chassant-abreviations latines francaises

Download Chassant-Abreviations Latines Francaises

If you can't read please download the document

Upload: qimporte

Post on 04-Jul-2015

143 views

Category:

Documents


4 download

TRANSCRIPT

vnw. or

c

^^V&^:^^

X

DICTIONNAIRE

ABREVIATIONSli

PROPBIETE DE L EDITEDK

Tous

droits ricrvi

IMPRIME CHEZ CHARLES BEBISSEY

.

A

EVRBl'X

DICTIONNAIREDES

ABRVIATIONSLATINES ET FRANAISESUSITES

DANS

LES INSCRIPTIONS LAPIDAIRES ET LES

MTALLIQUES

MANUSCRITS ET LES CHARTES

DU

MOYEN AGEPALECnRiPHE

PAR L.-ALPK. CHASSANTAncien oorre?pon.

circula.

Clolharius.

CO.*

Calliaco.

c^.

Clodoveus.

co.n,

coloribus.

CLA.M

Clarut Mons.clausula.clausula.

CO

commendator.conclusio.

cocor.

concordiler.condilio.

CiJci.

cleriri,

dV.

deutf

Clementiitarum.Clemeiis.circuli.

condempuali.conditio.

'

CLNS.ai.

co^.cce^.

coepiscopus.coepiscopis.

clericus.

d^CtfiCI.

c.lericali.

cmcogcoe

communes.confessioni.

chrici.cultus.

cognationc.cohercione.'

CLV.cm.

clarissimui vir.critnen.

cohabilalionf.

CT

CV

use

D

DU

DZducen.!

dbet,

distancia.

dupliciler.

demon5rra6i7ur.dterminante.

duplicem.dupliciler.

au-

dubitatur.

dyalectica.

dubia.duplici.

dyabolus.dyocesis.*

'

dummod,OiV.

Dyonisium.dbet.

dubilaliones.

dubitatur.

debent.

C'J

EEEEeGeeFeaaece:.e e c'aa

er-^ e v* e

e:

t e Ct^AEC

C'

fe

.

E

.

!

t

F

FR

33

Gg!

GA

GS^0.grali..

36

GXgeneris.gnies.

GRA

grati.

GRANDIarai^fflM^.ff^.

grati Dei.

Guido.Guillelmi.

gratiarwm.gratiarum.agnies.

GuHielmi./^graviter.

G5-

gratias.gratias.

gUit.

graviter.

.

F-

grej.

H

IiniJJIJl5TUl5TXX^I.

lA

r.

K

KLK^

KM

KMkaildkarissima.harissimi.karissimis.*

US

KR

U^TTU.*

karissimum.karissimo.*

llUVt^liJnu^

hjTlXXO*

ViVWXd

karissimus.

LAe.

Ll

LUluelucrum.Ludovicus.

51

LXIvUll.

lumen.

LVr

Luparam.lu.r.

LVG^U-

Lugdunensis.lumiiie.COi'.

septuageiima.

M

Wi

vx cv)

mM

y?

m 00 0^ lUTn/m^cNvJM

v^^^^^;tt.

M

N

OR0C1

'^^

'

/ii're.9.

VWj

\^

.

SJ

livres.

V>v*'**\

six vingls litres

Qmc^

^Cf

G,000.

"Vy^jwO.

9 livres

'^6:>,000.

'^

M

.

^0 boisseaux.

1500.

'^yV.

Wc

15,000

livres.

loOO.Ci

4(;oo.

iOllO.

so/: 6 deniers

I

SIGLES ROMAINSUSITS

DANS

LES

PITAPHES CHRTIENNES

ANTRIEURES AU VIP SICLE

A

A-B

!''

B

j

c

i'5

C-D

D

16

D

DEDP.Depositus.

147

E-F

E. L.E.

E

lege,

D. PP. Deo perpetuo.

M.

Elegit ou erexit

mo-

DPS.

Depositus.

numentum.EQ. M. Equitum magister,ET. D. P. M. V. Etplus minus qvunque.dies

D. R. N. Deus respice nos.D. S.I.

De su impens.

D.

S.

P. F. C.

De

sua pe-

cuni faciendum curavit.D. S. P. V.I.

E. T.

Ex

textamento.

S. L.

M. De

EVG.E.

Evangelist.

sua pecuni votum juresolvit luhens merito.

VIV.discessit.

