵیرابردودا312ملیاردۆالرلهالیهنبانكوكۆمپانیاوههمییهكانهوهبراوهتهدهرهوه
كوردس���تان ئیس���المی یهكگرت���ویدهخوازێ���تلهحاڵهت���یس���هرگرتنیبیرۆكهیتێكهڵكردنیوهزارهتیسامانهكارهبا، وهزارهت���ی سروش���تیهكانووهربگرێتو یهكخ���راوه وهزارهته ئهولهئێستاشداس���هرقاڵیلێكۆڵینهوهیهلهوبابهت���ه،وتهبێ���ژیحكومهتیشدهڵێ���ت،لهئهگهریس���هرگرتنیئهودیكهیان "وهزارهتێك���ی بیرۆكهی���ه،
پێدهدرێت".هاوكارحس���ێن،ئاوێن���ه:بهپێیزانیارییهكان���یئاوێن���ه،حكومهت���یههرێ���مب���ۆكهمكردنهوهیفش���اریقهیرانیدارایی،بهرهس���میبیرۆكهیتێكهڵكردنیوهزارهتیكارهباوسامانهئیسالمی بهیهكگرتوی سروشتیهكانیراگهیاندوهوبهنیازهههردووهزارهتهكهس���امانه وهزارهت���ی ن���اوی لهژێ���ر
سروشتیهكانووزهكۆبكاتهوه.یاری���دهدهری س���هلیم، س���همیرئهمینداریگشتیییهكگرتویئیسالمیراگهیان���د، بهئاوێن���هی كوردس���تان"حكومهتئهوبیرۆكهیهیبهیهكگرتوراگهیاندوهوئێمهشئێس���تاخهریكیلێكۆڵینهوهینوهێشتابڕیاریكۆتایی
لهوبارهیهوهنهداوه"وتهبێژی دزهیی، س���هفین هاوكاتحكومهتیههرێمیكوردس���تانئاماژهبهبون���یبیرۆكهیهك���یلهوش���ێوهیهتایبهت���دا لهلێدوانێك���ی دهكاتو
بهئاوێنهیراگهیاند،"یهكخس���تنهوهیئ���هودووهزارهتههێش���تابیرۆكهیهوپێویس���تیبهلێكۆڵینهوهیوردههیه،چونكهوهك���وههم���ووهزارهتهكانیدیك���ه،دووهزارهتیگرنگن،بۆیهنهههنگاویكرداریینراوه،نهبڕیاریش
دراوه".لهكابین���هیههش���تهمیحكومهتیههرێمداكهله19وهزارهتپێكهاتوه،وهزارهت���یكارهب���اب���هریهكگرتویئیس���المیكوردس���تانكهوت،ئهواندهڵێنئ���هووهزارهتهیانبهویس���تیخۆیانوهرنهگرتوه،بهڵكوبهتهكلیف
وهریانگرتوه.كارهبا "وهزارهتی دهڵێت، س���هلیملهبژاردهیئێم���هدانهبوهوبهتهكلیفوهرمانگرتوه،ئێمهشكهوهرمانگرتوهمهرجمانئهوهبوهكهپاڵشتیماددیبكرێین،ئێستاحكومهتدهڵێتناتوانینئهو پابهندیی���هجێبهجێبكهین". ئهوباسلهوهشدهكاتكه"هێش���تاهیچنهكردوه، لهوبارهیهوه دانوستانێكمانلهبژاردهكانی یهكێ���ك بهاڵمدهكرێتئێمهبۆقهرهبوكردن���هوهیوهزارهتیكارهبائهوهبێت،كهوهزارهتیسامانه
سروشتیهكانمانپێبدرێت".بهاڵموتهبێژهك���هیحكومهتباسدیك���هدهكاتودهڵێت، لهب���ژاردهی"مهس���هلهیوهزارهتهكانئ���هوهنیهكهبڵێین،ف���انوهزارهتتاپۆكراوه
لهس���هرفانح���زب،ئهگهرهاتوئهودووهزارهت���هبكرێ���نبهی���هك،ئهواوهكئیس���تحقاقیبرادهرانییهكگرتو
وهزارهتێكیدیكهیانپێدهدرێت."یهكێكلهگرفتهگهورهكانیبهردهمدابینكردن���ی كارهب���ا، وهزارهت���یخهرجییهك���یزۆرهبۆئهوگازوایلهیوهزارهتهكهپێویس���تیپێیهتی،بۆیهپاس���اویحكومهتیههرێ���مبۆئهوههنگاوییهكخس���تنهوهیه،ئهوهیهكهناتوانێتس���ااڵنهبڕی3ملیاردۆالرتهرخانبكاتب���ۆكارهبا،بهتایبهتیلهمقهیران���هداراییهدا،كهپێش���تر
لهالیهنبهغداوهدابینكراوه.س���همیرس���هلیمباسلهگرنگترینبیرۆكهیچاكسازییدهكاتلهوهزارهتیكارهباداودهڵێتداوامانكردوه،لهبریبهكارهێنانیئهوگازوایلهیكهسااڵنه3ملیاردۆالریدهوێت،سیس���تمهكهبكرێتهغاز،بهمهۆیهش���هوهتێچوهكهدهبێت���هكهمت���رلهملیارێ���ك،"بهاڵموهزیرانوسامانه ئهنجومهنی تائێستاب���اریئهم سروش���تیهكانناچنهژێر
ههنگاویچاكسازییهوه".لهوبارهی���هوه دزهی���ی س���هفیندهڵێت،"ئهوبیرۆكهیههیپێش���ترهووێس���تگهكانی دامهزراندنی لهكات���یبهرههمهێنانیكارهباشدا،بهشێوهیهكدیزاینكراونك���هبهگازوایلوغازیشكاربك���هن،بهاڵمتائێس���تائاس���تی
بهرههمهێنانیغازیسروشتیلهههرێمپیشهسازیی، ئاس���تی نهگهیشتوهتهنهگهیشتوهته بهرههمهێنانهكهی واته
ئاستێكبتوانینبهكاریبهێنین".نهبونیكارهبازۆرترینرهخنهینهكههرروبهرویحكوم���هتكردوهتهوه،بهڵكوروب���هروییهكگرتوشبۆتهوه،لهوهاڵم���یئ���همرهخنانهداس���هلیمدهڵێ���ت،"ئ���هوهپهیوهن���دیب���هدوش���تهوهههی���ه،یهك���همدابینكردنیگازوایلبۆوێستگهكانیبهرههمهێنانیكارهب���ا.دوهمتهرخانكردن���یپ���ارهب���ۆپڕۆژهكانیوهزارهت���یكارهباكهپهیوهندیبهوهزارهتیداراییوسامانه
سروشتیهكانهوهههیه".بهردهم لهگرفتهكانی دیكه یهكێكیوهزارهتیكارهبائهوگرێبهستانهنكهلهرابردوداحكوم���هتلهگهڵكۆمپانیاوهبهرهێنهرهكانیوزهكردونیوئێستابوهت���هبارگرانیهكبهس���هركابینهیههشتهمووهزارهتهكهییهكگرتوهوه.
سهلیملهوبارهیهوهوتی،"كۆمهڵێكگرێبهستههیهكهلهكابینهكانیپێشوئهنجامدراوه،ئهوگرێبهستانهبهشێكلهگرفتهكان���یبهرههمهێنان���یوزهن،چونكهحكومهتئهوگرێبهس���تانهیوهبهرهێنهرهكان كۆمپانی���ا لهگ���هڵكردوهبۆئهوهیبهزهمانئهووزهیهیانلێبكڕێتهوهكهئێس���تاتێچویهكیزۆرماددیلهسهرحكومهتدهكهوێت".
لهبارهییهكگرتنهوهیوهزارهتیكارهباوسامانهسروشتیهكانیهكگرتو:وهزارهتیسامانهسروشتیهكانماندهوێتوتهبێژیحكومهت:وهزارهتێكیدیكهیانپێدهدرێت
"کوالێتیبهنزینیسلێمانیبهرهوباشبوندهچێت"
ئهندامێک���یئهنجومهن���یپارێزگایس���لێمانیئاش���کرایدهکاتکه5تهنک���هربهنزین���یخراپدهس���تیه���اوکات گی���راوه، بهس���هردارایدهگهیهنێ���تکهکوالێتیبهنزینی
سلێمانیبهرهوباشبوندهچێت.ئهندام���ی ئاوێن���ه: س���لێمانی،س���لێمانیو پارێزگای ئهنجومهن���یس���امانه لیژن���هی س���هرۆکیسروش���تییهکانل���هوئهنجومهن���ه،غالبمحهم���هدبهئاوێنهیراگهیاندک���ه5تهنک���هربهنزینلهس���نوریپارێزگایسلێمانیدهستیبهسهرداگی���راوهلهکاتێکداکهلهس���نورهوهداغڵیههرێمب���ون،"بهاڵمزانیاریمنییهبهرێ���گایقاچ���اخب���وهیاخود
فهرمیی".بهاڵمئ���هوئهندام���هیئهنجومهنپێیوایهکهئهوکێش���هیخراپییبهنزینهیلهئێستاداههیهپهیوهندیبهوهوهنییه،"تائێستاشبهتهواویڕوننهبوهتهوههۆکاریس���هرهکییخراپ���یبهنزینچییه،سس���تییهکل���هکاریلیژنهکان���داههیه،ئهمهشس���هرچاوهی نهیتوانین کردوه وای
سهرهکییکێشهکهبزانین".بهنزینلهڕێیس���ێس���هرچاوهیسهرهکییدێتبۆسلێمانی.یهکهم؛پااڵوگ���هکان،کهدوج���ۆرپااڵوگهههیه،پااڵوگهیهکینیمچهحکومیی،کهبازیانهومۆڵهتیههیه،ههروهها"شهشپااڵوگهش���مانههیهکهبێبهرههمهکانی���انخراپهو مۆڵهت���هوئهوبهرههمانهلهبازاڕهکانیههرێمی
کوردستانساغدهکرێتهوه".دوهمسهرچاوهیبهنزینیسلێمانی،تورکیاوئێرانه.سێیهمسهرچاوهشئ���هوبهنزینهی���هک���هلهناوچهکانی
دیکهیعێراقهوهدێت.غال���بمهحموددهڵێ���ت"بهنزینلهس���هرچاوهکانهوهدێت���هعهمباریلهوێش���هوه س���وتهمهنییهکانودابهشدهکرێتبهسهربهنزینخانهکاندا،بۆئهوهیبزانینکێش���هکهبهوردیلهکوێدایه،دهبێتپش���کنینبۆههر
سێشوێنهکهبکهین".ههروههاگوماندهکاتکهخراپیبههۆکارێکی پهیوهن���دی بهنزینهکهدیکهوهههبێت"رێژهیهاوردهکردنیبهنزینلهههفتهیپێشودابۆپارێزگایس���لێمانیکهم���یک���ردوه،کاتێکعهمبارهکهدا لهناو دهکات، کهمیشبهش���یخ���وارهوهیدهمێنێت���هوهوئهوهشنیشتوهوخڵتهیتێدایه."
پارێزگایسلێمانیرۆژانهپێویستیبه2ملیۆنو5س���هده���هزارلیتر
بهنزینههیه.س���امانه لیژن���هی س���هرۆکیسلێمانی لهپارێزگای سروشتییهکانجهختل���هوهدهکاتهوهکهکوالێتیبهنزینیس���لێمانیبهرهوباش���بوندهچێ���ت،بۆئهومهبهس���تهشئهوکهتایبهته کار دهخهنه ئوتومبێالنهبهپشکنینیبهنزینوئهنجامهکانیشیبۆالیهنهپهیوهندیدارهکاندهنێرن.
نزیك����هی1600بهندك����راوبهتاوان����یلهبهندیخانهی جۆراوج����ۆر قورس����یدهستبهس����هركراون، سوس����ێبهڕێوهب����هریبهندیخانهكهشدهڵێت،بهه����ۆیرهوش����یئهمنیئێس����تاوهلهماوهینزیكهییهكس����اڵیرابردوهی����چزیندانكراوێكیاننهوهرنهگرتوهو
نهرهوانهكردوه.س����لێمانی،ئاوێن����ه:بهندیخان����هیسوسێلهس����لێمانیتاكهبهندیخانهیس����هربهوهزارهت����یدادیعێراقهكهلهههرێم����یكوردس����تانبونیههیه،بهندیخانهكهكهلهههشتاكانیسهدهیراب����ردودادروس����تكراوهدهكهوێت����هس����لێمانیهوهو رۆژئ����اوای باك����وریپێشترقهاڵوش����ورایسهربازیبوه.هێزهكانی بهسهرپهرش����تی پاش����انبهبهندیخانهو كراوه لهعێراق ئهمریكازیندانیكردن����ی ب����ۆ بهكارهێن����راوه
تاوانكاران����ی دهس����تگیركراوومهترسیدار.
بهندیخانهیسوس����ێ، بهڕێوهبهریعهقیدموئمی����نئهبوبهكربهئاوێنهیراگهیان����د،بهندینخانهكهی����انله1یئهیلول����ی2006هوهلهالیهنهێزهكانیئهمریكاوهرادهس����تیوهزارهتیدادیعێراقیكراوهولهوكاتهوهلهالیهنئهو
وهزارهتهوهسهرپهرشتیدهكرێت.بهیهكێ����ك بهندیخانهی����ه ئ����هولهپێن����جبهندیخان����هس����هرهكیهكهیههریهك هاوش����انی دادهنرێت عێراقلهبهندیخانهكانیفڕۆكهخانه)مهتاڕ(وئهبوغرێبلهبهغداوبوكالهبهس����رهو
بادوشلهموسڵ.بهدرێژایی بهڕێوهبهرهكهی بهوتهی9س����اڵیراب����ردوهی����چحاڵهتێكیپێشێلكاریلهناوبهندیخانهكهلهالیهنتایبهتمهنده لهرێكخ����راوه هیچ����كام
جیهانییهكان����هوه ناوخۆی����یوتۆمارنهك����راوهووتیش����ی،"لهههمانكات����داهی����چروداوێك����ییاخیبونولهبهندیخانهی ههڵهات����ن مانگرت����نوسوس����ێنهبوه،لهكاتێكدابهدرێژاییچهندس����اڵیرابردوچهندانروداویلهوجۆرهلهبهندیخانهكانیتریعێراق
رویانداوه".بهپێیئ����هوزانیارییانهیدهس����تئاوێنهكهوتوهبهندیخانهكهلهئێستادانزیكهی1600زیندانیكراویتیایهكهزیندانیكراوو لهو بهرچاویان بهشێكیحكومدراوانهنكهپێشترلهزیندانهكانیبادوشوبهغدابونگواس����تراونهتهوهبۆسوس����ێ.بهتایبهتی����شئهوانهیمهترسیدارنوس����زایقورسدراونوتاوانهكان����یوهكتی����رۆرورفان����دنوسزایساختهكاریدراووكوشتن-یان
دراوهتهپاڵ.
ه����هربهپێیزانیاریی����هكانزۆرێكلهوانهرهگهزنامهیواڵتانیعهرهبییانههیه،بهجۆرێك151كهسیانعهرهبیعێراقینجگهلهوهی48سعودیو31سوریو30میسریو13سودانیو11یهمهنیو9تونس����یو9ئهردهنیو3مهغریبیو2كوهیتیوفهرهنس����یهكی
بهرهگهزتونسی-یانتێدایه.بهاڵمعهقیدموئمی����نرهتیكردهوهئ����هوزانیارییانهیئاوێنهپشتڕاس����تهیچ رایگهیاند، رهتبكات����هوهو ی����انزانیاریی����هكدهرب����ارهیناس����نامهیبهندكراوانوژمارهیانئاشكراناكات.
ئهوراشیگهیاند،بههۆیئهورهوشهینێ����وانههرێمو لهرێ����گایهاتوچۆیبهغ����دادبههۆیش����هڕییانزهمانگیرابردودروس����تبوه،لهوماوهیهداهیچبهندكراوێكیانلهبهغداوهبۆنههاتوهو
هیچیشیاننهنێردراونهتهوه.
بهندیخانهیسوسێ1600سزادراویتاوانیگهورهلهخۆدهگرێت
ئا:ئاوێنه
بارزانیتهنها86رۆژیلهبهردهمدایهتاگهیشتنه8/19،ئهورۆژهیكهماوهیسهرۆكایهتیهكهیكۆتاییدێت،ههربۆیه
كوردستانبه86رۆژیههستیارداتێدهپهڕێتولهبهردهمدوڕیانێكدایه:یان
بارزانیدهبێتهوهبهسهرۆكیانكوردستانبهرهوبۆشاییسهرۆكایهتیدهچێت.
مهسهلهیسهرۆكایهتیههرێموچۆنیهتیكۆتایهاتن���یماوهیس���هرۆكایهتیبارزانییاخ���ودبون���هوهبهس���هرۆك،یهكێكهلهومهس���هلهئاڵۆزان���هیك���هههم���والیهنهسیاس���هیهكانوپهرلهمانومیدیاوشهقامیك���وردیبهخۆی���هوهس���هرقاڵك���ردوه،بهرپرس���انیپارتیپێداگریلهس���هرئهوهدهك���هنكهدهیان���هوێبارزان���یببێتهوهبهس���هرۆكیههرێ���م،ئهمخواستهش���یانلهكۆبونهوهیاندالهگهڵبهرپرسانییهكێتیوبزوتنهوهیگ���ۆڕانوكۆم���هڵویهكگرتویچۆنیهتی راگهیاندوهو بهئاشكرا ئیسالمیداههڵبژاردنهوهشیلهڕوییاساییهوهبۆئهو
الیهنانهبهجێهێشتوه.لهبهرامبهردا،ههڵوێستیگۆڕانویهكێتیئهوهیهكهبهومهرجهلهگهڵههڵبژاردنهوهیبارزانیدایهكهسیستهمیسیاسیلهههرێمین���هك بێ���ت پهرلهمان���ی كوردس���تاندا،سهرۆكایهتیوسهرۆكیههرێمكاراكتهرێكیهاوش���ێوهیس���هرۆكیعێ���راقرهم���زیودهسهاڵتسنورداربێت،ههرچیكۆمهڵیشهچهندینجارلهزاریئهمیرهكهیانهوهوتراوهكهبارزانیس���هدبهدیلیلهكوردس���تانداههیه،بهاڵمیهكگرتویئیسالمیههڵوێستی
تائێستاناڕونه.یهكگرت���و ناڕونی���هی ئ���هم زۆرێ���كدهگهڕێنن���هوهب���ۆئ���هوهیك���ههێ���زهئیسالمیهكانیكوردس���تانچاویانلهسهروهرگرتنیئهوپۆستانهنیهولهبهرئهوهئهممهسهلهیهبهالیانهوهئهولهویهتنیه،جگهل���هوهیكهباسلهرۆڵیتوركیاشدهكرێتیهكگرت���وی پارت���یو لهنزیكخس���تنهوهیئیس���المیدا،ك���هههردوكی���اندۆس���تی
ئاكهپهن.ئهوهیمهس���هلهیس���هرۆكایهتیئاڵۆزك���ردوهئهوهی���هك���هلهماوهیئ���همدومانگهداگهیش���تنیالیهنهكانس���هبارهتبهههمواركردن���هوهیدهس���توربهس���ازانكارێكیقورسوزهحمهته،چبگاتبهوهی
بخرێتهراپرسیهوه،ههروههازۆربهیالیهنهسیاسیهكانلهسهرئهوهكۆكنكهجارێكیترماوهیسهرۆكایهتیههرێمدرێژنهكرێتهوه،نی���ه ئام���اده پارت���ی لهههمانكاتیش���دادهستبهرداریپۆس���تیسهرۆكایهتیبێتوپێویس���تیمانهوهیبارزانیلهوپۆستهدابێ���ت،بهتایبهتیكهكوردس���تانوعێراقوناوچهك���هشبهگۆڕانكارییهك���یههژێنهروگ���هورهداتێدهپهڕێ���ت.ههم���وئهمانهشكهسهرهنجام لێدهكرێت ئهوهی مهترس���یدوایتێپهڕین���یئهم86رۆژهبۆش���ایی
سهرۆكایهتیبهدوایخۆیدابهێنێت.بهاڵمپهرلهمانتاریفراكس���یۆنیپارتیوئهندام���یلیژن���هییاس���اییلهپهرلهمانیكوردستان"ڤهمانفهیسهڵسهلیم"ئاماژهبهوهدهكاتكهناكرێتكوردس���تانلهپاڵئ���هوقهیرانهئابوریوقهیران���هئهمنییهیتێیكهوت���وهخ���ۆیتوش���یقهیرانێك���یسیاسیشبكات،ئهوبهئاوێنهیراگهیاندكهدهبێتئهمكێشهیهلهڕێگهیپهرلهمانهوه
تا8/19چارهسهربكرێت."هێ���زهسیاس���یهكانی وت���ی ڤهم���ان
كوردس���تاننهیانتوانی���وهئهمكێش���هیهچارهس���هربكهنئهمهشكاریگهریلهسهرپهرلهم���انههبوه،چونكهجگهلهوهیئهمكێشهیهرهههندێكییاس���اییههیه،زیاتر
رهههندێكیسیاسیههیه".وتیشی"بهبڕوایئێمهپێویستهجهنابیس���هرۆكلهپۆس���تهكهیخۆیبمێنێتتائهوكاتهیدهستوردهخرێتهراپرسییهوه،
یاخوددهقێكییاساییبۆدابڕێژرێت".ناوبراونیگهرانیبهرامبهربهوهشدهربڕیكهئهگهرالیهنهسیاس���یهكانس���هبارهتبهدهستورنهگهنهس���ازان،مهترسیئهوهههیهههرێمیكوردستانروبهڕویبۆشایی
سهرۆكایهتیببێتهوه.رهئ���وفعوس���مانس���هرۆكیجڤات���ینیشتمانیگۆڕانبهههمانشێوهپێیوایهلهمكاتهكهمهیتاكۆتاییماوهیسهرۆكایهتیبارزانیم���اوه،ئهنجامدانیكاریگهورهیوهكراپرس���یكردنلهس���هردهس���توروههڵبژاردنمهحاڵهوس���ازانیالیهنهكانیشلهس���هردهس���تورزۆرقورسوزهحمهته،ئ���هووت���ی"ئهگ���هرالیهنهسیاس���یهكاننهگهنهرێككهوتنلهس���هرپرسیدهستور،ئهواههرێمیكوردس���تانتوش���یبۆشایی
سهرۆكایهتیدهبێت".ئهم���هلهكاتێكدایهكهكوردس���تانپێیناوهتهدۆخێكهوه،كهلهدهس���توروههموبڕیارهچارهنوسسازهكاندانهپارتیبهتهنهادهتوانێ���تههموكارێكیبۆبچێتهس���هرون���ههیچكارێكیشبهب���ێپارتیدهكرێت،بهههمانش���ێوهیهكێتیوگۆڕانیشههمانكاریگ���هریوقورس���اییانلهس���هردۆخیسیاس���یههیهوبهبێرهزامهندیههریهكلهوانهدهس���تورتێناپهڕێنرێ���توناخرێتهبواریجێبهج���ێكردنهوه.ئهگهرلهم86 رۆژهدا،كۆدهنگییهكنهیهتهئاراوهوپارتیرازینهكرێت،ئهواسهرۆكههڵنابژێردرێتودهسهاڵتهكانیبهش���ێوهیهكیكاتیبهپێییاسایسهرۆكایهتیههرێمدهگوازرێتهوهبۆسهرۆكیپهرلهمان،بهاڵمپهرلهمانتارهكهیپارتیئهوهبه"تاوانییاسایی"ناودهبات،ئ���هووتی"چونكهدهس���هاڵتیس���هرۆكیههرێمدهسهاڵتیجێبهجێكردنهودهسهاڵتیس���هرۆكیپهرلهماندهسهاڵتییاسادانانه،بههیچشێوهیهكناكرێتئهودودهسهاڵتهلهدهس���تیكهس���ێكداكۆبكرێن���هوه،واتهلهیهككات���داههمدهس���هاڵتییاس���ادانانبێتوههمكاریدهس���هاڵتیراپهڕاندنیش
ئهنجامبدات.
3(480(سێشهممه2015/5/26ههنوکه
دوسیناریۆس���هرۆكایهتی لهبۆش���ایی دهربازبون بۆئامادهكاریبۆدوسیناریۆیجیاوازدهكرێت،یهكهمی���انئ���هوهیك���هئهگ���هرالیهنهكانلهدهستوردانهگهیشتنهس���ازان،بهبڕیارێكلهپهرلهمان���هوهت���اههڵبژاردن���یس���هرۆكبهپێیدهستور،دهس���هاڵتیجێبهجێكردنیسهرۆكیههرێمبدرێتبهسهرۆكیحكومهتوبدرێتهسهرۆكی یاساییهكانیشی سهاڵحیهته
پهرلهمان.س���یناریۆیدوهمیشئهوهیهك���هپارتیدهیهوێ���تمهس���هلهكهل���هدادگادایهكالییبكات���هوه،بۆئ���هوهیبارزانیماف���یئهوهیههبێ���تت���ائهنجامدانیههڵب���ژاردن،وهكس���هرۆكیههرێمبمێنێتهوه.بهاڵمئهوهرون
نیهكهئهممهسهلهیهلهالیهندادگایتهمی���زیكوردس���تانیاندادگایئیتیحادی���هوهیهكالی���یدهكرێت���هوه.ئهمهلهكاتێكدای���هك���هب���اسل���هوهدهكرێ���تدادگایئیتیحادیفهت���وایئهوهیداوهئهودهس���هاڵتانهیههڵبژێردراونئهگهرنهتوانراههڵبژێردرێن���هوهت���ائهنجامدانیههڵبژاردن
به"تهسریفئهعمال"بهردهوامدهبن.
بارزانیولوبنانبارزانیزۆربهئهزمونیلوبنانسهرسامه،پهیوهندییهكیتوندوتۆڵیش���یلهگهڵزۆرێكلهكهس���ایهتیوبنهماڵ���هناودارهكان���یئهوواڵتهداههیه،لوبناننمونهیسیس���تهمێكیسیاسیپڕلهكێشهوقهیرانه،ماوهیساڵێكهلوبنانبێسهرۆكه،بگرهتاكهواڵتیدنیایهكهسهرۆكینیهولهبۆش���اییسهرۆكایهتیدا
رۆژگاریبهسهردهبات.ئایابارزان���یوكوردس���تانلهئامادهكاریئهوهدانكهههمانرێچكهیلوبنانبگرن؟
ئهمڕۆس���اڵێكیتهواوبهسهركۆتایهاتنیپێش���وی كۆم���اری س���هرۆك ویالیهت���یلوبن���ان"میش���ێلس���لێمان"داتێدهپهڕێت،ل���ه2014/5/25هوهت���ائێس���تائ���هوواڵتهپێیناوهت���هقۆناغیبۆش���اییهوهلهپۆس���تیپهرلهم���ان لهبهرئ���هوهی س���هرۆكایهتیدا،س���هڕهرایئهنجامدانیزیاترله20دانیش���تنتوانایههڵبژاردنیسهرۆكێكینوێینهبوه.
ئا:ئاوێنه
د.مهحمودعوسمان،پهرلهمانتاریپێشویعێراقوسیاسهتمهداریناسراو،لهمگفتوگۆیهیئاوێنهدادهڵێت"گرفتهكهئهوهیهههندێالیهندهڵێنبامهسعودبارزانی
سهرۆكیههرێمنهبێت،بهاڵمكهسیشپێشنیاروكاندیدناكهن".
ئاوێن���ه:ئای���الهگ���هڵكۆتایهاتنیماوهیسهرۆكایهتیبارزانیدا،مهترسیئهوهههیهكوردس���تانتوشیبۆشایی
سهرۆكایهتیببێت؟د.مهحمود:نهخێرمهترسینییه،منبڕواموایهرێگهكهزۆررونوئاشكرایه،كهئهوی���شپهلهبكهنلهدهس���توروبیخهنهراپرسیهوه،یانتادهستورهكهیهكالی���یدهبێتهوهس���هرۆكیههرێمبمێنێت���هوه،ئهوهههڵ���هیپهرلهمانهكهدوس���اڵهدهستوریانالیهوكاریان
لهسهرههمواركردنهوهینهكردوه.ئاوێنه:بهاڵمئێستاپهرلهماندهڵێنل���هوماوهكهم���هداناتوانی���نبگهینه
سازان؟د.مهحمود:المس���هیرهبۆدوساڵهنهیانكرد،دوس���اڵهالیانه،ئێستابهوپهل���هپهلهیهخهت���ایئهوانه،خهتایبڕیارێك ههمو حیزبهكانیش���هچونكه
الیحیزبهكانه.ئهوهنده پارت���ی بۆچ���ی ئاوێن���ه:پێداگریدهكاتك���هبارزانیببێتهوه
بهسهرۆكیههرێم؟د.مهحمود:ئهوهرایخۆیانه،نهكههرپارت���یخهڵكیتریشههمانرایههیه،گرفتهك���هئهوهیهههندێالیهندهڵێنبامهس���عودبارزانیس���هرۆكیههرێ���منهبێت،ئێباش���هكهس���یشپێش���نیاروكاندی���دناكهن،س���بهینێههڵبژاردنیشبێتك���هسناپاڵێوێت،ئ���هوهگرفتهكهیه،ب���اخهڵكیتریشبپاڵێورێتودهنگیبۆبدرێت.راس���تهپارتیسورهلهسهرمهسعودبارزانی،بهاڵملههیچحیزبێكمنهبیس���توهدژی
ئهوبێت.ئاوێن���ه:تۆلهگهڵئ���هوهیبارزانی
ببێتهوهبهسهرۆكیههرێم؟د.مهحمود:ئێس���تادهبێتسهرۆكیههرێمبێتتادهستورهكهدهردهچێت،پ���اشدهرچونیدهس���توردهبێتبهو
پێیهرهفتاریلهگهڵبكرێت.ئاوێن���ه:ئای���الهگهڵسیس���تهمی
سهرۆكایهتیتیانپهرلهمانی؟د.مهحمود:منلهگهڵئهوهممیللهت
سهرۆكههڵبژێرێتنهكپهرلهمان.ئاوێنه:پێتوانیهدهسهاڵتیسهرۆكیههرێ���موهكس���هرۆكیعێ���راقبێت
باشتره؟
نییه، باش���تر نهخێر د.مهحم���ود:بهڕایمنلهبهرئهوهیپهرلهمانهكهمانحیزبیی���ه،بهتهنهاحیزبهكانش���تن،نهماوه،حیزبهكانو بایهخی پهرلهمانكهسییهكهمیانههموبڕیارێكئهدهن،منپێمباشهخهڵكس���هرۆكیههرێم
ههڵبژێرێت.ئاوێنه:واتهتۆلهگهڵسیس���تهمی
سهرۆكایهتیدایت؟د.مهحمود:نهخێر،ئهوهسیستهمیسهرۆكایهتینییه،لهدنیازۆرسیستهمههیهپهرلهمانییهوخهڵكیشسهرۆكیبهمهرجێ���ك ب���هاڵم ههڵدهبژێرێ���ت،فهرمانی لهژێر سهرۆك دهسهاڵتهكانی
پهرلهمانبن.ئاوێنه:ئایائێ���رانوتوركیارۆڵیاننیی���هلهمهس���هلهییهكالكردن���هوهی
سهرۆكایهتیههرێمدا؟د.مهحمود:نهخێرئهگهرحیزبهكان
یهكگرتوبن.ئ���هو بهحوكم���ی ئ���هی ئاوێن���ه:پهیوهندیی���هتوندوتۆڵ���هیحیزبهكان
لهگهڵئێرانیانتوركیاههیانه؟د.مهحمود:ئهگ���هرخۆیانیهكگرتوب���ن،بهرژهوهندیكوردس���تانبخهنهپێ���شبهرژهوهندیهكانیت���ر،خۆیانبڕیاربدهن،كاریگهریئهوانزۆركهم
دهبێت.ئاوێنه:ئێس���تات���ۆئهوئی���رادهویهكگرتوییهلهمحیزبانهدادهبینیت؟
د.مهحمود:نهخێر.
د.مهحمودعوسمان:له گه ڵ ئه وه م میلله ت
سه رۆك هه ڵبژێرێت
كوردستان به ره و بۆشایی سه رۆكایه تی ده چێت
ئا:ئیحسانمهالفوئاد
لهمچاوپێكهوتنهیئاوێنهداسامانگهرمیانی،ئهندامیئهنجومهنیسهركردایهتییهكێتینیشتمانی
كوردستاندهڵێت"واینابینمئهوكێشانهیلهناویهكێتیداههیهبهو
شێوهیهیراگهیاندنباسیدهكاتزهقبێت".
ئاوێنه:دۆخیناوخ���ۆییهكێتیبهرهوكوێدهڕواتوبهنیازیچییه؟
گهرمیانی:یهكێتیرهگوڕیش���هیپتهویههیهلهسهرئاس���تیكوردستانوعێراقوبهپێیراپرسییهكانلهئاستیههرێمدازۆرپێش���كهوتوه،بهبێئهوهیئهوناكۆكیوملمالنێی���هیكهلهس���هرهوهبون���یههیه
كاریگهریكردبێتهسهری.ئاوێنه:دهمێكهسهركردایهتیومهكتهبیسیاس���ییهكێت���یكۆنهبونهتهوه،بۆچیو
كهیكۆدهبنهوه؟گهرمیان���ی:ههوڵێكمان���داوهبهوهیكهپێویس���تهكۆبونهوهئهنجامبدرێتوئومێددهك���هملهیادییهكێتی���داههنگاویباشبنێینوبتوانیندهس���تبهكۆبونهوهكانمانبكهی���ن،دوایكۆبونهوهقس���هلهس���هر
بهس���تنیكۆنگرهدهكهی���ن،چونكهئێمهههمومانهاوڕێ���ییهكترینوناكۆكییهكانتهنهاشهخسینوواینابینمئهوكێشانهیلهن���اویهكێتی���داههی���هبهوش���ێوهیهی
راگهیاندنباسیدهكاتزهقبێت.ئاوێنه:كێش���هكانین���اویهكێتیزیاتر
لهسهرچین؟مهسهلهی زیاتر كێش���هكان گهرمیانی:دواكهوتن���یكۆنگرهی���هودهوترێتبۆچیدواكهوتوه،چونكهكۆنگرهكاریگهریخۆیههیه،ئ���هوهیباسلهمهس���هلهیداراییدهكرێتبهوش���ێوهیهنییهوسهركردایهتیئاگاداریدارای���ییهكێتین،چونكهداراییمهكتهبێكیههیهوئهومهكتهبهبهرپرس���هبهرامب���هرههم���وس���هروهتوس���امانییهكێت���ی،بهاڵمبهحوكم���یئهوهیدۆخیئابوریتێكچوهوش���هڕیداعشهاتوهتهپێش���هوه،رهنگهلهڕویداراییهوهئاستیبهرههمهێنان���یمهكتهبیدارای���یتواناینهبوبێتو دۆخ���هی ئهو پاڵپش���تیكردنیتهنهایهكێتینیی���هروبهڕویئهوقهیرانهدارایی���هبوهت���هوه،بهڵكوههم���والیهنه
سیاسییهكانیشیگرتوهتهوه.ئاوێن���ه:مهبهس���تمدارای���ییهكێتییهسیاس���یو لهمهكت���هب ههندێ���ك ك���هس���هركردایهتییهكاندهڵێنئاگامانلێنییه
چۆندهگوزهرێتویهكدینارلهژێردهستیئێمهدانییه؟
گهرمیانی:بڕواناكهمبهوشێوهیهبێت،رهنگهمهبهستیانئهوهبێتبهرپرسیارێتیپارهمانلهبهردهستدانییه،بهرپرسیارێتیپارهلهدهستمهكتهبیدارایییهكێتیدایهولهڕاس���تیداب���ۆهی���چكهس���ێكماننییه
تهداخولیبكهین.ئاوێن���ه:كێش���هناوخۆییهكانییهكێتی
كهیكۆتاییدێت؟گهرمیانی:ئهوكێشهوملمالنێیانهلهناویهكێتی���داههرههبوهومامجهاللئیدارهیرادێی���نو ورده ورده ئێس���تاش داوه،راهاتوی���نكێش���هكانلهنێ���وانخۆمانداباسدهكهین،ئهمهئاس���اییهس���هبارهتبهیهكێتیچلهسهركردایهتیوچلهخوارهوهدیموكراس���ییهتئهوهن���دهههیهكهههموبوچونهكانبهئاس���اییوهردهگیرێت،بۆیهمهس���هلهكهئهوهنییهكێبهرپرس���هلهمدۆخهییهكێتی،بهڵكوكێش���هكهئهوهیهدهبێتبگهی���نبهڕێككهوتنوواخهریكین
دهگهینهئهنجامێكیباش.ئاوێنه:پهیوهندیگۆڕانویهكێتیلهچ
ئاستێکدایه؟گهرمیانی:لهئاس���تیقاعیدهوسهرهوهپهیوهندیمانلهگهڵگۆڕانداباش���هودیاره
ئهوهشكاتیدهوێت،چونكهلهبهرئهوهیی���هكحزبدا گۆڕانویهكێت���یلهههناوی
لهدایكبوین.ئاوێن���ه:بۆچ���یپارت���یبهگهلهكۆمه
تێگهیشتوه؟ئێم���هپێمانوای���هدهبێت گهرمیان���ی:لهگهڵپارتیش���داپهیوهندیمانباشبێت،چونكهدۆخهكهههس���تیارهوپێویس���تیبهههماههنگ���یههموالیهنهكان���ه،رهنگهلهئاستیس���هركردایهتیپارتیتێڕوانینیجیاجیاههبێت،ب���هاڵمپێموانییهگومانیئهوهبكهنكهیهكێتیوگۆڕانببنبهیهك،ئیترزیانلهواندهدات،پێموایهالیهنهكانلهبهرژهوهندی چهندهاوپهیمانییببهستن
كوردوههموالیهنهكاندایه.ئاوێنه:بۆچیكاتێ���كدوحزبپێكهوكۆدهبنهوه،الیهنیسێیهمئهوهبهموئامهره
تێدهگات؟گهرمیانی:بهوشێوهیهنییهوراگهیاندنگ���هورهیدهكات،ئهگین���ائێم���هلهگهڵپارتیدادادهنیش���ینگۆڕانپێیئاساییهولهگهڵگۆڕانیشدادهنیش���ینپارتیپێیئاس���اییه،بهاڵمههرئێمهئازادینلهگهڵ
ههرالیهنێكداهاوپهیمانییببهستین.ئاوێنه:ئێس���تانێوانیبهرههمس���اڵحو
هێرۆخانلهچئاستێكدایه؟
دانیش���تنو ئاس���اییه، گهرمیان���ی:قس���هكردنلهنێوانیانداههی���هودهكرێت،نزیكبونهوهشیانئهوهیهدهبێتههموالیهكبزانێ���تیهكڕیزییهكێت���یلهبهرژهوهندیههموئهندامێكیدایهوئهگهریهكێتینهبێتئێمههیچنینوگهورهیییهكێتیگهورهیی
ههموالیهكه.ئاوێنه:رایكۆتایییهكێتیچییهلهسهر
پۆستیسهرۆكیههرێم؟یهكێتی وهك���و تائێس���تا گهرمیان���ی:بهفهرمیقسهمانلهسهرنهكردوهوجارێبابهتهك���هلهپهرلهمان���ه،لهكات���یخۆیدابهفهرمیقس���هیلهس���هردهكهین،بهاڵمئێمهپێمانباش���هپهرلهمانئهودۆس���ێیهیهكالییبكاتهوهووتومان���هبابواربدهینه
پهرلهمانوئهوانئامادهیبكهن.
سامان گه رمیانی: ناكۆكییه كانی یه كێتی ته نها شه خسین
ناكرێتكوردستانلهپاڵئهوقهیرانهئابوریوقهیرانه
ئهمنییهیتێیكهوتوهخۆیتوشی
قهیرانێكیسیاسیشبكات
گرفتهكهئهوهیهههندێالیهن
دهڵێنبامهسعودبارزانیسهرۆكیههرێمنهبێت،بهاڵمكهسیش
پێشنیاروكاندیدناكهن
دهبێتلهگهڵپارتیشداپهیوهندیمانباش
بێت،چونكهدۆخهكهههستیارهوپێویستیبهههماههنگیههمو
الیهنهكانه
بارزانی
سامانگهرمیانی
هەنوکە(480( سێشه ممه 42015/5/26
ئا: ئاوێنه
عه بدواڵی حه سه ن زاده كه سایه تی ناسراوی رۆژهه اڵتی كوردستان و
سكرتێری پێشوی حیزبی دیموكرات له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا ده ڵێت "هێزه
سیاسیه كانی رۆژهه اڵتی كوردستان به رنامه ی ده ستپێكردنه وه ی خه باتی
چه كدارانه یان نییه ".
ئاوێنه : ش����ه ڕی نێوان په كه كه و حیزبی ساته وه خته له م كوردس����تان دیموكراتی هه ستیاره دا، روداوێكی رێكه وت بو یاخود
پیالن بو؟حه س����ه ن زاده : ئاس����ان نییه تۆمه ت بخه ینه پاڵ كه س و له خه س����ڵه تی منیشدا ئ����ه و تۆمه ته ببه خش����مه وه ، چونكه پیاو ناتوانێت له سه ر گومان قسه بكات، به اڵم به هه رحاڵ ش����تێكی ره وایه ك����ه هێزێكی كوردی رۆژهه اڵت بیه وێت چاالكی هه بێت له ناوخۆی واڵتدا، بیه وێت به و س����نورانه دا بڕوات، كه براده رانی په كه كه به شێوه یه كی ئاوا توندو زبر پێش����یان پێگرتون، ئه وه
حه قی مه شروعی ره وای ئه وان نییه .ئاوێن����ه : باش����ه بڕیارێ����ك هه ی����ه بۆ چه كداری خه بات����ی ده س����تپێكردنه وه ی
له الیه ن هێزه كانی رۆژهه اڵته وه ؟حه سه ن زاده : ئیراده یه كی به وجۆره نییه ، ئێمه كه بمانه وێ����ت له ناوخۆدا چاالكیمان هه بێت، به ناچاری ئه و كه سانه ی ده چنه وه ده بێت چه كی����ان پێبێت، چونكه جاروبار ده بن، چه ك����داری تێكهه ڵچونی توش����ی ئه گینا هێ����زه سیاس����یه كانی رۆژهه اڵتی ده ستپێكردنه وه ی به رنامه ی كوردس����تان خه باتی چه كدارانه ی����ان نییه ، نه به ته نها
نه به یه كه وه .ئاوێن����ه : رۆڵ����ی یه كێت����ی و پارتی له م
مه سه له یه دا چۆن ده نرخێنن؟حه س����ه ن زاده : هه وڵێكی ناوبژیوانییان ده ستپێكردوه ، به اڵم س����ه ڕه رای ئه وه ش زۆر ئومێ����ده وار نی����م بگه ن����ه ئه نجامێك كه هه ردو الی����ه ن رازی بكات، چونكه وا په كه كه براده رانی تێده گه م هه ڵوێس����تی ئه وه یه كه رێگه ی ئه وه نادات كه س����ی تر
له وێ بونی هه بێت.ئاوێن����ه : ئایا ئه مه مه ترس����ی ش����ه ڕی
زیاتری لێناكرێت؟حه سه ن زاده : نیگه رانی هه یه ، هیوادارم به هه موان نه یهێڵی����ن، ته نانه ت ئه مڕۆ كه گوێ����م له وه بو باس له وه ده كرا هێزه كانی كوردی رۆژهه اڵت ده بێت هه ڵوێستیان بكه ن عه سكه رییه وه سیاس����ی و له باری به یه ك
به رامبه ر به په كه كه ، وتم 20 ساڵه له دژی كۆماری ئیس����المی نه گه یش����توینه ته ئه و جێیه ی به قس����ه هاوده نگ بی����ن، یاره بی ق����ه ت رونه دات كه ئێمه ل����ه دژی هێزێكی كوردی به هه ر ئه ندازه كه لێش����ی ناڕازی بین، به چه ك هاوده نگ بین. ئه وه كۆمه ك به چاره س����ه ری گرفته كه ن����اكات، به ڵكو كاره س����اتی گه وره تری لێده كه وێته وه ، كه ش����تێكی وا روده دات ده بێ����ت هه وڵبده ین ئاگره كه بكوژێنین����ه وه ، چونكه له ئاكامدا ده بێته ش����ه ڕی كوردی باك����ورو كوردی
بمانه وێ����ت و كوردس����تان، رۆژهه اڵت����ی نه ش����مانه وێت هێزی هه ره گه وره ی كورد په كه كه یه ، خ����وا نه كات قه ت كوردی ئه و دوبه شه له به رامبه ر و دژی یه كتر بوه ستن. ئاوێنه : به بڕوای ئێوه براوه و دۆڕاوه كانی ئه م ش����ه ڕه كێ بون، له كاتێكدا كه باس ل����ه وه ده كرێت ئێ����ران و توركی����ا براوه ی نه یاره كانیان كاتێ����ك ب����ون س����ه ره كی به ش����ه ڕێكی به وجۆره وه خه ریكن، حیزبی دیموكرات سودی ئه وه ی لێبینی كه ناوی بێته وه ن����او ناوان و په كه كه ش ده س����تی
كراوه تر بێت له مامه ڵه كردن له گه ڵ ئێران و پارتیش به كاریبهێنێت بۆ ناشیرین كردنی
وێنه ی په كه كه ؟حه سه ن زاده : دیاره الیه نی جۆراوجۆر ه����ه ن كه ده یانه وێت س����ود ل����ه و روداوه وه ربگرن، ب����ه اڵم به بڕوای من له ش����ه ڕی كوردو ك����وردا، هه رگیز كورد براوه نییه ، له هه مو ش����ه ڕێكی براكوژی����دا هه مو كورد به دۆڕاو دێن����ه ده ر و ل����ه وه دا هیچ گومانم نییه ، ب����ه اڵم له وه دڵنی����ام ده وڵه ته كانی ده سه اڵتداری كوردستان قازانج له م جۆره
روداوانه ده كه ن و پێیانخۆش����ه ش����ه ڕی وا روب����دات. بێگومان حیزب����ی دیموكراتیش ئه وه ی نه كردوه بۆ ئ����ه وه ی له میدیاكاندا ب����اس بكرێت، چونكه هه مو ئه و ش����تانه ب����ای خوێنی ش����ه هیدێك نیی����ه ، دیاره یه كێ����ك له هونه ره كانی په كه ك����ه ئه وه یه ك����ه زۆر ئه هلی خۆ گونجاندن����ه ، له گه ڵ هه موان ده توانێت مامه ڵه بكات، په كه كه په یوه ندیه كان����ی له گه ڵ ئێ����ران هه ر باش بون، زۆر كه م گرژی تێكه وتوه ، ئێستاش
هه ر باشه .
عه بدواڵی حه سه ن زاده : هیوام به رێككه وتنی په كه كه و حیزبی دیموكرات نیه
لهگهڵئهوهنیمهێزهكانیرۆژههاڵتلهدژیپهكهكهیهكبگرن
ئا: هاوكار حسێن
دڵشاد گه رمیانی ، ئه ندامی مه كته بی سیاسیی كۆمه ڵی ئیسالمی كوردستان
له م چاوپێكه وتنه ی ئاوێنه دا ئاماژه به وه ده كات كه ره نگه له دوای م. عه لی باپیر مشتومڕو كێشه دروست بێت. له باره ی
به شداریی ژنان له كاری سیاسییدا، گه رمیانی ده ڵێت، " له گه ڵ ئه وه دام خوشكان سه ركردایه تی سه ربه خۆی خۆیان هه بێت و ئیشوكاریان له گه ڵ
پیاوان تێكه ڵ نه بێت." هه روه ها ئاماژه به وه ش ده كات كه "دروستكردنه وه ی
مه كته بی عه سكه ری په یوه سته به بارودۆخی ناوچه كه ".
ئاوێن����ه : گرنگتری����ن گۆڕانكاری����ی كه له كۆنگره ی ئه مجاره ی كۆمه ڵی ئیسالمیدا
روده ده ن چین؟دڵشاد گه رمیانی: گرنگترین گۆڕانكاری ب����ه الی منه وه ئه وه ده بێت، ئیش����وكاری س����ه ره كی مه ڵبه نده كان ده بێته بانگه وازو به زانستی شه رعی و په روه رده و گرنگیدان مه ڵبه نده كان ده بنه خاوه نی سه الحیه تی م����ادی و مه عن����ه وی و ده س����ه اڵتی ته واو
له سنوری خۆیاندا. كۆمه ڵ����ی له دامه زراندن����ی ئاوێن����ه : ئیس����المییه وه م. عه لی باپی����ر ئه میره ،
بۆچی پێتانوایه به دیلی نیه ؟مه به س����ت گه رمیان����ی: دڵش����اد له به دیلی نیه ، ئه وه نیه ئه گه ر ده س����تی له كاركێش����ایه وه یان خ����ۆی كاندیدنه كرد یان وه فاتی ك����رد، خودا ته مه نی درێژكا، كه س نیه له جیاتی ئه و دابنرێت، بێگومان له وكاتان����ه دا خه ڵ����ك ده بێ����ت و ره نگ����ه مشتومڕو كێشه شی له سه ر دورست بێت، ب����ه اڵم به ماناكه ی ت����ری به دیل كه خه ڵك مه به ستیه تی و ده پرسێت، ئایا كه سانێكی تر له ئێس����تادا له ناو كۆمه ڵ هه ن خاوه نی كۆی هه مان ئه و كه سایه تی و سیفه تانه بن كه له ئێستادا له م.عه لی كۆبۆته وه یاخود له و باش����تربن؟ ده ڵێم نه خێر. به ڕای من ئه م باشترینه ، به رپرسیاریه تی له حزبێكی لێكجیاوازه ، عه لمانی حزبێكی ئیسالمی و كه سی یه كه م له حزبێكی ئیسالمی ده بێت كۆمه ڵه س����یفه تێكی تێدا بێ����ت، ئه هلی االمین(بێت، ته قواو)ق����وی عه دل و علم و پاسه وان و بزانێت و سنوره ش����ه رعیه كان پارێزه ری����ان بێ����ت، له هه مو ئیش����وكارو هه ڵوێس����ت و پێشهاته س����ه خت و ئاڵۆزه سیاس����یه كان. ئه و س����یفه تانه ش له كه م كه س����دا هه ن، پێغه مبه ری خودا )درودی له سه ربێت( ده فه رموێت: )إذا وسد األ مر إل������ی غیر أهله فانتظر الس������اعة ( صححه
الشیخ البانی.
ئاوێن����ه : ئه گه ر م. عه ل����ی باپیر خۆی بۆ پۆس����تی ئه می����ر هه ڵنه بژێرێته وه ، تۆ
به نیازیت خۆت كاندید بكه یت؟دڵشاد گه رمیانی: نه خێر.
