22 ÎÁÅÊÒÈÂ

Ìèíàëàòà ãîäèíà åêñïåðòè íà ÄÀÇÄ

âêëþ÷èõà äåòñêèÿ äîì çà óìñòâåíî

èçîñòàíàëè äåöà â ñ. Ìåäâåí â ñïèñúêà

íà ïîñòàâåíèòå ïîä “ñïåöèàëíî íàáëþäåíèå”

ñïåöèàëèçèðàíè äåòñêè èíñòèòóöèè.

Ïðåç 2001ã. èçñëåäîâàòåëè íà ÁÕÊ ãî îïðåäåëèõà

êðàòêî: “ òîâà å çëàòíàòà êëåòêà” ñðåä äåòñêèòå äîìîâå

â Áúëãàðèÿ.  ïåðèîä, â êîéòî ïîâå÷åòî îò äåòñêèòå

èíñòèòóöèè â ñòðàíàòà ðåøàâàò áèòîâè ïðîáëåìè -

ïîäìåíÿò ïàðíè êîòëè è ïîêðèâè, ïðåáîÿäèñâàò ñïàëíè,

îòñòðàíÿâàò òå÷îâå â òîàëåòíè è áàíè, äîìúò â Ìåäâåí,

ñ ïîäêðåïàòà íà òîãàâàøåí áúëãàðñêè äåïóòàò -

ðîäíèíà íà òîãàâàøíèÿ äèðåêòîð íà ÄÄÌÓÈ, å èçöÿëî

îáíîâåí. Âúïðåêè òîâà, ïðåç ñúùèÿ ïåðèîä ïëàìâà

åïèäåìèÿ îò äèçåíòåðèÿ. Ïî÷èíàõà 3 äåöà, äðóãè 10 ñå

ðàçáîëÿõà îò èíôåêöèÿòà. Äèðåêòîðúò íà äåòñêîòî

çàâåäåíèå áå óâîëíåí.

Ïåò ãîäèíè ïî-êúñíî ñèòóàöèÿòà â ÄÄÌÓÈ, íà ïðúâ

ïîãëåä, å íåïðîìåíåíà. Çàñòîÿò âèòàå íàâñÿêúäå. È

îùå ïî-ëîøî - “çëàòíàòà êëåòêà” å çàãóáèëà áëÿñúêà

ñè. Áàçàòà å àìîðòèçèðàíà- íÿìà êâàäðàòåí ìåòúð,

êîéòî äà íå ñå íóæäàå îò ðåìîíò.

Èçâîäè îò íàáëþäåíèåòî íà ÁÕÊ:

- Îáùèíà Êîòåë íå ðàçïîëàãà ñ äîñòàòú÷åí

ôèíàíñîâ ðåñóðñ çà äîóñúâúðøåíñòâàíå è

çàâúðøâàíå íà ïîäîáðÿâàíåòî è àäàïòèðàíåòî íà

ìàòåðèàëíàòà áàçà â èíñòèòóöèÿòà è ïðèâåæäàíåòî

íà ñãðàäíèÿ ôîíä íà ÄÄÌÓÈ-ñ. Ìåäâåí â

ñúîòâåòñòâèå ñ èçèñêâàíèÿòà, ðåãëàìåíòèðàíè â

Íàðåäáàòà çà êðèòåðèèòå è ñòàíäàðòèòå çà ñîöèàëíè

óñëóãè çà äåöà â ñïåöèàëèçèðàíèòå èíñòèòóöèè.

Çàïî÷íàòèòå â ñðåäàòà íà 2006ã. ðåêîíñòðóêöèè è

ðåìîíòíè äåéíîñòè ñà êðàéíî îãðàíè÷åíè è

íåäîñòàòú÷íè çà íåîáõîäèìàòà òðàíñôîðìàöèÿ íà

èíñòèòóöèÿòà.

- Èíäèâèäóàëèçèðàíèÿò ïîäõîä å äàëå÷å îò

ïðàêòèêèòå â òîçè ñîöèàëåí äåòñêè äîì. Â äåíÿ íà

ïîñëåäíîòî ïîñåùåíèå íà ÁÕÊ â äåòñêîòî çàâåäåíèå

áå óñòàíîâåíî, ÷å â ïðîäúëæåíèå íà ÷àñîâå 21

óâðåäåíè äåöà, áÿõà äúðæàíè îò òðèìà âúçïèòàòåëè â

åäíî îáùî ïîìåùåíèå, çàíèìàëíÿ - ñòàÿ, îáîðóäâàíà

ñ íÿêîëêî ïåéêè è ñ òåëåâèçîð. Òðèìàòà äåæóðíè

âúçïèòàòåëè èìàõà íàé-âå÷å ãðèæàòà äà ðàçòúðâàâàò

íÿêîè îò äåöàòà ñ õèïåðàêòèâíè è àãðåñèâíè ïðîÿâè.

