cultuurbeleid in vlaanderen dep cjsm

Cultuurbeleid in Vlaanderen

Sofie TaghonDepartement Cultuur,

Jeugd, Sport en Media 19 januari 2012

Inhoud Historische terugblik

Het cultuurbegrip Functies van het cultuurbeleid De rol van de cultuuroverheid

Strategische doelstellingen 2009-2014 Organogram Vlaamse cultuuroverheid Beleidsinstrumenten

19de eeuw 1. Vlaamse Beweging als historische context

Unitaire Belgische staat is een Franstalig gegeven (1830)

Reactie door figuren uit de culturele wereld (literaire fase)

Zeer langzame bewustwording en aanpassing aan de culturele realiteit (gerecht, openbaar bestuur, leger, onderwijs, politiek, …) (politieke fase)

Vlaamse Beweging als stimulerende en remmende factor voor cultuurbeleid

19de eeuw 2. Industrialisatie, verstedelijking en proletariaat als belangrijke ontwikkeling

Volksverheffing door onderwijs en ontspanning te verschaffen

Beleidsinitiatieven: toelagen aan naschoolse initiatieven en financiële steun voor de bibliotheken

Jaren ‘60: democratisering Strijd voor culturele autonomie Democratisering en cultuurspreiding

‘Meer cultuur voor meer mensen’ Prioriteit: nieuwe culturele infrastructuur

Uitbreiding cultuurbegrip Hoge cultuur naar mensen brengen ‘Geheel van materiële en geestelijke

verworvenheden die het gelaat van elke groep, in elke fase van haar bestaan tekenen’

Film, sport, kunstonderwijs en openbare omroep

Jaren ‘70: inspraak 1970 grondwetsherziening: Nederlandse

Cultuurraad Verdere democratisering van cultuur:

Passieve participatie: bib-decreet, culturele centra

Actieve participatie aan het beleid Koepelorganisaties in sociaal-cultureel werk en

jeugdwerk Gemeentelijke culturele raden Cultuurpact (1973)

Jaren ‘70: inspraak Van cultuurbeleid naar welzijnsbeleid

Geen inspraak zonder voldoende vorming en deskundigheid

Persoonlijke ontplooiing/permanente vorming Beperkt kunstenbeleid

Monumentendecreet Theaterdecreet Beeldende kunsten grote afwezige in beleid

(enkel via aankoop van werken) Beperkt internationaal beleid

Jaren ‘80: het keerpunt 1980: tweede staatshervorming

Politiek autonome deelstaten (gemeenschappen en gewesten)

Vlaanderen krijgt eigen regering om decreten uit te voeren (minister Poma PVV)

Aandacht voor kunsten en de kunstenaar Beleid bouwt voort op realisaties van jaren 1970,

met beperkter budget Geleidelijke uitbouw van decreten in artistieke

sectoren (musea, podiumkunsten, muziek) 1988: derde staatshervorming

Jaren ‘90 1993: vierde staatshervorming

Stijging fiscale bevoegdheid en middelen, rechtstreekse verkiezing Vlaams Parlement

Nu ook bevoegd voor buitenlands (cultuur)beleid: kunst en cultuur om imago van Vlaanderen te versterken via culturele ambassadeurs

Beleidsplansystematiek in kunstensector Nieuwe decreten in artistieke sectoren

Jaren ‘90 Kennisgestuurd en geobjectiveerd beleid

Cultuurstudies Adviesraden Fonds voor de letteren (2000) en Vlaams

Audiovisueel Fonds (2002); decreet van 1999 Verdere democratisering van het

cultuurbeleid: strips, popmuziek

1999-2009 Paarse regering

Overheveling budget van culturele ambassadeurs naar internationaal kunstbeleid

Anciaux spreekt de ‘ascetische elite’ toe meer inspanningen te doen om een ruimer publiek te bereiken (2001)

Participatie als prioritaire doelstelling Doelgroepen Verdubbeling budget over tien jaar Wetenschappelijk steunpunt participatiedecreet

1999-2009 Sturende overheid

Vier nieuwe kaderdecreten + participatiedecreet

Beleidsplansystematiek Van kwantitatieve naar kwalitatieve

beoordelingscriteria Professionalisering Belangrijke impuls voor lokaal cultuurbeleid Ontzuiling Decentralisatie

Participatiedecreet cultuur, jeugd, sport Flankerende maatregelen voor sectoraal

beleid om participatie te verhogen en te verruimen (kansengroepen) Mensen in armoede Mensen met een beperking Mensen met een etnisch-cultureel diverse

achtergrond Gezinnen met kinderen gedetineerden

Participatiedecreet cultuur, jeugd, sport Participatie-instellingen (Demos,

CultuurNet Vlaanderen, Stichting lezen) Grootschalige topevenementen Projecten ter bevordering van de

participatie van kansengroepen Landelijke hobbyverenigingen Lokale netwerken ter bevordering van

vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede

Participatiedecreet cultuur, jeugd, sport De Rode Antraciet Cultuur- en sportgemeente Verenigingen met specifieke opdracht voor

verenigingsleven Minderhedenforum Samen (De Verenigde Verenigingen) Vlaams Netwerk van Verenigingen waar armen

het woord nemen Intro vzw (toegankelijke evenementen) Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk

Participatiedecreet cultuur, jeugd, sport Proeftuinen

Brede school (sport) Dynamo-project (verenigingsondersteuning

sport) Buurtsportbegeleiders (ter versterking van

lokale buurtsportinitiatieven) Brede school (jeugd) …

Aanbod kansengroepen in gemeenschapscentra

Marktontwikkeling voor cultuur Ontwikkeling markt voor cultuur: van 6-8%

in jaren 60-70 tot ca. 1% nu. Oorzaken: Babyboomers zijn op de markt gekomen, nu

eerder stagnatie bevolking; Reële inkomen steeg sterk vnl. in jaren 60-70; Toename scholingsgraad tijdens jaren 60-70; Sociale revolutie: intrede vrouwen op arbeids-,

onderwijs-, cultuurmarkt (proces nu afgerond);

Marktontwikkeling voor cultuur

- Toename vrije tijd gestuit.- Toename concurrentie van

vrijetijdsindustrie.

