cong trinh kien truc 0506

7/31/2019 Cong Trinh Kien Truc 0506

1/76

1

Cong trnh kien truc Ha Noi www.100hanoi.com

www.100hanoi.com Ha Noi Toi Yeu

Cong trnh Kien truc Ha Noi

Ban D n H Ni Ti Yu | HDINVESTMENT.JSC | i L 1000 nm Thng Long

Chu trch nhim: inh Tin Hong | Bin tp: Trn Th Hng | Hiu nh: Bi Quang T

2010


2/76

2



H Ni lun l mt a danh vn ha, kinh t, chnh tr ca c nc. Tm hiu cc thng

tin v kinh t, vn ha, gii tr.ca H Ni lun l mt nhu cu thit yu ca nhiu tng

lp nhn dn. Bn cnh , nm 2010 l nm quan trng, vi rt nhiu nhng dp l k

nim ln, c bit l i l 1000 nm Thng Long. y l mt ct mc vn ha, lch s

c quan tm ca c trong v ngoi nc. chnh l l do chng ti la chn ch

v H Ni nh hng ni dung cho d n chui website H Ni.

D n chui website v H Ni mang tn H Ni Ti Yuc cng ty CP T Hongt trin khai thc hin t thng 2 nm 2010. Vi nhng n lc, tm huyt v tnh yu

dnh cho H Ni, cc thnh vin ban d n cho ra nhng sn phm vn ha gy

c n tng vi c gi yu H Ni.

i L 1000 nm Thng Long ang n rt gn, d n cng ang i vo giai on gp

rt hon thnh ha chung khng kh ca ngy i L.

D n l mt bc tranh tng th, i t nhng s kin gn vi i L, cng nh nhng

gc su trong tm hn H Ni, nhng np sng, nhng cm xc ca ngi H Ni.

Bn cnh vic xy dng v hon thin chui website v H Ni, Ban d n cn cho ra

mt nhng n phm v H Ni. Chng ti dnh nhiu tm huyt xy dng T sch

H Ni vi nhng n phm in tc tng min ph cho qu bn c. Chng ti hi

vng nhng tm huyt ny s mang li cho qu bn c yu H Ni nhng iu th v.

T liu chng ti s dng thc hin nhng n phm ny hon ton c su tm v

bin tp t cc ngun trn Internet nn khng trnh c nhng thiu st. Mt s t liu

do ly cc ngun th cp, nn chng ti khng th trch dn ngun y . Chng ti

mong nhn c s thng cm t cc tc gi.Xin chn thnh cmn v mong nhnc nhng gp tpha bnc!

Ban dn


3/76

3



Mc Lc

Th ng................................................................................................................................2

Ban d n ............................................................................................................................2

Bu in B H ...................................................................................................................4

Vng Lu Cc - Vn Miu....................................................................................................5

Ga Hng C .........................................................................................................................6

Cu Long Bin (Paul Doumer) ............................................................................................8

Chng Xun.................................................................................................................10

Sn Qun Nga H Ni.....................................................................................................12

H Gm...........................................................................................................................14

Mt khng gian kin trc vn ha......................................................................................14

Ph Ch Tch .....................................................................................................................18

Lng Ch Tch H Ch Minh ..............................................................................................20

Nh Ht Ln H Ni ..........................................................................................................23

Nh Th Ln H Ni .........................................................................................................28

Ngi Nh C 87 M My ...................................................................................................30

Cha Mt Ct.....................................................................................................................33

Ph Hng Bc....................................................................................................................36i Hc Tng Hp H Ni.................................................................................................40

Ph Thng S Bc K .......................................................................................................43

Ct c H Ni ....................................................................................................................45

Khm ph kin trc Vn Miu Quc T Gim ..................................................................47

Thp Ha Phong - Vp tm hn ngi H Ni............................................................56

Quan Chng kin trc p ng ngng .......................................................................58

Thnh Ca Bc..................................................................................................................62

Cng trnh kin trc thnh C Loa.....................................................................................66Cng tnh kin trc n Qun Thnh ................................................................................70

Vp thanh nh ca cha Trn Quc ............................................................................72

Cha Qun S kin trc kh c o ...............................................................................75


4/76

4



Bu in B H

Vic xy dng nh Bu in B H hon thnh vo nm 1901. Nh bu in xy trn

nn cha Bo n. Nm 1917 Bu in bt u t chc bu chnh nng thn. Lc by

gi bu t H Ni i pht th, cha c xe p phi dng xe tay, sau khi nhn th t Bu

in Trung tm B H, phu xe ko a bu t n a ch cn chuyn.

Nm 1954, thua trn in Bin Ph, Chnh ph Php phi k hip nh Geneva v rt

qun khi Vit Nam. Khi bn giao Bu in H Ni cho Chnh ph Vit Nam Dn ch

Cng ha th ch c mt tng i in thoi cng in 1.500 s v gn 600 thu bao. Sau

nm 1954, hu nh khng c nh dn no c my in thoi tr gia nh cn b trung

v cao cp. D cuc chin tranh chng M cu nc cn nhiu gian kh v hy sinh,

song cng trnh xy dng Nh Bu in mi vn c khi cng vo ngy 8-3-1971.

Nm 1976, ta nh chnh hng ra h Hon Kim cao nm tng, mt tin di 51 mt c

bn hon thnh. Ngy 2-9-1978, bn nhc Ca ngi H Ch tch vang ln t chic ng

h trn nc nh Bu in B H.

Bu in B H hin nay c trang b c s vt cht kh hin i p ng nhu

cu thng tin, vin thng cho ngi dn. Nhiu dch v thng tin, vin thng c cung

cp cho cc khch hng, t gi in thoi cng cng, chuyn nhn tin gi qua bu

in, cc dch v lin quan n in thoi di ng, in thoi cnh v nhiu dch v

khc.


5/76

5



Vng Lu Cc - Vn Miu

Khu Vn Cc Vn Miu, nhn t ngoi Nh Thi hc sinh i L - Trn quy m th

no, hin cha kho c, v cc t liu l ch s b qun Minh t hoc a ht v

Yn Kinh, tc Bc Kinh ngy nay.

Khu Vn Cc Vn Miu, nhn t ngoiNh Thi hc sinh i L - Trn quy m th

no, hin cha kho c, v cc t liu l ch s b qun Minh t hoc a ht v

Yn Kinh, tc Bc Kinh ngy nay.

Tuy nhin, nh Thi hc sinh thi nh L c L Qu n miu t trong Kin vn

tiu lc th : Nh Thi hc c ba gian, c tng ngang, lp bng ngi ng. Nh ging

dy pha ng v ty hai dy u 14 gian. Phng hc ca hc sinh tam x u ba dy,

mi dy 25 gian, mi gian 2 ngi. Ton b kin trc Vn Miu hin nay u l kin trc

thi u nh Nguyn. Khun vin c bao bc bi bn bc tng xy bng gch Bt

Trng.

Qun th kin trc Vn Miu - Quc T Gim c b cc ng i tng khu, tng lp

theo trc Bc Nam, m phng tng th quy hoch khu Vn miu th Khng T qu

hng ng ti Khc Ph, Sn ng, Trung Quc. Tuy nhin, quy m y n gin

hn, kin trc n gin hn v theo phng thc truyn thng ngh thut dn tc.

Pha trc Vn Miu c mt h ln gi l h Vn Chng, tn c xa gi l Thi H.

Gia h c g Kim Chu, trc y c lu ngm cnh.

Ngoi cng chnh c t tr, hai bn t hu c bia H M, xung quanh khu vc xy

tng cao bao quanh. Cng Vn Miu xy kiu Tam quan, trn c 3 ch Vn Miu

Mn kiu ch Hn c xa.


6/76

6



Ga Hng CNm 1902, ga Hng C (nm 1976 i thnh ga H Ni) ra i. T y, cc tuyn

ng st ln lt c hnh thnh, ni th H Ni vi mi min ca t nc. Banu l tuyn ng H Ni - Lng Sn ri H Ni - Hi Phng (1903), H Ni - Lo Cai

(1905). Hn ba chc nm sau, con ng st xuyn Vit c hnh thnh vo nm

1936.

Ga Hng C dn gy kinh ngcu th k20

Nm 1902, ga Hng C (nm 1976 i thnh ga H Ni) ra i. T y, cc tuyn

ng st ln lt c hnh thnh, ni th H Ni vi mi min ca t nc. Ban

u l tuyn ng H Ni - Lng Sn ri H Ni - Hi Phng (1903), H Ni - Lo Cai

(1905). Hn ba chc nm sau, con ng st xuyn Vit c hnh thnh vo nm

1936.

Ga Hng C - nm 1929


7/76

7



Ton b cng trnh ga Hng C by gi c din tch ln n hn 21ha, trong ngi

Php dnh na din tch xy dng nh ca, phn cn li l sn ga, ng st. Ban

u, ngi Php ch xy mt ta nh chnh gia sau mi xy hai ta ph hai bn.

Trong nhng thng ngy chin tranh ph hoi min Bc ca M, ga H Ni l mt trong

nhng im b bn ph c lit nht. Nm 1972, mt qu bom ri trng ta chnh v ph

hy hon ton ta nh ny. Ta chnh c xy li v hon chnh nm 1976. By gi,

kin trc kiu Php cn xut hin hai ta nh ph nhng cng b ci to t nhiu.

Ga Hng C xa

Ga Hng C nay

Ngy nay, la chn i tu ho t ga H Ni n cc tnh thnh khc vn l thi quen ca

nhiu ngi dn, mc d cc phng tin cng cng nh t khch, xe bus kh tin

cho hnh khch.


8/76

8



Cu Long Bin (Paul Doumer)

Mt th k qua, song cy cu Long Bin vn c s dng v l mt hnh nh quen

thuc trong tm tr ngi H Ni. Nhng ngy nng nc mt s ngi dn, hc sinh,

sinh vin cn r nhau i qua cu hng gi. Nhiu i la sp thnh v chng cng

chn cu Long Bin lm cnh nn nh lm album ci p v l mt.

Vo thng 9/1898, ton quyn ng Dng lm l khi cng mt cy cu vt ngang

dng sng M. Cu c t tn l Paul Doumer.

Cu Long Bin xa

Cu Long Bin c thit k bi kin trc s, cha ca thp Eiffel, biu tng nc

Php. Thay cho nhng cng nhn Trung Quc c tuyn trc , bng s kho lo,

tinh nhanh, nng ng, chnh nhng ngi th Vit Nam lp rp cc cu kin kim kh,

tn inh cht, s dng cn cu... di s hng dn ca cc k s ngi Php, cu

xy ng v tr m chic tu ca thc dn Php n sng bn vo Quan Chng v

Ca Bc mu xm lc Vit Nam khi xa.


9/76

9



Cu gm 20 b tr xy v m, vi chiu su 30m v cao 13,5m tnh mc nc thp

nht. Pha hu ngn c cu vm di 800m, ton thn cu l 2.500m. Nt c o nht

ca cy cu l ng b hai bn, ng st gia li i bn tri (Hin nay, ngi dn

i xe my xe p t qun Hon Kim sang qun Long Bin qua cy cu ny vn i bnng pha tri cu, cn i t qun Long Bin sang qun Hon Kim li i pha phi ca

cu. iu ny khc vi cch phn ng i thng thng pha bn phi Vit Nam,

khc ngay vi cch chia ng i cu Chng Dng gn y (c xy mi v sau

ny). Khi c xy dng, cu Long Bin l 1 trong 4 cy cu ln nht th gii, ni bt

nht Vin ng.

Mt th k qua, song cy cu Long Bin vn c s dng v l mt hnh nh quen

thuc trong tm tr ngi H Ni. Nhng ngy nng nc mt s ngi dn, hc sinh,

sinh vin cn r nhau i qua cu hng gi. Nhiu i la sp thnh v chng cng

chn cu Long Bin lm cnh nn chp nhng kiu nh k nim, nh lm album ci

p v l mt.


10/76

10



Chng Xun

Chng Xun nm trong khu ph c, pha ty l phng Xun, pha bc l ph

Hng Khoai, pha nam l ph Cu ng, pha ng l ng chng Xun. Cng ch

nhn sang pha ty, pha trc l mt khong trng nh. Pha Bc c qun Huyn Thin

(sau i thnh cha Huyn Thin). Ngay st sau ch l ch Bc Qua. gc ty bc ca

ch c i Cm t, k nim ngy Ton quc khng chin.

Chng Xun xa

Chng Xun tuy nm trong khu ph c nhng c tui i tr hn rt nhiu so vi

cc ph xung quanh. Trc kia y l khu t trng thuc phng ng Xun, huyn

Th Xng nm trc qun Huyn Thin. Nm 1889, khi nhng du tch cui ca v h

Thi Cc b lp hon ton, ngi Php quy hoch li gii ta hai ch c v dn tt c

cc hng qun vo khu t trng ca phng ng Xun, to thnh chng Xun.Trong nm u tin ch hp ngoi tri, hoc c che mi l ging nh hai ch c.