Ïîâå÷åòî îò äåöàòà ñúñ ñïåöèàëíè íóæäè ïðåêàðâàõà

ñâîÿ ñëåäîáåä â áåçäåéñòâèå, âèåíå, áëóæäàåíå,

“Çëàòíà êëåòêà”, “êîøàðà çà

èçîëàöèÿ” , íî íå è

äîì çà äåöà å èíñòèòóöèÿòà çà

óìñòâåíî óâðåäåíè â ñ. ÌåäâåíÀíòîàíåòà ÍÅÍÊÎÂÀ, àäâ. Àíåòà ÌÈÐ×ÅÂÀ, ä-ð Äåñèñëàâà ÈÂÀÍÎÂÀ

òúðêàëÿíå ïî ïîäà ....Ïî ïðèçíàíèÿ íà ñàìèÿ ïåðñîíàë-

âúçïèòàòåëè è ñàíèòàðè, âñè÷êè ïî - òåæêî óâðåäåíè

äåöà, ñà èçêëþ÷åíè îò îáó÷èòåëíè çàíèìàíèÿ. ÁÕÊ

óñòàíîâè, ÷å åäíà ãðóïà îò 6 äåöà å åäèíñòâåíàòà

ãðóïà, ñ êîÿòî ñå ïðîâåæäàò íÿêàêâè ñîöèàëèçàöèîííè

è êîðåêöèîííè äåéíîñòè â ÄÄÌÓÈ-ñ. Ìåäâåí. Â òàçè

ãðóïà íàáëþäàòåëèòå îòêðèõà è åäíî äåòå ñúñ

ñúõðàíåí èíòåëåêò.

- Ïî âðåìå íà ïîñåùåíèåòî íà åêèïà íà ÁÕÊ â

äåòñêèÿ äîì, â ñåíçîðíàòà çàëà íå ñå ïðîâåæäàõà

íèêàêâè ïëàíèðàíè äåéíîñòè çà ðåëàêñàöèÿ è

èíäèâèäóàëíà èëè ãðóïîâà òåðàïèÿ. Ïîêàçíî, çà êðàòêî,

â ñåíçîðíàòà çàëà áÿõà äîâåäåíè íÿêîëêî äåöà, ñ

êîèòî ïðèäðóæàâàùèÿò ãè ïåðñîíàë íå çíàåøå êàêâî

òî÷íî äà ïðàâè è êàêâè çàíèìàíèÿ äà ïðîâåæäà. Ñëåä

êàòî íàáëþäàòåëèòå íà ÁÕÊ íàïóñíàõà çàëàòà çà

ñåíçîòåðàïèÿ, äåöàòà áÿõà èçâåäåíè îò ïîìåùåíèåòî

è çàëàòà áå çàêëþ÷åíà.

- Ïðàêòèêàòà çà èçîëàöèÿ å åæåäíåâèå â ÄÄÌÓÈ-

ñ. Ìåäâåí. ÁÕÊ êîíñòàòèðà, ïðåç 2006ã., ÷å äâå

ïðîñòðàíñòâà, íàìèðàùè ñå â äâîðà íà äîìà, âäÿñíî

îò âõîäíàòà âðàòà, ñå èçïîëçâàò çà “èçîëàöèÿ” íà ÷àñò

îò äîìóâàùèòå, îñîáåíî â ñëåäîáåäíèòå ÷àñîâå,

êîãàòî ñúñòàâúò íà ïåðñîíàëà å çíà÷èòåëíî íàìàëåí.

Ïðåä íàáëþäàòåëèòå íà ÁÕÊ äèðåêòîðúò íà äîìà è

ïåðñîíàëúò ïðèçíàõà, ÷å îãðàäåíèòå êàðåòà ñå

çàòâàðÿò ñ ìåòàëíè âðàòè, êîèòî ñå çàêëþ÷âàò.  åäíî

îò ïðîñòðàíñòâàòà å ïîñòàâåíà áåñåäêà. Äðóãîòî

ïðîñòðàíñòâî çà èçîëàöèÿ å îáîðóäâàíî ñ ïåéêè. Îò

ïîìîùíèÿ ïåðñîíàë óòî÷íèõà ïðåä íàáëþäàòåëèòå íà

ÁÕÊ, ÷å “êîøàðèòå” ñå èçïîëçâàò çà èçîëèðàíå íà

äåöàòà ñ àãðåñèâíî ïîâåäåíèå.

