Чèõðèéí øèæèí /Diabetes Mellitus E10-E14/

1552 Хеса-Ра эмч олон дахин шээдэг шинж тэмдэг байдаг тухай бичсэн.

19-р зууны сүүлч шээсэнд глюкоз илрүүлэх тест гарснаар Diabetes Mellitus гэж

нэрлэн монгол хэлнээ чихрийн .шижин хэмээн орчуулах болсон

Òîäîðõîéëîëò

Чèõðèéí øèæèí (ЧØ) íü íîéð áóëчèðõàéí бета ýñýýñ ÿëãàðàõ èíñóëèí äààâðûí

дутагдлаас үүссэн öóñàí äàõü ñàõàðûí õýìæýý èõñýæ óëìààð èõ óóõ, èõ øýýõ õàì øèíæýýð èëýðäýã áîäèñûí ñîëèëöîîíû ýìãýã

Чихрийн шижингийн хэлбэрүүд

Инсулины туйлын дутагдал

(нойр булчирхайн үйл ажиллагааны алдагдалтай холбоотойгоор үүснэ.

Үүний улмаас цусан дахь сахарын хэмжээг зохицуулдаг инсулин нэртэй дааврыг ялгаруулахаа больдог. Ихэвчлэн бага насны хүүхэд)

Инсулины харьцангуй дутагдал

(инсулиний ялгаралт хэвийн байдаг ч биеийн эсүүд инсулинийг мэдрэхээ байдаг.

35 буюу түүнээс дээш насныхан)

1-р хэлбэрийн чихрийн шижин 2-р хэлбэрийн чихрийн шижин

Чихрийн шижингийн эрсдэлт Чихрийн шижингийн эрсдэлт хүчин зүйлсхүчин зүйлс

35 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñ Òàðãàí / ÁÆÈ ≥ 25 / Амьдралын буруу хэв маяг хөдөлгөөний

, /дутагдал зохисгүй хооллолт ÀÄ èõñýëòòýé / >140/90 ìì.ì.ó.á/ ЧØ-èéí ãýð á¿ëèéí ºã¿¿ëýìæòýé Óðüä íü æèðýìñíèé ЧØ-òýé áàéñàí ºã¿¿ëýìæòýé áóþó 4,5 êã-

ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õýä òºð¿¿ëñýí ýõч¿¿ä Óðüä ºìíº ñàõàðûí àчààëàëòàé ñîðèëîî𠺺ðчëºëò èëýðч

áàéñàí Ç¿ðõ ñóäàñíû àðõàã ýìãýã Сэтгэл зүйн дарамт

Чихрийн шижингийн эмнэл зүй

Их шээх Их уух / хоногт 3л шингэн / Турах / богино хугацаанд эцэж турах / Ядрах Их идэх Шөнө олон удаа шээх Арьс загатнах Бие сульдах зовиур илэрнэ.

Эмнэлзүй, явц Нэгдүгээр хэлбэрийн чихрийн шижин

Нэгдүгээр хэлбэрийн чихрийн шижингийн үед заримдаа бие илэрхий сулран,

• хэвлийгээр өвдөх,• бөөлжүүлж, • амнаас ацетон үнэртэх /кетоацидоз/ зэрэг шинж

тэмдэг илэрсний дараа биеийн байдал эрс мууддаг.

Хэрэв кетоацидоз үүсэн үед яаралтай оношлон, богино хугацаанд арилгахгүй бол хүн ухаан алдаж, улмаар үхэх аюултай.

Хоёрдугаар төрлийн чихрийн шижинЭмнэлзүй, явц

Хоёрдугаар төрлийн чихрийн шижин нь гол төлөв удаан хугацаанд аажмаар үүснэ.

Инсулин дутагдсан үед бие махбод глюкозыг шингээж чадахаа байснаар, глюкоз нь цусанд хуримтлагддаг.

Глюкозын илүүдэл нь шээсээр ялгарч, олон удаа шээс хүрнэ.

Улмаар шингэн их хэмжээгээр алддаг тул байнга ам цангаж, ус, шингэн зүйл ихээр хэрэглэхэд хүргэнэ.