Nm 1890 chnh quyn Php mi bt u xy dng chng Xun, to thnh nm vm

ca v nm nh cu di 52m, cao 19m. Mt tin theo kin trc Php, gm nm phn

hnh tam gic c tr l nh t ong, lp mi tn.

Ti y din ra cc trn chin c lit chng li lnh L dng ca Php, rt nhiu

ngi hi sinh ti y trc khi rt khi H Ni.


11/76

11



Sau ngy gii phng th, chng Xun l ch ln nht H Ni.

Vo khong nm 1990, chc xy dng li, ph b hai dy hai bn, ba dy gia xy

ln ba tng. Hai tm ca hai bn cng b d, nhng vn cn gi hai ct ngoi cng.

Nm 1994, chng Xun b ha hon, la thiu tri gn nh ton b cc gian hng

trong ch.Sau chc xy dng li.

Chng Xun nay

Chng Xun l chu mi dnh cho bn bun l chnh. Xa kia ch bn rt nhiu

loi hng, nhng hin ti ch yu bn in t, gia dng, vi vc qun o. Pha sau

ch c cc hng bn chim th cnh. Pha Bc ca ch, l cc hng n, phc v khch

cn m. Xung quanh ch lc no cng ng c nhn nhp. Hng ha ty vn

chuyn i khp cc tnh pha Bc. Hin nay khng ch nhng ngi mua bn bun hngho tm n chng Xun giao thng, nhiu khch du lch trong v ngoi nc

khi i du lch H Ni thng n thm quan v mua sm chng Xun. Khu ch

nm ngay trong khu ph c, khng xa cc ph ni ting bn lu nim, hng thi

trang, nh ph Hng Ngang, Hng o, Hng Bng, Hng GaiLi gn khu di tch n

Ngc Sn rt tin cho mt chuyn thm quan khu trung tm thnh ph.


12/76

12



Sn Qun Nga H Ni

Trng ua nga m nhiu ngi hay gi tt hn l Qun nga H Ni c t rt sm.Cun Le Vieux Tokin (Bc k xa) cho bit cuc ua nga u tin H Ni din ra

ngy 15/7/1886 trong khun kh nhng hot ng mng Quc khnh Mu quc nm y

ca o qun chim ng v phi 2 nm sau (1888) Tourane ( Nng) v Nam nh

mi c ni ua nga...

Hnh nh cuc thi u tin din ra di chn Ct C H Ni v li c c thi ngi-

nga tc l ko xe tay. Cn nm 1888 th c ti liu vit rng c mt ln cn t chc c

ua... voi nhng bnh gi l km hp dn v s chm chp ca 3 con vt khng l

thm gia di s ch huy ca nhng qun tng bn x.


13/76

13



V sau cc cuc thi uc t chc thng xuyn hn khu vc thn Yn Tp , tc l

khu Ga Hng C vn l ni cp thc n cho nga ca triu nh xa. xy dng khu

u mi ng st v u xo th qun nga chuyn v thn i T v Vnh Phc (nm

gia ng i Cn v Hong Hoa Thm hin ti).

Nhn k tng tm hnh c th thy qun nga c nhng i thay khu khn i. Buiu cn c c khch ng trn nc khn i, v sau khn i ngy mt cu k v sang

trng hn. ng nhin sng khn gi l ngi u (trn khn i) nhng cng chng

ngi Vit cng c mt khng t quanh sn. V phc v cho th chi ny cng

xut hin nhiu l nui nga ua nhp t nc ngoi vo v loi nga bn a c lai

to ging t Tri Nc Hai trn Cao Bng.

Sau nhng bin c xy ra nm 1945, chin tranh khin cc cuc ua nga H Ni

chm dt. Ci khng gian rng ln ca Qun nga y vo thp k 60 ca th k XX

c dnh s dng lm mt bng xy nh Quc hi. Nhng ri li chin tranh phhoi lan ti Th (1966), vic xy nh Quc hi b dng li, n nay kh ai nhn ra du

tch ca Qun nga xa lt thm trong mt khu dn cng c thuc qun Ba nh.


14/76

14



H Gm

Mt khng gian kin trc vn ha

Ci huyn thoi ln nht, k th nht ca Thng Long l vua u nh L thy rng bay

ln khi u thuyn chn thnh i La. H Tr Gm l gch ni xng ng nht

to thm nt i xng tuyt diu - Dng: Rng bay. m: Ra ln! Tuyt vi lm sao!

Bn sc Thng Long - i Vit l tng ha nhng gi tr h v thc, thc v h. Huyn

m thc, thc m huyn (theo GS Trn Quc Vng).

T ngy dn nh ln nh mi, cht vt tng cao khu Ngc Khnh, mi ln c dp v

thnh ph ti li p xe thm mt on ng vng quanh H Gm, c khi ch l mt

gc h. Mt chiu, sau hi tho nh ti vn phng hi Kin trc s Vit Nam v cng

trnh nh Quc Hi v Trung tm Hi Ngh quc gia, bn H Gm ti li dt xe thong

th do quanh h. V c t nhin, mt hi nim qu kh cht v vi i cht bng

khung vui v... bun .

H Gm, nhng tia nng cui cng cn vng trn ngn cy, ri xung mt h anh

nh xanh. Gi nh nh, gn nc ln tn nh khng cn rc ri, mt nc nh trong

hn, thoang thong mi tinh khit. Ti da xe vo gh, ngi ta lng vo gc cy lc

vng chn gc, gi mn man.

Nh vng xung t bu tri ng mu tm, nh vt ln t tng vua L i m bnh

thin, ng trn tr cao: Dn tc ta s khng c, rn v kh na, ch dnh cng sc to

nn cuc sng, nhn danh trm h, Trm xin hon li thanh gm chin thng. Thn

Ra p kim v ln i. Tuyn ngn ho bnh ca ngi chin thng!


15/76

15



nh cao vn hin Vit Nam: n Ngc Sn th Vn Xng, trng coi vic vn chng,

ch ngha vi biu tng i nghin - Thp bt - vit th ln tri xanh. Nhng i hc

t thc vi thn Siu, thnh Qut v mi hi u th k ng kinh ngha thc ca c

c Lng Vn Can (nay c ng ph mang tn c). Khng ch dy ch m cn dy clng yu nc, v khng gian tm linh vi cha B , cha Bo Thin, cha ng

Thng, nay cn cy thp Ho Phong, n B Kiu th Mu Liu Hnh, cm nh n

cha V Thch (B Triu).

Chng kin nhng s kin vn ha huy hong ny, duy nht c cy a i, i th nay

vn ta bng gia sn ta bo Nhn Dn m c KTS T M Dut gi l cy a s 1

ng Dng. Theo bia , khi tin sV Tng Phan lp trng Hnh nm 1835 th

cy vng chc.

Vy l qui t: chng gic gi nc, vn hc, trit hc v tm linh.

Ci huyn thoi ln nht, k th nht ca Thng Long l vua u nh L thy rng bay

ln khi u thuyn chn thnh i La. H Tr Gm l gch ni xng ng nht

to thm nt i xng tuyt diu - Dng: Rng bay. m: Ra ln! Tuyt vi lm sao!

Bn sc Thng Long - i Vit l tng ha nhng gi tr h v thc, thc v h. Huyn

m thc, thc m huyn (theo GS Trn Quc Vng).

Chin tranh mi mi qua ri. Cha bao gi H Gm p th ny. Nhng dc nh mm

mi th gch lt mi, nhng ct n chiu sng xinh xinh, nhng gh thanh thot,

nhng bn hoa lm sc nhiu mu, ngan ngt hng. Chng cn nhng ro cn che

khut tng Vua L. Nh Khai Tr Tin c ly li dng v quen thuc xa. Nc thi

i dng chng vo lng h.

Cc c Ra nhiu ln trm tui c cc nh khoa hc nng gic, lo ci n, ci , mong

cc c bnh an sinh arn ni g Ra c sa sang theo cc c.


16/76

16



Khng gian h Tr Gm c cc nh quy hoch kin trc u th k nng niu v trn

trng. Rt thnh cng khi ly thp Ra lm trc trung tm qua vn Ch Linh, hai bn l

ng L Thch - L Lai, kt thc qung trng Ngn hng quc gia b th.

T ph c, vn l cc phng th th cng v dch v cho kinh thnh, cng l trung tm

trn bn di thuyn, vi ng ngang ng dc, vi nhng mi p l x, lan dn

xung phng Nam, th th k 20 hnh thnh dn dn.

Cng th, nh ca quanh h kiu dng du nhp t phng Ty, nhng c thc ho

nhp, khng xa l, ph trng, tm vc va phi, hnh dng hon chnh, tt c ho

quyn vo nhau mt thc, mt t duy vn ho rt h Gm chng ni no c c.

Gc p nht h Gm, chuyn tip t khng gian 36 ph phng, nh Thu T - tc

gi l c KTS V c Din - nh mt du n ca k thut phng Ty nng ln scmnh vn ho phng ng.

T thuu th gn vi h Gm khng ch bng tnh cm, nh c bng c m d rt

tr con, rt mong manh do thm m tr tu sng to kin trc lp cha anh. Tht sung

sng, sau khng chin chng Php li c cm bt khng phi l vit th ln tricao m to nn nhng khi hnh cho th vn hin, cho khong t h Gm.

Nhng li khng th ngm ngi nghmnh cng t ti nhiu! C th vin th l do

che chn v php lut, v l tr. Nhng chiu su tm hn, lng tm ngi cm

bt, sao c day dt, v nhng li nhp ca bn nhc khng li m m thanh vang vng

mi ti nhng i sau.

Nh Bu in th kch, nh Hi ng nhn dn cng kh v lnh lo (li snh vo trc

y rt mm mi), Trung tm thng mi v khch sn Vng nh bc tng thnh n

ng ph c vi h Gm...


17/76

17



Vn cn , ci nh v sinh cng cng n ng ngay trc nh Hi ng nhn dn Thnh

ph, ci vi phun nc rt khng ng ch trn qung trng ng kinh Ngha thc.

Bn xe in B Hc thay th bng im xe t. Mnh t huyn thoi (m gi tr

c vi chc cy vng cho 1m2 t) bc nht quc gia ny u phi ch cho xe c gm

r, x kh m tri. Khi nh chng cao cng ti hn 15m s v c knh... Ty mi xy

bn ng L Thi T, ca hng Bch ho Tng hp c (trc l nh G - a) b g

b xy dng li to hn (cha chc p hn). Chnh trang li kin trc nh lm

cc siu th cnh khch sn nh giu (Ph Gia) l iu cn c bn lun thm. Ho

nhong, bng ln y nhng u ri ci dng quen quen xa... C ngi hng hn gi

l kin trc Php (oan ung cho nn kin trc sng chi mt thi) hi ho vi

khng gian xung quanh. Vt liu hin i, m l l hng ct to c ngi m, ci mi

Marsard dng ng! V nhng g, nhng ch nh bn dp Nh ht Thnh ph... ngay

chnh qu hng ca th kin trc ny khng c pht trin, nn chng chng ta

dng li ci th m ngi ta khng dng n, li a vo khng gian k diu ny.

Nhng g d b cng c iu ng tic. Bia k nim linh mc Alexandre de Rhode,

ngi sng lp ch quc ng hin nay ang l ch chnh thc ca quc gia b ph

b. Cn thit tm ni dng li. C th ngay ven h cho hi ho vi trung tm vn ho

Vit Nam nh trn vit. Vi nc rt cin chu u ven h gc ng Hng Khay -

inh Tin Hong mt nh mt i mt im sng p ca qu kh. Tht may l chnh

quyn chn li nhng ng ngng bui u p ng c vng c nc. Bn chi

tit quy hoch h Gm c cng b, c s php l cho k cng vn ho: Xy

dng nh ca quanh khu vc h Gm phi ng quy hoch, khng xy nh mi ch ci

to trn hin trng nh c, mt xy dng 50% n 60%. Tng cao ti a l 2,5 - 3

tng...

Ti thong thp xe v, ng ph ln n, i l mi thnh thang, ngi xe chen

nhau. y mt ro chn nhon ng mi lp. D n ci to h thng thot nc.

C tng ng x b bi tung, bn t ngp nga. Vy m khng, chng o bi g

nhiu, vi ch xe c c ngp ngng i cht nhng vn u dng xui ngc. th

hin i l ty, t chnh nhng m thm lng ly.


18/76

18



Ph Ch TchCng trnh mang phong cch thi Phc Hng

Cng trnh mang phong cch thi Phc Hng ny c xy dng t nhng nm u th

k XX (1900 - 1906), do kin trc s ngi Php gc c Lich-ten Fen- thit k. Din

tch s dng ca to nh gn 1300 mt vung. Ton b to nh c trn 30 phng, mi

phng c trang tr theo mt phong cch ring.

im di tch u tin trong hnh trnh tham quan Khu di tch Ch tch H Ch Minh ti

Ph Ch tch l to nh Ph Ch tch. y l to nh sang trng, b th, cao bn tng

nhn thng ra ng Hng Vng.