Îùå ïðè ïîñåùåíèåòî ñè ïðåç ì. àâãóñò

íàáëþäàòåëÿò íà ÁÕÊ îáñúäè ñ äèðåêòîðà íà ÄÄÌÓÈ

íåîáõîäèìîñòòà îò îòõâúðëÿíåòî íà ïîäîáíè ïðàêòèêè

è äåìîíòèðàíåòî íà òàêà íàðå÷åíèòå îò ïåðñîíàëà

“êîøàðè” çà èçîëàöèÿ. Äèðåêòîðúò íà ÄÄÌÓÈ ïîå

àíãàæèìåíòà “ìðåæèòå äà áúäàò ðàçãðàäåíè”. Ïî

âðåìå íà âòîðîòî ñè ïîñåùåíèå, íà 12.09.2006ã., åêèïúò

íà ÁÕÊ êîíñòàòèðà, ÷å ñà äåìîíòèðàíè îãðàæäåíèÿòà

ñàìî îò åäíàòà ñòðàíà. Îò äåæóðíèÿ ïåðñîíàë

ïðèçíàõà, ÷å äåìîíòàæúò å çàïî÷íàë ÷àñîâå ïðåäè

ïîñåùåíèåòî íà ÁÕÊ â äåòñêàòà èíñòèòóöèÿ..

- Ïðè ïîñåùåíèÿòà ñè â ÄÄÌÓÈ îò 2000 è 2001 ã.

ÁÕÊ óñòàíîâè, ÷å ÄÄÌÓÈ-ñ. Ìåäâåí å èçöÿëî

ðåíîâèðàí è ïðåîáîðóäâàí ïðåç 1999 ã. Âúïðåêè òîâà

ÎÁÅÊÒÈÂ 23

ó íàáëþäàòåëèòå íà ÁÕÊ îñòàíà óñåùàíåòî çà

íåäîñòàòú÷íî àäåêâàòíà è åôèêàñíà ãðèæà çà

óâðåäåíèòå äåöà â òîçè äîì. Äåôèöèòúò íà êàïàöèòåò

è íèñêàòà êâàëèôèêàöèÿ íà ïåðñîíàëà ñëàãàõà

êàòåãîðè÷åí îòïå÷àòúê âúðõó àòìîñôåðàòà â äåòñêèÿ

äîì. Ó âúíøíèÿ íàáëþäàòåë îñòàâàøå óñåùàíåòî çà

ïîïàäàíå â “çëàòíà êëåòêà”.

5-6 ãîäèíè ïî-êúñíî âúíøíèÿò íàáëþäàòåë òðÿáâà

äà êîíñòàòèðà, ÷å ñãðàäíèÿò ôîíä â äîìà å ñåðèîçíî

àìîðòèçèðàí. Èçâúðøâàò ñå ðåìîíòíè äåéíîñòè íà

ïàð÷å.  àòìîñôåðàòà âèòàÿò ñòðàõ è

íåóäîâëåòâîðåíîñò ó ïåðñîíàëà, íåêîìïåòåíòíîñò

è íåïîçíàâàíå íà ïîñîêèòå íà ðåôîðìà â

èíñòèòóöèîíàëíàòà ãðèæà çà äåöà, îïèò äà ñå

ïðèêðèÿò èñòèíñêèòå ôàêòè, ñòåðåîòèïè îò ìèíàëîòî,

ïðàêòèêè íà èçîëàöèÿ è íåãëèæèðàíå, êîèòî ñà

íåñúâìåñòèìè ñ íîâèòå ñòàíäàðòè íà ñîöèàëíè

óñëóãè çà äåöà â èíñòèòóöèèòå. Âúïðåêè îòëè÷íîòî

ñúñòîÿíèå è ìîäåðíîòî îáîðóäâàíå íà ñåíçîðíàòà

çàëà è íà ïîìåùåíèåòî çà ðåõàáèëèòàöèÿ â ÄÄÌÓÈ,

ïðîñòðàíñòâàòà çà ðåëàêñàöèÿ è âúçñòàíîâÿâàíå, íå

ñå èçïîëçâàò ïúëíîöåííî. Ïðè íèòî åäíî îò

ïîñåùåíèÿòà ñè â ñïåöèàëèçèðàíîòî çàâåäåíèå, ÁÕÊ

íå óñïÿ äà ïðèñúñòâà íà ñèñòåìíè, ïðåäâàðèòåëíî

ïëàíèðàíè è ïðîâåæäàíè öåëåíàñî÷åíî,

âúçñòàíîâèòåëíè è òåðàïåâòè÷íè èíäèâèäóàëíè

çàíèìàíèÿ â ñïåöèàëèçèðàíèòå ïîìåùåíèÿ.