ئاوێنه : رۆڵی پێش����ه وا چیه له كۆمه ڵی ئیس����المیدا و ئایا ه����ه ر ده مێنێته وه دوای
ئه م كۆنگره یه ؟پۆس����ته ئ����ه و گه رمیان����ی: دڵش����اد
له كۆنگره دا نامێنێت.ئاوێنه : له ناو كادیره كانتاندا داواكارییه ك هه یه بۆ گۆڕینی لۆگ����ۆی حزب و البردنی )ال إل����ه إال الله محمد رس����ول الله(، تۆ
له گه ڵ ئه م بۆچونه یت؟ بۆچی ؟دڵشاد گه رمیانی: هه ندێ خوشك و برا رایان وایه له جیاتی ئه و بڕگه ی ته وحیده هێمایه ك دابنرێت، من وه كو خۆم پێم وانیه هی����چ هێمایه ك ئه و مانای ته وحیده وه كو
خۆی بگه یه نێت و جێگه ی بگرێته وه .ئاوێنه : په یماننامه ی كاری كۆمه ڵ، چی گرنگی تێدایه بۆ كاری ئاینده ی كۆمه ڵی
ئیسالمی ؟دڵش����اد گه رمیانی: ئ����ه و په یماننامه یه كۆمه ڵێك بنه ماو مه بادئ و هێڵی گشتیه له دانانی په یڕه و كارنامه ی كۆمه ڵ سودیان
لێ وه رده گیرێت.ئاوێن����ه : زۆر ك����ه س ره خنه ی ئه وه تان لێده گرن كه ئێوه وشه ی ئیسالمتان وه ك پاش����كۆیه كی حزبی به كارهێناوه ، به نیاز
نین له ئاینده ئه م وشه یه البه رن؟پاش����كۆیه ئه و گه رمیان����ی: دڵش����اد ش����انازی و ته به نیك����ردن و ئیبرازكردن����ی ئه فكارو بیروباوه ڕه ئیس����المیه كه مانه كه وه ك مه نهه جی ژیانمان قه بوڵمان كردوه ،
گله ییه ك����ه به قه ناعه ت����ی م����ن له جێگه ی خۆی����دا نیه ، غه ی����ره ئیس����المیه كانیش ناس����نامه و وه ك پاش����كۆیه كی هه ریه ك هێما بۆ جۆری بیروباوه ڕه كه یانی پێوه یه ، ئه وه تا حزبی فالن����ی دیموكراتی و فالنی شۆسیال دیمكرات و ئه ویتر حزبی شیوعی و
...هتد.ئاوێن����ه : له ئێس����تادا ته نه����ا یه ك ژن له س����ه ركردایه تی حزبه كه تان����دا هه ی����ه ، ت����ۆ له گ����ه ڵ ئه وه ی����ت رێ����ژه ی ژن����ان له س����ه ركردایه تیدا زیاتر بكرێت و بۆچونت له س����ه ر به ش����داری ژنان چیه ل����ه كاری
سیاسییدا؟دڵش����اد گه رمیان����ی: له گه ڵ ئ����ه وه دام خوش����كان س����ه ركردایه تی س����ه ربه خۆی خۆی����ان هه بێ����ت و ئیش����وكاریان له گه ڵ پی����اوان تێكه ڵ نه بێت، له جیاتی داوا یان قبوڵكردن����ی ڕێژه یه ك����ی كۆتای 10% یان 20% هه ر خۆیان بن و له س����ه دا سه د بن، وه به ئالیه تێكی گونجاو ئیشوكاری خۆیان
له گه ڵ سه ركردایه تی پیاوان رێكخه ن. ئاوێن����ه : بڕی����اردراوه 20%ی ئه ندامانی ئه ندامان����ی كۆنگ����ره و 10%ی پۆس����ت و ئه نجومه ن����ه كان به كۆتا بۆ ژنان دابنرێت،
ئه م گۆڕانكارییه له به ر چییه ؟دڵش����اد گه رمیانی: بۆئه وه ی به شداری
ئافره تان زیاترو كاراتر بێت.ئاوێن����ه : پێتانوایه جارێكی تر كۆمه ڵی ئیسالمی بیر له دروستكردنه وه ی مه كته بی
عه سكه ری ده كاته وه ؟ بۆچی ؟دڵش����اد گه رمیانی: ئه وه په یوه س����ته ناوچه كه و س����ه ركردایه تی به بارودۆخ����ی
ئاینده ی كۆمه ڵی ئیسالمی.
ئا: ره وا بورهام
سه رۆکی رێکخراوی دابڕان و ئه ندامی رێکخراوی سکۆالر، فوئاد مه جید
میسری له گفتوگۆیه کی ئاوێنه دا باس له وه ده کات که هێزه ئیسالمیه کانی
کوردستان هاوشێوه ی داعشن ، سه باره ت به ڕه شنوسی ده ستور ی ئێستای هه رێمیش ده ڵێت "ئه م
ده ستوره مه ترسیه کی گه وره یه بۆ سه ر کوردستان".
له ش���اری سلێمانی ڕابردودا له ماوه ی دو رێکخ���راو ک���ه ئامانجه کانیان له یه ک نزیکبون دام���ه زران، ئه وانیش رێکخراوی
دابڕان و رێکخراوی سکۆالر بون.نوس���ه رو میس���ری، مه جید فوئ���اد رۆشنبیر، هاوکات س���ه رۆکی رێکخراوی داب���ڕان و ئه ندام���ی رێکخراوی س���کۆالر له باره ی ئ���ه و دو رێکخراوه وه به ئاوێنه ی راگه یان���د "بون���ی ئ���ه و دو رێکخ���راوه ناوده نێ���م کۆبون���ه وه ی کۆمه ڵێک که س له س���ه ر بیروڕایه ک، نه ک وه ک بیروڕای ئایدۆلۆژی، به ڵکو له سه ر هه ندێک خاڵ که کۆمه ڵگایه کی دامه زراندنی هۆی ده بێته کراوه تر، ده بێته هۆی به شداریکردن له و یاس���ایانه ی که کۆمه ڵگای کوردس���تان
به ڕێوه ده بات".له باره ی ئه و بۆچون���ه ی که ده وترێت ئه و رێکخراوانه بۆ دژایه تی دین و ئیسالمی سیاسییه ، میسری ده ڵێت "ئه وه ی له گه ڵ ئیسالمی سیاس���یدا نه بێت به رامبه ره که به کوف���رو بێدینی ن���اوی ده بات، له هیچ ش���وێنێکی دنیادا عه لمانیه ت وا پێناسه نه کراوه ک���ه دژی ئایینه ، س���کۆالریزم وه ک ئایدۆلۆژی���ا نیه ، به ڵک���و جۆرێکه سیسته مێکی به روبردنی له ش���ێوه کانی دیموکراس���ی، چونکه دیموکراس���یه ت،
روه که ی دیکه ی سکۆالریزمه".هه روه ها ده ڵێت "ئیسالمیه کان له سه ر متبونی فیکر ئیشده که ن، له سه ر نه بونی هۆش���یاری له ناو خه ڵک���دا کار ده که ن و تۆمه ت���ی ناڕه وا ده به خش���نه وه، ئه وه ی سکۆالر بێت به که س���ێکی بێدین و کافر ن���اوی ده به ن، ده ش���ێت ب���ه زه روره ت هه م���و مرۆڤێکی بێدین س���کۆالر بێت، به اڵم مه رج نییه هه مو سکۆالرێک بێدین بێت، ئ���ه وه تۆمه ته و ئه وان نازانن چۆن روبه ڕوی سیس���ته می س���کۆالر ببنه وه ، ئ���ه وان ده یانه وێت تۆم���ه ت بخه نه پاڵ
سکۆالریسته کان".ئه و نوس���ه ره بڕوای وایه که ئیسالمی سیاس���یی فکرێکی هاورده یه هه ر بۆیه حیزبه ئیسالمییه کان له کوردستاندا ده نگی زۆر ناهێنن، "له س���ێ ده وره ی رابردوی
ئیس���المی ده بینین حیزبی هه ڵبژاردن، ده نگێک���ی زۆری نه هێناوه ، له به رئه وه ی ئه م فیکره ، فیکرێکی هاورده یه ، فیکرێک نییه ک���ه له م کۆمه ڵگایه وه هه ڵقواڵبێت، نه یانتوانیوه له 15% زیاتر بێنن، که چی له کاتی قس���ه کردندا خۆیان به نماینده ی هه مو خه ڵکی کوردستان ده زانن چونکه 95% خه ڵکی کوردس���تان موس���وڵمانه ، ئه م قسه یه چه واش���ه کاریه ، راسته ئه و رێژه یه موس���وڵمانه ، ب���ه اڵم نایانه وێت ئه وان هه بێت، ئیس���المی سیسته مێکی موس���وڵمانه که کۆمه ڵگا ده یانه وێ���ت، بکه نه کۆمه ڵگایه کی دینی، به و شێوه یه ی له س���عودیه هه ی���ه ، واتا هه مو ش���تێک
به پێوه ر ی حه اڵڵ و حه رام ببپێون". له باره ی پاڵپشتیی و ده ستگیرۆیی حیزبه ئیسالمییه کان، به تایبه تی سه له فییه کان له الی���ه ن یه کێت���ی و پارتیی���ه وه ، فوئاد مه جید میسری ده ڵێت "له سایه ی شه ڕی ناوخۆدا، دۆخێک ره خسا که ئه م هێزانه موغازه له ی هێزه ئیس���المیه کان بکه ن،
ئه میان له دژی ئه ویان."پارتی "یه کێت���ی و ده ڵێت هه روه ه���ا دو هێ���زی عه لمانی نین، ن���ه له په یڕه و پرۆگرام���دا داوای جیاکردن���ه وه ی دین و ده وڵه ت ده که ن و نه له روی عه مه لیشه وه ئه وه ی���ان ک���ردوه ، به ڵکو له 24 س���اڵی رابردودا ئێستاش به گۆڕانه وه نه مانبینی ش���تێک بکرێت ک���ه به ر ب���ه م ره وت و هه مه جیه ته بگیرێت، ئه و هه مو رۆشنبیره ک���وژرا حکومه تی کوردی چی کرد، ئه م هه مو سوکایه تیه کرا ده سه اڵتی کوردی
چی کرد".هه روه ه���ا پێ���ی وایه ک���ه په رله مانی کوردس���تانیش په رله مانێکی ئیسالمییه "په رله مان���ی کوردس���تان په رله مانێکی جێگ���ر و به س���ه رۆک و ئیس���المیه ، سکرتێره که یه وه . ئه وان خۆشیان ده یڵێن هه ر ش���تێک دژی س���ه وابیتی ئاینی بن ئ���ه وان دژین، ئه گ���ه ر ئێس���تا بته وێت یاس���ایه ک بۆ یه کس���انی ژنان و پیاوان
دابنێیت دژت ده وه ستنه وه ".له باره ی ڕه شنوسی ده ستوری هه رێمی کوردستانیش���ه وه ، میسری پێی وایه که به م شێوه یه ی ئێس���تا ده ستور ده بێته مه ترسی بۆ کوردستان، "که ده ڵین نابێت شه ریعه ت ببێته مه رجه عی ده ستور. ئه وه زۆر په لوپۆی لێده که وێته وه ، مه س���ه له ی مه س���ه له ی ژنانه ، مه س���ه له ی میراته ، حوکمدارێتیه ، که وتت ش���ه ریعه ت له م واڵته دا که زۆرینه ی خه ڵکه که ی په یڕه وی سونه ده که ن، ده بێت بچیته وه سه ر لق و پۆپه کانی س���ه ر س���ونه ، یاساکانیان نه له گ���ه ڵ مافی مرۆڤ دێت���ه وه نه له گه ڵ مافه کانی تاکه که س، رێگریشه له به رده م پێش���که وتنی کۆمه اڵیه ت���ی و ئاب���وری و
سیاسی".ئاوێن���ه دا پرس���یارێکی له وه اڵم���ی له باره ی ئ���ه وه ی بۆچی له ڕابردودا ئایین دره وشاوه ی که س���انی له کوردس���تاندا وه ک نال���ی و مه ح���وی به رهه مهێن���اوه ، به اڵم له ئێس���تادا ناتوانێت به و شێوه یه بێت، ئه و نوس���ه ره ده ڵێ���ت "له رابردودا ئاس���ایی ئاینێکی په ی���ڕه وی خه ڵ���ک ک���ردوه ، مزگه وت���ه کان خه ڵکیان فێری قورئان و زمانی عه ره بی و فارسی کردوه ، زۆربه ی نوس���ه ره دیاره کانی ئێمه له وێ ده رچون، ئه وانه ئیس���الم بون به ئاین و به په یڕه وکردن، ئه وان ئیس���الم نه بون وه هابیه ت و فیک���ری دروس���تکردنی بۆ چۆنی���ان بوێت ب���ه و ش���ێوه ی خۆیان مه حوی و وه ک یه کێک���ی ده یانه وێ���ت. نالی و س���الم، ئه گه رچ���ی له مزگه وته وه هاتبون به اڵم که س���انێکی داهێنه ربون، ش���یعر به الیانه وه ح���ه رام نه بوه ، به اڵم به الی ئیس���المیه کانی ئێستاوه حه رامه ، رش���ته ی له نه وه ده کاندا ئیس���المیه کان مرواری عه الدین سوجادییان کۆکرده وه و
هه مویان سوتاند".هه روه ها پێی وایه که "ئه گه ر ئێس���تا نال���ی و مه حوی و س���الم بمانای���ه ئه وا بۆ کوش���تنیان فه توای ئیس���المیه کان
ده رده کردن".
بۆ خوێندنه وه ی ته واوی چاوپێکه وتنه که سه ردانی سایتی ئاوێنه بکه ن
www.awene.com
دڵشادگهرمیانی:رهنگهلهدوایم.عهلیباپیرمشتومڕوكێشهدورستبێت
فوئادمهجیدمیسری:پهرلهمانیکوردستانئیسالمیه
ئیشوكاری سه ره كی
مه ڵبه نده كان ده بێته بانگه وازو
په روه رده و گرنگیدان به زانستی
شه رعی
مه حوی و نالی و سالم له ئێستادا
بژیانایه ئیسالمیه کان
فه توای کوشتنیان ده دان
دڵشاد گه رمیانی
گه ریالکانی په که که حه سه ن زاده
5(480( سێشه ممه 2015/5/26پهرلهمان
بۆ: سه رۆكی حكومه تی هه رێمی كوردستان/نێچیرڤان بارزانی
ب: ئه ڤاستینی فیت په مپ )فیوڵ په مپ(
عومه ر عنایه ت هه ڵه بجه یی
من وه ك پارله مانتارێك تائێستا چه ندین جار واژۆم كۆكردوه ته وه كه به ڕێزت له گه ڵ جێگره كه ت و وه زیری سامانه سروش����تیه كان و ئه ندامانی لیژنه ی نه وت و گاز بێنه پارله م����ان، به اڵم هیچ وه اڵمێك����م وه رنه گرتوه و بێگومانیش����م وه ریناگ����رم، چه ند ج����ار به ڕێزت به و شێوازه ی ویس����توته له گه ڵ ده سته ی س����ه رۆكایه تی پارله م����ان رێكه وتویت یان تۆ هاتویته الی ده س����ته ی س����ه رۆكایه تی پارله مان یان ده س����ته ی سه رۆكایه تی و هه ن����دێ پارله مانت����ار هاتونه ت����ه الی حكوم����ه ت، له 2015/6/20 واژۆی ژم����اره ی یاس����ایی پارله مانتارانم كۆكرده وه بۆ ئ����ه وه ی لێپرس����ینه وه له لیژنه ی بااڵی ن����ه وت و گازی هه رێم بكرێت كه ئێوه س����ه رۆكه كه ین، سه باره ت به قه یرانی دارایی ئه م هه وڵه شم بێهوده بو، دواجار له هۆڵی پارله مان داوام له س����ه رۆكی پارله مان كرد كه پێمان بڵێ ده رئه نجامی داوا یاس����اییه كه مان چ����ی لێهات، به داخه وه س����ه رۆكی پارله م����ان رێگه ی قس����ه كردنی پێنه دام و منیش هۆڵه كه م به جێهێش����ت، پێش����تریش به ڕێزت هاتیته پارله مان و ته نها ناوی 17 ئه ندام دیایكرابو كه قسه بكه ن منیش به ئاشكرا وتم )من كه نه توانم له م هۆڵه له بری خه ڵك قس����ه بكه م خۆ رۆبۆت نیم و هۆڵه كه به جێدێڵم( پێموایه ئه مه شت له یاده ، دوای ئه وه ش له س����ه ر داوای ژماره ی یاسایی پارله مانت����اران داوای ئاماده بونی به ڕێ����زت و وه زیری ش����اره وانی و وه زیری كش����توكاڵ و وه زیری پالندانان و س����ه رۆكی ده س����ته ی وه به رهێنانمان ك����رد بۆ ئه وه ی بێن و پێمانبڵێن پالنتان چیه بۆ قه یرانی نیش����ته جێ و دیارده ی زیاده ڕۆیی له كوردس����تان كه زۆر ته شه نه ی كردوه ، له كاتێكدا به فه رمانی به ڕێزتان له 2006/6/8 وه دابه ش����كردنی زه وی بۆ هاواڵتی ئاسایی وه ستاوه و ئه وه ش����ی ده س����تی ده گاته التان زه وی وه رده گرێ و كه مده رامه ت و كرێچیه كانیش س����ه یرده كه ن، له 2009 مۆڵه تی دروستكردنی یه كه ی نیش����ته جێ به فه رمانی به ڕێزت وه ستاوه ، ویس����تمان بێیت و بزانین بۆ وا له م میلله ته ده كه ن؟ پێت بڵێم سه رنجی روبه ری خانوه كه ی خۆت بده و به راوردی بكه له گه ڵ ژیانی پێشمه رگه یه كی كرێچ����ی له دو ژوردا كه مانگانه ك����ه ی 450000 دیناره ، له گه ڵ دكتۆر ش����ێركۆ حمه امینی هاوڕێم هاتمه الی به ڕێزت بۆ س����ێ ئیش، فه رمان����ی ده ركردنی ئیداره ی پارێزگای هه ڵه بجه )به سوپاس����ه وه جێبه جێتكرد(، به اڵم بۆ فڕگه ی س����لێمانی و به ن����داوی جه لی له دۆڵی س����ماقوڵی وه اڵمم وه رنه گرت؟ ویستم بێیت و له هۆڵی په رله مان له وێ وه اڵمی ئه م دو كه یس����ه ش وه ربگرم و بپرس����م چ����ۆن فڕگ����ه ی س����لێمانی به نی����ازن بیده ن به كرێ رۆژی ب����ه 67 دۆالر به كۆمپانیایه كی حیزبی، هه روه ها له باره ی فڕگه ی هه ولێر بپرس����م چۆن دراوه به كۆمپانیایه كی حیزبه ك����ی دی و زۆربه ی داهاته كه ی بۆ ئه و كۆمپانیایه یه و س����ودی ب����ۆ حكومه ت چه نده ؟ ده شمپرس����ی به نداوی جه لی دو س����اڵه ت����ه واو بوه و 10 ملی����ۆن م3 ئ����او ده گرێ و له س����ه ر 2 ملیۆن دۆالر په كی كه وتوه بۆ دروس����تكردنی پردێك و 2كم جاده ، پڕناكرێت له ئاو، بۆ؟ ئه گه ر ده تانزانی ناتوانن پڕیكه ن له ئاو بۆ دروستتانكرد؟ گه ر دروستتان كرد بۆ ته واوی ناك����ه ن؟! ئه و پاره یه ی كه بۆ ته واوكردنی ئه م رێگایه پێویس����ته كه متره له و پاره یه ی بۆ شورای خانوه كه ی به ڕێزت خه رجكراو سودیش����ی نیه ، نه له ڕوی ئه منی و
نه له ڕوی ته الرسازی .ئێوه ی خاوه ن بڕیار له م هه رێمه بێشانسه ن، هه مو ش����تێ ده رباره ی ب����اری ئابوری خه ڵكی كوردس����تان ده زانن، ب����اش ده زانن زۆربه ی ئه وان����ه ی ئۆتۆمبێلی تاكس����ی یان تایبه تیان پێیه هه ژارو نه دارن، به نه وه د
رۆژ موچه یه ك وه رده گرن.وه زیری س����امانه سروشتیه كه ت به نزینی گران كردو گرانكردنه كه ی به س����ه ر پارله مانتاراندا ساغ كرده وه ، كاتێك كه مێك نرخه كه ی دابه زاند پرس����ی به پارله مان نه كرد، راسته كه مێ نرخه كه ی هێنایه خواره وه به اڵم جۆر)Quality( ی به نزینه كه ی وا خراپكرد خۆزگه مان به گرانیه كه ، به كورتی و به كوردی له چاوه س����اغه كه وه
دایه وه به خه ڵك و له چاوه كوێره كه وه بردیه وه .ئه مجاره ش ویستم له گه ڵ ژماره ی یاسایی پارله مان واژۆ كۆبكه ینه وه و له س����ه ر كه یس����ی تێكچونی فیوڵ په م����پ)Fuel pump(ی ئۆتۆمبێل����ی ده ی����ان هه زار هاواڵت����ی به هۆی خراپی جۆری به نزین بانگهێش����تتان بكه ین بۆ ئه وه ی وه زیره خۆشه ویس����ته كه ت ئاش����تی هه ورامی كه به رپرس����ه له ئه ڤاس����تینی فیوڵ په مپی ئۆتۆمبێل، بهێنی و لێی بپرس����ین ئه رێ ئه م كاره ساته چیه به هۆی به نزینی خراپی وه زاره ته كه ته وه توش����ی هاواڵتی����ان ب����وه ؟ لێ����ی بپرس����ین ئه رێ ت����ۆ خه مێ له ژینگ����ه ی ئه م واڵته ناخۆی به به رده وامی ژه هربارانی ده كه ی����ت، ئه رێ نابینی توش����بوانی ش����ێرپه نجه رۆژ ب����ه ڕۆژ له زیادبوندایه ؟ ئای����ا ئێوه ئاگادارن ئێس����تا هه ركه س به ئۆتۆمبێل سه فه ر ئه كا دڵی له مشتیایه تی و سه یاره یه كی خه فه ری ئاماده كردوه بۆ كاتی وه ستانی
فیوڵ په مپه كه ی ؟!
لهپهرلهمانهوه
گۆشهیهکیتایبهتهپهرلهمانتاراندهینوسن
ئا: هانا
لیژنه ی ده ستپاكی له په رله مانی كوردستان هۆشداری ده ده نه ئه نجومه نی پارێزگای
هه ولێر به وه ی ئه گه ربێت و ده ركه وت گه نده ڵی له 5 ملیۆن دۆالره كه ی پایته ختی
گه شتیاری كرابێت، ئه وا پارێزگارو جێگره كه ی بانگهێتشی په رله مان ده كه ن بۆ
لێپێچینه وه .
له ئێس���تادا لیژن���ه ی ده س���تپاكی له گ���ه ڵ ئه نجومه ن���ی پارێ���زگای هه ولێ���ر س���ه رقاڵی به دواداچونن بۆ چۆنیه تی خه رجكردنی ئه و 5 ملیۆن دۆالره ی كه ساڵی رابردو ته رخانكرا بۆ چاالكییه كانی ش���اری هه ولێر وه ك پایته ختی گه ش���تیاری واڵتانی عه ره بی ، ك���ه ماوه یه ك له مه وپێش���یش له الی���ه ن په رله مانتارێك���ه وه ئاماژه به وه درا پاره كه له كاتی خه رجكردرنیدا
گه نده ڵی گه وره ی تێدا كراوه .له په رله مانی ده س���تپاكی لێژنه ی سه رۆكی كوردس���تان، عوم���ه ر س���الح به ئاوێنه ی وت "ئێس���تا لیژنه ی ده ستپاكی له گه ڵ ئه نجومه نی پارێ���زگای هه ولێ���ر ب���ه وردی به دواداچون بۆ 5 ملی���ۆن دۆالره كه ی پایته ختی گه ش���تیاری ده كه ین و له و ڕاپۆرته ده كۆڵینه وه كه بۆ ئێمه و ئه نجومه نی پارێزگا نێ���ردراوه له الیه ن دیوانی چاودێ���ری داراییه وه ، چونكه ئ���ه و 5 ملیۆنه
دۆالره گه نده ڵیه كی زۆری تێداكراوه ".ئه و باس له وه ده كات كه شێوازی خه رجكردنی ئه و پاره یه "شتی وای تێدایه سه رسوڕهێنه ره و
ش���ێوازی خه رجكردنه كه ی ته نیا به فیرۆدانه ، له هه موشی سه یرتر دانانی پاره كه یه له بانكێكی ئه هل���ی كه بانكی كوردس���تانه ، چونكه ئه وه پێچه وانه ی یاس���اكانی حكومه تی هه رێمه یان به ش���ێك له پاره كه یان به قه رز داوه به خه ڵك و
دیارنیه گه ڕاوه ته وه یان نا."به وته ی سالح، ئه نجومه نی پارێزگای هه ولێر راپۆرت���ی خۆی���ان ئاماده ده كه ن س���ه باره ت راپۆرته كه ی���ان "ئه گ���ه ر به خه رجی���ه كان و توانی بیس���ه لمێنێت ك���ه گه نده ڵیان نه كردوه له پاره كه دا و وه ك خۆی خه رجیان كردوه ئه وا ش���تێكی تره ، ئه گه رنا پارێزگارو جێگره كه ی بانگهێش���تی په رله مان ده كه ین بۆ لێپێچینه وه
له سه ر دۆسیه ی ئه و 5 ملیۆن دۆالره ".له باره ی ئه وه ی ئایا په رله مان بۆچی تائێستا بانگهێشتی نه كردون له كاتێكدا په رله مانتارێك ئاش���كراكردوه ، دۆس���یه ی ئه و به به ڵگ���ه وه
س���ه رۆكی لیژنه ی ده س���تپاكی ده ڵێت، "ئێمه ویستمان بانگهێشتی په رله مانیان بكه ین، به اڵم ره تیانكردوه راگه یاندنه كان���ه وه له رێی ئه وان گه نده ڵیان كردبێ���ت، بۆیه ئێمه ش مۆڵه تێكی كاتیم���ان پێ���دان بۆئ���ه وه ی راپۆرتی خۆیان ئاماده بكه ن، به اڵم ئه گه ربێت و نه یانتوانی، ئه وا
بانگهێشتی په رله مان ده كرێن".ه���اوكات ئه ندام���ی لیژن���ه ی ده س���تپاكی له په رله مانی كوردس���تان، خه ڵ���ه ف ئه حمه د بۆ ئاوێنه ده ڵێت، "وه كو لیژنه ی ده س���تپاكی په رله م���ان لێكۆڵینه وه له و كه یس���ه ده كه ین به وردی، تائێس���تا نه گه یش���توینه ته ئه نجامی كۆتای���ی، چونك���ه ده بێ���ت ئ���ه و كه یس���ه رونبكرێته وه و كۆتایی پێ بێت و هیچ كه س���ێك نه توانێ�ت ده س���ت بۆ گه نده ڵ���ی ببات، ئێمه له رێ���ی چاودێ���ری دارای���ه وه ده گه ینه هه مو
راستیه ك".
ئه و باس له وه ش ده كات كه ئه گه ر گه یشتینه ئه نجامی كۆتایی "ئه وا هه ڵوێست راده گه یه نین و ئه رك���ی خۆم���ان جێبه جێ���ی ده كه ی���ن وه ك
ده سته كه و وه ك په رله مانی كوردستانیش".جێگ���ری س���ه رۆكی لێژن���ه ی ده س���تپاكی له په رله مانی كوردس���تان ئه نه س محمد شریف ب���ۆ ئاوێنه ده ڵێ���ت "راپۆرتێ���ك له چاودێری دارای���ی بۆ ئێمه هاتوه و له س���ه ر ئه و راپۆرته ئێم���ه له گه ڵ ئه نجومه نی پارێ���زگا كۆبوینه وه بۆئه وه ی به دواداچون بۆ ئه و كه یس���ه بكه ین، تا ئێستا هه ر له لێكۆڵینه وه داین و ئه نجامێكی ئه وتۆمان ده س���ت نه كه وتوه ، به اڵم ئێمه ئه و ده سه اڵته مان هه یه كه بانگهێشتی پارێزگاری
هه ولێر بكه ین له سه ر ئه و كه یسه ."ئه نه س باس له رێكاری���ی لێكۆڵینه وه كانیان ده كات له س���ه ر ئه و كه یسه و ده ڵێت، "پێشتر ئێمه زانیاری كۆده كه ینه وه له س���ه ر چۆنیه تی خه رجی ئه و پاره ی���ه ، ئه گه ر توانیمان بگه ینه قه ناع���ه ت له رێ���ی راپۆرته كان���ی پارێزگاری هه ولێریش، ئه وا ش���تێكی ت���ره ، به الم ئه گه ر پاره كه گه نده ڵی تێدا كرابێت ئه وا بانگهێشتی په رله م���ان ده كرێ�ت و لێپێچین���ه وه ی له گه ڵدا
ده كرێت".ساڵی 2014 هه ولێر وه ك پایته ختی گه شتیاری واڵتانی عه ره بی هه ڵبژێردرا، حكومه تی هه رێمی كوردستانیش بڕی 5 ملیۆن دۆالری بۆ شاره كه ته رخان كردبو تا چاره سه ری كه موكوڕیه كانی پێبكرێت، به اڵم چۆنیه ت���ی خه رجكردنی ئه و بڕه پاره یه له الیه ن په رله مانتارێكه وه ئاش���كرا كرا كه گوایه گه نده ڵیه كی زۆری تیادا كراوه .
په رله مان لێكۆڵینه وه ی له 5 ملیۆن دۆالره كه ی پایته ختی گه شتیاری ده ستپێكردوه
19 »»
ئا: هانا چۆمانی
ماوه ی نزیكه دو هه فته یه كێشه ی خراپی كوالێتی به نزین رویكردۆته هه رێمی كوردستان و به وهۆیه شه وه تائێستا
شۆفێرێك گیانی له ده ستداوه و چه ند ئۆتۆمبێلێك سوتاون و به هه زارانی دیكه ش
زیانی ماددیان پێگه یشتوه .
له باره ی خراپی كوالێتی به نزین و چۆنیه تی كاركردن����ی تاقیگه كانی س����ه ر به وه زاره تی ك����ه چاودێ����ری س����امانه سروش����تیه كان به نزینخانه كان ده كه ن، عه بدولڕه حمان عه لی ره زا، ئه ندامی لیژنه ی بارزگانی له فراكسیۆنی گ����ۆران له په رله مانی كوردس����تان بۆ ئاوێنه وتی، "به شێوه یه كی مه یدانی سه ردانی به شی تاقیگه ی وه زاره تی سامانه سروشتیه كانمان كرد ك����ه تایبه ت����ه به پش����كنینی كوالێتی جۆره كانی سوته مه نی له ناویشیاندا به نزین، كه ئێستا سه ره كیترین كێشه یه ، ئێمه له وێدا گه یشتینه چه ند راستیه ك كه جێگای داخه و له وانه نه بونی په یوه ن����دی له نێوان وه زیری سامانه سروشتیه كان و پارێزگارو قائمقامه كان ئه وه ش خۆی بۆش����ایه كی دروستكردوه كه لێپێچینه وه نه بێت و بازرگانه كان به ئاره زوی خۆیان مامه ڵه به به نزینه وه بكه ن، جا به هه ر كوالێتێك����ی خراپ بێ����ت، چونكه وه زاره تی سامانه سروشتیه كان ئاگای له و به نزینخانانه نیه كه مه رجی پاراس����تن و گره نتی باشی
كوالێتی به نزینیان تیایه ".ئ����ه و په رله مانت����اره وتیش����ی "جۆرێ����ك به نزینخانه هه یه پێیان ده ڵێن به نزینخانه ی مۆبایل، واتا به نزینخان����ه ی بچوك بچوكن، ئه وی به راستی جێگای نیگه رانیه وه زاره تی سامانه سروشتیه كان راسته وخۆ به ئێمه یان وت كه ئه وان به نزین ب����ۆ ئه و به نزینخانانه دابین ناكه ن، ناش����زانین به نزینیان له كوێوه بۆ دێت و چۆن به نزینیان بۆ دابینده كرێت".
به وته ی په رله مانتاران، تاقیگه ی وه زاره تی س����امانه سروش����تیه كان بۆ هه م����و جۆره س����وته مه نیه كه و ئه و پش����كنینانه ی ئه وان ده یكه ن س����ه ركه وتو نیه ، چونكه تائێس����تا وه زاره تی سامانه سروشتیه كان لێپێچینه وه ی له گه ڵ هیچ یه كێك له و به نزینخانانه نه كردوه كه سه رپێچیان كردوه ، بۆیه ئه وه ش ده رفه تی ره خساندوه تا به نزینخانه ی زیاترو نایاسایی له كوردستان زیادببن و دروستبكرێن. یه كێك له كێشه هه ره س����ه ره كییه كان له كوردستان ئه وه یه كه وه زاره ت خه زانێكی باش����ی نیه تا بتوانێت ئه وانه پڕبكرێن و له كاتی قه یراندا
ئه و خه زانانه به كار بهێنرێن. به نزی����ن و كوالێت����ی له ب����اره ی خراپ����ی به به نزی����ن، ت����ر م����اده ی تێكه ڵكردن����ی عه بدولڕه حمان عه لی ئاماژه به وه ده دات كه "له چه ند رۆژی راب����ردو له چه ند پااڵوگه یه ك به نزین كه میك����ردوه له كاتی به رهه مهێنانی، بۆیه چه ند بازرگانێك رۆیش����تون بۆئه وه ی ئه و بۆشاییه ی به نزین كه مبكه نه وه به رهه می تری����ان كردوه ته ناو به نزینه كه ، وه زاره تیش ده ڵێ����ت له وانه ی����ه به نزین����ی هاورده بێت، س����امانه وه زاره ت����ی تاوان����ی ئ����ه وه ش سروشتیه كانه ، چونكه كه مته رخه مه و ئاگای
له به نزینخانه كان و به نزین نیه ".هاوكات سه رۆكی لیژنه ی بارزگانی و مافی به كارب����ه ر له په رله مانی كوردس����تان، ماجد عوسمان له باره ی تاقیگه ی وه زاره تی سامانه سروشته یه كان و كوالێتی به نزینه وه بۆ ئاوێنه ده ڵێت، " ویس����تمان له كوالێتی فیولپه مپ بكۆڵین����ه وه ، ب����ه اڵم س����ه یرمانكرد یه كه م به كارهێنانی ئۆتۆمبێل راسته وخۆ تێكده چێت كه وات����ه خه ت����ای فیولپه مپ نی����ه ، خه تای به نزینخانه كانمان سه ردانی دوایی به نزینه ، كرد، هیچ یه كێ����ك له خاوه ن به نزینخانه كان
نه یانده زان����ی به نزینی����ان له كوێوه بۆ دێت، ته نها ده یان وت له ده ره وه ی واڵت دێت، دوای ئه وه ی مه یدانی سه ردانی تاقیگه ی وه زاره تی س����امانه سروش����تیه كانمان ك����رد، بینیمان كارمه نده كان دانیش����تون و هیچ سامپلێكیان له به رده ستدا نیه و هیچ كاریان تێدا نه ده كرد
تا بزانن كوالێتی به نزین چۆنه ".ئ����ه و په رله مانت����اره س����كااڵی ئ����ه وه ی هه ی����ه ك����ه "هی����چ س����زاو لێكۆڵینه وه یه ك بازرگان����ه كان، جا له به نزینخانه كان و نی����ه هه رجۆره به نزینێك بێت، چونكه وه زاره تی سه رپه رشتی سروش����تیه كان خۆی سامانه به رهه مه كانی دابه شكردنی به ڕێوه به رایه تی نه وت ده كات، ئه ویش سزای هیچ كه سێكی نه داوه ، بۆی����ه كه مته رخه میی وا دروس����ت
بوه ".ئه و په رله مانتارانه پێیان باشه سه رپه رشتی به پارێ����زگاكان، بدرێت����ه وه دابه ش����كردن به وپێیه ی "ئه وان پۆلیس����یان له بن ده سته و به به رده وام ده توانن چاودێری بازاڕو به نزین بكه ن و ئاگایان له ته واوی به نزینخانه كان بێت، ئه وه ش كێشه كه تاڕاده یه ك كه مترده كاته وه و
چاره سه ری ده كات" .
"وه زاره تی سامانه سروشتیه كان ئاگای له به نزینخانه كان نیه"
هیچ سزاو لێكۆڵینه وه یه ك نیه
له به نزینخانه كان و بازرگانه كان، جا
هه رجۆره به نزینێك بێت
شتی وای تێدایه سه رسوڕهێنه ره و شێوازی خه رجكردنه كه ی ته نیا به فیرۆدانه ، له هه موشی سه یرتر دانانی پاره كه یه له بانكێكی ئه هلی كه
بانكی كوردستانه
قه یرانی به نزین.. له که می بڕه که یه وه بۆ خراپی جۆره که ی
تایبهت(480( سێشه ممه 662015/5/26
پاش "ئه نفالی 3".. بڕیاری مانه وه و خۆڕاگری
عوسمان حاجی مه حمود
به شی دوه م
پاشكۆیه ك بۆ ناوی ده سته و پێشمه رگه كان
وه كو پێش���تر ئاماژه م پێ���دا، لێره ش به پێویس���تی ده زانم جارێكیت���ر دوباره ی بكه م���ه وه ، ئه م پاش���كۆیه ب���ۆ ناوی ئه و ده سته و پێشمه رگانه یه كه پاش ته واوبونی لێبوردنه كه ی 1988/9/6- 1988/10/6، له به ش���ێك له ناوچه كانی گه رمیان مانه وه . هه روه ه���ا ئه وانه ی ك���ه دوات���ر له چه ند كاتێكی جیاجیادا له ئێرانه وه گه ڕانه وه بۆ گه رمیان، له گه ڵ ئه وانه ی به هه مانش���ێوه باره گاكانی بۆ له گه رمیانه وه ده ڕۆیش���تن ناو كوردس���تانی ئێران تا كۆتایی مانگی
.1990/12به هۆی وێ���ران كردن و ئه نف���ال كردنی ناوچ���ه ڕزگاركراوه كان���ی ژێرده س���ه اڵتی شۆڕش، باره گاكانی ی.ن.ك و پارتی و حزبه سیاس���یه كانی تر له ناو خاكی كوردستانی ئێران بون. دابه شبونی باره گاكانی ی.ن.ك
به م شێوه یه بو:1. باره گای مام جه الل و كاك نه وشیروان و س���ه ركردایه تی، سیاس���ی و مه كته ب���ی
له قاسمه ڕه ش بو سه ر به سه رده شت.2. ب���اره گای مه ڵبه ندی یه ك، له دزڵی و
مه رگاوان بو سه ر به مه ریوان.3. ب���اره گای مه ڵبه ن���دی دو، له گوندی
بله كێ بو سه ر به بانه .4. باره گای مه ڵبه ندی سێ، له گونده كانی
شێنێ و زه ڵێ و نۆكان بو.5. مه كته ب���ی نوێنه رایه ت���ی له ت���اران و
له چه ند شارێكی تر هه بو.6. راگه یاندن له سه قز بو.
چ���وار و ئه نفال���ی قۆناغ���ی له پ���اش قۆناغه كان���ی ت���ر، هه ندێ���ك ده س���ته و پێش���مه رگه ی پارتیزان مانه وه یان دواتر گه ڕان���ه وه و ده مان���ه وه ، هه ندێجاریش بۆ ماوه ی كات���ی له ئێران���ه وه ده هاتنه وه بۆ كارێكی دیاریكراو، ئه گه ر بۆ ناوچه ئه نفال كراوه كان بوبێت یان ش���ار و ش���ارۆچكه و ئۆردوگاكان، پاش ئه نجامدانی كاره كانیان ده گه ڕانه وه . ئ���ه و ناوچانه ش بریتی بون پیره مه گرون، جافایه ت���ی- دۆڵ���ی ل���ه : ده شتی هه ولێر، خاڵخااڵن و چه می ڕێزان، شارباژێر، شاخی به مۆ و خۆشك، سنووری كۆیه ، ش���اخی كاروخ و ناوچه ی ره واندز، شاخی سورێن و شاره زور، پشده ر و بیتوێن، خۆش���ناوه تی، باڵه كایه تی... هتد. دیاره ناوهێنانی ش���وێنه كان و هه مو باسكردنی ئه و ده سته و پێشمه رگانه ی له و جێگایانه بون، په یوه ندی به ئامانجی ئه م نوسینه وه
نییه ، بۆیه باسمان نه كردوه .ئه و ده سته و پێشمه رگانه ی له ناوچه كانی
گه رمیان بون:
1� ده سته ی كاك ئازادی سه گرمه و كاك ڕۆسته م
1� كاك ئازادی سه گرمه . خانه نشین2� كاك ڕۆس���ته م. ئه ن���دام په رله مانی
خانه نشینه 3� كاك ش���ێخ مه حمود عه بدولسه مه د درێ���ژ( مه حم���ود خان)ش���ێخ حه م���ه ئێس���تا پێشمه رگه ی خانه نش���ینه و ماڵی
له كه ركوكه .4� شه هید ئه رده اڵن عه لی نادر)شه هید ئه رده اڵن���ی چه مچه ماڵ( مانگی 1988/11
ته سلیم بوه وه .5� ش���ه هید مه ری���وان س���لێمان ئه مین )ش���ه هید مه ریوان هه مه وه ن���دی( مانگی
1988/11 ته سلیم بوه وه .6- ش���ه هید عه بدولڕه حم���ان محه مه د ش���ه ریف )ش���ه هید ڕه ئیس چه مچه ماڵ( ب���وه وه ، ته س���لیم 1988/11 مانگ���ی له ڕاپه ڕین���ی 1991 له بان مه قان ش���ه هید
بو.7- كاك خواڕه حم ساڵح كه ریم )چاالك(
له ئێستادا له واڵتی نه مسایه .8- كاك جه مال كه مال عه زیز، ئه فسه ره
له ئاسایشی چه مچه ماڵ.9- كاك س���ه ركه وت ئه حمه د مه حمود،
پێشمه رگه ی خانه نشینه .10- كاك ساماڵ ره حیم كاكه واڵ، ئێستا
پێشمه رگه ی خانه نشینه .11- كاك مه ریوان حاجی حسێن، ئێستا
پێشمه رگه ی خانه نشینه .12- كاك ته ه���ا غه ریب عه بدواڵ )برای كاك ئازادی سه گرمه ( ئێستا پێشمه رگه ی
خانه نشینه .13- شه هید حسێن عه بدواڵ )شێركۆ(، ل���ه ڕۆژی 1988/10/11 به هۆی په الماری هه لیكۆپته ر له چه می الهێز، كه ده كه وێته نێوان گونده كانی فه قێ مس���ته فا، كه ڵۆز
لوقمان، هه ردو قولیجان، شه هید بو.14- ش���ه هید هه ڵكه وت���ی ئه ندازی���ار، رۆژی 1998/10/11 به ه���ۆی په الم���اری
هه لیكۆپته ر له چه می الهێز شه هید بو.15- شه هید ش���ێرزاد عه ریف ڕه مه زان، رۆژی 1988/10/11 به ه���ۆی په الم���اری
هه لیكۆپته ر له چه می الهێز شه هید بو.16- كاك كه مال ره حیم كه ریم )شه هید كه ماله خ���ڕه ( مانگی 1989/1 ته س���لیم بوه وه ، له س���اڵی 1996 له ش���ه ڕی ناوخۆ
شه هید بو.
2-ده سته ی شه هید حه مه ڕه ش1- شه هید محه مه د كه ریم عیسا )حه مه
1991/3/11 له ئێ���واره ی س���ه ر ڕه ش( له خورماتو به سه ختی بریندار بو، له كاتی به ڕێكردنیدا بۆ كفری، له شه وی 11 له سه ر
1991/3/12 شه هید بو.2- ش���ه هید خه تاب حه س���ه ن حسێن )شه هید خه باته س���ور( له شه ڕی ناوخۆ
له ساڵی 1996 شه هید بو.3- مام جه الل ئه مین كاكه ، ساڵی 2001
له كفری كۆچی دوایی كرد.4- كاك هون���ه ر ش���ێخ عه لی، ئێس���تا
پێشمه رگه ی خانه نشینه .5- كاك به هادی���ن ش���ێخ كه ریم )برای ش���ه هید حه مه ڕه ش( ئێستا پێشمه رگه ی
خانه نشینه .6- كاك ڕزگار ڕه ئ���وف س���ابر )ئاری ره ئوف بێگه رد( ئه فسه ره به پله ی عه قید
له سه ر میالكی وه زاره تی ناوخۆ.7- كاك حه م���ه ره حیم ق���ادر )حه مه ره حیمی جیهاز( ئه فسه ره به پله ی عه مید
له سه ر میالكی هێزه كانی 70.
3.ده سته ی شه هیدان )مه ال ئه حمه د و سه ید محه مه د(و كاك عه دنان حه مه ی مینا
1- ش���ه هید ئه حم���ه د محه م���ه د حه مه ئه مین )مه ال ئه حمه د كه الری(.
2- ش���ه هید دارا قادر س���ه مین عه زیز
)شه هید دارا نارێنی(.3- ش���ه هید حاج���ی حه می���د ق���ادر، ئه نفال كوڕێكی كچێك و هاوس���ه ره كه ی و
كران.4- ش���ه هید نوری قادر خورشید )پۆاڵ
نارێنی(.5- ش���ه هید ره حی���م ره ش���ید ئه حمه د
)ره حیم كه الری(.6- شه هید سه الم محه مه د حسێن ساڵح
)شه هید سه الم نارێنی(.7- ش���ه هید حه ی���ده ر حه مید س���ه لیم
)شه هید حه یده ر شۆراوه یی(.س���ه ر سروش���تی ڕوداوێكی به ه���ۆی له س���ه ر1989/2/20، 19 له ئێ���واره ی ئه شكه وتی داری خله ڕوخاو هه ر حه وتیان
له ناو ئه شكه وته كه دا شه هید بون.8- ش���ه هید س���ه ید محه م���ه د محێدین ئه مین )شه هید سه ید محه مه د( له كۆتایی ناوه كانی لیستی ئه م ده سته یه دا، به كورتی
باسی ژیانی سه ید محه مه د ده كه م. 9- ش���ه هید بوره���ان محه م���ه د قادر )بورهان���ی حه م���ه ی مین���ا( له ڕاپه ڕینی 1991دا له كوڵه جۆی زه نگاباد شه هید بو.
10- ش���ه هید ئه حمه د س���اڵح گورجی )ئه حم���ه د زه رداوی( له ڕاپه ڕین���ی 1991
له خورماتو شه هید بو.
11- ش���ه هید محه مه د ئیبراهیم ره شید )ش���ه هید حه مه كادر(، له س���اڵی 2001
له شه ڕی دژی تیرۆر شه هید بو.12- كاك عه دنان محه مه د قادر )عه دنان
حه مه ی مینا( وه زیری خانه نشین.13- كاك س���ه الم ره س���وڵ )س���ه الم شوشه ( ئێستا به پله ی لیوا له سه ر میالكی
وه زاره تی ناوخۆیه .14- كاك عوس���مان حه س���ه ن ق���ادر
)حاجی عوسمان(.15- كاك حس���ێن س���اڵح كاكه خ���ان به پله ی ئه فس���ه ره حس���ێن( )مامۆستا
عه مید له سه ر میالكی وه زاره تی ناوخۆ.16- كاك كه ری���م مه حم���ود س���ه مین )م���ه ال كه ری���م( له ڕاپه ڕین���دا له مانگ���ی 1991/3 له كوڵه جۆی زه نگاباد به سه ختی بریندار بو، خانه نش���ینه له س���ه ر لیستی
كه مئه ندامان.17- كاك هه ی���اس حس���ێن فه ت���اح، ئه فس���ه ره به پله ی نه قیب له سه ر میالكی
وه زاره تی ناوخۆ.18- كاك حس���ام عه لی فه ره ج )شێخ حیسام داربه ڕو( له شه ڕی ناوخۆ له مانگی 1994/8دا به س���ه ختی برین���دار بو، به و
هۆیه وه قاچێكی له ده ست دا.19- كاك س���ۆران غازی ساالر، ئێستا
پێشمه رگه ی خانه نشینه .20- كاك مكه ره م ره شید برزۆ، ئه فسه ره به پله ی مقه ده م له س���ه ر میالكی سوپای
عێراق.21- كاك نه وزاد كه ریم فارس، ئه فسه ره به پله ی مقه ده م له سه ر میالكی ئاسایش.
22- كاك كه ری���م ره ش���ید ئه حم���ه د، پێشمه رگه ی خانه نشینه .
23- كاك س���امی س���ه مین س���ه عید، ئه فس���ه ره به پله ی عه مید له سه ر میالكی
وه زاره تی ناوخۆ.
كورته یه ك له ژیاننامه ی شه هید سه ید محه مه د
- ناوی ت���ه واوی كاك محه مه د محێدین ئه مین و ناسراو به )سه ید محه مه د(ه .
- ساڵی 1947 له كفری له دایكبووه .- له شۆڕشی ئه یلول به شداری كردوه .
- ساڵی 1973 له گه ڵ خاتو )نێرگز شكور حسین( ژیانی هاوسه ری پێكهێناوه .
- له پ���اش تێكچونی گفتوگۆ له س���اڵی 1974دا، جارێكی تر به ش���داری شۆڕشی
كردوه و بوه ته وه به پێشمه رگه .- له كۆتایی س���اڵی 1975دا، په یوه ندی به كۆمه ڵ���ه ی ڕه نجده رانی كوردس���تانه وه هه ب���وه كاریگ���ه ری ده وری ك���ردوه ، له دامه زراندن و گه شه پێدانی ڕێكخستنه كانی له س���نووری كفری و كۆمه ڵ���ه و ی.ن.ك،
گه رمیاندا.- له پایی���زی س���اڵی 1978دا، بوه ت���ه پێش���مه رگه و دوات���ر بوه ته لێپرس���راوی
ناوچه ی كفری ی.ن.ك.- پاش ئه وه ی ده بێته پێشمه رگه ، دایك و باوك و هاوس���ه ر و منداڵه كان���ی ده گیرێن و
زیندانی ده كرێن.پێش���مه رگایه تیدا، له ژیان���ی -سیاس���ی و ڕێكخس���تن، لێپرس���راویه تی كه س���ێكی پێس���پێردراوه ، عه س���كه ری متمانه ی جێگای خۆشه ویس���ت و خاكی و خه ڵك ب���وه . یه كێك ب���وه له ڕه مزه كانی ڕێكخس���تنی نهێن���ی و پێش���مه رگایه تی و
شۆڕش له گه رمیان.- پاش ئازادكردنی هاوسه ر و منداڵه كانی له زین���دان له س���اڵی 1981دا، هێنانی بۆ ناوچ���ه ڕزگاركراوه كانی ژێر ده س���ه اڵتی ش���ۆڕش، له و ماوه یه دا له چه ند گوندێكی جیاجیا ده مان���ه وه ، دوا جێگه و دوا گوند كه لێی مانه وه ، گوندی ته په سپی بو سه ر
به ناحیه ی سه رقه اڵ.- له شااڵوی ئه نفالی سێدا هاوسه ره كه ی و
هه ر 10 منداڵه كه ی ئه نفال كران.ناوی منداڵه كانی: س���امان، شاخه وان، شۆڕش، كارزان، س���یروان، سواره ، ئااڵ،
به هار، كوردستان، چنار.پاش ئه نفالی سێ، كاك سه ید محه مه د له گه ڵ ژماره یه ك پێش���مه رگه له گه رمیان مایه وه ، دواتر له گه ڵ شه هید مه ال ئه حمه د ك���ه الری و كاك عه دنان���ی حه م���ه مینا و به ده س���ته یه ك و بون پێش���مه رگه كانیان
پێكه وه بون.له ش���ه وی محه م���ه د س���ه ید كاك 7/31له س���ه ر1989/8/1 له ن���او ك���ه الر به هۆی خۆفرۆش���ێكی كورده وه له داوخراو له الیه ن ئه منه وه گیرا. پاش چه ند مانگێك س���ه ر زیندان، ئه ش���كه نجه ی له ئ���ازار و له به یانی ڕۆژی 1991/1/17 له سێداره درا.
س���او له گیانی پاكی ش���ه هید س���ه ید منداڵه كانی و هه موو محه مه د و هاوس���ه ر و
شه هیدانی كوردستان.
به ش���ی كۆتایی له په ره گرافی یه كه مدا، كه باس���ی دامه زراندنی كوردس���تان ڕزگاری س���وپای )س���رك( ك���راوه ، مێژوه ك���ه ی ،1989 كۆتای���ی نوس���راوه له ڕاس���تیدا كۆتای���ی 1988 بو. )س���رك(بیرۆكه و دامه زراندن���ی بڕیاری كاك نه وشیروان مسته فا
بو.