Cng trnh mang phong cch thi Phc Hng ny c xy dng t nhng nm u th

k XX (1900 - 1906), do kin trc s ngi Php gc c Lich-ten Fen- thit k. Din

tch s dng ca to nh gn 1300 mt vung. Ton b to nh c trn 30 phng, mi

phng c trang tr theo mt phong cch ring. Trong thi thc dn Php cai tr, to

nh c gi l Ph Ton quyn ng Dng, t khi nh c hon thnh n ngy

cch mng Thng Tm 1945 thnh cng, c 29 i Ton quyn v Quyn Ton

quyn v lm vic.

Trong nm 1945 n nm 1946, ht pht xt Nht n qun i Trung Hoa dn quc

chim gi to nh ny. Khi thc dn Php quay tr li xm lc Vit Nam ln th hai th

ni y li tr thnh tr s cao nht ca chnh quyn thc dn.


19/76

19



To nh ny ch thc s thuc v nhn dn Vit Nam sau khi cuc khng chin chng

thc dn Php thnh cng, th H Ni c gii phng (thng 10 - 1954), (to nh

c gi l Ph Ch tch). Ti y, Ch tch H Ch Minh thng ch tr cc phin hp

Hi ng Chnh ph quyt nh nhng vn ln, quan trng ca t nc; tip n

khch quc t v gp gi biu nhn dn Vit Nam.

Vi khch quc t, Ch tch H Ch Minh tip n t cc v nguyn th quc gia, lnh tng cc nc anh em, i s cc nc n trnh quc th, cc on ngh thut, th

thao, cc nh vn, nh bo, nh khoa hc, cc t chc qun chng... v bn b khp ni

trn th gii n vi Vit Nam, ng h s nghip cch mng v gip nhn dn Vit

Nam xy dng cuc sng mi.

Vi nhn dn Vit Nam, Ngi gp g cc i biu thuc mi thnh phn trong x hi,

khng phn bit h thuc tn gio, ng phi no, lm ngnh ngh g. Trong 15 nm, t

nm 1945 n nm 1969, ti Ph Ch tch, Ch tch H Ch Minh tip trn 1000 on

i biu trong nc v ngoi nc. Ph Ch tch cn l ni Ch tch H Ch Minh nhiuln c th chc Tt u xun nhn dp nm mi.

Sau khi Ch tch H Ch Minh qua i (ngy 2 thng 9 nm 1969), Ph Ch tch tr

thnh mt trong nhng di tch lu nim v Ngi c Nh nc xp hng l di tch c

bit quan trng trong tng th Khu di tch H Ch Minh ti Ph Ch tch. Song t n

nay to nh ny vn l ni lm vic ca Ch tch nc; nhng hot ng c ngha

quan trng ca ng v Nh nc ta vn c tin hnh trng thy.


20/76

20



Lng Ch Tch H Ch MinhKin trc p nht ca th gii.

Cng trnh lng l mt khi thng nht gia vic gp sc ca bn b quc tn tm

lng ngi dn mi min t nc VN. Bn thit k xy lng v bo qun thi hi do

cc chuyn gia Lin X m nhim, ct c ly t sui Kim Bi, tnh Ha Bnh do

ngi dn tc Mng em v. cui c chuyn t cc con sui vng Sn Dng,

Chim Ho, Ngi Tha, Tuyn Quang...

L mt cng trnh quy t tt c tm lng ca nhn dn Vit Nam v bn b th gii, lng

ch tch H Ch Minh khng ch mang ngha n thun l ni lu gi di hi ca ngi

lnh t ni ting, m cn l mt cng trnh kin trc vi vp v gi tr lch s vt rangoi th gii.

Da theo nguyn bn lng L-nin, lng ch tch H Ch Minh c hnh vung, mi cnh30m, ca quay sang pha ng, bao gm 3 lp vi chiu cao 21,6 mt.

Lp trn cng l mi lng hnh tam cp, lp gia l kt cu trung tm ca lng gm

phng thi hi v nhng hnh lang, nhng cu thang ln xung, lp di to dng bc

thm tam cp.

Quanh bn mt l nhng hng ct vung bng hoa cng, hai pha Nam v Bc c

hai li di 65 m dnh cho khch trong nhng dp l ln. mt chnh c dng ch:

"Ch tch H-Ch-Minh" bng hng mu mn chn.


21/76

21



Thit k da theo nguyn bn lng L-nin

Cng trnh lng l mt khi thng nht gia vic gp sc ca bn b quc tn tm

lng ngi dn mi min t nc VN. Bn thit k xy lng v bo qun thi hi do

cc chuyn gia Lin X m nhim, ct c ly t sui Kim Bi, tnh Ha Bnh do

ngi dn tc Mng em v. cui c chuyn t cc con sui vng Sn Dng,

Chim Ho, Ngi Tha, Tuyn Quang...

chn xy lng t khp cc ni: Nhi Thanh Ho, Hoa (Cha Thy), ni

Non Nc... Nhn dn dc dy Trng Sn cn gi ra 16 loi g qu. Cc loi cy t

khp cc min c mang vy nh: cy ch nu n Hng, hoa ban in Bin-

Lai Chu, tre t Cao Bng...

Cng trnh nhmt hn ngc ta sng trongm

Ca lng lm t cc cy g qu t Ty Nguyn. Tin snh c dng ch "Khng c g

qu hn c lp T do" v ch k ca H Ch Minh c dt bng vng. Hai bn ca l

hai cy hoa i. Pha trc v pha sau lng trng 79 cy vn tu tng trng cho 79

nm trong cuc i ca H Ch tch.


22/76

22



Hai bn pha nam v bc ca lng l hai rng tre, loi cy biu tng cho nc Vit

Nam. Trc lng l qung trng Ba nh vi mt ng dnh cho l diu binh, duyt

binh, v mt thm c di 380 m chia thnh 240 vung c xanh ti sut bn ma.

Bn pha ty ca qung trng l khu lu nim H Ch Minh. Ti y c Vin bo tng

H Ch Minh, ngi nh sn H Ch Minh. Thanh thiu nin cn t chc cc bui tham gia

lao ng trong vic mi , nh c, trng cy gp sc xy dng cng trnh.

Nh sn H Ch Minh mc mc v thanh bnh.

Ch trong 2 nm (t 2/9/1973 n 29/8/1975) lng Ch tch H Ch Minh hon thnh

v tr thnh cng trnh kin trc tiu biu cho lng thnh knh ca nhn dn VN v b

bn nm chu i vi v lnh t li lc cng nhi vo danh sch nhng kin trc p

nht ca th gii.


23/76

23



Nh Ht Ln H NiKin trc u th k 20

Tri qua bao thng trm lch s, cng trnh Nh ht Ln H Ni tn ti nh mt biu

tng v khng gian kin trc, vn ho v c chnh tr ca Th 1.000 nm tui

Nh ht Ln H Ni l mt cng trnh ln m chnh quyn thc dn Php xy dng

ti Vit Nam trong nhng nm u th k 20. Xa kia ni y l mt vng m ly thuc

t ca 2 lng Thch Tn v Ty Lung gip gianh vi lng Cu Lu, thuc Tng Phc

Ln, huyn Th Xng.

Vo nm 1899, hi ng thnh ph hp di quyn ch to ca Richard - Cng s H

Ni, ngh ln Ton quyn Fourer cho xy Nh ht. Bn thit k do hai kin trc s

l Broyer v Harvy c xt duyt vi kinh ph xy dng l 2 triu franc.

Nh ht Ln H Ni nhng nmu th k20Cng trnh c khi cng vo ngy 7/6/1901. Vic san lp mt bng c tin hnh

kh vt v. 35.000 cc tre c ng vi khi b tng ct st dy 0m90. Hng ngy c

300 cng nhn lm vic.

Nhng ngi thit k cng trnh tm ti tham kho kin trc c Hy Lp C-ranh-t kt

hp vi kiu lu di Tuy-l-ri v Nh ht Opera de Paris to nn mt khi kin trc

ring bit.


24/76

24



Nm 1911, cng trnh c hon thnh. Chiu di Nh ht mt ngoi l 87m, rng trung

bnh 30m, din tch 26.000m2, im cao nht l 24m. Mt trc ca Nh ht rt b th

khang trang, c nhiu bc trng ra qung trng rng (nay gi l qung trng Cch

mng thng 8) - chu mi tp trung ca 6, 7 ng ph ln.

Bn trong Nh ht c sn khu rng v mt phng khn gi chnh c din tch 24x24m,

cha c 870 ch ngi, tng gia c nhiu phng nh ginh cho khn gi c v ring.

So vi dn s H Ni nm 1945 khong 20 vn dn, th quy m kin trc Nh ht thi

im y l rt ln.

Cu thang chnh ln tng 2 l snh chnh rng. Cu thang ph v hnh lang pha 2

bn. Pha sau Nh ht l phng qun tr, 18 bung cho din vin ho trang, 2 phng tp

ht, phng gng, th vin, phng hp.

Mang kin trc kiu Php, Nh ht Ln H Nic v nhNh ht Opera de Paris

Sau 10 nm xy dng, Nh ht Ln c a vo s dng. Trong thi gian u, Nh

ht c dnh cho nhng gnh ht t phng Ty hng nm sang din cho gii chc

quan li Php xem. Nhng ngi thng lu Vit Nam cng c tham d, song mun

vo Nh ht phi mc l phc v tr gi v t.V sau, Nh ht Ln cng c nhng ti cng din do ngi Vit Nam t chc lm

vic ngha (cu nn nhn cc tnh b lt, lm nh t bn). Tuy nhin, trong lch s hot

ng ca mnh, Nh ht phi nh li nhiu ln do ch trng khc nhau ca nh cm

quyn. T nm 1940, nhiu on kch ni ca ta c th thu c Nh ht ty din.

Nhn xt v cng trnh Nh ht Ln, Nh s hc Dng Trung Quc cho rng, tuy ra i

mun hn so vi nh ht thnh ph H Ch Minh, Hi Phng, song xt v quy m kin

trc, Nh ht Ln H Ni l mt in hnh khc bit. V quan trng hn n cn l mt

thit ch vn ho.


25/76

25



Nh ht Ln H Ni ng l sn phm ca thi thuc a. Nhng nu thuc a l

thut ng chnh tr m chng ta nhn nhn n nh mt s xung t, nn, p bc th

chng ta cng phi nhn thy mt vn ha ca cng trnh ny.

Thi k ny l thi k giao thoa gia nn vn ho u v . y r rng l vn ha ngi

Php xc lp nc ta. V n nh mt s b sung cho vn ha dn tc bc vo th

k hin i, ng Dng Trung Quc ni.

Sn khu bn trong Nh ht

Khng ch l mt khng gian vn ho, Nh ht Ln H Ni cn l ni din ra nhiu s

kin chnh tr trng i ca t nc.

Thi im thng 8/1945, Qung trng Nh ht Ln l trung tm si ng nht ca

khng kh chnh tr ngy . Ti y, ngy 17/8/1945 din ra bui mt tinh ca Tng

hi vin chc v ngay sau bin thnh bui ra mt ca Mt trn Vit Minh, lnh o

nhn dn ta lm nn thnh cng vang di ca cuc Cch mng thng Tm lch s .

Sc cha 870 ch ngi, Nh ht Ln cn l ni din ra nhiu skin chnh trquan trng


26/76

26



Trc khi c Hi trng Ba nh, Nh ht Ln H Ni l ni Quc hi nc Vit Nam

Dn ch Cng ho tin hnh cc k hp quan trng. Ngy 5/3/1946, Quc hi nc Vit

Nam Dn ch Cng ho hp kho u tin Nh ht Ln. Cng trong nm 1946, ngy

28/10, Quc hi kho 2 hp thng qua Hin php u tin ca nc Vit Nam Dn chCng ho ti y

Nh ht Ln l ni chng kin nhng giy pht ho bnh u tin trn t nc, l

mt nhn chng cch mng ca Th H Ni nghn nm vn hin. K t n nay,

Nh ht Ln lun l trung tm ca cc cuc hi ngh, mt tinh quan trng v cc bui biu

din ngh thut ca cc on ngh thut trong v ngoi nc.

Mt bn nh ht Ln

p ng vi nhu cu pht trin ca th, t gia nm 1955, Nh ht Ln H Ni

bc vo t trng tu ln nht vi ngn sch cho php l 156 tng (khong 14 triu

USD).