- Ïðåäè ïåò ãîäèíè ÁÕÊ êîíñòàòèðà, ÷å â äîìà

ñúùåñòâóâà ïðàêòèêà íà ñèñòåìíà èìîáèëèçàöèÿ íà

íÿêîè îò äåöàòà ñ àâòîàãðåñèâíè ïðîÿâè. Åäíî îò òåçè

äåöà áå Åðõàí Õàëèë. Ðúöåòå è êðàêàòà íà ìîì÷åòî

áÿõà âúðçàíè ñ áèíòîâå çà ðàìêàòà íà ëåãëîòî. Ïðåç

2006ã., 5 ãîäèíè ïî-êúñíî, ÁÕÊ ïîïàäíà íà ñúùàòà

êàðòèíà. Ñÿêàø âðåìåòî å ñïðÿëî çà 11-ãîäèøíèÿ

Åðõàí. Äåæóðíàòà ìåäèöèíñêà ñåñòðà ïîÿñíÿâà ïðåä

åêèïà íà ÁÕÊ, ÷å òàçè ïðàêòèêà ïðîäúëæàâà ñ ãîäèíè.

Íîùåì Åðõàí å ñúñ çàâúðçàíè êðàêà è ðúöå.

Íàçíà÷åíàòà îò ãîäèíè òåðàïèÿ íà äåòåòî å: òèîðèäàçèí

- 3õ2 òàáëåòêè îò 10 ìëã. äíåâíî è äèàçåïàì - 3 õ 1

òàáëåòêà îò 5 ìëã. äíåâíî

Äåòåòî ñå âðúçâà íå ñàìî íîùåì, à ïîíÿêîãà è

äåíåì, çàðàäè àâòîàãðåñèâíîòî ñè ïîâåäåíèå.

Ðåçóëòàòíè êîíñóëòàöèÿ ñúñ ñïåöèàëèñòè è îïèò çà

ïðåîäîëÿâàíå íà ïðîáëåìà ñ äðóãè ñðåäñòâà çà ïåò

ãîäèíè íå ñà íàïðàâåíè. Îáåçäâèæâàíåòî ñå èçâúðøâà

áåç íàáëþäåíèå, áåç ïðàâèëà. À òàêèâà èìà, êàêòî â

áúëãàðñêîòî, òàêà è â ìåæäóíàðîäíîòî

çàêîíîäàòåëñòâî.

- Íèêàêâè ôîðìè íà îáó÷åíèå è ïðåêâàëèôèêàöèÿ

íà ïåðñîíàëà íå ñà èçïîëçâàíè â ÄÄÌÓÈ ïðåç

ïîñëåäíèòå ãîäèíè.

- Íàìåðåíèÿòà çà ðàçøèðÿâàíå íà ñîöèàëíèòå

óñëóãè â îáùíîñòòà (èçãðàæäàíå íà äíåâåí öåíòúð,

ïî÷àñîâè óñëóãè çà äåöàòà íà òóðèñòèòå â ðåãèîíà,

ñúâìåñòíè èíèöèàòèâè ñ äåöà îò ìåñòíèòå äåòñêè

ãðàäèíè), íå ñà èçáèñòðåíè è íå ñà ôîðìóëèðàíè ÿñíî

â ïëàí çà äåéñòâèå çà áúäåùîòî ðàçâèòèå îò äèðåêòîðà

íà ÄÄÌÓÈ. Èíôîðìàöèÿòà çà èçãîòâåíàòà ñòðàòåãèÿ îò

îáùèíñêîòî ðúêîâîäñòâî â ãð. Êîòåë, îòíîñíî

ðàçâèòèåòî íà ñîöèàëíèòå óñëóãè â îáùèíà Êîòåë, ñúùî

íå å äîñòàòú÷íî óáåäèòåëíà. Îñòàâà âïå÷àòëåíèåòî çà

õàîòè÷íîñò è çà ïîäõîä íà ìåõàíè÷íî ñáîðóâàíå, áåç

ñîáñòâåíà âèçèÿ è òúðñåíå íà àäåêâàòíèòå ôîðìè çà

ðàçâèòèå íà ñîöèàëíèòå óñëóãè â ðåãèîíà.

- Ïî ïðèçíàíèÿ íà çàì.-êìåòà íà îáùèíà Êîòåë

îáùèíñêàòà âèçèÿ çà áúäåùåòî íà ñîöèàëíèÿ äîì â ñ.