تێبینیس���نوری كردن���ی له ب���اس ئه نفالی س���ێدا، جگه له سنوری ئ���ه و قه زایانه ی ك���ه ئاماژه مان له سنووری به ش���ێك پێكردون، ناحی���ه ی قه ره هه نجیر، هه روه ها ناوچ���ه ی قه ره حه س���ه ن، له ناو
بازنه ی ئه نفالی سێدا بون.
لێوانلێو ئه نفال، پرۆس���ه ی ڕۆژه كانی ب���ون له ئازار و ژان، له فرمێس���ك و ترس و حه س���ره تی له یه كتر دابڕان و چاره نوسی نادی���ار، ئامانج���ی ئه نف���ال قڕكردن���ی ژی���ان و بنه بڕكردن���ی گوندنش���ینه كان و ئاوه دانی بو. له و س���اته وه ختانه دا، هه مو ش���تێك بۆن و ڕه نگی بێپشتیوانی كورد و غه در و خوێن و مه رگ���ی گرتبو، له ناو ئه و دیمه ن���ه خه ماوی و پ���ڕ له نه هامه تییه دا، هه ڵوێستی جوامێرانه ی پیاوێكی ڕاستگۆ له گه ڵ خ���واو م���رۆڤ و ده وروبه ره كه ی، هه ڵوێستی پڕ له ش���ه هامه تی كاك شێخ حس���ێنی هه زاركانی جێ���گای ڕێز و به رز
نرخاندنه .به درێژایی ژیانی هه ڵوێسته كانی پڕبون له جوامێری و ئاكاری به رز، ته كیه كه ی كاك شێخ حسێن وه كو خۆی جیاواز و كه م وێنه بو، جگه له مورید و ده روێش���ه كانی، ببوه لێقه وماوانی ه���ه ژاران و په ناگای جێگه و گه رمیان، ته كیه به رده وام جمه ی ده هات
له ده روێ���ش و خه ڵكانی تر. كاك ش���ێخ حس���ێنیش وه كو عاده ته هه میشه یه كه ی به رده وام به س���نگفراوانی و زه رده خه نه وه پێشوازی لێده كردن. الی ئه و پله و پایه ی كۆمه اڵیه تی یان هه ر پله و پایه یه كی تری میوانه كان���ی گرنگ نه بو، ئ���ه و الی وابو ئه وانه هه مو مرۆڤن و شایسته ی ڕێزگرتن و
مامه ڵه ی وه ك یه كن.س���یفه ته ده گمه نه كانی له خۆبورده یی و راس���تگۆیی وای كردبو كاك شێخ حسێن ببێت���ه جێگای ڕێز و متمان���ه ی هه موان، خه مخۆری مش���ورخۆر و ب���ه رده وام ئه و ده روبه ره كه ی ب���و، مامه ڵه ی بۆ هه موان وه ك كوردێك���ی موس���وڵمانی باوه ڕداری سه رڕاست و نیشتمانپه روه ری ڕاستگۆ بو.
له كاتی ش���ااڵوی ئه نفالی سێدا، خۆی و خێزان و كه سوكارو هه ندێ له ده روێشه كانی له وانه بون كه له دێی مله سووره ، له الیه ن سوپا و جاشه وه گیران و له گه ڵ خه ڵكه كه ڕاپێچ كران. له ڕۆژی 1988/4/14 له كاتی
گواس���تنه وه یان و بردنیان ب���ۆ )قۆره تو( له سنوری قه زای خانه قین، له ساته وه ختی گه یش���تن و تێپه ڕبونیان به ن���او كه الردا، له الیه ن چه ند دۆست و خزمێكی كاك شێخ حسێنه وه ، ده رفه تێكیان بۆ دروستكردن، تا خۆی و خێزانه كه ی ڕزگار بكرێن، به اڵم شێخی گه وره و جوامێر به وه رازی نابێت، ڕه تكرده وه ، رزگاربون���ه ی ده رفه تی ئه و چونكه نه یده ویس���ت له گه ڵ خه ڵكه كه ی ت���ر جیاببێت���ه وه ، ئه و له نێ���وان مردن و ڕزگاربونێكی ئاوادا مردنی الپه سه ندتر بو، بۆیه وتبوی )با چاره نوسی منیش وه كو ئه وانی تربێت(. هه ربۆیه كاكه شێخ حسێن بوه س���ه رگه وره ی كاروانی ڕو له ماشێنی مه رگ���ی به عس���یه ره گه زپه رس���ته كان، خۆی و 12 كه س له ئه ندامانی خێزانه كه ی، له گه ڵ هه زاران كوردستانیی غه درلێكراو، ڕه وانه ی بیابانه كانی خواروی عێراق كران و
كۆمه ڵكوژ كران.كاك شێخ حسێن ناوی ته واوی )حسێن
محه م���ه د فه ره جه و له دایكبووی س���اڵی 1957ه (، خه ڵكی دێی هه زاركانی س���ه ر به ناحیه ی س���ه رقه اڵیه ، له سنوری قه زای كف���ری، هه زاركانی دێیه كی بچوكی چه ند ماڵی بو، جێگای كاك ش���ێخ حس���ێن و
ته كیه و بنه ماڵه كه ی بو.
درێژهیبهشییهكهم
كاك شێخ حسێنی هه زاركانی نمونه ی مرۆڤی گه وره و جوامێرڕاستكردنهوهیههڵهیهك
لهبهشییهكهم
له ناو ئه و دیمه نه خه ماوی و پڕ
له نه هامه تییه دا هه ڵوێستی جوامێرانه و
پڕ له شه هامه تی جێگای ڕێز و به رز
نرخاندنه
سه ر له ئێواره ی 1989/6/26 – قاته كانی كفری پێداویستییه كان له گوێدرێژێك باركراون، كاتی گواستنه وه له جێگایه كه وه بۆ جێگایه كی تره
الی راس���ته وه : كاك عه لی غائب، كاك حه مه ره شید توكنی ، شه هید مه جید دوزی ، شه هید كامه ران مامۆستا هیدایه ت
ساڵی 1990 – خۆرنه وه زان - ناوچه ی داوده ی سه ر به خورماتوئه وه ی راوه ستاوه : كاك مه ال سه عید
دانیش���توه كان الی راسته وه : ش���ه هید مه جید دوزی ، كاك حه مه ره شید توكنی ، كاك جه میل شێخ له نگه ری ، شه هید هه ڵكه وت ئه حمه د غێدان، مام مه جید كادر – خه ریكی چا لێنانن
ئه یلولی 1989 – گه رمیاندانیشتوه كان الی راسته وه : مامۆستا حسێن، شه هید ئه حمه د زه رداوی ، كاك جه مال شێخ حه میدی
راوه س���تاوه كان الی راس���ته وه : عوسمان حاجی مه حمود، كاك سۆران غازی ساالر، كاك سه باح ش���ێخ حه میدی ، كاك كه ریم ره شید ئه حمه د، شه هید كامه ران مامۆستا هیدایه ت، كاك نه وزاد كه ریم فارس، كاك حه سه ن هۆمه ربلی ، شه هید مه جید دوزی ، كاك حه مه ره شید توكنی
19 »»
7 (480( سێشه ممه 2015/5/26 عێراق
ئا: هاوکار حسێن
كه سوكاری چوار پاسه وانه رفێنراوه كه ی سه رۆكایه تی كۆمار
خۆیان له هه وڵی ئه وه دان له رێگه ی عه شایه ری و به پاره له ده ستی
رفێنه ره كانیان ئازادیان بكه ن و له سه ر ئاستی ره سمیش هه وڵه كان به رده وامن، به اڵم تا ئاماده كردنی ئه م راپۆرته هیچیان ئه نجامێكی دڵخۆشكه ریان نه بوه ، قایمقامی خورماتوش له باره ی ناسنامه ی رفێنه ره كانه وه ده ڵێت، "هه م
حكومه تن و هه م چه ته ".
به ره به یان����ی )7(ی س����ه عات رۆژی ش����ه ممه )9ی ئای����ار(، چوار پاسه وانی سه رۆك كۆماری عێراق، كه س����یانیان خه ڵكی خورماتون، له كاتی ماڵه وه ، بۆ له به غ����داوه گه ڕانه وه یان له گوندی س����ه رحه له نزیك س����نوری عوزێ����م، بێ سه روش����وێن بون و دواتر ده رك����ه وت كه له الیه ن ئه و میلیش����یا شیعانه وه رفێنراون كه له و ناوچه یه دا
باڵوه یان پێكراوه .شه الل عه بدول، قایمقامی خورماتو به ئاوێن����ه ی راگه یاند، "ل����ه دو رێگه وه ه����ه وڵ ده درێ����ت ب����ۆ ئازادكردنیان، یه كه میان له رێگه ی عه شایه رییه وه كه كه سوكاری ئه و پاس����ه وانانه به نیازن له رێگه ی پ����اره وه ك����ه پێموابێت به 5 ب����ۆ 6 ده فت����ه ر )50000 بۆ 60000 دۆالر( چاره سه ری بكه ن، بۆ ئه مه ش رێككه وتنێ����ك ك����راوه ، ب����ه اڵم ئه وان )رفێن����ه ره كان( ده نگی����ان نه م����اوه و وه اڵمیان نی����ه ، چونكه ئه و مۆبایله ی
ته له فۆنیان پێكردوه داخراوه "."دوه می����ان وتیش����ی ، ئ����ه و حكوم����ی و هه وڵه كان����ی له رێگ����ه ی
ل����ه رۆژی ك����ه په رله مانتارانه وه ی����ه شه ممه وه بڕیاری ئازادكردنیان هه یه ، له سه ر ئاس����تی وه زاره ته كانی ناوخۆو به رگری����ی و كه س����ایه تیه دیاره كان����ی شیعه و س����ه رۆكایه تی كۆمار هه مویان له سه ر خه تن، به اڵم بابه ته كه چوه ته قاڵبی رفاندن و ئه وانه شی ئه و كاره یان
كردوه نادیارن".رفێنه ره كانه وه ، ناسنامه ی له باره ی ش����ه الل وت����ی ، "ئه وانه ه����ه م وه كو پیاوی حكومه ت و هه م وه كو چه ته ش مامه ڵه ده كه ن له و س����نوره داو خه ڵك
ده ڕفێنن". قایمقامی خورماتو ره تیش����یكرده وه كه مه به س����تی رفێنه ران بۆ شێواندنی ره وش����ی ئه منی بێ����ت، به ڵكو "ئه و رفاندنان����ه به رده وامیان هه یه و رۆژانه خه ڵ����ك ده ڕفێن����ن، ب����ه اڵم ئ����ه و 4 كه س����ه به حوكمی ئه وه ی پاس����ه وانی
له الی����ه ن كۆم����ارن، س����ه رۆكایه تی راگه یاندنه كان����ه وه بایه خ����ی پێ����درا، ده نا ئه وان ب����ه رده وام كورد ده ڕفێنن ت����ا بڕێك پاره ی����ان لێوه رگرن و دواتر
ئازادیان ده كه ن". ئه م����ه ج����اری یه كه م نی����ه گرژی و ئاڵۆزی له نێوان هێ����زه كوردییه كان و میلیشیا ش����یعه كاندا دروست ده بێت، پاس����ه وانێكی چه ن����د پێش����تریش سه رۆكایه تی كۆمار له كاتی گه ڕانه وه یان له الیه ن ئامرلی له ناحی����ه ی له به غدا، ش����ه عبییه وه ، حه ش����دی چه كدارانی دابه زێنراب����ون و له ئۆتۆمبیله كانی����ان س����وكایه تیان پێكرابو. بۆیه ئێس����تا به دوای له به غدا كورد په رله مانتارانی سه باره ت رێگه چاره یه كن دۆزینه وه ی به ره وش����ی ئه من����ی دوزخورمات����و و
ده وروبه ری .شاخه وان عه بدواڵ، ئه ندامی لیژنه ی
ئاسایش و به رگریی له په رله مانی عێراق راگه یاند، به ئاوێن����ه ی له وباره ی����ه وه س����ه رۆكی راس����پارده ی "له س����ه ر دوزخورماتوم س����ه ردانی لیژنه كه یان ره وش����ی له باره ی راپۆرتێكم ك����ردو ناوچه كه وه پێشكه ش به لیژنه كه كردوه تا چاره سه رێك بۆ بارودۆخی قه زاكه بدۆزینه وه ، بڕیاریش����ه له م هه فته یه دا دیدارێكم����ان له گه ڵ وه زیری ناوخۆ بۆ تاوتوێكردنی ره وش����ی بۆ رێكبخرێت ئه منی ئه و ناوچانه و پرس����ی رفاندنی
پاسه وانه كانی سه رۆكایه تی كۆمار".چه ند رۆژێك دوای بێسه وشوێنبونی زاری له س����ه ر پاس����ه وانه ، 4 ئ����ه و سه ركرده یه كی سیاس����یی كورد ئه وه باڵوكرایه وه ك����ه گوایه به نێوه ندگیری ئێران و به ب����ڕی 60 هه زار دۆالر ئه و 4 ده نگۆكه به اڵم ئازادكراون، پاسه وانه س����ه رۆكایه تی نوس����ینگه ی له الیه ن
كۆماره وه ره تكرایه وه . س����ه رۆكایه تی له راگه یه نراوه ك����ه ی كۆم����اردا ئام����اژه ب����ه وه كراب����و كه "سه رۆكایه تیی كۆمار داوای ناوبژیوانی كۆماری ئیسالمیی ئێرانی نه كردوه ، یا پ����اره ی دابێت ب����ۆ ئازادكردنی چوار به ڵكو كۆمار، س����ه رۆك پاس����ه وانی پیالنی رفاندن بۆ هه ڕه شه و وه رگرتنی یاخود لێكدانه وه یه ك هیچ ش����تێكه و هه ڵناگرێت، مه به س����تێكی سیاس����ی س����ه رۆكایه تیی كۆم����ار رێوش����وێنی تایبه تی����ی هه ی����ه ب����ۆ به دواداچونی پاس����ه وانه ئازادكردن����ی پرۆس����ه ی
رفێنراوه كان".قائمقامی خورماتوش ته ئكیدی له وه كرده وه كه به رپرسانی ئێران له سنوری خورماتو هه ن، "به اڵم له ئاستێكی بااڵی به رپرسیارێتی وه هادا نین، بتوانن كه
كێشه ی ئاوا چاره سه ربكه ن".
كه وتنی رومادی به ده ستی داعش، نه ك هه ر ب����ۆ حكومه ت����ی ناوه ندی عێ����راق، به ڵك����و بۆ ب����اراك ئۆباماو ژه نراڵه كانیش����ی خه مهێن����ه ر بو، كه به هۆی����ه وه له واش����نتۆن و به غ����داوه كه وتنه به ر تیغ����ی ره خنه ی توندی
ركه به رو نه یاره كانیه وه .
پرۆسه ی ئازادكردن و پاككردنه وه ی به هۆی داع����ش، له ده س����تی ئه نبار گوش����اری ئه مه ری����كاوه هێزه كان����ی حه ش����دی ش����ه عبی لێكرای����ه ده ر و س����ه ره نجامیش هێرش����ی ئاس����مانی ئه مه ری����كا روبه ڕوی شكس����ت بۆوه و داع����ش ن����ه ك ه����ه ر ده س����تی گرت به س����ه ر رومادی سه نته ری پارێزگای ئه نباردا، به ڵكو له ده روازه ی به غدای پایته ختی����ش نزیك ب����ۆوه . كه وتنی ئه م شاره بوه جێگه ی ره خنه گرتنی كۆنگرێس����مانه كانی ه����ه ردو حزب����ی له ئۆباماو دیموكراتی����ش كۆم����اری و ئ����ه و س����تراتیجییه ی ك����ه به رامبه ر هاوكات گرتویه تیه ب����ه ر. به عێ����راق ره خنه ی عێراقیش كاربه ده س����تانی ئه وه یان ئاڕاسته ی ئیداره ی ئه مه ریكا ك����رد كه ك����ه س����ه ره ڕای ئ����ه وه ی له هه فته كان����ی راب����ردودا پێداگرییان له س����ه ر ئه وه كردوه كه پێویس����ته پارێ����زگای له بایه خ����ی ئه مه ری����كا ئه نب����ار تێبگات و هه م����و هه وڵه كانی
بۆ ئازادكردنی رومادی چڕ بكاته وه ، به اڵم به رپرس����انی ئه مه ریكا س����ورن بون له س����ه ر ئه وه ی ئاماده كاری بۆ پرۆس����ه ی ئازادكردنی موسڵ بكه ن، له ده ستچو، رومادییان هه م ئێس����تا
هه م موسڵیشیان بۆ نه گیرایه وه .به رپرسانی نیگه رانی جێی ئه وه ی ئه مه ریكی و عێراقیش����ه ، ده ستگرتنی داعشه به سه ر ئه و بڕه زۆره له چه ك و له كۆنترۆڵكردنی ك����ه ته قه مه نییه دا ده س����تیانكه وتوه رومادیدا ش����اری به ه����ۆی هه اڵتنی س����وپای عێراقه وه له ش����اره كه دا و ئێس����تا ده یان تانك و س����ه دان ئوتومبێل����ی پێش����كه وتوی
ئه مه ریكییان كه وتوه ته ده ست.
رومادی شاری كه وتنی هه رچه نده داع����ش، چه كداران����ی به ده س����تی ده ره نجامی الوازی س����وپای عێراق و بێكه ڵكی س����تراتیجی ئه مه ریكایه بۆ له ڕێگه ی داع����ش به ره نگاربونه وه ی هێرش����ی ئاس����مانیه وه ، ب����ه اڵم ئه و پرس����یاره ی ورژان����دوه ك����ه بۆچی ده سه اڵتی داعش به سه ر رومادیدا به و
ئه ندازه یه پڕ بایه خ و گرنگه ؟به ر له هه ر ش����تێك بۆ تێگه یش����تن له بایه خی ستراتیجی رومادی پێویسته ئاماژه بكرێت كه گه وره ترین پارێزگای عێراقه له ڕوی روبه ره وه ، یه ك له سێی كۆی روبه ری عێ����راق پێكده هێنێت،
كیلۆمه ت����ر 500 ه����ه زارو 138چوارگۆشه یه ، ئه م پارێزگایه تا ساڵی 1961 به لیوای دلێم ناوده برا، ژماره ی 900 ملیۆنێ����ك و دانیش����توانه كه ی هه زار كه س����ن. له باكورییه وه سنوری به س����نوری پارێزگای س����ه اڵحه دین و س����وریا وه یه و واڵت����ی نه ین����ه واو له باش����وری رۆژهه اڵته وه به س����نوری پارێزگاكان����ی كه رب����ه الو نه جه فه وه ، ئه رده ن له رۆژئاواوه و پارێزگای به غدا له ڕۆژهه اڵته وه ، له باشوریشیه وه واڵتی
سعودییه یه .به س����ه ر ده س����تبگرێت ئ����ه وه ی ئه نباردا ده ستده گرێت به سه ر ره وتی روب����اری فوراتدا كه به ره و ش����ه ش پارێزگای خ����واروی عێراق ده چێت و سه رچاوه ی ئاوخواردنه وه یانه . ئه وه ی ده ستبگرێت به سه ر ئه نباردا هه ڕه شه له ئاسایش و ئارامی پارێزگاكانی بابل و كه رب����ه الو نه ج����ه ف ده كات. ئه نبار به ده روازه یه ك����ی به غ����دای پایته خت داده نرێ����ت به تایبه ت����ی ب����ۆ داعش چونك����ه زۆرب����ه ی به ش����ی رۆژئاوای پایته خت����ی عێ����راق سوننه نش����ینن وه ك ئه بوغرێ����ب و عامری����ه . ئه وه ی ده بێته ئه نباردا به سه ر ده ستبگرێت دراوس����ێی س����ێ ده وڵه تی ئه رده ن و سوریا و سعودیه و ته حه كوم به شاڕێگا نێوده وڵه تیه كان����ی نێ����وان عێراق - سوریا و عێراق – ئه رده ن ده كا. ئه و
ئه نباردا به سه ر ده ستبگرێت هێزه ی بااڵده ست ده بێت به سه ر پارێزگاكانی هێزه ی ئه و موس����ڵدا. سه اڵحه دین و ئه نباردا، سێ به س����ه ر ده ستبگرێت بنكه ی گه وره ی س����ه ربازی حه بانیه و ئه س����ه د و به غدادی . هه روه ها ئه نبار له و روه ش����ه وه بۆ داع����ش گرنگه كه نزی����ك به ت����ه واوی دانیش����توانه كه ی زۆری ژماره یه كی س����وننه مه زهه بن و ئه فسه رانی س����وپای پێشوی عێراق ئه فس����ه رانه ئ����ه م له خۆده گرێ����ت، خاوه نی شاره زایه كی زۆرن له كاروباری
س����ه ربازیی و شه ڕدا، داعش ده یه وێت توانای سه ربازیی ئه وانه وه له ڕێگه ی
بااڵتر بكات.رومادی شارێكه هه م بۆ سوننه كان ره مزی به ره نگاربونه وه ی ئه مه ریكایه له ماوه ی زیاتر له ده ساڵی رابردوداو هه م بۆ ئه مه ری����كاش كۆنتڕۆڵكردنی جێی بایه خه كه له كاتی داگیركردنی عێراق����دا زۆرتری����ن و كاریگه رتری����ن زه بریان ل����ه م پارێزگایه دا به ركه وتوه به تایبه تی له شه ڕی ده ستگرتن به سه ر
فه لوجه و رومادیدا.
رومادیره مزی سوننه كان
پرۆفایل
لهبهغداوهگۆشه یه که
دو هه فته جارێک کاوه محه مه د ده ینوسێت
دەوڵەتیكاكەلەكۆبونەوەیەكدا راب����ردو هەفتەی لەگ����ەڵ الیەنێكی ش����یعی، باس����مان لەپرس����ی دەوڵەت����ی ك����وردی كرد؛ بێگومان زۆربەی الیەنە عەرەبییەكان بەرگی )گوناهی جیابوونەوە(و ئێمەی كوردی����ش بەرگ����ی ماف����ی بڕیاردانی چارەنوس لەبەر ئەو دەوڵەتە ئایندەییە دەكەی����ن. باس����ەكەمان زیاتر لەڕوی مەبدەئی����ەوە بو، ئەوان نەیانویس����ت خۆناس����اندنی لەكۆبونەوەیەك����ی سەرەتاییدا، ئەو )گوناهە(مان بدەنە پاڵ، بۆی����ە وتیان:"بەڵێ ئەوە مافی كوردە، بەاڵم نابێ كێش����ە بۆ عیراق دروستبكرێ�ت." بەپێی ئەو لۆجیكەش بێ����ت، ئ����ەوا ناب����ێ ك����ورد بەهی����چ شێوەیەك و لەهیچ كاتێكدا ئەو مافەی كێشەی عێراق چونكە بەدەسبێنێت، بۆ دروستدەبێت، مەگەر ئێستا عێراق هیچ كێشەیەكی نەبێت، تەنیا )كاكەی
كورد(و دەوڵەتەكەی نەبێت. ئێمە باس����مان لەو پاشەكش����ەیە كرد كە ش����یعەكان بەرامبەر فیدراڵی و نامەركەزیبون كردویانە، پێش����تر كە هێشتا ئۆپۆزسیۆن بون هەمیشە لەوەدا لەگەڵ كورد نزیك بون كە دەبێ عێراقی دوای سەدام لەسەر بنەمای فیدراڵی و دابەشكردنی دەسەاڵت و سامان بەسەر هەرێ����م و پارێ����زگاكان بنیاتبنرێتەوە، لەگەڵ بەپێچەوانەوە س����وننەكانیش چڕكردنەوەی بەهێ����زو مەركەزێك����ی بەدەس����ت دەس����ەاڵتەكان هەم����و حوكمڕانان����ی بەغداوە ب����ون. كەچی هەڵگەڕاوەتەوە؛ هاوكێش����ەكە ئێستا دەسەاڵتداری زۆرینەن و كە شیعەكان سەرەكی بەغدان، بەرژەوەندیی خۆیان لەبەهێزكردنی مەركەزو س����ونەكانیش كە دڵنیابون جارێك����ی دیكە ناتوانن بەغداو بەدەستەكەی شمشێر ببنەوە ش����یعە حوكمیان نییە قبوڵیش����یان ب����كات، بۆی����ە داوای نامەركەزیبون و پارێزگاكان دەس����ەاڵتی زیادكردن����ی دەكەن. ئەگەرچی رەهەندی نەتەوەیی سوننەكان لەدژایەتیی مافەكانی كورد مەترس����یدارترە ل����ەوەی ش����یعەكان، چونكە شیعە رەنگی تایەفییان لەهی نەتەوەیی����ان تۆخت����رە، بۆیە ئەوەی بەپش����تیوانی ناكرێ����ت س����وننەكان ك����ورد لێكبدرێتەوە، ب����ەاڵم زۆربەی ئەو دەنگانەی ئێس����تا دژی مافەكانی دەنگی بەرزدەبن����ەوە، كورد هەرێم و شیعەكانەو كەمترین نەرمیی بەرامبەر جێبەجێكردن����ی بنەمان����ی فیدراڵیزم دەوڵەت����ی باس����كردنی دەنوێن����ن و كوردی����ش بە)كوفرێك����ی سیاس����یی
گەورە( دەبینن. بەندە بیروڕاكانم لەبارەی پرس����ی راگەیاندن����ی دەوڵەتی ك����وردی رون و ئاش����كرایەو بەنوس����ین و بەقس����ەش دەرمبڕیون كە پێویس����تە زیاتر كاری بۆ بكەین، نەك بیكەینە كەرەس����تەی دروشمسازیی، ئیعالمی و هاشوهوشی بەاڵم كە قس����ە لەپرەنسیپەكە بێت، بێگوم����ان كەس ب����ۆی نییە ئەو مافە لەكورد بس����ەنێتەوەو بیخاتە بەردەم )دادگای دابەش����كردنی عیراق-ەوە(، ئەوەم����ان لەكۆبونەوەك����ەدا بۆی����ە رونك����ردەوە كە ج����ارێ پێش ئەوەی داوای جیانەبون����ەوە لەك����ورد بكەن، پێویستە ڕو لەالیەنە شیعەكان بكەن كە چیتر هاوشێوەی هەر پارێزگایەكی دیكەی عیراق مامەڵە لەگەڵ هەرێمی كوردستان نەكەن، چونكە ئەمە كورد ل����ەوە نزیك دەكات����ەوە بڕیار لەمافی چارەنوس����ی خۆی بدات. پەرۆش����یی ب����ۆ یەكپارچەی����ی خاك����ی عی����راق تایبەتمەندیی����ە بەلەبەرچاوگرتن����ی مێژوی����ی و سیاس����یی و نەتەوەی����ی و هەرێمەكەی ك����وردو جوگرافییەكانی ئەڵقەی بەتوندكردنی ن����ەك دەبێت، مەركەزێتی����ی لەمل����ی ك����ورد. ئێمە هیوادارین و دانایی سیاسیش هەر ئەوە لەئێوە دەخوازێت، بەپێچەوانەش����ەوە بدەین، )جیابون����ەوەش( بڕیاری كە نمونەی چیكوسلۆڤاكیا پێمانخۆش����ە لەیەكتر بەئاش����تییانە كە بگرینەبەر جیابونەوەو ئێس����تاش دو دراوس����ێی نمون����ەی ن����ەك یەكت����رن، باش����ی یۆگۆس����الفیا كە دوای چەندین ساڵ ش����ەڕو كوشتار واڵتەكە پارچە پارچە ب����و و چەندین روب����اری خوێن نێوانی
نەتەوەكانی لەیەكتر جیادەكاتەوە.
"ره نگه به پاره ئازادبكرێن"
قایمقامیخورماتو:رفێنهرهكانههمحكومهتن،ههمچهته
رۆژانه خه ڵك ده ڕفێنن، به اڵم ئه و 4 كه سه به حوكمی ئه وه ی پاسه وانی
سه رۆكایه تی كۆمارن، له الیه ن راگه یاندنه كانه وه
بایه خی پێدرا هێزێکی حه شدی شه عبی
جۆن کێری به ئاسمانی موسڵه وه
ئابوری(480( سێشه ممه 2015/5/26 8ئهمالپهڕهیهبهسپۆنسهریگروپیکۆمپانیاکانیقهیوانچاپوباڵودهکرێتهوه
ئا: شیروان شه ریف
حكومه تی هه رێم بۆ چاره سه ركردنی كێشه ئابورییه كانی باس
له رێگه چاره ی فرۆشتنی راسته وخۆی نه وت ده كات، شاره زایانی ئابوری و
په رله مانتارانیش پێیانوایه رێگه چاره كه ی هه رێم له به رده م
مه رحه مه تی واڵتانی دراوسێدایه كه به رده وامیپێدانی گره نتی نیه .
له و كاته وه ی ب����ۆ حكومه تی هه رێم به ده ستگه یش����تنی كه رونبوه ت����ه وه ته واوی به ش����ه بودج����ه ی مانگانه ی له الی����ه ن به غداوه ئه س����ته مه و ناوه ند به ناوه رۆك����ی رێكه وتنه ك����ه ی كۆتایی ساڵی رابردوی نێوانیان پابه ندنابێت، به رپرس����انی هه رێم ب����اس له ئه گه ری بون����ی رێكه وتنه ك����ه و پش����تكردنه
رێگه چاره ی دیكه ده كه نه وه .دوای����ن لێ����دوان ل����ه و چوارچێوه دا پێنجش����ه ممه ی راب����ردو 21ی ئای����ار تاڵه بان����ی ، قوب����اد كاتێ����ك ب����و حكومه ت����ی س����ه رۆكی جێگ����ری له كۆنگره یه كی كوردس����تان هه رێمی "رێگه چاره رایگه یان����د رۆژنامه وانیدا هه یه بۆ رزگاربون له ته نگژه ی ئابوری ، ئه ویش هه نارده كردنی نه وته ، له ساڵی 2014ش ئ����ه وه تاقیكرایه وه ، ئێس����تا نه وتی هه رێمی كوردس����تان له بازاری جیهان����دا ناس����راوه و به رهه مهێنان����ی نه وتیش به به راورد به ساڵی 2014 زۆر
زیاتره ".پێش����تریش ئه وكات����ه ی رون بوه وه ك����ه به غ����دا له جیاتی نزیك����ه ی 800 ملی����ۆن دینار كه متر له 500 ملیۆنی بۆ هه ولێر ناردوه هه ری����ه ك له نێچیرڤان بارزانی ، س����ه رۆكی حكومه تی هه رێم و یوسف محه مه د، سه رۆكی په رله مانی كوردستان له كۆنگره یه كی رۆژنامه وانی هاوبه ش����دا ئاش����كرایانكرد، بژارده ی دیكه هه ی����ه و به پێ����ی رێكه وتنه كه ی نێوان هه ردوال ئه گه ر به غدا پابه ندنه بو ئ����ه وا هه رێمی به ناردن����ی بودج����ه ، كوردستان مافی خۆیه تی بژێوی خه ڵك بكات. په یدا دیكه وه له س����ه رچاوه ی وه ك ئاماژه یه ك بۆ دوباره فرۆش����تنی نه وت به شێوه یه كی سه ربه خۆ له الیه ن
هه رێمه وه .به اڵم ئایا ئه و هه نگاوه رێگه چاره یه یان رێگ����ه ی ناچاری و مه ترس����یدار، ساڵی له ئه زمونی ئه گه ر به تایبه تیش رابردوه وه ته ماش����ای ئ����ه و بژارده یه گرفت����ی ه����ه ردو ناش����ێت بكرێ����ت هه وڵه كان����ی به غ����دا ب����ۆ رێگریكردن نه وتی س����ه ربه خۆیانه ی له فرۆشتنی هه رێم و كێش����ه ی به بازاڕكردنی نه وت نادیده بگرێ����ت كه له راب����ردودا چه ند
ئه م����ه ش دوباره بون����ه وه ، جارێ����ك ئابوری ش����اره زایانی په رله مانتاران و
تێڕوانینی جیاجیایان بۆی هه یه .كوردس����تان په رله مانی ئه ندام����ی وزه و پیشه س����ازی و له لیژن����ه ی س����ه رچاوه سروش����تیه كان، رێ����واس فایه ق به ئاوێن����ه ی راگه یاند، له هه ردو كۆبون����ه وه ی حكوم����ه ت و په رله مان و له كۆبونه وه ی س����ه رۆكی هه رێم له گه ڵ الیه نه سیاسیه كان باس له رێگه چاره ی بڕیاردان����ی یه كجاره ك����ی فرۆش����تنی راسته وخۆی نه وت له الیه ن حكومه تی كراوه و جۆرێك هه رێمی كوردس����تان
له كۆده نگی له وباره یه وه هه یه .وتیشی ، له روی توانای به رهه مهێنان و بڕی به ره����ه م و ژێرخانی كه رتی نه وت كێش����ه مان نی����ه ، له به رئ����ه وه ی ئه و ب����ڕه ی ئێس����تا به رهه م����ی ده هێنین، النیك����ه م به ت����ه واوی به ش����ی موچه ده كات، ئه وه نده ش نه وت له كێڵگه كان
به رهه مدێت ك����ه بتوانرێت به رده وامی به و ب����ڕه بدات. جگه له وه ی ژێرخانی كه رت����ی نه وتی����ش به تایب����ه ت ئ����ه و بۆرییه ی نه وت ده گوێزێته وه بۆ توركیا تاڕاده ی����ه ك ئاماده یه بۆ ناردنی زیاتر
له 750 هه زار به رمیل نه وت.به اڵم به وت����ه ی ئ����ه و په رله مانتاره دو كێش����ه كه له و ڕوه وه ده مێنێته وه بریتی����ه له به بازاڕكردنی نه وت له گه ڵ بون����ی به نده رێ����ك ی����ان خاڵێك كه هه رێم����ی كوردس����تان ببه س����تێته وه
به كڕیاره كانی .به وه ی رونیشیكرده وه ، س����ه باره ت زانیاریمان ئێمه ئه وه نده ی یه كه میان هه بێت ده ی����ان كۆمپانیا ناوی خۆیان نوس����یوه ئاماده ن بۆ ئ����ه وه ی نه وتی
هه رێمی كوردستان بكڕن. ب����ۆ گه یاندن����ی نه وت����ی هه رێم����ی ده ره وه و به بازاڕه كان����ی كوردس����تان كڕیاره كانی گرێبه س����تێكی 50 ساڵی
له نێ����وان هه رێم و توركی����ا واژۆكراوه ، له گرفت به ده رنیه گرێبه سته كه به اڵم وه ك رێ����واس فای����ه ق رایگه یاند "بۆ س����ێیه م جاره ئه و پرسیاره روبه ڕوی س����ه رۆك وه زیرانی هه رێم ده كرێته وه كه ئایا زه مانه ت����ی ئه وه ده كه یت كه توركی����ا له ناوه رۆكی ئ����ه م رێكه وتنه به اڵم له ئاینده دا؟ نابێته وه په شیمان هه مو جاره كان ئه و ده ڵێت كه نه خێر
من زه مانه تی ئه وه ناكه م". وتیش����ی ، "كه واته ئێمه مه ترس����ی ئه وه مان له س����ه ره كه خاڵ����ی ناردنه ده ره وه ی نه وت����ی هه رێم و گه یش����تن و راده س����تكردنی به كڕیاره كان����ی هه مو س����اتێك له ب����ه رده م هه ڕه ش����ه دایه ، چونك����ه هیچ زه مانه تێكی سیاس����ی و هی����چ به ندێك له رێكه وتنه كه دا نیه كه گره نتی بدات، وه هی����چ رێكخراوێكی نێوده وڵه ت����ی له نێوان ه����ه ردوال وه ك
دادوه ر بونی نیه ".
هه ر له وباره یه وه شاره زای كارگێڕی و مامۆس����تای زانكۆ، ئاسۆ حه مه ساڵح به ئاوێنه ی راگه یاند، ئه زمونی سااڵنی رابردو پێمان ده ڵێت كه راس����ته وخۆ فرۆش����تنی نه وت����ی هه رێم كێش����ه ی خۆی هه ی����ه ، به هۆی ئه وه ی له ناردنه ده ره وه ی نه وت����دا دو ده روازه هه ی����ه یه كه می����ان به ته نكه ره له رێی ئێرانه وه كه كێشه و روداوو تێچوی زۆری هه یه ، جگه ل����ه وه ی ره نگ����ه چه ندین مه رج له الی����ه ن ئه و واڵته وه له س����ه ر هه رێم هه بێت، الیه نی دوه میش توركیایه كه له گه ڵ نیه چه س����پاوی سیاسه تێكی
هه رێمی كوردستان.وتیش����ی ، بۆی����ه له روی سیاس����ی و ئابورییه وه كارێكی ئاس����ان نابێت بۆ حكومه تی هه رێم بتوانێت بۆ ماوه یه كی دورم����ه ودا نه وت بفرۆش����ێت، چونكه ئ����ه و واڵتانه ب����ۆ ماوه یه كی دورمه ودا كوردس����تان هه رێم����ی رێگه ن����اده ن خاوه ن س����ه ربه خۆیی ئاب����وری بێت و بتوانێ����ت خه رجییه كانی خۆی خۆی سه ربه خۆیی ئاماژه شیدا، دابینبكات. ئاب����وری هه ن����گاوی یه كه م����ه به ره و هه رێم����ی سیاس����ی س����ه ربه خۆیی سیاسیش س����ه ربه خۆیی كوردستان،
واڵتانی هه رێمایه تی ده ترسێنیێت.الی خۆی����ه وه ئه ندام����ی په رله مانی كوردستان، به شار موشیر به ئاوێنه ی راگه یاند که "كێش����ه مان له فرۆشتنی راس����ته وخۆ نه ماوه و ده توانین نه وت ن����ه وت بفرۆش����ین، چونك����ه واڵتانی دراوسێش وه ك بۆ نمونه واڵتی توركیا هیچ كێش����ه یه كمان بۆ دروستناكه ن، چونك����ه به رژه وه ندیی����ان له گه ڵماندا
هه یه ".ئ����ه و په رله مانتاره به دوریش����یزانی دروس����تكردنی گرفت له الیه ن به غداوه بۆ ئه و هه نگاوه سه ربه خۆیه ی هه رێم گرف����ت بێت و وت����ی ، "ئه گ����ه ر نه وت له سیاسه تی نه فرۆشین یان بفرۆشین حكومه تی ناوه ند خوڵقاندنی كێش����ه بۆ هه رێم به رده وامه ، جارێك به بڕینی موچه ی به بڕین����ی بودج����ه ، جارێك پێش����مه رگه ، بۆی����ه ئێم����ه ناچارین س����ه رچاوه ی داه����ات ب����ۆ خۆم����ان
بدۆزینه وه ". جگ����ه له تاوتوێكردن����ی هه وڵ����دان س����ه ربه خۆیی به ده س����تهێنانی ب����ۆ ئاب����وری ، له ماوه ی رابردودا پرس����ی سیاسی و سه ربه خۆیی به ده ستهێنانی پێكهێنانی ده وڵه تی سه ربه خۆی كورد یه كێكی تر له پرس����ه گه رمه كانی رۆژ بون له كوردس����تان، به اڵم ئایا دۆخی ئابوری هه رێم له كوێی ئه و بانگه شه و
هه واڵنه دایه ؟ده رباره ی ئه و پرسه رێواس فایه ق وت����ی ، ل����ه روی سیاس����یه وه خه ونی
ئاینده شدا ئێستا و له رابردوو هه موانه ك����ورد ده وڵه تی س����ه ربه خۆی ك����ه هه بێ����ت، به اڵم ئای����ا ئێمه ل����ه روی ئابورییه وه ئاماده ین؟ له راستیدا ئه مه پێویس����تی به هه ڵوه سته له سه ركردن و ئه زمونی چونكه قسه له س����ه ركردنه ، س����اڵی رابردو ئه وه ی تاقیكرده وه كه
ئێمه ده كه وینه به ر مه ترسی .وتیش����ی ، ب����ه اڵم بۆ خ����ۆم له گه ڵ ئ����ه وه م ته نان����ه ت ئه گ����ه ر روبه روی مه ترسیش ببینه وه مه سه له ی ئابوری له به رده م رێگ����ر نه بێته س����ه ربه خۆ راگه یاندنی ده وڵه تی سه ربه خۆ ئه گه ر ئاماده كارییه كان����ی تری بواره كانی تر
كرابون.هاوكات به ش����ار موش����یر رایگه یاند "هه ر واڵتێك گه ر بیه وێت سه ربه خۆیی ره وش����ی گ����ه ر به ده س����تبهێنێت، ئابوریش����ی كێش����ه ی نه بێت، گرفتی تری بۆ دروس����ت ده بێت، به اڵم ئێمه داخراوه وه و رێگه یه ك����ی كه وتوینه ته هی����چ بژارده یه كی ترم����ان نیه ، ته نها ده بێت له روی ئابورییه وه س����ه ربه خۆ ده وڵه تی بده ی����ن هه وڵی����ش بی����ن و
سه ربه خۆمان هه بێت".وتیش����ی ، بۆ ئه وه ی بگه ینه ئابوری سه ربه خۆ و ده وڵه تی سه ربه خۆ راسته ده ریا و ده روازه م����ان به ڕوی ده ره وه دا نه وتمان ب����ه اڵم نیه ، له به رده س����تدا له هه مان كاتدا ده كرێت له به رده سته ، سیاس����ه تی حكوم����ه ت بگۆڕێ����ت بۆ دۆزینه وه ی سه رچاوه ی داهاتی دیكه و حكومه ت هه وڵبدات سه رچاوه ی داهات جۆراوجۆربكات. باشترین سه رچاوه ش بۆ داهات كه رتی كش����توكاڵه كه ئێمه زه وییه كی زۆر باش و ه����ه وا و ئاوێكی زۆر باش����مان هه یه ته نها پێویستمان به وه ی����ه په ره ی پێبده ین تا داهاتێكی
زۆر باشی بۆ واڵت هه بێت.به اڵم مامۆس����تا ئاسۆ حه مه ساڵح بۆچونێكی پێچه وانه ی هه یه و ده ڵێت، دۆخ����ی ئاب����وری هه رێ����م له لێ����واری كاره ساتدایه ، واته له قۆناغی گرفتیش ده رچ����وه ، چونك����ه حكومه تی هه رێم هه ڵس����وكه وتی هه ڵ����ه ی زۆر زۆر بوه له رابردودا، له به رامبه ریشدا بنه ماكانی س����ه ربه خۆ ده وڵه تی دروس����تكردنی ئه وه یه نوێكاندا له پێوه ره سیاس����یه ك����ه بتوانێ����ت خۆش����گوزه رانی ب����ۆ هاواڵتیه كانی خۆی به رهه م بهێینێت و بتوانێ����ت ب����ه رده وام بێ����ت، واته تۆ ده توانیت ئه مڕۆ ده وڵه ت رابگه یه نیت، به اڵم ئای����ا نۆ مانگ وه ك����و كۆماری كوردس����تان به رده وام ده بێت یان دو س����اڵ و دوای ئ����ه وه ده توانیت درێژه پرس����یاره كه بده یت، ده وڵه ت����ه به و ئه وه یه ئای����ا بنه ماكانی به رده وامیدان
به ده وڵه تی سه ربه خۆ هه یه ؟
ئا: مه زهه ر كه ریم
زۆرێك له خێزانه كان چاویان له سه ر ئه و داهاته یه كه له سه ر پشتی یه كێك
له عه ره بانه كانی له فه فرۆشی به رده م مزگه وتی گه وره ده ستده كه وێت، به اڵم بۆ ئه وانیش ره شه بای قه یرانی دارایی
له نگه ری بژێوییانی دژوار كردوه .
ش���ه قامی ب���ه رده م مزگه وتی گه وره له ش���ه قامه به یه كێ���ك له س���لێمانی بێداره كانی ش���ار داده نرێ���ت، له رۆژدا به جلوبه رگ���ی ه���ه راج و چێش���تخانه و مه یدانی كۆبونه وه ی كرێكاران پێشوازی له شه ویش���دا ده كات، له میوانه كان���ی پڕده بێت له بۆن و به رامه ی له فه و چای خه ڵوز بۆ ئه و كه سانه ی خاوه ن داهاته خواردن و ئه وان���ه ی ی���ان كه مه كانن، خواردنه وه كانی ئه وێیان كردوه ته حه ز و
خولیا.له ش���ه ودا به تایب���ه ت ش���ه قامه كه دیمه نێكی پ���ڕ جموجوڵ له خۆده گرێت بۆ ئه وان���ه ی ح���ه زی خواردنی له فه و دواتریش خواردنه وه ی چایه كی بۆنداری ده كات، په لكێش���یان به خه ڵوز لێنراو كه ئه م���ه ب���ۆ فرۆش���یاران و خاوه ن ده روازه ی تاك���ه بۆته عه ره بان���ه كان
داهاتی خۆیان و خێزانه كانیان.یه كێك له و له فه فرۆش���انه ی به رده م كه ری���م كاروان گ���ه وره ، مزگه وت���ی به ئاوێن���ه ی راگه یاند، من و س���ێ برام پێك���ه وه له س���ه ر ئ���ه م عه ره بانه ی���ه كارده كه ی���ن، بژێویمان له س���ه ریه تی و چوار خێ���زان چاوه ڕوانی ئه و داهاته ن كه له م شوێنه و له سه ر ئه م عه ره بانه یه
به ده ستی ده هێنین.وتیش���ی ، عه ره بانه كان���ی تری ئێره هه ندێكیان س���ێ ماڵی له سه ر ده ژین و هه ندێكی كه میش���ان بژێوی دو خێزان
دابینده كه ن.له فه فرۆش���ان س���ه ره كی ش���وێنی ده كه وێت���ه ش���ه قامی س���ه ره كی كاك ئه حمه دی ش���ێخ و ب���ه رده م مزگه وتی ئه وه ی به ه���ۆی س���لێمانی . گه وره ی كاره ی ئ���ه و زۆره س���ه رده مانێكی تیاده كرێت جگه له ناسراوی شوێنه كه ، خێ���زان زۆر ش���ه وان به هۆی���ه وه خولیایه ك وه ك به ئوتومبێله كانیانه وه
خۆیانی پێده گه یه نن.ل���ه و 1992ه وه له س���اڵی كاروان، ش���وێنه دا ئیش���ی له فه فرۆشی ده كات ئه و وتی ، س���ااڵنی رابردو ده مانتوانی به ته واوی بژێوی ژیانمانی پێدابینبكه ین سه یاره و خانوو پاره ی لێ پاشه كه وت
بكه ی���ن، به اڵم ئێس���تا به ه���ۆی ئه م بارودۆخ���ه وه ئێم���ه ش بازاڕمان روه و
كزی چوه .ئه وه شی وت، جاران شه وانه نزیكه ی هه شت س���ه د له فه مان س���ه رفده كرد، به اڵم ئێستا له باشترین حاڵه تدا ده گاته
300 له فه .ب���ه رده م عه ره بانه كان���ی مێ���ژوی مزگه وتی گه وره ده گه ڕێته وه بۆ ساڵی 1983 كه سه ره تا له و شه قامه دا ته نها سێ عه ره بانه بون و ئه و خوارده مه نیانه ی له س���ه ری ده فرۆشرا بریتیبون له سپڵ و جگه رو قاورمه . ئ���ه وان ته نها له ڕۆژدا كاری���ان ده كرد، به اڵم له دوای س���اڵی 1991 ژماره ی���ان ده بێته 10 عه ره بانه و ورده ورده كاتی كاره كانیان ده گۆڕن بۆ شه فتی ش���ه و، له ئێستاشدا له شه شی
ئێواره وه تا دوی شه و به رده وامن.ش���وێنی ناوچه كه و عه ره بانه كان���ی هه ر یه كێكیش���یان دیاریك���راون، هه ر فرۆش���تیان كڕین و هه ندێكجار بۆی���ه پێوه ده كرێت و ج���ار هه بوه نرخی هه ر یه كێكیان گه یش���توه ته چوار تا پێنج ملیۆن دینار، به اڵم كاروان وتی ، ده توانم بڵێم له ئێس���تادا ك���ه س عه ره بانه كه ی نافرۆش���ێت ئه وه ی بیفرۆشێت ده بێت واز بیفرۆش���ێت و به جێگه كه ی���ه وه
له كاره كه ی بێنێت.وتیشی "وه ك خۆم زۆر زۆر له نرخی خۆی زیاترم بده نێ نایفرۆشم، چونكه
نازانم دواتر چی بكه م".
فرۆشتنیراستهوخۆینهوت..رێگهچارهیدیكهیههرێمیانرێگهیناچاریی؟
قهیرانیداراییباریژیانقورستردهکات
جاران شه وانه نزیكه ی هه شت سه د له فه مان
سه رفده كرد، به اڵم ئێستا له باشترین حاڵه تدا ده گاته
300 له فه
خاڵی ناردنه ده ره وه ی نه وتی هه رێم و گه یشتن و
راده ستكردنی به كڕیاره كانی
هه مو ساتێك له به رده م
هه ڕه شه دایه
کێڵگه یه کی نه وت
9 (480( سێشه ممه 2015/5/26 کۆمهاڵیهتی
ئا: ئیحسان مه ال فوئاد
له ئێستادا هه ردو الیه نی خانه ی به سااڵچوان و نه خۆشخانه
ده رونییه كان هیچ جۆره نه خۆشێك یان كه یسێكی خه ڵه فاوی
)دیمێنشیا(، ئه مه له کاتێکدایه هیچ جۆره سه نته رێكی تایبه تیش به و كه سانه نییه ، به ڕێوه به ری گشتی
چاودێری كۆمه اڵیه تی رایده گه یه نێت خانه كانی ئه وان شوێنی ئه و
كه یسانه نییه ، به اڵم دادوه ره كان هه ندێك له و نه خۆشانه یان بۆ ده نێرن و ئه مه ش كێشه ی بۆ
دروستكردون.
له و باره یه وه محه مه د حه مه س���اڵح كاروباری كارو به ڕێوه به ری گش���تی به ئاوێنه ی له س���لێمانی كۆمه اڵیه تی راگه یان���دو وت���ی "تائێس���تا هی���چ سه نته رێكی تایبه ت به و كه سانه نییه كه توش���ی ئه و نه خۆش���ییه ده بن، هۆكاره كه ش���ی بۆ ئه وه ده گه ڕێته وه كه حكوم���ه ت ده ڵێت توانامان نییه ، جگ���ه له وه ی كادیری پێویس���ت به و
بواره ش زۆر كه مه ".ئه و باسی له وه كرد كه ده بێت زیاتر ئه و بابه ته ته ندروستی له خۆی بگرێت، كه چی ته ندروس���تیش ئ���ه و كاره ی كادیرو "ئێمه ش وتیش���ی نه كردوه ، پاره ی پێویستمان نییه تا ئه و شوێنه بگرین، له خۆمانیان ی���ان بكه ینه وه كه چی دادوه ره كان كێش���ه ی زۆریان بۆ دروستكردوین و چه ندین كه یسیان له و نه خۆشییانه بۆ ناردوین، چونكه تێن���اگات و له كێش���ه كانمان دادوه ر پێمانوتون خانه ی به سااڵچوان ماڵی تایبه ت به سااڵچوانه ، نه ك ماڵێك بۆ كه سانی نه خۆش كه ئاگایان له خۆیان
نییه ".خه ڵه ف���ان یان )دیمێنش���یا( ئه و نه خۆش���ییه یه كه دو ج���ۆری هه یه ، پیربون پێ���ش هه ی���ه جۆرێكی���ان
وات���ا پێ���ش ته مه ن���ی 65 س���اڵ، جۆرێك���ی ت���ر هه یه پ���اش پیربون وات���ا پاش 65 س���اڵی توش���ده بن، زۆره و توشبونیش���یان ه���ۆكاری ده پوكێته وه و مێش���كیان خانه كانی ئیدی هه س���تیان نامێنێت، هه یه بۆ
ماوه ییه ،.. تاد.چاودێ���ری به ڕێوه ب���ه ره ی ئ���ه و كۆمه اڵیه ت���ی ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه راس���ته ئه و ش���وێنه ماڵێكه بۆ په ككه وت���ه كان، ئه گه ر كه س���انێكی نه خۆش���ی خه ڵه فاوی و ده رونی بونی هه بێ���ت و ئه وی���ش قوربانییه ، به اڵم ره نگ���ه ئه وان���ه ش���یرازه ی ماڵه كه
تێكبده ن، چونكه ئه وان ش���وێنێكی تایبه تیان پێویسته ، هه رچه نده به شی په ككه وته له و كه سانه شی تێدایه كه نه خۆش���ی خه ڵه فاوییان هه یه ، به اڵم ئه گه ر ژماره یان زۆر بو كێشه دروست ده بێت، ب���ه اڵم دادوه ران هه ر بۆمان
ده نێرن و ناچارین وه ریانبگرین.خانه ی به س���ااڵچوان ش���وێنی ئه و ج���ۆره كه ی���س و نه خۆش���انه نییه ، به ڵكو ش���وێنێكی تایبه ته به كه سانی به ته مه ن و بێ جێگا و ئه وانه ی ئاگایان
له خۆیان هه یه .له ن���او ش���اری س���لێمانیدا س���ێ به ده رونی تایب���ه ت نه خۆش���خانه ی
بونی هه ی���ه ، وه كو نه خۆش���خانه ی س���ۆزی ده رونی و ش���ه هید سه اڵحی نه خۆشییه س���ه نته ری موهه ندیس و ده رونیی���ه كان، ب���ه اڵم هی���چ جۆره ی���ان خه ڵه ف���اوی نه خۆش���ێكی له بیرچونه وه وه رناگرن وه كو كه یس.