K t khi hon thnh a vo s dng, Nh ht Ln H Ni tr thnh ni din ra thng

xuyn cc hot ng vn ha, biu din ngh thut ca cc on ngh thut trong v

ngoi nc.

ng Hong Xun Nam Gim c Nh ht Ln cho bit, k t khi c B Vn ho-

Thng tin giao trch nhim t chc cc on ngh thut cht lng cao, t vic t chc

ch 17 bui vo nm 2000, n nay Nh ht thc hin trung bnh 400 bui/nm, n trn

140 on ngh thut quc t. Hng nm, doanh thu t cc bui biu din em v cho

Nh ht lun t cao. Cc bui biu din ngh thut em n cho cng chng Th

nhng mn n tinh thn y ngha...


27/76

27



Li vo ca chnh Nh ht

Tri qua cc bin chng thng trm ca lch s, cng nh nhiu cng trnh kin trc

khc v c nhng loi hnh vn ho phi vt th, Nh ht Ln H Ni tr thnh mt di

sn m chng ta tip nhn v pht huy n nh mt chng c cho mt thi k m cc

nn vn ho giao thoa nhau, gip Vit Nam hi nhp vi th gii. Chnh v th, vic bo

tn, gn gi di sn ny, lm cho ngha cng trnh c gi tr su sc hn, phong ph hn

l nhng g m c nc v nhn dn Th lun hng ti.


28/76

28



Nh Th Ln H NiCng trnh kin trc cao nht th k 19

Nu chn mt cng trnh kin trc no xa nht, li t thay i nht ca H Ni cn li

cho n nay th chnh l Nh Th Ln H Ni. Vo thi , ngoi Ct Cc xy t

u th k XIX, th y l kin trc cao nht lng lng gn H Hon Kim v to mt

khng gian tn gio xung quanh mt vng t vn l mt ngi cha Pht gio ni ting .

Nh Th Ln c khi cng vo nm 1884 v khnh thnh kp vo dp L Thin Cha

ging sinh nm 1887. K t cho n nay, kin trc dng nh khng thay i. Xem

cc tm hnh cch y trn di mt th k th thy r iu y. C chng l s thay

i cnh quan v con ngi m thi.

Nh ThLn H Ni khnh thnh vo nm 1887

Trung tm Thin Cha gio ca khu vc xa kia khng H Ni m K S. Cn

khu vc cn k Nh Th Ln trc ch c mt nh nguyn nh xy gch lp l, thy

ging phi t K S cch 20km ln H Ni chn dt con chin.

Thng 5/1883, qun Cen nh vo H Ni t chy ngi nh y. Nm 1887, co

Puginier dng nh hng ca mnh c Tun ph H Ni hp thc ho khu t vn l

nn thp v ngi cha Bo Thin rt ni ting c xy t thi L - Trn nay nt

thnh ph tch, xy nh tho Thin Cha.


29/76

29



Vn cn nguyn vn cho ti tn ngy hm nay

Nh cuc x s nm 1884 thu uc 10 vn ng, Nh th Thnh Joseph c khi

cng ngay trong nm v c xy dng nh din mo ngy nay v c khnh

thnh ngy 23/12/1887, mt ngy trc dp Thin Cha ging sinh.

Vo thi , ngoi Ct Cc xy tu th k XIX, th y l kin trc cao nht lng

lng gn H Hon Kim v to mt khng gian tn gio xung quanh mt vng t vn l

mt ngi cha Pht gio ni ting cng Ph Cha hon ton b trit h khi v Cha

cui cng ca nh Trnh b nh Ty Sn tiu dit vo cui th k XVIII.

Nhng tm nh Nh Th Ln uc chp vo nhng thi im khc nhau cng cho thy

ci nhn xt trn l ng. Ta c th thy nhng thnh phn x hi khc nhau t k

giu n ngi ngho, ngi Ty hoc ngi Ta, nhng chic xe ko v t...

V ta cn hnh dung c trn thinh khng ca H Ni, k t khng ch c tingchung cha ging gi m li c c ting chung nh th t trn thp cao hi vo

nhng gi nguyn ca ngi theo o.

V xung quanh kin trc ny cn c c mt cng ng tn Thin Cha gio xum vy

dc 2 con ph Nh Th v Nh Chung. Vo nhng ngy l trng, c bit l trong m

Thin Cha Ging sinh, l ni hi t khng ch ca gio dn. Khng gian tn nghim

di bng nhng thp chung v cnh quan gn k H Gm bin ni y thnh

mt a ch du lch ca Th, nht l vi khch nc ngoi.


30/76

30



Ngi Nh C 87 M MyNt kin trc c trng ph c

Nm trn con ph nh yn bnh gn Hng Bc, nh 87 M My quyn r du khch bi

nt c knh, gin d v tinh t ca ngi nh ph th tha xa. Xy dng t cui th k 19,

cn nh lm hon ton bng gc gn gi gn nh nguyn vn, vi nt kin trc c

trng nh ph c: khng gian sng kt hp vi bun bn.

Mt ngy lang thang ph c H Ni, ti gh thm ngi nh s 87 ph M My. i vi

nhng ai mn yu v mun tm hiu v hn ph xa H Ni th chc hn ngi nh c

ny khng phi l mt a ch xa l.

ng ngi vit Thphp trc hin cn nh c 87 M My

Ngi nh ny c xy dng t th k 19 v cho ti nay vn cn lu gi, bo tn

nguyn vn nhng nt kin trc c trng ca nh ph c H Ni. l kiu khng giansng kt hp vi bun bn, nh dng ng c mt tin hp v khong khng n nng

gi pha gia gi l ging tri.

Nh s 87 M My hin nay l mt im du lch c o dnh cho du khch trong v

ngoi nc mi khi c dp ti thm ph c H Ni. n ngi nh ny, du khch khng

chc ha mnh vo khng gian v np sinh hot th dn xa kia m cn c tm

hiu v nhiu ngnh ngh th cng truyn thng.


31/76

31



Khng gian ngi nh tot ln vp trang nh, cin vi cu thang, ca ra vo, vt

dng gia nhc lm bng g cng tng vi v mi ngi ru phong. Khi bc chn

qua ca, bn s thy xc cm th thi, thanh tnh a vo tm hn. Nhng x b, tp np

pha ngoi ph phng kia nh b bi ni no xa lm.

Tng 2 ca ngi nh c nhn tging tri

Mt gc ca cn bp vi nhng vt dng bnh d


32/76

32



Kin trc gin dmang dng v thm trm

Ban tht tin v b bn gh mangm hn thi gian


33/76

33



Cha Mt CtCng trnh kin trc c o

y l mt cng trnh kin trc sng to kt hp khng gian kin trc c nhp iu cao

thp gm iu khc , hi ho, chm v hnh lang, mt nc l biu tng vn ho,

ngh thut cao, tnh dn tc m nt. Cha b hu hoi, xy dng li nh hn so vi

nguyn mu, nhc li y mt thi c mt cm kin trc c o.

Cha Mt Ct nm trong qun th cha Din Hu trn t thn Thanh Bo, huyn

Qung c, pha Ty hong thnh Thng Long thi L, nay thuc ph cha Mt Ct,

qun Ba nh - H Ni.

Ni ting v slinh thing

Cha Mt Ct c tn ch l Din Hu (phc lnh di lu), theo s sch, cha c xy

dng vo nm 1049 thi vua L Thi Tng: "Ma ng thng 10 dng cha Din Hu.

Trc y vua chim bao thy Pht Quan m ngi trn to sen, dt vua ln to. Khi tnh

dy vua ni vi b ti, c ngi cho l im khng lnh. S Thin Tu khuyn vua lm

cha, dng ct gia t, lm to sen ca Pht Quan m nh thy trong mng.

Khi cha khnh thnh, cc S chay n, tng kinh cu nh vua sng lu. V th gi l

cha Din Hu.


34/76

34



Hng nm cn ngy mng 8 thng t m lch, nh vua li n cha lm l tm Pht.

Cc nh s v nhn dn kinh thnh Thng Long cng d l. Sau l tm Pht l l phng

sinh, vua ng trn mt i cao trc cha th mt con chim bay i, ri nhn dn cng

tung chim bay theo trong ting reo vui ca mt ngy hi.

i L Nhn Tng, nm Anh V Chiu Thnh 5 (1080) vua cho c chung ln treo

cha gi l "Gic Th chung" (chung thc tnh ngi i) v mt to phng nh bng

xanh cao 8 trng, nhng v chung qu nng khng sao treo ln c, phi di

t nn nh khng ku. Ch rung chung thp, c nhiu ra n , c gi l

rung Quy in v qu chung cng c gi l chung Quy in. Khi qun Minh b bao

vy ng Quan, ht qun kh, Vng Thng cho ph qu chung ny c sng

n. Sau khi L Li em ngha qun Lam Sn nh tan qun Minh, t nc c

hng n thi bnh thnh tr, chung Quy in cng khng cn na.

Vi lch s gn 1000 nm cha Mt Ct c coi l Quc t v l mt ni rt linh

thing. Tng truyn rng khi L Thnh Tng cha c Hong t, thng n cu

nguyn. Mt m, Vua nm mng thy Pht Quan m mi ln lu ngi, m mt a b

t vo lng vua. Thng Hong hu c mang hong t. n nay vo nhng dp l Tt

hay ngy Rm, mng Mt cha vn n nhiu khch thp phng n cu nguyn v

thm quan.

...v kin trc c o

Ni n cha Mt Ct ngoi ngha tm linh ta th ta khng th khng ni n kin trc

c o ca qun th khu di tch ny.


35/76

35



y l mt cng trnh kin trc sng to kt hp khng gian kin trc c nhp iu cao

thp gm iu khc , hi ho, chm v hnh lang, mt nc l biu tng vn ho,

ngh thut cao, tnh dn tc m nt. Cha b hu hoi, xy dng li nh hn so vi

nguyn mu, nhc li y mt thi c mt cm kin trc c o.

Cha xy ch c mt gian gi l Lin Hoa i (i hoa sen), ta quen gi l cha Mt Ct

c hnh vung mi chiu 3m, mi cong dng trn ct hnh tr cao 4m (cha k phn

chm di t) c ng knh l 1,2m. Tr gm 2 khi, gn rt kho, thot nhn nh

mt khi lin. Sc o ca kin trc cha Mt Ct l ton b ngi cha c t

trn mt ct .

y c s kt hp to bo ca tr tng tng lng mn y thi v qua hnh tng hoa

sen v nhng gii php hon ho v kt cu kin trc g bng h thng mng ging, c

bit l s dng cc ct chng cho ln t ct n sn, va to th vng chc, va mang

li hiu qu thm m nhng ln ca cnh sen, thip lp s hi ho gia mi v

sn bi mt i xng o.

Cng vi ao hnh vung pha di c th l biu tng cho t (tri trn, t vung),

ngi cha nh vn ln ci nim cao c: Lng nhn i soi t th gian. Khi kin trc g

c ph tr bi cnh quan, c ao, c cy ci to nn s gn gi, tinh khit m

vn thanh lch. Cm gic thanh cao ca kin trc nh chia x, ho ng vi tri nc, v

mu xanh ca cy l khin con ngi r sch u phin, t ti s trong sng ca tmhn.

Vo ngy 4 thng 5 nm 2006 cha Mt Ct c ghi vo sch k lc Ghiness Vit

Nam vi danh hiu Ngi cha c kin trc c o nht Vit Nam. Theo nhiu khch

thp phng n cu phc v thm quan, nht l nhng du khch nc ngoi h rt n

tng vi kin trc ca qun th di tch c mt khng hai ny.

Cha Mt Ct gn lin vi lch s ca th H Ni, v t lu cha Mt Ct cng l biu

tng ca t Thng Long ngn nm vn vt. Qun th di tch cha Din Hu nm trong

khu di tch Lng ch tch H Ch Minh ni thu ht rt nhiu du khch gn xa n tham

quan, y cng l mt iu kin thun li thm nhiu ngi bit n ngi cha c

bit ny. Th h mai sau cn gn gi nhng di tch vn ha mang ngha lch s bi y

khng chn thun l lu gi nhng kin trc c m cn lin quan n vn tm linh

tn gio ca c mt dn tc.


36/76

36



Ph Hng BcNt quyn r ca Ph c

Nhng ngi nh hnh ng v nhng mi nh chng dim, vi mi ngi cong, l x v

mm mi to cho Hng Bc mt nt duyn ring gia rt nhiu nhng con ph c ca

H Ni.

Cng vi nhng di tch lch sc dng ln con ph ny lm cho Hng Bc va c

knh va tm linh. iu ny khc hn vi bt c mt con ph no Chu . Th mi

bit ti sao khch du lch quc t khi n H Ni bao gi h cng chn Hng Bc lm

im dng chn lu nht.

Cho n nay ngi ta vn cha thy cun sch no nghin cu ca cc chuyn gia s

hc ghi chp nin i ra i ca ph hng bc. Nhng theo tm bia ghi nh Dng Hn

(s 42 Hng Bc) th ph Hng Bc ra i vo thi nh L.