Ìåäâåí íå âêëþ÷âà âúçìîæíîñò çà ïðåìåñòâàíå íà

äåòñêàòà èíñòèòóöèÿ êúì îáùèíñêèÿ öåíòúð èëè êúì

îáëàñòíèÿ ãðàä. Íàáëþäàòåëèòå íà ÁÕÊ îñòàíàõà ñ

âïå÷àòëåíèå, ÷å ÄÄÌÓÈ-ñ. Ìåäâåí å íàé-âå÷å ìÿñòî

çà îñèãóðÿâàíå íà ðàáîòíè ìåñòà çà èçáèðàòåëèòå îò

îáùèíà Êîòåë è åäâà ñëåä òîâà å ìÿñòî çà ãðèæà çà

äåöàòà ñ óâðåæäàíèÿ. Òàçè íàãëàñà ñúçäàâà èçëèøíî

íàïðåæåíèå â ðåãèîíà îòíîñíî áúäåùåòî íà

ñîöèàëíèÿ äåòñêè äîì. Ðàçïîëàãàíåòî íà äåòñêè

èíñòèòóöèè â ãðàäñêè öåíòðîâå å ñâåòîâíà è

åâðîïåéñêà ïðàêòèêà, òúé êàòî ñîöèàëèçàöèÿòà íà

äåöàòà ñúñ ñïåöèàëíè íóæäè å îñíîâåí ïîäõîä â

ãðèæàòà çà òÿõ. Îñèãóðÿâàíåòî íà ðàáîòíè ìåñòà â

îáùèíà Êîòåë å òîëêîâà àíãàæèìåíò íà îáùèíñêîòî

ðúêîâîäñòâî â Êîòåë, êîëêîòî å îòãîâîðíîñò íà êìåòà è

íåãîâàòà àäìèíèñòðàöèÿ è îñèãóðÿâàíåòî íà äîñòîåí

æèâîò íà 53 äåöà ñ ìåíòàëíè óâðåæäàíèÿ îò äîìà â ñ.

Ìåäâåí. Äîñåãàøíèòå íàáëþäåíèÿ íà ÁÕÊ íå äàâàò

îñíîâàíèÿ äà ñå íàïðàâè èçâîäà, ÷å ñðåäàòà è

âúçìîæíîñòèòå çà ñîöèàëèçàöèÿ, îáðàçîâàíèå è

èíòåãðàöèÿ íà äåöàòà ñ óìñòâåíà èçîñòàíàëîñò,

îñèãóðåíè çàä ìðåæèòå è ìåòàëíèòå âðàòè íà ÄÄÌÓÈ,

ãàðàíòèðàò äîñòîåí æèâîò è õóìàííî îòíîøåíèå êúì

æèâååùèòå îò ãîäèíè â èíñòèòóöèÿòà äåöà. Îñòàâà

óñåùàíåòî ïðè ñðåùèòå ñ îòãîâîðíèòå ôàêòîðè îò

ðåãèîíà, ÷å çà òÿõ íå å èçâåñòíà îñíîâíàòà ïîñîêà íà

ðåôîðìàòà â ñôåðàòà çà ñîöèàëíà ïîäêðåïà çà

íóæäàåùèòå ñå. À òÿ å: ïðåõîä îò ìðåæà îò ñîöèàëíè

çàâåäåíèÿ â ìðåæà îò àëòåðíàòèâíè ñîöèàëíè óñëóãè.

 ïðåäñòàâåíè â Áúëãàðèÿ, ïî èíèöèàòèâà íà ÓÍÈÖÅÔ,

Ïðåïîðúêè çà ïðîäúëæàâàíå íà ïîëèòèêàòà íà

ðåôîðìè â îáëàñòòà íà àëòåðíàòèâíèòå ñîöèàëíè

óñëóãè çà äåöà è ñåìåéñòâà â Áúëãàðèÿ, ÷å äîìîâåòå çà

äåöà òðÿáâà äà áúäàò ïðåâúðíàòè â îñíîâåí äâèãàòåë

íà ïðîìÿíàòà.

