نظام مراقبت عوامل خطر بیماری های

غیر واگیر

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی

مرکز مدیریت بیماری ها

ها بیماری مراقبتتحلیل و تجزیه و آوری گرد فرایند

اطالعات انتشار و ها دادهبه سالمت وقایع به مربوط

گیری بکار برای و مستمر شکلیریزی برنامه و سیاستگذاریها در

سالمت نظام های

های بیماری خطر عواملواگیر غیر

بیماری های غیر واگیر عوامل خطری دارند که دارای تعامل ، تجمعی و اثر سینرژیک بر هم هستند ، لذا با پیشگیری از هر یک از این عوامل ممکن است بتوان ازچندین بیماری بطور

.هم زمان پیشگیری نمود

واگیر غیر بیماریهای خطر عواملافراددر :

ای • زمینه خطر سن، : عوامل مانندتحصیالت سطح جنس،

رفتاری • خطر مصرف : عوامل مانندتحرکی کم و ناسالم تغذیه دخانیات،

بدنیبینابینی • خطر سطح : عوامل مانند

و خون فشاری پر خون، کلسترولچاقی

بیماری خطر غیر عوامل هایدر جامعهواگیر :

اقتصادی • و اجتماعی مانند : شرایطخانوده ترکیب بیکاری، فقر،

آلودگی: محیط • اقلیمی، شرایط مانندهوا

و: فرهنگ• هنجارها رفتارها، مانندها ارزش

نشینی • ازشهر وضعیت: ناشی مانندخدمات و تولیدات به دسترسی سکونت،

خطر عوامل انتخاب های معیاربیماریهای

واگیر غیربهداشت -1 براي خطر عوامل اهميت

، ناتواني شدت و انواع نظر از عموميمرگ و باشد معلوليت معلوم

آوري -2 جمع ها هزينه باشد داده تامین قابلشواهد -3 اساس بر ای مداخله های برنامه

باشد داشته تاثیر آن رویزمان -4 طول در تغييرات گيري اندازه امکان

شود تضمین ثابت الگوی از استفاده با

های بیماری در موثر مشترک خطر عواملغیرواگیر عمده

بیماری های

تنفسی

بدخیم ی

دیاب ت

های بیماریعروقی قلبی

بیماری

عامل

+ + + + و توتون مصرف

تنباکو

+ + + + تغذیه

+ + + + کم فعالیت بدنی

+ + + + چاقی

- - + + باال خون فشار

- + + + قند افزایش

خون

- + + + افزایش

خون چربیهای

اهداف اصلی نظامتامین داده های پایه در خصوص •

وضعیت مهمترین عوامل خطر بیماری های غیر واگیر

دنبال نمودن روند تغییرات •عوامل خطر در طول زمان و

بین مناطقتاثیر گذاری بر سیاستهای کالن•

نهایی فاهداترسيم نقشه اپيدمي عوامل خطر بيماري •

هاي غيرواگير از جمله عوامل تعيين كننده و فرهنگیجمعيتي ،اقتصادي،رفتاري

سياسي براي پيشگيري و كنترل جلب حمایت•بيماري هاي غير واگير

ارزشيابي اثرات برنامه هاي پيشگيري و •كنترل بيماري هاي غيرواگير

استقرار يك پايگاه ملي اطالعات عوامل •خطر بيماري هاي

غير واگير مبتني بر شبكه و با گستره اطالعات استاني و کشوری

عملیاتی اهدافظرفيت • بهداشت تقويت نظام هدایتدر وزارت

ملي سطح در مراقبت• / علوم های دانشکده ها دانشگاه ظرفيت تقويت

دراجراي های پزشكي در بررسی مراقبت نظاماستاني سطح

ا • اطالعات واعتبار ،دسترسي توليد ساسیبهبودبیماری خطر -درمورد وعوامل مهم واگیر غیر های

كشوري و استاني سطوح واگيردر غير هاي بيماريعلوم • هاي دانشگاه وظرفيت توانائي افزايش

درمدير از یپزشكي استفاده به وتشويق اطالعات تمراقبت نظام واگیر اطالعات غیر

پزشكي • علوم هاي دانشگاه بين همكاري ارتقایتبادل درتوسعه و استاني مراقبت هاي نظام

ها آن بين اطالعات

متغیر های اصلی هدف

.1) +( بیمه شناختی جمعیت خصوصیات

تغذیه 2. وضعیت

بدنی 3. تحرک وضعیت

.4) ( سیگار غیر مواد تفکیک دخانیات مصرف

.5 -( درمان دیابت و خون فشار مراقبت سابقهسنتی(

سنجی 6. تن های شاخص وضعیت

خون 7. فشار وضعیت

.8( ناشتا سرم قند ( FPG + using sodium folrideسطح

.9( سرم های چربی (TG, Total Cholesterol, HDLسطح

رویکرد مراقبت گام به گام عوامل خطر بیماری های غیر واگیر

اول : در گام پرسشنامه تکمیل و مصاحبهتحرک تغذیه، دموگرافیک، سواالت خصوص

مراقبت سابقه دخانیات، مصرف بدنی،دیابت و خون فشار

دوم : گیری : گام اندازه جسمی های سنجشخون فشار و کمر دور ، وزن قد،

سوم : خون : گام شیمیایی بیو های سنجشناشتای خون قند و تام کلسترول سطح

سرم

نظام اجرایی سازمان: مراقبت

در • مستقر کشوری فنی واحدها، بیماری مدیریت مرکز

مستقل کمیته مشاورین وبرنامه مشورتی

ستاد : • محیطی اجرایی های واحددرمعاونت برنامه اجرایی های

/ دانشکده دانشگاهها بهداشتی هایکشور پزشکی علوم های

در برنامه اجرایی ستاد) ( اعضا/ دانشکده دانشگاه

•) ( / رییس دانشکده دانشگاه بهداشتی معاونها • بیماری با مبارزه گروه مدیر• / های بیماری مسئول کننده هماهنگ کارشناس