Thi Php thuc - Ph Hng Bc cn c tn ting Php l Rue de changeurs (tc l ph

i Bc hay ph ca nhng ngi nhiu tin). Nhng ngy y ph Hng Bc l ni tp

trung nhng ngi th tinh xo trong k thut ch tc vng bc ca t kinh k.

Nhng ngi lm ngh ny ngoi mt s ngi dn H Ni gc cn phn ln l nhng

c dn cu 3 lng khc di cn: dn lng Chu Kh (huyn Hng Yn, chuyn c

bc i tin), dn lng nh Cng Thng (huyn Thanh Tr - H Ni, chuyn u)

v dn lng ng Xm (ni ting vi ngh chm bc).


37/76

37



S dc chuyn nhng ngi dn ni khc vy lp nghip l v: vo th k 15,

quan thng th b li Lu Xun Tn - vn l ngi lng Chu Kh c triu nh nh

L giao cho vic lp xng c bc nn ti kinh thnh Thng Long (tc H Ni ngy

nay), lc by gi bc nn c dng lm n v tin t trao i. ng a thChu Kh ti kinh thnh lp xng c bc.

Dn dn cng vi nghc Bc, th Chu Kh lm c ngh th trang tr vng bc. n

u th k 19, di triu Nguyn, xng c bc nn chuyn vo Hu, nhng phn ln

th Chu Kh vn li Thng Long lm ngh kim hon. H lp thnh phng th ti

ph Hng Bc ngy nay. Lc ny do vic phi tuyn gp ngi chuyn phc v nhu

cu c bc cho vua quan, nho s v xy dng nh ca nn nhng ngi th vng bc

nh Cng v ng Xm cng ti y lp nghip. Ngi ta chuyn sn xut, bun bn

k ci bc nn ly bc vn.

y cng l s gii thch v sao ph Hng Bc cn c tn l phi Bc.

Dn cc lng n Hng Bc theo h hng, lng xm vi nhau, v h sng qun c timt im, mt phng. mi lng li chuyn mt ngh, v th mi c chuyn con ph

di y c ngi th chuyn sn xut, ngi th chuyn mua bn... lm cho con ph ny

lc no cng tp np.

iu tht th v Ph hng Bc l bn cnh s vng giy, cn c mt ci g su

lng l thng: Nhng ngi nh hnh ng v nhng mi nh chng dim, vi mi ngi

cong, l x v mm mi to cho Hng Bc mt nt duyn ring gia rt nhiu nhng

con ph c ca H Ni.


38/76

38



Cng vi nhng di tch lch sc dng ln con ph ny lm cho Hng Bc va c

knh va tm linh. iu ny khc hn vi bt c mt con ph no Chu . Th mi

bit ti sao khch du lch quc t khi n H Ni bao gi h cng chn Hng Bc lm

im dng chn lu nht.

Chng th m Jacques - mt kin trc s ngi Php khi n Hng Bc m tt li

kin trc ca nhng ngi nh cy. Nhng ngi nh hnh ng vi b di, rng tuy c

hn, nhng li vn to c khong khng gian, c ni th cng, c ni ngh

ngi, sn xut v bun bn, nhng vn rt thng thong c lng nh sng chiu

vo.

Nh chng dim th khc hn: l loi nh hai tng khng hon ton vi gc xp c ca

gi hay ca c nh hoc ca trn m ra ph. Loi nh ny ngoi mi ngi nghing

xung mt ph cn c mi tranh vy thm ra h. Hai u hi xy vi ba bc, c ng

ch hay ng trin n gin. B nc hai mi hi cong ln hai u v g trang tr. Kt

thc hai u gc mi l ci u xy trang tr gch bng ch. Vi li kin trc ny lm

cho ph Hng Bc khc hn vi nhng con ph khc ca H Ni.

Nhng di tch lch s ph Hng Bc cng c thng k l nhiu nht trong cc phc ca H Ni, ni ting l nh Dng Hn, nh Trng Th, nh Kim Ngn... ng c

trng coi nh Dng Hn cho bit: nh Dng Hn c nin hiu Cnh Hng th 44, c

xy dng vo cui th k 18. y l ngi nh rng nht ph c H Ni, chnh gia

dng th Linh Lang Vng, bn ngoi c miu th thn n. Mi ngi nh ph

Hng Bc c gn vi mt dng h ring.


39/76

39



Ngy xa khi ngi dn cc lng ln y lp nghip, h u dng mt ngi nh

lm ni hi hp, t l.

V d nh ngi dn lng Chu Kh khi ln y dng ngi nh Trng Th v nh

Kim Ngn hi hp, cho n cui th k 19, khi dn lng Chu Kh ln lp nghip ngy

cng ng th ngi nh Trng Th v nh Kim Ngn khng ch cho dn lng hi

hp t l nn h mua Ni Miu thnh Hi Tng (nay l s 30 ph Hng Giy)

lm n th Vng.

Dn lng nh Cng th lp n th 3 ng t ngh Kim Hon l: Trn in, Trn in v

Trn Hon, v hng nm c vo ngy 12/2 m lch dn lng nh Cng li m hi tng

nh cng lao 3 ngi thy ngh Kim Hon. Ngi lng ng Xm ln y t nn chac iu kin lp nh miu. Nn hng nm vo ngy gi t ngi dn lng ng Xm

H Ni u v lng d hi.

Cuc sng thi m ca c nhng iu khc xa rt nhiu, song nhng ngi th

kim hon ph Hng Bc vn lun lm ra nhng sn phm vng bc tinh xo. Trn cc

vng bc y ngi ta d nhn thy hai c im ni bt l to dng ngh thut v to

vn rt tinh xo, sinh ng lm hp dn ngy cng ng khch du lch n thm quan v

mua sm. Tuy nhin trong dng ngi tp np n ph Hng Bc y cn c rt nhiu

ngi ti nhng ngi n t xa thp nn nhang cu mong nhng iu tt p.


40/76

40



i Hc Tng Hp H NiKin trc ng Dng tiu biu

Nm trn ph L Thnh Tng, H Tng hp H Ni (c) l mt trong nhng cng trnh

tiu biu ca trng phi kin trc ng Dng, do kin trc s Ernest Hbrard thit k

nm 1926.

Tn gi ban u ca trng l H ng dng, sau chuyn thnh H Tng hp v

by gi l H Khoa hc T nhin (H Quc gia H Ni). Kin trc cng trnh c hai im

ng ch , l s dng nhng chi tit kin trc bn a, gii quyt tt bi ton vi

kh hu kin trc trong iu kin nhit i nng m v cc khng gian snh c thit k

rt p.


41/76

41




42/76

42




43/76

43



Ph Thng S Bc KKin trc th k 19

Bc B ph l ngi nh hai tng s 12 ph Ng Quyn, H Ni. y l tng l ni t

tr s chnh quyn Bc k, v l mt di tch lch s ca Vit Nam. Thi thuc Php, ta

nh ny l Ph thng s Bc K.

Nguyn ch ny, t th k 18 c mt ta lu cao, p hnh 5 con rng cha

Trnh hng mt gi l Lu Ng Long. n th k 19, lu b nt, nn ngi cha Bo

n (cn gi l cha Quan Thng trong cu ca: Gn xa n nc tng bng/Vo cha

Quan Thng xem bng ng tin) c xy thay vo y. Cui th k 19, thc dn

Php chim ng H Ni ph cha xy t dinh cho quan Thng s Bc K.

Sau khi Nht o chnh Php (9 thng 3 nm 1945), ta nh c i thnh Ph khm

sai Bc K.

Trong Cch mng thng Tm, ngy tng khi ngha H Ni (19 thng 8 nm 1945),

lc lng Vit Minh cng nhn dn H Ni tin cng v chim gi ta nh ny.

Sau Cch mng thng Tm 1945, Ch tch H Ch Minh v Chnh ph lm thi Vit Nam

Dn ch Cng ha v lm vic ti y cho n ngy ton quc khng chin. Trong thi

gian ny, ta nh c i tn thnh Bc B ph.


44/76

44



Mu Ton quc khng chin, ngy 20-12-1946 ti y n ra mt trn nh gia

mt i i V quc on bo v Bc b ph v qun Php c xe tng h tr. y l

trn nh c lit nht v ko di nht trong nhng ngy u ca chin tranh ng

Dng. Sau 6 t tn cng by lui, thng vong 122 lnh l dng, thit hi 4 xe tng

v thit gip, 3 xe vn ti, lc lng tn cng chim c ta nh. S binh sV

quc on t trn l 45 ngi.

Kt thc Chin tranh ng Dng (1954), Bc B phc tu sa li v tr thnh Nhkhch Chnh ph.

Bc B ph - l mt trn nh c lit nht, ko di nht trong nhng ngy mu Ton

quc khng chin, tr thnh mt biu tng ca tinh thn Quyt t cho T quc quyt

sinh ca Thng Long - H Ni anh hng trong thi i H Ch Minh. Nm 2005, Bc B

phc gn bin Di tch lch s cch mng.

Hin trong to nh vn cn lu gi nhiu hin vt gn b vi Bc H.


45/76

45



Ct c H NiKin trc c o

Trn tng 3 l thn ct C hnh tr c 8 cnh thon dn ln pha trn, mi cnh 2,13 m vi

thn cao 18,2 m. Tr hnh thang xoy trn c gm 54 bc; c ri sng (v thng hi)

bng 39 ca s hnh hoa th v 6 ca s hnh d qut. Nhng ca ny c t

dc cc cnh, mi cnh c ti 5 hoc 6 ca s.

Cc tng hnh chp vung ct, nh dn, chng ln nhau, xung quanh xy p gch.

Tng 1: Mi chiu 42,5 m; cao 3,1 m

Tng 2: Mi chiu 27 m; cao 3,7 m; c 4 ca, tr ca Bc, 3 ca cn li u c

p 2 ch tu theo tng hng:

Ca ng - Nghnh Hc (n nng ban mai)

Ca Nam - Hng Minh (hng v nh sng)

Ca Ty - Hi Quang (nh sng phn hi)

Tng 3: Mi chiu 12,8 m; cao 5,1 m


46/76

46



T tng 1 n tng 3 u c cu thang xon dn ln.

Trn tng 3 l thn ct C hnh tr c 8 cnh thon dn ln pha trn, mi cnh 2,13 m vi

thn cao 18,2 m. Tr hnh thang xoy trn c gm 54 bc; c ri sng (v thng hi)

bng 39 ca s hnh hoa th v 6 ca s hnh d qut. Nhng ca ny c t

dc cc cnh, mi cnh c ti 5 hoc 6 ca s.

nh ct cc cu to thnh mt ci lu hnh bt gic, cao 3,3 m c 8 ca s tng

ng 8 cnh. Gia lu l mt tr trn, ng knh 0,4 m v cao n nh lu, l ch

cm cn c (cao 8 m).

Ton phn xy tn tr ny cao 33,4 m gm 3 tng cao 12 m, ct cao 18,2 m,

lu 3,3 m. Nu k c tr treo c th trn 40 m.

Khi ngi Php ph thnh H Ni, hnh ph lun ct c, may mn l h khng tin

hnh vic ny, l do v h mun bin n thnh i xem ua nga.

Hin Ct c H Ni nm trong khun vin ca Bo tng Lch s Qun s Vit

Nam (trc y l Bo tng Qun i), trn ng in Bin Ph, qun Ba nh. Di

chn ct c hin ang c khai thc bi Highland Cafe phc v khch vo tham quan

bo tng v du lch.


47/76

47



Khm ph kin trc Vn Miu Quc T Gim

i tham quan H Ni m cha vo Vn Miu - Quc T Gim th coi nh bn cha n

H Ni. Vi ti, mi ln n Vn Miu - Quc T Gim l mt ln khm ph, tm ti v

lch s v kin trc ca qun th di tch ny.

C l ai cng bit hoc nghe ni n Vn Miu - Quc T Gim, mt qun th di tch

nht H thnh. V cng khng c g l khi ni y l mt trong nhng trng i hc u

tin trn th gii.

Li vo Vn Miu : cng Vn Miu Mn

i tham quan H Ni m cha vo Vn Miu - Quc T Gim th coi nh bn cha n

H Ni. Vi ti, mi ln n Vn Miu - Quc T Gim l mt ln khm ph, tm ti v

lch s v kin trc ca qun th di tch ny.

Vn Miu - Quc T Gim gm hai di tch chnh: Vn Miu th Khng T, cc bc hin

trit ca Nho gio v T nghip Quc T Gim Chu Vn An, ngi thy tiu biu vo

cao, c trng ca nn gio dc Vit Nam v Quc T Gim, trng quc hc cao cp

u tin ca Vit Nam, vi hn 700 nm hot ng (1076 - 1802) o to hng nghn

nhn ti cho t nc.