DISC.

E

vivis

DT.

Duntaxat.ter

EX. A. D. V. K. DEC. Exoptimoante diem quintum kaleu-

D. T. 0. M. Deo

maximo.D. V.

das decembris.vir.

Devotus

EX. D. D. Ex decreto decurionum.

EX. DE. Exuvias deposuit.

EXP. GLO. R. Exspectansgloriam resurrectionis.E. Et, est, ex, enim, este,esse,

EX. PP. CL. Exclarissimus.

patribus

erexit,

Emmanuel^

ejus.

EX. T. Ex testamento.Esse.evocato.

EE.E.

EX. V. Ex

veto.

EV. Ex

EG. EG.E. H.

Erga.Egregius.

Ejus baeres.Eidus pour idus.F. Fuit, filius,fieri,fit,

EID.

fit,

fecit,

EIM.

Ejusmodi.

finis,

fliciter,

Ifl8

G-H

februarii, flicitas, fabricavit,

familia,fidelis,

felix,

fe-

mina,

fortuna,

G.

Genio,

geuere,

Gallia;,

fundavit, fundum, facien-

gaudiura, etc.

dum, faustum,

frons.

G. C.

Genio

civitatis.

F. ou ^. Fixit pour vixit,

GN.

Genius, gens.

%.

Filia.

GNT.fecit.

Gentes.solvit.

FE. FF.F, F.

Ferm^

G. V. S. Gratis votum

Felicissimus.Fieri, fecit.

Hfa-

FF. Fratres, fecerunt,

bricaverunt, fundavernnt,filii,

H. Hic,bet,

hic,

hc, hoc, hahonestus.etc.

felices.

heres,

F.

F.

F.

Ferro,

flamma.

hora, herus, homo,IIH.Hseredes.

F. F. Q.

Filiis filiabusque.

IIH.

Hispani du.

F. H. F. Fieri ha;res fecit.F.I.

H. A.

Hoc anno.hic, huic, hoc.

D. P. S. Fieri jussit

HC. Hune,H.I.

de pecuni su.

Hic invenies.S.

FIX. pour FIX-

vixit.

H. L.Vixitest.

E.

Hoc

loco situs

ANN. XXXII.Filius.

aunos triginta duo.

H. L.

S. S.

0. Hoc loco

sita

FL.

sunt ossa.frater.

FR.

Forum,

H.

I\[.

Honesta mulier.

FRS. ou FS.F.

Fratres.

H. M.H. M.

Hoc raonumentum.Honesta

T. C. Fieri testameutocuravit.

ma trna.

H. M. C. T. Hodie mibi,crastibi.

F. V. F. Fieri vivens fecit.

H-l-

1^9

H. M. F. C.

Hocmonumencuraverunt.

infr,vitus,

inferis,ita,

intr,

in-

tum

fieri

januarii,

Ju-

H. M. P, C. Hoc monumen-

lius, justus,

Jovi, impe,

tum

posuit coujux.

rator

,

inferi

iterm

,

H. M. P. C. Hoc monumen-

jussit, idest, etc.

tum poni

curavit.

lA.

Jam.Intr.

H, M. P. ce. Hoc monu-

lA.I.

mentum posueruntsimi.

caris-

AET. VI. In teraum vive.Secundo, iterm.

II.

H. M. PP. Hoc raonumen-

ID.I.I.

Interdm, idus.Jussu Dei.

tum posuerunt.

D,

HO. Hora.HO.PO.Horapostmeri-

D. IVD. In die judicii.Indictione.

IDNE.I.

diana.

H.H.

Jacet bic.Invenies hic.

HOSS. Hostes,H. H.H. H.S.S.

I.si tus.

Hic sepultus, hic

IM. IM.I.

Imperator,ipsaram.

B. Hic situe bonus.

Immortalis.JE. E. I. In

S. E. S.

Hic sepultus

est.

M.

manibusjaceo.

H. IMPOS. Hserede-

a:terui

EmmanuelisImmortalis.

saxum hoc imposuerunt.H.S. P.

IMM.I.

Hoc saxumHicsiti

posuit.

M. 0. D. In manu omnipotentis Dei.

H.

S. S.

sunt.

IMPP.IM. S.I

Imporatores.

Impensis suis.

IN. B. M. In bdn memori.I.

In, ibi, jacet, idus, Jsus,

IND.