له و باره یه وه به ڕێوه به ری گش���تی ئام���اژه كۆمه اڵیه ت���ی چاودێ���ری نه خۆش���خانه ئ���ه و ب���ه وه ده كات ده رونییان���ه ش كۆمه ڵێ���ك مه رجیان هه ی���ه بۆ وه رگرتن���ی نه خۆش و ئه و
جۆره كه یس و نه خۆشانه وه رناگرن.كوردس���تان له هه رێمی تائێس���تا ش���وێنێك یان س���ه نته رێك بۆ ئه و
كه سانه بونی نییه ، له كاتێكدا زۆربه ی به ته مه نه كان ئه گه ری توشبونیان به و
نه خۆشییه هه یه .هاوكات سه رۆكی یه كه ی ته ندروستی ده رونی له سلێمانی د. جه مال عومه ر ئام���اژه ب���ه وه ده كات كه تائێس���تا له كوردستان س���ه نته رێكی تایبه تیان نیی���ه ب���ه و كه ی���س و نه خۆش���انه ، وت���ی "له هه م���و دونی���ادا به مجۆره )ئه لزه هایمه ر(و ده وترێت نه خۆشیه ش���وێنی تایبه تیان بۆ ته رخانكراوه ، زۆری تێچوی هه رچه نده ش���وێنێكه پێویست ده بێت، بۆیه ئێمه ش جارێ نه گه یش���توینه ته ئه و قۆناغانه ی كه
وه كو واڵتێكی سه ربه خۆو پێشكه وتو بیر له و بواره تایبه تییانه بكه ینه وه ، هه ر بیرم���ان له حاڵه ته فریاگوزاری و ئیمێرجنس���ییه كان گش���تی و
كردوه ته وه ".ئه و به رپرسه ی یه كه ی ته ندروستی ده هێنێته وه ئ���ه وه نمونه ی ده رونی كه له ئێس���تادا له الیه نی ده رونییه وه تاڕاده یه ك پێشكه وتون و سێ شوێنی گش���تی ده رونییان هه یه ، له كاتێكدا
پێش 10 ساڵ ئه مانه شمان نه بو.ئام���اژه به وه ش���ده كات كێش���ه ی ئه مانه ئه وه یه ده بێ���ت 24 كاتژمێر ئاگاداری���ان بی���ت، چونك���ه ئه مانه نه خۆش���ییه ك نییه به هه فته یه ك یان بچنه وه بكرێن و چاره س���ه ر مانگێك ماڵه وه ، به ڵكو ده بێت ستافێكی زۆر تایبه تی���ان بۆ ته رخانبكرێت، چونكه جۆره نه خۆشییه كه توشی بیرچونه وه بون و وێن���ه ی جۆراوجۆر دێته پێش چاویان و هه ڵسوكه وتیان تێكده چێت،
جاری واهه یه شه ڕ ده كه ن.ئ���ه و وه رنه گرتن���ی له ب���اره ی خه ڵه فانیان نه خۆش���ی كه س���انه ی ده رونییه كان، له نه خۆش���خانه هه یه د.جه م���ال وت���ی "ئه و نه خۆش���انه پاكوته میزی بڕۆن و به ڕێگادا ناتوانن خۆیان ناپارێزن و هه س���تی پێناكه ن، بۆیه ه���ۆكار زۆره بۆ وه رنه گرتنیان، بۆ نمونه له نه خۆشخانه ده رونییه كان، بۆ 15 نه خۆشی ده رونی دو یان سێ كارمه ندمان هه یه ، به اڵم بۆ نه خۆشی خه ڵه فان جیاوازه و هه ر چوار نه خۆش یه ك كارمه ندی پێویس���ته و ئه مه ش
تێچونی زۆری پێویسته ".له ئێستای له كۆمه ڵگه ی كورده واریدا هێش���تا خودی خێزان���ه كان خۆیان له ماڵ���ه وه خزمه ت���ی ئ���ه م ج���ۆره نه خۆش���انه ده ك���ه ن، به وت���ه ی د. جه مال ئه و نه خۆشانه ی كه خێزان و كه سوكاریان نییه ، یان خێزانه كانیان به خێویان ناكه ن ده بنه قوربانی و هیچ
شوێنێك نییه تێیدا بمێننه وه .
ئا: مه سعود شێخموس
ته نها له به ر ئه وه ی داوای مه كسییه كی لێكرد، مێرده كه ی
به رشه قیداو بوه هۆی جیابونه وه یان له یه كتری ، له كاتێكدا ئه وان ته نها
نزیكه ی چوار مانگه هاوسه رگیرییان كردوه ، ئه مه چیرۆكی هاوسه رگیری
كچه په نابه رێكی سورییه له گه ڵ پیاوێكی عیراقیدا.
م���ه روا ب���ۆ ئاوێن���ه به مش���ێوه یه چیرۆكه ك���ه ی گێڕای���ه وه ، كه له الیه ن مێرده عیراقییه كه یه وه داوای لێده كرێت ماكسییه كی نوێ له به ر بكات كه تازه
بۆی كڕیوه ، ئه ویش له به ری كردوه ،ده ڵێت "چوار مانگ تێپه ڕی و منیش به خۆش���ی و ناخۆش���ییه وه ته نها ئه و ماكس���ییه م له به ردابو، له كاتێكدا من رازی نه بوم به پۆش���ینی ئه و ماكسییه ره ش���ه ، به ڵكو ناچار كرابوم بیپۆشم، چونك���ه مێرده ك���ه م زۆر عه ش���ایه رو دواكه وتو بو، قبوڵ���ی نه ده كرد جلی دیمه ش���قی له به ر بكه م كه له س���وریا
هه میشه له به رم ده كرد".ئه و ژن���ه به ڕه گ���ه ز س���ورییه كه په ناب���ه ری هه رێمی كوردس���تان بوه ،
ئاماژه به وه شده كات و ده ڵێ داوام دانیش���تبوین، "به یانیی���ه ك لێیكرد ماكس���ییه كی نوێم بۆ بكڕێت، چونك���ه ئه وه یتر كۆن ب���وه ، كه چی به توڕه یی و ناشیرینی وه اڵمی دامه وه و به وه س���وكایه تی پێك���ردم گوایه من
په نابه رم".
ئه و ژنه س���ورییه به رده وام ده بێت و باس ل���ه وه ده كات ئی���دی مێرده كه ی )عه لی(، پێیوتوه سوپاسی خودا بكه هاوسه رگیریم له گه ڵ كردویت، چونكه تۆ په نابه رو بێ رێ���گاو جێگا بویت و م���ن رزگارم كردی، ئه گینا له برس���ا
ده مردیت.كێش���ه كه یان لێ���ره وه ئی���دی به ره و سه رده كێش���ێت گه وره ده بێت و لێدان و لێكجیابونه وه ، وه ك خۆی وتی "منیش ئه و قس���ه و س���وكایه تییانه م هه س���تاو كه چ���ی نه ك���رد، قب���وڵ ده س���تیكرد به لێدان���م، وه كو ئه وه ی من دیوارێك بم له ماڵه كه داو بۆم نییه قسه بكه م، چونكه من په نابه رم و هیچ مافێكم نییه و هیچ یاس���ایه ك نییه من
بگرێته وه ، چونكه عێراقی نیم".مه روا زیاتر ده دوێت و رونیده كاته وه به اڵم ئه و واتا مێرده كه ی به ده س���ته گه وره كانی هه ر به رده وام بو له لێدانی، وتی "زۆری لێدام و نه یده زانی به زه یی و س���ۆز چییه ، وه كو ئ���ه وه ی له ئاژه ڵ بدات، تاوه كو هۆش���م الی خۆم نه ماو بورامه وه ، پاش ئه وه ی بورامه وه وازی
له لێدانم هێنا".ئه و ژنه په نابه رو بێكه سه كه ته نها هی���وای ئه و پی���اوه بوه ، ب���ه رده وام ده بێ���ت له گێڕان���ه وه ی چیرۆكه كه ی و ده ڵێت "پاش تێپه ڕبونی ماوه ی چه ند كاتژمێرێك به س���ه ر لێدانه كه م، ئینجا هۆشم هاته وه سه ر خۆم و ده ستبه جێ ته له فۆن���م كرد بۆ دایك���ه پیره كه م، ب���ۆ ئه وه ی بێت هاوكاری���م بكات یان له گه ڵ خۆیدا بمباته وه ، كه جگه له و،
كه سی ترم نییه له م دونیایه دا هاوكارم بێت".
ئی���دی كاتێ���ك دایكم ه���ات بینی ئاس���ه واری ب���ه ردو خ���ۆڵ و لێ���دان به جه سته مه وه یه ، ده ستبه جێ رۆشتین بۆ پۆلیس، بۆ ئه وه ی س���كااڵ له سه ر مێرده ك���ه م تۆمار بكه ین و س���كااڵمان
له سه ر تۆمار كرد.به لێدان���ه وه م���ه روا مێرده ك���ه ی كوشتنی هه ڕه شه ی ئنجا ناوه ستێت و لێ���ده كات، وه ك م���ه روا وتی "پاش ئ���ه وه ی مێرده ك���ه م ب���ه وه ی زان���ی س���كااڵم له سه ر تۆمار كردوه و پۆلیس س���ه ردانی كه پێوه كردوه په یوه ندی باره گه كه یان بكات، به وه ی س���كااڵی له سه ر تۆمار كراوه ، كه چی ته له فۆنی بۆ كردم و هه ڕه ش���ه ی ئه وه ی لێكردم ك���ه ده مكوژێ���ت و ده مبات له س���وریا فڕێم���ده دات، ئه گه ر بێتو س���كااڵكه م به اڵم من نه كش���ێنمه وه ، له پۆلی���س ره تمك���رده وه ده س���ت له س���كااڵكه م
هه ڵبگرم".وتیش���ی "پاش چ���ون و ئاماده بونی له ب���اره گای پۆلیس، منیش پۆلیس���م له هه ڕه شه كه ی ئاگادار كرده وه ، به اڵم مێرده ك���ه م ره تیكرده وه هه ڕه ش���ه ی رۆشتم پاشان لێكردبێتم، كوش���تنی ل���ه دادگا داوای جیابون���ه وه م ك���ردو ئه وی���ش رازی بو كه لێم جیاببێته وه و مێرده ك���ه م وتی ئێمه قب���وڵ ناكه ین ئافره ت سكااڵمان له سه ر تۆمار بكات و بمانخات���ه زیندانه وه ، له كاتێكدا ئه وان
په نابه رو له شفرۆشن له واڵته كه ماندا."مه روا ده ڵێت "ئه و پیاوه هه ر له به ر
داواكاری و ئاره زویه كم كه ماكسییه كی ن���وێ بو، كه س���ایه تی ش���كاندم له م واڵته دا، بۆیه ئێس���تا ته نها ده مه وێت بگه ڕێم���ه وه بۆ واڵته ك���ه ی خۆم كه رۆژێ���ك ل���ه رۆژان كه س���ایه تیم تێیدا نه ش���كێنراوه وه ك ئ���ه وه ی له عێراقدا
پێمكرا.له كۆتایی چیرۆك���ه تراژیدییه كه یدا، مه روا ده ڵێت "خه ونی من ئه وه بو له گه ڵ پیاوێكدا هاوس���ه رگیری ئه نجام بده م كه لێم تێب���گات كه من ئافره تم نه ك كۆیله ، ببم به خاوه نی خێزان و ماڵێكی
بچوك له په نای یه كدا بژین و یاس���اش مافه كانم بۆ دابین بكات، به اڵم هه مو ئه و خه ون و ئاره زوانه م نه هاته دی و هه ر به خه ونیی مانه وه ، بۆیه ئێس���تا ته نها به خه ون���ه كان دڵی خۆم خۆش ده كه م
كه من په نابه ر نیم".
تائێستا سه نته رێكی تایبه ت به توشبوانی نه خۆشی خه ڵه فان بونی نییه
بهڕێوهبهریگشتیچاودێریكۆمهاڵیهتی:دادوهرهكانچهندیننهخۆشیانبۆناردوینوكێشهیانبۆدروستكردوین
ماكسی،ئافرهتێكیسورییلهمێردهعیراقییهكهیجیادهكاتهوه
له ناو شاری سلێمانیدا سێ نه خۆشخانه ی
تایبه ت به ده رونی بونی هه یه
به اڵم هیچ جۆره نه خۆشێكی
خه ڵه فاوی یان له بیرچونه وه
وه رناگرن وه كو كه یس
مێرده كه م پێیوتم سوپاسی خودا
بكه هاوسه رگیریم له گه ڵ كردویت،
چونكه تۆ په نابه رو بێ رێگاو جێگا
بویت و من رزگارم كردی
پیاوێکی به ته مه ن له سه ر شه قام خه وتوه فۆتۆ: ئیحسان
ژنه په نابه رێکی سوریا فۆتۆ: مه سعود
[email protected] (480( سێشه ممه 2015/5/26رهنگاڵه
ئه م هه فته ی���ه هه فته یه کی باش ده بێت ، به شێوه یه کی پۆزه تیڤیانه به ره وڕوی ژیان
ده بنه وه و هه واڵی خۆش ده بیستن
ئەگەر پەل���ە بكەیت لەو ئەركانەی بەسەرتا ش���كاوەتەوە ئەوە كێشەت بۆ دروس���ت دەبێت، شەممە بەختی
تۆیە.
هەرچەندە ئەو گۆرانكارییە لەژیانی تاك���ە كەس���یت روئ���ەدات هیالكت ئەكات، ب���ەاڵم بە قازانجی تۆ دەبێت
لەكۆتایدا.
ئەم هەفتەیە كێش���ەت بۆ دروست دەبێ���ت لەگەڵ ه���اوڕی نزیكەكەت، گۆران���كاری ل���ە ژیان���ی كارەك���ەت
روئەدات.
پێویست بەو هەمو رارایی و دودڵیە ناكات، هەمو ش���تێك هێوردەبێتەوە
بەپێی كات.
دەتوان���ی ئەو بیرۆكان���ەی هەتە ب���ەكاری بهێنیت ب���ۆ بوژاندنەوەی ب���اری ئابوریت، چاوەڕێی هەواڵێكی
خۆش بە.
نهههنگسهتڵگیسککهواندوپشکتهرازوو
11
ئا: هانا چۆمانی
له م گفتوگۆیه ی ئاوێنه دا، هونه رمه ند خالید ره شید باس
له تێڕوانینی خۆی بۆ هونه رمه ندان و گۆرانیبێژان ده کات، هاوکات
له باره ی ئه و مارشه ی دایناوه قسه ده کات، هه روه ها ده ڵێت "پارەی
كوردستان گەیشتە ئەوپەڕی دونیا، به اڵم نەگەیشتە میللەتی كورد".
ئاوێن���ه : ت���ۆ هەمیش���ە دەڵێیت هونەرمەن���د ویژدان���ی خەڵكە نەك
گیرفانی خەڵك؟ خالید رەش���ید: مەبەستم ئەوەیە لەهەمو شوێنێكی دونیا هونەرمەندی گ���ەل ویژدانی خەڵک���ە هونەرمەند ئی���ش لەس���ەر ئەو ش���تانە دەكات كە پەیوەن���ی به ناخ و دەرونی مرۆڤ هەیە بیر لەو مۆس���یقایە دەكەیتەوه كە چۆن كاریگەرە لەس���ەر مرۆڤ. مۆسیقا دین نیە بەاڵم ئەتوانێت وەك دین كاریگەری دروست بكات له سەر ناخی م���رۆڤ، پاش���ان هونەرمەند لەس���ااڵنی زودا ریزبەن���دی کراب���و بۆ هەم���و جۆرەکان���ی گۆرانی وتن هەب���و گۆرانیبێژیان پی دەوت هەبو الوكبێژ حەیرانبێژ،یان مەقامبێ���ژ، بەندبێژ یاچاوەش...هتد بەاڵم ئێستا الی راگەیاندنی کوردی هەموی هەر هونەرمەن���دە ئەتانەوێت كێش���ەكە لە ملی خۆت���ان بكەنەوە هەردەلێن هونەرمەند بۆ نمونە ئێستا لەمیدیای كوردی به كەسێك كە مانگێكە هاتۆتە ناو هونەروئەوه ی چەندین ساڵە لەناو هونەری میوزیك و گۆرانیدا کاردەکات پێاندەوترێت یەك وەك هەردوكیان
هونەرمەند ئەوەش غەدرە.ئاوێنه : ئەی بەرای تۆ پێویس���تە چۆن پلەبەن���دی هونه رمه ند بكرێت
لەسەر چ بنەمایەك؟رۆژنام���ەوان و رەش���ید: خالی���د چ���ۆن بزان���ن ئەبێ���ت میدی���ا دەكەن پلەبەن���دی پێوەربەن���دی و لەنێ���وان هونەرمەندان.ئینج���ا هەر ئەبێت ئ���ەوە بێت هونەرمەندێ���ك میدیا جیابكاتەوە كێ دەنگخۆش���ە و كێ هونەرمەندە و كێ گۆرانیبێژە! من جگە لەخودا ک���ەس بەهونەرمەندی دەرهێنەری نازانم،گەورەترین مەزن جیهانە رۆڵی به هەمو گیانلەبەرێک و روەکێ���ک بەخش���یوە. پێوەرەكانی هونەرمەن���د جیاوازە، دەنگخۆش���ی جی���اوازە، گۆرانیبێژ جیاوازە. ئێمە گۆرانیبێ���ژی باش و دەنگخۆش���مان زۆرە، ب���ەاڵم هونەرمەندم���ان کەمە یا ه���ەر نیمان���ە. هون���ەر بەمانای خەڵقکردن.، ئیمە زۆربەمان خوا ئەو
بەهرەیەی پێ بەخشیوین.ئاوێنه : كێ سپۆنسەری كاره كانتە؟ بۆچی سپۆنسه رت له ال گرنگ نییه ؟
خالید رەشید: من هیچ سپۆنسەری لەس���اڵی بەاڵم نەب���وە، كوردی���م 1998 وەزارەتی رۆش���نبیری سوید خەاڵتی���ان كردم و خەاڵتەكەش���یان بریت���ی ب���و لەبڕێک پ���ارە، که بۆ دروس���تكردنی س���یدیەك سودم لێ به ش���ێوازێكە ئەوەش وەرگرت���وە. هەر هونەرمەندە و پارچە میوزیكێك رۆش���نبیری وەزارەتی بۆ دەنێرێت س���وید ئیت���ر بەبێ ناوناونیش���ان و هی���چ ش���تێك، ئەوان باش���ترینیان هەڵدەبژێ���رن، ئیتر منی���ش توانیم خەاڵتەكە لەڕێی میوزیكەكەم بەناوی پارەی سیدیەك ببەمەوەو كوردەوە وەربگرم ئەوكاتیش س���یدییه کم پێ
تۆمار كرد.راوێ���ژكاری لەالی���ەن ئاوێن���ه : هونەریی سەرۆكی حكومەتی هەرێم داوات لێكراوە كلیپ بۆ شه هید یان
كوردستان بكەیت؟ خالید رەشید: تا ئێستا به فەرمی لەهیچ دەزگا و بارەگاو كەسایەتیكی حكومەت���ی هەرێم���ی كوردس���تان داوام لێنەكراوه . ب���ۆ یەكەمجار كە كوردس���تان هەرێمی بانگهێش���تی كرام ئه مجارە ب���وە ئەویش لەالیەن پەرلەمانەوە بوە كە هیچ پەیوەندی به حكومەت���ی هەرێم���ەوە نیە. زۆر زۆر سوپاسی پەرلەمانی كوردستان دەكەم چونكە دوای 6 ساڵ جارێكی ت���ر گەڕام���ەوە ئه مج���اره رێزێكی زۆرم لێگیرا من سوپاس���یان دەكەم
بەتایبەت سەرۆكی پەرلەمان.به مارش���ی س���ەبارەت ئاوێن���ه : نیش���تمانی بەكوێ گەیش���ت و چۆن
ئامادەت كرد؟خالید رەشید: خۆی مارش شتێكی كوردی نیی���ە زۆربەی كەس نازانێت مارش مانای چی! مارش وشەیەکی ئەوروپیە واتا رۆیش���تن یاخود ئەو موزیکەی کە بۆ رۆشتن دەگونجێت. م���ارش ب���ه دو ش���ێواز دەكرێ���ت، یەكیكیان تەواوی سرودەكە دوەمیان تەنی���ا پارچەی���ەك لەمیوزیكی ئەو س���رودە کە ب���ۆ بۆن���ە فەرمیەکان بەکاردێت، بەاڵم س���رودەکە بۆ بۆنە جەماوەری���ەکان خەڵ���ک بۆ خۆیان بەکاری دەهێنن. من بەدو ش���ێواز لەروسیاو یەكێكان کردوە ئامادەم ئەوەی تریان لەسوید، بۆچی لەگەڵ ئەوان���دا؟ چونكە مارش هی ئێمە نییە خ���ۆی ئەوروپیە بۆیە ئەوان دەتوانن یاساكانی مارش جێبەجێ کەهاتومەتەوە ئێس���تاش بكەن هەر ب���ۆ هەمان مەبەس���تەو بۆ چەسپاندیه تی بەیاسا، پەرلەمان بەنیازە به یاسا بیچەسپێنێت كە لەنێوان خولەكێك تا دو خولەكە
ئەوەش تەنیا بۆ رێزگرتنە. م���ارش گرنگ���ی ئاوێن���ه :
له چیدایه ؟ئامادەکردنی رەش���ید: خالید
دەتوانی���ت موزی���ک بەش���ێوەی لەمارشی نەتەوەییه وە بیکاتە مارشی نیش���تیمانی، چونکە ئەم نیشتیمانە چەن���د کەمایەتیەکی تریش���ی تیدا دەژی و ژیاوە لەگەڵماندا. بۆ ئەوەی دەستکاری س���رودەکە نەکەین ئەم موزیکە کەزمانی هەموانە دەتوانرێت ببێتە مارش���ی نیش���تیمانی،چونکە نەدەتوانین بیگۆڕین نەدەش���توانین تێدا کەمەنەتەوەکانی هەم���و ناوی جێ���گا بکەین���ەوە، نەدەش���توانین دەس���تبەرداری هیچ وشەیەکی ئەو س���رودە بین. بەکورت���ی و بەکوردی من نزیکەی 12 س���اڵێکە ناردومەتە پەرلەمان و بەکاری ده هێنن، من تەنها کارم لەموزیکەکەیدا کردوەو بەپیتی س���تانداردی جیهانی ئامادەم کردوە لەگ���ەل دو کۆمپۆزیتۆری روس���ی و سویدی، بەدو ش���ێوازی جودا. بەم
زوانەش دەچەسپێت.نیش���تمانیت مارش���ی ئاوێن���ه :
لەكەیەوە ئامادە كردوە؟ خالید رەش���ید: نزیكەی 15 ساڵە ئامادەم كردوەو ئەمس���اڵ بەفەرمی مارشەكەوە لەبارەی بانگهێشتكرام. ك���ە ئەم خول���ەی پەرلەمان گرنگی پێدرا من چاوه ڕوانی هیچ پاداش���ت و خەاڵتێکم نەکردوە و ناشیکەم. ئەوەی مارشی نیشتمانی دادەنێت لەواڵتان ئ���ەوەی بچوكتری���ن كاری كردبێت لەو مارش���ەدا مەدالیای مەلیكی ئەو واڵتەی پێدەدرێت و رێزی لێدەگیرێت و وەك یەکێک لەپیرۆزیەكانی نەتەوەو نیشتیمان س���ەیر دەكرێ�ت، چونكە ئەو شتانەی الی هەموان هاوبەشن و پی���رۆزن زۆر كەمن، لەنیش���تماندا مارش و ئااڵ و خ���اک ئیتر بەداخەوە
لەكوردستان گرنگیان پێنادرێت.ئاوێنه : بۆچی زۆربەی كات ڕه خنه هەرێم حكومەتی لەسیاس���ەتەكانی
دەگریت؟ خالید رەشید: پێش هەمو شتێك لەهەم���و دنی���ادا هی���چ میلەتێك و نەتەوەیەك به قەد كورد هونەرمەندی نیە، بەاڵم هی���چ نەتەوەیەكیش
هونەرمەن���دی بەق���ەدەر بەدبەخت بێب���ەش و كورد
هونەرمەنێك���ی نی���ە. ئەتوانێ���ت ع���ەرەب
لەجه زائیر ئەم���رۆ تێك نس���ێر كۆ
، ت ب���كای سبە
ب���روات بۆ مه غریب، دوس���بەی بروات بۆ میسرو دواتر بۆ دوبه ی و پاشان بۆ لوبنان پاش ئه وه ش بێتە عێراق، ئینج���ا بێتە پایتەختی كوردس���تان هەرێمی خت���ی یتە پا ( كەعەرەبە!( گەشتیاری بۆت���ە ئەوی���ش نمایش���ی جێ���گای هونەرمەندانی عەرەب!
كۆنس���ێرت ئەتوانێ���ت بكات، ئەمان���ە لەهەمو
کورد بۆمن وهونەرمەندان���ی ب���ەاڵم لەنێوان سلێمانی و گیرمان خواردوە هەولێر! تەواو تەنیا لەم دو ش���وێنە ئەتوانیت گۆرانی بڵێیت، لەم روبەرە بچوكە 35 كەناڵی ئاسمانی کوردی هەی���ە دەتوانرێت ب���ەو 35 كەناڵە موچەیەكی گەورە دابین بكەیت و زۆر کەلێن پڕ بکەیتەوە،س���وید کەناڵی سەتەالیتی نیە کە بەبودجەی خەڵک
بڕوات بەڕێوە، ئایا بۆ 35 کەناڵ؟ئاوێن���ه : میللەتی ك���ورد بۆ رێزی دەگرێت زیاتر بیان���ی هونەرمەندی لەهی ناوخۆیی ج���ا چ ئافرەت بێت
چ پیاو؟ ه���ەر میللەتێك خالید رەش���ید: ئ���ەوە بوبێ���ت ژێردەس���تە زۆر حاڵیەت���ی چونك���ە ق���ەت خ���ۆی بەگەورەیی وس���ەربەخۆیی نەبینیوە، چونكە خۆشدەوێت بێگانەیان بۆیە قەت لەدەس���ەاڵت نەبون هەمیش���ە خۆی���ان بەكەمت���ر دەبین���ن. تەنیا كوردی���ش وانی���ە، بەڵك���و زۆربەی ئ���ەو نەت���ەوەو میللەتان���ە وان كە ژێردەستن، ئیتر ئەوە ئەم راستیەی خوڵقان���دوە كات���ێ هونەرمەندێكی بیان���ی دێت���ە هەرێم بەو ش���ێوازه پێش���وازیی لێده كرێت، ب���ەاڵم ئەم سەردانەی منیش پێشوازیەكی زۆرم لێكرا، زۆر سوپاسیان دەكەم بۆ ئەو
پێشوازییەیان.
ئاوێن���ه : بەنیازنیت كۆنس���ێرتێك خانەوادەی بۆ پارەكەی سازكەیت و
شەهیدان بێت؟خالید رەش���ید: ئەگ���ەر الیەنێك هەبێ���ت و بیەوێ���ت كارەكان���م ب���ۆ ئەنجامبدات بەڵێ بێگومان ئامادەم. من ئەگەر 15 س���ەعات لەناو تەیارە بم بڕۆم بۆ كەنه دا كۆنسێرت بكەم بۆ كوردانی رۆژئاوا، ئامادەشم بۆ ئێرە
بیكەم كە ئیستا بۆ خۆم لێرەم.ئاوێنه : پێتوای���ە هونەری كوردی
ئاراستەیەكی بیانی وەردەگرێ�ت؟خالید رەشید: من 2004 لەكەناڵی كوردس���تان تی ڤی وتم ئەو مۆسیقا بیانیان���ە كاریگەری ئەبێت لەس���ەر مرۆڤ، لەسەر مناڵی كورد، لەسەر یەك بەیەكی تاكی ك���ورد. چونكە میوزی���ك كارلێك���ی رۆحە،دەبێ���ت مرۆڤ ودەچێت���ە الی به بی���رەوەی ناو مێش���كی، بۆیە ب���ا جوگرافیای به رۆحی نەنوس���ێنین هونەریم���ان میسری و توركی و نەیخەینە ناو مێشكی مناڵەكان���ەوە، چونكە دەكەوێتە ژێر كاریگەری كولتوری ئەوانەوەو ئەگەر دێتەسەرشاش���ە لەبەغداوە یەكێك دەڵێت هەولێر و كەركوك و سلێمانی و دهۆك كوردستان نییە ئەوە ئێمەین رێگە خۆشكەرین. من و تۆ لەكاتێكدا رێگە بدەینه هەولێر ببێتە پایتەختی گەشتیاری عەربی، ئەوە نابێت قسە بكەین وبڵێین شارێكی كوردیە نابێت بڵێی���ن كوردس���تانەو نابێت رەخنە بگرین، کاتێک دەڵێن ئێرە هی کورد نیە. كە ئێمە رێگا ئەدەین مۆسیقای هون���ەری واڵتێكی ت���ر بهێنینە ناو هون���ەری ك���وردەوە ئەبێت چاومان لەوە بێ���ت مناڵەكانمان لەكولتوری كوردی البدەن، چونكە میوزیك رۆح داگیر دەكات دواتر جەستە، ئەوەیە
كاریگەریی میوزیك.ئاوێنه : پارەی ك���ورد زۆربەی بۆ ئەو هونەرمەند و كەس���ایەتیانەیە كە
خەڵكی كوردستان نین؟ خالید رەش���ید: پارەی كوردستان گەیش���تە ئەوپ���ەڕی دونی���ا، به اڵم نەگەیشتە میللەتی كورد. قەبرەكەی به پارەی لەمیسر سوعاد حوس���نی كوردس���تان نۆژەنكرایەوەو كەسێك هاتە كوردس���تان به دو قس���ە 600 هه زار دۆالری بردو رۆیش���ت، ئیتر ت���ه واو. ئەوەی���ە پ���ارەی كورد،
بۆچییە و بۆكێە؟
"مۆسیقا دین نیە بەاڵم ئەتوانێت وەك دین كاریگەری دروست بكات له سەر ناخی مرۆڤ"
خالید ڕه شید: گۆرانیبێژی باش و دەنگخۆشامن زۆرەبەاڵم هونەرمەندمان کەمە یا هەر نیامنە
هیچ میلەتێك و نەتەوەیەك به قەد كورد هونەرمەندی
نیە، بەاڵم هیچ نەتەوەیەكیش
بەقەدەر هونەرمەندی كورد بێبەش و بەدبەخت
نیە
پارەی كوردستان گەیشتە ئەوپەڕی
دونیا، به اڵم نەگەیشتە میللەتی كورد. قەبرەكەی سوعاد حوسنی لەمیسر به پارەی
كوردستان نۆژەنكرایەوە
نیوما
چانا
هتۆ:
فۆ
رهنگاڵه(480( سێشه ممه 2015/5/26 [email protected]
گاکاوڕ
بیر لەوە مەكەرەوە كە لەگەڵ هاوڕێ و كەس���ە نزیكەكانت بمێنیتەوە، بەڵكو
هەوڵبدە گەشتێك ئەنجام بدەیت.
كۆمەڵێك میوان���ت دێن كە وەك هەواڵێك���ی دڵخۆش���كەر وایە بۆت، هەوڵبدە هیچ كێش���ەیەكی خێزانیت
باس نەكەیت.
ئ���ەوە بزان���ە كە هەن���دێ ئەركی كارەك���ەت تەنها ت���ۆی ئەیزانیت كە ئەم���ەش وات لێ���دەكات پەس���تانی
زیاترت لەسەر دروست بێت.
داوای هەندێ پ���ارەت لێدەكرێت كە لەتوانای تۆدانیە، ئەم هەفتەیە خەوت تێك ئەچێ���ت بەه���ۆی بیركردنەوەی
زۆرەوە.
هەست كردنت بەگومان وات لێئەكات كەمتر هەست بەئارامی بكەی، داوای ه���اوكاری لەو كەس���انە دەكەیت كە
پاڵپشتتن.
قرژاڵدوانه
ه���ەر ب���ۆ ئامادەبك���ە خ���ۆت روبەروبونەوەی���ەك كە دەربارەی كار توش���ت دەبێت، ش���تە ش���اراوەكان
كێشەت بۆ دروست دەكەن.
فهریکشێر
1010
قەس���ركردنی ق���ژ واتا داماڵینی قژ لەخەنەو ئوس���مەو بۆیەی رەش بەمەبەس���تی كاڵكردنەوەی قژ بەو بۆیانەی كە كەس���ەكە مەبەستیتی و ح���ەزی لێیەتی. بەاڵم بەكارهێنانی قەس���ر چەن���د مەرجێكی هەیەو هەمو كەسێك ناتوانێت بیكات چونكە زۆرجار ئەو رەنگە دەرناچێت كە ئەو ئەیەوێت، یاخود هەن���دێ جار بەهۆی هیالكیی قژەكەوە ناتوانرێت
قەسری بۆ بكرێت.لەچ كاتێكدا دەتوانین قەسر بكەین بۆ قژمان؟
- ئەو قژانەی ئوس���مەیان پێوەیە ناتوانین قەسری بۆ بكەین تاوەكو دو س���اڵ، چونك���ە قژەكە هی���چ ناگۆرێ���ت كاڵ نابێتەوەهیچ رەنگێك
وەرناگرێت.- ئەو قژانەی خەنەیان پێوەیە تاوەكو س���اڵێك ناتوانین قەس���ریان
بۆبكەین بە هەمان شێوەی ئوسمەكە كاڵ نابێتەوە رەنگ وەرناگرێت.- كاتێ���ك قەس���ر بۆ ق���ژی خەنە ئەكەین دوای س���اڵەكە س���ەرەتا قاوه ییەك���ی تۆخی بۆ ئەكەین و دوات���ر وردە وردە رەنگەكەی بۆ كاڵ دەكەین���ەوە، هەرگی���ز بە جارێك دوای قەس���ر ناتوانی���ن قژەكە كاڵ بكەینەوە بەڵكو سەرەتا لەقاوه ییەكی تۆخەوە دەست پێئەكەین و دواتر
بەرەو كاڵبونەوە.- ئەو كەسانەی قژیان رەش���ی قەتران كردوە بەهەمان شێوە دەبێت دوای س���اڵێك قەس���ریان بۆكرێت چونكە ئەگەر كەمتر لەساڵێك بۆیان بكەی���ن ئەوە ئەبێت قەس���رەكەی زۆر بۆ بكەین بیخەینە س���ەر پلێت
بەمەش بەرگەی رەنگی تر ناگرێت و قژەكە دەسوتێ .- هەروەها ئەو قژانەی زۆر سوتاون بەموجەفیفەو ئوتو یاخود بەهەتاو
ئەوە ئەم كەسانەش ناتوانن قەسر بكەن.
- دوای قەس���ریش پێویس���تە قژەكە زو زو حەمام زەیتی بۆبكرێت و ماوەی جارێكیش ببردرێت.
سیحری جوانیچ كاتێك ناتوانین قژمان قەسر بكەین
له ش���اری سلێمانی یادی 65 ساڵه ی رۆژنامه نوسی دوایی ش���اعیرو کۆچی
کورد پێره مێرد ده کرێته وه .
ده زگای رۆش���نبیری جه مال عیرفان له شاری سلێمانی مه راسیمێک بۆ یادی رۆژنامه نوسی دوایی ش���اعیرو کۆچی سه ده ی 20ی کوردستان، حاجی تۆفیق
به گ ناسراو به پیره مێرد ده کاته وه .
به ڕێوه ب���ه ری س���ه عید به ختی���ار عیرفان جه مال ڕۆش���نبیریی ده زگای ل���ه و باره یه وه به ئاوێنه ی رایگه یاند که مه راس���یمه که مانگ���ی داهاتو له هۆڵی رۆش���نبیری س���لێمانی به هاوکاری���ی وه زاره تی رۆشنبیریی و بنکه ی ئه ده بی
ژین به ڕێوه ده چێت.
له مه راسیمه که دا 5 لێکۆڵینه وه ی نوێ له ب���اره ی پیره مێردو به رهه مه کانییه وه ه���اوکات ده کرێ���ت، پێش���که ش پێشانگایه کی فۆتۆگرافی و پێشانگایه ک تایب���ه ت به که لوپه ل���ه تایبه ته کان���ی
پیره مێرد ده کرێته وه .
به ختیار سه عید له باره ی به رنامه کانی داهاتوی ده زگاکه یان����ه وه رایگه یاند که ده یانه وێت له هه ر ش����ارێکدا یادی که سه ناوداره کانی ئ����ه و ناوچانه بکه نه وه بۆ ئ����ه وه ی نه وه ی نوێ ئاش����نا بن پێیان، وه ک چۆن له ڕابردودا مه راسیمێکیان بۆ ی����ادی ئه حمه د دڵزاری ش����اعیر له کۆیه ڕێکخس����ت و له داهاتوشدا له شاری ڕانیه
یادی میرزا مه نگوڕی شاعیر ده که نه وه . 1867 له س���اڵی پیرمێ���رد له ش���اری س���لێمانی له دایکبوه ، جگه له و ب���وه یه کێ���ک له شیعرنوس���ین، که س���انه ی ڕۆڵێکی به رچ���اوی گێڕاوه له ب���واری رۆژنامه گه ری���ی کوردی���دا. له ش���اری 1950 حوزه یرانی ل���ه 19ی سلێمانی کۆچی دوایی کردوه و له سه ر داوای خ���ۆی له گردی مامه یاره به خاک
سپێردراوه .
ئا: ئازاد بایز
زۆرن ئه و که سانه ی له ژیاندا کارێک ده گرنه ده ست و دواتر خولیای ده بن و
ڕۆده چنه ناو کاره که ، هه رچه نده سه رده میش به سه ر بچێت و رۆژگار له گه ڵ ئه و کاره دا نه یه ته وه ، به اڵم
ئه وان پێچه وانه ی ئاراسته ی شه پۆل مه له ده که ن و سورن له سه ر کاره که ی
خۆیان.
کەری���م عەبدولڕەحم���ان، ناس���راو بەکەریم���ی تەس���جیالت، پت���ر له 27 ساڵه له ش���اری چه مچه ماڵ سه رقاڵی کاری گۆران���ی و تۆمارکردن���ی
ته سجیالته .که ریم س���ه ره تای ده س���تکردن به و
کاره بۆ ئاوێن���ه ده گێڕێته وه و ده ڵێت "27 س���اڵ لەمەوبەر دوکانێکم لەناو بازاڕی چەمچەماڵ داناو دەستم بەکاری تۆمارک���ردن ک���رد، لەوس���ەردەمەدا کاسێت ڕۆڵێکی کاریگەری هەبو لەسەر کۆمەڵگە، ئەتوانم بڵێم لەگەڵ نەمان و کاڵبونەوەی کاس���ێتدا گوێگریش بەو
شێوازەی جاران نەمان".ب���اس ته س���جیالت که ریم���ی کاره ی ئ���ه و ک���ه ده کات ل���ه وه ش به ب���ێ سه رئێش���ه و کێش���ه نه ب���وه ، "لەسەردەمی هەش���تاکاندا بەهۆکاری نالەباری دۆخی سیاس���ی توشی زۆر کێش���ە دەبوین، بۆنمونە مامەڵەکردن ناسری هونەرمەندان بەکاس���ێتەکانی ڕەزازی و حەمەجەزا بەهەمو شێوەیەک
قەدەغەبو".
ناوبراو ئه وه ش ئاش���کرا ده کات که له ساڵی 1988 هونه رمه ندی کۆچکردو، حه مه جه زا کاس���ێتێکی باڵونه کراوه ی خ���ۆی بۆ بردوه ، که له دانیش���تنێکدا له گ���ه ڵ خانمێکی ڕۆژهه اڵتیدا تۆماری کردوه ، "تا ئێس���تاش ئه و کاس���ێته باڵونه کراوه ت���ه وه و الی من پارێزراوه . ئ���ه وه جوانتری���ن یادگاریمه له ماوه ی
کارکردنی مندا".دوای 27 ساڵ له کارکردن، که ریمی ته س���جیالت نائومێدان���ه ده ڕوانێت���ه کاره که ی که به هۆی دنیا فراوانه که ی ته کنه لۆژیا گوێگری کاس���ێت نه ماوه ، "هه ر ئه مه ش���ه کاری کردوه ته س���ه ر هه یه له به رنامه مدا بۆیه پیش���ه که م و دوکانه ک���ه م دابخ���ه م و واز ل���ه و کاره
بهێنم".
دو کورت���ه فیلمی کوردی له به ش���ه هه ش���ته مین شه س���ت و جیاوازه کانی خول���ی فێس���تیڤاڵی نێوده وڵه تی كان له فه ڕه نس���ا به ش���داری ده که ن، به اڵم
ناچنه هیچ پێشبڕکێیه که وه .
ه���ه ردو کورته فیلم���ی "یه که مین چی���رۆک" له ده رهێنانی دانا که ریم و کورت���ه فیلم���ی "م���اڵ و کلی���ل" له ده رهێنان���ی ش���وان عه ت���وف به ش���داریان ک���رد له شه س���ت و هه ش���ته مین خولی فیستیڤاڵی له واڵت���ی کان نێوده وڵه ت���ی
فه ڕه نسا.
ئ���ه و دو کورت���ه فیلمه واڵتی به ن���اوی کوردییه به ش���دارییان عێراقه وه ده ره وه ی ل���ه ک���ردوه و
پێش���بڕكێ و له به شی ش���ۆرت فیلم نمایش "Short Film Corner"كۆڕنێر
ده کرێن.ئ���ه و به ش���ه، م���اوه ی 11 س���اڵه کراوه ت���ه وه و کان له فیس���تیڤاڵی به هره مه نده ناس���اندنی به مه به س���تی ب���ۆ ب���ازاڕ كردن���ه وه ی الوه كان���ه و هه روه ها كورته فیلمه كان���ه ، فرۆش���ی به ده ستهێنانی سه رمایه یه بۆ پرۆژه كانی داهاتوی فیلمسازه الوه كان دامه زراوه .
فیستیڤاڵی کان یه کێکه له گرنگترین فیس���تیڤاڵه کانی فیلم له س���ه ر ئاستی جیه���ان و له چه ن���د به ش���ی جی���اواز پێکدێت که هه ندێکیان بۆ پێش���بڕکێ و به ده س���تهێنانی خه اڵته ، به شێکیشیان ل���ه ده ره وه ی نمایش���ه و ب���ۆ ته نه���ا
پێشبڕکێیه .
تارا عومه ر، خاوه نی ئارایشتگای الله لی بۆ جوانکردنی خانمان له گه ڕه کی ئاشتی
له سلێامنی یادی 65 ساڵه ی کۆچی دوایی پیره مێرد
ده کرێته وه
27 ساڵ ژیان له نێو کاسێتدا
"کاسێتی باڵونه کراوه ی حه مه جه زام له الیه "دو فیلمی کوردی
به شداری فێستڤاڵی کان ده که ن
کەریمی تەسجیالت له ناو دوکانه که یدا
بیروڕا(480( سێشه ممه 122015/5/26 [email protected]
بەکارھێنانی دین بەش���ێوەیەکی دیماگۆگیی س���اختەکارانە یەکێکە لەدیاردە بەرچاوەکانی ن���او ھه ڵمەتەکانی ھه ڵبژاردن���ی ئەم جارەی پەرلەمانی تورکیا، بکەری س���ەرەکیی ناو ئەم گەمە ناش���یرینە خۆیش���ی خودی ئەردۆگان خۆیەتی. ئامانجی س���ەرەکیی لەم گەمەیە دو س���ەرەیە. لەس���ەرێکەوە ئەردۆگان دەیەوێت وێنەی موجاھیدێکی ئیسالمی بۆخۆی دابتاشێت ک���ە وەدیهێنان���ی خەونی بەس���وڵتانبونی بۆ نزیکبکاتەوە. لەس���ەرێکی دیک���ەوە بۆئەوەیە ڕکابەرە سیاسییەکانی، بەتایبەتی ھادەپ، وەک "کافر" و "بێدین" نمایشیانبکات و لەم ڕێگەیەوە بەربەس���تی گ���ەورە لەبەردەم پێش���کەوتنی ئ���ەم ھێزانە لەھه ڵبژاردنەکاندا دروس���تبکات. ئ���ەم گەمەیەی ئ���ەردۆگان نەک نایاس���ایی و ئەوەی بەحوكمی نائەخالقییە، نادەستوریی و ئەو سەرۆکی واڵتەو نابێت پڕوپاگەندە بۆ ھیچ ھێزێ���ک دژ بەھێزەکانی تری ناو کۆمەڵگاکەی بکات، بەڵکو گەمەیەکی ترس���ناکەو ئەزمونی حوکمڕان���ی لەتورکایدا بەئاراس���تەی ئەزمونە دینییەکان���ی ناوچەکە پاڵپێوەدەنێت. ھاوکات ئەم بەکارھێنانە بەدف���ەڕەی دین لەناو گەمە سیاسییەکاندا شەپازلەیەکی توندە لەڕوخساری ئەو ڕێکەوتنە عەلمانیەی لەو واڵتەدا لەئارادایە. ئەردۆگان خۆی چەندان جار باسی لەوەکردوە کە ئەوان عەلمانیەتی سیس���تمەکە دەپارێزن و ناھێڵن دەوڵەتی تورکی���ا ببێت بەدەوڵەتێکی دینیی. ھه مومان ئەوەم���ان لەبیرە ئەردۆگان ل���ەدوای ڕوداوەکانی "بەھ���اری عەرەبی"یەوە لەقاھیرە چی بەئیس���المییەکانی میس���ر وت، چۆن داوایلێکردن پەیڕەوی سیستمی عەلمانی بکەن بۆئەوەی بتوانن ھه م دیموکرات بن و ھه م ڕێزی دین خۆیشی بگرن. ئەمڕۆ ئەردۆگان ئەو پرنسیپە سیاس���ییە گرنگانە دەخاتە ژێرپێوە کە ڕێگرن لەوەی دین بەعەقڵیەتی تەکفیرەوە
داخڵی سیاسەتکردن ببێت.وەک ش���ارەزایانی ب���واری تورکی���ا دەڵێن ئەردۆگان بەتایبەتی لەم چەند ساڵەی دواییدا لەزیاد لەسەرێکەوە پەالماری بنەما سیاسیی و دەزگایی و یاس���ایی و ئەخالقییەکانی سیستمە سیاسییەکەی تورکیای داوە، کە ئەو النیکەمەی ک���ە دەیبینین. دابینکردوە دیموکراس���یەتی سیس���تمێکی تورکیا سیاس���یی سیس���تمی گرنگی دیموکراسییانەی ڕەھه ندێکی تێکەڵە، ھه یە کە ڕوبەری گەمەی دیموکراسییانە لەناو سیس���تمەکەدا مەیس���ەردەکات، لەن���او ئەو ڕوبەرەشدا چەندان ھێزی جیاواز ئامادەیە کە ملمالنێیەکی ڕاستەقینە بۆ گەیشتن بەدەسەاڵت لەگەڵیەکدا دەکەن. بەاڵم ھاوکات ئەم سیستمە ئەوتۆریتێ���ری دەس���ەاڵتگەریی و ڕەھه ن���دی ترس���ناکی تێدایە، تا س���ااڵنێکی درێژ لەشکر نوێنەری ئەو ڕەھه ندە دەسەاڵتگەرە بو، بەاڵم ئ���ەردۆگان ئەمڕۆ دەخوازێت خۆی ئەو ڕۆڵەی جارانی لەش���کر ببینێت. مێژوی س���ی ساڵی ڕابردوی تورکیا مێژوی ملمالنێ و کێشمەکێشی نێ���وان ئەم دو ڕەھه ندە ناکۆک���ەی ناو ژیانی سیاس���ییە لەو واڵت���ەدا. پارتەکەی ئەردۆگان لەسەرەتای گرتنەدەستی ده سەاڵتدا ھێزێک بو دیموکراسییەکان و ڕوبەرە لەبەھێزکردنی ڕوی گەن���دەڵ و ڕەھه ن���دە بەگژاچون���ەوەی دەسەاڵتگەرەکەی سیستمەکەبو. له م ڕوەشەوە کۆمەڵێ���ک ڕیفرۆم���ی گرنگ و س���ەرکەوتویان ئەنجامدا، کە لەئاس���تی سیاسیدا الوازکردنی دەس���ەاڵتی لەش���کر لەتورکی���ادا، کردنەوەی ڕوبەری زیاتر بۆ پلورالیزم و چونەپێش���ەوەی مەس���ەلەی کورد لەدەرکەوتە گرنگەکانی بو. بەاڵم ئەوەی ئ���ەردۆگان ئەمڕۆ ئەنجامیئەدات ناکۆکە بەخودی ئەو سەرەتا گرنگانە، ئەردۆگان ئێس���تاکە س���ەرقاڵی بەدەس���ەاڵتگەرکردنی ت���ەواوی سیس���تمە سیاس���ییەکەیە لەڕێگای گۆڕینی سیستمی پەرلەمانییەوە بۆ سیستمی س���ەرۆکایەتی. بەکارھێنان و تێکەڵکردنی دین بەسیاس���ەت لەتورکیادا بەو شێوەیەی ئەمڕۆ دەیبینین، پەیوەندیی بەدینداریی و بێدینییەوه نییە، بەڵکو پەیوەندی بەویستی ئەم گۆڕانەوە لەسیستمە سیاسییەکەدا ھه یە. گەڕاندنەوەی ئەردۆگان بۆ دین گەڕاندەوەیەکی سیاسییانەی حیس���اببۆکراوە بەمەبەس���تی کورتکردنەوەی سیستمە سیاسییەکە بۆ سیستمی سوڵتانێکی
بێڕکابەر.لەتورکی���ادا دەزگای "دیانەت"، کە ھاوتای وەزارەت���ی ئەوقاف���ی الی خۆمان���ە، ڕۆڵێکی بەرچ���او دەبینێت ل���ەم پ���رۆژە تاکڕەوانەی ئەردۆگاندا. لەدە ساڵی ڕابردودا ئەم دەزگایە بەتەواوی ئاوساوە. وەک شارەزایانی ئەم بوارە دەڵێن، ئ���ەم دەزگایە لەئێس���تادا 120 ھه زار فەرمانبەری ھه میشەیی و ٣0 ھه زار فەرمانبەری کاتی ھه ی���ە، ئەمانە ئیس���المێکی س���ونیی حەنەفی ناکۆک بەگروپە دینییەکانی تری وەک مەسیحیەکان و عەلەوییەکان و ش���افیعیەکان و ئەوانیت���ر باڵودەکەنەوە، ھ���اوکات ناکۆکیش بەدی���دی ئەو بەش���ەی کۆمەڵ���گای تورکیی
ک���ە پەیوەندیی بەدی���ن و دیندارییەوە الوازە. ئەردۆگان���دا خەریکی لەس���ەردەمی دەوڵەت تێگەیشتنێکی دیدو س���ەپاندنی بەھێزکردن و دینییە بەسەر سەرجەمی کۆمەڵگادا. ئەمەش نەک ته نها ناکۆکە بەس���ادەترین پرنسیپەکانی دیموکراسیەت، بەڵکو ڕەچەتەیەکی ترسناکیشە بۆ نامۆکردنی ژمارەیەکی گەورەی دانیشتوانی ئەو واڵتە لەدەوڵ���ەت. ھه ندێک ڕاپۆرت باس ل���ەوە دەکەن ک���ە دەزگای "دیانەت" نزیکەی س���ەد ھ���ه زار فەرمانب���ەری خ���ۆی چاالکانە خستۆتە ناو ھه ڵمەتی ھه ڵبژاردنەکەوەو کاری سەرەکییان ئەوەیە پڕوپاگەندە بۆ ئەردۆگان و پارتەکەی بکەن. کەس���ە گرنگەکانی ناو ئەم وەزارتە مەسروفێکی پادشایانەو سوڵتانیانەیان ب���ۆ دەکرێ. لەچەن���د ڕۆژی ڕاب���ردودا میدیا کۆمەاڵیەتییەکان نیشانیاندا نرخی ئۆتۆمۆبێلە مارسیدس���ەکەی س���ەرۆکی دەزگای دیانەت، کە س���ەر بەپارتەکەی ئەردۆگان خۆشیەتی، ٣٧5 ھ���ه زار دۆالرە. ھه واڵەکە بەچەش���نێک تەش���ەنەی س���ه ندو ناڕەزای���ی لێکەوت���ەوە، الیەنە ڕەس���مییەکان ناچاربون وەاڵمبدەنەوە. لەخوتب���ەی ڕۆژی ھه ین���ی یەکێک لەمزگەوتە گەورەکانی ناو شاری ئەستەمبوڵدا ئیمامێکی س���ەر بەدەزگای دیانەت وەاڵمەکەی دایەوەو وتی:"ئ���ەو ئۆتۆمۆبێلە نرخەک���ەی ته نها 120 ھه زار دۆالرە ن���ەک ٣٧5 ھه زار" بۆ ڕەوایەتی بەخش���ینیش بەگرانیی نرخ���ی ئۆتۆمۆبێلەکە لەبیرتان وتی:"ئیمان���داران، لەخوتبەکەی���دا نەچێت پێغه مبەر خۆیش���ی س���واری باشترین حوش���تر دەبو". بەلۆژیکی ئەم ئیمامە مادام پێغه مبەر س���واری باشترین حوش���تر دەبو، بۆی���ە پێویس���تە موفتیەک���ەی ئەردۆگانیش س���واری گرانترین ئۆتۆمۆبێل���ی دونیا ببێت. کڕینی ئۆتۆمبێلێک بەس���ەدان ھه زار دۆالر بۆ فەرمانبەرێکی دەوڵەت، لەواڵتێکدا کە موچەی مانگانەی ملیۆنەھا ھاواڵتی ته نها ٣٧5 دۆالرەو 6 ملی���ۆن ھاواڵتیش لەژێ���ر ھێڵی ھه ژارییەوە دەژین، تاوانێکی ئابوریی و سیاسیی و دینیی و
ئەخالقییە.ئێستا بابێینە س���ەر قورئانە کوردییەکەی لەپڕوپاگەندەی ھه ڵبژاردنەکاندا ئەردۆگان کە ھه ڵگرتن���ی دەگێڕێ���ت. گرن���گ ڕۆڵێک���ی ئ���ەم قورئان���ە کوردییە بەش���ێکە لەگەمەی ئ���ۆردوگان و دەس���ەاڵتی بەڕەھاکردن���ی بێدەنگک���ردن و ڕیس���واکردنی ڕکابەرەکان���ی. لەپەیوەندی���دا بەمەس���ەلەی ک���وردەوە ئەم قورئان���ە وەرگێڕدراوە بۆس���ەر زمانی کوردی بەشێکە لەپالنی ھێرشبردنی ئەردۆگان بۆسەر مەسەلەی کورد لەتورکیادا کە ھادەپ، یەکێکە لەنوێنەرە سەرەکییەکانی. ئەردۆگان لەیەکێک لەھێرشەکانیدا لەبەردەم بڕێک لەکوردانی ئەو واڵتەدا وتی:)ئەوان"مەبەس���تی ھادەپە" ھیچ نییە. س���ەیرکەن، پەیوەندییەکیان بەدینەوە دەزگای دیان���ەت ک���ە ئەردۆگان ب���ەدەزگای خ���ۆی دادەنێت قورئانی بە زمانی کوردیی بۆ ئێوە چاپکردوە(. ئەمە قسەی سەرکردەیەکی سیاس���یی نییە نیازی وابێت مەسەلەی کورد لەواڵتەکەیدا چارەس���ەر ب���کات. بۆ کۆمەڵگاو چیت���ر ئ���ەردۆگان لەتورکی���ادا دەوڵ���ەت ڕیفۆرمیستێکی سیاسیی نییە، بەڵکو ھه ڕەشەو الوازبونی سیاسییە. کارەساتێکی مەترسیی و ئەردۆگان مەرجێکی گرنگیی بەھێزبونی توانای
ڕیفۆرمکردنی سیستمەکەیە.