48/76

48



Tng thvua L Nhn Tng, ngi c cng lp ra Quc TGim

Di vt qu "Bch Ungi chung" (chung ln

ca nh Gim) cc nm 1768

S sch c chp Vn Miu c xy dng vo thng 10 - 1070, (i vua L Thnh

Tng). n nm 1076, vua L Nhn Tng cho lp Quc T Gim, k sau Vn Miu, ban

u l ni hc ca cc hong t, sau m rng thu nhn c cc hc tr gii trong thin

h.


49/76

49



Ton b khu Vn Miu - Quc T Gim ngy nay c din tch 54.331 m2, bao gm: H

Vn, vn gim v ni tc bao quanh bng tng gch v. Bn trong (ni t) c

nhng lp tng ngn ra lm nm khu.

Gc chungkhu Thi hc

Gc trngkhu nh Thi hc


50/76

50



Conng chnho dnn gc Khu Vn

Nhng c ra eo bia hng trm nm


51/76

51



M hnh ton cnh Vn Miu - Quc TGim c trng by ti nh Thi hc

Khu th nht bt u vi cng chnh n cng i Trung. Trn cng chnh c ch Vn

Miu Mn. y l mt kin trc cng tam quan hai tng, pha ngoi cng c i rng

cch iu thi L, bn trong c i rng thi Nguyn. Cng i Trung ba gian lp

ngi, hai bn l hai cng nh Thnh c v t Ti

Khu th hai: Ni bt vi Khu Vn Cc- mt cng trnh kin trc c o c xy dng

nm 1805 (triu Nguyn), gm 2 tng, 8 mi, tng di l bn tr gch, tng trn l kin

trc g, bn mt u c ca s trn vi nhng con tin ta ra bn pha tng trng cho

hnh nh sao Khu ta sng. Hai bn (phi v tri) Khu Vn l hai cng B Vn v scvn. Khu Vn Cc thng l ni t chc bnh cc bi vn th hay ca cc st. Ngy

nay, Khu Vn Cc cn c ly lm biu tng ca th H Ni.

Ton cnh nh Thi hc (gc di)


52/76

52



Tng thTnghip Quc TGim Chu Vn An,

mt nh gio tic, c nhiu hc tr thnhti Trn

Khu th ba l t gc Khu Vn ti i Thnh Mn, gia khu ny c mt h vung gi

l Thin Quang Tnh (ging tri trong sng) c tng bao quanh. Hai bn h l hai khu

vn bia, tc ni lu gi 82 bia tin sdng t nm 1484 - 1780, ghi tn, qu qun ca

cc v tin sca 82 khoa thi.

Ti y, nu ch tm c ta c th tm thy tn mt s nh chnh tr, vn hc, s hc ni

ting nh Ng SLin, Ng Th Nhm, L Qu n, nh ton hc Lng Th Vinh, ng

t ngh in Lng Nh Hc y chnh l nhng di vt qu nht ca khu di tch.

Tng thc Khng Ttiini thnh


53/76

53



Y phc quan li triu Nguyn (c trng by ti nh Thi hc)

Bc qua ca i thnh th n khu th t, hay l Bi ng_Vn Miu. l mt ci

sn rng, lt gch bt. Hai bn l hai dy nh t vu, hu vu trc y th bi v ca 72

hc tr xut sc ca Khng T v T nghip Quc T Gim cng cc danh nhn vn

ha Vit Nam ni ting thi Trn. Cui sn l nh i bi v hu cung.

Ti y c mt s hin vt qu: bn tri treo "Bch Ung i chung" (chung ln ca nh

Gim), bn phi c mt chic khnh . Chung Bch Ung do Nguyn Nghim ng ra

c nm 1768. Tm khnh mt trong c hai ch Th Xng, mt ngoi khc bi minh

vit kiu ch l ni v cng dng loi nhc kh ny.

Khu th nm: Sau khu i bi chnh l Trng Quc T Gim c (nay l nh Thi hc).

Ti y, nhng triu i coi "hin ti l nguyn kh ca quc gia" tuyn chn nhiu

ngi ti gii, t cao, b sung vo cc chc thc, th ging, hu t ging, t t

ging, thiu ph, thiu bo chm lo vic ging dy, gii p, va gip vua nng cao tri

thc mi mt. Nhiu "ngi thy mt i, mun i" nh Bi Quc Khi, Nguyn Tr,

Chu Vn An... tng vang ting ging Quc T Gim .

u th k XIX, khi nh Nguyn di trng ny vo Hu th ni y chuyn lm n

Khi Thnh. Nm 1946-1947 gic Php t tri khu ny. Nm 2000, cng trnh nh

Thi hc c hon thnh cho mng k nim 990 nm Thng Long - H Ni. y l

ni tn vinh truyn thng vn ha gio dc ca dn tc, t tng tng nim ba vua L

Thnh Tng, L Nhn Tng, L Thnh Tng v T nghip Quc T Gim Chu Vn An

l nhng danh nhn c cng lp Vn Miu - Quc T Gim , pht trin nn gio dc Nho

hc Vit nam.


54/76

54



H Thin Quang

Bing_Vn Miu


55/76

55



Khu Vn Cc

Phi ni rng n tng ln nht vi ti v Vn Miu - Quc T Gim chnh l loi vt

liu xy dng rt Vit Nam, l g lim, gch t nung, ngi mi hi mang m nt

ngh thut ca cc triu L, Nguyn. Kiu kin trc y c n di nhng tn cy c

th hng trm nm lm cho Vn Miu - Quc T Gim tr thnh im n hp dn

vi khch du lch trong nc v quc t.

Tng rng (thi Nguyn) pha sau Cng Vn Miu Mn


56/76

56



Thp Ha Phong - Vp tm hn ngi H Ni

Bng Nam h Hon Kim, ng inh Tin Hong ngy nay cn li mt ngi thp

mang v ru phong c knh cng vi thi gian, ngi ta gi l thp Ho Phong. To thp

mang vp tm hn ca ngi H Ni tn ti hn 200 nm, nhng c l t ngi

bit v lch s gn lin vi mt ngi cha bn b h Hon Kim m nay vang bng

mt thi...

Di t Bu in H Ni bn b h Hon Kim by gi l thn Cu Lu xa. Nhng

nm u nin hiu Thiu Tr nh Nguyn, Tng c Ninh Thi l Nguyn ng Giai ch

hng cng cho dng ngi cha Lin Tr Hi Hi trn nn c lu Ng Long vi quy m to

ln nht chn kinh k. Ngi cha hon thnh vo nm Thiu Tr th 7 (1847), gm 36

nc, gn 200 gian, v cng lng ly.

Cha dng xong Ho thng Phc in tr tr v cho n tng rt nhiu kinh sch trong

cng cuc hong dng Pht php m cn ghi ni tng bn. Cha Lin Tr Hi Hi c

rt nhiu tn gi nh cha Lin Tr,cha Bo n, cha i s qun H Ni (H Ni i

s qun t)...ngi Php th gi l cha Th Hnh v da trn cnh x ti trong tranhThp in Dim vng treo trn tng Pht in. Nhng cha tn l Lin Tr Hi Hi v

c gi tt l Lin Tr (ao sen).

Cha Lin Tr c xy dng trn tng tn gio o Pht. Ton b ngi cha l mt

tng th kin trc s m ngy nay ch cn li nhng hnh v ca ngi Php cng

nh m t rt s lc ca s sch. Cha Lin Tr Hi Hi vi dng c chit xut t

bi k trong kinh A Di , mt ci Nit bn ngay chn trn gian, th hin ton b ngi

cha l mt o sen ln, ngha tng th gii siu thot trn i sen t hi vi cc

ch v B tt v Pht Di Lc.


57/76

57



Theo hnh v v m t th cha cch bit th gii bn ngoi bi s bao bc cc ngi

nc trng sen v ch c mt li i l chic cu trc cha ni tip ra tn thp Ho

Phong lm cng.

Qua cu l Tam quan s, pha sau hai bn l hai thp ln, sau l ton b ngi

cha s nguy nga. Vo khong nm 1889, ngi Php dng xy khu nhng a bn

bng Nam h Hon Kim v cho ph b cha Lin Tr, n nay ch cn du tch vang

bng m thi. Du tch ca cha cn li ti nay l thp Ho Phong, vi vp c knh,

lng l bn h v thi gian.

Thp cao ba tng, ca thp theo bn hng ng Ty Nam Bc, cc ca u c ch

Hn lm ngch nu tn nh: Bo c mn, Bo n mn, Ho Phong thp, Bo Thin

thp... tng trn cn hnh bt qui v ch Phn. Cha xa mt ch cn li giai thoi v

v quan Thng "lm cho tn Bc li hao oi" m n nay ch cn li thp Ho Phong

c knh ru phong. Nhng hng liu r bng nh tn vinh thm cho vp ca thp c.

Ngi ngi sng chiu qua li bao i bn thp. Thi gian c tri v ngi thp vnh

hng lm mt chng tch cho tm hn v lch s ca t v ngi H Ni.


58/76

58



Quan Chng kin trc p ng ngng

Qua bao thng trm, Quan Chng vn uy nghim ng , c gi gn cho H Ni

nghn nm vn hin mt k quan n s, dn d m qu gi n v cng. Mt cng

trnh kin trc p n ng ngng!

Ngy 3/6/2009, ti H Ni, i s Hoa K ti Vit Nam Michael Michalak cng b khon

ti tr tr gi 74.500 USD dnh cho Vit Nam thc hin vic bo tn Quan Chng,

ca c duy nht cn li H Ni. D n ny c ti tr thng qua Qu Bo tn Vn

ha ca i s M v l mt phn trong cc hot ng k nim 1.000 nm Thng Long

H Ni sc tin hnh vo nm 2010.

Ca dao H Ni xa c cu:

u nm ca chngi

Sng NhH my khc nc chy xui mt dng

Quan Chng nm trong danh ting 5 ca ca H thnh: Cu Giy, Cu Dn,

Ch Da, ng Mc v Quan Chng. Ph Quan Chng di 80m, tng

Trn Nht Dut n ca ng H, ni vi ph Hng Chiu v ni ra pha sng

Hng. Phc hnh thnh t thi Php thuc, c tn l Rue des Nattes en joncs (ngha

l ph Chiu Ci), chuyn bun cc loi chiu ci t Ninh Bnh, Nam nh, Thi Bnh

ch ln.


59/76

59



Ni v thnh ly Vit Nam th nhiu a phng c. Nhng ca th ch H Ni mi

c. V ti nay th H Ni cng ch cn c mt ca Quan Chng. y l mt trong 21

ca m qua tng pha ng ca ta thnh t bao quanh khu Kinh thnh Thng

Long xa c xy dng vo nm Cnh Hng th 10 (1749).

Quan Chng xa

Hin nay, ca cn nguyn mt ca chnh v hai ca con hai bn. Trn nc ca chnh

l mt vng lu. Ngy xa c lnh tun canh gc y. Bn tng pha tri c gn mt

tm bia khc nm 1882 ghi lnh ca Tng c Hong Diu cm bn lnh sch nhiu

nhng m tang qua li ca .

Pha trn ca ln c ba ch Hn: Thanh H Mn ngha l ca Thanh H (v ca ny

thn Thanh H, cnh ca sng T Lch xa. Thanh H l tn gi ca mt phng i L

bao gm khu vc Hng Chiu, Thanh H, o Duy T). Nh vy l cc vm ca tng

c ca, ngy m, m ng.

n th k XX th trn sch bo ch cn nhc n tn ca nm ca , nhng trn thc t

ch cn tn ti duy nht mt ca l Thanh H, cn gi l Quan Chng. Nhngdin mo Quan Chng nh hin nay l do ln sa cha ln vo nm 1817. Tn

chnh thc l ng H mn, tc l ca ng H. Cn gi l Quan Chng.

Quan Chng l mt di tch kin trc p n ng ngng nhng ang v. Trc

du mc quan trng H Ni bc vo tui 1.000 nm, chng ti rt vinh dc cng

cc bn tu b, bo tn di tch ny. Quan Chng khng ch l mt ct mc ca thnh

Thng Long xa, n cn l mt biu tng ca tinh thn v s kin cng ca ngi

dn H Ni.


60/76

60



Ti cng hy vng l sau khi bo tn xong, cng trnh ny s l mt biu tng ca tnh

hu ngh gia Hoa K v Vit Nam. Trong mt thnh ph tng chu ng nhiu tn tht

t cc cuc nm bom ca Hoa K trong chin tranh, vic chng ti vi nhn dn v

Chnh ph Vit Nam cng nhau bo tn mt bu vt quc gia ca cc bn tht l mtminh chng tuyt vi cho mi quan h ngy cng ln mnh v khng kht gia chng

ta. i s M ti Vit Nam Michael W. Michalak ni.