Indictione,

unus,

imperii,

illustris,

IND.

la Deo.

immortalis,

impensis.

IND. PR. Indictione prima.

I-K

50

KL1

L

M

151

M-NMensibus.S. I.sit\

L. P. C. Locus publie concessus,

MES.M. E.ejus

B. G. Memoriain

'

L. S.

Locus sepulcri.

benedictioneI

glorios.

MM. Marcus, magister, mater,manibus, mea,mensis,

MG.ML.

Magis.

|

Malum.j

MM.

Meritissimus.

i

M. M. Maritus mstissimu s.

i

mors

,

minus

,

mrens

,

M. M, Mmento

mon".| \

meritus,

memor^ marmor,maxi-

MM.

Memoria, monumen|

mortuus, Martis,

tum, martyres.|

mus, memoria, monumen- JINF. Matifestum.tum, municipium, maritus,millia,

MNM.

Manumissum.po-

|

Mercurii,merenti,

mille,

MOER. PP. Mrentessuerunt.

\

missus,

j

magistratus.

M. P. Mater

pacis.'

W. Mulier ou prnom de MS.femme.

Majestas, meus.

MS.

Mensis, menses.F. S. C.

|

'

MAR.M.

Maritus.

MR.

Mrens

fecit!

E. P. Monumentumeternum posuit.

suse conjugi.

MART.

Maritus, martyris^

MRT. MT.

Mrenti.j

Mater.

Martis.

M. V. L. SVP. Mater, uxor,liberi superstites.

MAT. MAXX.MD.M. D.

Mater.

Maximi.

M. B. Mmorise bonas ou boni.Mediolanum.

NN.

Medicin doctor.

Non,

noster,

natus,

NO

15

P

153

p-Q

Q-R1

154

Q.

I

.

P. Quiescat in pace.

QM.i '

Quoiuod.obiit,

Q. M. 0. Qui mortcm

S. Sua, sacer,

sacrum, sub,

j

QQ.QS.

Quoque.Quasi.

sine, sit, super, gacellum,

;

sacerdos

,

salua,

satis,

QVM.qum.{'

Quemadmodm,

saxum,

sepulchrum, sesi-

pultura, servus, sibi,

Q. V.

ANN, XLV.

Qui

vixit

tua, soli, spiritus,

summo.

1

annos quadraginta quinque.

sunt, solvit, spectabilis,sepultus, sequitur, semis,

j

senatus, sextus, etc.

SAC.S.

SacerdoSj sacrificium.

A. D. Sub ascia dedicavit.ouI.

R.

Roma,

Romanus,resipiat,

rex^rer-

SAESAL.

SAEC.

Saeculum.in

reconditus,quiescat,

D. Salutem

Do-

respublica,

mino.S.

tro, restituit, refecit, etc.

AS. D. Subvit,

ascia dedica-

RDYS.REC.

PR.

ReverenduE

puer, reverendus pater.Recessit,requie3cit.

se. Senals-consultum. se.

MM.

Sanctse memoriae.

REF. C. Reficiendumvit.

cura-

ses. Sanctus.S.

D. V. ID. lAN. Sub diequinto idus januarii.

REG.R.I.

Regionarins.

P. A.

Requiescat

in

SE. Sepulchro.S.

pace anima ou atnen.

H. L. R. Sub hoc lapiderequiescit.

RP.

Respublica.sibi

R. S. P. Requietoriumposuit.

S.

H.

S.

Q. Sub boc saxo

quiescit.

155

T-V

S. I.

D. Spiritus

in

Deo.

S.

L.

M, Solvit lubensmerito.Scilicet.

SLT.S,

T.

Titus,terra,

titulum,

talis,

M. A. C.lium

Sit

meum

auxi-

ter,

testamentum,

Cliristus.

tutus, tutela, etc.

SN.

Sine, senatus.

TB.T.F.

Tibi.I.

S.jP. D. Salutem plurimamdicit.

Testamento

fieri

jussit.

SP. M.

C.

E.

Spes

mea

TH.

ou 0. (varo?), povr

Christus est.S.

mors, mortuus.

R.

I.

Sacri romani imperii.

TM. Testamentum,T. N. L.

tantum.

!

SS. SS.S. S.

Suis, sunt, sacerdotes.

tamen, testimonium.

Sanctissimus, sancti.Suprascriptis.

Tu

nos libra.