Gevolg: +/- gesatureerde markt voor cultuur.

Wat betekent dit voor het beleid van culturele instellingen?

Het cultuurbegrip Beleidsmatige ordening

Professionele kunsten Cultureel erfgoed Sociaal-cultureel werk voor jeugd en

volwassenen Sociologische invalshoek

Bildung, persoonlijkheidsontwikkeling Systeem van gedeelde symbolen en

betekenissen

Functies van het cultuurbeleid Vijf functies:

creatie bewaring presentatie verhoging van de culturele competentie gemeenschapsvorming en sociale activering

Functies van het cultuurbeleid Vertaald in waarden:

pluriform en kwalitatief aanbod vrijheid en autonomie voor de kunsten democratisering en participatie - spreiding culturele competentie marktcorrectie en flankerend beleid inhoudelijke en zakelijke kwaliteit ondersteunen van creativiteit

De rol van de cultuuroverheid De rol van de Vlaamse cultuuroverheid is in

essentie: Voorwaardenscheppend Regulerend Marktcorrectie Ontwikkelen van een strategisch kader voor

cultuurbeleid Monitoren van het cultuurbeleid Stimuleren van en toezicht op kwaliteit van aanbod en

diensten Eerder coachen dan controleren

De rol van de cultuuroverheid De realisatie van het cultuurbeleid laat de

Vlaamse overheid bij voorkeur over aan derden volgens het principe van de subsidiariteit: aan de particuliere sector of aan het meest geschikte bestuursniveau. Dit resulteert in een overdracht van middelen naar individuen, verenigingen en andere bestuursniveau’s.

2009-2014: strategische doelstellingen Duurzaam beleid Participatie en diversiteit E-cultuur en digitalisering Competentieverwerving en -waardering Cultuur, management en een culturele

economie Internationaal cultuurbeleid Eco-cultuur

2009-2014: Joke Schauvliege Cultuurforum 2020 (juni 2010):

inspraak cultuursector zeven ateliers gekoppeld aan strategische

doelstellingen toekomstvisie op cultuur: 30 doorbraken Jaarlijks vervolgtraject : ontmoeting sector

Vlaanderen in Actie: Doorbraken en acties uit Cultuurforum krijgen

plaats in doorbraken VAI: open samenleving, experiment, levenslang leren, cultureel ondernemerschap, internationale ambitie.

Organogram (1) Ministerie van Cultuur, Jeugd, Sport, Media

(CJSM) departement intern verzelfstandigde agentschappen (IVA) extern verzelfstandigde agentschap (EVA)

Beleidsinstrumenten (1) Overzicht:

Kwaliteitsbeoordeling Strategische adviesraad Steunpunten Wetenschappelijk onderzoek Begroting Beleidsdocumenten Grote Vlaamse culturele instellingen Regelgeving

Beleidsinstrumenten (2) Kwaliteitsbeoordeling

Principe: autonomie, expertise Huidige werking Verbeterpunten

Beleidsinstrumenten (3) Strategische adviesraad

Huidige situatie: 1 strategische adviesraad voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media met daaronder 4 kamers + Vlaamse Jeugdraad

Vervlechting van strategisch advies met kwaliteitsbeoordeling is losgelaten

Actuele werking

Beleidsinstrumenten (4) Steunpunten

Positionering Taakstelling Overzicht

Beleidsinstrumenten (5) Wetenschappelijk onderzoek

Jaarlijkse budgetten op cultuurbegroting Steunpunt beleidsrelevant onderzoek CJS

(www.re-creatiefvlaanderen.be)

Beleidsinstrumenten (6) Begroting Regelgeving Beleidsdocumenten Grote Vlaamse culturele instellingen

MuHKA deSingel Koninklijk Ballet van Vlaanderen deFilharmonie De Vlaamse opera Brussels Philharmonic – Vlaams Radio

Orkest/Koor Ancienne Belgique

Meer informatie... www.vlaanderen.be/cultuur www.vlaanderen.be/sarc www.cultuurforum.be www.vlaandereninactie.be websites steunpunten www.cultuurnet.be

Literatuur Het ontstaan van het Vlaams Parlement.

Martine Goossens Minister Dixit. Geschiedenis van het

Vlaamse cultuurbeleid. Wim De Pauw 10 jaar cultuur-en jeugdbeleid Het Cultureel Regiem. Rudi Laermans Beleidsnota Cultuur Bert Anciaux 2004-2009 Beleidsnota Cultuur Joke Schauvliege 2009-

2014

ContactgegevensDepartement Cultuur, Jeugd, Sport en MediaAfdeling Beleid en BeheerTeam ParticipatiebeleidArenbergstraat 9-1000 Brussel

[email protected] 553 69 27

cultuurbeleid in vlaanderen dep cjsm

Documents