iv

สาขาวชา ไทยศกษา ลายมอชอนสต ปการศกษา 2555 ลายมอชอ อ.ทปรกษาวทยานพนธหลก ลายมอชอ อ.ทปรกษาวทยานพนธรวม

สกาวรตน หาญกาญจนสวฒน : การกลบมานยมบรโภคชาจนในฐานะ “วฒนธรรมชนสง” ในกรงเทพมหานครรวมสมย (RESURGENCE OF CHINESE TEA

CONSUMPTION AS “HIGH CULTURE” IN CONTEMPORARY

BANGKOK METROPOLIS) อ.ทปรกษาวทยานพนธหลก: รศ.ดร.สจตรา จงสถตย-วฒนา อ.ทปรกษาวทยานพนธรวม: ดร.วาสนา วงศสรวฒน, 245หนา.

การบรโภคชาจนเปนหนงในวฒนธรรมจนทโดดเดนมากทสดสบทอดมาอยางยาวนานจาก

อดตจวบจนถงปจจบน ในประเทศไทยการบรโภคชาจนมอาจนบไดวาเปนวฒนธรรมไทยดงเดม แต

ทวากมอาจกลาววาเปนกระแสวฒนธรรมทเพยงผานเขามาและจากไปเชนกน การบรโภคชาจนนน

กรงเทพมหานครรวมสมยเปนแหงหนงทมความหลากหลายของการบรโภคชาจนในฐานะ

“วฒนธรรมชนสง”

วทยานพนธฉบบนมความพยายามทจะแสดงใหเหนวา ความนยมบรโภคชาจนในฐานะ

วฒนธรรมชนสงใชวาจะเพงเกดขนเปนครงแรกในกรงเทพมหานครรวมสมย อนทจรงการบรโภคชา

จนไดเขามาสสงคมไทยโดยเฉพาะอยางยงในบรรดากลมชนชนสงตงแตชวงกลางของสมยกรงศร

อยธยาเปนอยางชา และเคยรงเรองอยางยงในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว การ

กลบมานยมบรโภคชาจนในฐานะ “วฒนธรรมชนสง” ในกรงเทพมหานครรวมสมย มลกษณะรวม

บางประการซงเคยเกดขนมากอนหนานแลวในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เชน

การเขยนและตพมพเรองทเกยวกบการบรโภคชาจน ชดพระสธารสในฐานะทเปนเครองประกอบ

พระราชอสรยยศ ชาจนใชเปนของถวายพระและเทพเจา ความนยมซอและขายปนชาจนเพอการ

สะสม และการเปนพนททางสงคมส าหรบผทมใจรกสงเดยวกนไดมาพบปะแลกเปลยนประสบการณ

ซงกนและกน เปนตน ความแตกตางระหวางชวงสองสมยนคอ ผเสพหรอผบรโภค กลาวคอชาจนใน

รชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวและกอนหนานน ผเสพคอเจานาย ผมบรรดาศกด

และขนนางชนสง ในขณะทชาจนในสมยปจจบนไดแพรไปสชนชนกลางระดบสง ผมฐานะ และ

ปญญาชน สะทอนใหเหนถงสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป นอกเหนอไปจากนแลว การบรโภคชาจน

ในฐานะ “วฒนธรรมชนสง” ในสงคมไทยยงแตกตางไปจากวฒนธรรมชาจนดงเดมทไดรบอทธพล

จากปรชญาในลทธเตา แตมความรวมบางประการ เชน สรรพคณทางยา และการเปนสญญะของผม

อารยะและมตรภาพ เปนตน

v

Field of Study: Thai Studies Student’s Signature

Academic Year :2012 Advisor’s Signature

Co-advisor’s Signature

# # 5180524122 : MAJOR THAI STUDIES

KEYWORDS: RESURGENCE/ CHINESE TEA/ CONSUMPTION/ HIGH CULTURE/

CONTEMPORARY/ BANGKOK

SAKAORAT HARNKARNCHANASUWAT: RESURGENCE OF CHINESE

TEA CONSUMPTION AS “HIGH CULTURE” IN CONTEMPORARY

BANGKOK METROPOLIS. ADVISOR: ASSOC. PROF. SUCHITRA

CHONGSTITVATANA, Ph.D., CO ADVISOR: WASANA WONGSURAWAT,

Ph.D., 245 pp.

Chinese tea consumption is one of the outstanding Chinese cultures that has been

handed down from ancient times to the present. In Thailand, Chinese tea consumption

cannot be considered genuine Thai culture; however, it cannot be considered a passing

trend that has come and gone either. With respect to Chinese tea, Bangkok has become a

place known for having a variety of options for consumption of tea as “high culture” in

the contemporary period.

This dissertation is an attempt to make the argument that the development of

Chinese tea consumption as “high culture” did not first occur in Bangkok in current

times. In fact, Chinese tea consumption was introduced to Thai society, particularly

among the elite, since at least the middle of the Ayutthaya period and flourished during

the reign of King Chulalongkorn. The resurgence of Chinese tea consumption as “high

culture” in contemporary Bangkok shows some characteristics that are similar to those

that existed during the reign of King Chulalongkorn. For instance, publications regarding

Chinese tea consumption, Chinese tea sets used for royal decorations, Chinese tea as an

offering for monks and divine gods, the popularity of buying and selling Chinese tea sets

as collectable items, and public spaces for people who love tea consumption to share

their experiences. The difference between these two periods is the consumer. During the

reign of King Chulalongkorn and earlier, the main consumers were the royal elite, the

nobility, and high ranking officials; while during the contemporary period, the consumers

are the upper middle class, the affluent, and intellectuals. This reflects a social change.

Moreover, the acceptance of Chinese tea consumption as “high culture” in Thai society

was different from the original Chinese tea culture that was influenced by the philosophy

of Taoism; while the similarities in such consumption are, for instance, the medicinal

value of tea and tea consumption as a symbol of civilization and friendship.

vi