TP.

Tempore.Titulus, testamentum

SS. Suprascriptus, sestertius.S. |T.

TT,

T. C.

Sit tibi

testis

TVM.

Tumulus,

clum.S.

T. T. C.cara.

Sit tibi terra

S. T.

T. L. Sit

tibi

terra

V. Quinque, vale,visit,

vestra,\ i

levis.

votum, vovit, videvir,

!

SVP. CVR. Suprem

curi.

licet,

voluit,

uxor,j .

SVPER.S.

Super stites.Sit vobis terra

versus, vidua, vivens, vobis, vivas, viens, votivus,

V. T. L.levis.

j

virgo

,

ut

,

victus

,

v

,

|

S.

X. P. Q. R. Salva cruxou Christe populumredemisti.

quinte, Valerius, etc.

j

quem

V.

A.

V.

Vixit

annos

i

quinque.j

V

156

TABLE ALPHABTIQUEVE mOTSLzATIJ^S

D'UNE ORTHOGRAPHE ANCIENNEEXPLIQUS

OU

BARBARE

POUR AIDER A L'INTERPRTATION DES TEXTES OBSCURCISPAR CES MOTS OU LEURS ABREVIATIONS

AB

poui

A

-

I-K

162

K-L-M

lacit

pou

M

Q-R

16

ST

166

TV

V

TRADUCTIONDES CRITURFS BR ACH YGR APHIQUESREPRESENTEES PAGES XLVll ET XLVlll

I

(Page 47). . .

RVSTICVS EPISCOPVS EPISCOPE BONOSI FILH'S ARATORIS DE SORORE NEPVS EPISCOPI VE.NERI SOCIl L\ MONASTERIO CONPRESBITER ECCLESIE MASSILIENSIS ANNO. XV EPISCOPATVS SYI DIE ANN V TERTIO IDVS OCTOBRIS CVM YRSO PRESBITERO HERMi: TE DIACOXO ET EORYM SEQVENTLBVS COr.PIT DEPOXERE PARIETEM ECCLESIE EXYST.E TRICESIMA QYADRATVM IN FVNDAJIENTO POM SEPTIMA DIE COEPI AX.NO II VII IDYS OCTOBRIS ABSIDEM PONI FECIT [MONTANVS SVBDIACONYS,] V S..

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

.

II

HIC FAVSANTE SANCTO GERMANO, DIE TRANSLATIONIS, DEDIT El REX PIPINVS FISCY.M PALATIOLl, CYM APPENDITIIS SYIS OMNIBVS. YIII* S.

Ilf

ANNO AB INCARXATIONE .ETERM PRINCIPIS, MILLESIMO CENTESIMO, FACTL'M EST CLAVSTRVM ISTUD. XU" S.IV

KAROLVS, LVDOVICVS, BENE VALETE, PIPPINVS, ROBERTVS.

169

I

(Page 48)

ye

ligne

Omuibus 'episcopis et CiKtera. Notum sit quia vos prassentes Hebros Davidem, nunnum Davidis et Joseph, ligne

atque

duno

civitate sub uostra

Aminonicuin pares eorum habitantes in Lugde^msione suscepimus ac3^ligne

renemiTS. Quapropter per pr^cntem auctoritatem nostram decernimus, atque jubemus ut neque vos, nequejuniores, seu successores4

lignenullis quibuslibet Hlicitisprie-

Vestri,

memoratos hebrasos de'aut'

occasionibus mquirere,

calumniam generarePii,)

sumat.

(Charta Ludovici

II; ego prdictus Robertus prsentes Litteras sigilli mei miinimine roboravi. Actum anno Domiiii millesimo ducentesimo quadragesirr.o sexto, mense Junio. Testibus hiis; Johanne DaitEcort, Gille-

Quod

ut ratumsitet tirmum

berto Dalli, Jobanne

Le

Closier et pluribiis aliis.

III

Intrim breviter ostendere temptabibus unam esse spirationem qu Pater etFilius spirant Spiritum Sanc-

170

tum.

Una

erg spiratioiiifle

qu Puterest,

et

Filius

spirant

spiritnm

sancttini,

qu'a untis est ipse Spiritus

SHnctus, iino

modo

per

muniteret

et concorditer nb ainbobiis

omnem modum spiratiis comqnam admodm unade Lirain

per ment.)

(tx

postillis Nie.

