507213น้ำ��เคลือบเบื�องต้น(Basic Glazes)

บทท่ี 3 กระบวนก�รผลิตเคลือบ (Glaze Manufacturing)

ดร.อ่อนลม ีกมลอินทร์โปรแกรมวชิ�เทคโนโลยเีซร�มกิส ์คณะเทคโนโลยี

อุตส�หกรรมมห�วทิย�ลัยร�ชภัฏนครร�ชสมี�

outlineเครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบวตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบกระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ1 .เครื่องชัง่ (Balance) หรอืเครื่องตวงวดั (Scale)2. ถังใสเ่คลือบมฝี�ปิด หรอืถงุพล�สติก3. ตะแกรงกรองน้ำ��เคลือบ (Sieve) 4. หมอ้บดเคลือบ (Pot-mill)5. โกรง่บดเคลือบปอรซ์เลนและด้�มบด (Mortar & pestle)6. ป�กก�เคม ี7. ย�งรดั 8. เครื่องกวนเคลือบไฟฟ้� (Rapid Mixer)

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ1 .เครื่องชัง่ (Balance) หรอืเครื่องตวงวดั (Scale)

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ2. ถังใสเ่คลือบมฝี�ปิด หรอืถงุพล�สติก

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ3. ตะแกรงกรองน้ำ��เคลือบ (Sieve)

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ4. หมอ้บดเคลือบ (Pot-mill)

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ5. โกรง่บดเคลือบปอรซ์เลนและด้�มบด (Mortar & pestle)

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ6. ป�กก�เคม ี

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ7. ย�งรดั

เครื่องมอืท่ีใชใ้นก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ8. เครื่องกวนเคลือบไฟฟ�้ (Rapid Mixer)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

Na2O •แรฟ่นัม�้ (Soda feldspar) , โซด�แอช (Na2CO3)• โซเดียมคลอไรด์ (Nacl) , บอแรกซ ์(Borax) , เนฟลีินไซด์ไนท์ (nepheline Syenite)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

K2O •แรฟ่นัม�้ (Potash feldspar) , โปตัสเซยีมค�รบ์อเนต (K2CO3)• เนฟลิีนไซไนท์ (nepheline syenite)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

CaO • ไวติ�ง (Whiting) , หินปูน (limestone) , วอลลัสโตไนท์ (Wollastonite:CaSiO3)• โดโลไมล์ (Dotomite:CaCO3.MgCO3)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

MgO •แมกนีเซยีมค�รบ์อเนต (Magnesium carbonate : MgCO3)• โดโลไมต์ (dolomite:CaCO3.MgCO3) , ทัลก์ (talc :3MgO.4 SiO2-H2O)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

ZnO •ซงิค์ออกไซด์ (Zinc oxide : ZnO)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

BaO •แบเรยีมค�รบ์อเนต (Barium carbonate : BaCO3)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

PbO •ตะกัว่แดง (red lead : Pb3O4) , ตะกัว่ข�ว (white lead)•ตะกัว่ซลิิเกต (lead silicate)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

AI2O3 •แรฟ่นัม�้ (feldspar) , ดินข�ว (clay) , อะลมูนิ� (alumina)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

SiO2 •แรฟ่นัม�้ (feldspar) , ดินข�ว (clay) , ฟลินต์ (flint) , ฟรติ (frit)

วตัถดิุบในก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

B2O3 •บอแรกซ ์(Borax) , กรดบอรคิ (Boric acid) , ฟรติ (frit)

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบ

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รเตรยีมเคลือบ• การเตรยีมเคลือบนิยมใชว้ธิบีดเปียก • โดยการนำาสว่นผสมและนำ าใสล่งในหมอ้บดท่ีมลีกูบดขนาดต่าง ๆ อยู ่

นำ าเคลือบต้องการการบดท่ีพอเหมาะ เพื่อใหไ้ด้ความละเอียดและความขน้ใสที่เหมาะสมกับการใชง้าน• ดังนั นการทดลองจงึเป็นสิง่ท่ีจำาเป็น โดยต้องคำานึงถึงสว่นสำาคัญที่มี