ئەردۆگان وەک مەترسییپێ���ش ئ���ه وه ی وه اڵمی ئه و پرس���یاره پرس���یاره كه باش���تروایه بده ین���ه وه به ش���ێوازێكی تر بكه ین و بڵێین ئه ردۆگان ھه ر ده یباته وه یان ئۆپۆزس���یۆنی توركی
به ئه ردۆگان ده دۆڕێت؟چونك���ه زۆر جار ك���ه باس���ی توركیا ده كرێت یه كس���ه ر ئه و پرس���یاره ده كرێت گه ر ئ���ه ردۆگان و پارته كه ی باش نین ئه ی ب���ۆ له ھه ڵبژاردندا ھ���ه ر یه كه مه ؟ یان بۆ ده نگ ده وێ���ت و كورده كانیش خۆش���یان
به پارته كوردیه كه ناده ن؟شه رت نیه ھه مو سه ركه وتنێك نیشانه ی ھێزی كه س���ی س���ه ركه وتو بێ���ت، به ڵكو ھه ندێك جار كه س���ی دۆڕاو ھێزی زیاتره و
خۆی ده دۆڕێنێت به كه سێكی خوار خۆی.وه ك به ھێ���زی یانه یه ك���ی به نمون���ه به یانه یه كی به رش���ه لۆنه كاتێك ده دۆڕێت نه ناسراوی خوله كه ی و ھه مو كه س ده زانێت كه ئه و یانه یه توانای خوار به رش���ه لۆنه یه ئه وا ده بێت بڵێین به رشه لۆنه خۆی دۆڕاند به و یانه نه ناسراوه نه ك بڵێین فاڵن یانه ی
بێهێز له به رشه لۆنه ی بردۆته وه .ئه ردۆگانیش وه ك كه راكته رێكی سیاسی له دوای به رواری 1٧ كانونی یه كه می 201٣ ئه و ئه ردۆگانه نه ما كه له ساڵی 1994 بوه
سه رۆكی شاره وانی ئیسته نبول.ئه ردۆگان له 15 ساڵی ڕابردودا وێنایه كی وه ھای بۆ خۆی دروست كردبو كه كه سێكه
ھه رگیز گه نده ڵی و دزی ناكات.كه س���ێكه ھه رگیز درۆ ناكات. كه سێكه بۆ به رژه وه ن���دی تایبه تی خۆی كارناكات. كه سێكی له خوا ترسه و سه ری بچێت نوێژی
ناچێت.ده توانین بڵێین ئه م قس���انه ھه تا 1٧ ی كانونی یه كه می 201٣ كه س گومانی لێنه بو. به اڵم دوای ئه وه ی كه تۆماره ده نگیه كانی كۆمه اڵیه تیه كان له تۆڕه كوڕه كه ی خۆیی و باڵوبوه وه ئیتر ئه و ئه فسانه یه ماسكه كه ی كه وت و ڕوی پش���ت پ���ه رده ی وه ك مانگی
چوارده بۆ ھه موان ئاشكرا بو.4 وه زی���ره گه نده ڵه كه ی كه ھه مو دزی و ساخته یه كیان ئه نجامدابو ناچار به وه بون ده ستله كاربكێش���نه وه . ته نان���ه ت وه زیری ژینگ���ه و پالندان���ان كه ناوی ئ���ه ردۆگان بایره كت���اره له دیمانه یه ك���ی ته له ڤیزیۆنیدا دان���ی به وه دانا كه ھه مو ش���تێكی به پێی خواس���تی ئ���ه ردۆگان كردوه و پێویس���ته
ئه ردۆگانیش ده ست له كاربكێشێته وه .دواتر تۆماره ده نگیه كانی ئه ردۆگان كه كاتێك ته له فۆن بۆ كوڕه كه ی ده كات و داوای لێده كات پاره له ماڵ���ه وه ھه ڵنه گرێت نه با پۆلیس ده ستی به سه را بگرێت، ڕاستیه كی حاش���اھه ڵنه گری دوپات كرده وه ، ئه ویش ئه وه یه كه سیاسه ت و دین ھه رگیز له دڵێكدا ئه ردۆگان و ده رك���ه وت ئیدی كۆنابێنه وه . كوڕه كه ی ده س���تیان تێكه ڵ كردوه له گه ڵ س���ه رمایه دارانی واڵته كه یان���داو پاره یه كی
خه یاڵییان به به رتیل وه رگرتوه .به اڵم دوای ئه و به رواره ش ئه ردۆگان توانی دو ھه ڵب���ژاردن ببات���ه وه و ھه ڵبژاردنه كه ی ٧ ی حوزه یرانی���ش گه رچ���ی ده نگه كانی كه م���ی كردوه به اڵم ھ���ه ر پارته که یه كه م
ده رده چێت، لێره ده پرسینه وه بۆ؟س���ه ره تا له پارتی ك���وردی ھه ده په وه ده س���ت پێده كه ین كه جێی سه رسوڕمانی خه ڵكه و ده پرس���ێت گه ر ئه ردۆگان خراپه ئ���ه ی بۆ نی���وه ی كوردی توركی���ا ده نگی
پێده ده ن؟س���ه ره تا ده بێ���ت ئاماژه ب���ه وه بكه ین ك���ه كورده كانی توركی���ا ھه مویان كوردی ڕاس���ته قینه نین وه ك كوردی ئامه دو ڤان و ش���رناخ و ھ���ه كاری. زۆرێك له ك���ورده كان به تورك كراون و ھه س���تی كوردایه تیان یان سفره یان خۆیان به نیمچه توركێك ده زانن. ئه و كوردانه گه ر لێیان بپرسی تۆ كوردیت؟ ئ���ه وا له وه اڵم���دا ده ڵێت من موس���وڵمانم نه كوردم و نه تورك بۆمن موس���وڵمان بون
گرنگه .ناكرێت لێره دا ھێرش���ی تون���د بكرێته س���ه ریان و به خای���ن و خۆف���رۆش له قه ڵه م بدرێن. چونكه سیاس���ه تی ده وڵه تی تورك وابوه كورده كان بچه پێنێت و زمانی خۆیان له بیر به رێت���ه وه . ھه ربۆیه كه زمانت نه بو ڕه خنه نابێت.ده بێت شوناسیش���ت ئیدی له ئه قڵ���ی فاشیس���تی تورك���ی بگریت كه زیاتر له ٧0 س���اڵه خوێندنی به زمانی دایك قه ده غه كردوه ته نان���ه ت ئه و ئه ردۆگانه ی
كه خۆشه ویستی ھه ندێك پارتی ساویلكه ی كوردس���تانه ھه م���ان سیاس���ه تی په یڕه و
كردوه .ئ���ه ردۆگان و پارته كان���ی پێ���ش خۆی یه ك دروش���میان ھه یه و ھه میشه دوباره ی ده كه ن���ه وه ) یه ك میلل���ه ت یه ك ئااڵ یه ك نیش���تیمان ی���ه ك ده وڵه ت( لێ���ره جێی خۆیه تی له پارته كانی باش���ور بپرسین گه ر ئه ردۆگان حه ق���ی خوێندنی زمانی كوردی نادات به كورده كانی توركیا ئیدی ئه و ھه مو خۆشه ویس���تیه تان بۆ ئه م پیاوه له چیه وه
سه رچاوه ی گرتوه ؟ب���ه اڵم ئ���ه م خاڵ���ه الوازانه پاس���اوی ئه وه نادات به ھه ده په ك���ه نه توانن ده نگی
كورده كانی توركیا بۆ خۆیان ڕابكێشن.كورده كانی توركیا له 95% موسوڵمانن و ھه ده په ش پارتێكی چه پڕه وی ماركس���یه . ده بو ھه ده په ئاقاڵنه تر له م ھه س���تیاریه ی گه له كه ی خ���ۆی نزیك ببوایه ته وه و خۆیان وا پیش���ان نه دای���ه ك���ه دژی بیروباوه ڕی
گه له كه یانن.به نمونه له م ھه ڵبژاردن���ه دا ھه ده په دو خاڵی زۆر بێهێزی خس���تۆته ناو كارنامه ی پارته كه یه وه كه زی���ان نه بێت ھیچی تری نابێت. تۆراندنی ده نگه كوردیه موسوڵمانه دینپه روه ره كان نه بێت ھیچی لێناكه وێته وه . ھه ده په له كارنامه ی خۆی ئاماژه ی به وه داوه گه ر ڕۆژێك بێته سه ر ده سه اڵت وه زاره تی كاروباری ئاینی ناھێڵێت و له ش���وێنی ئه وه وه زاره تێكی دی داده نێ���ت. دواتر به ڵێنی ئ���ه وه ی داوه كه ماف���ی ڕه گه زبازه كان كه دوڕه گه زبازو لێزبیان و له نێزبازو پێكهاتون
ترانسه كان بپارێزێت!لێره مشتومڕ ناكه ین له سه ر ئه وه ی ئه م دو بڕگه یه دروس���ته یان نا به ڵكو ئه وه ی جێی تانه یه لێره ، تۆراندنی ده نگی كورده
موسوڵمانه كانه به ھیچی خۆڕایی.ھه ده پ���ه خۆی ب���اش ده زانێت كه گه ر به ربه ستی 10% ببڕێت ئه وا موعجیزه یه كی ك���ه م وێنه ده بێت و كارێكی مه حاڵ ئه نجام ده دا، ئیدی بۆ له كارنامه كه ما شتێكی وه ھا دابنێم كه ناتوان���م جێبه جێی بكه م؟ گه ر بشگه نه ده سه اڵت ئه نجامدانی كارێكی وه ھا ھێنده ئاسان نابێت له كۆمه ڵگه ی توركیادا. ھه ده په ب���ه م دو به ڵێنه ی ئه وه پیش���ان ده دات ك���ه ده یه وێت به ردێ���ك ھه ڵبگرێت له خ���ۆی گه وره تره و گه ر ھه ڵیش���ی گرت له ژێریا ده پلیشێته وه ، له بیریشمان نه چێت ئه وه ی پێش جه نگ شمش���ێر ده ربهێنێت
ته نیا خۆی بریندار ده كات.له ھه مو ش���اره ئ���ه ردۆگان و داودئۆگلو كوردیه كان ئ���ه م دو بڕگه یه ی كارنامه كه ی خۆش���ه ی به بنێش���ته كردوه ھه ده په یان ژێرزمانیان و ھاوار ده ك���ه ن) ئه ی برایانی كوردی موس���وڵمانم، ده میرتاش ده یه وێت ئاینی ئێوه له ناو به رێت، ده یه وێت وه زاره تی كاروباری ئاین���ی ھه ڵبگرێت، ئه مانه دژی دینن، دژی ئیس���المن، زه ردوش���تن نه ك
موسوڵمان(!ھه رچه ن���ده زۆربه ی قس���ه كانیان دورن له ڕاس���تیه وه به اڵم بۆش���اییه كی وه ھایان
دۆزیوه ته وه له ھه ده په دا كه زۆر به ناڕه حه ت ده توانێت لێی قوتار بێت.
ھه رچه ن���ده ده میرتاش ھاوار ده كات كه موس���وڵمانه و دژی ئیسالم نیه ، به اڵم ئه م قس���انه ی ده میرتاش بۆ ك���ورده به تورك كراوه كان)ئه س���یمله كان( وه ك بایه ك وایه له گوێیه كی���ان ده ڕوات و له گوێك���ه ی تریان
ده چێته ده رێ!پارتێك���ی چه پ���ڕه وی وه ك جه ھه په كه زۆرینه ی ده نگده ره كانی كه مالی و دژه دینن ناوێرێت بڕگه یه كی وه ھا بخاته كارنامه كه ی به اڵم ھه ده په بێ له به رچاوگرتنی ھه ستیاری گه له كه ی له پێناو چی ئ���ه م به ڵێنه زه ق و زیاده ڕۆیانه ده دات به گه له كه ی؟ له كاتێكدا وه ھاش���یان ش���تێكی داوای گه له ك���ه ی
لێنه كردوه !ئه ردۆگان له كاتی ھێرشه كانی داعش بۆ س���ه ر كۆبانی ته واوی كورده كانی له خۆی زویر ك���رد به و وتاره ی ك���ه وتی" كۆبانی ئه مڕۆ یان س���به ی ده كه وێ���ت، نازانم بۆ كه س باس���ی حه ڵه ب ناكات، ئه مه جه نگی نێوان دو گروپی تیرۆرستیه به ئێمه چی!"
ده ب���و ھه ده په ئێس���تا له ب���اری ھێرش كردن بوایه بۆ سه ر ئه ردۆگان نه ك له باری به رگری كردن له خۆی، به اڵم ئه م دو خاڵه ی نێو كارنامه ك���ه ی ھه ڵه كان���ی ئه ردۆگانی بچوك كردۆته وه و ل���ه ڕۆژێڤدا ونیكردون. خه ڵكی ئێم���ه ش بیركورت و نه خوێنده وارن
به داخ���ه وه ، ھه ربۆیه ئ���ه ردۆگان به به رگی ئاینی ئیس���الم كه بێبه ری���ه له ئه ردۆگان و كاره چه وته كانی، خه ڵكی ئێمه فریوده دات
له پێناو خواستی فاشیستیانه ی خۆی.بۆی���ه لێره دا ش���وێنی خۆیه ت���ی بڵێین ھه ده په له ناوچ���ه كوردیه كان به ئه ردۆگان ده دۆڕێ���ت ئه گین���ا ئ���ه ردۆگان توان���ای
بردنه وه ی نیه .پارتی جه ھه پ���ه ی كه مالی كه پارتێكی چه پ���ڕه وه و مێژویه ك���ی دورودرێژی ھه یه له توركی���ای "مۆدێ���رن" ب���ه اڵم ناتوانێت متمان���ه ی ت���ورك و كورده كان به ده س���ت بهێنێت. ك���ورده كان جه ھه په ی���ان ناوێت چونك���ه پارتێكه دژی ئاینی ئیس���الم بوه له ڕابردودا، له چك و خوێندنی ئاینی قه ده غه كردوه ، كۆمه ڵكوژی ك���ورده عه له ویه كانی ده رس���یمی ك���ردوه ، به كورتیه ك���ه ی الی كورده كانی توركی���ا جه ھه په به واتای دژه
ئاین و دژه كورد دێت.بێجگه له و توركانه ی له و ناوچانه ده ژین كه قه راغ ده ریایه ، زۆرینه یان په یوه س���تن به ئاینی ئیس���المه وه و له س���ه ر ده س���تی جه ھه په زۆر چه وسێنراونه ته وه له ڕابردودا، بۆی���ه جه ھه په ھه رچه نده ھه وڵ بدات كه وا ده رخات دژی دین نیه ناتوانێت جێی خۆی له دڵی توركه موسوڵمانه كانیشدا بكاته وه .
ھه روه ھا له ڕابردودا ھێنده دزو گه نده ڵكار بون ڕوی سپیان الی خه ڵك نه ماوه ، بۆیه گه ر ئێس���تا الی خه ڵكیش ئاشكرابێت كه ئێ���رۆدگان دزو گه نده ڵكاره به اڵم ھێش���تا ھ���ه ر الیان وایه جه ھه پ���ه زیاتر گه نده ڵ و دزه و ناچارن به وه ی له نێوان دزی ئاكه په و جه ھه په ، دزێكی بچوك���ی وه ك ئه ردۆگان
ھه ڵبژێرن.نه ژادپه رس���ته و پارتێك���ی مه ھه پ���ه به ئاش���كرا دوژمن���ی ك���وردن. ھه رچه نده پارته كان���ی تری���ش دژی ك���وردن به اڵم مه ھه په درۆزن و دوڕونیه به ئاشكرا ده ڵێت دژی وش���ه ی كوردو كوردستانه . بۆیه ھه ر له سه ره تاوه ده نگه كوردیه كانی دۆڕاندوه و توانای ڕاكێشانی ھیچ كوردێك یان نیمچه
كوردێكیشی نیه .وتاره كانی ئه م پارته حه ماسین و به ڵێنی خۆش���گوزه رانی ناده ن به خه ڵكی توركیا، بۆیه توركه كان ده نگ ناده ن به پارتێك كه ته نیا شه ڕ له س���ه ر ھێڵه سوره كان بكات و
گوێ به ئابوری نه دات.جگه له و خااڵنه ی سه ره وه كه به ربه سته له به رده م جه ھه په و مه ھه په بۆ گه یش���تنه ده س���ه اڵت، گرنگترین خ���اڵ ئه وه یه ئه م دو پارت���ه له ن���او خۆیان���دا دیكتاتۆرن و س���ه رۆكه كانیان س���ه ره ڕای ئه وه ی ھه مو ھه ڵبژاردنه كانی���ان دۆڕان���دوه ئاماده نین جێبێڵن.ئه مه ش س���ه رۆكایه تی كورس���ی س���ه رۆكه كانی ھه مو كوش���نده ی ده ردی ڕۆژھه اڵت���ی ناوه ڕاس���ته ن���ه ك به ته نی���ا جه ھه پ���ه و مه ھه په ، بۆی���ه كاتێك ناتوانن دیموكراس���ی خۆیان پارته ك���ه ی له ن���او بچه سپێنن و ڕێگرن له ھاتنی ده نگ و خوێنی تازه بۆ ناو پارته كه یان ئیدی چۆن ده توانن
له كۆمه ڵگه دا گۆڕانكاری بكه ن؟
بۆچی هه ر ئه ردۆگان ده یباته وه ؟
بۆ کۆمەڵگاو دەوڵەت لەتورکیادا ئەردۆگان چیتر ڕیفۆرمیستێکی سیاسیی نییە، بەڵکو ھه ڕەشەو مەترسیی و
کارەساتێکی سیاسییە، الوازبونی ئەردۆگان مەرجێکی گرنگیی بەھێزبونی
توانای ڕیفۆرمکردنی سیستمەکەیە
زانا تۆفیق
زۆرێك له كورده كان به تورك كراون و
ھه ستی كوردایه تیان یان سفره یان خۆیان
به نیمچه توركێك ده زانن، ئه و كوردانه
گه ر لێیان بپرسی تۆ كوردیت؟ ئه وا
له وه اڵمدا ده ڵێت من موسوڵمانم نه كوردم و
نه تورك بۆ من موسوڵمان بون گرنگه
كاتێ ژنی هه ده په له و ناوچانه دا وه ك تاكه پاڵێوراوی سیاسی ده بینرێ، ئیره یی
ژنانی پارته كانی تر ده جوڵێنێ، بێگومان ئه م خاڵه به قازانجی
ژنانی هه ده په یه ، هاوكات ده روازه یه كی
به هێزیش ده بێ بۆ سێ جۆر كێبڕكێ، له پاڵ كێبڕكێی نه ته وه یی و
حزبیدا، كێبڕكێی جێنده ریش رۆڵ
ده گێڕێ
كاتێ���ك به ڕێز ئۆجه الن چه ند س���اڵێ به ر له ئێستا په یامیدا "هه تا ژن ئازاد نه بێ، ژیان ئازاد ناب���ێ"، بۆ زۆرێك ئه مه خه ون و خه یاڵ ب���و، بۆ زۆرێكی تر مای���ه ی پێكه نین بو، لێ ئێستا له م هه ڵبژاردنانه ی پارله مانی توركیادا وه ك پڕشنگێكی مێژوی ناوازه له چه ند سه د كیلۆمه ترێك له مدیو س���نوری دواكه وتوترین ده عباترین زه می���ن و س���ه رگۆی ده وڵه ت���ی سیس���ته می حوكمڕانی هاوشێوه ی ده وڵه تی ئیسالمی ش���ام و عێراق، هه ده په ئه م خه ونه س���ه اڵحه دینی پارته كه ی راس���تی و ده كاته ده میرتاش، نه ك )ئه یوبی(، وه رچه رخانێكی بابه ت���ی ب���ه دۆزی ژن له ناوچه ك���ه دا ده كا، له توركیایه ك كه ت���ا بینه قاقای له هاریكاری توركیای���ه ك نوقم���ه ، جیهادیس���ته كاندا س���ه ده یه ك پێش ئێس���تا ره وتی سیكوالری نه ته وه یی توركی وه ك مۆدێلێكی حوكمڕانی عوس���مانیدا ده وڵه تی له به ینچونی له ئافاتی وه رچه رخ���ان و كردیه سیس���ته مێكی پۆاڵین كه تا ده یه ی رابردوش هیچ ئایدۆلۆژیایه كی ورته نه یده توانی الهوتگ���ه ری میتافیزیكی و بك���ه له ئاس���ت زه بروزه نگ���ی كه مالیس���ته س���یكوله ره كاندا، كه چی هه نوكه س���ه رۆكی ده وڵه ته كه ی به قورئانێكه وه ماڵ به ماڵ و دێ به دێ ب���ۆ كۆكردنه وه ی ده نگ ئاین و قورئان و
خودا ده كا به گشت یاوه ران و دوژمنانیدا! ئه و جیهادستانه ش كه ئه م ده وڵه ته نوێیه ی ئیخ���وان پاڵپش���تی و هاریكاریان���ه بازرگانی به كه رامه تی ژنه وه ده كه ن، سه اڵحه دینه كه ی باكوری���ش الی خۆی���ه وه كه رامه تی���ان ب���ۆ ده گێڕێته وه و لیستێ دروست ده كا ٤٨،٧%ی ژنه . ئه وه سۆس���یال دیمۆكراته كانی س���وێد نیه ، سه وزه كانی ئه ڵمانیاش نیه ، ئه وه پارتی گه الن���ی دیمۆكراته ، پارتێك���ی به ره چه ڵه ك كوردی، به زمان ك���وردی، به مێژوو جوگرافیا ك���وردی، به ئایدۆلۆژی���ا كوردیه ك���ه له ناو دڵ���ی رۆژهه اڵتی ناوینه وه ، ژن له س���یمبۆلی سیاس���یه وه ده كات���ه كاراكته ری سیاس���ی راسته قینه و متمانه ی ده داتێ بڕوای به خۆی و خه باته كه ی بێ، ئه ركی جڤاكی پێده سپێرێ، تا وه رچه رخان به و توانا عه قڵیانه ی هه یه تی له كۆمه ڵگاكه یدا بكاو نیشتمانه كه ی پێشبخا. ئ���اك پارتی كه به وپه ڕی تواناوه له هه وڵی توانی ئه وروپا، له یه كێتی خۆنزیككردنه وه یه له هه ڵبژاردنه كان���ی ٢٠١١دا ته نه���ا ١٤،١%ی ژنان بباته ناو پارله مانی واڵته كه یه وه ، كه چی هه ده په ٣٠،٦%ی ژنانی له هه مانس���اڵدا برده ن���او پارله مانه وه و ئه مس���اڵیش وا چاوه ڕوان ده ك���رێ رێژه ی���ه ك كه مت���ر نه ب���ێ له ٤٤% ببات، ئه مه له كاتێكدا ٤٨،٧%ی پاڵێوراوانی ناو لیس���ته كه ی له ره گه زی ژن���ه ، به اڵم ئاك پارتیه ك���ه ی ئه ردۆغ���ان كه خ���ۆی كردۆته نمونه ی دیمۆكراس���ی الی ئه وروپیه كان ته نها
١٨% لیسته كه ی له ژن پێكهاتوه ! ئه م نۆمینه یش���نه ی ژنان له ناو هه ده په دا وا ده كا ببێت���ه یه كه مین پارت���ی رۆژهه اڵتی ناوین و دوه مین پارتی دونیا له س���ه ر ئاستی متمانه كردن به ژنان و نزیكبونه وه ی ژماره ییان له نیوه ، چونكه له و ٥٥٠ پاڵێوراوه ی هه ده په ، ٢٨٦ پاڵێوراویان به ره گ���ه ز ژنن، له كاتێكدا له ناو هیچ���كام له پارته كانی توركیا پااڵوتنی ژن نه گه یش���توه ته ٢٠%. ئه م رێتمه نوێیه ی خه باتی دیمۆكراسی كوردان و به تایبه تی ژنان بۆنی به هارێك���ی لێدێ كه نه ه���ی عه ره به و نه ه���ی ئیخوانه كان، ئه مجاره یان هی هاوتایی جێنده ریه ، ه���ی ژنان و ره گ���ه زی مێینه یه . حوزه یران���ی ئه مس���اڵ به هاری ژن���ی كورد ده بێ به تایبه تی، چونكه هیچكات و له مێژوی هیچكام له پارچه كانی كوردس���تاندا ئه و رێژه زۆره متمانه پێكراوه نه بینراوه كه بێ ئه وه ی به سیسته می كۆتاو به شه كی ده نگی پێبدرێ، راس���ته وخۆ خه ڵك ده نگی پێب���داو متمانه ی سیاس���یبون و دانایی پێبدرێ. حه تمه ن ئه م وتاره جێگای به راوردی به شه كانی كوردستان نیه ، بۆیه له ئێس���تادا ئه و باسه هه ڵده گرین بۆ كاتێك���ی تر، به اڵم له راس���تیدا نمونه ییه ده وڵه تێ���ك خاوه ن���ی ئه و هه م���و فه رهه نگه سیاس���یه ب���ێ، چه ندین س���ه ده حوكمڕانی
به ش���ێكی گه وره ی دونیای كردبێ، ده وڵه تێ خاوه نی یه كه مین سیس���ته می س���یكوله ر بێ له مێژوی نوێی خۆی و ناوچه كه یدا، ده وڵه تێ به شێك بێ له س���تراكتوری یه كێتی ئه وروپاو به وپه ڕی تواناوه بیه وێ ئینتیگره یت بكا له و دیمۆكراس���یه ی ئه وروپا، حزبێ بیبا به ڕێوه ك���ه ١٨% زیات���ر به ره وا نه بین���ێ بۆ نیوه ی عه قڵ و بازوی كۆمه ڵگاك���ه ی! كه چی پارتێ ك���ه گه وره تری���ن جینۆس���ایدی فه رهه نگی و كه لتوری به رامبه ر كراوه ، له ماوه ی ١٠ ساڵی ته مه نیدا چه ندینج���ار ناوی پێگۆڕاو باره گای پێداخرا، سیاس���یه كی گه نج س���ه ركردایه تی بكا كه به بۆیاخچێت���ی پێاڵو خوێندنی ته واو كردبێ و ئێس���تاش ته مه نی نی���وه ی ته مه نی سیاس���ه تمه داره نه یاره كانیه تی، بتوانێ ئاوا ش���ه قامی ئه و پیره فه رهه نگ���ه هه ڵته كێنێ و ژن تیایدا بكاته فاكته ری س���ه ركه وتنه كانی، به راس���تی بلیمه تیه ، ئاپۆ راست بۆیچوبو؛ تا
ژن ئازاد نه بێ چۆن ژیان ئازاد ده بێ!پارتی كۆماری خه ڵك، جه هه په ، له و ٥٥٠ پاڵێوراوه ی پارله مان، ته نها ١٠٣ پاڵێوراویان ژنه ، به مه ش ١٨،٧%ی پاڵێوراوه كانی مێینه ن، له دوای ئه مه وه به پله ی س���ێیه م ئاك پارتی دێ، ك���ه ته نها ٩٩ ژن���ی پااڵوتوه و به مه ش ته نها ١٨% لیسته كه ی بۆ ژن ته رخان كردوه ، هه رچی بزوتن���ه وه ی نه ته وه یی مه هه په ، ٤٠ ژن���ی ریزبه ند ك���ردوه له لیس���ته كه یداو به م پێوه ره ته نها ٧%ی كورس���ی پاڵێوراوه كانی بۆ ژن داناوه ، ئێستا پرسیاره جه وهه ریه كه ی به راوردكاری به دواداچ���ون و دونیای ته واوی پرۆسه كانی هه ڵبژاردن و دیمۆكراسی سه رقاڵ كردوه ، ئه وه یه ئاخۆ هه ده په ژن وه ك چه كی بردنه وه ی هه ڵبژاردنه كان به كارده هێنێ یاخود به ڕاس���تی ئامانجیه تی هاوكێشه ی نێرساالری
بگۆڕێ؟به وپێی���ه ی هه ده په ئایدۆلۆژیایه كی چه پی هه ی���ه و كار بۆ بااڵنس���ی جێن���ده ری ده كا به تایبه تی له ژێر تیشكی ئه و په یامه ی به رێز ئۆجه الن���دا، ه���اوكات هه ر له به ر رۆش���نایی ئه و په یامه سیس���ته می هاوس���ه رۆكی داناو كاری پێ���ده كا، بۆی���ه مه حاڵه هاوش���ێوه ی زۆرێك له پارته راس���ت و س���ه نتڕاڵه كان، یان پارت���ی مێگ���ه ل )كارت���ل پارتی���س(و فره مینبه ره كانی به )كاچ ئۆڵ پارتی( ناس���راون بیر له به كارهێنانی ش���ێوه و روخس���اری ژن بكات���ه وه ، به پێچه وان���ه وه هه ده پ���ه ، رژده دڵنیایه ژندا، چونك���ه له به ش���داریپێكردنی ژنان���ی واڵته كه ی ده توانن سیاس���ه تمه داری به توان���او بلیم���ه ت بن و ده رگاكان���ی بۆ وااڵ كردون تا له سه ر ئاستی كۆمه اڵیه تی و سیاسی تواناكان���ی خۆیان به گه ڕ بخه ن، بۆخۆش���ی پارتێك���ی تێكه ڵه له كاچ ئ���ۆڵ پارتی له گه ڵ پارتی كادیردا، واتا له یه ككاتدا ئیش له س���ه ر راكێشانی گش���ت چین و توێژه كان و هاوكات په روه رده كردن���ی كادێری ج���ۆری و بابه تیش
ده كاته وه . ئه م پرس���یاره له ٢٠١١ش���دا كاتێ رێژه ی
٣٠،٦%ی به ده س���تهێنا، ئاڕاس���ته ی هه ده په كرای���ه وه ، به اڵم بین���را ژنان���ی پارله مانتار له س���ه ر ئه م لیسته نمونه ی هێزو به رخودان و كوردایه تی بون. ئه و مه دره س���ه سیاس���یه ی ئۆجه الن خوێندكاره كانی تیا په روه رده ده كا رێ���گا به نیفاق نادا، جه س���ته ش وه ك ئامڕاز به كارناهێنێ، ژنب���ون غیره ته و له گه ریالبوندا بێ ی���ان سیاس���ه تمه داری، هه ردوكیان هه ر جۆشكراوی یه ك فكرن كه ژنبون سه رچاوه ی س���ه ركه وتنه كانه ، ه���ه ركات ژن ئ���ازاد بو، ه���ه ركات ژن توان���ی له ت���ه واوی كایه كانی كۆمه ڵگایه كدا بون و كاریگه ری هه بێ، مانای
وایه ئه و كۆمه ڵگایه ئازاده . بۆ زانی���اری زیاتر بڕوانه خش���ته ی ژماره
.)١(لێره پرسیارێكی ماقوڵ قوت ده بێته وه ، ئایا چاوه ڕوان ده ك���رێ ژنان له و ٤٨،٧% چه ندی بڕواته ناو پارله مان؟ راس���تی وه اڵمدانه وه ی پرس���یارێكی وا كه مێ گرانه ، چونكه هێشتا رون نیه چه ند كورس���ی هه ده په ده یبا، به اڵم به گوێره ی بۆچ���ون و لێكدانه وه كانی جه یمس
ئی���ن تورك���ی دۆت ك���ۆم، وای ب���ۆ ده چن، ٤٠% براوه كانی هه ده پ���ه ژن بێ، ئه وان الی خۆیانه وه رێژه و جوگرافیای كورس���یه كانیان به گوێ���ره ی ناوچه كان���ی هه ڵب���ژاردن وه ك له خش���ته ی )٢(دا ده رده كه وێ، نه خشاندوه . گه رچ���ی م���ن وه ك پس���پۆریه كه م پێموایه زوڵمێك���ی گه وره یه له هه ده په گ���ه ر بوترێ ته نها ٤٧ كورس���ی به ده س���تده هێنێ، هۆكار زۆرن ب���ۆ ئ���ه وه ی وا بڕوا بك���رێ هه ده په ، ده توانێ النیكه م ٥٥ كورسی به ده ستبهێنێ، چونكه ئ���ه و گڕوتینه نه ته وه یی���ه ی كه له م دواییه له سه ر ئاستی گشتی خه باتی رۆژئاوا هه ده په دای به پرۆس���ه كه ، له الیه كی تره وه هه وڵ���ه لێنه بڕاوه كان���ی س���ه رۆكایه تی ئه م پارته بۆ خزمه ت���ی ئاواره كانی نه ته وه كه ی، ده ركه وتنی ناعه داله ت���ی و نیه ته پۆخڵه كانی به كارهێنان���ی پارته ك���ه ی، ئ���ه ردۆگان و ئیسالم وه ك پره نس���یپی گه نده ڵی، دژایه تی كردن���ی دۆزی ك���وردو هه وڵ���ی له باربردنی، ده س���توه ردان له كاروباری باش���ورو رۆژئاوا، هاوكاری داعش، دۆس���یه ی گه نده ڵی دارای و كۆشكه سوڵتانیه كه ی، له سه رو هه موشیانه وه هاری���كاری داعش و توڕه كردن���ی كۆمه ڵگای به لێش���اوی ده س���تگیركردنی نێوده وڵه تی، رۆژنامه نوسان و زیندانیكردنی بیره ئازاده كان و زۆری تری���ش بونه مایه ی پاشه كش���ه ی ئاك پارت���ی، بۆیه پێده چ���ێ ئه م خااڵن���ه ببنه س���ه رمایه یه كی باشی هه ڵكش���انی هه ده په و
داكشانی ئاك پارتی. له گه ڵ هه مو هه ڵكش���انێكی هه ده په ش���دا پش���كی ژن به ٤٨،٧% سه رده كه وێ، ئه گه ر سه رنجێكی گرافی ژماره )١( بده ین ده بینین ناوچه كان���ی نف���وزی هه ده په ب���ۆ دو ناوچه داب���ه ش كراون، ناوچه س���ۆڵید ی���ان ته واو كۆنتڕۆڵك���راوه كان كه به ره نگی ش���ین ره نگ كراون و ئه و ناوچانه ن كرمانجنشینن و هه ده په دڵنیایی ته واوی هه یه ته واوی كورسیه كان یان النیكه م ئه گه ر هه مو كورسیه كانی نه باته وه ئه وا النی زۆر كورسیه ك ده دۆڕێنێ، هه رچی ناوچه ش���ین و زه رده كانه ، ناوچه ی ملمالنێی نێوان ئ���اك پارت���ی )ره نگ���ی زه رد كراوه لێره ستراتیژیه تی له گرافه كه دا(و هه ده په یه ، هه ده پ���ه جی���اوازی به خ���ۆوه ده بین���ێ. وا چ���اوه ڕوان ده كرێ له هه ندێ ل���ه و ناوچانه ی ملمالنێدا ژنان س���ه دی س���ه د كورسیه كانی هه ده په ببه ن���ه وه ، چونكه ئه م���ه گورزێكی كوش���نده ده بێ ب���ۆ پارته پاش���كه وتوه كان كاتێ ژن���ی هه ده په له و ناوچانه دا وه ك تاكه پاڵێوراوی سیاس���ی ده بینرێ، ئیره یی ژنانی پارته كانی تر ده جوڵێنێ، بێگومان ئه م خاڵه به قازانجی ژنانی هه ده په یه ، چونكه سه رنجی ژن���ان زیات���ر راده كێش���ێ به ئاڕاس���ته یه كی پۆزه تیڤدا، ه���اوكات ده روازه یه كی به هێزیش ده بێ بۆ س���ێ جۆر كێبڕكێ، له پاڵ كێبڕكێی نه ته وه یی و حزبیدا، كێبڕكێی جێنده ریش رۆڵ
ده گێڕێ.
به هاری ژنان و زه مینله رزه سیاسیه كه ی حوزه یران!
گ���ەر لە)تۆم���اس هۆبز( بپرس���ین بۆچی بێچەندوچ���ون پێویس���تە، دەوڵەتم���ان لە"دۆخی ئینسانەکان بۆئەوەی پێماندەڵێت: سروشتی"ی رزگاریان بێت. دۆخی سروشتییش بۆ ئەم بیریارە وەکو ئاش���کرایە بریتییە لەو دۆخەی کە دەس���ەاڵتدارێتی تێدا بونی نییەو هه رکەسە بۆخۆی سەروەرە، واتە شتێک نییە کە پەیوەندییەکانمان رێکبخات و لەهه ڕەش���ە بمانپارێزێ���ت و دەرەکیی���ەکان ناوەکی���ی و ئاساییش و ئاش���تی بۆ مرۆڤەکان دابینبکات. بەم شێوەیە دۆخی سروش���تیی دۆخێکە کە تیایدا مرۆڤەکان لەجەنگێکی بێڕێسادا دەژین، وەکو ئەوەی لەناو سروشت و جیهانی ئاژەاڵندا دەیبینی���ن. بەڕای ئەم فەیلەس���وفەش تاکە شتێک کە لەم دۆخە رزگارمان بکات بریتییە لەو بون���ەوەرەی ک���ە لەش���ێوەی لێڤیاتاندا خۆی بەرجەس���تەدەکات و ئەو ناوی دەوڵەتی لێدەنێت. مەبەست لەلێڤیاتانیش ئەو وەحشەی ناو دەریایە کە هه مو کەس لێی دەترس���ێت و رێزی لێدەگرێت. ئەزمونی ش���ەڕی ناوخۆیی چەندین ساڵەی ئەوروپاو کوشتارێکی بێڕێساو بێشوماری ئینسانەکان وا لەم بیریارە دەکات کە بونی وەحشێکی سیاسیی، یان سەروەرێکی کۆمەاڵیەتی و بەپێداویس���تییەکی کۆمەاڵتیی سیاس���یی ببینێت. ئەم وەحش���ە سیاسییە بونەوەرێکە وامان ل���ێ دەکات هه مومان لێی بترس���ین و ڕێ���ز لەبڕیارەکانی بگری���ن. هۆبز پێداویس���تییەکی وەک���و بەته نها دەوڵ���ەت جەوهه ریی بۆ کۆتاییهێنان بەش���ەڕی گشت لەگەڵ گشت نابینێت، بەڵکو لەهه مانکاتیشدا وەکو گەرانتییەک بۆ دابینکردنی ئاس���اییش و هاواڵتی���ان س���امانی موڵ���ک و پاراس���تنی تەماشایدەکات. ئەم دۆخەش ته نها بەبەستنی پەیمانێک���ی کۆمەاڵیەتی���ی دێتەئ���اراوە کە تیایدا س���ەروەر دەس���ەاڵتی ڕەهای هه بێت. بەم چەش���نە گ���ەر لەهۆبز بپرس���ین ئایا تۆ پێباش���تره پادش���اییت حوکمدارێتییەک���ی لەنەبون���ی دەوڵ���ەت، لەوەاڵم���دا دەڵێ���ت، بێگوم���ان، چونکە دەوڵەت پێداویس���تییەکی مرۆڤەکانە، ئاشتییانەی پێکەوەژیانی ژیانیی بۆی���ە گرنگ���ە دەوڵەتم���ان هه بێ���ت. بونی باشترە دەس���ەاڵتگەر دیسپۆت و دەوڵەتێکی لەوەی کە نەمانبێ���ت، چونکە ته نها دەوڵەت دەتوانێ���ت رێگا لەجەنگی بێڕێس���ای گروپە مرۆڤ���ەکان بگرێ���ت و کۆمەاڵیەتیی���ەکان لەهه ڕەشەی دەرەکییش بپارێزێت و ئاساییش و
ئاشتییان بۆ دابینبکات. پرس���ی فەلس���ەفەی سیاس���یی دەوڵەت لەهۆبزەوە دەس���تپێدەکات، ب���ەاڵم الی ئەو کۆتایی پ���ێ نایەت. هه ر لەهه مان س���ەدەدا )جۆن لۆک(ی فەیلەس���وف پرس���ی دەوڵەت دەخات���ە قاڵبێکی ت���رەوەو پێمان دەڵێت کە وەزیفەی دەوڵەت تێپەڕاندنی دۆخی سروشتیی نییە، بەڵکو پاراستنی مافە سروشتییەکانمانە. ل���ۆک لەگ���ەڵ هۆب���زدا دەکەوێتە لێ���رەوە ناکۆکییەکی فەلسەفییەوە لەسەر پرسی دۆخی سروشتیی و مافی سروشتیی مرۆڤ. ئەو ڕای وایە هۆبز لەو خاڵەدا ڕاس���تدەکات کە ئێمەی مرۆڤ پێویستمان بەپەیمانێکی کۆمەاڵیەتیی هه ی���ە، بەاڵم ئەم پەیمانە مان���ای ئەوە نییە کە دەوڵ���ەت یان س���ەروەر لەلێپرس���ینەوە بێبەریی بکەین. مافی سروش���تی، واتە مافی ژیان و پاراس���تنی لەوەحش���ەتگەریی، شتێک نیی���ە کە دەوڵ���ەت بماندات���ێ، بەڵکو لەناو خودی دۆخی سروش���تی ئینساندا هه یە. گەر دەوڵەتیش نەبێت، ئێم���ەی مرۆڤ دەتوانین لەرێ���گای عەقڵەوە ل���ەوە تێبگەین کە مافی ئازادی و پاراستنی ژیان و موڵک خەسڵەتێکی ئینس���انییە. ئەوەی کە چەمکی دەوڵەت الی ل���ۆک لەهۆبز جیادەکاتەوە بریتییە لەوەی کە دەوڵەت یان سەروەر الی هۆبز دەتوانێت هه ڵە یان تاوانیش بکات، بەاڵم بێ سزا بمێنێتەوە. الی لۆک س���ەروەر بەش���ێکی دانەبڕاوی ئەو پەیمانە کۆمەاڵیەتییە کە دەبێت ئەویش خۆی پێوەی پابەن���د بێت، واتە بەرپرس���یار بێت بەرامبەر بەهه ڵ���ەو کەموکورتییەکانی. بۆئەم مەبەس���تەش لۆک سیس���تەمی دابەشکردنی دەس���ەاڵت دەهێنێتە ناو پرس���ی فەلسەفەی لەچەمکی خ���ۆی ک���ە دەوڵەتدارێتیی���ەوە، دابەش���کردنی دەبینێت���ەوە. لیبرالیزم���دا دەس���ەاڵت لەنێ���وان ئ���ەو ئۆرگانەی یاس���ا دادەنێت و ئەو ئۆرگانەی کە یاس���ا جێبەجێی دەکات، گەڕانتییەکە بۆ پاراستنی ئاساییشی کۆمەاڵیەتی و ئازادیی و مافەکان. ئەم پرس���ە الی مۆنتیسکیۆ دەبرێتە قۆناغێکی ترەوەو ئەو گرنگییەکی تایب���ەت بەدەزگایەکی دەرەوەی ئەم دو دەزگایە دەدات و ناوی لێدەنێت دادگا. واتە لەکاتێکدا کە هه ردو ئۆرگانی یاس���ادانەر کە پەرلەمانەو یاساجێبەجێکەر کە حکومەتە ناکۆک���ی کەوتە نێوانیان���ەوە، دەزگایەکی تر بونی هه یە کە لەس���ەروی ئ���ەم دوانەوە ئەم دادگایە. ئەوی���ش رێکدەخات، ملمالنێیان���ە ئەوەی مۆنتیس���کیۆ لەگەڵ دو فەیلەسوفەی
تر نزیکدەکاتەوە بونی پەیمانی کۆمەاڵیەتییە، بەاڵم ئەوەی لەیەکتریان دوردەخاتەوە پرسی ئازادییە. ئ���ەو ڕای وایە ک���ە بونی دەوڵەت ب���ۆ دابینکردن���ی ئاس���اییش، بەاڵم گرنگە دەوڵەت نابێت ببێت بەوەحشێک بۆ خواردنی ئازادییەکانمان. مرۆڤ بەئازادی لەدایکدەبێت و دەبێت بەئازادیش بمرێت. کاری دەوڵەت ته نها پاراس���تنی ئاس���اییش نییە، وەکو الی هۆبز دەیبینین و بەرامبەر بەوە هه مو ئازادییەکانمان بەهه مان بکەی���ن. س���ەروەرێک تەس���لیمی ش���ێوەش کاری دەوڵ���ەت ته نها پاراس���تنی س���امان نیی���ە وەک���و الی ل���ۆک دەیبینین، ک���ە ئەم���ەش بەکورت���ی و بەک���وردی مانای هێشتنەوەی دۆخی نایەکسانیی کۆمەاڵیەتیی و دەوڵەمەن���دەکان س���امانی پاراس���تنی دەگەیەنێت و کاری دەوڵەت کورتدەبێتەوە بۆ پاسەوانیی س���امانی دەوڵەمەندەکان. ئەوەی الی مۆنتیسکیۆ گرنگە پێکەوه گرێدانی هه ردو چەمکی ئاس���اییش و ئازادیی���ە. گەر دەوڵەت نەیتوان���ی تەبایی لەنێوان ئ���ەم دو چەمکەدا دروستبکات، ئەوا ستەمگەرایی و ناعەدالەتیی بەیاس���ایی دەکرێ���ت. دیموکراتی���ی مان���ای سەرخس���تنی ئیرادەی گەلە بەسەر ئیرادەی س���ەروەرەوە. مانای بەرزڕاگرتن���ی ئیرادەی گش���تییە بەرامب���ەر بەئی���رادەی نوخبەوی و چینایەت���ی. کاری دەوڵ���ەت ته نها ئەوە نییە کە ئازادی قس���ەکردنمان بداتێ، چونکە ئێمە ئەو مافەمان هه یەو ئ���ەو دەبێت بیپارێزێت، کاری دەوڵ���ەت ته نها ئ���ەوە نییە کە موڵکی گروپێکی دەوڵەمەند بپارێزێت، بەڵکو سامانی نیش���تیمانی، وەکو س���امانی هه مو کۆمەڵگا مامەڵەی لەگەڵدا بکات و بەشێوەیکی یەکسان
بەسەر ئەندامەکانی دابەشیبکات. بەم چەشنە هه مو ئەم فەیلەسوفانە لەسەر ئەوە رێکن کە ئینسان پێویستی بەپەیمانێکی پێکەوەژیانی بۆئ���ەوەی هه یە، کۆمەاڵیەتیی خ���ۆی لەن���او کۆمەڵ���گا رێکبخ���ات، بەاڵم لەوردەکارییەکاندا جیاوازیی گەورە دەکەوێتە نێوانیان و لەزۆر شوێنیشدا ناکۆکییەکان هێندە
گەورەن کە نزیکبونەوەیان لەیەکتر مەحاڵە. ل���ەڕوی تیۆریی���ەوە دەتوانی���ن بڵێین کە نوس���ینەوەی پەیمانی کۆمەاڵیەتیی لەفۆرمی دەستوردا بناغەیەکە بۆ دامەزراندنی دەوڵەتێکی چاوەڕوانک���راو. ئەوەی ئەمڕۆ لەکوردس���تاندا بەناوی ئامادەس���ازی بۆ دەس���توری هه رێم دەگوزەرێت هێندەی هه وڵدانە بۆ نوسینەوەی پەیمانێکی دەسەاڵتدارێتی، ئەوەندە خەمێکی سیاس���یی نیش���تیمانیی نییە بۆ نوسینەوەی پەیمانێکی کۆمەاڵیەتی. پرسی دەستور ته نها پرسی س���اغکردنەوەی ش���وێنگەی سەروەر نییە، بەڵک���و روبەرێکی گەورەترە کە خودی سەروەریش وەکو هه مو هاواڵتییەکی تر لەناو ئەو پرسەدا جێگای دەبێتەوە. پرسی دەستور ته نها پرسی کۆمەڵێک سیاسەتمەدارو حیزب و خێزانی سیاس���یی نییە، وەکو لەهه ڵبژاردنی بەرجەستەدەبێت، کۆمیسیۆنەکەدا ئەندامانی بەڵکو پرسی هه مو ئەندامانی ئەم کۆمەڵگایەیە بەهه م���و جیاوازیی���ە کۆمەاڵیەت���ی و ئەتنی و ئایینیەکانیانەوە. پرسێکە کە عەقڵی یاسایی و سیاس���یی و ئێتیکی دەبێت فۆرمەلەی بکات. هه ر ئەمەشە وامان لێدەکات بڵێین کە پرسی دەس���تور لەکوردستاندا هێندەی بوەتە پرسی پەیمانێک���ی دەس���ەاڵتدارێتیی لەنێوان هێزە سیاسییەکان، هێندە پرسی دانانی پەیمانێکی کۆمەاڵیەتیی نییە بۆ کۆمەڵگای کوردس���تان. مەترس���یی ئەم دۆخەش ته نها لەوێدا نییە کە لەدەست لەهه رێمی کوردستاندا س���ەروەریی نوخبەیەکی دیاریک���راودا دەمێنێتەوە، بەڵکو زۆرێ���ک لەئازادی���ی و مافەکانم���ان بەن���اوی ش���ەریعەت و بەناوی پاراس���تنی ئاساییش���ی نیشتیمانیی و بەناوی جەنگ و دۆخی نائاسایی و بەناوی س���ازانی سیاس���ییەوە دەکەونە بەر
هه ڕەشەی گەورە.