V.

et

N. T^ita-

FHK

TABLE DES MATIERES

Pages.

Prface de la premire uitiox

i

DE LA BRACHYGRAPHIE DU MOYEN AGEor DES DIFFRENTS MODESd' ABRGER

l'CRITURE

DSITS PAR LES GRAVEURS KN LETTRES, LES SCRIBES

ET LES COPISTES DU V AU XVje SICLEI.

IX

Abrviations par sigles

xvii.

II.

III.

IV.

V.

par contraction

.

xxiii

par

suspension.

xxvi.

par signes abrviatils.

xxYinxxxvii

par lettres suprieures...

VI.VII.

par lettres abrviatives. par lettres

.

xl

monogrammarenver-

tiques ou conjointes, et parlettres

enclaves,

verses et retournesVIII.

xnxliii

par signes particuliers ....

Pa^es.

TABLE DES SIGNES ABRVIATIFSPetites lettres suprieures abrviatives

xlvxlvixlvii-xlviii

Spcimens d'critures abrges

de monogrammes

xlvii

DICTIONNAIRE DES ABRVIATIONSObservations essentiellesAbrviations latinesAbrviations

xlixli

i

commenant par

le

signe

o109

ou 9 mis pour com, con, cum, cun et co..Abrviations des expressions numrales....I.

113Id.11'.

Chiffres arabesChiffres

II.

romano-gallicans

Signes particuliers d'un usage frquentLettres

1161181

conjointes ou

monogrammatiques.

Abrviations franaises

23

Abrviations

commenant par

le

signe

9141

{com,

con)...et dates

NombresSiGLEs

142

ROMAINS uslts daus les pitaphes chr143

tiennes antrieures au vue sicle

Table alphabtique des motsgrapheancienne

latins d'une ortho,

ou

barbare

expliqus

pour

aider

l'interprtation

des

textes

obscurcis par ces mots ou leurs abrviations.

157

Traduction des critures brachygraphiquesprsentes pages XLviiet xlviii

re-

168

OUVRAGHS DE

M.

ALPHONSE CHASSANT

CHEZ JULES MARTIN

PALEOGRAPHIE DES CHARTES et des manuscRiTs DU xis AU xviie SICLE, Septime dition,te d'une iastniction sur les sceaux et leurs

augmen-

lgendes, et des rgles de critique propres dterminer l'ge des chartes et des manuscrits non dats; par Alpli. Chassant, 1 vol. pet. in^S" avec 10 pi. in -4 6 fr.

LES

NOBLES ET

LES

VILAINSla

DU

TEMPS

PASS,

OU

Recherches critiques sur

noblesse et les usurpations nobiUaires, 1 vol. petit in-S" d'environ 300 pages, tir 574 exempl., suf papier verg, orn d'un joh titre grav sur bois. Epuis. Quelques exemplaires sur papier vlin et de 12 fr, couleur

NOBILIANA.

Curiosits nobiliaires:

et

hraldiques;

Paris, du livre intitul Les Nobles et les Vilains. Aubry. 1838. Petit in-8", papier verg, blasons dansle texte [quelques ex.

suite

seulement)

4

fr.

Quelques exemplaires sur pap. vlin ou de couleur.

8fr.

L'ADVOCACIE NOTRE-DAME, ou

la Vierge Marie plaidant contre le Diable, pome du xiv sicle en langue franconormande, attribu Jean de Justice, chantre et chanoine de Bayeux. Extrait d'un manuscrit de la biblio3 fr. Paris, 1858. In-12. Epuis... thque d'Lvreux.

PETIT

VOCABULAIRE LATIN-FRANAIS DU XIIFmanusc. delbibl. d'vreux. In-lS.

SICLE-

Extr. d'un

Tir 250 exemplaires (papier verg.)Nota.

3

fr.

Des exemplaires soigneusement relis de tous ouvrages se trouvent la mme librairie.

ces

VREUX, CH. HRISSEY,

I31P

.

M

lV.

tf

-v^^

V

^^.'^'

:^

,^"^y

\v^/

1

;^'

^^-'

\tDNIYERSITY OF TORONTO

LIBRARY

m

aOHtoi

c[

13

s-

-a:;

j

*

la

M

o 3.t;

AcmeUnder

Pat.

Library Card Pocket " Rf. Index File."

Made by LIBRAKT

BUKEAU

uM^-^

r.

T