“Àêî çàäúëæåíèÿòà íà äîìà è ôèíàíñîâèòå ñòèìóëè

îñòàíàò ñúùèòå, ïîñî÷âà åêñïåðòêàòà, ïåðñîíàëúò â

èíñòèòóöèèòå ùå èìà èíòåðåñ äà çàïàçè è äîðè äà

óâåëè÷è êîíòèíãåíòà, çàùîòî çàïëàòèòå èì çàâèñÿò îò

òîçè êîíòèíãåíò. Îò ñúùåñòâåíî çíà÷åíèå å äà ñå

îñúùåñòâÿò ïðîìåíè â çàäúëæåíèÿòà íà äîìîâåòå çà

äåöà ÷ðåç ïðèåìàíå íà íîâà íîðìàòèâíà áàçà. Òàçè

ïðîìÿíà òðÿáâà äà ðåãëàìåíòèðà ïðîìåíèòå â

çàäúëæåíèÿòà, êîèòî ùå ïîçâîëÿò íà äîìîâåòå çà äåöà

äà ñå êîíêóðèðàò ñ îñòàíàëèòå äîñòàâ÷èöè íà ïàçàðà

íà ñîöèàëíè óñëóãè êàòî ñå òðàíñôîðìèðàò è

ïðåäëîæàò íîâè óñëóãè, çà êîèòî äà èì ñå çàïëàùà ÷ðåç

äîãîâîðè ñ èíäèâèäóàëíè ïîòðåáèòåëè.” Òåçè óñëóãè

ìîãàò äà ñå ïðåäîñòàâÿò îò èíñòèòóöèèòå è èçâúí

òåðèòîðèÿòà èì. Èíñòèòóöèîíàëíòà ãðèæà ùå áúäå ñàìî

åäíà îò ôîðìèòå â øèðîêàòà ìðåæà îò ñîöèàëíè óñëóãè,

(Ïðîäúëæàâà íà ñòð.34)

34 ÎÁÅÊÒÈÂ

Êîãàòî æèâååø â

÷óæáèíà, íèêàê

íå å òðóäíî äà

ïîçàáðàâèø åçèêà ñè è äà

çàãóáèø ïîãëåä íàä

ñúáèòèÿòà â ðîäèíàòà.

Âåñòíèöè íà áúëãàðñêè

èìà ñàìî â èíòåðíåò,

êíèãèòå ñà ðÿäêîñò,

ðàçãîâîðèòå ñúñ

ñúíàðîäíèöè -

åêñöåíòðè÷íè ñëó÷àè. Ïîëåêà ðå÷íèêîâèÿò òè çàïàñ ñå

ñìàëÿâà, çàïúâàø ñå â òúðñåíå íà ïîäõîäÿùàòà äóìà, íà

åçèêà òè - ú-ú-ú- èçñêà÷àò ñàìî äóìè íà ìåñòíèÿ åçèê. Ïîíÿêîãà

äîðè çàïî÷âàø äà çàâàëâàø “ð”. Òî÷íî òîâà íå ñå å ñëó÷èëî

ñ Æàí Ñîëîìîíîâ â êíèãàòà ìó “Áúëãàðñêî íàøåñòâèå âúâ

Âèëôðàíø”1. Íåêà êàæåì: çà 15 ãîäèíè âúâ Ôðàíöèÿ óìåíèÿòà

ìó äà ðàçêàçâà íà áúëãàðñêè çà áúëãàðè ñà ñå çàïàçèëè.

Åìèãðàíò, æóðíàëèñò, èçäàòåë, ïðåïîäàâàòåë è ïðåâîäà÷ âúâ

ôðåíñêèÿ ×åðâåí êðúñò, Æàí Ñîëîìîíîâ å çàáåëåæèì è ñ

îùå åäíî - íåêëèøèðàíà ïðåäàíîñò êúì Áúëãàðèÿ. Ïðåç 2004

ã., ïîäãîíåí îò ñòðàñòòà ñè äà ñå ðîâè â êîøîâåòå íà

áóêèíèñòèòå, èçäèðâà áðîåâå íà Le petit journal îò íà÷àëîòî

íà 20 âåê, â êîèòî ñà îòðàçåíè íîâèíè îò Áúëãàðèÿ, è çà 3

ìàðò ãè èçïðàùà íà Âîåííîèñòîðè÷åñêèÿ íè ìóçåé. Ãîäèíà

ïî-êúñíî èçäàâà êíèãàòà ñè.