13 )٤٨٠( سێشه ممه ٢٠١٥/٥/٢٦ [email protected]بیروڕا
ئاراس فه تاح
دەوڵەت لەنێوان پەیمانی کۆمەاڵیەتی و پەیمانی دەسەاڵتدارێتیدا
پرسی دەستور لەکوردستاندا هێندەی
بوەتە پرسی پەیمانێکی دەسەاڵتدارێتیی لەنێوان
هێزە سیاسییەکان هێندە پرسی دانانی
پەیمانێکی کۆمەاڵیەتیی نییە بۆ کۆمەڵگای
کوردستان
ڤیان مه جید فه ره ج
١٩ »»
کورسییه کانی ژنان هه ڵبژێردران له ٢٠١١ هه ڵبژاردنه گشتییه که ی تورکیاکاندیدکراون له ٢٠١٥ گه وره ترین شاره کانشاره مامناوه ندییه کان
AKP کورسییه مسۆگه ره کانی
ئه و ناوچانه ی کورد بڕیاری لێده ده ن
ناوچه کانی HDP
کۆی کورسییه کان له ناوچه کاندا کۆی کورسییه کانی
HDPکۆی کورسییه کانی
HDPکورسییه کانی
ژنانکورسییه کانی
ژنانرێژه ی کورسییه کانی
پیاوان بۆ ژنانرێژه ی کورسییه کانی
پیاوان بۆ ژنان
پێشبینی کورسییه کانی HDP له الیه ن وێب سایتی پێشبینی کورسییه کانی HDP له الیه ن ڤیان فه ره ج
گه رماوگه رمه كان���ی له باس���ه یه كێ���ك كوردستان ئه مڕۆی سیاس���ی س���ه رمێزی تاوتوێكردنی پرۆسه ی راگه یاندنی ده وڵه تی سه ربه خۆی كوردستانه ، بێگومان هه روه كو چ���ۆن دروس���تبونی ده وڵه تێك���ی كوردی یه كگرت���و خه ون���ی هه ر تاكێك���ی كورده ، پێویستیشه له س���ه ر هه ر تاكێكی كورد بۆ سه رخستنی ئه م پرۆسه یه ، چیی له توانایدایه ئام���اده ی قوربانی���دان بێ���ت له پێناو ئه و ئامانجه پیرۆزه دا، به ماڵ و سامان، به خوێن و به گیان، به ڕێنمای���ی و به رزكردنه وه ی وره و په یداكردن���ی به دیبلۆماس���ی و هان���دان، الیه نگرو پشتیوان و...هتد. پێویسته رۆژی 2015/5/18 رۆژێكی ن���وێ بێت له مێژوی نه ته وایه تی كوردا، س���ه ركردایه تی سیاسی له باش���وری كوردس���تاندا به ش���ێوه یه كی مۆدێرن و سیس���تماتیك و نیمچه ده وڵه تی، به ئاماده بون���ی هه مو الیه نه سیاس���یه كان و نزیك���ه ی دوای حكوم���ه ت، په رله م���ان و سه ده یه ك له به زۆر لكاندنی ئه م پارچه یه ی كوردس���تان به ئێراقه وه ، تاوتوێی پرۆژه ی جیابون���ه وه ده كات! ئه م���ه گۆڕانكاریه كی جه وهه ریه له دیدو ستراتیژی سه ركردایه تی سیاسی باشوردا، ئه مه خه ونه گه وره كه یه ، له و راستیه گه یشتوین كه هه ق ده سه ندرێت، هه رگیز نادرێت، ئێمه ش���ه ڕێكی گه وره مان له پێش���ه ، ئه مڕۆ بێت یان سبه ی ده بێ ئه م ش���ه ڕه بكه ین، به اڵم ئه ركی سه ركردایه تی له م ك���ورد سیاس���ی و سیاس���ه تمه درانی قۆناغه دا ئه وه یه : چۆن ده كرێت به كه مترین زیان و زۆرترین ده س���تكه وته وه له م شه ڕه
ده ربازبین؟
بۆ وه اڵمدانه وه ی ئه و پرسیاره ، پێویسته ئه ركه كان���ی پێ���ش راگه یاندن���ی ده وڵه ت
جێبه جێ بكه ین كه بریتین له :1. مێ���ژوی پرۆژه كه ی به ڕێز س���ه رۆكی هه رێ���م مه س���عود بارزانی ب���ۆ راگه یاندنی ده وڵه ت���ی كوردی ب���ه وردی دیاری بكه ین، ئایا ل���ه چ رۆژێكه وه ؟ ب���ه چ بۆنه یه كه وه ؟ له ئه نجام���ی چ گۆڕانگاریه كدا؟ له س���ه ر چ بنه مایه ك ئه م بیرۆكه یه ی ال گه اڵڵه بووه ؟ هه تا زانس���تیانه له و رۆژه وه هه ڵسه نگاندن ب���ۆ ئه و كارو چاالك���ی و هه نگاوانه بكه ین كه بۆ ئه م ئامانجه نراون، بۆ نمونه ئه گه ر 5/18 دووش���ه مه رۆژی كۆبونه وه ك���ه ی بكه ینه ئه س���اس، ئیتر ده بێ هه ڵوێس���تی هه موالی���ه ك ل���ه م رۆژه وه رون و ئاش���كرا بێت، كێ له گه ڵیدایه به هه مو توانایه وه كار بۆ سه رخس���تنی بكات، ك���ێ له گه ڵیدا نیه به ئاش���كرا باله گه ڵیدا نه بێت به اڵم دژایه تی نه كات، له 5/18/ 2016دا هه ڵس���ه نگاندن بۆ هه مو كاره كانمان بكه ین، بزانین تاچه ند دروش���م و گوت���ه و بانگه ش���ه كانمان ته باو هه ماهه نگ���ن له گ���ه ڵ كارو كرده وه مان بۆ
سه ربه خۆبونی كوردستان.2. پێویسته به به شداری و پێكه وه ، هه مو ئه گه ره كانی ئه و راگه یاندنه تاوتوێ بكه ین، ئه رك���ی هه مو الیه ك چ له س���ه ر ئاس���تی حیزب و رێكخراو و كه سایه تیه سیاسیه كان یان ت���اك و گروپ و پێكهات���ه كۆمه اڵیه تی و دینی و مه زهه بی و ئیتنیكیه كانی كوردستان ب���ه وردی دی���اری بكه ی���ن، دڵنیابین ئه م راگه یاندنه به بێ شه ڕو گوشارخستنه سه ر تێناپه ڕێت، ئایا توێژینه وه مان له سه ر ئه وه كردوه گوشاره كان له كوێوه دێن و شه ڕ چیی ده وێت؟! یان پێویس���تیه كانی شه ڕ چین؟ جوله ك���ه یه كه م پ���رۆژه ی دروس���تكردنی
ده وڵه تیان له 1897/8/29 خسته ڕو، هه مو س���اڵێك كۆنگره یه كی نه ته وه یی تایبه تیان ده به س���ت بۆ هه ڵسه نگاندنی ره وشی نوێی جیهان و ناوچه كه و بارودۆخی فه له س���تین و كاره كانی خۆیان له و پێناوه دا تا له 5/15/ 1948 ده وڵه ته كه یان رایاگه یاند، له ته موزی 1945دا داود بن گۆریۆن به نهێنی بانگهێشتی خاوه ن بانك و بازرگان و پیشه سازه جوه كانی ئه مری���كای كرد ب���ۆ كۆبونه وه یه ك و گوتی )راگه یاندن���ی ده وڵه تی ئیس���رائیلی نزیك بوه ته وه ، ئه ركێكه له س���ه رم هۆشداریتان بده مێ ئه گ���ه ری ئه وه هه یه داوای قوربانی زۆرتان لێ بكرێ(، ره وش���ی ئێمه جیاوازه به اڵم من پێموایه ئێمه ش به الیه نی كه مه وه )3-5(ساڵمان ده وێت بۆ خۆ ئاماده كردن و سه رخستنی پرۆژه یه كی چاره نوسسازی له م
جۆره . 3. ده بێ له م رۆژه وه الپه ڕه كانی رابردو ناكۆكیه كانمان رق و كۆنه قی���ن و دابخه ین و س���ڕبكه ین، به چاوی رێزو خۆشه ویس���تی و س���ه یری هاوخه باتی���ه وه هاوخوێن���ی و یه كتر بكه ی���ن، حیزبایه ت���ی و خزمایه تی و ناوچه گه رێت���ی و جیاوازی دی���دو بیروباوه ڕ به الوه بنێین و ته نیا ئامانجمان سه رخستنی
ئه و پرۆژه یه بێت.4. به به رنام���ه و له هه م���و ته وه ره كانه وه به پێ���ی ئامان���ج و كاتی دیاریك���راو كار بۆ راگه یاندنه ك���ه بكه ین، بۆ نمون���ه ، ئه گه ر ره وشی ئێراق به م شێوه یه درێژه بكێشێت یان نا، داعش كۆتایی بێت یان نا، ئێمه وه كو نه ته وه مافێكی شه رعی خۆمانه ده وڵه تێكی سه ربه خۆمان هه بێت، بۆ ئه م مافه ش بڕیار
بده ین له 5/18/ 2018ریفراندۆم ده كه ین.ئه و هه نگاوانه چین پێویس���ته .5
له ئێستاوه تا 18/ 5/ 2018 بیانكه ین؟
أ . ده س���تورێك بۆ هه رێمی كوردس���تان بنوس���ین، نمونه ی ده ستوری دێموكراسی و پێش���كه وتو بێت له جیهاندا، به ش���ێوه یه ك بێت بیسه لمێنین كه چه ند گه لێكی هۆشیارو مۆدێرن و خاوه ن كلتورو شارستانین، كه چی هه وڵیانداوه چ���ۆن تائێس���تا داگیركه ران وێنه ی ئێم���ه له به رچاوی جیهان تێكبده ن و بده نه به گروپێك���ی مرۆیی دواكه وتوم���ان
قه ڵه م.ب . به جۆرێ���ك گرنگی به به رهه می ناوخۆ بده ین توان���ای ئیكتفای زاتیم���ان هه بێ و
به ش���ێوه یه ك پێویس���تیه كانمان خۆراك و ك���ۆگا بكه ی���ن به الیه نی كه م���ه وه ئه گه ر ه���ه ر چوارده ورمان ل���ێ دابخرێت تا 2020 پێویس���تمان به هی���چ نه بێ���ت، ئه م���ه ش به ئاوه دانكردن���ه وه ی گون���ده كان و پرۆژه ی ئاژه ڵ���داری و كش���توكاڵی و س���تراتیژی پیشه س���ازی و به رهه می ناوخ���ۆ ده كرێت، پێویس���ته له م بواره دا پێش ریفراندۆمه كه خۆمان تاق���ی بكه ینه وه ، هه مومان كارێكی به رهه مهێن���ان بكه ین، نمون���ه ی )ئیلیاهۆ بنگۆریۆن( كاتزینلس���ون و بیرل كۆلۆمپ و له س���ه ركرده دیاره كانی ئیس���رائیل له گه ڵ كاری به چان���دن و گه ڕانه وه یان���دا ،خۆیان كش���توكاڵی ده س���تیان پێك���رد، ئێمه ش نابێ ته نیا پش���ت به نه وت ببه س���تین بۆ نمونه ئه گه ر رێگای نه وت فرۆشتنیش���مان هه ب���و، ب���ه اڵم دوژمنه كانم���ان به فرۆك���ه هاتنه س���ه رمان و هێڵه كانی���ان تێكدا، ئایا ئه ڵته رناتیڤمان چیه ؟یان به هۆی ش���ه ڕه وه
كۆمپانیاكان كشانه وه ؟! ج. ده بێ س���وپاو له ش���كری نیشتمانی مه ش���ق پێكراو و پرۆفیش���ناڵمان هه بێت، ئاسایش���ی نه ته وه ییم���ان هه بێ���ت، ئای���ا به به رنامه ت���ا 2018 ده توانین له م بواره دا چی بكه ین؟ بۆ نمونه ئه و سه یته ره تونده ی له نێوان كه ركوك و هه ولێ���ر یان كه ركوك و س���لێمانی هه یه ، هه ر به یانی بگوازرێته وه س���ه یته ره ی ئینجان���ه ، له س���ه ر حه مرین دابنرێت، بزانین ئه وه كێیه ناهێڵێت ئه من و ئاسایشی خورماتو و داقوق و كه ركوك وه كو سلێمانی و هه ولێر له تیرۆریستان بپارێزین؟ به راگه یاندن���ی په یوه ن���دی هی���چ ئ���ه وه
ده وڵه ته وه نیه ! ئه م له شكره به شێوه یه ك پێداویستیه كانی دابی���ن كرابێ���ت، توان���ای یه ك دو س���اڵ
به رگریكردن و ئیدامه ی ش���ه ڕه كانی هه بێت، ده بێ بزانین ش���ه ڕ له پێناوی سه ربه خۆییدا وه ك���و ش���ه ڕی دژی داعش نی���ه ، هه مان نابێ، نێوده ڵه تیمان ناوچه ی���ی و هاوكاری رێگای ناردنه ده ره وه ی برینداره كانیش���مان نابێ! ئه مه مانای ترساندن و ده ستهه ڵگرتن نیه له پرس���ی س���ه ربه خۆیی ب���ه اڵم ده بێ له به رچاو بگیرێت، ئێستا هاوكاریمان ده كه ن چونكه هه ڵوێس���تمان له گه ڵ به غدا یه كه ، هه ردوالم���ان دژی داعش ده جه نگین، به غدا ناتوانێ���ت به ته واوی رێ���گا له هاوكاریه كان
بگرێت. د. له ئێستاوه ده ست پێ بكه ین بۆ ساڵی خوێندنی 2017-2018، زانكۆیه ك له هه ولێر دروس���ت بكه ین به الیه ن���ی كه مه وه توانای وه رگرتنی سه د هه زار خوێندكاری هه بێت، هه تا پێش راگه یاندنه كه هه زاران خوێندكاری هه رێم ده ره وه ی كوردس���تانیه كانی ناوچه كلدوئاش���ورو توركمان و عه ره ب و له كوردو ..هتد له زانكۆكانی كوردس���تان بخوێنن، له
قۆناغی گواستنه وه دا گرفتیان نه بێ. ه. له ده سه اڵت و به ڕێوه بردن و په یوه ندیه ده ره ك���ی و ناوه ك���ی و دانی پله و پۆس���ت و ش���ه فاف و به ش���ێوه یه ك ئیمتیازه كان���دا دادپه روه رو دڵس���ۆزو راستگۆ بین، به های شۆڕشگێڕی و گیانی قوربانیدان و خۆبه خشی بگه ڕێنینه وه بۆ هاواڵتیان و هه مو كه س���ێك به ئه ركی خۆی بزانێت به رگری له سه ربه خۆیی كوردستان بكات، به هیچ شێوه یه ك نه بونی خزمه تگوزاریه كان و ئاس���تی نزمی موچه و نه كات به راورد حكومه ت كه موكورتیه كانی به و ده ستكه وته مه زنه ی كه له سه ربه خۆیی
نیشتمانه كه یدا به ده ستی دێنێت.
* پرۆفیسۆری یاریده ده ر له زانكۆی سه اڵحه دین
بیرورا 14)480( سێشه ممه 2015/5/26
سه ره تا نوکته یه کی ژیژاکیانهله ناوه ڕاستی س���یه کانی سه ده ی ڕابردو له مه کته بی سیاسی بۆڵشه ڤیک مشتومڕێک هاته ئ���اراوه ده رباره ی بون ی���ان نه بونی پاره. چه په کان، ترۆتسیکیه کان دژ به بوونی پاره بون، پێی���ان وه هابو ک���ه بونی پاره نیش���انه ی بونی نایه كسانیه و پاره ئامرازی ڕاس���تڕه وه کان، به اڵم چه وس���اندنه وه یه. پلیخان���ۆف و هاوه ڵه کان���ی، له گ���ه ڵ بونی پاره دابون چونکه پێی���ان وه هابو که پاره له هه مو کۆمه ڵگایه كی پێشکه وتوی ئاڵۆزدا بونی هه ی���ه، بۆیه ده بێت له س���ۆڤیه تیش بونی هه بێت. به اڵم هاوڕێ ستالین ڕایه كی ت���ری هه بو. ئه و پێی وه هابو ده بێت هه ردو دیالیکتیکی له میتۆدی له یه كبدرێت ڕایه كه ل���ێ به رهه م مارکس���یداو سێنته سیس���ی بهێنرێت. لێیان پرس���ی چ���ۆن، له وه اڵمدا س���تالین وتی، پاره نه ڕێگه ی پێبدرێت، نه ڕێگ���ه ی لێبگیرێت، هه ندێ���ک هه یان بێت و هه ندێ���ک نه یانبێت. له کتێب���ی نوکته كانی ژیژاک که ساڵی 2014 له الیه ن ئێم ئاتیه وه
له چاپدراوه.
سه ره تاله کوردس���تان ش���وقه یه ک نرخ���ی له شوێنێکه وه بۆ شوێنێکی تر، له شارێکه وه بۆ شارێکی تر ده گۆڕێت. کۆمه ڵێک هۆکار هه یه ک���ه وه ه���ا ده کات نرخی ش���وێنی نیشته جێبون جیاوازبێت: وه ك ده رفه تی کار له جێگای )ش���اری( شوقه که، بڕی که می و زۆری پاره له ش���اره که، ستاتۆس، دیزاین، روبه ر له گ���ه ڵ خزمه تگوزاری. به اڵم ئه وه ی ئێمه لێره دا مه به ستمانه کاری له سه ر بکه ین ئه مه یه: ئایا تێچونی )رێژه ی( ش���وقه یه ک له کوردس���تان چه نده، به چه ند ده فرۆشرێت )رێژه(، ب���ۆ؟ دیاره ئ���ه و هۆکارانه ی که له س���ه ره وه باس���مانکرد کاریگ���ه ری هه یه له س���ه ر جیاوازی نرخ به اڵم وه اڵمده ره وه ی پرس���یاره که ی ئێمه نیه. پرس���یاری ئێمه ئه وه یه: ئایا بۆچی شوقه یه ک ده قات زیاتر له تێچونه که ی س���ودی لێ وه رده گیرێت. بۆ نمونه وه ک ئه وه ی له ئه نجامی پش���کنین و
گه ڕان و پرس���یارکردنمدا به ده ستم که وتوه بڕی رێژه یی تێچونی شوقه یه ک له کوردستان دو ده فته ره یان بیست هه زار دۆالره، به اڵم فرۆش���ی شوقه یه ک ده گاته بیست ده فته رو زیاتری���ش. ئای���ا بۆچی ش���وقه یه ک، که له پێداویستیه سه ره کیه کانی مرۆڤه )بگره به ش���ێکه له ماف( هێنده س���ود ده خرێته سه ری؟ ئه وه چ سیسته مێکی سیاسیه که رێگه به هێنده سودی زۆر ده دات، له پێناوی چی���دا، له هه موی گرنگتر ئای���ا ئه م هه مو
سوده بۆ کێیه؟ وه اڵمدان���ه وه ی ئه م پرس���یارانه رێگامان بۆ ئاس���ان ده کات هه تا قسه له سه ر جۆری کوردس���تان هه رێمی ئابوری سیس���ته می بکه ی���ن. به مانایه کی ت���ر ده توانین به دوای وه اڵم���ی ئ���ه و پرس���یاره دا بگه ڕێی���ن که ده پرسیت: ئایا سیسته می سیاسی چ جۆره سیسته مێکی ئابوری رێگه پێده دات، له پێناو چیدا، به سودی کێ؟ ئێمه لێره دا میتۆدێک به کارده به ی���ن ک���ه وه ك جۆرێک له که یس وه رگرتنه. یان به زمانێکی ئابوری له مایکرۆ بۆ ماکرۆ. ئایا ئه وه ی له بواری خانوبه ره دا ده گوزه رێ���ت ده توانێت ببێت���ه ئاوێنه یه ک ب���ۆ بواره كانی تر؟ ئایا به ش گش���تمان بۆ لێکده داته وه؟ ئێمه بڕوامان وه هایه که به ڵێ. دیاره ئه م به ڵێیه، سه دده رسه د نیه. به اڵم بۆ ئاستی توێژینه وه ئاماژه که رێکی به هێزه. که وات���ه کاتێک ڕاڤه ی که رت���ی خانوبه ره ده که ین ده توانین ئه و ده رئه نجامانه که پێی ده گه ین گشتگیری بکه ین به سه ر سه رجه م سیس���ته می سیاس���ی و ئاب���وری هه رێمدا. ئ���ه وه ی لێ���ره دا له هه مانکاتدا ئاس���انکارو کێشه یه نه بونی سیسته مێکی ئابوری ڕونه. کاتێک سیسته می ئابوری نیه، ئه وا ده بێت ده ستنیش���انی بکه ین، ئه گه ر هه بوایه ئه وا
به راوردمان ده كرد.
نیشته جێبونبه نیش���ته جێبونه: پێویس���تی م���رۆڤ ل���ه ڕوی ئه م���ه پێداویس���تیه کی ژیاری���ه ده توانێت م���رۆڤ ده رونیه وه. فیزیک���ی و به بێ ش���وێنێکی س���ه قامگیر بژی، به اڵم له قه ڵ���ه م مرۆڤان���ه ئه س���ته مه به ژیانێکی بدرێت. بۆیه بنه مای ژیانێکی مرۆڤانه بونی جێگایه کی شایس���ته یه به ژیانێکی مرۆڤانه. که وات���ه بونی ش���وێنێک پێداویس���تیه كی یونویڤێرس���اله. به م پێیه خواست له سه ر بونی شوێنێک بۆ نیشته جێبونه خواستێکی هه میش���ه ییه. ئه م���ه له کوردس���تان زۆره چونکه بڕی زۆری دانیش���توانی کوردستان الون و له س���ه ره تای ده س���تپێکردنی ژیانی هاوس���ه ریدان، که یانی جێهێش���تنی ماڵی باوان و گه ڕان به دوای ماڵێکی سه ربه خۆدا.
که واته خواس���ت بۆ ش���وقه بون���ی هه یه به هۆی هۆکاری پێداویس���تی و دیموگرافی. له هه مانکاتدا ه���ۆکاری ئابوری وه هایکردوه که ک���ۆچ له گونده وه بۆ ش���ار ڕوبدات که بوه ته هۆکارێکی تری خواست له سه ر شوقه له شاره کاندا، له گه ڵ هاتنی ئاواره ی زۆر بۆ کوردس���تان. ئه گه ر له ڕوانگه ی هاوکێشه ی خواست و ده س���ته به ریه وه ته ماشای بکه ین ده توانین بڵێین که خواس���ت بونی هه یه و له هه مانکاتدا ده سته به ریش���ه به اڵم ئه وه ی گرنگه که یاس���ای بازاڕ به ئ���ازادی په یڕه و ناکرێت. دیس���انه وه ئه مه له ڕاس���تیدا ئه و ڕه هه نده نی���ه که ئێم���ه ده خوازین کاری له سه ر بکه ین. بۆیه، هه رچه نده وه اڵمی ئه م پرسیاره گرنگه به اڵم دیسانه وه ڕاسته وخۆ په یوه س���ت نیه به پرس���یاری سیس���ته می
ئابوریه وه.
ئابوری نه وت و که رتی نیشته جێبوونهه ر له س���اڵی 1857ه وه ئابوریناس���ان به ئاگان له کاریگه ری س���امانی سروش���تی له سه ر که رته كانی تری ئابوری. ئابوریناسی ئایرله ندی Cairnes, John Elliot باسی له کاریگ���ه ری زێ���ڕ ک���ردوه له الوازکردنی که رته كان���ی ت���ر به تایبه ت پیشه س���ازی. ئه مڕۆ ئه م تێزه به تێزی نه خۆشی هۆڵه ندی ده ناس���رێت. ئه وه ی گرنگه لێره دا ئه وه یه ک���ه پاره ی ن���ه وت، که پ���اره ی کرێیه كی ئاسانه، ده هێنرێت بۆ هه ندێک که رتی تری پیشه س���ازی بۆ ده س���تکه وتی خێراو زۆر. له هه مانکات���دا خه ڵکی نێ���و ئابوری نه وت زیاتر بیر له خۆش���گوزه رانی و بونیادی خێرا ده که نه وه، بۆیه که رتی خانوبه ره و شمه ک و
به رخۆری خێرا په ره ده سێنێت.
له کوردستان چه ند هۆکارێک هه یه له پشت گه شه ی که رتی نیشته جێبونه وه:
یه ک���ه م، هاتن���ی پ���اره ی زۆری خێرای ئاس���ان. دوه م، بونی داخوازی. س���ێیه م، پێویس���ت نه بونی رێکخس���تنی ئه م که رته له ژێر سیس���ته می ئابوری���دا له بونی پاره ی
نه وت. به م پێیه ئایا چی گوزه راوه. له کاتێکدا که پێداویستی بۆ نیشته جێبون هه ب���وه. ئ���ه وا هه وڵ���دراوه وه اڵم���ی ئه م پێدایس���تیه بدرێته وه. چ���ۆن وه اڵمی ئه م پێداویس���تیه دراوه ته وه؟ له ژێر دروش���می زه وی نیش���ته جێبون چاره س���ه رکردنی به نرخ���ی ره م���زی دراوه به وه به رهێن. ئه م به خش���ینه ی زه وی له کاتێکدا ده بو له پێناو که مکردنه وه ی نرخی خانو و ش���وقه دا بوایه به اڵم هیچ کاریگه ری نه بوه، چونکه جۆری بازاڕه كه ئازاد نه بوه و سیاسه تی ئابوری رون نه بوه یان کاریگه ری نه بوه له سه ر نرخ. به م
پێیه به خش���ینی زه وی که ده بو له سودی کڕیاردا بوایه به پێچه وانه وه ته نها له سودی فرۆش���یاردا بوه. به م پێیه ئه و به شه ی که حکومه ت ده یتوانی سودمه ند بێت له که رتی دابینبکات و داهاتێ���ک ب���ه وه ی خانوبه ره له رێگای سیسته می حکومه ته وه بیگه یه نێته هاواڵتی���ان. به پێچه وانه وه داهاته كه به هیچ
شێوه یه ک نه گه یشتوه ته هاواڵتیان.ئه م شکسته س���وچی جۆری سیسته می ئاب���وری و سیس���ته می سیاس���یه. یه که م نیش���انه ی ئه وه یه که بازاڕه كه قۆرغکراوه. دوه م، وه به رهێ���ن له م بواره دا پێویس���تی به س���ه رمایه نیه. س���ێیه م، کاتێک زه وی به خشراوه ئه وا دیاره له ناو کایه ی سیاسی هه رێمدا به خش���راوه به ک���ێ. بۆیه ئه گه ر نرخی زه وی گران بوایه ئه وا له س���ه ره تاوه ته نها ئه وانه توان���ای کاری وه به رهێنانیان ده ب���و که خاوه نی س���ه رمایه بون، نه ک بێ
سه رمایه کان. پێی���ه ب���ه م نیش���ته جێبون که رت���ی که رتێکی به ڵک���و نی���ه که رتێکیئاب���وری سیاس���یه. کاتێ���ک که س���ێک زه ویه ک���ی له یه ک���ه م ده توانێ���ت ئ���ه وا ده درێت���ێ، چرک���ه دا س���ه رمایه یه کی زۆر په یدابکات، چه ند س���اڵێک پێش ته واوبونی کاره کانی. ئه مه ش به م ش���ێوه یه، وه رگرتنی بڕی سێ ده فته ر له س���ه ره تاوه، که زیاتر له تێچونی دروستکردنی شوقه یه ک، پاشان وه رگرتنی بڕی مانگانه که هه موی س���وده. به جۆرێک له کاتی ته واوبون���ی کاری بیناکه دا خاوه ن کاره كه نه ك س���ه رمایه به ڵک���و ده هێنده
سودی ده ستکه وتوه.
ئایا بۆچی ئه م هه موو سوده ده درێته که سانێکی تایبه ت
ئه گه ر حکومه ت پاره ی زه وی وه رناگرێت، له رێگای سیس���ته می وه رناگرێ���ت، ب���اج بانکی���ه وه س���ود له مۆرگج )ک���ه جۆرێکه له ق���ه رز( وه رناگرێت، له هه مانکاتدا خه ڵكی به هیچ شێوه یه ک سودمه ند نین. به جۆرێک زۆرین���ه ی خه ڵك له کوردس���تان کێش���ه ی نیش���ته جێبونیان هه یه، ئایا له پێناو چیدا
ئه م جۆره کاره ده کات. ئه مه بازاڕی ئازاد یان سه رمایه داری نیه. له بازاڕی ئازاددا حکوم���ه ت باج له چاالکیه سودمه نده کانی بازاڕ وه رده گرێت. به م پێیه ده بێت حکومه ت باج به بڕی قازانج له هه مو کۆمپانیایه ك���ی نیش���ته جێبون وه ربگرێت. چونکه ئه گه ر ده وڵه مه ند هه یه که ده توانێت به بڕی گران خانو بکرێت ده بێت حکومه ت، وه ك به ڕێوه به ری کاروباری گشتی بڕی باج و س���ود له م ده وڵه مه نده وه ربگرێ له میانه ی کڕینی شوقه که یدا، هه تا یارمه تی هه ژارێکی پێبدات که بتوانێ���ت ببێته خاوه ن جێگای
نیشته جێبون.ئه م���ه ی روئه دات نیش���انه ی دو ش���ته: یه ک���ه م نه بونی سیس���ته می ئاب���وری، که خه می س���ه رجه م کۆمه ڵ���گا بخوات و چۆن بکات، داب���ه ش داهاته کان ده س���تکه وت و به جۆرێ���ک که پ���اره له نێ���وان چینه کانی کۆمه ڵ���گادا ده ستاوده س���ت ب���کات هه تا س���ه قامگیری کۆمه اڵیه تی و ئاس���ایش بێته ئابوری. گه ش���ه ی له هه مانکاتدا ئ���اراوه. دوه م، نیشانه ی الوازی حکومه ته به رامبه ر که سانێکی تایبه ت که حکومه ت به کارده به ن
بۆ که ڵه کردنی سامانی بێشومار. لێره دا دو دیارده سه رهه ڵده دات، هه ردو دی���دی مارکس���ین، یه ک���ه م، که ڵه که بونی خوێنم���ژ دی���ارده ی دوه م، س���ه ره تایی، س���ه ره تایی له که ڵه که بونی )ڤامپای���ه ر(. مه به ست لێی قۆس���تنه وه ی دۆخێکی وه ك
دۆخی کوردس���تانه، که یاس���او سیسته م و ده زگا تیایدا بونی الوازه، هه تا س���ه رمایه س���ه رمایه دار چین���ی که ڵه که بکرێ���ت و دروستبێت. مارکس، که هه میشه به زمانی دینی و ش���اعیرانه ده نوسێت، بڕوای وه هایه ک���ه که ڵه که بونی به رایی یان س���ه ره تایی وه ك گوناهی ئ���اده م و حه وا وه هایه. چۆن گوناه بنه مای دینه کانه، به هه مان ش���ێوه که ڵه كه بونی سه ره تایی بنه مای سیسته می س���ه رمایه داریه. س���ه رمایه الی مارک���س دیس���انه وه، ئ���ه و بونه وه ره ئه فس���انه ییه خوێنمژه ی���ه که له س���ه ر خوێن���ی چینی کرێکار ده ژی. لێره دا له سیسته می ئابوری هه رێم���دا چینی کرێکار بون���ی نیه. به اڵم خوێنی له مژینی س���ه رمایه که ڵه كه کردنی
)داهاتی( خه ڵکیه وه یه. ده توانین لێره دا بڵێین که بۆیه خانوبه ره دروس���ت ده كرێ���ت بۆئ���ه وه ی خه ڵکانێک ده وڵه مه ند ببن، نه ک کێشه ی نیشته جێبون چاره س���ه ر بکرێت. چونک���ه ئه گه ر ئامانج چاره سه رکردنی نیشته جێبونه ئه وا نه ده بو وه ها مۆنۆپۆل بوایه و حکومه ت یان خه ڵکی
به هیچ جۆرێک لێی سودمه ند نه بونایه.
ده توانرێت چی بکرێت:ئای���ا پ���اره وه رگرت���ن له ب���ڕی زه وی ته نه���ا نه خێ���ر. به ڵ���ێ و چاره س���ه ره، پاره وه رگرتن له بڕی زه وی چاره س���ه ر نیه، ده بێ���ت له میانه ی سیس���ته مێکی ئابوریدا ئه م که رته به ڕێوه بچێ���ت. له هه ناوی ئه م سیسته مه ئابوریه دا ده بێت روئیا )ڤیژینی( ئه م که رته رون بێت. ئایا مه به ست له که رتی دابینکردنی کردن و بازرگانی نیشته جێبون سه رچاوه یه كی داهاته بۆ حکومه ت و پاشان بۆ کۆمه ڵگا، ئه وا ده بێت به شێوه ی بازاڕی ئازاد رێبکخرێت. به اڵم به بونی باج له س���ه ر س���ود، کرێ، موڵک. ئه گه ر مه به ست له م که رته دابینکردنی ش���وێنی نیشته جێبونه بۆ خه ڵکی ئ���ه وا ده بێت روئیا جیاوازبێت و ئابوریش له ئه نجامدا شێوازی سیس���ته می جیاوازبێت. پێش���ئه وه ی ئێمه بڕیار بده ین ک���ه چ رێگای���ه ک بگرینه ب���ه ر ده بێت ئه و خاڵه ڕون بێ���ت، وه ک هه مو که رتێکی تر، ده بێت که رتی نیشته جێبون وه ك که رتێکی ئابوری له خزمه تی خه ڵک و حکومه تدا بێت به له به رچاوگرتنی س���ود ب���ۆ ئه وانه ی که
تیایدا چاالکن.ده كرێت سیسته مێکی ته واو سه رمایه داری له که رتێک���دا ت���ه واو سۆشیالیس���تی بێت. بۆ نمونه س���ه نگافوره ک���ه واڵتێکی ته واو سه رمایه داریه له که رتی نیشته جێبوندا ته واو سۆشیالیسته. به جۆرێک80% نیشته جێبون
له و واڵته دا خاوه نه که ی حکومه ته.
سیسته می ئابوری: نرخی شوقه
سه ردار عه زیز
ئه ركه كانی پێش راگه یاندنی ده وڵه ت د. محمد شوانی *
ده كرێت سیسته مێکی ته واو سه رمایه داری
له که رتێکدا ته واو سۆشیالیستی بێت
بۆ نمونه سه نگافوره که واڵتێکی ته واو
سه رمایه داریه له که رتی
نیشته جێبوندا ته واو سۆشیالیسته
به جۆرێک%80 نیشته جێبون له و
واڵته دا خاوه نه که ی حکومه ته
ئه ركی سه ركردایه تی سیاسی و
سیاسه تمه درانی كورد له م قۆناغه دا
ئه وه یه : چۆن ده كرێت به كه مترین
زیان و زۆرترین ده ستكه وته وه له م شه ڕه ده ربازبین؟
15 (480( سێشه ممه 2015/5/26 [email protected]تهندروستی
به یانیان رش���انه وه ی دڵتێكه ڵهاتن و یه كێكه له نیشانه كانی دوگیانی كه زۆر ب���اوه و دوچاری زۆرب���ه ی دوگیانه كان ده بێت و زۆرجار ده بێته هۆی ناڕه حه تی و هه ندێ ج���ار وا له دایكه كه ده كات كه نانی به یانی نه خ���وات. به اڵم ده كرێت بۆ ئه م حاڵه ته سود له م چاره سه رانه ی
خواره وه وه ربگیرێت:
• به یانی���ان كۆپێك ئاوی زه نجه فیل كه تۆزێك هه نگوین���ی تێدابێت پێش
هه ستانت له سه ر جێگاكه ت بخۆره وه .• ژه می خواردنه كانت زیاد بكه و كه م كه م بخۆ ، واتا هه ردو كاتژمێر جارێك
برێك خۆراكی سه ره كی بخۆ.• پشویه ك وه رگره له رۆژدا، پێویسته
رۆژانه یه ك كاتژمێر بخه ویت.• رۆژانه یه ك مۆز بخۆ، ده تپارێزێت
له دڵتێكه ڵهاتنی به یانیان.• زۆر به هارات به و خواردنه وه مه كه كه ده یخۆیت، هه روه ها ده توانیت هه ر كات هه ستت به برسێتی كرد پسكیتێكی
سوێر بخۆ.ئ���او په رداخێ���ك ده توانی���ت •كه وچكێك سركه ی تێبكه ی و بیخۆیته وه
ده تپارێزێت له دڵتێكه ڵهاتن.
نهشتهرد.گۆران عەبدواڵ دەینوسێت
ڕەگە مێژوییەکانی سیستمی تەندروستی
لەبەش����ەکانی ڕابردودا باسی بااڵدەستی دەستەبژێرێکی پزیشک- سیاسی لەمێژوی سیس����تمی تەندروس����تی عێراقم����ان کرد. دەس����تەبژێرە ئەم کە ڕونیش����مانکردەوە س����ەرەتا لەالیەن بریتانیەکانەوە دامەزراو دواتر لەزەمەنی پاش����ایەتی و دوای ئەوەش بەعس پەرەی پێدراو بەکارهێنرا. ئەوەشمان وت ک����ە ئ����ەم دەس����تەبژێرە ناوبان����گ و کۆمەڵێک بۆ پزیش����کیەکەی باکگراوەندە ئامانجی سیاس����ی بەکارهێن����او ئەمەش دوای کەوتۆت����ه وە. کوش����ندە بەزەرەری لەدیکتاتۆریەت و کوردس����تان ڕزگاربوونی هەرێم����ی حکومەت����ی دروس����تکردنی کوردس����تان، دەس����تەبژێرێکی هاوشێوەی ئەوەی عێراق لەکوردستانیش����دا دروس����ت دەبێ����ت و هەمان میکانیزم����ی کارکردنیان
دوبارەکردەوە. هەمو لەکوردس����تانیش عێ����راق، وەکو تەندروس����تی بەوەزیری ب����ون ئەوان����ەی )دو جاری لێ دەرچێت( پزیش����کی س����ەر بەپارت����ی ی����ا یەکێتی بون. لەس����ەرەتای دامەزراندنی حکومەتەوە، کەمال ش����اکرو عیماد ئەحمەد تاقە وەزیری تەندروس����تین ک����ە پزیش����ک نەبوبێتن. پزیش����کنەبونی ئ����ەو دو وەزیرەی تەندروس����تی بۆ خۆی جیاوازییەک����ی گەورەیە لەمێژوی وەزارەتی تەندروس����تی ن����ەک لەکوردس����تان بەڵکو لەعێراقیش����دا. لەعێراق ئێستاشی لەگەڵدا بێت هیچ وەزیرێکی تەندروستی نەبوە کە پزیشك نەبێت. ڕەنگە هۆکارگەلێک هەبن بۆ ئەوەی ئەو دو بەڕێزەی س����ەرەوە وەکو دەستنیشانکرابێتن تەندروس����تی وەزیری ب����ەاڵم پێدەچێت یەک هۆکاری س����ەرەکی هەبێت. ئەویش پەیوەن����دی بەوەوە هەیە کە لەس����ەرەتای دامەزراندنی حکومەتەوە، هێشتا پزیشکە حیزبیەکان جێگەو پێگەی خۆی����ان لەناو حیزبە ت����ازە دابەزیوەکانی شاخ قایم نەکردبو بەو ئەندازەیەی بتوانن کاریگەری����ان هەبێت و کاندیدێک یا دوانیان بۆ پل����ەی وەزیر بەرزکەن����ەوە. بەاڵم ئەم دۆخ����ە زۆر ناخایەنێت و دەس����تەبژێرێکی نزیکی حیزب لەپزیشکان خۆی دەگەیەنێتە ناوەندەکانی بڕی����ار لەناو پارتی و یەکێتی و ئیتر دیسانەوە چیرۆکەکەی زەمانی بەعس
دوبارە دەبێتەوە. هەڵبەت����ە ئەزمونی کوردس����تان لەگەڵ زەمانی بەعس کۆمەڵێ����ک جیاوازی هەیە لەپاڵ لێکچونە زۆرەکانیان. بەدیوێکدا، ئەو پزیش����کانەی بەتایبەتی لەسەرەتادا دەبن بەوەزیری تەندروس����تی لەوانەن کە نزیک و متمانەپێکراوی کەسە یەکەم یا دوەمەکانی حیزب����ن. ئەم����ە ن����ەک لەڕوی سیاس����ی و ڕێکخراوەی����ی حیزبی����ەوە ڕاس����تە بەڵکو تەنان����ەت هەندێک لەو وەزیرانە پزیش����کی تایبەتی کەسە یەکەم و دوەمەکانی حیزب و خێزانەکانیان بون. لەڕاس����تیدا پێدەچێت بون بەوەزیر پاداشتی گوێڕایەڵی کەسەکە نەبێ����ت ب����ۆ حی����زب و بیروباوەڕەکان����ی، ئەوەندەی پاداش����تی خزمەتێکی پزیشکی بێت بۆ خودی کەس����ە یەکەم و دوەمەکانی حی����زب ی����ا خێزانەکانی����ان. ب����ەاڵم ئەمە زۆرناخایەنێت و بایی دو س����ێ وەزیر زیاتر
بڕ ناکات.دو هۆکاری بابەتی رۆڵیان هەبو لەئاوابونی خۆری پزیشکە پسپۆڕە نزیکەکان لەکەسە یەکەمەکانی حیزب و بەکارهێنانی خزمەتی پزیش����کی وەکو ئامرازێک بۆ بون بەوەزیر. ه����ۆکاری یەکەم پەیوەن����دی بەوەوە هەبو کە بەتایبەتی دوای 200٣ ئیتر بەرپرس����ە حیزبی و خێزانەکانی منەتیان بەپزیشکانی کوردس����تان نامێنێت و لەک����وێ بیانەوێت دەتوانن خزمەتی تەندروس����تی بۆ خۆیان پەیوەندی دوەم ه����ۆکاری دەس����تبخەن. خەڵکەوە هەڵکش����اوەکانی بەناڕازیاتی����ە هەیە لەسەر سیستمی تەندروستی و کێشەو گرفتەکان����ی. دوای 1٧ ی ش����وبات ئیت����ر سیستمی تەندروستی لەپەراوێزی سیاسی کە پێشتر تێیدابو ڕزگاری دەبێت و دەبێتە بابەتێکی سیاس����ی و میدیایی گەرم. ئەوە بو شەپۆلێکی گۆڕانکاری ڕوکەش ڕویدا کە قوربانی یەکەمی پزیشکە کۆنەکانن و بواریش بۆ کۆمەڵێک پزیشكی گەنج دەڕەخسێنیت بۆ بون بەوەزیرو بەرپرس لەناو وەزارەتی تەندروستیدا. لەماوەیەکی کورتدا لەوەزیری تەندروستیەوە بیگرە تادەگاتە بەڕێوەبەری بەڕێوەب����ەری تەندروس����تی و فەرمانگ����ە نەخۆشخانەکان گۆڕانکارییان بەسەردادێت. بەاڵم بەداخەوە ئەو گۆڕانکارییە ڕوکەشانە هیچیان لەشێوازو میکانیزمەکانی کارکردنی سیستمەکە نەگۆڕی و دیسانەوە سیستمەکە لەگۆڕانکاری خ����ۆی کەللەڕەقانە توان����ی
ڕیشەیی بپارێزێت.
بۆ دوگیانه كان خۆتلهدڵتێكهڵهاتنیبهیانیانرزگاربكه
ئه و خانمانه ی پشتئێشه یان هه یه ده كرێت دور بكه ونه وه له به كار هێنانی ده رمانی ئازارشكێن ئه ویش به ئه نجامدانی ئه م دو راهێنانه ی خواره وه :
راهێنانی یه كه م:وه ك له م وێنه ی یه كه م و دوه م ده یبینیت:
1. ئه م راهێنانه ده توانیت به دانیشتن و به پێوه بیكه یت.2. پێویسته پشتت رێك بكه یت.
٣. هه ردو ده ستت به ره بۆ دواوه .4. شانه كانت بۆ دواوه به ره بۆ ماوه ی پێنج چركه بمێنه وه به و شێوه یه .
5. ئه م راهێنانه ده جار رۆژانه سێ جار ئه نجامبده .
2راهێنانبۆرزگاربونتلهپشتئێشه
راهێنانی دوه م:
وه ك له وێنه ی سێیه م ده یبینیت:1. ئه م راهێنانه به دانیشتنه وه ده كرێت.
2. به هێواش���ی خۆت بنوشتێنه وه به س���ه ر قاچه كانته وه هه وڵ بده هه مو له ش و ماسولكه كانت درێژبكه یت یان رایانبكێشیت.
٣. ئه م راهێنانه 10 جار رۆژانه ئه نجام بده .
3
كۆك���ه و ئاوس���انی قص���رگ و تا ئه و نه خۆش���یانه ن ك���ه من���دااڵن له هه مو ته مه نێك و هه مو وه رزێك توشی ده بن. بۆ چاره س���ه ركردنی ئه م نه خۆش���یانه چه ن���د ره چ���اوی دای���كان ده بێ���ت خاڵێك بكه ن بۆ ئ���ه وه ی یارمه تی زو
چاكبونه وه ی منداڵه كانیان بده ن:• پێویس���ته ئ���ه و خواردنانه ی بۆ
ئاماده بكه ی���ت كه ئاس���ان بۆی قوت ده چن وه ك شوربا نه ك خواردنی ره ق
كه منداڵه كه نه توانێ قوتی بدا.• پێویس���ته ش���له مه نی زۆر بده یت ش���ه ربه تی به تایبه تی به منداڵه ك���ه ت
سروشتی .• خ���ه و یه كێكه له پێویس���تییه كان بۆ زو چاكبونه وه ی ئه م نه خۆش���یانه ،
هه ربۆیه باشتره رۆژانه چه ند سه عاتێك منداڵه كه ت بخه وێنی .
• هه نگوی���ن خۆراكێكی باش���ه بۆ زو چاكبون���ه وه ی قوڕگئێش���ه و كۆكه . ده توانیت ئاوی نیو لیمۆ له گه ڵ كۆپێك ئاوی گ���ه رم و دو كه وچ���ك هه نگوین تێك���ه ڵ به یه ك بكه ی���ت و رۆژانه چه ند
جارێك بیده ی به منداڵه كه ت.
كاتێك منداڵه كه ت كۆكه و قوڕگ ئێشه ی هه بو ئه مانه ی بۆ بكه
ئهگهرنهخۆشیشهكرهتههبوزۆرئاگاتلهپێیهكانتبێت
بریتیه ش����ه كره نه خۆش����ی ل����ه و نه خۆش����ییه كه كه له ش ناتوانێ����ت ماده ی ئه نس����ۆلینی بۆ بكات دروس����ت پێویس����ت رێكخس����تنی گلوگ����ۆز. یه كێك نه خۆشییه ئه م له مه ترسێكانی له نه خۆش����یییه كانی بریتی����ه پێیه كان كه هه ندێ جار هێنده مه ترسیدار ده بێت كه پێویست ته نان����ه ت ده كاو به بڕین����ه وه هه ندێ جار ئه بێته هۆی مردنی كه س����ه كه . له و نه خۆش����یانه ی كه توش����ی قاچ����ه كان ده بێت به ه����ۆی به رزبون����ه وه ی رێژه ی ش����ه كره بریتیه له بریندار بونی هه وكردن و ئاوسان، قاچه كان، برین، س����ڕبون، ته سكبونه وه ی مولوله خوێنه كان، یاخود مردنی
زۆرجار ئه مه ش كه ده ماره كان بریندار پێیه كان����ی كه س����ه كه بوه هه س����تی پێنه كردوه دواتر
برینه كه قوڵبۆته وه .ه����ه ر بۆی����ه ئه و كه س����انه ی هه یه ش����ه كره یان نه خۆش����ی ئ����اگاداری زۆر پێویس����ته هه روه ه����ا ب����ن، پێیه كانی����ان كێش����ه یه ك هه ر بونی له كاتی لێی����ان پێویس����ته به زوتری����ن كات س����ه ردانی پزیشك بكه ن. ب����ۆ زیاتر پاراس����تنی پێیه كان باش����تروایه زو زو بش����ۆردرێن له پێبكه ن و تایب����ه ت پێ����اوی هه روه ه����ا بك����ه ن. وه رزش جگه ره كێشن كه ئه وكه سانه ش واز زوتره هه رچی باش����تروایه
له جگه ره بهێنن.