Ca c dng dp cng nh ca thnh nhng nh hn. Theo ti liu trn tp ch Xa &

Nay, sau khi chim H Ni, ngi Php cho ph ht cc ca cng vi mt phn cc

con m rng H Ni. Cn ring Thanh H, nh c su tranh kin tr ca nhndn v ca ng cai tng ng Xun o ng Chiu (1845 1916), ngi lng Khc

Thy (H ng), nn ch trng khng thc hin c. V ng Cai tng cng vi dn

chng nht nh khng chu k tn vo t trnh xin php ph ca nn cui cng ngi

Php phi nhng b. Nh vy m n nay thnh ph cn lu li c mt vt tch qu

ca kin trc xa.

Ti sao Thanh H lic gi l Quan Chng?

Theo nhng iu cn ghi li trong gia ph ca ho th nm 1873, c mt vin quan

Chng c ngi Bc Ninh ni ting nh Php, chng may b bt Gia Lm, qun

Php gii v H Ni chm u v em bu bn b sng Ci pha trc ca Thanh H,

giao cho Cai tng ng Xun canh gi.

Ngay m u tin, ng Cai tng nghe ting ch sa ngoi sng vng v, cho tun inh

ra tra xt th thy c hai chic c ln vn khc sng gn ch bu u quan

Chng c. S c ngi n ly u ca quan Chng c, ng Cai tng bn cho em

th cp vo treo trong ca Thanh H.


61/76

61



Hm sau ngi nh quan Chng cn thng lng, xin ng Cai tng cho chuc li

th cp. Bit y l mt ngha c phi lm, nhng khi mang ti vi quan trn, ng

Cai tng bn ln bm bo vi quan c l thnh ph, xin cho em th cp tri sng

gi v sinh trong khu dn c v c chp thun.

m hm , ng Cai tng trao tr th cp cho gia nh quan Chng c, ri sng sm

hm sau sai tun inh tin cn ly mt hn t to bc vi cho vo mt ci rem ra gia

sng. Trc khi nm ci r xung sng phi h to cho mi ngi trong b nghe r:

Theo lnh quan trn, th cp ny phi trm h!.

Cu chuyn quan Chng c b bu u c lan truyn trong tng ng Xun, ty

ai i qua ca cng gi l Quan Chng, dn dn v sau ci tn c Thanh H khng

c nhc n na.

Ngoi ra cn c nhiu thuyt v tn dn gian gi ca ny: i Nguyn t chc quan

Chng c coi gi ca . i L c quan Chng n v hu dng nh y.

L mt phn ca Hong thnh Thng Long xa, Quan Chng l ca c duy nht

cn st li ca th H Ni. Tri qua nm thng, khng c bo tr, chu tc ng cachin tranh v th ha, 15 ca khc b tn ph, ch cn Quan Chng nhng

xung cp nghim trng v rt cn bo tn. y l di tch c xp hng nm

1995.

D n bo tn Quan Chng c ti tr thng qua Qu Bo tn Vn ha ca i s

M l mt ng gp c ngha trong hot ng k nim 1.000 nm Thng Long-H Ni.


62/76

62



Thnh Ca Bc

Thnh H Ni l mt thnh ly kin c, c xy t thi vua Gia Long. Thnh c hnhch nht, mi chiu di chng na dm, tng thnh xy bng t, c gia c thm

bng gch, thnh c 5 ca, trn bi hai thp canh. Bao quanh thnh l mt ho nc

rng, mi ca c ni vi bn ngoi bng mt cy cu, nhng cc cu ny khng phi

l cu treo, nn con ho ny khng c tc dng ngn cn.

Trong thnh ng mt s lng kh ln binh lnh, nhng hc trang b rt t hi, a

phn l gm v gio, mt s t c trang b sng nhng khng c hun luyn

s dng. Trn mt thnh c t sng thn cng nhng chng khng c s dng m

c ma nng ph hy.

Sau khi thc dn Php chim c thnh H Ni, ly c l thnh ph ngi cng

ng cn phi m rng thm nn chng tin hnh vic ph thnh nhm che du m

mu tm kim vng bc, qu cung vua L, cha Trnh m theo chng c chn

giu vo trong thn ta thnh c. Chng vn ng ban Hi ng thnh phem vn

ph thnh ra bn v ngy 23/ 7/1893, hi ng quyt nh ph thnh v cho gi thu.

Bn thc dn Php v Vit gian trong hi ng thnh ph cn c s dn ch trch nn

khng dm ng ra thu ph thnh. Cui cng, chng lp ra mt cng ty cho Nguyn Th

Lan tc T Hng mt me ty (v mt tn quan t Php) ng ra nhn thu.


63/76

63



Chng bt u khi cng ph thnh t thng 2 nm 1894 mi n cui nm 1897 mi

xong. Bn thc dn Php ph ht ch cn li ca chnh Bc ca thnh H Ni v y

cn du vt ca vin n ca thuyn Php khi chng chim thnh ln th 2 ngoi bn

vo t b sng Hng nm 1882, chng lu li c khoe chin tch xm lc ca chng.

Trc cnh thnh Thng Long b ph hy, c nh th than rng:

Than i! nht cnh Thng Long

Vng kh nghn nm c na khng

Hai ca cn trhai thnh miu

Mt thnh st li mt hong cung

Nhng ngao ngn ni cng ng Bch.

Cng gm gh cho ca chHng

Cn bitu l nn b

Than i! nht cnh Thng Long!

Ngy nay, thnh ca Bc tr thnh im thm quan th vi vi du khch. Ngay trn

cng thnh c khc ch Chnh bc mn, Bc Mn hin nay c xy dng t thi

Nguyn, trn nn Ca Bc thi L v hon thnh nm 1805. Bc Mn c xy dng

theo kin trc vng lu pha trn l lu pha di l thnh. Thnh ca Bc khng ch l

mt di tch cn st li ca khu thnh c H Ni m ni y cn l minh chng cho nhng

cuc u tranh anh dng ca qun dn H Ni chng li thc dn Php trong bui u

chim thnh H Ni. Ngay trong lu trn thnh tr thnh ni th ca hai v tng c

Nguyn Tri Phng v Hong Diu hai v quan c cng cng nhn dn thnh H Nichng tr li s tn cng chim thnh ca thc dn Php.


64/76

64



m ngy 19, rng sng ngy 20 thng 11 nm 1873, Qun Php bt ngnh chim

vng phng th bn ngoi ca hai ca pha nam, v vt qua cu trc khi qun tr

phng kp bn xung. ng thi, pho t cc pho thuyn cng bn ln, khin cho binh

lnh phng th, do khng quen vi n pho, b chy tn lon khi thnh theo ca ty.

Cng lc , ha lc qun Php cng bn v ca nam, v ch trong mt gi, qun Php

treo c Php ln vng lu thnh H Ni. Hn hai nghn qun triu nh b bt lm tbinh.

Con trai Nguyn Tri Phng l Ph m Nguyn Lm b trng n cht ti trn, Nguyn

Tri Phng cng b trng thng. ng c lnh Php cu cha, nhng ng khng khi

t chi v ni rng: "By gi nu ta ch gng ly lt m sng, sao bng thung dung cht

v vic ngha". Sau , ng tuyt thc gn mt thng v mt vo ngy 20/12/ 1873 (1/11

m lch), th 73 tui. Thi hi ng v Nguyn Lm c a v an tng ti qu nh. ch

thn vua Tc t son bi vn t cho ba v cng thn (Nguyn Duy, Nguyn Lm,

Nguyn Tri Phng) v cho lp n th Nguyn Tri Phng ti qu nh.Chn nm sau, Php tn cng thnh H Ni ln 2, Hong Diu c vua Nguyn giao

chc tng c H Ni v ng dn u qun schin u chng li qun Php. Lc

lng ngy cng yu i, khng th gic thnh na, ng ra lnh cho tng sgii

tn trnh thng vong, mt mnh vo hnh cung, tho t di biu, ri ra trc V miu

dng khn bt u tht c t t, l ngy 25 thng 4 nm 1882 (tc ngy 8 thng 3 m

lch). Thnh mt khng sao cu c, tht h vi nhn sBc thnh lc sinh tin. Thn

cht c qun g, nguyn xin theo Nguyn Tri Phng xung t. Qun vng mun

dm, huyt li hng..." . ng vit bng mu nhng dng ny trong t di biu.


65/76

65



Ngi H Ni v cng au lng. Ngay hm sau, nhiu ngi hp li, sm sa mn nmt t, rc quan ti ca Hong Diu t trong thnh ra, t chc khm lim v mai tng ti

khu vn Dinh c hc (nay l a im khch sn Royal Star ng Trn Qu Cp

cnh ch Ng SLin, sau ga H Ni).

Khu di tch Ca Bc giy tr thnh mt di tch lch s ca H Ni, n ni y du

khch c th cm nhn mt cch chn thc ti c ph thnh H Ni ca thc dn Php.

Hai pho tng ca tng c Nguyn Tri Phng v Hong Diu c th trn lu ca

thnh Ca Bc l mt minh chng r rng nht cho tinh thn quyt chin, bo v nn

c lp dn tc ca cha ng ta.


66/76

66



Cng trnh kin trc thnh C Loa

Thnh c xy theo phng php o t n u, khot ho n , thnh p n

u, ly xy n . Mt ngoi ly, dc thng ng, mt trong xoi nh vo th kh,

trong nh ra th d. Ly cao trung bnh t 4-5 m, c ch 8-12 m. Chn ly rng 20-30 m,

mt ly rng 6-12 m. Khi lng t o p c tnh 2,2 triu mt khi.

Thnh C Loac xy bng t do thi y u Lc cha c gch nung. Thnh c 3

vng. Chu vi ngoi 8 km, vng gia 6,5 km, vng trong 1,6 km... Din tch trung tm ln

ti 2 km.

Thnh c xy theo phng php o t n u, khot ho n , thnh p n

u, ly xy n . Mt ngoi ly, dc thng ng, mt trong xoi nh vo th kh,

trong nh ra th d. Ly cao trung bnh t 4-5 m, c ch 8-12 m. Chn ly rng 20-30 m,

mt ly rng 6-12 m. Khi lng t o p c tnh 2,2 triu mt khi. Khu vc C

Loa c coi l mt nn t yu nn vic xy dng thnh C Loa c th kh khn v

thnh b nhiu ln l d hiu. Khi x dc thnh nghin cu, cc nh kho c hc

pht hin k thut gia c thnh ca Thc Phn: chn thnh c chn mt lp tng .

Hn nh c ng knh 15 cm, hn ln 60 cm. Xung quanh C Loa, mt mng li thy

vn dy c c to ra, thnh mt vng khp kn, thun li cho vic xy dng cn

c thy binh hng mnh. Thuy, sng Thip Ng Huyn Kh - Hong Giang thng

vi sng Cu Th H, Qu Cm (H Bc) thng vi sng Hng Vnh Thanh (ng

Anh). Ngay sau khi xy thnh, Thc An Dng Vng chiu tp nhng th mc gii,

s dng ga phng ng thuyn chin.


67/76

67



Nhn dn cng c iu ti khai ph rng a (Gia Lm), rng M (Mai Lm), rng du

da (Du Lm)... thnh rung. Nhng hip th chuyn rn v kh cng xut hin, ch

to cn, kim, do, mc v n lin chu, mi pht bn nhiu mi tn. C nhiu bng

chng kho c v s tn ti ca hng chc vn mi tn ng, c th dng n lin chu

y.

S thnh C Loa

Thnh C Loa c cc nh kho c hc nh gi l "ta thnh c nht, quy m ln vo

bc nht, cu trc cng thuc loi c o nht trong lch s xy dng thnh ly ca

ngi Vit c"

Khi xy thnh, ngi Vit c bit li dng ti a v kho lo cc a hnh t nhin. H

tn dng chiu cao ca cc i, g, p thm t cho cao hn xy nn hai bc tng

thnh pha ngoi, v th hai bc tng thnh ny c ng nt un ln theo a hnh

ch khng bng theo ng thng nh bc tng thnh trung tm. Ngi xa li xy

thnh bn cnh con sng Hong dng sng ny va lm ho bo v thnh va lngun cung cp nc cho ton b h thng ho va l ng thy quan trng. Chic

m C rng ln nm pha ng cng c tn dng bin thnh bn cng lm ni t

hp cho n c hng trm thuyn b.

Cht liu ch yu dng xy thnh l t, sau l v gm v. c dng

k cho chn thnh c vng chc. Cc on thnh ven sng, ven m c k nhiu

hn cc on khc. k l loi tng ln v cui c ch ti t cc min

khc. Xen gia m t l nhng lp gm c ri dy mng khc nhau, nhiu nht

l chn thnh v ra thnh chng st l.


68/76

68



Cc cuc khai qut kho c hc tm thy mt s lng gm khng l gm ngi ng,

ngi bn, u ngi, inh ngi. Ngi c nhiu loi vi nung khc nhau. C ci c

nung nhit thp, c ci c nung rt cao gn nh snh. Ngi c trang tr nhiu

loi hoa vn mt mt hay hai mt.