) ( دبیر واگیر غیر•) ( درمان آزمایشگاهها امور اداره مدیربهداشتی • آزمایشگاههای مسئول کارشناسبهداشتی • معاونت عمومی امور مدیرحراست • مسئولسرد • زنجیره مسئول

در برنامه اجرایی ستاد) ( وظایف/ دانشکده دانشگاه

کشوری- سطح در برنامه اجرایی ستاد با هماهنگیو- کشوری بررسی دو هر های پرسشنامه تکثیر و دریافت

استانیبرنامه- تجهیزات و ،لوازم مواد تامین

مشارکت- تضمین و امنیت تامین برای محلی مقامات توجیهمردم

و- ناظرین آموزش و انتخاب برنامه اجرای و تنظیمپرسشگران

تابعه- درمان و بهداشت های شبکه به کار اجرایی برنامه ابالغمحیط- به بازخورد ارائه و برنامه اجرای روند بر دقیق نظارت

به گزارش بیماری و مدیریت مرکز در برنامه اجرایی ستادها

آزمایشات- برای استان منتخب آزمایشگاه با قرارداد عقداستانی بررسی

در برنامه اجرایی ستاد) ( وظایف/ دانشکده دانشگاه

بررسی- خون های نمونه انتقال و اخذ برنامه به کشوریتدارککشوری سطح منتخب آزمایشگاه

بررسی- شده تکمیل های پرسشنامه انتقال برنامه تدارکبیماریها مدیریت مرکز به کشوری

خون- های نمونه انتقال و اخذ برای هماهنگ ریزی استانیبرنامههای پرسشنامه توسط استانی و استان مرکز به شده تکمیل

. نیستند/ مستقر استان مرکز در که هایی دانشکده دانشگاهها،ورود- استانی های پرسشنامه تکمیل برای زمانی برنامه تنظیماطالعات تحلیل و ها داده پردازش و ،پاالیش رایانه به ها داده

) ( استان مرکز در مستقر های دانشگاه برای استانی بررسینیاز- مورد اضافی های بررسی برای الزم تمهیدات بینی پیش

دانشکده/ دانشگاه / / شهرستانی- ناظرین و دانشکده دانشگاه ستاد ناظرین ناظر تعیین

بیش- که استانهایی در برنامه هماهنگ اجرای برای ریزی برنامه. / است فعال آنها در دانشکده دانشگاه یک از

بررسی نمونه : خصوصیات

15-64مردان و زنان ایرانی در سنین •سنی • 15/2/60-14/2/70 متولدین سال : 15-24 گروهسنی • 15/2/50-14/2/60 متولدین سال : 25-34 گروهسنی • 15/2/40-14/2/50 متولدین : سال 35-44 گروهسنی • 15/2/30-14/2/40 متولدین سال : 45-54 گروهسنی • 15/2/20-14/2/30 متولدین سال : 55-64 گروه

800) شامل نفر 1000حد اقل تعداد نمونه در استانها •

+ برای سنجش های بیوشیمیایی(25نفر افراد نفر 5000حد اقل تعداد نمونه در بررسی کشوری •

+ برای سنجش های بیوشیمیایی(25 نفر افراد 4000)شامل

توالی بررسی های : هر ساله•

استاندارد ابزار

اومرون • دیجیتال سنج فشار دستگاهالکتریکی • ترازوی دستگاهمتر • نوارارتجاع • قابل غیر سنج قد

اعتبارات

تجهیزات- : 1 و مواد خرید اعتباراتهای 85تخصیص

شامل- ) 2 اجرایی عملیات اعتبارات ) سال آزمایشگاهی : 86بخش

سال های ها : 86تخصیص هزینه ریز . گردد می ارسال و تهیه

با- 3 پرسنلی الزحمه حق های هزینهوزارت مقام دستور به استناد

تمهیدات الزم برای انتشار نتایج گزارش وضعیت عوامل خطر بیماری های غیر واگیر در •

جمهوری اسالمی ایران و انتشار هدفمند آنورود اطالعات برنامه در پایگاه اطالع رسانی سازمان جهانی •

بهداشت برای بیماری های غیر واگیرتاسیس و راه اندازی پایگاه اطالع رسانی نظام مراقبت •

عوامل خطر بیماری های غیر واگیر با نشانی :www.ncdinfobase.ir

برگزاری سومین کنگره کنترل و پیشگیری بیماری های غیر •واگیر با مضمون اصلی »مراقبت«

جلب همکاری محققین کشور برای انتشار اطالعات بانک داده •های این نظام در قالب مقاالت