Çà òåçè, êîèòî áÿãàò îò Áúëãàðèÿ ïî èêîíîìè÷åñêè ïðè÷èíè,

îáùåñòâîòî íè å ñâèêíàëî äà ïîëçâà äâà ñòåðåîòèïà: èëè

ìèÿò ÷èíèèòå íà çàïàäíÿöèòå, èëè áåðàò ïàðèòå îò äúðâåòàòà

îùå ñ ïðèñòèãàíåòî ñè. Ïî-ñêîðî êúì ïúðâèòå ñïàäàò ãåîðèòå

íà Ñîëîìîíîâ. Íèùî íå ñå äàâà äàðîì íà åìèãðàíòà. Íî:

“Èìà ïðîäàâà÷è íà âåñòíèöè, ìåõàíèöè ïî ãàðàæè, ìèÿ÷è

íà ÷èíèè, ãëàâíî ïî ñòðîåæèòå è êúäå ëè íå îùå. Ñòèãà ñàìî

Áúëãàðèÿ, ëþáîâ ìîÿ!ßíà Äîìóñ÷èåâà

äà íå ñå íàëàãà äà ïðåâèâà ãðúá è äà ñåðâèëíè÷è ïðåä

êëèåíòà. Í. Â. Êëèåíòúò ìîæå è äà å Öàð, íî áúëãàðèíúò âñå

îùå íàìèðà çà óíèçèòåëíî äà èçãîâîðè öåëèÿ áóêåò îò

çàäúëæèòåëíè ëþáåçíîñòè ñðåùó ïîðú÷êàòà íà åäíî êàôå”.

Ïðîñòèòóòêà, ïèñàòåë ñ àôèíèòåò êúì êó÷åøêè êîíñåðâè,

êëèñàð, êîìóòî íå ñå ïîëàãàò ïî÷èâíè äíè, ñåìåéñòâî

ïðåõðàíâàùî ñå îò ïðåïðîäàäåí áîêëóê, ìíèìà öèãàíêà -

ãàäàòåëêà, ïëî÷êàäæèè ïðåä êóõíÿòà çà áåäíè, âåí÷àëà ñå çà

åäíîòî ãðàæäàíñòâî æåíà, õóäîæíèê, îòêàçàë ñå îò

áúëãàðñêîòî ñè èìå, èçìàìíèê íà äðåáíî è íåðåàëèçèðàí

ïðîãðàìèñò ñà ñàìî íÿêîè îò ãåðîèòå íà Ñîëîìîíîâ, ñúâñåì

èñòèíñêè õîðà. Ñòàð áðîé íà áúëãàðñêè âåñòíèê ãè ïðèâëè÷à

íåóäúðæèìî. Ñëó÷àéíî äî÷óòà ðîäíà ðå÷ å àáñîëþòåí ïîâîä

çà çàïîçíàíñòâî, ñïîäåëÿíå è ïðèÿòåëñòâî. Áóòèëêà

Àñåíîâãðàäñêà ãðîçäîâà è òåíäæåðà øêåìáå-÷îðáà

ïðåäèçâèêâàò âúçòîðã. Àâòîðúò öåëè íå äà çàáàâëÿâà (íî è òîâà

ïðàâè äîáðå), à äà çàïîçíàå ñ ðåàëíîñòèòå íà åìèãðàíòñêèÿ

æèâîò. Ïîâå÷å êàòî ðàçêàç íà ìàñà è ñ ïî-ìàëêî

äîêóìåíòàëíîñò, Áúëãàðñêîòî íàøåñòâèå ñå ÷åòå áúðçî. Ñúâñåì

ïðîôåñèîíàëíî îáà÷å àâòîðúò ñïåñòÿâà íðàâîó÷èòåëíèòå

êîìåíòàðè êúì òåçè ñâîè ñúíàðîäíèöè, ñ ïî-ìàëêî êúñìåò îò

íåãî, íî ñúùî ñ òîëêîâà âîëÿ çà ïî-äîáúð æèâîò, äîâåëà ãè äî

óíèçèòåëíè ñèòóàöèè. Òîâà ñà õîðà, èçãðàäèëè æèâîò â Áúëãàðèÿ

è âèäåëè ãî äà ïðîïàäà ïî âðåìå íà ïðåõîäà, ïðîôåñèèòå èì

îáåçöåíåíè, äîñòîéíñòâîòî èì âòîðîñòåïåííî íà ãëàäà.

Èìåííî òî å åäíî îò íåùàòà, êîèòî îáåäèíÿâàò ãåðîèòå íà

Ñîëîìîíîâ. Äðóãèòå: ëè÷íîòî ïîçíàíñòâî ñ àâòîðà, ëèïñàòà

íà îáåçñúð÷åíèå, îòëè÷èòåëíèÿò áúëãàðñêè òàðèêàòëúê è ëåêî

ïðåçðåíèå êúì çàïàäíÿöèòå. Âñå ïàê ñàìî íà íàøåíåö áè

õðóìíàëî äà îïàêîâà òåíäæåðà ñ áîðù è íîâîãîäèøíà áàíèöà

ñ êúñìåòè â ñàê, çà äà ãè ïðåíåñå òîïëè ïðåç ôðåíñêî-

øâåéöàðñêàòà ãðàíèöà. È ñàìî áúëãàðèí áè ñå ïîäèãðàë íà

ñòúïèñâàíåòî íà ìèòíè÷àðèòå.�

1. “Áúëãàðñêî íàøåñòâèå âúâ Âèëôðàíø - 16 ãîäèíè ïî-êúñíî”,2005 ã. èçä.ÈÊ “Îãëåäàëî”