Thnh C Loa theo tng truyn gm 9 vng xoy trn c, nhng cn c trn du tch

hin cn, cc nh khoa hc nhn thy thnh c 3 vng, trong vng thnh ni rt c

thc lm v sau, di thi Ng Quyn. Chu vi ngoi 8 km, vng gia 6,5 km, vng

trong 1,6 km, din tch trung tm ln ti 2 km. Thnh c xy theo phng php o

t n u, khot ho n , thnh p n u, ly xy n . Mt ngoi ly, dc

thng ng, mt trong xoi nh vo th kh, trong nh ra th d. Ly cao trung bnh

t 4 m-5 m, c ch cao n 8 m-12 m. Chn ly rng 20 m-30 m, mt ly rng 6 m-12 m.

Khi lng t o p c tnh 2,2 triu mt khi.

Mton tng thnh ma l hi

Thnh ni hnh ch nht, cao trung bnh 5 m so vi mt t, mt thnh rng t 6 m-

12 m, chn rng t 20 m-30 m, chu vi 1.650 m v c mt ca nhn vo ta kin trc Ng

triu di quy.

Thnh trung l mt vng thnh khng c khun hnh cn xng, di 6.500 m, ni cao

nht l 10 m, mt thnh rng trung bnh 10 m, c nm ca cc hng ng, nam, bc,

ty bc v ty nam, trong ca ng n thng vi sng Hong.

Thnh ngoi cng khng c hnh dng r rng, di hn 8.000 m, cao trung bnh 3 m-

4 m (c ch ti hn 8 m).

Mi vng thnh u c ho nc bao quanh bn ngoi, ho rng trung bnh t 10m n

30m, c ch cn rng hn. Cc vng ho u thng vi nhau v thng vi sng Hong.


69/76

69



S kt hp ca sng, ho v tng thnh khng c hnh dng nht nh, khin thnh

nh mt m cung, l mt khu qun s va thun li cho tn cng va tt cho phng th.

Sng Hong c dng lm ho thin nhin cho thnh Ngoi v pha Ty Nam v

Nam. Phn ho cn li c o st chn tng thnh t g Ct Cn m C. Con

ho ny ni vi ho ca thnh Trung m C v Xm Mt, chy qua ca Cng Song

ni vi nm con lch c hnh dng nh bn tay xe, v vi mt nhnh ca con lch ny,

nc chy thng vo vng ho ca thnh Ni.

Thuyn b i li d dng trn ba vng ho n tr u m C hoc ra sng

Hong v t c th ta i khp ni. Theo truyn thuyt, An Dng Vng thng

dng thuyn i khp cc ho ri ra sng Hong.


70/76

70



Cng tnh kin trc n Qun Thnh

Khng ch l mt cng trnh c gi tr v mt lch s v kin trc, n Qun Thnh cn lni sinh hot tn ngng vn ha ni ting ca ngi dn H Ni xa v nay. Tri qua

gn mt thin nin k nhng ngi n vn cn nguyn vn

n Qun Thnh nm trn t phng Qun Thnh, qun Ba nh, thnh ph H Ni,

cnh bn H Ty v ca Bc Thnh H Ni. y l mt trong Thng Long t trn v

Thng Long t qun xa.

Tng truyn n c ti L Thi T (1010-1028), th thnh Trn V - v thn trn gi

phng Bc. V th, cn c tn l n Trn V, Quan Thnh Trn V, hay Qun Thnh.

n c tu sa vo nm 1838. Cc b phn kin trc n sau khi trng tu bao gm:

tam quan, sn, ba lp nh tin t, trung t, hu cung. Cc mng chm, khc trn g c

gi tr ngh thut rt cao. B cc khng gian rt thong v hi ha. H Ty trc mt to

cho n lun c khng kh mt m quanh nm.

Ngi n hin nay c sa cha nhiu ln. Nm inh T nin hiu Vnh Tr II

(1677), i L Hy Tng, cha Trnh Tc sai nh thn l Nguyn nh Lun trng tu.

Tng Huyn Thin Trn Vc triu nh cho c li bng ng en (hun). Tng cao

3,07m, chu vi 8m. Tng mt vung, mt nhn thng, ru di, tc xo khng i m, mc

o o s, ngi trn bc , tay tri bt quyt, tay phi chng gm c rn qun v

chng ln lng mt con ra. Tng Huyn Thin Trn V l mt cng trnh ngh thut

c o, nh du k thut c ng v ti ngh ca dn ta cch y 3 th k. Ti nh

bi ng cn mt pho tng na, nh hn, cng bng ng en, nhiu ngi cho rng

y l tng ng Trm Trng, ngi th c ch huy vic c pho tng Trn V.

Tng ny l do cc hc tr ca ng c ghi nh cng n ca thy. Cng c vi

tng l qu chung cao gn 1,5m treo gc tam quan.


71/76

71



Vn bia ti n do trng nguyn ng Cng Cht v tin sH SDng son. Thi Ty

Sn, c L Vn Ng, cng nhiu ngi na quyn tin c chic khnh bng

ng (chiu 1,10 x 1,25m) vo nm Cnh Thnh th hai. n i Nguyn, vua Minh

Mng n thm n, cp tin tu sa.

Nm 1842, vua Thiu Trn thm v dng mt ng tin vng, cng vi s tin vng

do cc hong thn dng, c li thnh vng. Vng dng si dy bc xu treo c tay

tng thn. ng sau n li p hn ni non b trong mt b con v dng mt n nh

gi l Vng Sn. Sa cha xong, c dng bia do tin sL Hy Vnh son.

Cc b phn kin trc hin thy, l kt qu ca ln trng tu ln, hi th k 19, bao gm:

tam quan, sn, ba lp nh tin , trung , hu cung. y c pho tng bng ng

en, cao gn 4m, nng gn 4 tn, c nm 1677 th hin lng ngng m ca nhn

dn vi thnh Trn V

Trong n c bc tng Trn V c bng ng en nm 1667, cao 3,69 m, nng

khong 4 tn. Tng c hnh dng mt o sngi, y phc gn gng nhng tc li b

xa, chn khng mang giy, tay tri bt quyt, tay phi chng gm thn c rn qun

quanh v chng ln lng ra. Tng Trn V l mt cng trnh ngh thut c o duynht ti Vit Nam, khng nh ngh thut c ng v tc tng ca ngi H Ni cch

y ba th k.

Ngoi ngh thut c ng, n Qun Thnh cn ni ting vi vp ca ngh thut

chm khc g. Trn cc b phn kin trc bng g ca ngi n cc ti nh t linh,

di, c, tng, trc, cc, mai, lng hoa, bu ru, thanh gm, cnh sinh hot ca trn

gian v thng gii... c chm khc mt cch tinh xo mang m phong cch ngh

thut thi L.


72/76

72



Vp thanh nh ca cha Trn Quc

Cha Trn Quc l mt ngi cha ni ting c quy m kh rng. Vp ca ngi cha ls kt hp hi ho gia s uy nghim, c knh ca cng trnh kin trc vi vp thanh

nh, yn ng ca phong cnh ven H Ty.

Cui ng C Ng, nm trn bn o pha ng H Ty (Yn Ph, Ty H) l ngi

cha c lch s 1500 nm - cha Trn Quc.

Ngi cha Trn Quc c coi l cha c lch s lu i nht ca Thng Long - H Ni

v cng l mt trong nhng ngi cha c nht ca Vit Nam. Cha Trn Quc c xy

t thi vua L Nam (544 548) bi bn sng Hng thuc phng Yn Hoa (nay l

Yn Ph) vi tn l cha Khai Quc (m nc). Nh s Ng Chn Lu Khung Vit

(933 1011), v Quc s ca triu vua L i Hnh c mt qung thi gian tu hnh

y. n triu L Thi Tng th k 15, cha c i tn l cha An Quc. Nm 1615,

bi sng Hng b l nn dn di cha vo Kim Ng (o C Vng) chnh xa l

nn c ca cung Thy Hoa nh L v in Hm Nguyn thi Trn. Cui th k 17, ivua L Hy Tng mi c tn l cha Trn Quc.

n cui th k 18, cha b nt, dn lng sa cha, p tng, c chung. Cng

vic ny ko di ti 2 nm. Nm 1842, vua Nguyn l Thiu Tr ra Bc H, ti thm cha

v i tn cha thnh Trn Bc nhng tn ny khng c nhn dn chp nhn m vn

gi nguyn cch gi tn Trn Quc.


73/76

73



Cha Trn Quc c kin trc kh c bit so vi nhng ngi cha khc. Ngay con

ng dn vo cng cha l khu Vn thp. Trong khu vn ny c nhiu ngi thp c

t thi Vnh Hu v Cnh Hng th k 18. Cng cha c ba ch Phng tin mn,

tip n nh Bi ng pha trc, sau n Tam bo, cn hnh cung thp in vgc chung li pha sau.

Kin trc cha Trn Quc th hin tnh thm m ca kin trc phng ng, gn b

cnh quan tri - nc xung quanh. Uy nghim bn trong nhng gin d, khim nhng

nu nhn t bn ngoi, th hin s cn bng tuyt i gia cng trnh kin trc vi cnh

quan h nc, cy xanh. Trong cha c nhiu tng p, c bit l c tng Pht

Thch Ca nhp Nit bn bng g thp vng lng ly.


74/76

74



Cha Trn Quc l mt ngi cha ni ting c quy m kh rng. Vp ca ngi cha l

s kt hp hi ho gia s uy nghim, c knh ca cng trnh kin trc vi vp thanh

nh, yn ng ca phong cnh ven H Ty.

Cha Trn Quc vi qui m kin trc kh rng, phong cnh p, mt ngi cha ni ting,

kt hp c vp c knh ca cng trnh kin trc vi vp thanh nh ca mt

thng cnh ven H Ty.

Cng ging nh hu ht nhng ngi cha khc trn t nc Vit Nam, cha Trn Quc

c nhiu np nh. Cha c ba np nh chnh l tin ng, nh thiu hng v thng

in ni thnh hnh ch Cng . Hai bn nh thiu hng v thng in l hai dy hnh

lang. Sau thng in l gc chung. Bn phi l nh t v bn tri l nh bia. Nm

1998, Ha thng Kim Cng T - Vin ch Tnh cha Trn Quc c php,

cho xy bo thp lc i sen trong khun vin cha gm 11 tng, cao 15 mt, din

tch mt sn 10,5 m vung. Mi tng thp gm 6 ca vm, c tng Pht A Di

bng qu. Tng s tng ca thp l 66 pho v trn nh c 9 tng i sen cng bng

qu (cu phm lin hoa).

Cha Trn Quc sng mt cuc i ring, ha chung trong lch s ca t Thng

Long ngn nm vn hin m mi vin ngi trn mi cha ru phong u mang trong

mnh mt cu chuyn, gi ln hoi nim v nhng k c ca H Ni thn yu.


75/76

75



Cha Qun S kin trc kh c o

Cha l mt qun th kin trc kh c o vi s kt hp hi ha ca cc tng mi vlu chung trong mt khun vin tng i rng ri. Ngoi cc v Tam th Pht, Pht

Adi, Pht Thch Ca, Pht Quan m v cc tn gi, cha cn l ni th v Quc S

triu L Thin s Minh Khng.

Tam quan ca cha c ba tng mi, nm gia l lu chung. Qua tam quan l mt sn

rng lt gch, bc ln 11 bc thm l ti chnh in cao, hnh vung, xung quanh c

hnh lang. in Pht c bi tr trang nghim, cc pho tng u kh ln v thp vng

lng ly. Pha trong cng, th ba v Tam th Pht trn bc cao nht. Bc k tip th

tng Pht A-di- gia, hai bn c tng Quan Th m v i Th Ch. Bc di

, gia th Pht Thch ca, hai bn l A-nan- v Ca-dip. Bc thp nht, ngoi

cng c ta Cu Long ng gia tng Quan m v a Tng. Gian bn phi chnh

in th L Quc S (tc Thin s Minh Khng) vi hai th gi, gian bn tri th tngc ng v tng Chu Sng, Quan Bnh.

Hai bn v ng sau sn l cc dy nh dng lm th vin, ging ng, nh khch v

tng phng. Cha Qun S c l l mt trong rt t ngi cha Vit Nam m tn cha

cng nh nhiu cu i u c vit bng ch quc ng.


76/76


Phi chng v ngi cha c xy dng li vo gia th k 20 v v cha tr thnh tr

s trung tm ca Tng hi Pht gio Bc Vit, nay l ca Gio hi Pht gio Vit Nam,

ngi Quc t chung ca cc thin nam tn n trn t Vit. Phn vin Nghin cu Pht

hc thuc Gio hi v vn phng t chc Pht gio Chu v ha bnh ( Vit Nam)

cng t y.

Na th k nay, cha Qun S chng kin nhiu hot ng quan trng ca Pht gio

cong trinh kien truc 0506

Documents