อิทธพิลต่อผลของการบด• ปรมิาณของสว่นผสมความแขง็ของวตัถดุิบ • ปรมิาณและชนิดของดิน • ขนาดของหมอ้ • ความเรว็/รอบของหมอ้บด • ขนาดและปรมิาณลกูบด • ปรมิาณนำ าท่ีใช้

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รเตรยีมเคลือบ• ความเรว็/รอบของหมอ้บด (Speed of the Mill) ทำาใหก้ารเคล่ือน

ตัวของลกูบดแตกต่างกัน ดังนี 1.1 Slow Speed 1.2 Normal Speed 1.3 Rapid Speed

ลกูบดจะถกูเหวีย่งให้เคล่ือนตัวขึ นเพยีงเล็กน้อย แล้วจะตกลงมา

ลกูบดจะถกูเหวีย่งให ้เคล่ือนตัวไปมากขึ น และจะตกลงมากระทบกัน

ลกูบดจะถกูเหวีย่งไปรอบๆ หมอ้บด

การบดจะมปีระสทิธภิาพสงูเมื่อพื นท่ีผิวของลกูบดเกิดการกระทบกันมากขณะท่ีทำาการบด

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบขั�นตอนในก�รบด• เพื่อใหก้ารบดเป็นไปอยา่งมปีระสทิธภิาพและลดเวลาท่ีใชใ้นการบด • ควรบดวตัถดุิบที่มคีวามแขง็และหยาบก่อน วตัถดุิบเหล่านี ได้แก่ frit, flint, color oxide เป็นต้น และเพื่อป้องกันการจบัตัวกัน ควรเติมดินในสว่นผสมเขา้ไปบดในเวลาเดียวกันด้วย • ใชน้ำ าประมาณ 10 – 30% ของนำ าหนักวตัถดุิบในหมอ้บด • เมื่อได้ความละเอียดหรอืบดครบชัว่โมงตามที่กำาหนดไว ้จงึใสว่ตัถดุิบ

สว่นที่เหลือซึ่งมคีวามแขง็น้อยและค่อนขา้งละเอียดลงไป • เวลาที่ใชใ้นการบดแต่ละครั งต้องนานพอที่จะทำาใหเ้กิดการบดอยา่ง

สมบูรณ์

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบขน�ดและจ้ำ�นวนลกูบด (Size and charge of ball)•จากการใชล้กูบดขนาด 1½ นิ ว และ 3 นิ ว ทำาการบด frit ชนิดเดียวกัน •พบวา่การใชล้กูบดขนาด 1½ นิ ว ใชเ้วลาในการบดน้อยกวา่ลกูบดขนาด 3 นิ ว ถึง 67% โดยท่ีม ีfrit ท่ียงับดไมล่ะเอียดเหลืออยูเ่ท่าๆ กัน ประมาณ 1 – 2% ทั ง 2 ตัวอยา่ง•จำานวนลกูบดท่ีทำาใหก้ารบดมปีระสทิธภิาพ จะใชป้ระมาณ 55 – 62.5% ของปรมิาตรของหมอ้บด

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบปรมิ�ณน้ำ��ท่ีใช ้(Water content)• ไมส่ามารถกำาหนดปรมิาณท่ีแน่นอนได้ ต้องแปรไปตามวตัถดิุบของสว่นผสม ทั งนี ต้องคำานึงวา่จะทำาใหก้ารบดมปีระสทิธภิาพและใชเ้วลาในการบดน้อยท่ีสดุ• เมื่อผ่านขบวนการบดแล้ว นำ าเคลือบจะต้องมคีวามละเอียดจนสามารถรอ่นผ่านแรง่ขนาด 200 เมช ได้โดยไมม่กีากค้างบนแรง่

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รควบคมุน้ำ��เคลือบ•นำ าเคลือบท่ีดีควรมคีวามขน้ใสพอเหมาะ คือ มปีรมิาณของสว่นผสมและนำ าท่ีไมม่ากหรอืน้อยเกินไป• ไฮโดรมเิตอร ์(Hydrometer) เป็นเครื่องมอืชนิดหนึ่งท่ีใช้เพื่อควบคมุปรมิาณของสว่นผสมและนำ าใหม้ค่ีาตามท่ีกำาหนดไว ้มหีน่วยวดัคือ Baume (โบเม)่ • เคลือบสว่นใหญ่จะกำาหนดใหม้คีวามขน้ใสประมาณ 40 โบเม่•หรอือาจใชก้ารวดั flow rate โดยจบัเวลาท่ีนำ าเคลือบจำานวน 100 ml. ไหลผ่านเครื่องมอืสำาหรบัหา flow rate