êîÿòî ùå âêëþ÷âà: îáùèíñêè ñîöèàëíè óñëóãè, íîâè óñëóãè

è ñåãàøíèòå çàâåäåíèÿ è òåõíèÿ ïåðñîíàë. Â òàçè ìðåæà

îò ñîöèàëíè óñëóãè áèõà ìîãëè äà ñå âêëþ÷àò: äíåâíèòå

öåíòðîâå, èçíåñåíèòå óñëóãè, êîíñóëòàöèè, ïñèõî-

ñîöèàëíà ïîìîù, âðåìåííè çàùèòåíè æèëèùà è äîðè

ïîäáîð, îáó÷åíèå è êîíòðîë íà ïðèåìíèòå ñåìåéñòâà.

Ïúðâèòå êîíêðåòíè ñòúïêè çà ïîñòèãàíå íà

èíñòèòóöèîíàëíàòà òðàíñôîðìàöèÿ, òîåñò çà çàìÿíàòà íà

ñèñòåìàòà îò çàâåäåíèÿ ñúñ ñèñòåìà îò óñëóãè, òðÿáâà äà

áúäàò:

- Èçãîòâÿíå íà íàöèîíàëåí ïëàí, êîéòî ùå êëàñèôèöèðà

âñè÷êè äîìîâå çà äåöà â åäèí îò òðèòå âúçìîæíè ðåæèìà

íà òðàíñôîðìàöèÿ: ïîâèøàâàíå íà êà÷åñòâîòî íà óñëóãèòå

è ðàçøèðÿâàíåòî íà àñîðòèìåíòà èì; ñâèâàíå íà

äåéíîñòòà íà èíñòèòóöèÿòà è ïðåêðàòÿâàíå íà ïðèåìà;

çàêðèâàíå íà äîìà.

- Îñâåí êëàñèôèöèðàí, âñåêè äîì òðÿáâà äà áúäå

âêëþ÷åí â ðåãèîíàëíè ïðîåêòè çà ðàçâèòèå íà ñòðóêòóðèòå

íà íîâè ñîöèàëíè óñëóãè. Îñòàâàíåòî íà äåòñêèòå äîìîâå,

ïî âðåìå íà òðàíñôîðìàöèÿòà èì, èçâúí ñòðóêòóðèòå íà

íîâèòå ñîöèàëíè óñëóãè ùå çàñòðàøè ïîñòèãàíåòî íà

äåèíñòèòóöèîíàëèçàöèÿòà è ùå çàòðóäíè ðåôîðìàòà.

Ìåñòíàòà âëàñò ùå èãðàå âàæíà ðîëÿ â ñòðåìåæà êúì

äåöåíòðàëèçàöèÿ è ñúçäàâàíå íà ïàçàð íà ñîöèàëíèòå óñëóãè

- Èçãîòâÿíåòî íà ðàáîòíè ïëàíîâå çà âñåêè äîì â ïðîöåñ

íà òðàíñôîðìàöèÿ: ïëàí çà äåèíñòèòóöèîíàëèçèðàíåòî íà

äåöàòà; çà óïðàâëåíèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè; îöåíêà íà

ñúùåñòâóâàùàòà ìàòåðèàëíà áàçà; ïëàí çà îñòàâàùèòå â

äîìà äåöà.

- Ôîðìè, çà êîèòî ñå ãîâîðè íàïîñëåäúê â ïðîöåñà íà

ðåôîðìàòà â äåòñêèòå èíñòèòóöèè çà äåöà ñ óìñòâåíà

èçîñòàíàëîñò.

Âñè÷êî òîâà âñå îùå å ñàìî äîáðî ïîæåëàíèå, íî íå

è ðåàëíîñò â äåòñêèÿ ñîöèàëåí äîì â ñ. Ìåäâåí. Êîëêîòî

ïî-äîáðå ðàçáåðàò ïîñîêàòà íà ïðîìÿíà â äîìà, òîëêîâà

ïî-ëåñíî ùå áúäå èçâúðøåíà ðåôîðìàòà â ñîöèàëíèòå

óñëóãè â ðåãèîíà.�

(Ïðîäúëæàâà îò ñòð. 23)