Хүндрэл

Хурц хүндрэл Цусан дах глюкоз ихсэх Кетоацидоз буюу

hyperglycemia Цусанд глюкоз буурах буюу hypoglycemia

Архаг хүндрэл бөөр, бөөрний архаг дутагдалд орох нүд сохрох хөлний хүндрэл

Судасны хүндрэлийн улмаас хөлөө тайруулах, зүрхний шигдээс болон зэрэг хүндрэлүүд үүсдэг.

ЧШ-тэй үйлчлүүлэгчид үзүүлэх сувилахуйн тусламж

Орчин Хоол Хөдөлгөөн Шинж тэмдгийн сувилгаа Өөрөө өөртөө туслах-Үйлчлүүлэгчийн

сургалт Эмийн эмчилгээ- Инсулин тарих

ЧШ-тэй үйлчлүүлэгчид үзүүлэх сувилахуйн тусламж

Орчин Сэтгэл зүйн дарамтаас аль болох зайлсхийх Өдөр бүр усанд орох нөхцөл бүрдүүлэх Өрөө тасалгаанд чийгтэй цэвэрлэгээ хийх

Хоол Эмчилгээний хоол№9 2-р гурил, хар талх, арвай гурил,гурвалжин будаа,

үхэр, тахиа, гахайн өөхгүй мах, жигнэсэн мах Загас, сүү, тараг, ээдэм, ааруул аарц, Байцаа, өргөст хэмх, улаан лооль уураглаг, витаминлаг, өөх тос нүүрс ус багатай

байна

Хөдөлгөөн

ªã뺺íèé хөнгөн äàñãàë : - 8-10 òºðëèéí äàñãàëûã 4-6 óäàà , 10-15 ìèí õèéõ

- òýãø ãàçàð 2-3 êì, ìèíóòàíä 80-90 àëõàì õóðäòàé - 100 õ¿ðòýë ºãñ¿¿ð ãàçàð 1-2 êì , ìèíóòàíä 60-70 àëõàì

õóðäòàé эрүүл агаарт алхах Ç¿ðõ ñóäàñíû òîãòîëöîî áîëîí õºëèéí öóñíû ýðãýëòèéí

áàéäàë õýâèéí ¿åä õîíîãò 10-12 êì õ¿ðòýë ÿâæ áîëíî.

Шинж тэмдгийн сувилгаа

Хувийн ариун цэвэр сахиулахУсанд орсны дараа иллэг хийхХумсыг зөв авахХөлд эвтэйхэн гутал өмсөх, нам зөөлөн

ултай байхХөлийг байнга хуурай, дулаан байлгахАрьс загатнах үед маажиж шалбалахгүй байхЦэврүү, шалбархай үүссэн нөхцөлд даруй

эмчид хандахХэт ядрахгүй байх

Öóñàí äàõ ñàõàðûã õýí õÿíàõ âý?

ªâ÷òºíÖóñíû ñàõàðàà õÿíàõ

+

×ت-èé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áàã

Öóñíû ñàõàð òîãòìîë õýìæèõ

ªëºí áóþó õîîëíû ºìíº

Õîîëëîñíîîñ õîéø 2 öàãèéí äàðàà

Инсулин

Богино хугацааны үйлдэлтэй Акрапит, Новорапид Дунд хугацааны үйлдэлтэй Инсулатард Урт хугацааны үйлдэлтэй Левимер, ультраленте Холимог үйлдэлтэй Новомикс

Новопен буюу үзгэн тариур 1мл-ийн нэг удаагийн тариур Арьсан дор өөхөн эдэд тарих Тарих бүртээ талбайг шинээр сонгох Инсулины шимэгдэлт сайжирч, өөхөн эдийн

хатуурал үүсэхээс сэргийлнэ.