5
ریکالم
خوێندن(480( سێشه ممه 162015/5/26 [email protected]
ڕێنمایی 80 پرسیاره که بۆ تاقیکردنه وه ی کۆتایی ساڵچهندزانکۆیهکڕێنماییهکانیوهزارهتیانلهبیرچۆتهوه
ئا: رێنوار نه جم
دوای دو ساڵ له ڕێنماییه کی وه زاره تی خوێندنی بااڵ، به شێک له زانکۆکان
بڕیاری ناو ڕێنماییه که جێبه جێ ده که ن و هه ندێک زانکۆش ئاگاداری ڕێنماییه که
نین، وته بێژی وه زاره تیش ئاشکرای ده کات که به دواداچون ده که ن بۆ ئه و زانکۆیانه ی بڕیاره که جێبه جێ ناکه ن.
دو ساڵ پێش ئێستا وه زاره تی خوێندنی ب���ااڵی حکومه تی هه رێمی کوردس���تان ڕێنماییه کی بۆ سه رجه م زانکۆکانی هه رێم له ب���اره ی ش���ێوازی تاقیکردنه وه کانه وه ده رک���ردوه ، له گ���ه ڵ ئ���ه وه ی هه ندێک ڕێنماییه ک���ه ی ئه مس���اڵ له زانک���ۆکان جێبه جێ ده که ن و له س���ه ر ئه و ش���ێوازه تاقیکردن���ه وه ده که ن که وه زاره ت داوای ده کات، به اڵم به شێک له زانکۆکانیش تا ئێستا ئاگاداری ڕێنماییه کی له و شێوازه نین و له ڕێی پرس���یاره کانی ئاوێنه وه بۆ
یه که مجار به و ڕێنماییه ئاشنابون.به پێی ڕێنماییه کی وه زاره تی خوێندنی بااڵ که له 2013/9/25 به ژماره 20483 بۆ هه مو زانکۆکان ده رچوه و ئیمزای دکتۆر عه لی سه عید، وه زیری پێشوی خوێندنی بااڵی پێوه یه ، ش���ێوازی تاقیکردنه وه ی زانکۆکان به و ش���ێوه یه ی ل���ێ دێت که مامۆس���تای هه ر وانه ی���ه ک به ماوه یه ک پێ���ش تاقیکردنه وه ی کۆتایی س���اڵ که ل���ه دو هه فته که متر نه بێ���ت، ژماره یه ک پرس���یار ده دات���ه خوێندکاره کان���ی که له ڕێنماییه ک���ه دا به )بانک���ی پرس���یار( ناوبراوه . ئه و پرسیارانه النیکه م ده بێت 80 پرس���یاربن و مامۆستاکان له و بانکی پرس���یارانه بۆ تاقیکردنه وه ی کۆتایی 4
بۆ 5 پرسیار هه ڵده بژێرن.وته بێ���ژی وه زاره ت���ی خوێندنی بااڵ، عه باس ئه کره م جه ختی له س���ه ر ڕاستی ئ���ه و زانیارییانه ک���ردوه و رایگه یاند که ئامانج له و سیس���تمه بۆ تێگه یش���تنی زیات���ری خوێندکاران���ه ل���ه و بابه تانه ی خوێندویان���ه و ئاش���نابونه به ش���ێوازی
پرسیاره کانی کۆتایی ساڵ.هه ر به پێی ئ���ه و ڕێنماییه ئه و زانکۆو به شانه ی سیستمی کۆرس���اتیان هه یه ، النیکه می ئه و پرس���یارانه ی مامۆستاکان ده یده نه خوێندکاران، 40 پرسیاره . بۆ ئه وانه شی سیستمی خوێندنیان سااڵنه یه ،
ده بێت له 80 پرسیار که متر نه بێت.به گوێره ی به دواداچونه کانی ئاوێنه بۆ ئه و بابه ته ، ده رکه وتوه که به شێکی که م له زانکۆکانی هه رێم ئه و ڕێنماییه جێبه جێ ده که ن و ئ���ه و ش���ێوازی تاقیکردنه وه یه
په یڕه و ده که ن.یه کێک له و زانکۆیانه ی له مس���اڵدا ئه و شێوازه له تاقیکردنه وه کانی کۆتایی ساڵدا په ی���ڕه و ده کات، زانکۆی گه ش���ه پێدانی مرۆییه ، که زانکۆیه کی ئه هلییه له شاری
سلێمانی.دکتۆر ڕه ئ���وف که ریم، ڕاگری کۆلێژی مرۆیی گه ش���ه پێدانی له زانک���ۆی زمان راگه یان���د به ئاوێن���ه ی له وباره ی���ه وه "به ڕێنمای���ی له وه زاره ت���ی خویندنی بااڵ هات���وه ، که ده بێت هه مو مامۆس���تاکان ب���ۆ دابنێ���ت پرس���یار 80 النیک���ه م
بابه تێک���داو له ه���ه ر خوێن���دکاره کان تاقیکردن���ه وه کان پێ���ش دوهه فت���ه بکرێت، به خوێن���دکاره کان پێش���که ش ب���ۆ ئه وه ی به رچاو ڕۆش���نتربن له باره ی
پرسیاره کانه وه" .هه روه ها وتیش���ی "ئێمه وه ک زانکۆی گه ش���ه پیدانی مرۆیی به هۆی ئه وه ی زۆر پابه ندی ڕێنماییه کانی وه زاره تی خوێندنی بااڵین، له م بڕگه یه شدا پابه ندبونی خۆمان
دوپات ده که ینه وه" .له ب���اره ی بڕیاره که ش���ه وه ئه و راگری کۆلێژه ئاش���کرای کرد که ساڵی ڕابردو وه ک ش���ێوه ی ئه زمونی ئه و ش���ێوازی تاقیکردنه وه یه له چه ند به ش و کۆلێژێکی "ب���ه اڵم په یڕه وک���راوه ، زانکۆکه یان���دا ئه مساڵ به ش���ێوه یه کی فه رمی ده چێته ب���واری جێبه جێکردن���ه وه ، هی���چ وانه و بۆ به ده رنه کرێت. ل���ێ مامۆس���تایه کی
سه رجه م کۆلێژو به شه کانه" .له باره ی ئه وه ی ئایا وه زاره تی خوێندنی ب���ااڵ زانکۆکانی سه رپش���ک ک���ردوه بۆ جێبه جێکردنی ئ���ه و بڕیاره یاخود ئه وه فه رمان���ه ، دکتۆر ڕه ئ���وف رایگه یاند که
هی���چ بڕگه ی���ه ک له ڕێنماییه ک���ه دا نییه بۆ ئ���ه وه ی زانکۆکان سه رپش���ک کرابن له جێبه جێک���ردن یاخ���ود نه کردنی ئه و
بڕیاره .ئاوێن���ه په یوه ن���دی ک���رد به چه ن���د بۆ س���لێمانییه وه زانکۆی لێپرسراوێکی به دواداچون بۆ ئه و بڕیاره ، به اڵم هیچیان ئاگاداری بڕیارو ڕێنماییه کی له و شێوه یه
نه بون.یاریده ده ری سه رۆکی زانکۆ بۆ کاروباری عه بدواڵ خه س���ره و دکت���ۆر زانس���تی، به ئاوێن���ه ی راگه یان���د که ئ���ه وان ته نها "کۆرس بوک"یان هه یه که مامۆس���تاکان له سه ره تای س���اڵی خوێندنه وه ده یده نه خوێندکاره کان و له به ش���ێکیدا ش���ێوازی
پرسیاره کانی کۆتایی ساڵی تێدایه .ئ���ه و ڕێنمایی���ه ی وه زاره تی له باره ی خوێندن���ی بااڵش���ه وه رایگه یاند که ئه و بڕیاره نه گه یشتوه به ئه وان و له و کاته شدا که ئه و ڕێنماییه ده رچوه "من یاریده ده ری
زانکۆ نه بوم و ئاگاداری نیم".ئاوێن���ه ، زانیاریی���ه کان به گوێ���ره ی زانکۆی س���ه اڵحه دینیش له شاری هه ولێر
ئ���ه و ڕێنماییه ی جێبه ج���ێ نه کردوه بۆ ئه مس���اڵی خوێن���دن. هه رچه نده چه ند جارێک په یوه ندیمان کرد به و زانکۆیه وه ،
به اڵم په یوه ندییه کان به رده ست نه بون.وه زاره تی وته بێژه ک���ه ی له به رامبه ردا خوێندنی ب���ااڵ رایده گه یه نێ���ت که ئه و بڕی���اره بۆ هه مو زانکۆکان���ه به ئه هلیی و
حکومییه وه .ڕێنماییه که ش به ڕێوه به رایه تی دڵنیایی له وه زاره تی متمانه به خش���ین ج���ۆری و خوێندن���ی ب���ااڵ ده ریک���ردوه و له ده قی بڕیاره که دا هاتوه "ئه م شێوازه به مه به ستی به دواداچون و زیاتر تێگه یشتنی قوتابییه بۆ ئ���ه و کۆرس���ه ی وه ریده گرێت و له زۆر ئه م جیهانیش پێشکه وتوه کانی له زانکۆ
شێوازه په یڕه و ده کرێت".له باره ی ئ���ه وه ی هه ندێک له زانکۆکان ئه و بڕیاره جێبه جێ ناکه ن، وته بێژه که ی وه زاره تی خوێندنی بااڵ ئاشکرای ده کات ک���ه به دواداچون���ی بۆ ده ک���ه ن، "هه ر بڕیارێ���ک ده رده چێ���ت به دواداچونی بۆ ده کرێت ب���ۆ ئه وه ی بزانرێ���ت تا چه ند
جێبه جێ ده کرێت".
ئه م شێوازه به مه به ستی به دواداچون و زیاتر
تێگه یشتنی قوتابییه بۆ ئه و کۆرسه ی
وه ریده گرێت و له زۆر له زانکۆ
پێشکه وتوه کانی جیهانیش ئه م شێوازه
په یڕه و ده کرێت
زانکۆی گه شه پێدانی مرۆیی
ئا:بارامسوبحی
وهزیریپێشوتریدهرهوهیئهمریكامادلینئۆڵبرایت،لهكتێبێكداباسلهرۆڵیئایینلهسیاسهتیدهرهوهیئهمریكاوچۆنێتیروبهڕوبونهوهی
رێكخراویقاعیدهدهكات،ئۆڵبرایتدهڵێت"روخانیراستهقینهییبۆ
ئیسالملهوبكوژانهوهسهرچاوهدهگرێتكهخۆیانوانیشاندهدهنموسڵمانی
ئایندارن".
كتێبی)دهس���هاڵتودهسهاڵتیرهها(،لهنوس���ینیوهزیریپێشوتریدهرهوهیئهمری���كامادلینئۆڵبرایته،فوئادیونسبهك���وردیودهزگای فهرحانكردویهتیباڵویكردۆت���هوه. چ���اپو موكریان���یلهس���هرهتایكتێبهك���هدانوس���هرباسل���هوهدهكاتكاتێكلهس���اڵی)1993(پرۆفیسیۆرساموێلههنتیكتۆنپێشبینیئهوهیك���ردكهئهوماوهیهیدوابهدوایكۆتای���یهاتن���یجهنگیس���اردهات،بهریهككهوتنی باش���ی بهگهواهیدهرێكیئایینیشارستانییهكاندادهنرێت،ههموش���تێكیانك���ردوهتاوهك���وخۆیانلهو
تیۆرییهبهدوربگرن.
رێگاكانیپاراستنیئهمریكابهبۆچون���یئۆڵبرایت���یتهمهن)88 ساڵ(،س���ێرێباززۆرگرنگوپێویستنب���ۆدیموكراتیهتیئهمریكاوپاراس���تنیناس���نامهیئهمری���كاوهكنهتهوهیهك،ئایینی تاقیكردنهوهی نهبونی ئهوانیش:لههیچئیشوكارێكیگش���تیدا،نهبونینهبونی لهدهوڵهت، دیاریك���راو ئاینێكیهیچپوختهیهكلهمافیئازادییئایین.
ناوبراو،كهلهماوهیسااڵنی)1997-ئهمری���كا دهرهوهی وهزی���ری )2001ب���وه،لهکتێبهکهی���دادهنوس���ێت"ب���ۆپێشڕهویكردنیجیهان،پێویستهلهسهردانهرانیسیاسهتیئهمهریكاتادهتواننلهئایی���نفێربب���ن،دوات���رزانیارییهكانلهگهڵس���تراتیژهكهیانیهكدهگرێتهوه"."ئێمهس���هركهوتن دهڵێ���ت ههروهه���الهجیه���انبهدهس���تناهێنی���نتاوهكولهس���هرهتادالهوكهس���انهتێنهگهینكهئێمهپێویس���تمانبهكاریگهرییانههیه،
بهتایبهتیشوێنکهوتوانیئیسالم".لهب���ارهیئ���هوهیئهگهرلهئێس���تاداوهزی���ریدهرهوهبوای���هچی���یدهكرد،لهس���هر ئۆڵبرای���تدهنوس���ێت"چیتربنهمایرێس���ایئاینیهكان���هوهبهدواینهدهكهوت���م، ناوبژیكاران���ه گفتوگ���ۆیرێكهوتنه دانوساندنی ههوڵی ئهوهندهیئاڵ���ۆزهكانوپهیماننامهكانی بازرگانییه
چهكداماڵینمدهكرد".
ئێرانوتیرۆرمادلینئۆڵبرایتبهشیزۆریكێتبهكهیبۆكێشمهكێش���هئایینی���هكانلهواڵتانیناوچهیرۆژههاڵتیناوهڕاس���توئهفریقاتهرخانكردوه،بهب���ڕوایئهو"رۆژههاڵتیناوهڕاستش���وێنێكهتیایدابرینهكانوابهئاسانیساڕێژنابن،غهمهكانزولهبیرناكرێن،ههروههاكاتیشبهش���ێوهیهكی
ئاسایی،هاوڕێیهتیئاشتیناكات".لهمبهش���هیكتێبهكهی���دابهتایبهتیئاماژهبهئێراندهكات،لێرهدادهگهڕێتهوهبۆس���ااڵنیحهفتاكانیسهدهیرابردو،واتهسهروهختیس���هرههڵدانیشۆڕشیئیس���المیئێران،لهوبارهیهوهدهنوسێت"ئهزمونهكان���یئهمریكالهڤێتناموئێرانلهس���ااڵنیحهفتاكان،چهن���دوانهیهكیپێشكهش���كرد،یهك���هم:ئێمهدهبێزۆربهرزت���ربی���رلهخۆمانبكهین���هوه،بهرل���هوكهس���انهیبیرم���انلێدهكهنهوه.دوهم:ئێم���هگرنگ���ینهری���توباوهڕیموس���ڵمانهئێرانیهكانمانبهكهمزانیبو،دوژمنماندروستكردكهچیمهبهستمان
لهدروستكردنیاننهبو".تیرۆر لهئایینهكانو رێزنهگرتن نوسهرپێكهوهدهبهستێتوپێیوایهکه"ئهگهرحكومهتێكڕێ���زیكهرامهتیهاواڵتیانیخۆینهگرت،مانایوایهڕێزیكهس���انیتریالگرن���گنییه.ئهوواڵتانهیكهواچهوس���اندنهوهیئاینیتێی���دابهرچاوه)وهككۆری���ایباكور،ئێ���ران،بۆرماوسودان(ئهمانهسهرچاوهیمهترسیهكاننچهكی باڵوبون���هوهی تیرۆری���زمو وهك
كۆمهڵكوژی".دی���ن جیاكردن���هوهی دهرب���ارهی"ئێمه دهنوس���ێت مادلین لهدهوڵ���هت،
كڵێس���ه لهجیاكردن���هوهی پاڵپش���تیلهواڵتدهكهین،بهاڵمههرگیزپاڵپشتیلهجیاكردنهوهیب���هزۆریئایینلهژیانی
گشتینهتهوهكهمانناكهین".
ههموشتجگهلهدیموكراسینوس���هرئاماژهبهوهدهكاتههرچهندهئیس���الملهنیمچهدورگ���هیعهرهبیهوهپهیداب���وهولهئهم���ڕۆدالهك���ۆیپێن���جموس���ڵمانیههم���وجیه���انیهكێكیانعهرهب���ه،كهچی"لهك���ۆیپێنجعهرهبتهنه���ایهكێكی���انموس���ڵمانه.زۆربهیههرهزۆریموس���ڵمانانكهوتونهتهالیكیشوهریئاسیایباشوروناوهڕاست".
واڵته ئهزمون���یحوكمڕانی دهربارهیئیس���المیهكان،ئۆڵبرای���تب���ڕوایوایه"ئ���هوواڵتانهیك���هگهورهترینژمارهیئهندهنوس���یا، تێدای���ه: موس���ڵمانانیبهنگالدی���شو پاكس���تان، هندس���تان،توركی���ا،ههریهكلهوان���هئافرهتێكیانههڵب���ژاردوهوهكس���هرۆكیحكومهت،بهمهشنهواڵتهعهرهبیهكانونهئهمریكا
ئهمهیانقهبوڵه".مادلی���نئۆڵبرایت،ئاش���كرایدهكاتلهكات���ی ئهمهریكیی���هكان س���هركردهكۆبونهوهیانلهگهڵسهركردهعهرهبهكان،قس���هلهب���ارهیئ���هوپێویس���تیانهبۆحكومهتهكان���یعهرهب���یدهك���هنكهسیستهمهكهیان، ریفۆرمی بۆ گونجاوبێزیاترلهوهیكێش���هیفهڵهستینیباسعهرهبی "س���هركردهكانی كهچی بكهن،قسهلهبارهیههموش���تێكهوهدهكهن،
جگهلهدیموكراسینهبێ".
دوانهیئهمریكاوئیسرائیلکتێبهک���ه نوس���هری ههرچهن���دهرایدهگهیهنێتلهگهڵههندێسیاس���هتیحكومهتیئیس���رائیلیداكۆكنیه،بهاڵمپابهنده بهتهواوی لهوهدهكاتهوه جهختبهپاراس���تنیبونوئاسایشیئیسرائیل،ئهوهشدهڵێت"زۆربهیئهمهریكیهكانیش
دۆخهك���ه"، دهڕوانن���ه بهمج���ۆرههۆكارهكهش���یدهگێڕێتهوهبۆ"هاوبهشیكولت���ورهئایینییهكانی���ان".ههروهه���ادهنوسێت"زۆربهیئهمهریكیهكانئیسالمبهئاینێك���یغهریبوئاڵ���ۆزوهردهگرن،جیاوازلهگهڵنهریتیمهسیحیوجولهكه
كهزۆرپێیانهوهئارامومورتاحن".بهمهبهستیچارهس���هركردنیكێشهیفهلهس���تین،بهوتهیئۆڵبرایتلهسااڵنیكلینت���ۆنو س���هرۆك لهگ���هڵ )2000(نوێنهرانیئیسرائیلیوفهڵهستینیههوڵیزۆریانداوهبۆدۆزینهوهیرێگهچارهیهكب���ۆالبردنیههم���وئهوبهربهس���تانهیدێن���هبهردهمبهرقهرابونیئاش���تی،كهلهههمویانزهحمهتترشاریقودسبو..ئۆڵبرایتلهوبارهیهوهدهڵێت"لهكاتیئهمگفتوگۆیانهدا،سهرۆككلینتۆنبهتایبهتكاتیخۆیتهرخانكردبوبۆخوێندنهوهی
بهشهكانیقورئانوتهورات".
شیعهوسوننهلهعێراقعێراقئهوواڵتهیس���ااڵنێكهش���هڕیمهزههب���ینێ���وانه���هردورێب���اوهڕیئیس���المیش���یعهوس���وننهتێیداتاویس���هندوه،بهش���ێكیدیكهیكتێبهكهیئۆڵبرایته.بهبۆچونینوسهر"سوننهكانیعێ���راقكێش���هیبونیس���هركردهیهكیبهویقاریانههیهكههاوشانیسیستانیلهكهسایهتیهدیارهكانیان بێت.ههندێكتیرۆرك���راوه،ئهوانیترلهراب���ردوداناویخۆیانلهپهیوهندیكردنلهگهڵس���هدامحس���ێنپیسكردبو،هێش���تاههندێكیاندورخراونهتهوهوپهیوهندییهكیئهوتۆیان
بهحیزبهكانهوهنهماوه".ش���یعهو نێوان ملمالنێ���ی لهب���ارهیل���هوهدهكات ب���اس س���وننهوه،لهبههاری لهواش���نتۆن لهكۆبونهوهیهكدائوردن پادشای ش���اعهبدواڵی ،)2005(پێیوت���وه"ههرچهندهلهناوس���وننهوش���یعهكانداكهس���انیمیانڕهوههنبۆكپكردن���یتوندڕهوییهكان،ب���هاڵمئێمه
دهبێحیس���ابیرودانیناكۆكینێوانیانبكهی���ن،ش���هڕهقس���هینێوانی���انبۆتیرۆركردنییهكتربهكاردێنن،لهكۆتاییدادهبێتهپێشبڕكێیچهكیئهتۆمینێوان
شیعهوسوننه".ئۆڵبرای���تك���هل���ه)1998/9/17(،تاڵهبانیوبارزانیبهیهكگهیاندوكۆتاییبهش���هڕیناوخۆینێوانیهكێتیوپارتیهێن���ا،لهبارهیک���وردهوهلهکتێبهکهیدادهنوسێت"ئێستاكوردهكانسهقامگیریانبهخۆوهبینیوه،بهاڵمپێش���ینهیههموشتێكیانوئامانجیكۆتاییان،دامهزراندنی
كوردستانێكیسهربهخۆیه".
بوشوئیسالموتیرۆرئیسالمو نێوان بهپهیوهندی سهبارهتتیرۆر،نوس���هرزۆرراش���كاوانهدهڵێت"هیچش���تێكنییهلهناوئیسالمبهناویكاری بهه���ۆی زهحمهت���ه تیرۆری���زم،توندوتیژیههندێكهس���انیس���هرهڕۆوناتێگهیشتولهئیس���الم،ناویملیارێكوسێسهدملیۆنخهڵكبهالوهبنێیووهك
ئهمكهسانهحیسابیانبكهیت".یهكێ���كل���هروداوهدیارهكانیدهیهیرابردو،هێرش���هكانی11یسێپتهمبهری2001بوبۆس���هرتاوهرهكانیسهنتهریبازرگان���یئهمریكالهنیویۆرك،نوس���هرنیشانهیهكیخودایی رایدهگهیهنێتهیچلهوروداوهنابینێت،"هیچكاریگهرییهكیعهقی���دهیئاین���یوهی���چویژدانێك���یكۆمهاڵیهت���یلههاندانهكانیان���هوهنییه.ئهنجامدهرانیئهمتاوانهپێویستناكاتبههۆیئهمكردارانهیاندڵسۆزیخۆیانبۆئیس���المدهرببڕن،بهڵكوخیانهتیانخۆیان���هوه عهقیدهك���هی لهفێربون���ی
كردوه".نوسهرهێمابۆتوێژینهوهیهكدهكات،كهدهریخستوه"ئهوانهیلهپشتتهقینهوهخۆكوژییهكان���ن،زۆربهدهگمهنلهالیهن
باوهڕهئاینیهكانیانهوههاندهدرێن".ئهمسیاسهتمهدارهئهمریكیه،بهتوندی
رهخن���هلهكاردانهوهكانیجۆرجبۆش���یسهرۆكیئهمریكالهههمبهرئهوپهالمارهدهردهبڕێت،چونكهپێیوایه"پهالماردانیئهفغانستانوعێراقبونههۆیفراوانبونیبۆش���ایینێوانموس���ڵمانانوئهمریكا،ژیانێكینوێیبهخشیهقاعیده،ههروههادورخس���تهوه ههنگاوێ���ك ئهمری���كایلهزاڵبونیبهسهرتیرۆرینێودهوڵهتیدا".ههروههادهڵێت"ب���ۆشزۆربهجدییهوهههڕهش���هی كهوا بهس���وپادا بهڵێن���یتیرۆریستانلهسهرئهمریكاوجیهانكهمدهبێتهوه،لهوس���اتهیس���هدامحسێنچهكدهكرێت،لهڕاس���تیداداگیركردنوش���هڕكردنب���وهه���ۆیزیادكردنیئهم
مهترسیانه".
چۆنبهرهنگاریقاعیدهببینهوه؟نوس���هر،ئهوبۆچون���هرهتدهكاتهوهك���هپێیوای���هتیرۆریزمبهپل���هییهكبهڵك���و س���هربازییه، ههڕهش���هیهكیبهپێویستیدهزانێتبهشێوازیسیاسیودهرونیبهرهنگاریانبكرێت.لهوبارهیهوهلهکتێبهکهیدادهنوسێت"شێوازیقاعیدهبۆكاریتیرۆریستیئهوكاتهلهناودهچێئهگهربێتوگوتاریسهرهكیانلهالیهنئهوكهس���انهیكهباوهڕیانپێیههیهبهدرۆبخرێتهوه".ههروههالهبهشێکیدیکهشدادهنوس���ێت"لهنێوتۆڕهتیرۆریستیهكانپێویس���ته بیروبۆچون���یجیاوازههیه،لهسهرمانههموههوڵمانبۆقۆستنهوهی
ئهوههڵوێستانهبخهینهگهڕ".پێش���نیارهكانیدا، دیكهی لهبهشێكیدهنوس���ێت"ترسخۆراك���یتیرۆریزمه.تهنهائهگهرترسرێگهبهباڵوبونهوهیدرائهواقاعیدهپاڵپشتیبهردهوامیدهبێ.باش���ترینرێگابۆزاڵبونبهسهرقاعیدهبێبهش���كردنیئهمرێكخراوهتیرۆریستیه
ئ���هو س���ۆزی لهپاڵپش���تیو
كهسانهیكهلهنێوموسڵماناننوقاعیدههۆشیئهوانیبۆخۆیكێشكردوه".دواتردهڵێت"س���هركهوتنیراستهقینهبهسهرتیرۆریزمبهبێدهنگكردنیخهڵكاننایهتهبون،بهڵك���ولهڕێگ���هیگهورهتركردنی
دهنگهعهقاڵنیهكانهوهدهبێ".س���هبارهتبهرۆڵیواڵتهعهرهبیهكان،مادلیندهڵێت"لهڕاستیدائهمریكابهبێیارمهت���یعهرهبهكانناتوانێتبهس���هرعهرهبهكانی���ش بێ���ت، زاڵ قاعی���دهدابهب���ێوهبهرهێنهكانیرۆژئ���اواناتواننبپارێزن، ئابوریخۆی���ان تهندروس���تیكهواتههیچش���تێلهئارادانییهبهناوی
شهڕیپیرۆز:جیهاد".نوسهرداڕوخانیئیسالمدهبهسێتهوهبهخۆكوژهكانیقاعی���دهوه،لهوبارهیهوهدهڵێ���ت"روخان���یراس���تهقینهییب���ۆئیسالملهوبكوژانهوهسهرچاوهدهگرێتكهخۆیانوانیش���اندهدهنموس���ڵمانیئایندارن،ههڵدهس���تنبهدروس���تكردنیوێنهیهكیناشرینبۆئیمانهكهیان.ئهگهرعهرهبستانیسعودیدهیهوێتپێشڕهویب���كاتلهبهرگریكردنیئیس���الم،ئهمانهدوژمننپێویس���تهلهس���هرهتادابهسهر
ئهوانهدازاڵبێت".
لهستایشیئهمكتێبهداس���هرۆكیپێش���وتریئهمری���كابیلكلینتۆن،لهبارهیئهمكتێبهوهنوسیویهتی"لهمكتێبهدائۆڵبرایتبهڕاش���كاوییهكیرۆڵی وردهكارییهكانی ههمو س���هیرهوهنێودهوڵهت���یئهمریكالهجیهاندادهخاتهئایی���ن، خوێنهرهكان���ی، بهردهس���تیئاكارزانی،ههروهه���ائهووالیهتهپارچهجیه���ان... ئێس���تای پارچهكراوان���هیبهگوێ���رهیزانیاریخۆمتائێس���تاهیچوهزیرێكیپێش���ویدهرهوهش���اكارێكی
ئاواینهنوسیوه".
17)480(سێشهممه2015/5/26 کتێب
مادلین ئۆڵبرایت: كاری له پێشینه ی كورده كانی عێراق دامه زراندنی كوردستانێكی سه ربه خۆیه
هیچوهزیرێكیپێشویدهرهوهشاكارێكیئاوای
نهنوسیوه
لهس���اڵی1937 ئۆلبرایت مادلینچیکۆس���لۆفاکیا پایتهختی لهپراگیلهخێزانێکیجولهک���هلهدایکبوهکهدواتربههۆیههڕهشهینازییهکانهوهبونبهمهس���یحییکاسۆلیکی.دوایماوهیهکیکهملهوهیئهوشارهکهوتهدهس���تنازییهکانهوهلهسهرهتاکانیههڵگیرس���اندنیلهجهنگ���یجیهانیبهرهو ئۆلبرانت خێزانهکهی دوهمدا،لهن���دهنکۆچی���انک���رد.ل���هدوایتهواوبونیئهوجهنگهشهوه،ئۆلبراتوخێزانهک���هیگهڕانهوهزێدیخۆیان.لهس���اڵی1948لهکات���یکودهتایلهچیکس���لۆفاکیا، ش���یوعییهکانداجارێکیدیئهوخێزانهناچاردهبنکۆچبکهن،بهاڵمئهمجارهیانبهرهوکیش���ورێکیدیکه،ب���هرهوویالیهته
یهکگرتوهکانیئهمهریکا.لهئهمهری���کا ئۆلب���رات مادلی���ندهدرهشێتهوه، بهختی ئهس���تێرهیلهوێلهکۆلێژیولیس���لی،زانس���تیدواتر دهخوێنێت. یاس���ا سیاسییوزانستییهنێودهوڵهتییهکانلهزانکۆیکۆڵۆمبیادهخوێنێتولهساڵی1976
تهواویدهکات.ئۆلب���رات سیاس���ییدا، لهژیان���یلهس���اڵی1993دهبێت���هنوێن���هری
یهکگرتوهکان، لهنهت���هوه ئهمهریکادوایس���ێس���اڵلهوهرگرتنیئهوپۆسته،لهالیهنکلینتۆنیسهرۆکهوهکاندیدک���راب���ۆوهرگرتنیپۆس���تیدواجار ئهمهریکا، دهرهوهی وهزیریله23یکانون���یدوهمی1997وهکدهرهوهی بهوهزی���ری ژن، یهکهمین
زلهێزترینواڵتیدونیا،دیارییکرا.لهئهمریکادا لهئۆلبرای���ت، جگ���هکهس���انیبهڕهگهزجولهکه،پۆستیههس���تیاروگرنگیانپێبهخشراوه.جولهکهکان���یئهمهری���کارۆڵێک���یلهئهنجومهن���ی ههی���ه بهرچاوی���انئاسایش���یئهمهری���کادا.ههروهه���اهێن���ریکیس���نجهرک���هیهکێکبوئهمهریکا، دهرهوهی لهوهزیرهکان���ی
بهڕهگهزجولهکهبوه.مادلی���نئۆلبرای���تیهکێکبولهوکهسایهتییهگرنگانهیدهستیههبوناوخۆی بهش���هڕی لهکۆتاییهێن���انههرێمیکوردس���تانلهنێوانههردوحیزب���ییهکێتینیش���تمانیوپارتیدیموکراتیکوردس���تان،تادواجاربارزانی مهس���عود تاڵهبانیو جهالللهسهردهستیئهوخانمهدا،لهساڵی1998کۆتای���یش���هڕیناوخۆی���ان
ڕاگهیاند.
ئۆلبرایت.. ئه و خانمه ی بارزانی و تاڵه بانی ئاشت کرده وه
تاڵهبانیوبارزانیوئۆبراینت،واشنگتۆن17یئهیلولی1998
رەنگە هەندێك كەس لەخوێندنەوەی مانش���ێتی ئەم وت���ارەدا، بڵێن بۆچی كەس هەی���ە لەبەردەم دو هەڵبژاردەی وادا خراپه که ی���ان هەڵبژێرێت؟ مەگەر ئەو كەس و الیەنە شێت بوبێت. ئەگەر خوێندنەوەیەك���ی مێژویی ب���ۆ روداوە رزگاریخوازی جواڵنەوەی سیاسیەكانی كوردی هەر لەس���ااڵنی شەستەكانەوە هەرێم���ی ناوخ���ۆی ش���ەڕی تاك���و كوردس���تان بكەی���ن، هەمیش���ە كورد هەڵبژاردوە، مەترس���یەكانی بژاردەی بەدرێژایی ب���وە هۆیەش���ەوە هەربەم مێژوی كۆن و نوێ كورد نەبۆتە خاوەن لەخاسیەتە خۆی، دەس���ەاڵتی ماف و ه���ەرە خراپەكانی ك���ورد ئەوەیە كە هی���چ روداوێك���ی ن���او مێ���ژوی خۆی رایناچڵەكێنێ و ناتوانێت بیكاتە خاڵێكی بەهێز بۆ داهاتو، سەیركەن هەر دوای ش���ەش س���اڵ لەئەنفال و كیمیاباران و راگواس���تن و پرۆس���ەی گەورەتری���ن بەع���ەرەب كردن، لەیەك���ەم دەرفەتدا كە بۆی دێت، دەس���ت بۆ گەورەترین مەترسی دەبات، ئەویش شەڕی ناوخۆ بو، ئەگەر بەهەوڵی دۆس���تان و واڵتانی رۆژئاواو ئەمریكا نەبایە، ئێستا ناومان
لەكولەكەی تەڕیشدا نەدەهات. سەیری مێژوی گەالنی وەك ئێمە بكەن، بزانن هیچ میللەتێك بوە وەك ئێمەی بەسەر وەرنەگرتبێت، پەندێكی هیچ هاتبێت و جولەكە دوای هۆلۆكۆس���ت چی كرد؟ لەو مێژوەی تاكو ئێستا چوار جولەكە بەدەستی یەكتر نەكوژراون، نەك هەر ئەمە بەڵكو بون���ە خاوەن دەوڵەتێكی بەهێز، راس���تە ك���ورد گەلێكی مەردە رۆحی قوربانیدانی لەپێناو ناس���نامەو ب���ەاڵم بەهێ���زە، تێ���دا خاكەك���ەی لەهەمانكاتیشدا گەلێكی بێ یادەوەری و ناك���ۆك و خۆش���باوەڕە، بۆیە دەبینین هەمیشە دوژمنەكانی سودیان لەو خاڵە
الوازەی ئەو نەتەوەیە وەرگرتوە. گەورەترین و نوێترین شۆڕش���ی كورد لەمێژوی خۆیدا شۆڕش���ی ئەیلول بوە، بۆیەك���ەم جار بو شۆڕش���ێك لەالیەن پارتێكی سیاس���ی و خ���اوەن بەرنامه و دەك���را، س���ەركردایەتی پڕنس���یپ ب���ەاڵم دەبینی���ن زۆر ناخایەنێ بەبڕو بیانوی ئ���ەوەی رابەرەكەی خێڵەكی و دیكتاتۆرە، نوخبە رۆش���نبیرەكەی ناو ئەو حزبە دەست بۆ كارێكی مەترسیدار دەبات، ئەوی���ش كەرتبون و لێكترازانی ه���ەم حزب و ه���ەم شۆڕش���ەكەی بو، لەكاتێكدا هیچ شۆڕشێك لەدنیا نەبوە س���ەركەوتوبێت بەب���ێ دیكتات���ۆری و ستەمكاری، س���ەیری مێژوی شۆڕشی گەالن بكەن، ئەوە توركیا لەتەنیشتمانە مێژوەكەی بخوێننەوە، ئەتاتۆرك چۆن شۆڕشەكەی بەڕێوەبردو دەوڵەتی نوێی توركیای دروس���ت كرد، كاتێ هەندێك لەئەندامان���ی ئەنجومەن���ی گەورەی���ی دەربڕی خۆیان ناڕازیبونی نیشتمانی، لەبەرامبەر هەڵوەشاندنەوەی خەالفەت،
هەر لەناو ئەنجومەن و لەدواوە دەستیان خستە سەر قوڕگی یەكێك لەئەندامەكانی تاكو گیان���ی دەرچو، ه���ەردوای ئەو دیمەن���ە ئەندامانی تر گوتیان پاش���ا ئێس���تا زانیمان بۆ س���ەپاندنی راستی هەندێكج���ار هێز پێویس���تە، بیهێننە بەرچاوی خۆت���ان توركیایەك بەر لەو مێ���ژوە نزیكەی هەزار س���اڵ دەوڵەت
بوە، كەچ���ی نوخبە رۆش���نبیرەكەی كورد، لەگەرمەو سەرەتای هەڵگیرسانی شۆڕش دەست بۆ كودەتاو لێكترازانی ح���زب و شۆڕش���ەكەی دەب���ات و دواتر هەنگاو بەرەو دژە ش���ۆڕش دەهاوێژێ ، ئیدی واز لەو عەقڵیەتە ناهێنێت و تاكو ئەم رق وكینەیه لەگەڵدابێت ئێستاشی بەجۆرێك لەج���ۆرەكان لەقۆناغێك بۆ قۆناغێكی ترو هەرجارە بەبەرگێكی تر
سەر هەڵدەداتەوە.ئێس���تا دەرفەتێك���ی زێڕی���ن ب���ۆ ك���ورد هاتۆتە پێش، ب���ەاڵم ناكۆكیە بەرۆكی���ان دیس���ان سیاس���یەكانی مێژوی درێژكراوەی هەمان گرتۆتەوەو جارانە، ب���ەاڵم لەبەرگێكی تردا، ئاخر میللەتێ���ك هێش���تا چوارچێوەیەك���ی یاس���ایی گرەنتی بۆ پاراس���تی خۆی مسۆگەر نییەو لەبەردەم دوژمنێكی وا هاروهاج���دا بێت و ئابڵۆقەیەكی ئابوری گەورەشی لەس���ەربێت، كەچی بەناوی پەرلەمانی و س���ەرۆكایەتی دەس���ت بۆ خۆكوژی ببات و ناكۆكی مەزن دروست ب���كات ، بەبیان���وی ئ���ەوەی هێزێك دەیەوێ���ت پەرلەمان���ی بێ���ت و ئەوەی تریان سەرۆكایەتی، لەم ئانوساتە ئەوە دێنێ میللەتێكی ب���ێ واڵت، لەبەردەم دەرفەتێكدا بێت، كەچی كێشەی وا بۆ خۆی دروست بكات؟ ئەوەی عاقڵ بێت تێدەگات كێشەكە ئەوە نییە، سیستەم ی���ان پەرلەمانی، بێت س���ەرۆكایەتی بەڵكو قبوڵنەكردنی یەكترەو تەنها بۆ ئەوەی مەترس���ی هەڵبژێرین و دەرفەت لەهەمو لەئێس���تادا بدەی���ن، لەكیس رویه كە چانس لەدەرگەی كوردی داوەو كاتێكی گونجاوە، ب���ۆ ئەوەی كۆتایی بەو گ���رێ مێژوییەمان بێنین كە ناوی
دەوڵەت���ە، ب���ەاڵم ناكۆكی سیاس���ی بەرۆكمان بەرنادات، ناكۆكییەكانی نێو جواڵنەوەی بزاڤی رزگاریخوازی كوردی لەوە دەرچوە ناكۆكی سیاس���ی بێت، بەڵكو هەڵگری توخمگەلێكی ناوچەیی و
خێڵەكی و مێژوین.ئەو دەس���تەبژێرە سیاس���یەی كاتی خۆی لەپارتی و مەالمستەفا جیابونەوە، ئەحم���ەد، برای���م بەس���ەركردایەتی بەش���ێكیان نەم���اون و بەشێكیش���یان ئێستا دەیانەوێت بەهەمان ئاڕاستە بۆ جاران ش���اراوەكانی مەبەستە هەمان چواچێوەی ناكۆكییەكان فراوان بكەن، ئەگەرنا بەبیان���وی جیاوازت���ر، بەاڵم میللەتێ���ك لە ئێس���تادا گەیش���تبێتە قوناغێكی وا پێش���كەوتو پێویس���تی ئەگ���ەر پێكەوەبون���ە، بەتەبای���ی و كەموكوڕیش هەبێت بەاڵم بۆ گەیشتن بەئامانجی گەل، پێویستە واز لەحەزە
تایبەتییەكان بێنین.گرنگانەی كاراكت���ەرە ل���ەو ی���ەك كاتی خۆی بەش���ێكی گرنگ و سەرەكی ئ���ەو جیابون���ەوەو ناكۆكیان���ەی نیۆ جواڵنەوەی رزگاریخوازی كوردی بو، لە شەستەكانی س���ەدەی رابردو، جەنابی م���ام جەالل ب���و، بەاڵم ل���ەم دواییەو لەچەندین بۆن���ەدا جەنابی مام جەالل پەش���یمانی خ���ۆی ل���ەو لێكترازانەی بارزان���ی دەردەبڕی و بەهەڵەی لەگەڵ دەزانی و پێیوابو ئەوكاتە ئەوان كارێكی هەڵەیان كردوەو تێكدان لەگەڵ ماڵباتی بارزان���ی لەبەرژەوەندی ك���وردا نییە، هەربۆیەش دەبینین لەس���ەردەمی مام جەالل پەیوەندیەكانی پارتی و یەكێتی دەگەن���ە ئەوپ���ەڕی تەبای���ی و تاوای لێه���ات لەكاتی هەڵمەت���ی هەڵبژاردن
بۆ س���ەرۆكی هەرێم، خۆی بەشەخسی ئەو هەڵمەتە بكات، هەرەوەها لەهەمو خۆی سەرسامی چاوپێكوتنەكانیشیدا بەكەسایەتی مەالمستەفا نەدەشاردەوە، بەاڵم دوای ئەوەی بەهۆی نەخۆش���ی نامێنێ���ت، ئ���ەو سیاس���ی رۆڵ���ی پەیوەندیەكانی ئەو حزبە لەگەڵ پارتی خەریك���ە دەگەڕێت���ەوە ب���ۆ دۆخێكی خراپ، بەتایبەتی ئێس���تا لەغیابی مام جەالل و ئ���ەو ناكۆكییەی نێو باڵەكانی ئەو حزبە، كاك نەوش���یروان بەشێكی گرنگی ئەو حزبە دەجوڵێنێت و بەفعلی س���ەركردایەتیان دەكات، دەیەوێت لەو ناكۆكیان���ەدا لەگ���ەڵ حزبەكەی خۆی لەدژی پارتی بەكاریان بهێنێت، دەبێت ئ���ەوەش بڵێین كە كاك نەوش���یروان یەك لەو كادرانەی لێكترازانی س���ااڵنی شەس���تەكانی نێو جواڵنەوەی كوردیە، راس���تە كارەكتەرێكی سەرەكی نەبوە، بەاڵم لەدیدو بۆچونەكانی گەلێك لەوان لێكترازانیش���ی دیس���ان تربوە، توند لەیەكێت���ی و مام جەالل ل���ەم دواییەدا ئەوەنده ی لەسەر نزیكبونەوەی پارتی و یەكێت���ی ب���وە، نیو ئەوەندە لەس���ەر پرس���ی چاكس���ازی نەبوە، هەرچەندە عوس���مان كراس���ی وەك ئەم���ەی بەكارهێن���اوە بۆ خەڵ���ك كۆكردنەوە لەدەوری خۆی، بۆیە لەئێستادا غیابی مام ج���ەالل بەهه ل دەزانێت بۆ ئەوەی هەم���و تواناكان كۆبكاتەوە بۆ دژایەتی بارزانی، كە بەڕای من ئەم سیاس���ەتە جگ���ە لەكارەس���ات بۆ گەل���ی كوردو ئەزمونەكەی هیچ س���ودێكی بۆ كەس نابێ���ت، جگەلەوەش ئەم سیاس���ەتە ئەنجامی كراوەت���ەوەو تاقی پێش���تر
نەبوە.
ئا: محه مه د ره ئوف
هه مو ئاماژه كان به و ئاراسته یه ن كه له هه ڵبژاردنی داهاتودا پارتی
دیموكراتی گه الن )HDP ( ئه توانێت رێژه ی 10%ی ده نگه كان بهێنێت و
وه ك فراكسیۆنێكی سه ربه خۆ بچێته ناو په رله مانی توركیاوه ،
به ده ستهێنان یاخود به ده ستنه هێنانی ئه و رێژه یه كاریگه ری راسته وخۆ له سه ر پرۆسه ی ئاشتی دروست
ده كات به و پێیه ی ئه گه ر هه ده په 10% ده نگه كان بهێنێت ئه وا
چاوه ڕوان ده كرێت كورد له باكور سیاسه تی خۆی بگۆڕێت و په كه كه ش
چه ك دابنێت و بچێته ناو پرۆسه سیاسیه كه وه ، خۆ ئه گه ر ئه و رێژه یه
نه هێنێت ئه وا كاریگه ری نه رێنی له سه ر پرۆسه ی ئاشتی دروست
ده كات و پرۆسه ی ئاشتی توركیا به م شێوه یه ی ئێستا نامێنێته وه .
كورد له باكوریه كه م����ی جه نگ����ی له س����ه ره تای زلهێ����زه كان ده وڵه ت����ه جیهانی����ه وه له رێكه وتننامه كانیاندا بۆ دابه شكردنی ناوچه كان����ی ژێ����ر ده س����ه اڵتی پیاوه عوس����مانی( نه خۆش����ه كه )ده وڵه تی ئه ویش دابه ش����كرد، كوردس����تانیان له رێكه وتننامه ی سایكس بیكۆ 1916 و دوات����ر په یمان����ی لۆزان����ی 1923 ، ئیتر له وێوه زم����ان و كولتورو ئه ده بی كوردی قه ده غه كراو شۆرش و راپه رین س����ه ری هه ڵدا له دیارترینیان شۆڕشی ش����یخ س����ه عیدی پیران ل����ه 1925و شۆڕشی سه ید ره زای ده رسیم 1937، دیارترینیشیان كه تا ئه مرۆ به رده وامه خه باتی چه ك����داری پارتی كرێكارانی
كوردستانه له 1984.زیاتر باكوری كوردس����تان روبه ری له ) 216 ه����ه زار ( كم2 واتا )%28( ی خاك����ی توركی����ا ك����ه روبه ره كه ی )783562( كم2، ژماره ی دانیشتوانی باكوری كوردس����تان له نێوان )18 بۆ 20 ملیۆن( كه س����ه واتا 25%ی كۆی دانیشتوانی توركیایه ، كه دانیشتوانی توركیا )77 ملی����ۆن و 695 هه زار( كه سه ، كورد له زیاتر له 25 پارێزگای توركی����ا هه ی����ه ك����ه توركی����ا له 81
پارێزگا پێكهاتوه ، كه كوردانی باكور نزیكه ی 56%ی كۆی كوردانی جیهان
پێكدێنن.
كورد له هه ڵبژاردنه كانی رابردودا ماوه ی چه ند س����اڵێكه گه لی كورد له باكوری كوردس����تان به ش����داریه كی ج����دی هه یه له پرۆس����ه ی سیاس����ی و هه ڵبژاردنی په رله مان و شاره وانیه كان و له ساڵی رابردوشدا به كاندید به شدار بو
له هه ڵبژاردنی سه رۆكایه تی توركیا.له ئێستادا كورد به كاندیدی سه ربه خۆ 35 ئه ندام����ی له په رله مان����ی توركیادا هه ی����ه ، ك����ه له هه ڵبژاردن����ی 2011دا به ده س����تی هێنا، به اڵم له هه ڵبژاردنی 2007 دا 24 په رله مانتاریان هه بوه ، واتا له ماوه ی 4 ساڵدا ئاستی كورسیه كانی به رێ����ژه ی 30% زیادی ك����ردوه ، ئه مه نوێنه ری چه ندین ئه وه ی س����ه ره ڕای دیكه ی ك����ورد له په رله مانی توركیایه ئه كه په و له فراكس����یۆنه كانی ب����ه اڵم
پارته كانی دیكه دایه .له هه ڵبژاردن����ی شاره وانیه كانیش����دا ئاستی سه رۆكایه تیه كانیان به رێژه یه كی به رچ����او زیادی كردوه ، ب����ه و پێیه ی له هه ڵبژاردنی س����الی 2006 دا پارته كوردیه كان 58 س����ه رۆك شاره وانیان ب����ه اڵم له هه ڵبژاردنی 2010 بردۆته وه دا بوه به 100 س����ه رۆك ش����اره وانی و له هه ڵبژاردن����ی 2014 دا بوه به 115 س����ه رۆك ش����اره وانی وات����ا له نێوان هه ڵبژاردن����ی 2006 ب����ۆ 2014 پارته كوردیه كان 57 س����ه رۆك شاره وانیان زی����اد ك����ردوه وات����ا زیادكردنه كه یان
به ڕیژه ی 100% بوه .
كورد له هه ڵبژاردنی داهاتوداكورد له هه ڵبژاردنی 7ی حوزه یرانی چۆته گه رموگوڕیه وه به وپه ڕی 2015ناو پرۆسه كه وه و ده یه وێت به ربه ستی 10% تێپه ڕێنێ����ت و وه ك فراكس����یۆنی سه ربه خۆ بچێته په رله مانی توركیاوه ، ل����ه م هه ڵبژاردن����ه ی توركی����ادا ك����ه )889 ه����ه زارو 632 )56ملی����ۆن و ك����ه س به ش����داری تێ����دا ده كات، بۆ په رله مانی كورسی 550 پڕكردنه وه ی توركیا كه ئه س����ته نبول 88 زۆرترین ئه ندام����ی ش����اره كانه و ئه نق����ه ره 32 پێیه ش به و به رده كه وێ����ت، ئه ندامی
ه����ه ر هێزێك 276 كورس����ی بهێنێت پێكبهێنێ����ت حكوم����ه ت ئه توانێ����ت واتا )50+1(، ه����ه ر الیه نێكیش 330 كورس����ی به ده س����تهێنا )دوو له سه ر س����ێ(ی ده نگه كان به ده ست بهێنێت ئه توانێ����ت داوای هه مواری ده س����تور بكات له رێگه ی راپرس����یه وه ، وه هه ر به ده ست كورس����ی الیه نێكیش 367 بگۆڕێت ده س����تور ئه توانێت بهێنێت به ب����ێ راپرس����ی. له م نێوه نده ش����دا پارتی دادو گه شه پێدان 327 كورسی
)%59.5( به رێژه ی هه یه په رله مانی ی ك����ۆی كورس����یه كانی په رله مان����ی توركیا ل����ه م هه ڵبژاردنه ش����دا چاوی له سه ر به ده س����تهێنانی 230 كورسی په رله مانه بۆ ئه وه ی بتوانێ به ئاسانی ده ستور بگۆڕێت و هه مواری بكاته وه .