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รน้ำ�เคลือบไปใช ้(Application)1. วธิทีาด้วยแปรงหรอืพูกั่น (Painting) เป็นวธิเีก่าแก่ แต่ก็ยงัใชกั้นอยูใ่นหมูนั่กศิลปสมยัโบราณ• นักแกะสลักและนักศิลปกรรมสมยัใหมท่ี่ต้องการลักษณะเฉพาะหรอื

ต้องการเทคนิคพเิศษ แปรงที่ใชค้วรมขีนยาว นุ่ม จะชว่ยอมนำ าได้มาก • ควรทาไปทางหนึ่งทางใด และไมค่วรทานำ าเคลือบซำ า ๆ กันหลายหน

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รน้ำ�เคลือบไปใช ้(Application)2. วธิเีทราด (Pouring) วธินีี เป็นวธิเีก่าท่ีใชกั้บพวกกระเบื องโดยวางกระเบื องลงในถาดตื น ๆ และเทนำ าเคลือบราดลงบนแผ่นกระเบื องแล้วนำามาตกแต่งขอบทีละแผ่น วธินีี ชา้และสิ นเปลืองมาก • ปัจจุบนัการเคลือบกระเบื องทำาโดยใหแ้ผ่นกระเบื องอยูบ่นสายพาน

แล้วปล่อยนำ าเคลือบไหลตกลงบนแผ่นกระเบื องพรอ้มกับมเีครื่องมอืเชด็ถขูอบกระเบื องทั ง 4 โดยอัตโนมติั • วธิเีทราดนี นิยมใชเ้คลือบผิวด้านในของผลิตภัณฑ์ใหญ่ ๆ เชน่ โอ่ง

ราชบุร ีและเหมาะสำาหรบันำ าเคลือบท่ีมปีระมาณน้อย

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รน้ำ�เคลือบไปใช ้(Application)3. วธิกีารจุม่ (Dipping) วธินีี นิยมกันมาก เหมาะกับผลิตภัณฑ์ท่ีมขีนาดและรูปรา่งท่ีสามารถใชม้อืจบัถนัด และมนีำ าเคลือบปรมิาณมากพอท่ีจะจุม่ผลิตภัณฑ์ได้ทั งใบ • วธินีี ต้องอาศัยความชำานาญในการกะระยะเวลาวา่จะจุม่นานแค่ไหน • นำ าเคลือบขน้ไปหรอืใสไป • ผลิตภัณฑ์ผ่านการเผาดิบหรอืไม ่• ขนาดและรูปรา่งของผลิตภัณฑ์ • ความหนาบางของผลิตภัณฑ์

กระบวนก�รเตรยีมน้ำ��เคลือบก�รน้ำ�เคลือบไปใช ้(Application)4. วธิกีารพน่ (Spraying) วธินีี เหมาะกับผลิตภัณฑ์ขนาดใหญ่ หลักการทำางานของวธินีี คือ • ทำาใหน้ำ าเคลือบแตกกระจายพน่ออกมาเป็นฝอย และปล่อยใหฝ้อย

เคลือบตกลงบนผลิตภัณฑ์ • เครื่องมอืที่ใชใ้นการพน่ประกอบด้วย ตัวพน่ (spray gun)

กระบอกใสเ่คลือบ (a reservoirs for glaze slip) ตู้พน่ (spray booth) ที่วางของที่จะพน่ • นิยมพน่ในตู้พน่เพื่อป้องกันการฟุง้กระจายของเคลือบ ซึ่งจะมี

พดัลมดดูใหล้ะอองของเคลือบไปรวมกันด้านหลัง• ผลิตภัณฑ์ที่นิยมใชว้ธิพีน่ ได้แก่ เครื่องสขุภัณฑ์ อ่างล้างหน้า หรอื

พวกผลิตภัณฑ์ที่ต้องการเคลือบแบบพเิศษ

ค้ำ�ถ�ม?