ЧØ-èéí òàëààð ñóðãàëò ÿâóóëàõ

Öóñíû ñàõàðûã ººðºº õýìæèõ àðãà òåõíèêò ñóðãàõ

Øààðäëàãàòàé ¿åä ýìчèëãýýíä ººðчëºëò îðóóëàõ

Èíñóëèí ýìчèëãýýã ýõëýõ øààðäëàãàòàé áîëñîí áîë чèõðèéí øèæèíòýé õ¿ì¿¿ñ, òýäíèé ãýð á¿ëòýé óðüäчèëàí ÿðèëöàæ çºâëºëäºõ

Õºëíèé àðчèëãààã çààæ ñóðãàõ

Хяналт

Äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóëчèðõàéí ýìчèéí áîëîí ñóì,ºðõèéí ýìчèéí õÿíàëòàíä íàñ òóðøèä áàéíà.

Öóñíû ñàõàð õýâèéí õýìæýýíä îðæ, ýýíýãøèëòýé, áóñàä ýðõòýí òîãòîëöîîíû õ¿íäðýë ¿¿ñýýã¿é ýìчë¿¿ëýãчäèéã çºâõºí ñóì, ºðõèéí ýìч õÿíàí äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóëчèðõàéí ýìчèéí ¿çëýãò 3-6 ñàð òóòàìä îðæ áîëíî.

Äàðààõ ¿íäñýí чèãëýëýýð õÿíàíà. ¿̄íä:

Öóñíû ñàõàðûã õÿíàõ.

Öóñàí äàõü ñ¿¿ëèéí 3 ñàðûí ñàõàðûí äóíäàæ õýìæýýã òîäîðõîéëóóëàõ

(HbA1c глюкозсон гемоглобин) øèíæèëãýýã áîëîìæòîé áîë õèéëãýõ

Öóñíû äàðàëòûã õÿíàõ Áèåèéí æèíã õÿíàõ Öóñíû õîëåñòåðèí, òðèãëèöåðèäûã õÿíàõ 2-ã÷ óðüäчèëàí ñýðãèéëýëò õèéõ: òîì áîëîí æèæèã

ñóäàñíû õ¿íäðýëýýñ ñýðãèéëæ ¿çëýã õèéõ.

Чت-íèé óðüäчèëàí ñýðãèéëýëò

2-ð õýëáýðèéí ЧØ-íã ýðò èëð¿¿ëýõ íü ºâчíèé öààøäûí ÿâö, ýìчèëãýýíèé ¿ð ä¿íä чóõàë íºëºº ¿ç¿¿ëíý.

2-ð õýëáýðèéí ЧØ-èéí ýðñäýë á¿õèé õ¿ì¿¿ñèéã èäýâõòýé õàéæ, ýðò èëð¿¿ëæ îíîøëîõ íü чèõðèéí øèæèíãèéí ºâчëºëººñ óðüäчèëàí ñýðãèéëýõ áîëîí óã ºâчíººñ øàëòãààëñàí ýðò íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõ àч õîëáîãäîëòîé þì.

ЧØ-èéí õÿíàëòûí õ¿ì¿¿ñèéã õóðö áîëîí àðõàã õ¿íäðýëýýñ óðüäчèëàí ñýðãèéëýõ.

Àíõààðàõ ç¿éëñ áà ïðàêòèê çºâëºãºº

Àíõ îíîøëîãäîæ áóé õ¿í á¿ðèéã íàðèéí ìýðãýæëèéí ýìчèéí ¿çëýãò á¿ðýí õàìðóóëàõ.

Çàéëøã¿é äîòîîä ø¿¿ðëèéí ýìчèéí õÿíàëòàíä á¿ðòã¿¿ëýí îðóóëàõ.

Ýìчë¿¿ëýãчäýä ñóðãàëò ÿâóóëàõ. Òàðãàí õ¿ì¿¿ñ áîãèíî õóãàöààíä òóðàх àì öàíãàõ áàéäëààð

àíõ èëýðч áîëíî. Õ¿¿õäýä èõýâчëýí âèðóñûí õàëäâàðûí äàðàà ¿¿ñäýã

áîëîõûã àíõààðíà óó. 18 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäèéã ÝÍÝØÒ-èéí äîòîîä ø¿¿ðëèéí

áóëчèðõàéí ýìчèéí õÿíàëòàíä îðóóëíà.

Àíõààðàë òàâüñàíä áàÿðëàëàà