ده زگای راپرس����یه كی به پێ����ی لێكۆڵێنه وه ی كۆن����دای توركی پارتی ده نگه كان له %40.5 دادوگه شه پێدان به ده س����تدێنێت ك����ه له هه ڵبژاردن����ی 2011ی رابردوودا 49.8%ی ده نگه كانی به ده س����تهێنابو، ه����اوكات هه ده پ����ه 11.5%ی ده نگه كان به ده ستده هێنێت، كه له هه ڵبژاردن����ی رابردودا 5.7%ی ده نگه كانی به ده ستهێنابو 35 كورسی په رله مان����ی بو، خۆ ئه گ����ه ر هه ده په بتوانێت 10%ی ده نگه كان به ده س����ت بهێنێت، ده بێت له كۆی ئه و كه سانه ی مافی ده نگدانی����ان هه یه له توركیا كه زیاتر له )56 ملیۆن( كه س����ه ده بێت )6 ملیۆن ده نگ( به ده س����ت بهێنێت ك����ه 56 كورس����ی په رله مانی توركیا
ده كات. ئه مه له كاتێكدایه ك����ه كورد زیاتر له 10 ملی����ۆن ده نگی هه یه له توركیا، كه ده كات����ه 18%ی ك����ۆی ئه وانه ی مافی ده نگدانیان هه یه له توركیادا كه به شی زیاتر له 100 كورسی په رله مانی ده كات، كه هه ده په پێویستی به ته نها 56 كورس����ی په رله مانی توركیا هه یه كه ده كاته 10%ی كۆی كورس����یه كانی په رله مان����ی توركیا، به اڵم ده نگه كانی دابه ش رابردوودا له هه ڵبژاردنی كورد بوبو به س����ه ر الیه نه كانی دیكه دا جگه له كورد ك����ه به پێ����ی لێكۆڵینه وه كان
له هه ڵبژاردنی رابردودا نزیكه ی 45%ی ده نگی كورد دراوه به پارتی ئاش����تی و دیموكراتی و پارتی كۆمه ڵگه ی گه الن و 42%ی����ش ده نگی����ان داوه به پارت����ی دیكه ش ده نگه كانی دادوگه شه پێدان و
بۆ الیه نه كانی دیكه رۆیشتوه .زۆرێ����ك له لێكۆڵ����ه ران و ده زگاكانی هه ده پ����ه وای����ه پێی����ان راپرس����ی ئه توانێ����ت رێ����ژه ی 10%ی ده نگه كان
به ده ستبهێنێت، ئه ویش به هۆی:سه رۆكایه تی له هه ڵبژاردنی یه كه م/ توركی����ا كه س����ه الحه دین ده میرتاش كاندی����د بو توانی رێ����ژه ی 9.8% ی
ده نگه كان به ده ست بهێنێت.دوه م/ هه ده په سه ره ڕای پێكهاته ی كورد پێكهاته ی عه ره ب و توركمانیش له خۆ ده گرێت و به شێك له كاندیده كانی
هه ده په له وانه .به ده س����تهێنانی ئه گه ره كانی بۆیه 10% ب����ۆ هه ده په نزیكه ، به اڵم ئه گه ر ئه و رێژه یه به ده س����ت نه هێنێت، ئه وا ك����ورد ل����ه م خول����ه دا په رله مانتاری نابێت و هاوكات ئه م پرسه كاریگه ری راس����ته وخۆی له سه ر پرۆسه ی ئاشتی ده بێت ب����ه و پێی����ه ی كوردانی باكور چاوی����ان له وه یه له ڕێگه ی پرۆس����ه ی ناو بچنه دیموكراس����یه وه ئاش����تی و ناوه نده سیاسیه كانه وه و پرسی كورد ئه وكاتیش پرسی بكه ن و چاره س����ه ر چه كدانانی په كه كه ئاس����انتر ده بێت، ب����ه اڵم ئه گ����ه ر ك����ورد نه توان����ن ئه و به ربه سته تێكبش����كێنن، ئه وا ره نگه چه كداری خه بات����ی ده س����تبه رداری نه خه نه هێلكه كه یان ت����ه واوی نه بن و
سه به ته ی سیاسیانه وه .
تایبهت )480( سێشه ممه 182015/5/26
كوردتوركیادهگۆڕێتهه ڵبژاردنی داهاتو چاره نوسی پرۆسه ی ئاشتی یه كالده كاته وه
بۆ په رله مانی كوردستانبا)ههدهپه(خهمیههموانبێت
سه رخستنی هه ده په ، له گۆڕنانی ك���ورده ، دوژمنان���ی خه ون���ی هه ستانه وه ی هیواو ناسیۆنالیزمی هه ستی نه ته وایه تیه ، بۆیه گرنگه به و ئاراس���ته یه هه نگاوبنێین، كه هیواكان و خه مه كانی كورد له كوێ بێ���ت هه موان ب���ه و ئاراس���ته یه خۆرببینین و روی تێبكه ین، تا ئه و ئااڵیه هه ڵبگرین كه هه موان بۆئه و ئااڵی���ه كه ئااڵیی كورده خوێنمان
بۆداوه .هاونیش���تیمانیانمان ئێس���تا چاویان كوردس���تان له باك���وری له ده س���ت و ب���ازو و یه كده نگ���ی ئێمه ی���ه ، تاوه ك���و پرس���ی كورد گشتگیرتربكرێت و هه موان به یه كه وه بتوانین ئه وناس���یۆنالیزمه ی كورد ب���ه ره و كه ن���اری ئ���ارام به رین، بۆیه گرنگه ل���ه م چوارچێوه یه وه وه ك كوردس���تان په رله مان���ی ه���ه ر وێن���ه ی ك���ه ئ���ه وه ی چوارپارچه ك���ه ده كات، به ئه ركی به رپرس���یارانه ی خۆی هه ستێت و خۆی هاوپش���تیوانی هاوپشتی و بۆ هاونیش���تیمانیانمان له باكوری كوردستان به ئاراسته ی ده نگدانیان
به )هه ده په ( ده رببڕن.
ده نگ���دان و به رێ���زان به ڵ���ی پشتیوانی له هه ده په ، هیچ نه نگی و ناتێڕوانینی سیاس���ی نیه ، به ڵكو بێده نگبون و سه ركزكردن له به رامبه ر ئه م پرسه چاره نوسسازه نه نگی و كه مته رخه میه له هاونیشتیمانیانمان
له باكور.
ئه ی هاونیشتیمانیانمان له باكور، ئێم���ه ل���ه م دوره وه له گه ڵتانین و به شده كه ین، له گه ڵ خه مه كانتان بێده نگ���ی بێده نگی���ه دا ل���ه م ده كه ی���ن، ه���اوار ده ش���كێنین و
سه ركه وتن بۆئێوه یه .
به رزان ئه حمه د كورده
فەرحان جەوهەر
كوردلەبەردەمدەرفەتومەترسیداكامیانهەڵدەبژێرێت؟
ئه گه ر كورد نه توانن ئه و به ربه سته
تێكبشكێنن، ئه وا ره نگه ده ستبه رداری
خه باتی چه كداری نه بن و ته واوی هێلكه كه یان
نه خه نه سه به ته ی سیاسیانه وه
ئەو دەستەبژێرە سیاسیەی كاتی خۆی لەپارتی و مەالمستەفا جیابونەوە، بەشێكیان نەماون و بەشێكیشیان
ئێستا دەیانەوێت بەهەمان ئاڕاستە
بۆ هەمان مەبەستە شاراوەكانی جاران
چواچێوەی ناكۆكییەكان فراوان بكەن
4.دهستهیشههیدمهحمودمامهعهزه1-ش���ههیدمهحم���ودعهزی���زمهحمود)مهحم���ودمامهع���هزه(لهش���هڕیناوخۆ
لهساڵی1996شههیدبو.2-كاكس���دیقعهلیتۆفیق،ئهفسهرهبهپلهیعهقیدلهس���هرمیالك���یوهزارهتی
ناوخۆ.3-كاكمحهمهدعهبدولڕهحمانمحهمهد)حهمهپاریاوڵه(،پێشمهرگهیخانهنشینه.عهل���ی، محهم���هد رهم���هزان كاك -4
پێشمهرگهیخانهنشینه.5-كاكتۆفیقرهش���ید،پێش���مهرگهی
خانهنشینه.6-كاكبهگمورادش���امورادخواموراد)مامب���هول(پاشڕاپهڕی���نكۆچیدوایی
كرد.
5.دهستهیكاكشێخكهریموشههیدسهیدجهوههر
1-ش���ههیدجهوه���هرلهتی���فمحهمهد)سهیدجهوههر(لهش���هڕیناوخۆلهساڵی
1997شههیدبو.2-كاككهری���مئهحم���هدخدر)ش���ێخ
كهریم(،پێشمهرگهیخانهنشینه.3-ش���ههیدمحهمهدحس���ێنس���لێمان)حهم���هئاخه(لهش���هوی16لهس���هر17/ 1991/12ل���هبهرگریهێرش���یدوژمن،بۆس���نووریچهمچهماڵلهبانجهباریشههیدبو.هاوس���هرهكهیودوومنداڵیوسێبرای
ئهنفالن.4-ش���ههیدفازڵئهحمهدخ���در)برایكاكشێخكهریم(له1993/12/27لهشهڕی
ناوخۆشههیدبو.5-شههیدس���هیدبابامحهمهدسهعید،لهشهڕیناوخۆلهساڵی1994شههیدبو.
6-شههیدنادرمهجیدجوامێر،لهڕاپهڕینی1991لهخورماتوشههیدبو.
7-شههیدیاسینعهبدولمحهمهد)یاسینبچكۆل(لهڕاپهڕینلهڕۆژی1991/3/20لهناوكهركوكلهگهڕهكیشۆرجهشههیدبو،كاكبورهانسهرسپیبراشیلهڕاپهڕینلهڕۆژی
1991/3/11لهبانمهقانشههیدبو.8-كاكع���ادلعهبدولقادررهحیم)عادلپیرهمهوهن���ی(هاوس���هرهكهیودوبراودوخوشكیئهنفالن،پێشمهرگهیخانهنشینه.9-كاكن���ازمنهج���مئهحم���هد)ن���ازمخانهنش���ینه، پێش���مهرگهی كهركوك���ی(
نهخۆشهوبهوهۆیهوهلهواڵتیسویده.10-كاكجهعفهرلهتیفمحهمهد)سهید
جهعفهر(پێشمهرگهیخانهنشینه.11-كاكجهم���الموحس���ینجهوه���هر)جهمالوارانی(ئهفس���هرهبهپلهیعهقید
لهسهرمیالكیهێزهكانی70.مهحم���ود كهری���م محهم���هد كاك -12)محهمهدچهوری(ئهفسهرهبهپلهینهقیب
لهسهرمیالكیهێزهكانی70.13-موحس���ینمهدحهتدح���ام)كاكموحس���ینلهكی(لهمانگی1989/3لهگهڵكاكسهیدجهوههرقس���همانلهگهڵكردوبڕیارمانداتهس���لیمببێتهوه،تالهخورماتوئیشمانبۆبكات،لهئهنجامدانیئهركهكهیداس���هركهوتونهب���و،ئێس���تاپێش���مهرگهی
خانهنشینه.14-كاكعهب���دواڵنامی���قرهحیمكهریم)عهب���دواڵقهیتولی(س���اڵی2008بههۆی
نهخۆشییهوهكۆچیدواییكرد.
6.دهستهیشههیدئازادعهبدواڵبهرغهش1-شههیدئازادعهبدواڵبهرغهش
2-ش���ههیدئاس���ۆ)تاهی���رعهبدولقادرمحهمهد(
3-شههیدجهاللجهبارساڵح 1988/10/12 ل���هرۆژی ههرس���ێكیانلهههردهیدوڕاجی-خورماتوبههۆیپهالماریههلیكۆپتهرشههیدبونوتهرمهكانیانبردنو
شوێنبزركران.
7.دهستهیعوسمانحاجیمهحمود1-ش���ههیدئهحم���هدرهش���یدعهباس)ئهحمهدحاجیڕهشید(لهمانگی1993/12 لهشهڕیناوخۆداشههیدبو،هاوسهرهكهیوحهوتمنداڵیوخوشكوبرایهكیئهنفالن.
2-شههیدساڵححوسێن)كاكهتوكنی(لهڕاپهڕینی1991لهخورماتوشههیدبو.
3-ش���ههیدقادرمحهمهدفهرهج)مامهقالهیهۆمهربل(.
4-ش���ههیدكام���هرانس���هعیدمحهمهد)كام���هرانهۆمهربل���ی(لهش���هڕیناوخۆ
لهمانگی1994/12شههیدبو.5-ش���ههیدكام���هرانهیدای���هتفارس)كام���هرانمامۆس���تاهیدایهت(لهش���هڕی
ناوخۆلهمانگی1993/12شههیدبو.6-ش���ههیدمهجی���دئیبراهی���ملفت���ه)مهجیددوزی(لهڕاپهڕینی1991لهزنجیرهلهغهڕهشههید كفری-خورماتو بهرزایهكانی
بو.7-كاكجهمالڕهش���یدساڵح)جهمالش���ێخحهمی���دی(،ئێس���تاپێش���مهرگهی
خانهنشینه.8-كاكس���هعیدئهحمهدمحهمهد)مهالس���هعید(،لهڕاپهڕینلهخورماتوبهسهختیبرین���داربو،ماوهی���هكسهرپهرش���تیاریئیدارهیگهرمیانبو،ئێستاخانهنشینه.
9-كاكعوسمانعهلیسهمین)عوسمانبهه���ۆی 1989/8 لهمانگ���ی تلیش���انی(لهڕۆژی ب���وهوه، تهس���لیم نهخۆش���ییهوه1991/10/6لهكاتیهێرشیسوپایعێراقبۆكفری-س���هرقهاڵبهس���هختیبرینداربو،
ئێستاخانهنشینه.10-كاكش���كورمحهمهدسلێمان)شكورقهرهباڵغی(ئهفس���هرهبهپل���هی)عهمید(
لهسهرمیالكیئاسایشیگهرمیان.دهروێ���ش ن���وری عهل���ی كاك -11)عهلیهۆمهربلی(،ئێس���تاپێش���مهرگهی
خانهنشینه.12-كاكعهل���یحهمیدڕهش���ید)عهلی
غائب(،ئێستاپێشمهرگهیخانهنشینه.13-كاكسباحعومهروهلی)سهباحشێخحهمیدی(،ئێستاپێشمهرگهیخانهنشینه.14-كاكغائ���بحس���ێن)غائبلهلبن(،
ئێستاپێشمهرگهیخانهنشینه.15-كاكشكورئیسماعیلعهلی،لهمانگی1989/3تهس���لیمب���وهوهوچهندمانگێكزیندانیكرا،پاش���انئازادك���را،ئهوكاتهیڕۆیشتبوبۆتهسلیمبونهوهجگهلهتفهنگوتاقمیمهخزهنوفیش���هكهكانی،نامهیهكیبۆبهجێهێشتبوم،باس���یهۆكاریتهسلیم
بونهوهیدهكات)نامهكهماوه(.16-كاكحهس���هنحهمی���دحهمهعهلی)حهس���هنهۆمهربلی(ئهفس���هرهبهپلهی
)عهمید(لهسهرمیالكیپۆلیسیسنور.17-كاكبورهانعهبدولرهحمان)بورهانزهرداوی(،بهڕێوبهریبهڕێوبهرایهتیپۆستهو
گهیاندنیگهرمیانه.18-كاكرهش���یدعهلیسهعید)حهمهرهشیدتوكنی(،باوكودایكوبرایهكوچوارخوشكیئهنفاله،ئهفسهرهبهپلهی)عهمید(
لهسهرمیالكیوهزارهتیناوخۆ.19-كاكجهم���الس���ابر)جهمالمهالئۆمهری(،باوكیئهنفاله،ئێس���تائهفسهرهبهپل���هیمقدملهس���هرمیالك���یوهزارهتی
ناوخۆ.20-كاكعوسمانجهمیلساڵح)عوسمانمهالجهمیل(دایكودوخوش���كودوبرای
ئهنفالن،ئێستاپێشمهرگهیخانهنشینه.21-كاكرهحیمرهش���یدمحهمهد)مهالرهحیم(ماوهیهكقائمقامیكفریبو،ئێستا
خانهنشینه.22-كاكعهلیمحهم���هدكهرهم)عهلیفهقێمستهفایی(،لهس���اڵی2008شههید
بو.23-عوسمانمهحمودمحهمهد)عوسمان
حاجیمهحمود(،وهزیریخانهنشین.ههموودهستهكانژمارهمان92پێشمهرگهبوی���نئهمژمارهیهشوهكوخۆینهمایهوهوگۆڕانكاریبهس���هرداه���ات.الیخوارهوه
ڕونیدهكهمهوه.
چهمیالهێزپهالماریڕۆژی1988/10/11
ش���هوی10لهس���هر1988/10/11،كاكئ���ازادیس���هگرمهوش���ههیدحهمهڕهشوكاكڕۆس���تهم،لهگهڵژمارهیهكفهرماندهوكادروپێش���مهرگهلهیهكێكلهكهڵۆزهكانی)ئهش���كهوتهكانی(چهمیالهێزبون،ئهمجێگای���هدهكهوێتهقواڵییگهرمیانلهنێوانگوندهكانیفهقێمس���تهفا،كهڵۆزلوقمان،ههردوقولیجان.ههمانش���هوبهندهلهگهڵدوپێش���مهرگهگهیش���تینهالیان.بۆسهرلهبهیان���ی1988/10/11بهن���دهوه���هردوهاوڕێكهمبهئاڕاستهیداریخلهبهڕێكهوتین،كاكئازادیس���هگرمهوشههیدحهمهڕهشوكاكڕۆس���تهموبرادهرانیتربارگهوبنهیانپێچای���هوهولهچهندواڵخێ���كباریانكرد،واڵخ���هكانئێس���ترومای���نوگوێدرێژبون.بهئاڕاستهیچهمیئاوهسپیرۆیشتن،ههردوالمانبهدوئاڕاس���تهیپێچهوانهڕۆیشتین.پاشماوهیهكلهبهڕێگاداڕۆیش���تنلهناكاوچهندههلیكۆپتهرێكپهیدابون،دوایچهندجارێكس���وڕانهوهتهقهی���انلهكاروانهكهیكاكئازادیسهگرمهوبرادهرانكرد،شهڕوبهرگریدهس���تیپێكرد،بهاڵمش���هڕێكینا
بهرامبهربو)ناچمهناووردهكاریهكان(.لهئهنجامیش���هڕهكهداس���ێپێشمهرگه
شههیدبون:1-شههیدحسێنعهبدواڵ)شێركۆ(
2-شههیدمهندسههڵكهوت3-شههیدشێرزادعهریفرهمهزان
كاكئازادیس���هگرمهبهسهختیبرینداربووقاچێكیش���كا،كاكتههایبرایكاكئازادوكاكسهركهوتیپورزایوكاكساماڵرهحیمكاكهواڵبرینداربون،برینیئهمسیانهتاڕادهیهكس���وكبو.ههلیكۆپتهرهكانبۆماوهیهكئاس���مانیناوچهكهیانبهجێهێشتبهئاڕاستهیس���هنگاووچهمچهماڵڕۆیشتن،لهوماوهیهداتوانراكاكئازادیس���هگرمهوبریندارهكان���یت���ردوربخرێن���هوه،پاشئهمجارهیان هاتن���هوه، جارێكیتر ماوهیهك8ههلیكۆپتهربون،دویش���هڕكهروشهشدان���هیحهماڵ.ڕۆیش���تنهس���هرمهیدانیشهڕهكهوهێزیتایبهتوجاشیاندابهزاند،واڵخهكانیان ب���اری ش���ههیدهكانو تهرمیبرد،لهوش���هڕهدادوژمنزیانیههبو،ئهمزانیاریهپاشڕاپهڕینبههۆیدهس���كهوتنیبهڵگهنامهیهكهوهئاش���كرابو،بهڵگهنامهكهالیكاكئازادیسهگرمهیه.لهبهڵگهنامهكهنوس���راوهعهمی���دیروك���ن)ئیس���ماعیلعهبدولقادرجهبوری(لهوشهڕهداكوژراوه،ك���هفهرماندهیهێزیپاراس���تنیكهركوكبو.ههربهوهۆی���هشههلیكۆپتهرهكانبۆ
ماوهیهكناوچهكهیانبهجێهێشت.ب���ۆكاكئازادیس���هگرمهوبریندارهكانكهرهس���تهیهكی دهرمانو هی���چ لهوكاتهداپزیشكیمانالنهبو،بهتایبهتبرینهكهیكاكئازادقورسبوئێس���كیش���كابو،خوێنیزۆریلێڕۆیشتبو،پشتوێنوههندێپهڕۆمان
بهكارهێنابۆبهستنیبرینهكهی.بۆسهرلهئێوارهی11لهسهر1988/10/12 لهگهڵش���ههیدحهمهڕهشوكاكڕۆستهموپێشمهرگهكان،بههۆیواڵخهوهكاكئازادیسهگرمهوبریندارهكانیترمانگواستهوهبۆالیحهشارگهكهیكاكمهالئهحمهدوكاكسهیدمحهمهدوكاكعهدنانحهمهیمینا،لهنزی���كدێیحهمهیعهبدلكهریمهس���ورهس���هربهناحیهیباوهنور،ئهمگواستنهوهیه
بهشهووبهناوچهیهكیههردهوههڵهتدا،بهوههموبرینهوهزهحمهتیوئازارێكیبهس���وێبوبۆكاكئازاد،بهاڵمئهوهیكهپێویستهبوترێتكاكئازادیسهگرمهوهكوههمیشهنمون���هیخۆڕاگ���ریوجوامێ���ریوخاوهن
ئیرادهیبههێزبو.كاتێكگهیش���تینهالیب���رادهران،كاكعهدنانیحهمهیمین���اجانتایهكدهرمانوپێداویستیپزیش���كیالبو،خۆشیههندێش���تیس���هرهتاییدهزان���یلهچۆنیهت���یبهكارهێنانی���ان،ئهوهن���دهیتوان���راكاكعهدنانبرینهكانیكاكئازادیس���هگرمهیپاككردهوهوبهستی،ههروههاتیماركردنیبریندارهكان���یتریش،پ���اشچهندڕۆژێكڕیكخ���راویش���اركاكش���ێخس���دیقیانبهدهرمانهوهناردبۆالمان،كاكشێخسدیقفهرمانبهریتهندروس���تیوئهندامیكۆمهڵهب���و،بێگومانهاتن���یلهوكات���هداكارێكیئازایانهوخۆنهویس���تانهبو،كاكئازادبهوشێوهیهبۆماوهی26ڕۆژمایهوه،تاشهوی7لهسهر1988/11/8لهدهواجنهكهیكاكحهمهیوهلی،بههۆیبرادهرانیڕێكخس���تنگوێزرایهوهبۆشاریسلێمانی،لهوسهردهمهدژوارهداكاكحهم���هیوهلیدهواجنهكهیتهرخانكردبووهكوجێگایهكبۆئهنجامدانیپهیوهندینێوانپارتیزانهكانوڕێكخس���تنیش���ار،ههربهوهۆیهوهگیراوزیندانیكرا،ئهمدهواجنهدهكهوێتهنێواندهربهندیخان-
باوهنور،نزیكچهمیسیروان.باسكردنیتهواویڕوداوووردهكاریهكانیئ���همش���هڕهزۆریدهوێوبهچهنددێڕێكناتوانی���نههقیههم���ودیمهنهكانیبدهین،ئهكرێتلهداهاتودازیاتروباش���تریلهسهر
بنوسرێت.
ههلیكۆپتهرش���ۆڕشو بهدرێژای���ی ههلیكۆپت���هرپێشمهرگایهتیچهكێكیترسناكوكاریگهربو،بهتایب���هتلهپاشدهس���تپێكردنهوهیش���ۆڕشلهس���اڵی1975دا،زۆرترینزیانك���هلههێ���زیپێش���مهرگهدراوهبهه���ۆی
ههلیكۆپتهرهوهبوه.ئهنفالهكانیشدا پارتیزانیپاش لهقۆناغیئهمچهك���هبهههمانكاریگ���هریزیاترهوهچهكێك���ی كات���هدا ل���هو بهكارهێن���را،ئهوتۆماننهبوكهبهرگ���ریپێبكهیندژی
ههلیكۆپتهر.
ههردهیدوڕاجی)خورماتو(--پهالماریڕۆژی1988/10/12
دهس���تهكهیش���ههیدئ���ازادبهرغ���هشكهس���ێكهسب���ون،لهههردهكانینێوانخورماتو-دێیقوڕیچاییچهندجێگهیهكیانكردبوهحهش���ارگه،لهڕۆژی1988/10/12 بههۆیگهڕانوسوڕانهوهوچاودێریكردنیههلیكۆپتهرهوه،ئاشكراكرانوپهالماردران،لهئهنجامداههرس���ێكیانشههیدبون،دواترتهرمهكانیان دابهزی���نو ههلیكۆپت���هرهكان
بردن.شههیدهكان:
1.شههیدئازادعهبدواڵبهرغهش2.شههیدجهاللحاجیجهبار
3.شههیدتاهیرعهبدولقادر)ئاسۆ(
ڕۆیشتنیژمارهیهكپێشمهرگهبۆبارهگاكانیناوكوردستانیئێران
ڕێ���گایهاتنوچونبۆئێ���رانگرفتێكیئ���هوهشڕۆژی ب���و،س���هرهڕای گ���هوره1988/11/17بهئاگاداریوتهنس���یقكردنفهرماندهو ژمارهیهك سهركردایهتی، لهگهڵكادروپێش���مهرگهبهڕێگایش���اخیبهمۆ)دهربهندیبێلول���ه(بهڕێكهوتنبۆئێران،دوایچاوهڕوانیوبرس���ێتییوماندوبونێكی
زۆرله1988/12/5گهیشتنهئێران.بریتیبونلهمناوانه:
1.ش���ههیدمهحم���ودعهزی���زمهحمود)شههیدمهحمودمامهعهزه(
2.كاكڕۆستهم3.كاكعهدنانحهمهیمینا4.مامجهاللئهمینكاكه
5.شههیدبورهانمحهمهدقادر)بورهانحهمهیمینا(
6.كاكمحهمهدعهبدولڕهحمانمحهمهد)حهمهپاریاوڵه(
7.كاكسدیقعهلیتۆفیق8.كاكس���هالمرهس���وڵقادر)س���هالم
شوشه(9.كاكحهم���هرهحی���مق���ادر)حهمه
رهحیمیجیهاز(10.كاككهریممهحمودس���همین)مهال
كهریم(11.كاكعوس���مانحهسهنقادر)حاجی
عوسمان(12.كاكههیاسحسێنفهتاح
13.كاكش���ێخمهحمودعهبدولسهمهدحهمهخان)شێخمهحموددرێژ(
14.كاكخواڕهحمساڵحكهریم)چاالك(15.مامس���اڵحمحهم���هدعهلیئیبراهیم
)وڕهدین(16.كاكساماڵڕهحیمكاكهواڵ17.كاكرهمهزانمحهمهدعهلی
18.كاكتۆفیقرهشید19.كاكبههادینشێخكهریم
20.كاكبهگمورادخوامورادش���اموراد)مامبهول(
21.كاكسامیسهمینسهعید
روخانیئهشكهوتیداریخلهوشههیدبونیپۆلێكپێشمهرگه
داریخلهتاكهداربهڕویهكهلهسهریهكێكلهگردهكانیزنجیرهبهرزاییهكانیڕۆژههاڵتیدێ���یزاوت���یس���هربهناحی���هیباوهنور،لهس���نووریقهزایكهالر،ئهشكهوتیداریخله،دهكهوێتهدامێنیئهوزنجیرهبهرزاییه،لهراس���تیدابهمانایئهش���كهوت)كهولۆز(،وهكوجێگایهكیسروش���تكردئهوش���وێنهئهش���كهوتنییه.ئهمجێگایهبهشێوهیهكیواههڵكهوت���وهئهكهوێت���هیهكێكلهالكانیدۆڵێكیق���وڵكهئهمبهروئهوبهریدۆڵهكهپێكهات���هیخاكهكهی گ���ردهو بهرزای���یوخۆڵوبهردوتاوێروزیخه.الیس���هرهوهكهس���هرهتایدهستپێكیدۆڵهكهیهتهنگوبهرتهسكه،بهاڵمبهرهبهرهبهرفراواندهبێت،تادهبێتهشیوێك،لهزستانوبههاراندائاویههیه،ئاوهكهیدهڕژێتهناوچهمێكلهنێوانه���هردودێیوڕێڵهودێیڕۆس���هیش���امارك���هنزیك���یداریخلهیه.ل���هوهرزیبارانباریندائ���اولهبهرزاییهكیبڵندهوهدهڕژێتهناودۆڵهك���ه،پاڵهپهس���تۆیباراناولهگهڵتێپهڕبونیڕۆژگار،الیڕۆژههاڵتیدۆڵهكهیدڕیوهوبنكهندیكردوه.ئهمجێگایهبههۆیقایم���یونهبینراویهوهلهالیهنكاكعهدنانوش���ههیدس���هیدمحهم���هدوش���ههیدمهالئهحمهدودهس���تهكهیانگهورهكراوڕێكخرابهش���ێوهیهككهبهچهندچین���هبهردێكیگهورهبهردهمهكهی���انههڵچنیودیوارێكیانلێدروس���تكرد،پاش���انڕێڕهویئاوهكهیاندهستكاریكرد.لهئهنجامیئهوگۆڕانكاریانهبوبهئهشكهوتوجێگای14-15كهسیتێدادهب���وهوه.ههرچهندهجێگاكهلهزس���تانداههتاویكهمبهردهكهوتونسرموساردبو،بهاڵملهرویئهمنیهوهحهشارگهیهكیباشبوبۆحهوانهوهیپێشمهرگه،شوێنێكیكپودورهدهستبو.پاشڕۆیشتنیكاكعهدنانبۆئێرانلهمانگی1988/11دا،ش���ههیدانمهالئهحمهدوسهیدمحهمهدودهستهكهیانزۆربهیكاتل���هوجێگهیهدهمانهوه.ڕۆژی1989/2/19كاكسهیدمحهمهدوكاكمهالئهحمهدو7پێشمهرگهلهئهشكهوتهكهبون،ئهشكهوتهكه، روخانی پێشس���اتهوهختی
كهكاتژمێر5:20-5:30یس���هرلهئێوارهی19لهس���هر1989/2/20بو،كاكس���هیدمحهمهدوكاكسۆرانغازیساالر،دوقۆڵیلهئهشكهوتهكهدهردهچنودهچنتابهجیهازپهیوهن���دیلهگهڵدهس���تهكانیتربكهن.)ئهوكات���ه24كاتژمێ���رجارێ���كبههۆیجیهازیبچوكوهكوتلفونكنوپیئاڕسی،س���هرلهئێوارانیانش���هوانپهیوهندیمان
لهگهڵیهكتردهكرد(.دوایتهواوبونیپهیوهندی،كاكس���هیدوكاكسۆراندهگهڕێنهوهبۆالیئهشكهوتهكه،دهبینینش���وێنهكهیانبهتهواوهتیڕوخاوهوئهوان نابیس���تن، هاوڕێكانیش���یان دهنگیبهخهمباریدهمێننهوهودهزاننكههیچیانبۆناكرێت،چونكهبهجۆرێكروخابوهیچیلهگهڵدانهدهكراو،پێداویس���تیهكیئهوتۆش
لهبهردهستدانهبو.ب���ۆڕۆژیدوهموات���هس���هرلهئێوارهیلهكات���یپهیوهندی���دا،كاك ،1989/2/20سهیدمحهمهدلهروداوهكهئاگاداریكردین،س���اتهوهختیئاگاداركردنهوهمانش���ههیدحهمهڕهشوكاكش���ێخكهریم،لهش���اخیئاج���داغبونس���هربهناحیهیس���هنگاو،ئێمهشلهنێوانههردوگوندیجوامێرئاغاوهۆمهربلبوینسهربهقهزایكفری،شههیدسهیدجهوههرلهسنوریخورماتوبو.دورینێوانههرالیهكمانلهجێگایروداوهكه12-14كاتژمێردهبوبۆی���ههیچمانبۆنهدهكراجگهل���هوهیبڕیارماندابچینبۆش���وێنیروداوهكهتالهنزیك���هوهروداوهكهببینین.لهههواڵهك���ه ئاگاداركردنهوهم���ان پ���اشههریهك���هالیخۆمانهوهبهڕێكهوتینوپاشنی���وهڕۆی1989/2/21لهگ���هڵش���ههیدحهمهڕهشوكاكش���ێخكهریمگهیشتینهئهش���كهوتهكه،لهوێكاكسهیدمحهمهدوباقیدهس���تهكهیانمانبین���ی،بههۆیئهوس���هدانتهنگڵوخۆڵوبهردهیبهس���هرئهش���كهوتهكهداداڕوخاب���و،نهبونیهیچجۆرهپێداویس���تیهك،دهسهوس���انبوین،نهماندهتوان���یههوڵ���یدهرهێنانی بۆی���هتهرمهكانیانبدهینوبهوش���ێوهیهمایهوه.پ���اشڕاپهڕی���نل���هڕۆژی1991/10/31داتهرم���یش���ههیدهكانماندهرهێناولهڕۆژیجهماوهری لهمهراس���یمێكی 1991/11/1دابهیهك���هوه حهوتی���ان ه���هر گ���هورهدا،
لهگۆڕستانیكهالریكۆننێژران.
شههیدهكان:1-شههیدئهحمهدمحهمهدئهمین)شههید
مهالئهحمهد(2-ش���ههیدداراقادرس���همینعهزیز)دارا
نارێنی(3-ش���ههیدس���هالممحهمهدحسێنساڵح
)سهالمنارێنی(4-ش���ههیدن���وریقادرخورش���ید)پۆاڵنارێن���ی(-نارێندواگوندیكوردهلهبناری
زنجیرهچیایحهمرین.5-ش���ههیدحهمی���دقادر)حاجیحهمید(،
هاوسهروكچوكوڕێكیئهنفالكران.6-شههیدحهیدهرحهمیدسهلیم)حهیدهر
شۆراوهیی(7-شههیدرهحیمرهشیدئهحمهد)رهحیم
كهالری(
*شهشپێش���مهرگهمانتهسلیمبوونهوه)چۆنیهتیتهسلیمبوونهوهیان،لهلیستهكان
ڕونكراوهتهوه(پاشئهوڕوداووبهسهرهاتوئاڵوگۆڕانه،پێش���مهرگه 49 دهس���تهكان بهههم���وو
ماینهوه.تێبینی
داواكارملهخوێنهران���یبهڕێزئهگهرههرسهرنجوڕاوپێشنیارێكیانههیهبهسوپاسهوه
بینێرنبۆئهمئیمهیله:[email protected]
)480(سێشهممه2015/5/26 19تایبهت
ونبون *ناس���نامهیهكیژوریبازرگانیس���لێمانیونبوهبهناوی)بهرزانباقیعلی(
ههركهسدۆزیهوهبیگهڕێنێتهوهبۆپرسگهیئاوێنه.*ناس���نامهیهكیژوریبازرگانیس���لێمانیونبوهبهناوی)کهیوانعزترحیم
رحمان(ههركهسدۆزیهوهبیگهڕێنێتهوهبۆپرسگهیئاوێنه.*ههویهیهکیکۆمپانیایتۆریستونبوهبهناوی)پشتیوانمحمدعزیز(ههركهس
دۆزیهوهبیگهڕێنێتهوهبۆپرسگهیئاوێنه.*منفێس���تێکیئۆتۆمبێ���لونبوهبهن���اوی) صادق عبدالکری������م محمد( ژماره )mkd1992(لهج���ۆری)فۆک���سڤاگ���نمۆدی���ل2002(ژم���ارهیشانس���ی)wwwzzzimzzv045076(ههركهسدۆزیهوهبیگهڕێنێتهوهبۆپرسگهیئاوێنه.
پاش"ئهنفالی3"..بڕیاریمانهوهوخۆڕاگری...پاشماوه
ماوهتهوهبڵێینئهمانهههموپێش���بینینورۆژیدهنگدانبڕیاریكۆتاییلهچارهنوس���یههدهپهوتهواویپارتهكان���یترلهتوركیاداچاودێرێك���ی وهك ك���ه ئ���هوهی دهدرێ،سیاسیوشارهزالهبواریپارتهسیاسیهكانوسیس���تهمیپارتهكانلێیدڵنی���ام،ئهوهیهزهمینلهرزهیهك���یبههێزیسیاس���یتوركیارادهچهن���ێلهبهرژهوهن���دیههدهپه،ئهگهرهاوشێوهیههندێلهحزبهكانیباشوریواڵت،ئاكپارتیشفێریتهزویروزیندوكردنهوهی
لیستیسهرقهبراننهبێئهواههدهپهوپارتهچهپهكانیتوركیالهههڵبژاردنهكانیئهمساڵدا
سهركهوتنیبهرچاوبهدهستدههێنن.
خوێن���دكاریدكتۆرالهبواریسیس���تهمیپارتهسیاسیهكانلهعێراقورۆژههاڵتیناوین
زانكۆیڤالێنسیا،ئیسپانیاسهرچاوهكان؛
www.jamesinturkey.com سودلهبۆداتاكانوهرگیراوه
بههاریژنانو...پاشماوهئهرێئێوهلهخهڵكوپارلهمانسڵناكهنهوهلهخوداشناترسن؟بهاڵمئیتربێئومێدبومل���هوهیكهبهڕێزتب���هداوایئێمهنایهیتهپارلهمانوههركاتێبتهوێدێیتوكێتبوێئهوهئهبینیول���هوهدهچێئێوهچاودێریپارلهمانبننهكئێمهچاودێریئێوه،منئهوراس���تیهدهزانمكهبهپێییاسایئهمههرێمهدهس���هاڵتیپارلهم���انلهحكومهتزیات���رهوس���هرۆكیپارلهمانلهس���هرۆكیحكوم���هتپلهبهرزترهوپارلهمانتارلهوهزیرپلهبهرزترهبهاڵمنوس���ینشتێكهوواقیعشتێكیدی.راس���تیهكهیئهوهیهكهئهوهبااڵترهو بهرزت���رو لهپارلهمان حكومهت���هوهزیرهكانخۆیانپێگهورهترهلهپارلهمانوالیخهڵكیشههرواكهوتوهتهوهوخهڵكیشئهوانیپێگرنگتره،ئهیئهوهنیهلهسهرسهیارهیپارلهمانتارگشترۆژنامهنوسانوزۆربهیخهڵككردیانبهههرابهاڵمكاتێكرهتڵ���یس���هیارهكانیت���ۆوجێگرهكهتووهزیرو پارلهمانو دهستهیس���هرۆكایهتیبهڕێوهبهرهگش���تیهكانو جێگروهزی���روراوێژكاروتهنانهتبهڕێوهبهرێكیئاساییشدهبیننكهههندێكیانبۆس���هیرانوكاری
تایبهتیشپێیانهكهسنق���هیلێوهنایه،بهرۆژنامهنوسهكانیش���هوه،ئێوهكێش���هیفیوڵپهمپتاننی���ه!!چونكهیانبهنزینیمحس���نوهردهگ���رنی���انئهگ���هرپهمپیئۆتۆمبێلهك���ه وهس���تا ئۆتۆمبێلهكهت���اندهگۆڕنئهگهرپهمپهكهشچاككهنپارهیحكومهتزۆره،بهاڵمخاوهنتاكسیهككهلهرۆژێكدا30ههزاردینارپهیداناكات،ئهوه،خاوهنتاكسیوكارمهندهبێموچهكانیئهمههرێمهنكهباجیئهوخیانهتهدهدهنكه
لهبهنزینهكهیئهمههرێمهدهكرێت.لێپرس���ینهوه بۆ لههاتنتان لهبهرئهوهیلهپارلهمانبێئومێدب���وم،بهناچاریبهم Fuel(نوس���ینهلهسهركهیسیئهڤاستینیPump(پێت���انبڵێمئایاجگهلهبهڕێزتوجێگرهكهتووهزیریسامانهسروشتیهكانوكۆمپانیاحیزبیهكانیب���وارینهوتوغاز،كێبهرپرسهلهمدیاردهیه؟!كهبهسهدانملی���ۆندینارلهگیرفان���یهاواڵتیاندراوهبهپهمپیبانزین،سهرباریئهوزیانانهیكهلهئاین���دهدالهمۆتۆڕهكانیئهمئۆتۆمبێالنهدهردهكهوێ���ت،م���نه���هربۆخ���ۆمیهكملی���ۆندینارمل���همماوهیهداب���ۆدوجار
ئۆتۆمبیلهكهم بهنزین���ی پهمپ���ی گۆڕینیخهرجكردوه؟كێقهرهب���ویئهمخهڵكهدهكاتهوه،ئایائهمهشدهرزیئهڤاستینیئۆتۆمبێ���لنی���ه؟ب���هاڵمئهمهی���اندڵیئۆتۆمبێلدهوهستێنێئهوهیپێشوچاویمرۆڤ���یكوێرك���رد،بێگومان���مئهمهشدیزهبهدهرخونه ئهڤاستینهكه دهرزی وهكدهكهن؟ب���ۆلهوهزیرهنازدارهكهتوهزیریلهماوهی ناپرسیت سامانهسروش���تیهكانچهندرۆژێكداجۆریئهمبهنزینهبۆخراپبوكێبهرپرس���ه؟كێقهرهبویهاواڵتیانئهدات���هوه؟به10ملی���ۆندۆالریبودجهیگشتیقوربانیانیدهرزیئهڤاستینبێدهنگكران،ك���هدهبوایهكۆمپانیایهاوردهكهریئهودهرزی���هیانئ���هوهیبهههڵهبهكاریهێنابوقهرهبوهكهیبدایهبهاڵملهبودجهیگشتیدرا،یهكێكلهوهاوڕێیانهیپارلهمانمك���همۆڵهتیبینینیتۆوئاش���تیههورامیپێدرابولهدانیش���تنێكدابهئاشتیههورامیوتوهبۆپااڵوگهنایاس���اییهكانداناخهن؟لهوهاڵم���داوتویهت���یخۆم���نپۆلیسنیمب���ڕۆبهوهزی���ریناوخۆبڵێ���ن،بهداخهوهه���اوڕێپارلهمانتارهك���همنهیتوانیبوپێی
بڵ���ێ:ئایائهگهرئاش���تیههورامینهوتیخاونهداتهئهوپااڵوگهنایاس���اییانهئهوانچۆندهتوان���نكاربكهنوبهرههمیخراپدهربك���هن؟دهش���گونجێههندێكیانبیرهنهوتیانههبێ؟!خۆئ���اوناپاڵێون؟ئهیبهڕێ���زتبهرپرس���یییهكهمنی���تبۆئهمپااڵوگانه؟ب���ۆدایانناخهیت؟بۆیهلێرهوهناچ���ارمبهبهڕێزتبڵێ���مبائیتربهسبێوئهموهزیرهنازدارهكه8س���اڵهگازندهیلهسهرهوههربهردهوامه،ئهمجارهبیكهرهقوربانیفیوڵپهمپێكیخاوهنتهكسیهكولهكاریبخهوخ���ۆتوپارتهكهتوخهڵكیكوردستانیشلهدهس���تئهمبلیمهته!كهبهنهوتی بهبازرگان���ی لهچاوپۆش���ی جگهقاچاغبۆكۆمپانیاحیزبیهكان،گهلیكوردهیچس���ودێكیلێنهدیوهوبابۆیهكهمجاروهزیرێكلهههموجیهاندالهسهردڵیمرۆڤنالهسهردڵیئۆتۆمبیلكهزمانهگشتیهكهپێیدهڵین)فیتپهمپ(دهربكرێ،پێشئهوهیدڵیدهیانههژارلهداخیمانهوهیئهوبوهستێ،حسابیئێوهشلێدهگهڕێینب���ۆههڵبژاردن���یداهات���وبزانی���نخهڵك
بهپهنجهكانیانچبڕیارێئهدهن!
ئهڤاستینیفیتپهمپ)فیوڵپهمپ(...پاشماوه
دهستوروهكمهترسیفهرمانڕهشاد
ڕهنگهپرس����یارێكیگرنگبێتبگهڕێینهوهخانهیس����هرهتاوبڵێیندهستورلهودهمهلهپ����ایچی؟وهاڵمیسیاس����هكانڕونهبهوهیب����ۆتهواوكردن����یبنهمایهكیگرنگیدهس����هاڵتیقانونیههرێمیكوردستانپێویستمانبهدهستورهوناكرێتئیتردوای24
ساڵئهوپرسهزیاتردوابخرێت!لهڕاستیدادهستورلهبونیخۆیدابۆههرێمیكوردستانگرنگیهكیزۆریههیهبهتایبهتكهكوردلهقۆناغیڕزگارینیشتیمانیدایه،بهاڵمدهبێئهوهیبهالیخهڵكیكوردستانگرنگبێئهودهس����تورهئهگهرلهدۆخیئێس����تادهرچێ����تچخزمهتێكبهڕهوڕهویدیموكراسیوئاڵوگۆڕیئاشتیانهیدهسهاڵتدهكات؟!ئایادهبێتهسهرهتایچهسپاندنیبنهمابههێزهكانیئهودیموكراتیهسهرهتاییهیكهچهندینساڵهلهههرێمپێگهیخۆیقایمنهكردوه؟ئهگهركوردس����تانبوهخاوهنیدهس����توروئهودهستورهچوهخزمهت
بههێزكردنیكورسیدهسهاڵتدارانچزیانێكیبۆپێگهیدهستوردهبێت؟بهش����بهحاڵیخۆمپێ����موانیهئهودهس����تورهیقهرارهدهرچێ����تخزمهتێكیئهوتۆبهپرۆسهیئاڵوگۆڕیدهسهاڵتبكاتوبنهماگرنگهكانیبچهسپێنێت،ئهگهربهڕواڵهتس����هیربكهینپێداگریپارتیلهسهرئهوبابهتهزیاتربۆپاراستنوهێشتنهوهیخودیس����هرۆكیئێس����تایههرێمه،ههرلهبهرئهوهشدهڵێندرێژكردنهوهڕهتدهكهینهوه،ئهوانخهونبهوهدهبینندهس����توربچهس����پێتبهوهش2خولیتردهرگالهبهردهمبارزانیوااڵبێتبۆخۆههڵبژاردنهوه!ئهگهرچیلهدرێژكردنهوهی30حوزهیرانئاماژهبۆئ����هوهكرابوكهدوایئهودرێژكردنهوهیههیچدهرفهتێكیترناڕهخس����ێندرێتبۆمانهوهیبارزانی،بهاڵمئێس����تاههموههوڵیپارتیلهش����هڕیدهستوروهرگرتنیئهوگرهنتیهیه،لهههڵوێستهكانیش����یانوادهردهخهنئهوانئهوپرسهیانچارهسهركردوهوئێس����تاخهباتیئهوهدهكهنزۆرتریندهس����هاڵتلهدهس����توربۆسهرۆكبچهسپێنن،لهپێن����اوئهوهشلهوقانونهیبۆلیژنهیدهس����توردهرچوئهوهیانچهس����پانددهبێبڕی����ارهكانبهك����ۆیدهنگبێتواتاه����هرئهندامێكمافیڤیتۆیههیهلهس����هرههربڕگهیهكیپرۆژهكه،چونكهگهیش����تنهئهوبڕوایهیبهزۆرینهوكهمینهسهركهوتونابنئیترباش����ترینچارهس����هرتهوافقهبۆئهوهیلهدهرهوهیلیژنهكهش����هڕیدهسهاڵتی
سهرۆكیههرێمبكهن.حیزبهكانیتریشلهڕواڵهتوایپیش����اندهدهنكهش����هڕیگهورهمانهوهیبارزانینیهبهقهدهرئهوهیش����هڕهكهشهڕیسیس����تهمه،منپێموایهسیستهمیپهرلهمانیزۆرگونجاوهوهكئهوحیزبانهدهیڵێن،بهههمانئهندازهشسیس����تهمیسهرۆكایهتیگونجاوهوهكپارتیدهیڵێت،دهبێئهوهڕونبێئهودوسیس����تهمهههردوكیلهدنیانمونهیس����هركهوتوههروههانمونهیشكستخواردوش����یههیه،ئ����هوهیرۆڵدهبینێتێڕوانینیحیزبهكانوكهش����یدیموكراسیهلهسهركاریگهریئهودوانه،ئهگهرپارتیملبدابۆئاڵوگۆڕیدهس����هاڵتبهبڕوایمنهیچكێش����هنیهدهس����توربهوش����ێوهیهبێتكهئهودهیخوازێسیس����تهمیتێكهڵ،ئهگهریشكاربۆمانهوهیبارزانیبكاتوس����هرهتایهكیخ����راپدرێژهپێبداتوهكئ����هوهیله30حوزهی����رانكردی،ئهوكاتگرنگیهك����یئهوت����ۆنامێنێبۆبهپهرلهمانیبونیدهس����تور،نهكه����هرئهوهئهوكاتدهستوردهبێتهمهترسیهكبۆچهسپاندنیمۆنۆپۆڵكردنیدهسهاڵتلهالیهنكهسێكهوهكهبهسروش����تیخۆشیمانهوهیكهس����ێكبۆماوهیهكیدرێژلهدهسهاڵتدیكتاتۆریرههابهرههمدههێنێ!واتهلهونێوانهش����هڕیشهخس����هنهكش����تیتر،لهبهرئهوهپهس����هندكردنیدهستوربهوش����ێوهیهیلهخهیاڵیپارتیهلهئێستانهكههرخزمهتبهپرۆس����هیدیموكراس����یوچهس����پاندنیناكات،بهڵكوڕێكپێچهوانهرۆڵێكیخراپدهگێڕێتبۆئهوهیئاڵوگۆڕێكیئاشتیانهلهدهسهاڵتڕوبدات،كهخۆیشیئهوهكڕۆكی
مهسهلهكهیهلهئێستایكوردستان.بههۆیناكامڵیسیستهمیسیاسیكوردستانئێمهههرچیهكلهڕویتیۆریهوهبیخوازیندانابهزێتهسهرئهرزیواقیع،چونكهتائێستائهوهیبڕیاردهداتمهنتقیهێزه،مهنتقیدهن����گوزۆرینهوكهمین����هئهوكاتهكاریگهریدهبێتكهمهنتقیهێزلهپش����تیبێت،بۆیهدواجارئهوهیبهالیمنهوهگرنگهئهودهس����تورهببێتههۆیئاڵوگۆڕیئاشتیانهلهسهرۆكایهتیههرێمبهپێچهوانهوهئهگهرئهورۆڵهنهبینێكاریگهریدهستورهكهههرئهوهندهیدهس����توریواڵتهنادیموكراسیهكاندهبێتكهههركاتێكبیانهوێبهبااڵی
سهرۆكدهستكاریدهكرێت!
Awene خاوهنیئیمتیاز:کۆمپانیایئاوێنهسهرنوسهر:سهردارمحهمهد
کوالێکۆڵینەوەییاساییلەخوێنیکاوهگهرمیانی،سەردەشتعوسمان،سۆرانیمامەحەمە،عەبدولستارتاهیر
ملیار مرۆڤ له جیهاندا چی ده که ن؟
1.9ملیار له نێوان ته مه نی 1 تا 15 ساڵیدان
1.7ملیار سه رقاڵی کاری خزمه تگوزارین
1.4ملیار سه رقاڵی کاری کشتوکاڵین
800 ملیۆن به کاری پیشه سازییه وه خه ریکن
577 ملیۆن ته مه نیانله سه رو 64 ساڵه وه یه
زیاتر له 430 ملیۆن بێکارن
زیاتر له 400 ملیۆن کاری سه ربه خۆ ده که ن
ریکالم
ئاگاداریەکسەبارەتبەشوقەیمامۆستایانیزانکۆئۆفەریتایبەتبۆمامۆستایانیزانکۆلەشوقەکانیقەیوانسیتیدووئەمرۆ24-5-2015چواررۆژتێپەراندوە
بەشێکلەمامۆستایانیبەرێزبەهۆیتاقیکردنەوەکانەوەلەمئۆفەرەئاگادارنەبوونیاخوددەرفەتیاننەبوەسەردانبکەنهەربۆیەلێرەوەپێیانرادەگەیەنینکەئوفەرەکە12رۆژبەردەوامدەبێتورۆژانە)8:30_5:00(دەتواننس����ەردانمانبکەنوەبۆزانیاریهەمووالیەک
ئەمشوقانەهیچپەیوەندیەکیانبەسوودمەندبونەوەنیە.
ش����ایەنیباسیش����ەئیدارەیقەیوانسیتیژمارەیەکیدیاریکراوش����وقەیتەواوکراویوەکئۆفەرتایبەتبەمامۆستایانیزانکۆپێشکەشکردوەبەقیس����تیدرێژخایەنلەپێش����ەکی$2٧500بیستوحەوتهەزاروپێنس����ەددۆالردەستپێدەکاتکەبەجوانترینوباشترین
کواڵیتیسەردەمدروستکراوە
بۆزانیاریزیاتردەتواننپەیوەندیبکەنبەمژمارەتەلەفۆنەوە0٧٧08600002ئیدارەیقەیوانسیتی